Datacenter Profiel KPN Datacenters: veelzijdigheid en betrouwbaarheid

Peter Vermeulen

Pb7 Research

21 maart 2014

peter@pb7.nl

1 Datacenter Profiel KPN Datacenters

10-3-2014

Inleiding Het zal niemand verbazen dat KPN één van de grootste leveranciers van datacenterdiensten

in Nederland is. Rond de millenniumwisseling heeft KPN 25.000 m2 aan

datacenteroppervlakte gebouwd en is de nodige tijd bezig geweest om deze oppervlakte te

vullen. Tot 2013 is het vrij stil geweest rond de activiteiten van KPN Datacenters, maar in

2013 bleek de schijnbaar slapende reus in beweging te komen. KPN sloot een kleiner

datacentrum in Heerlen en opende de deuren van twee nieuwe datacenters in Groningen en

Rotterdam.

Hoewel de sterke positie uitgedrukt kan worden in vierkante meters, of aantallen

megawatts, draait het ook om het type en de kwaliteit van de dienstverlening. KPN biedt

premium datacenterdiensten en weet ook op een intelligente manier diensten te

ontwikkelen die aansluiten bij de positie van KPN als betrouwbare, lokale ICT dienstverlener

en inspelen op de veranderende behoeften van de markt.

Marktpositie Met het openen van de datacenters in Rotterdam en Groningen en het sluiten van het

datacenter in Heerlen bieden de 9 datacenters een vloeroppervlakte voor klanten van

23.500 vierkante meter en een kleine 32 MegaWatt aan capaciteit. Daarmee is KPN even de

grootste in Nederland (in het eerste kwartaal van 2014 verwacht Global Switch de

“koppositie” terug te nemen ). De meest recente openingen hebben te maken met de rol die

KPN heeft verworven in de consolidatie van de rekencentra van de rijksoverheid (Groningen)

en het inspelen op de groeiende regionale behoefte aan colocatie (Rotterdam én

Groningen).

Locatie Naam Oppervlakte (m2)

MW Tiering Diensten

Oude Meer CCO 7.800 5,7 III Colocatie/Hosting Aalsmeer CCA 5.500 8 III Colocatie/Hosting Amsterdam ASD 1.900 1,5 III Hosting Apeldoorn APD 1.800 1,3 III Hosting Almere CCF 5.000 8 III Colocatie Lelystad LLS 900 0,6 III Hosting Groningen CCG 2.600 4 III Colocatie Haarlem CCH 1.800 1,5 III Colocatie/Hosting Rotterdam CCR 1.900 1 III Colocatie

Totaal 29.200 31,6 Bron: KPN, Februari 2014

Terwijl de vraag naar regionale colocatie groeit, vindt er juist consolidatie plaats op het vlak

van applicatie hosting. Het datacenter in Heerlen, eens het centrum van de SAP

dienstverlening van KPN, is gesloten. Net als bij hosting, geldt ook voor de opkomende cloud

diensten dat regionaliteit ondergeschikt is.

2 Datacenter Profiel KPN Datacenters

10-3-2014

Dienstverlening

KPN biedt een breed portfolio aan infrastructuurdiensten via haar datacentra. Het begint bij

colocatie en aanverwante dienstverlening, gaat door met applicatie gebaseerde hosting en

bijbehorende infrastructuur tot cloud diensten (van IaaS tot SaaS-oplossingen), terwijl

uiteraard ook een rol wordt gespeeld in de interne ondersteuning van KPN’s eigen

behoeften en die van de outsourcing klanten van KPN. De datacenter diensten worden

enerzijds gebruikt om infrastructuurdiensten aan de klanten van KPN te bieden en vormen

anderzijds de “bodemplaat” voor meer applicatiegebaseerde diensten die KPN op

verschillende wijzen naar zijn klanten biedt in de vorm van outsourcing of Software as a

Service.

Colocatie en server hosting

KPN biedt zowel aan het MKB als aan het grootbedrijf colocatie en aanverwante diensten

aan. De dienstverlening wordt, ook in de regio, geleverd vanuit KPN’s carrier neutrale tier-

III+ (de infrastructuur ten behoeve van het vermogen gaat verder dan de tier-III standaard;

de koeling is conform Tier III) datacenters. De datacenters zijn uitgebreid gecertificeerd (ISO

9001, ISO 27001, PCI-DSS en ISO 14001) en worden volledig door groene energie gevoed.

KPN biedt standaard tot 15kW per m2 en mogelijkheden om dat verder uit te breiden.

Hiermee zijn dus ook ruime faciliteiten voor high density-omgevingen beschikbaar.

Met server hosting verzorgt KPN voornamelijk klantomgevingen op KPN’s eigen server

platform. Voor een deel gaat het om klantomgevingen die eerst naar een datacentrum van

KPN zijn overgebracht en die in een later stadium zijn overgezet op het KPN platform. KPN

voert vervolgens het gehele technische beheer erom heen, tot en met full service

outsourcing.

Application Hosting

KPN biedt enkele goed uitgewerkte applicatie hostingoplossingen aan. Daarmee biedt KPN

een goed beschermde technische infrastructuur vanaf Nederlandse bodem voor de volgende

omgevingen:

- Digitaal Zorgarchief: een oplossing waarmee locatie-onafhankelijk patiëntendossiers

kunnen worden ingezien met borging van wet- en regelgeving.

- eBusiness en web hosting: het beheer van web site en bestelomgeving

- SAP hosting: schaalbare, hoog beschikbare oplossing voor bedrijfskritische SAP-

omgevingen zoals ERP en CRM.

Het bovenstaande lijstje is niet uitputtend, maar zijn de drie belangrijkste oplossingen die

actief in de markt worden gezet.

Tailored Hosting

Terwijl KPN enerzijds volledig gestandaardiseerde oplossingen kan bieden, is KPN ook in

staat om omgevingen geheel op maat over te nemen en te optimaliseren. Het gaat hier om

meerjarige overeenkomsten (outsourcing), waarbij cloudoplossingen naast dedicated (incl.

legacy) omgevingen, maatwerk naast standaard, enzovoorts, kunnen bestaan.

3 Datacenter Profiel KPN Datacenters

10-3-2014

Utility Hosting

KPN is alweer enige jaren actief met cloud hosting. Onder de naam “utility hosting biedt KPN

een volledig geautomatiseerd hosting platform met IaaS en PaaS-oplossingen. In het geval

van IaaS wordt servercapaciteit op een flexibele manier afgenomen, waarbij de

verantwoordelijkheid voor besturingssysteem en applicaties bij de afnemer blijft. Met PaaS

neemt KPN het volledige beheer op zich. Veelal kan er op- op afgeschaald worden binnen

een dag en contracten kunnen worden afgesloten voor periodes vanaf een maand.

De oplossingen kunnen in een shared (“public”) of dedicated (“private) omgeving worden

afgenomen. Een referentieklant die hier gebruik van maakt is Mid Ocean Brands, die een

SAP omgeving afneemt op basis van private cloud.

CloudNL

Met CloudNL biedt KPN een in Nederland unieke vorm van cloud hosting, waarbij het wordt

neergezet als een volledig “oranje” product. Waar bij utility hosting het beheer plaatsvindt

met behulp van een partner uit India (Mindtree), wordt CloudNL volledig op Nederlandse

bodem gehost en beheerd. CloudNL werd in het najaar van 2012 geïntroduceerd. Het biedt

een cloudomgeving voor organisaties die actief zijn in sectoren die sterk worden

gereguleerd, in het bijzonder de overheid, zorg en financiële dienstverlening. Dankzij de (nog

altijd) unieke samenwerking met Deloitte kan CloudNL een Cloud Compliance Framework

aanbieden, waardoor organisaties er op kunnen vertrouwen dat de afgenomen cloud

diensten passen binnen de heersende wet- en regelgeving in hun sector. Daarmee gaat KPN

beduidend verder dan andere Nederlandse cloud aanbieders die alleen kunnen beloven dat

alle data op Nederlands grondgebied worden opgeslagen en verwerkt.

Met CloudNL biedt KPN een reeks IaaS en SaaS-diensten aan, inclusief Mail, Sharepoint en

Lync en sectorspecifieke oplossingen zoals het eerder vermelde Digitaal Zorgarchief.

De onthullingen rond de NSA leidt tot veel discussie, maar vooralsnog niet tot een

nieuwe stroom klanten voor CloudNL. Individuele organisaties kan het moeilijk

aangerekend worden dat ze bespioneerd worden. De Patriot Act en Europese

wetgeving, met name op het gebied van privacy, zijn daarentegen zeer tastbaar en

wakkeren de vraag naar compliant clouddiensten aan.

Afnemers De klanten van KPN datacenters komen enerzijds uit de traditionele zakelijke markt (goed

gespreid over de overheid en het bedrijfsleven, waarbij de nadruk bij de overheid net iets

sterker is), en bestaan anderzijds uit IT bedrijven en dotcombedrijven. KPN heeft een relatief

groot aantal IT-bedrijven als klant, die met hun keuze voor KPN voor betrouwbaarheid en

continuïteit kiezen. Datacenter, colocatie en andere diensten. Al met al is er vooral een

duidelijke spreiding. Traditioneel gaat het voornamelijk om grootzakelijke klanten, maar de

laatste jaren probeert KPN steeds meer in te spelen op de regionale behoefte van het MKB.

iBridge (Randstad) is één van de vaste klanten van KPN Datacenters waar beide

partijen te maken kregen met de impact van virtualisatie, cloud computing en de

opkomst van blade servers.Door deze trends is de behoefte aan vierkante meters

4 Datacenter Profiel KPN Datacenters

10-3-2014

sterk afgenomen. KPN heeft samen met iBridge nagedacht over een efficiënter

vloerplan, waarbij het stroomverbruik afneemt en de koeling geoptimaliseerd.

Uiteindelijk is het aantal vierkante meters gehalveerd.

KPN heeft voor Connexxion een Twin Datacenter ingericht, waarbij in aanvulling op

het eigen Connexxion datacentrum een twin is ingericht in een KPN Cybercenter.

Voor Connexxion heeft de kleine kans op een calamiteit in het eigen datacenter een

dermate grote impact op de inmiddels sterk gedigitaliseerde bedrijfsprocessen, dat

het genoodzaakt zag om dit risico goed af te dekken. KPN heeft de suite gebouwd en

is verantwoordelijk voor de housing (het beheer van de fysieke omgeving)

De meest recente klanten die het meest in het oog springen zijn de –Gemeente

Rotterdam die in het nieuw geopende Rotterdamse datacentrum trekt,

overeenkomsten met diverse overheidsinstanties in Groningen (CJIB, de Rechtspraak,

Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), Rijksdienst Wegverkeer (RDW),

Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR), de provincie

Groningen, de gemeente Groningen en de ministeries van Economische zaken en

Onderwijs Cultuur en Wetenschap). Met deze contracten doet KPN een duidelijke

gooi naar de titel “hofleverancier datacenters voor de overheid”.

Het type klanten kan verschillen per type oplossing. Waar colocatie vooral een regionale

behoefte invult van de zakelijke markt in brede zin, is CloudNL bijvoorbeeld sterk gericht op

een beperkt aantal sectoren, te weten de overheid, zorg en banken.

Organisatie en groei

Binnen het datacenter team werken ongeveer 60 medewerkers. We hebben het dan in feite

over “de fabriek”. Het onderhoud en de beveiliging van de datacenters zijn uitbesteed,

onder meer aan Facilicom waar het afgelopen jaar 28 man naar overstapte. De eigen club

houdt zich bezig met de volgende activiteiten:

- Het verzorgen van de continuïteit van de datacenters, inclusief het aansturen van

externe partijen (operationeel). De regie en de technische expertise blijft te allen

tijde binnen KPN en wordt niet uitbesteed.

- Commerciële activiteiten: het afhandelen van klantinteractie (toegangsaanvragen,

changes en allerlei andere verzoeken)

- Presales activiteiten rondom datacenter: op een “traditionele” manier begeleid de

sales support de klant van initiële vraag naar opdracht.

De dienstverlening groeit. Ongeveer 15 jaar geleden is bruto 25.000 m2 neergezet. Nu

hebben een aantal consolidatieslagen plaatsgevonden. Met name op het vlak van hosting is

het aantal locaties beperkt. Als gevolg daarvan is de locatie in Heerlen die verouderd was en

minder goed bezet, gesloten. Met de integratie van KPN IT Solutions in KPN Zakelijke Markt

wordt er gekeken of er nog verdere optimalisaties en consolidaties te realiseren zijn.

De laatste jaren neemt de regionale vraag (colocatie) toe, waardoor KPN nieuwe datacenters

nodig had. Aangezien de “oude” inmiddels redelijk goed gevuld zijn, was het nodig om het

5 Datacenter Profiel KPN Datacenters

10-3-2014

aantal locaties weer te laten groeien (Rotterdam en Groningen). De Groningse locatie werd

getriggerd door de gewonnen aanbesteding met de centrale overheid, die zijn

datacenterlocaties aan het consolideren is.

KPN realiseert een goede groei op het gebied van colocatie, veelal gedreven door een

regionale vraag. Ook de cloud dienstverlening groeit snel, maar zit nog in een opstartfase.

Andere oplossingen, denk aan de datacenterdiensten ter ondersteuning van de

outsourcingpropositie, worden door een lagere groei of krimp gekenmerkt en zullen de

komende jaren steeds meer gekannibaliseerd worden door de vraag naar colocatie en

cloudoplossingen.

Commerciële organisatie

De datacenterdiensten worden aan de man gebracht met behulp van het reguliere

verkoopapparaat van KPN Zakelijke Markt. In totaal gaat het daarbij om honderden

verkopers in zowel regionale (MKB) als landelijke (Large Enterprise) verkoop. KPN beschikt

daarbinnen nog wel over een speciale IT services verkoopclub onder de naam “Special

Sales”. De verkooporganisatie wordt vanuit Datacenters ondersteunt met behulp van sales

consultants. Er is ook sprake van inbound sales, waarbij klanten op eigen initiatief KPN

benaderen voor datacenter diensten via verschillende kanalen.

Strategie KPN Datacenters positioneert zichzelf als een premium datacenter dienstverlener. Voorop

staat dat de dienstverlening van hoge kwaliteit een zeer betrouwbaar is. KPN’s pricing

strategie is daar op afgestemd. Het is geen prijsvechter, maar zoekt de juiste balans tussen

prijs en kwaliteit. . In plaats daarvan richt KPN zich op het optimaal gebruik maken van de

“natuurlijke” sterkten van KPN, zoals:

- Hollandse Betrouwbaarheid: KPN-klanten ervaren nog altijd geregeld problemen

met de service gerichtheid van de leverancier, maar de ervaring is wel dat het werkt

en blijft werken als het eenmaal werkt. Dat KPN een Nederlands bedrijf is, biedt in

een wereld met Patriot Acts en de NSA toch een wat comfortabeler gevoel bij veel

afnemers en leidt tot minder compliance-issues.

- Veiligheid: behalve beschikbaarheid zou dat ook waar moeten zijn voor de

beveiliging. Niet ten onrechte reageerde KPN dan ook sterk op enkele grote

incidenten in de afgelopen jaren en doet het er alles aan om met concrete stappen

twijfels weer weg te nemen.

- Altijd dichtbij: KPN biedt diensten aan het grootste deel van de zakelijke markt,

groot en klein, stad en platteland, publiek en privaat. Er is altijd een verkoper in de

buurt, een service punt en vaak ook een datacentrum. Er is ook altijd wel een

datacenterdienst beschikbaar voor elk type organisatie. Van voor kleine organisaties

volledig gestandaardiseerd, tot voor grote organisaties indien gewenst volledig op

maat en zeer complex.

6 Datacenter Profiel KPN Datacenters

10-3-2014

- Connectiviteit: Hoewel de datacenters carrier neutraal zijn, heeft KPN een zeer grote

kennis op het gebied van connectiviteit, van lokaal tot wereldwijd en men kan deze

optimaal afstemmen op de datacenterbehoefte.

- End-to-end dienstverlening: KPN kan klanten een complete stack bieden, waarbij het

controle uit kan oefenen over de hele keten van “bodemplaat” tot applicatie en het

als een geheel kan beheren. Dat doet KPN bijvoorbeeld voor specifieke

marktsegmenten (zorg, kritische/crisiscommunicatie, lokale overheid), ook samen

met partners zoals PinkRoccade Healthcare en Local Government.

Met andere woorden: KPN Datacenters wil voor iedere ondernemer de datacenterdienst

aanbieden die het best bij hem past, waarbij de veiligheid en betrouwbaarheid optimaal

geborgd zijn. In ultieme vorm vindt dit zijn uiting in het CloudNL-aanbod.

Diensten

Voor de komende jaren zet KPN in op meer regionale dienstverlening enerzijds (colocatie) en

een verschuiving naar cloud computing anderzijds. Voor een belangrijk deel blijft de

datacenter dienstverlening dienend aan de meer functionele behoeften (applicatie) van veel

klanten die elders binnen KPN ZM worden opgepakt. Het middensegment (hosting) gaat

vermoedelijk steeds kleiner worden en wordt opgegeten door colocatie enerzijds en cloud

anderzijds.

Innovatie

Op het gebied van technische innovatie blijft er veel gebeuren. Het draait daarbij steeds

meer om duurzame oplossingen. Waar niet zo lang geleden Kyoto-wielen je van het was,

draait het nu steeds meer om vrije luchtkoeling. Interessant is dat de groei in vierkante

meters allerminst vanzelfsprekend is voor de komende jaren. Op de vloer komen steeds

meer High Density-oplossingen. Als een oplossing als HP Moonshot doorbreekt, heeft dat

een grote invloed op de benodigde hoeveelheid ruimte en het benodigde vermogen en

electricteitsgebruik.

Door de opkomst van cloudoplossingen wordt de afstand tot de fysieke locatie steeds

minder belangrijk. Maar ook het datacenterontwerp zou wel eens heel anders kunnen

worden en ook bij KPN meer kunnen gaan lijken op de datacenters van grote

cloudleveranciers. De continuïteit wordt dan op software-niveau geregeld en minder in de

fysieke omgeving. Tier I of II ontwerpen zijn dan meer dan voldoende voor een goede

dienstverlening. Het is nu nog toekomstmuziek voor KPN, maar er wordt wel mee

geëxperimenteerd.

Uitdagingen

KPN Datacenters ziet zich voor twee belangrijke uitdagingen gesteld die te maken hebben

met de grote veranderingen in de datacentermarkt. Allereerst is het belangrijk dat KPN de

juiste positie in de cloudmarkt weet te vinden ten opzichte van wereldwijde cloudgiganten

als AWS en Google. Op prijs is het moeilijk concurreren en dus moet er een goede reden

voor klanten zijn om een premium te betalen. Op zich valt er binnen het niche van het

nationale een goede markt te maken en KPN zet daar ook vol op in met “oranje” diensten,

7 Datacenter Profiel KPN Datacenters

10-3-2014

waarmee “de BV Nederland wordt gefaciliteerd”. De rol van KPN blijft daarin uniek met

diensten als 112, de cybersecurity raad en bijvoorbeeld de ondersteuning van de nucleaire

top, waarmee KPN steeds meer een gesprekspartner van de overheid op een hoog niveau

wordt. Desondanks blijft er een constante dreiging vanuit de wereldwijde leveranciers

bestaan.

Een tweede uitdaging is de tendens van grote afnemers om zelf datacenters te bouwen en

dus minder gebruik te maken van housing. KPN ziet daardoor een verschuiving in de

klantenkring naar het reguliere bedrijfsleven, de publieke sector en kleinere tot middelgrote

IT en cloudleveranciers.

Analyse KPN is één van de grootste datacenterdienstverleners in Nederland en heeft zijn sporen

volop verdiend. KPN brengt daarbij zowel de expertise op het gebied van connectiviteit die

het als grote telecom operator heeft, als de kennis van complexe IT infrastructuren (en –

deels – applicaties) die met Getronics de organisatie is binnengekomen. KPN Datacenters

heeft een unieke plek in de markt, maar heeft uiteraard ook met de nodige uitdagingen te

maken.

De kracht van KPN Datacenters De plek die KPN Datacenters inneemt op de Nederlandse datacentermarkt is op zich

vergelijkbaar met de plek die nationale telecom operators in andere landen innemen. KPN

Datacenters levert enerzijds, vergelijkbaar met andere commerciële datacenters, housing en

hostingoplossingen aan de zakelijke markt. KPN kan daar profiteren van een groot landelijk

verkoopnetwerk, waarmee klein en groot in geheel Nederland bereikt kan worden.

Anderzijds vervult KPN Datacenters een belangrijke rol binnen de IT dienstverlening in brede

zin, die bovendien steeds meer geïntegreerd wordt met de telecommunicatiediensten. Voor

KPN zijn datacenterdiensten binnen Nederland een kernactiviteit, wat in veel mindere mate

geldt voor andere grote system integrators. KPN heeft daardoor een sterke, unieke controle

op de hele stack van de infrastructuur dienstverlening tot en met de daarvan afhankelijke

applicatiediensten, waarbij KPN uiteraard ook de connectiviteit als kerncompetentie

inbrengt.

KPN is heel bewust bezig met de kansen en bedreigingen in de markt. Een sterke positie in

de datacentermarkt wordt niet als een vanzelfsprekendheid beschouwd door de opkomst

van cloudoplossingen. Door zich nog sterker dan anderen te richten op de groeiende

behoefte aan een nationale invulling van datacenterdiensten, getriggerd door wet- en

regelgeving op het gebied van privacy en andere sectorspecifieke behoeften, kiest KPN een

duidelijke positie en weet men zich ook daadwerkelijk te onderscheiden. Ook wordt er

ingespeeld op de toenemende vraag naar hoog kwalitatieve colocatie in de regio, waarmee

het de concurrentie meer aangaat met regionale datacenters.

8 Datacenter Profiel KPN Datacenters

10-3-2014

Uitdagingen

Hoewel KPN dus heel bewust kijkt naar de verschuivingen in de markt, wil KPN voor ieder

type afnemer de juiste dienst leveren. Het alles willen zijn voor iedereen is begrijpelijk als we

naar KPN’s gevarieerde klantenkring kijken, maar kan tegelijkertijd een blok aan het been

zijn van een dienstverlener die een hoog niveau van dienstverlening wil bieden en ook mee

moet veranderen met de ontwikkelingen in de markt. Dat is iets wat bij KPN Datacenter als

dienstverlener blijft wringen.

Het alles voor iedereen willen zijn, heeft gevolgen voor een tweede belangrijke uitdaging

waar KPN al heel lang mee worstelt. De meeste zakelijke klanten geven aan dat als een KPN-

dienst werkt, dat hij ook goed werkt. Wat dat betreft, bestaat een imago van robuust en

betrouwbaar. Maar voordat het zover is, loopt het niet altijd even soepel. Ondanks de

inmiddels permanente aandacht voor service gerichtheid en alle verbeterprogramma’s die

de laatste plaatsvinden, is KPN nog steeds niet waar het zou moeten zijn en blijft het een

belangrijk punt van aandacht. De colocatie dienstverlening vormt hierop, zoals blijkt uit

onderzoeken en klanttevredenheidsmetingen, een positieve uitzondering. Een andere

uitdaging die Pb7 voor KPN Datacenters ziet is de integratie van KPN IT Solutions in KPN

Zakelijke Markt. Terwijl het weinig verbeelding behoeft om te zien hoe dit een sterker

aanbod voor het MKB kan opleveren, waar veel bedrijven positief staan tegenover

geïntegreerde totaaloplossingen, is het nog niet duidelijk of en hoe KPN Zakelijke Markt

voldoende oog houdt voor de specifieke IT dienstenbehoeften van de grootzakelijke markt.

Juist doordat de case voor het MKB vrij sterk is, is het lastig om voldoende focus op de

grootzakelijke markt te houden.

Bottom Line

KPN Datacenters heeft een unieke positie in de datacenter markt gecreëerd, waarbij men

duidelijk oog heeft voor de trends in de markt en daar sterk op inspeelt. Afnemers gaan naar

KPN Datacenters omdat men KPN vertrouwt, uiteindelijk dé basisvoorwaarde voor elke

datacenterdienst. KPN weet dat en investeert gericht om die kracht juist te versterken. Wel

is het belangrijk voor KPN Datacenters om zich niet teveel af te laten leiden door interne

KPN-zaken zoals de integratie van KPN IT Solutions binnen KPN Zakelijke Markt, waar vooral

de grootzakelijke kansen in de markt onder kunnen lijden.