BIOGRAFÍA DE ROSALÍA DE CASTRO:

Rosalía de Castro (Santiago de Compostela, 24 de febreiro de 1837 — Padrón, 15 de xullo de 1885) foi unha poetisa e novelista española que escribiu tanto en lingua galega como en lingua castelá. Considerada na actualidade como un ente indispensable no panorama literario do século XIX, representa unha das figuras emblemáticas do Rexurdimento galego, non só pola súa achega literaria en xeral e polo feito de que os seus Cantares Gallegos sexan entendidos como a primeira gran obra da literatura galega contemporánea, senón polo proceso de sacralización ao que foi sometida e que acabou por convertela en encarnación e símbolo do pobo galego. Ademais, é considerada, como a precursora da poesía española moderna. Escribir en galego na época na que viviu Rosalía, non resultaba nada fácil. A lingua galega quedara reducida a un mero dialecto, tan desprezado como desprestixiado. Nun ambiente no que o castelán era a lingua da cultura ao ser a lingua que a clase minoritaria dominante, Rosalía de Castro rompeu a cantar, concedéndolle o prestixio merecido ao galego ao usalo como vehículo da súa obra denominada Cantares Gallegos e afianzando o renacer cultural da lingua. Na actualidade, a figura de Rosalía de Castro e as súas creacións literarias continúan sendo obxecto dunha abundante bibliografía e recibindo unha constante atención crítica, tanto no territorio español como no estranxeiro. É tal a aceptación e o interese que as obras desta escritora espertan no mundo, que nas últimas décadas os seus poemas foron traducidos a idiomas como o francés, o alemán, o ruso e o xaponés. Naceu na madrugada do 24 de febreiro de 1837 nunha casa localizada na marxe dereita do Camiño Novo, a antiga vía de entrada á cidade de Santiago de Compostela para todos aqueles viaxeiros procedentes de Pontevedra. Filla natural do sacerdote José Martínez Viojo (1798 - 1871) e María Teresa da Cruz Castro e Abadía (1804 - 1862), unha fidalga solteira de escasos recursos económicos, foi bautizada ás poucas horas do seu nacemento na Capela do Hospital Real polo presbítero José Vicente Varela e Montero, cos nomes de María Rosalía Rita e figurando como filla de pais descoñecidos. Con frecuencia, os biógrafos da escritora galega ocultaron a condición eclesiástica do seu pai, así como tamén trataron de obviar o feito de que foi rexistrada como filla de pais descoñecidos e que se librou de entrar na Inclusa ao facerse cargo dela a súa madriña María Francisca Martínez, fiel servinte da nai da recentemente nada. Ata cumprir os oito anos, Rosalía atopouse baixo custódia da súa tía paterna Teresa Martínez Viojo na aldea de Castro de Ortoño, pertencente ao municipio coruñés de Ames. É nesta época cando a escritora toma conciencia da dureza da vida do labrego galego, así como tamén será nesta parte da súa vida cando teña coñecemento e vivencia do mundo rural propio de Galicia: a lingua, os costumes, as crenzas ou as cantigas que tanto influíron na súa obra titulada Cantares Gallegos. Aínda que non se coñece con exactitude a data en que a nai de Rosalía decide facerse cargo dela, sábese que en torno ao ano 1850 a moza trasládase á cidade de Santiago de Compostela onde viviu xunto a esta, aínda que xa convivira con anterioridade con ela en Padrón. En abril de 1856, Rosalía trasladouse a Madrid xunto coa familia da súa parente María Josefa Carmen García-Lugín e Castro, en cuxa compañía habitou a planta baixa da casa número 13 da rúa Ballesta. Non se coñece con exactitude cal foi o motivo que levou a mudarse á escritora, aínda que Catherine Davis creu posible que este feito fose debido ao escándalo desencadeado a raíz do Banquete de Conxo, no que desenvolveron un papel relevante varios membros do Liceo, como foron Aguirre ou Pondal. Un ano logo de chegar a Madrid, Rosalía publicou un folleto de poesías escrito en lingua castelá que recibiu o título da flor, sendo este acollido con

simpatía por parte de Manuel Murguía, quen fixo referencia a el na Iberia. Posiblemente foi en Madrid, e non no Liceo, onde Rosalía coñeceu a Murguía, con quen contraeu matrimonio o 10 de outubro de 1858 na igrexa parroquial de San Ildefonso. Foi un amigo común o que posibilitou que ambos entablasen unha relación que finalmente acabou en voda. Ao ano seguinte de casarse, Rosalía deu a luz en Santiago de Compostela á súa primeira filla, chamada Alejandra. A esta seguiron Aura (1862), que veu ao mundo no mesmo ano que feneceu a nai de Rosalía; os xemelgos Gala e Ovidio (1871); Amase (1873); Adriano Honorato (1875), que faleceu aos dezanove meses ao precipitarse desde unha mesa, e Valentina (1877), que naceu morta. Todos os fillos de Rosalía de Castro naceron en Galicia, xa fose en Lestrove, A Coruña ou Santiago de Compostela. O domicilio do matrimonio cambiou en múltiples ocasións, ao que se engadiu unha separación do mesmo por mor das actividades profesionais de Murguía e graves problemas económicos derivados tanto da inestabilidade laboral do mesmo como da parca saúde de Rosalía. Todos estes factores configuran un panorama vital que contribúe a explicar a hipersensibilidade e o pesimismo da escritora. Desde 1871, Rosalía non sae de Galicia. Viviu a partir deste ano nas Torres de Lestrove (onde residían os seus parentes os Hermida de Castro), en Dodro (A Coruña), en Santiago de Compostela e Padrón, onde practicamente instálase en 1875. Os últimos anos da vida de Rosalía transcorreron na comarca de Padrón, lugar no que se consumiu a súa infancia, así como boa parte da súa mocidade. Rosalía nunca gozou dunha boa saúde, parecendo predestinada desde a súa mocidade a unha morte temprana. Delirante, e nubrada a vista, dixo á súa filla Alejandra: "abre esa fiestra que quero ver o mar", e pechando os seus ollos para sempre, expirou...». Con todo, desde Padrón é imposible ver o mar. Por iso resultan enigmáticas estas palabras postas en boca dunha persoa para quen o mar foi unha perenne tentación de suicidio. Tras tres días de agonía faleceu ao mediodía do mércores 15 de xullo de 1885, na súa casa da Matanza. O corpo recibiu sepultura ao día seguinte no cemiterio de Adina, localizado en Iria Flavia. No entanto, o seu cadáver foi exhumando o 15 de maio de 1891 para ser levado solemnemente a Santiago de Compostela, onde foi novamente sepultado no Panteón de Galegos Ilustres.