FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

BİLİŞİM SİSTEMLERİ

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

E-İŞ VE E-TİCARET TEKNOLOJİLERİ

YÖNETİMİ

e-Ticaret Sektöründe Girişimcilik Ödevi

(Dünya Genelinde)

Hazırlayanlar: [M] Mehmet Ali EROĞLU : E125043096 [A] Ahmet SÖNMEZ : E125043160

1.Girişimci Kimdir? [A]

2

1.1 Girişimcinin Özellikleri 2

2.Girişimcilik Nedir? [A] 3

3.E-Ticaret Nedir? [A] 4

3.1 Gelişmekte Olan Ülkelerde E-Ticaretin Durumu [M] 6

3.2 E-Ticaretin Gelişim Süreci ve Girişimciler [A] 6

3.3Elektronik Ticaretin Dünya’da ve Türkiye’deki Durumu [M] 7

3.3.1 Japonya’da Elektronik Ticaret Konusunda Yapılan Çalışmalar [M] 10

3.3.2 Avrupa Birliği’nde Elektronik Ticaret Konusunda Yapılan Çalışmalar[M] 10

3.3.3 Avustralya’da Elektronik Ticaret Konusunda Yapılan Çalışmalar [M] 11

3.4 Elektronik Ticaretin Ekonomik Hayata Getirdiği Değişimler [M] 11

3.5 E-Ticaretin Girişimciyi Cezb eden Özellikleri ve Farkları [A] 12

4.E-Ticaretin Modelleri [A] 14

5.E-Ticaret Sektöründe Global Düzeyde Girişimcilik Örnekleri 15

5.1 Toptancı Portalı Alibabacom [M] 15

5.2 Ebaycom [A] 18

5.3 Dünya Kitap Devi amazoncom [A] 19

6.Kaynakça 21

1. Girişimci Kimdir?

Klasik olarak bugüne kadar yapılan tanımlamalarda, toplumun istek ve ihtiyaçlarını göz önüne alarak

mal ve hizmet üretip kar etmek amacıyla risk ve sorumluluk alıp hareket eden kişidir.

“Girişimcilik ve inovasyon” ve birçok eseri ile bir yönetim dehası olarak kabul edilen Peter Drucker ise

girişimciyi, fırsatları ve sahip olduğu değerleri minimum değerlerinden maksimum değerlerine

çıkartan ve orada tutabilen proaktif* kişi olarak tanımlamıştır. [1].

*Bilinçli veya bilinçsiz, sonu olumlu veya olumsuz olsun yeni koşullar oluşturmak ya da mevcut koşulların seyrini değiştirmek için inisiyatif

kullanmaktır

Girişimci, çevresine bakmasını ve ihtiyaçlarını görmesini bilen, iş yapmak için gerekli kaynaklarını bir araya

getirme becerisine sahip, risk alabilen, yenilikçi düşünen, yeniliklere açık olan kişi olarak tanımlanabilir.[2]

Toplumlar da her zaman ihtiyaç ve istekler vardır. Ancak bunların çözümü için herkez fikirler

üretebilir,dile getirebilir. İşte girişimcinin farkı tam burada ortaya çıkmaktadır. Girişimci, belirtilen

tüm fikirleri de dikkate alarak, kendi öz fikirleri ile birleştirip yeni,farklı ve başarılı bir ürün/hizmet

ortaya çıkartmak için risk alan,sorumluluk alan,aksiyonu gerçekleştiren kişidir. Durağan değildir, her

zaman hareket halindedir ve bu hareketliliği ona her zaman yeni fırsatları ve ihtiyaçları görmesinde

ön ayak olmaktadır.

Girişimci, diğer insanlara göre, analitik düşünebilen kişidir. Düşence tarzı onu diğer insanlardan farklı

kılar ve bu farkını üretkenliği ,sorumluluğu,istikrar ve tecrübesi ile kanıtlar. Girişimciyi farklı kılan

önemli özelliklerinden bir tanesi de istikrarlı olması,olumsuzluklara karşı yılmamasıdır. Tıpkı bir mucit

gibi yine yeni ve yeniden döngüsü içerisindedir.

Evet , yukarıdaki tanımlardan da anlaşılacağı üzere yerel ve yabancı farklı kaynakların her biri birbirine

yakın bir o kadar da bağımsız tanımlamalar yapmaktadır. Kimin de risk ve sorumluluk ön plan da iken,

diğerinde ise,yenilikçilik ve fırsatlar, bir diğerinde ise verimlilik ön planda yer almaktadır.

Girişimciyi tanımlamak, onu anlatmak için gerçekten bazen çok kısa bir cümle, bazen de uzun bir

paragraf yazmak gerekebiliyor. Herkezce kabul gören net bir tanımı hala yok gibi. Bu sebepten yola

çıkarak girişimcinin olması gereken özelliklerinden biraz bahsetmekte yarar var.

1.1 Girişimcinin Özellikleri [3]

• Kendine güven duymalıdır, aynı zamanda güvenilen biri olmalıdır.

• Geri adım atabilmeli ve yeniden başlayabilmelidir.

• Sonuçları değerlendirebilmelidir. Mesleki riskleri üstlenebilmelidir.

• Yaratıcı olmalıdır.

• Cesaretli olmalıdır.

• Bireysel ve aynı zamanda da toplumsal olmalıdır.

• İyimser ve fikir sahibi olmalıdır.

• Sürükleyici ve güdüleyici olmalıdır.

• Başarı için yönlenmiş olmalıdır.

• Fırsatlardan yararlanabilmelidir.

• Yeniliklere açık olmalıdır.

• İşini seven biri olmalıdır.

Girişimcinin bu güzel özelliklerine bir kaç madde daha ekleyecek olursak, beşeri ilişkileri son derece

iyi olmalıdır, kendine ait ve kabul görmüş etik ilkelerine sahip olmalı, bir işi tamamlayabilmek için doğru

insanları nasıl bir araya nasıl getireceğini iyi bilmeli[4]. Aslında baktığımızda liste çok fazla sayıda özellikle

çoğaltılabilir. Dikkat edilmesi gereken husus bunların çoğunluğuna değil tamamına sahip olmalıdır

girişimci.

E-ticaret sektöründeki bir girişimci ise tüm bu özelliklere ek olarak çağına ait özellikleri de taşımak

zorunda kalmaktadır. Bunlardan bir kısmı, analitik düşünceye sahip olması, analiz yeteneğine sahip

olması, çok iyi derecede dikkat sahibi ve takipçi olması ve en önemlisi de ne istediğini bilmesidir.

Girişimci de olmaması gereken özelliklerine ise güzel bir video örneğini vermek yerinde

olacaktır.[5]

2.Girişimcilik Nedir?

Girişimci için yapılan tanımlamaların gerçekleştirilmesine yani faaliyet halini almasına girişimcilik

diyebiliriz. Girişimcilik insanın toprak ürünleri ile uğraşmasından başlayarak ve günümüze kadar tüm

hızı ve gücüyle devam eden bir enerjidir.

Joseph von Schumpeter’e de göre girişimciliğin dört önemli öğesi vardır. Bunlar;

• Piyasaya yeni bir ürün /hizmet sunmak

• Yeni bir yöntem/üretim şekli geliştirmek

• Keşfedilmemiş yeni pazarları keşf etmek

• Yeni bir örgütlenme/sinerji oluşturmak.

Görüldüğü üzere, Schumpeter’e göre girişimcilik, yenilikçilik yapmak anlamına gelmektedir. [6]

3.E-Ticaret Nedir?

Elektronik ticaretin kapsamının sınırları kesin olmadığından ve sürekli geliştiğinden tanımını yapmak

oldukça güç olmuştur. E-Ticaretin tanımı konusunda farklı ülkelerin kuruluşları tarafından farklı

tanımları ortaya konmaktadır;

WTO (Dünya Ticaret Örgütü) - Mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımlarının

telekomünikasyon ağları üzerinden yapılmasıdır.

CEFACT (Birleşmiş Milletler Yönetim, Ticaret ve Ulaştırma İşlemlerini Kolaylaştırma Merkezi)- İş,

yönetim ve tüketim faaliyetlerinin yürütülmesi için yapılanmış ve yapılanmamış iş bilgilerinin,

üreticiler, tüketiciler ve kamu kurumları ile diğer organizasyonlar arasında elektronik araçlar

(Elektronik posta ve mesajlar, elektronik bülten panoları, WWW teknolojisi, akıllı kartlar, elektronik

fon transferi, elektronik veri değişimi vb.) üzerinden paylaşılmasıdır.

Ancak e-ticaret konusunda en yaygın genel kabul görmüş tanım OECD (İktisadi İşbirliği ve Kalkınma

Teşkilatı) tarafından 1997'de yapılan tanımdır; Sayısallaştırılmış yazılı metin, ses ve görüntünün

işlenmesi ve iletilmesine dayanan kişileri ve kurumları ilgilendiren tüm ticari işlemlerdir. OECD, e-

ticaret sürecini ise şu şekilde tanımlamıştır;

- Firmaların elektronik ortamda buluşması,

- Ticaret öncesi firmaların elektronik ortamda bilgilenmesi ve araştırma yürütmesi

- Ödeme sürecinin yerine getirilmesi,

- Taahhüdün yerine getirilmesi, mal veya hizmetin müşteriye teslimi, Satış sonrası bakım,

destek, vb. hizmetlerin temin edilmesi. [7]

Elektronik ticaret (e-ticaret), internet ve diğer bilgisayar ağları gibi elektronik sistemler üzerinden

ürün ve hizmetlerin alım satımıdır. [8]

Elektronik ticaret, tüm dünyada ticaretin serbest hale getirilme eğilimi ile birlikte, 2000'li yıllardan

sonra yaşanan ve bilgi iletişimini kolaylaştıran teknolojik gelişmelerin bir parçası olarak ortaya

çıkmıştır.

Geleneksel pazarlama yöntemlerine, İnternet olanaklarını da ekleyen kuruluşlar, sadece belirli bir

kitleye satış yapabilmenin ötesine geçip, üretkenliği ve yaratıcılığı arttıran küresel e-ticaret

bağlantıları kurma şansını elde edebilmeye başlamıştır. [9]

Bu konuda Dünya Ticaret Örgütü’nün payı çok fazladır. Özellikle 2001 yılından sonra Çin gibi büyük

pazarın Dünya Ticaret Örgütü yasalarını kabul ettikten sonra ki gelişimi ve bunun dünya ya etkisi

özellikle e-ticaret girişimlerini doruk noktasına çıkmasını sağlamıştır. Mesafeler ne kadar uzak olursa

olsun artık girişimcilik ve ticarete çok farklı bir güç eklenmişti.

3.1 Gelişmekte Olan Ülkelerde E-Ticaretin Durumu

Gelişmekte olan ülkelerdeki elektronik ticaretin durumu ve etkileri konusunu incelemek için

Arjantin,Kenya,Hindistan,Ermenistan gibi ülkeleri içeren bir araştırma yapılmıştır. Bu ülkelerde

elektronik ticaretin önündeki en büyük engeller İnternet erişimi, uluslar arası telefon trafiğini

yönetecek firmaların azlığına bağlı olarak rekabetin olmaması sonucu uluslar arası ağ yapılarının

pahalı olması, bölge içi altyapının yetersizliği ve taşra bölgelerle kalabalık şehir merkezlerindeki

telefon sisteminin oldukça orantısız dağılmış olması olarak belirtilebir. Bu son madde özellikle

Nepal’de dikkat çekicidir. Nepal’de nüfusun %80’i kırsal kesimde yaşamaktadır ve bu bölgede 10000

kişiye altı telefon hattı düşmektedir.

Haiti’ye bakıldığında ise telekomünikasyon sektöründe kamu ve özel işletmelerin arasındaki rekabete

bağlı olarak bir çok fayda ortaya çıkmıştır. 1993’ten beri dört özel internet servis sağlayıcısı hizmete

girmiştir ve bunlardan iki tanesi uluslar arası ağ geçitleri şeklinde hizmet vermeye başlamıştır.

Ülkedeki en büyük internet hizmet sağlayıcı firma, kablosuz bağlantı hizmetleri kurmuş ve işletmeler

için özel sanal ağ yapıları oluşturmuştur. Bu firmalar, devlet tarafından yönetilen yerel telefon ağlarını

aşarak ağ yapılarının gelişimine katkıda bulunmuştur. Bu gelişmelerin sonucu olarak elektronik ticaret

de gelişmiştir.

Haiti’nin aksine, dünyanın en büyük ülkesi olan Çin, kişisel yenilikleri hâlâ yanına yaklaştırmamaktadır.

Ulusal ağ yapıları iki ayrı bakanlığın rekabeti ile gelişmiştir ve sonra bu iki bakanlık birleşmiştir. Çin’de

bu durumun sonucu olarak işletmeden işletmeye elektronik ticaret yeterli gelişmeyi gösterememiştir.

Güney Kore’ye bakıldığında ise tüketiciler arasında elektronik ticaret konusunda bir güvensizlik göze

çarpmaktadır. İşletmelerin defolu mal yollayabilecekleri ve sevkiyattan sonra çevrimiçi yapılmış olan

ödemenin geri alınamayacağına ilişkin bir kaygı bulunmaktadır. Latin Amerika ülkelerinde de özellikle

tüketiciyi koruyan kanunların yeterli olmaması benzer bir konuyu gündeme

3.2 E-Ticaretin Gelişim Süreci ve Girişimciler

E-ticaret sekötündeki girişimciliğin gelişimini ise, Thomas L. Friedman ‘ın Dünya Düzdür[10] isimli

eserinden analiz etmek çok faydalı ve keyifli olacaktır. Friedman’a göre girişimciler tarafından

gerçekleştirilen yenilikler sayesinde dünya artık düz bir zemine kavuşmuştur. Bu düzleştiricilerin

bazıları ; Berlin Duvarı’nın yıkılması ile başlar ve digital devrimin ilk adımları Bill Gates tarafından

oluşturulan Windows’un yaygınlaştırılması ile atağa geçer. Ancak,o zamanlar bir elin parmağını

geçmeyecek derecede e-mail’e sahip insan olduğundan bilgiyi insanlara ulaştırmak,paylaşmak ve

insanlardan geri bildirim almak oldukça zordu.

Tim Berners-Lee tarafından 1991 yılında hemen herkesin www olarak bildiği World Wide Web

geliştirildi. Tim Berners-Lee ve ekibi dünyanın ilk internet tarayıcısını (WorldWideWeb), ilk web

sunucusunu ve HTML'i geliştirdiler. Bu aynı zamanda web alanında ortak bir dilin ortaya çıkması

anlamını da gelmektedir.

Sonrasında Marc Andreesen tarafından 1994 yılında Netscape’in geliştirilmesi ile insanlar

birbirlerinden uzak mesafeler de olmasına rağmen aynı işi yapmaya başladılar. Bu buluş e-ticaretin

başlamasının en önemli zeminlerinden bir tanesiydi.

Apache HTTP Server , Brian Behlendorf tarafından ücretsiz , açık kaynak kodlu ve geliştirilmeye

uygun şekilde yapılmıştı.Geliştirdikleri web sunucusu sayesinde dünyanın her yerindeki açık kaynak

dostu ve paylaşımcı insanlarlarla bir araya gelip mükemmeli yakaladılar. Gelişmeye başlamalarından

hemen sonra IBM gibi bir devin de dikkatini çektiler ve kendi mühendislerinin oluşturamadığı sistem

için bu insanlarla uzlaşmaya gitmek zorunda kaldılar. Dünyanın düzleşmesi adına atılan en önemli

adımlardan biri olarak tarihe geçtiler. Apache hâlâ Internetteki en popüler web sunucusu olma

ünvanını elinde tutmaktadır.

Bu gelişmeleri takip eden ve fırsatı gören girişimciler gelecek vaad eden yeni akımın ilk kazananları

olmak için yatırımlarını başlattılar.Bir kısmı borsaya açılan yeni ancak karlı firmaların hisse senetlerini

alırken,bir kısmı ise daha fazla pazara,insana ve ihtiyaca ulaşmak için deniz aşırı fiber kablo altyapısına

çok ciddi paralar harcadılar.

Ancak, herşey kısa vade de istenildiği gibi gitmedi ve birçok yatırımcı bundan ciddi derece de zarar

etti. Bunun sebebi ise, teknoloji sadece bir makine,mevcut yazılım ve kablolardan oluşmuyordu.

Sistemlerin gelişmesi için “ihtiyaçların” ortaya çıkması ve bunların nasıl karşılanacağının çözümüne

giderek halkaların tamamlanması gerekiyordu. Bunun gerçekleşmesini sağlamak da daha fazla insana

ulaşmak ve yeniliği kullandırtmak gerekiyordu. Her farklı toplum için yeni bir istek oluşturabilirdi bu

yeni buluşlar. Yani yenilik, yeniliği getiriyordu aslında. Sonuçta bunun bu pahalı altyapının kaymağını

ucuza mal eden, sabırlı Amerikalı ve Hindistanlı yatırımcılar oldu. Sonrasında ise tüm dünya.

1994 yılında yukarıda bahsettiğimiz ihtiyaçlardan birini fark eden Pizza Hut web sayfası üzerinden

aldığı sipariş ile e-ticareti ilk gerçekleştiren firma olmuştur. İnsanlar artık pizza yemek için evinden

dışarı çıkmak zorunda kalmayacak,hatta pizzacının telefonunu nereye yazdığını bile aramasına gerek

kalmayacaktı.

Sonrasında amazon.com güzel ve farklı bir başlangıç yapmış ve devamında AuctionWeb.com

(ebay.com) gelmiştir. Bu iki dev e-ticaret firmasını ayrı bir konuda inceleyeceğiz.

İnsanların yıllar süren alışkanlığını değiştirmek gerçekten kolay görünmüyordu. Fakat küresel olarak

tüm insanlık ticaretin e haline çok hızlı alıştı ve e-ticaret 2012’de önemli bir aşamayı atlayarak dünya

çapında ilk kez 1 trilyon dolarlık hacme ulaştı.[11] Bu rakam gerçekten çok ciddi ve tamamen kayıtlara

geçen vergiye tabi olan bir alışverişin miktarı.

3.3 Elektronik Ticaretin Dünya da ve Türkiye’deki Durumu Bilgisayar kullanıcılarını birbirine bağlayan açık bir bilgisayar ağı olan Internet’e dünyanın pek çok

ülkesinden ulaşılabilmektedir. Diğer bir deyişle, internet üzerinden bir ‘dünya tülü’ ya da İngilizce

sözcüklerde ‘world wide web-www’ oluşturulmuştur. Bu tülde bir tanıtım sayfası, yani “web sitesi”

hazırlayan herhangi bir firma, ürünlerini yaygın bir alıcı kitlesinin incelemesine olanak sunmuş

olmaktadır. 1993 yılında yalnızca 30 tane dünya tülü sunucusu(web server) varken, bugün aynı sayı

500 bini aşmıştır. Herkesin erişimine açık tül sayfası ise 7 milyon civarındadır ve 2000 yılına kadar bu

sayımın 1.1 milyara ulaşacağı öngörülmektedir.

İnternet üzerinde bugün 35-40 milyon olduğu sanılan kullanıcı sayısı, pek çok ülkede hızla

artmaktadır. İnternet trafiğinin yaklaşık olarak yarısı tül sayfalarından geçmektedir, bunun da yüzde

35’inin ticari amaçlı olduğu tahmin edilmektedir. Dünya tülüne dayalı müşteri/firma arası elektronik

ticaret (E-ticaret) toplam değeri için ise 1996 yılında 500 milyon dolar, 2000 yılında 6.6 milyar dolar

gibi tahminler verilmektedir.

Firma/firma arasındaki E-ticaret toplam değerlerinin bu sayılardan çok daha fazla olacağı ve

müşteri/firma arasındakilerin 100 katına ulaşabileceği düşünülmektedir. Firmaların kendi aralarındaki

ticari işlemlerde, otomasyon ve elektronik veri değişimi(EVD) uygulamalarının daha anlamlı olacağı,

zamandan, iş gücünden ve kağıt kullanımından yapılan tasarrufların, fiyatları önemli ölçüde

düşüreceği savunulmaktadır. EVD, yaklaşık 25 yıldır gündemde olmakla birlikte, kullanımı hep büyük

firmalarla sınırlı kalmıştır. İnternete dayalı EVD kapalı özel ağların desteklediği EVD’ye oranla daha

ucuz bir seçenek sunduğu için son yıllarda daha çok tercih edilmeye başlanmıştır. Özel ağlar yerine

İnternet kullanımından doğabilecek aksaklıklar da yazılımla giderilmektedir. Öte yandan, E-ticaretin

yaygın kullanımında elektronik veri değişimi(EVD) uygulamalarının yalnızca bir altküme oluşturacağı

ve genel E-ticaret kavramının, EVD içermeyen uygulamaları da kapsayacak esneklikte olacağı

öngörülmektedir.

Elektronik ticaret, elektronik araçlarla yapılan ticari işlemlere yönelik tüm çalışmaları içerdiği için E-

ticareti sadece bir internet kapsamında görmemek gerekir. Bu bakımdan sanal ortamlarda verilecek iş

emirlerini iki ayrı kategoride değerlendirmek gerekmektedir; bunlardan bazıları açık(dünya tülü-www

tabanlı) bazıları da kapalı sistemlerle mümkün olan işlemlerdir.(Körpe,2001)

Türkiye’de son yıllarda istenilen boyutta olmasa bile birçok e-ticaret sitesi açılmıştır. Genç nüfus ve

tüketimdeki artış gibi nedenlerle 1999 yılında 7 milyon dolar olan e-ticaret payının 2003 yılında 840

milyon dolara, 2005’de de 6 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Ancak, 5 yıl sonrası için

hedeflenen bu rakamlar bugün bile birçok Avrupa ülkesinin gerisinde kalmaktadır. 2000 yılında

Fransa 6.1 milyar dolar, Almanya 9.7 milyar dolar, Norveç 6.8 milyar dolar tutarında e- ticaret

rakamına ulaşmıştır.(Kaya,2002)

OECD tahminlerine göre günümüzde internet üzerinden yapılan e-ticaretin yaklaşık değerinin olarak

300 milyar ABD doları olduğu bildirilmektedir. Bu rakamın önümüzdeki 5-10 yıl içerisinde hızlı bir

şekilde artmaya devam edeceği öngörülmektedir.

Ülkelerin gerçekleştirdikleri e-ticaret hacmi; genel ekonomik yapısı, gelişmişlik düzeyi, iletişim alt

yapısı ve tüketim alışkanlıkları gibi faktörler ile doğru orantılıdır. Dünya’da gerçekleştirilen e-ticaretin

%80 civarında bir bölümü ABD’de, %10’luk bir bölümü Avrupa ülkelerinde, %5’ i ise Asya ülkelerinde

yapılmaktadır. Ancak, tüketici talebi odaklı itici güçten kaynaklanan uyarılar ile Avrupa’da e-ticaret

hacminin gelişme hızının artmakta olduğu gözlemlenmektedir.

Fransa, Almanya, İngiltere, İspanya, İtalya ve İskandinav ülkelerinde yapılan bir araştırmaya göre,

pazarlama firmalarının yaklaşık %50’sinin değişen oranlarla pazarlama araçları kullandığı

belirlenmiştir.

Araştırma sonuçlarına göre, e-pazarlama uygulamalarını en yoğun kullanan ülkelerin %73 ile İngiltere

olduğu belirlenmiştir. Bu ülkeyi %66 ile İspanya, %43 ile Almanya takip etmektedir. Dünya’da yapılan

e-ticaretin yaklaşık %80’lik kısmı firmalar arasında yapılmaktadır.(B2B)

Firma-tüketici (B2C) arasındaki e-ticaret payı %20’lerde olmasına karşın, bu payın hızlı bir şekilde

artmakta olduğu söylenebilmektedir. Perakende e-ticaret işlemleri en çok seyahat-turizm, PC

donanım/yazılım, eğlence (sinema, müzik vs.), gıda, kitap-dergi vb. mal ve hizmetlerin alım-satımında

kullanılmaktadır. Gıda sektörünün yapılan toplam perakende e-ticaret işlemleri içindeki payı %10

civarındadır. İnternet üzerinde mal ve hizmet siparişi işlemlerini Dünya’da en fazla gerçekleştiren

ülkeler arasında İsveç, Danimarka, İngiltere, ABD ve Kanada gibi ülkeler sayılabilmektedir. En çok

internet üzerinden mal ve hizmet siparişi yapan ülke %28 ile İsveç olup, bu oran Türkiye’de %0,5-1

arasındadır.(Kaya,2002)

Yurdumuzda bilgisayar ağları altyapısının geliştirilmesi yönünde önemli çabalar vardır. Türk Telekom

A.Ş.’nin internetin sağlıklı gelişimi ve Türkiye’de internet gereklerinin saptanması için yürütmekte

olduğu çalışmalar hızla devam etmektedir. Türk Telekom’un internet stratejisi oluştururken, diğer

ülkelerdeki telekomünikasyon operatörlerinin bu alandaki rolleri incelenmiş ve bu deneyimlerinin

sonuçları Türkiye uygulamasına aktarılmaya çalışılmıştır. Son yıllarda gerek internet dünyasında,

gerek Türkiye Internet şebekesinde önemli değişiklikler yaşanmıştır. TTNET’in kurulmasından sonra,

internete bağlanan kişi sayısında büyük artışlar görülmüştür.

Bankacılık sektöründe de oldukça gelişmiş bir bilgisayar altyapısı vardır. Birçok büyük banka merkez

ve şubeleri arasında gerçek zamanda bilgisayar iletişimini sağlamıştır. Merkez bankası ve diğer

bankalar arasındaki elektronik fon transferi (EFT) yine gerçek zamanda ve ‘RTGS-Real Time Gross

Settlement’ sistemi kullanılarak yapılmaktadır ve Türk bankalarının yüzde 99’u bu sisteme bağlıdır.

RTGS kullanımında Türkiye, dünyadaki öncü 5-6 ülke içerisindedir. 1992 yılından beri çalışmakta olan

EFT-1 projesinden sonra, çok daha kapsamlı ve yetenekleri artırılmış olan EFT-2 ve EMKT(Elektronik

Menkul Kıymet Transferi) projeleri kapsamında çalışmalara devam edilmektedir.

İnternet üzerinden bankacılık hizmetlerine iki büyük banka başlamış, diğer ikisi de yakın bir gelecekte

başlamayı planlamaktadır. Müşteriyle banka arasındaki iletişimde bilgi güvenliğinin sağlanması,

bankalardan birincisinde tümüyle ulusal olarak geliştirilen bir yazılımla yapılırken, diğer banka

yurtdışından satın aldığı standart bir yazılımı kullanmaktadır. İki bankanın tek anahtarlı simetrik şifre

algoritması da 128 bitlik anahtarlarla çalıştırılmaktadır.

Elektronik ticarete başlangıç olarak düşünülebilecek bazı girişimler de vardır. Bilgisayar ürünleri ve

kitap satan birkaç firma ve büyük bir süpermarket, internet üzerinde hazırladıkları ‘web siteleri’ yani

tül sayfaları ile kullanıcıya ulaşmakta, zengin ürün çeşitleri sergileyebilmektedirler. Fakat bu

uygulamaların hiçbirinde açık anahtarlı kriptografi kullanılmadığı için, firmaları kötü niyetli

kullanıcıların aldatmasına karşı koruyabilecek bir önlem de yoktur. Diğer bir deyişle, kullanıcının iddia

ettiği kimliğin kanıtlanması, kredi kartı numarasının kendisine ait olduğunun belirlenmesi ve mesajın

yolda bozulmadığının gösterilmesine yarayacak sayısal imzanın olmaması, firmayı e-ticaret

uygulamasında bir risk altına sokmaktadır.(Körpe,2001)

Dünyada elektronik ticaret konusundaki çalışmalarda gelişmiş ülkeler başı çekmektedirler. Çeşitli

ülkelerin e-ticaret konusundaki çalışmaları incelenerek, G7 ülkeleri, Japonya, Avrupa Birliği,

Avustralya gibi bazı ülkeler için aşağıda ana hatlarıyla özetlenmiştir.(Körpe,2001)

G7 ülkelerinde elektronik ticaret ile ilgili çalışmalara Amerika Birleşik Devletleri’nin öncülük yaptığı

gözlenmektedir. ABD hükümeti, elektronik ticaretteki gelişmeleri yakından takip etmekte, bu konuda

özel sektörün çalışmalarını desteklemekte ve hiçbir şekilde bir kısıtlama getirmemeye çalışmaktadır.

Önümüzdeki birkaç yıl içinde bilgisayar ağları üzerinden yapılan ticaretin 10 milyar doları aşmasının

beklenmesi, konunun ciddiyetini arttırmaktadır. Son olarak başkan Clinton’in isteği üzerine Beyaz

Saray tarafından küresel elektronik ticaret kurallarının incelendiği bir rapor hazırlanmış ve ‘Elektronik

Ticaret için bir Çerçeve’(A Framework for Global Electronic Commerce) adıyla yayınlanmıştır.

G7 Pilot Projesi olarak sürmekte olan “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler için Küresel Pazar”

(Global Marketplace for SME’s) kapsamında, elektronik ticaretin küçük ve orta boy

işletmeler(KOBİ’ler) yapılması gereken düzenlemeler, çalışma grupları oluşturarak ele alınmıştır. Bu

çalışma grupları:

• Enformasyon ağları(information networks)

• Küreselleşme ve getirdikleri(globalization)

• Uygulama boyutu(deployment)

• Yasal düzenlemeler ve güvenlik(legal,regulatory,security)

• Uyum (interoperability), - finansman(financial issues),

• Pilot uygulamalar(testbeds and pilots) konuları etrafında toplamış, bu konularda çerçeveler çizilmiş, hedefler belirtilmiş ve hedeflere uygun örgütlenmeler yapılmıştır.

G7 ülkeleri genel olarak kendi altyapılarında sürmekte olan elektronik ticareti yaygınlaştırmayı, vergi

kayıplarını engellemek için kontrol mekanizmaları oluşturmayı, gereken güvenlik altyapısını, yasal

düzenlemeleri ve yerel uygulamaları geliştirmeyi öngörmektedirler. Bu alanda yapılacak çalışmalarla

KOBİ’lerini uluslararası ticarete açmayı ve ticari işlemlerin bilgisayar ağları üzerinden yürütülmesini

hedef seçmiş bulunmaktadırlar. Üzerinde çalıştıkları sistemler ile gümrük işlemleri de dahil olmak

üzere ticari işlemlerin güvenli ve hızlı bir şekilde bilgisayar ağları üzerinden yapılmasını

sağlayacaklardır.

G7 organizasyonu, elektronik ticaretin internet üzerinden yapılacağı konusunu reddetmekte fakat

ağ yapıları ve iletişim konusundaki gelişmelerden de konuyu soyutlamamaktadır. Bu gelişmelerden

X.25”X.400,B-ISDN ve ATM ağ yapıları önemli görülmektedir. ATM yapıları ile daha hızlı iletişimin

mümkün olması, çoklu ortam bilgilerinin internet yoluyla yayınlanmasını, dolayısıyla coğrafi olarak

uzak yerler arasında internet üzerinden telekonferans ve görüntü transferini mümkün kılmaktadır.

Böylece etkin ve yaygın ürün tanıtımları ile sunumlar internet üzerinden yapılabilecektir.

G7 organizasyonu güvenlik ve yasal düzenlemeler konusunda, hem bilgilerin, hem de ticari

işlemlerin güven altına alınması gerektiğini belirtmiş; ayrıca bu konudaki yerel ve uluslararası yasal

düzenlemeler için bir model önermiştir. Güvenlik konusuna ek olarak, ticari ilişkide bulunacak

tarafların güvenilirliklerinin tarafsız kuruluşlar tarafından onaylanmasının gerekliliği de belirtilmiştir.

3.3.1 Japonya’da Elektronik Ticaret Konusunda Yapılan Çalışmalar

Japonya’da sistematik elektronik ticaret çalışmaları 1996 yılının başında “Electronic Commerce

Promotion Council Of Japan (ECom)” adında bir kurumun oluşturulmasıyla başlamıştır. Bu kurum

bünyesinde elektronik ticareti farklı yönlerden inceleyen on dört çalışma grubu kurulmuştur. Hali

hazırda on dokuz test projesi yürütülmekte ve bu projelere Japonya’nın önde gelen şirket kuruluşları

da dahil edilerek (350 şirket ve 7 kuruluş), ülke çapında bilgi ve tecrübe paylaşımı amaçlanmakta

elektronik ticaretin standartları belirlenmeye çalışılmaktadır.

Japonya, elektronik ticarete oldukça temelden ve uzun vadeli yaklaşmaktadır. Japonya’da

geliştirilmeye çalışılan yöntem politika ve teknolojilerin tümü, yakın bir gelecekte kağıt para yerine

elektronik paranın geçmesini hedeflemektedir. Bu yüzden de Japonya için elektronik ticarette

güvenliğin geliştirilmesi, bunun teknolojik ve yasal yönlerinin araştırılması en çok üzerinde durulan

konuların başında gelmektedir. Bu ideale ulaşabilmek için gerekli yasal düzenlemelerin hazırlıkları da

yine ECom bünyesindeki çalışma gruplarından “Onay Kurumları Çalışma Grubu”(“Certification

Authority Working Group”) tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu grup, ECom’a üye kurum ve

kuruluşlara dağıtılmak üzere, elektronik ticarette yer alacak kurum ve kişilerin yetki ve

sorumluluklarını ve birbirleriyle ilişkilerini belirleyen güvenli elektronik ticaret için bir ön yönetmeliği

de içinde barındıran bir rehber yayımlanmıştır. Teknolojik olarak güvenli elektronik ticareti sağlamak

için ise IKP(Information security protocols) adı altında, daha güvenli iletişimi sağlayacak protokol

geliştirilmesi için çalışmalar yapılmaktadır.(Körpe,2001)

3.3.2. Avrupa Birliği’nde Elektronik Ticaret Konusunda Yapılan Çalışmalar

1980’lerin başından bu yana Avrupa Birliği, Avrupa – Ağı kapasitesini geliştirmek amacıyla AR-GE

ağırlıklı programlar düzenlemekte (ESPRIT, RACE, ACTS v.b.) bu kapsamda EVD – veri değişimi (EDI –

Electronic Data Interchange) sistemlerine ve belirgin olarak da TEDIS (Trade EDI System) girişimine

destek vermektedir. 1994’de Avrupa Komisyonu’nun isteği ve bilişim teknolojileri sektöründen

önemli şirketlerin desteği ile Avrupa Bilişim altyapısını geliştirmek üzere 10 konuda hedef uygulama

çalışmaları başlatılmıştır. Çalışmalardan dördü (KOBİ’ler için Telematik Servisleri, Elektronik sunum,

Avrupa Kamu Yönetimi Ağı ve Şehir Bilgi Ağı) elektronik ticaretle doğrudan ilişkilidir.

ESPRIT programı altında 1996’da sunulan AR-GE proje önerileri yazılım, çoklu ortamlar, Yüksek

performanslı iletişim ağları, entegre üretim ve iş süreci (business process) teknolojilerini içerecek

şekilde elektronik desteklemektedir.

Avrupa komisyonu, elektronik ticaret konusundaki çalışmaları örgütlemek amacıyla kendi altında

açtığı birimler arasında bir görev dağılımı yapmıştır. Elektronik ticarete yönelik AR-GE programlarının

büyük bir bölümü TJGXIII’e kayıtlıdır. Bu programlar, “Avrupa için Güvenli Elektronik Pazar”

oluşturulmasına ve bütün elektronik ticaret çevrimini kapsayan güvenlikli genel modellemeye (secure

generic modelling) yöneliktir.

Güvenli, kağıtsız ticaret üzerine BOLERO projesi: sağlık, sosyal güvenlik, gümrük konularında ulusal ve

AB aracı kuruluşları arasında idari doküman akışını sağlamaya yönelik IDA(Interchange of Data

between Administration) programı TJGIII tarafından pilot aşamada mali destek almaktadır. Diğer

önemli girişimlerden DGXV tarafından idare edilen SIMAP, pan-Avrupa elektronik tedarik programı ve

DGXXIII’e bağlı Commerce 2000 programı KOBİ’lerin elektronik ticarete yönelmesini teşvik

etmektedir.(Körpe,2001)

3.3.3 Avustralya’da Elektronik Ticaret Konusunda Yapılan Çalışmalar

Dünyada bilgisayar dağılımında ikinci, kurulu bilgisayar gücü olarak sekizinci sırada yer alan

Avustralya’da elektronik ticaretin gelişmesi hiçbir şekilde alışverişlerin parasal boyutlarıyla

kısıtlanmamaktadır. Elektronik ticaret düzenlemeleri sekiz kamu kuruluşu arasında dağıtılmıştır, şu

anda yürütülmekte olan ve “Yönetimsel Hizmetler Birimi” tarafından eşgüdümü sağlanan en önemli

proje, bütün kamu tedarik hizmetlerinin elektronik ticaret ortamına geçirilişidir. Bu geçiş, Başsavcılık,

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütülen politik ve yasal yapıların geliştirilmesi çalışmalarıyla

desteklenmektedir. Avustralya hükümeti, endüstri ile işbirliği halinde ticaret ve taşıma zincirinde

elektronik raporlama süreçlerinden sorumlu Tradegate kuruluşunun finansmanını sağlamaktadır. Bu

kuruluş sözleşmeli olarak ihracatçı ve ithalatçı şirketler ve Avustralya gümrüğü arasında elektronik

bağlantıları kurmaktadır.

3.4 Elektronik Ticaretin Ekonomik Hayata Getirdiği Değişimler

Elektronik ticaret varoluşundan bu yana hızlı değişimler göstermiştir. Bunun yanında elektronik

ticaretin gün geçtikçe hayata getirdiği değişimlerde artmıştır. Bu değişiklikler aşağıda değinilmiştir.

• İşletmeler arasındaki ekonomik ilişkiler e-ticaret ile daha fazla pekiştiği söylenebilir.

• E-ticaret, Pazar yerinin olgusunu da değiştirmektedir. Şöyle ki tüketici ile üreticinin karşılaştığı

yer sanal düzlem olmaktadır. Bununla birlikte alışveriş yöntemleri tümüyle yeni bir biçim

almaktadır. Alıcı satıcı ilişkisinin değişik bir düzleme taşınmasıyla birlikte önce geleneksel

aracılıkta ortadan kalkacaktır.

• E-ticaret, zaman kavramını da alt üst etmektedir. Zamanın göreceli önemini değiştirmektedir.

Bilindiği gibi, ekonomiye ilişkin hemen tüm veriler ve değişkenler zamana bağlı olarak

tanımlanır. Üretim, verimlilik, kâr, ücret v.b. kavramların anlam ifade etmesi için gün, ay, yıl

gibi belirli bir süre ile birlikte belirtilmeleri ve anlaşılır olmaları gereklidir. Bu anlayışın

temelinde etkinlik ve verimlilik yatar. Daha kısa sürede az gider ya da masrafla sonuç

alınması ekonomik faaliyetlerin esasıdır ve doğal olarak zaman kavramıyla tanımlanır. E-

ticaret ise iş işlem sürelerini en aza indirmekte, kimi durumlarda da ortadan kaldırmaktadır.

• Mülkiyete bağlı gizlilik konusu olmayan işlemlerin ve verilerin, özellikle iki kesime, işletmenin

alıcı ve satıcı olarak iş yaptığı firmalara ve tüketicilere açık olması e-ticaretin temelidir.

Aslında, açıklık, e-ticaretin her açıdan ana özelliğidir. Açılma sürecinin belirli ilke, kural ve

standartlara bağlanması gereklidir. Bu çerçevede, açılmanın en olumlu yanı rekabeti

güçlendireceği beklentisidir; en olumsuz yanı ise olası saldırılara karşı özel alanın

korunmasıdır.

• Özellikle işletmeler arasında elektronik veri değişim sistemlerin gelişmesiyle, ekonomik

işlemlerin hız ve yaygınlık süreçleri de gelişmektedir. E-ticaret alım-satımı, buna bağlı

işlemleri hızlandırıcı ve yaygınlaştırıcı bir etki oluşturmaktadır.

• Elektronik ticaretin reklamcılığa ve pazarlamaya etkileri. İşletmeler açısından sanal

pazarlamanın birkaç ayrı yönden avantajı bulunmaktadır. Etkileşimli elektronik

pazarlamada işletmeler,etkileşimli olarak ses, görüntü unsurlarını da kullanarak

hazırlayacakları sanal mağazalarda müşteri ile karşılıklı etkileşim içerisinde satışlarını

yapabilmektedir. Bunlar kısaca şöyle özetlenebilir:

� Etkileşimli stok yönetimi,

� Etkin ve hızlı müşteri talepleri yöntemi,

� Etkileşimli tedarik zincir yöntemi,

� Sanal anket ve kamuoyu,

� Birebir pazarlama,

� E-ödeme imkanı,

� Bankacılık ve sigortacılık hizmetlerinde etkinlik ve hız,

• Elektronik ticaretin sosyal hayata etkileri, elektronik ticaretin getirdiği çabukluk ve kolaylık

sayesinde, sosyal hayattaki birçok işlem de kolaylaşmaktadır. Çoklu ortam araçlarının sadece

ticari uygulamalarda değil; eğitim ve sağlık gibi kamu hizmetlerinin etkinleştirilmesi ve

yaygınlaştırılmasında da kullanılabileceği göz önüne alındığında, elektronik ticaretin yalnızca

iş dünyasını değil, tüm toplumu ilgilendiren bir olgu olduğu görülecektir.

Bundan dolayı elektronik ticaret, bilgi toplumuna geçici sağlayan yeni iş ve yaşam biçimi olarak

karşımıza çıkmaktadır. E-ticaret, beraberinde ekonomik bir olgu olmasına karşı piyasanın

küreselleşmesi neticesinde, organizasyonların bilgi temelli yapıya geçmelerini ve böylece ekonominin

bilgi temelli yapı esasına dayandırılmasını getirmekte ve bunun sonucunda, eğitim, kültür, sağlık gibi

alanlarda yaygınlaşarak sosyal politikalar üretilmesini zorunlu kılmaktadır.

3.5 E-Ticaretin Girişimciyi Cezb eden Özellikleri ve Farkları

E-ticaret gerek dünyada gerekse ülkemizde başlamadan önce, geleneksel ticaretin zorluğu herkezce

bilinmekteydi. Bir kısım çoğunluk da bu zorluğu e-ticaretin kolaylığını kullanmaya başladıktan sonra

fark etti. Geleneksel ticaret yöntemlerinde girşimcilerin en büyük sorunlarının başında

sermaye,işletme yeri ve pazar alanı gelmekteydi.

Dünyanın kaderini değiştirecek bir fikri olan bir çok kişi yukarıda belirttiğimiz sorunlardan dolayı

girşimci olmadan ticaret hayatına son vermek zorunda kalmaktaydı.

Ancak e-ticaret internetin olduğu her yerde ,herkese eşit bir zeminde neredeyse sıfır sermaye ile

üstelik 7/24 açık bir işletme yerini kururak tüm dünyayı pazar olarak kullanmaları için girişimcileri

atağa geçirdi.

Bununla da kalmayarak, girişimcilerin stok,

kar,zarar,alım,satım gibi sürekli takip etmesi gereken

tüm konularda da son derece hızlı ve doğru bilgiye

ulaşmasını sağlıyordu.

Müşterilerine ve özellikle sadece ulaşmak istediği

müşteri kesimini çok iyi analiz edip nokta atışı

kampanyalar,indirimler sağlayabilliyordu artık

girişimciler.

Stok yapmasına da gerek kalmamıştı. Çünkü talep edilen ürünü kısa sürede temin ederek e-ticaret ile

paralel bir büyüme sağlayan kargo firmalarının hızlı gönderimlerinden de yararlanabiliyordu.

Bilgiye daha hızlı ve rahat ulaşabiliryordu e-ticaret girişimcisi. Tedarikçisinin stoğundaki ürünün

adetini ve fiyatını öğrenmek için dakikalarca vakit kaybetmiyor, saniyeler içerisinde tüm

tedarikçilerinin stok ve fiyat bilgilerine ulaşabiliyordu.

Girişimci, e-ticaretin nimetlerinden olan görselliği kullanarak ürününü ve hizmetlerini daha iyi ifade

etme özgürlüğünü de yakaladı. Ürününün ve hizmetlerinin diğer rakiplerininkinden ne derece farklı ve

kaliteli olabileceğini çok geniş bir yelpazede anlatma imkanını yakalamış oldu. Markasını oluşturmayı

ve kısa sürede insanlara benimsetmeyi,alışkanlıkları haline getirmeyi başardı.

Sabahtan akşama kadar işletmesinde müşteri beklemek zorunda kalmayacaktı. Müşterisinin karşısına

işletmesini, ürünleri ve hizmetleri ile beraber götürebiliyordu artık. Sabit bir işletmede

beklemektense, siparişlerini,gönderilerini ve müşterilerini tek bir noktadan ve internetin olduğu her

yerden erişebiliyordu.

Yeni bir ürünü çıkardığında bunu tanıtmak,daha fazla insana ulaşmak,benimsetmek ve kalıcılığını

sağlamak için yüksek maliyetli reklam harcamalarına mecbur değildi. İnternetin nimetlerini kullanarak

bunu geleneksel ticaretin aksine daha düşük maliyetle sağlayabiliyordu artık. Üstelik sadece ulaşmak

istediği kesimi kendi belirleyebiliyordu.

E-ticaret girişimcisi sadece uzmanı olduğu alanda iş yapmak zorunda kalmayıp, fırsatı gördüğü her

alanda uzmanları bir araya getirerek bunu değerlendirme fırsatı yakaladı. Yani sadece bir iş ve

sektörde sabit kalmayıp, birbiri ile ilişkili ve ilişkisiz tüm işleri yapma fırsatı sağlamış oldu.[12]

En önemli cezb eden taraflarından biri ise, zaten girişimcinin ruhunda olan yenilikçiliğin e-ticaretde de

olmasıdır. Şuan da e-ticaretin sınırlarının olmadığı açıkça görülmektedir. Bu da her yeni günün e-

ticaret için yeni bir fırsat olduğunun açık göstergesidir.

4.E-Ticaretin Modelleri

B2C (Bussiness to Customer): İşletmeden tüketiciye doğru yapılan satış modelidir. Müşterilerin tüm

ürünler için web sayfasından bilgi alarak satın aldığı ve satış sonrasın da destek aldığı bir modeldir.

Dünya genelinde buna örnek olarak amazon.com , ülkemizden tekonoloji mağazalarını (teknosa.com,

bimeks.com vs) ve hepsiburada.com gibi örnekleri gösterebiliriz.

Bu modelde satış tek taraflıdır. İşletme tarafından kullanıcılara ürünler ve hizmetler hakkında

bilgi/satış/destek sağlanmaktadır. Ancak yine de ürün bilgisi için sonradan bu modele kullanıcı

yorumları da eklenerek sınırlar genişletilmiştir.

C2B (Customer to Bussiness): Birey tarafından oluşturulan ürün veya hizmetin işletmelere satış

modelidir. Bu model de birey tarafından oluşturulan resim,video ,web site template’leri gibi ürün ve

hizmetler işletmeler tarafından satın alınır. Örnek olarak verebileceğimiz siteler ise ;

themeforest.com, iStockphoto.com tarzı sitelerdir.

B2B (Bussiness to Bussiness) : İşletme ile başka bir işletme ile arasında gerçekleşen e-ticaret

modelidir. Dünya üzerindeki tüm işletmeler e-ticaretin sunduğu bu iş modeli ile daha hızlı fiyat

teklifleri alarak, istediği ürün ve hizmetleri veren firmalara ulaşma imkanı sağlayabiliyor. Bunu

sağlayan bazı garantör niteliğindeki web sayfaları mevcut. Bunun en güzel örneklerinden bir tanesi de

Çin kuruluşlu olan alibaba.com’dur.

C2C (Customer to Customer): Tüketiciler arası olan e-ticaret modelidir. Bu model de tüketiciler

oluşturulan forum ve online satış portalları tarzı web sayfaları üzerinden birbirlerine satış

gerçekleştirirler. Bu satış modeli ile kullanmadıkları veya kullanamadıkları ikinci el eşyalarını da satma

fırsatı bulmuş oldu.

Yukarıda belirttiğimiz e-ticaret modellerinin açıklamalarından da anlaşılacağı gibi zamanla değişen

ihtiyaçlara göre modeller yenilikçi girişimcilerin fikirleri ve atılımları ile gerçekleşmiştir.

Şuan hızla yayılmaya devam eden e-ticaretin sosyal ve mobil olmak üzere farklı modelleride çıkmaya

devam etmekte ebay.com ve amazon.com gibi devler bunun öncülüğünü yapmaktadır. Son

zamanlarda yeni bir trend olan dikey e-ticaret modelide farklı bir boyut kazandırdı. Sadece herkesin

bir sektörde uzmanlık ve satış yapmasını öngörüyor.

Ancak, bu sürekli böyle devam edeceğini kabul etmekte doğru olmaz. İlerleyen zamanlarda küresel

dünyanın herhangi bir garajından bir girişimci e-ticarete çok farklı bir yön verebilir. Alışık olmadığımız

yeni tarzlarda alış-veriş imkanı sağlayabiliriz.

5.E-Ticaret Sektöründe Global Düzeyde Girişimcilik Örnekleri

5.1 Toptancı Portalı Alibaba.com

Dünyanın en büyük B2B portalı Çin menşeli Alibaba’dır. Alibaba 1999 yılında kurulmuştur. Alibaba

hem Çin’deki yerel ticarete yönelik hizmetler sunmakta, hem Çin’e yönelik ithalat ve ihracata destek

olmakta hem de global ölçekte gerçekleştirilecek dış ticaret işlemlerinde aracılık görevini

üstlenmektedir. İşletme 2007 yılında halka arz edildikten sonra değeri 1.5 milyar dolara yükselmiştir.

Alibaba şu anda Google’dan sonra en değerli internet hizmet sağlayıcısı durumundadır. 2008 yılının

sonunda İngilizce’nin dışında 6 farklı özel internet sayfası daha açılmıştır. Bu web sayfaları

İspanyolca,Almanca,İtalyanca,Fransızca,Portekizce ve Rusça dillerindedir. Temel amaç bu ülkelerde

yer alan yerel tüccarlara ihtiyaç duydukları desteğin verilmesidir. Kurulduğu 1999 yılından bu yana

ihracat ve ithalat işlemlerinde dünyanın pek çok yerindeki küçük ve orta ölçekli işletmelere (KOBİ)

destek vermektedir.

Özellikle yaşanan global ekonomik krizle birlikte dünyanın farklı yerlerindeki KOBİ’lere ilişkin destek

daha da arttırılmıştır. Alibaba artık coğrafi çeşitliliğe önem vermekte önem vermekte Avrupa başta

olmak üzere pek çok farklı yerde ofisler açmaktadır. Yaşanan ekonomik kriz Amerika ve Avrupa’dan

gelen talepleri düşürdüğü için Çin’e ilişkin ticaret daha da önem kazanmış ve portal üyelerine bu

konuda verilen destek arttırılmıştır. Yaklaşık 200 ülkeden 15 milyon üyeye sahip portal, 27 farklı ürün

kategorisinin ihracat ve ithalatında aracılık görevi üstlenmiş durumdadır.

Alibaba’nın misyonu dünyanın her yerinde ticareti kolaylaştırmaktır. Alibaba bu misyonu

gerçekleştirmek için altı temel ilkeyi benimsemiştir. Bu ilkeler;

• Müşteri bir numaradır: Alibaba için ücretli üyeleri ve Pazar yeri toplumunun istekleri ve ilgi

alanları yüksek önceliğe sahiptir.

• Takım çalışması: Alibaba, çalışanlarının bir takım gibi uyumlu çalışmasına büyük önem

vermektedir. Bu amaç doğrultusunda çalışanların düşünce ve önerileri iş süreçlerine dahil

edilmekte ve bu şekilde çalışanlarının işletmeye ve bağlı bulundukları ekiplere bağlılığının

artacağı düşünülmektedir.

• Değişimi kabul etmek: alibaba hızlı değişim gösteren bir sektörde faaliyet gösteren bir

işletmedir. Bu nedenle çalışanlarının esnek davranması, yenilikçi olması ve yeni iş ortamlarına

çabuk uyum sağlamasına önem verilmektedir.

• Dürüstlük: İşletmenin genelinde, dürüstlüğün ve doğruluğun korunması ve müşterilere

verilen sözlerin tutulması büyük önem taşımaktadır.

• Tutku: İşletme çalışanlarının müşterilere hizmet ederken ve yeni hizmet ve ürünlerin

geliştirilmesi esnasında tutkulu davranmaları beklenmektedir.

• Bağlılık: Çin’de ve dünyada hizmet edilen tüm KOBİ’lerin ihtiyaçlarının karşılanması için

işletme çalışanlarının gerekli bağlılığı göstermesi işletmenin temel değerleri arasında yer alan

altıncı ilkedir.

Alibaba üç farklı elektronik Pazar yeri üzerinden Çin’li işletmelere destek vermektedir. Bunlar;

� Uluslar arası Web Sayfası (Global B2B İşlemleri): Bu Pazar yeri üzerinden dünyanın farklı

yerlerindeki ithalatçı ve alıcılar ile Çin’deki ihracatçılar bir araya gelerek alım satım işlemleri

gerçekleştirmektedirler.

� Çin Web Sayfası (Yerel B2B İşlemleri): Çin’deki alıcı ve satıcılar bir araya gelerek ticari alım-

satım işlemleri gerçekleştirmektedirler. Pazar yerinin dili Çince’dir. Üyeler ise çevrimiçi ve

çevrimdışı KOBİ’lerden oluşmaktadır. E-Pazar yerinin şu anda 10 milyondan fazla üyesi

bulunmaktadır.

� Taobao.com (B2C İşlemleri): Tüketiciler ile Çin’deki perakendecilerin arasındaki satış

işlemlerinin yönetildiği Pazar yeridir. Taobao Çin’in en büyük alışveriş sitesidir. Pazar payı

%70’in üzerinde olan site üzerinden C2C ve B2C işlemleri gerçekleştirilmektedir. 20 milyon

üyesi vardır ve yaklaşık 30 milyon ürünün satışını gerçekleştirmektedir.

Dünyada gerçekleştirilen e-ihracat faaliyetleri açısından Alibaba.com’un önemi büyüktür. Bu e-Pazar

yeri dünyanın pek çok farklı yerindeki ithalatçılar ile Çin’li ihracatçıları bir araya getirmektedir.

Alibaba’nın e-Pazar yeri üzerinden e-ihracat faaliyetlerinin yönlendirildiği ülkeler aşağıdaki şekilde

görülmektedir. Günümüzde çin ekonomisinin tüm dünyaya yönelik ihracat üstünlüğünün temelinde

coğrafi olarak uzak, dil bakımından zor ve kültür bakımından farklı bir ülke olmasına karşın ihracatı

organize eden bu türden iş modellerinin yaygın ve kolay kullanımının bulunması da önemli bir etken

olarak görülmektedir. Dünyanın hemen her bölgesinden her türden alıcı, Alibaba.com ve benzeri Çin

ihracat portallarına kolaylıkla ulaşabilmekte ve bu iş modelinin sağladığı çeşitli kolaylıklardan

yararlanarak alım-satım yapabilmektedir. Alibaba.com’un sadece iç pazara yönelik olarak oluşturduğu

Çince içerikli portal ise imalatçı firmaların birbirlerinden hammadde, ara malı, sarf malzemesi ve

mamul mal alım-satımlarını gerçekleştirebilmelerine imkân vermek üzere hizmet vermektedir.

Alibaba Çin’deki tüm Pazar yerleri içerisinde e-ihracatta en yüksek işlem hacmine sahip Pazar yeridir.

Çin’de faaliyet göstermekte olan global Pazar yerlerinin e-ihracata ilişkin dağılımları incelendiğinde

Alibaba’nın %53,5 ile pazarı yönlendirdiği görülmektedir. Alibaba.com kendi içinde alt modeller

yaratarak, farklı ülkelerde açtığı ofislerle imalatçı ve ihracatçılara yerinden hizmetler üreterek pazarın

en büyük dış ticaret portalını oluşturmayı başarmıştır. Dünya ekonomisinde meydana gelen kriz

döneminde bile Çin ekonomisinin dünyanın diğer bölgelerine kıyasla çok büyük oranlarda

büyümesine önemli katkılar yapmakta ve Çin’li tüccarların çok sayıda ülkeye ihracat yapabilmesine

imkan tanımaktadır. Alibaba’nın e-ihracat faaliyetlerinden elde etmekte olduğu gelir 2002 yılından bu

yana sürekli bir artış göstermektedir.

2009

(ocak-haziran)

2008

(ocak-haziran)

Değişim (%)

Gelir durumu 158,2mil$ 136,7 mil$ 21,2

Kayıtlı kullanıcı sayısı 9.462.705 5.614.887 68,5

Alibaba 2009 yılının ilk yarısında 158,2 milyon dolarlık bir gelir elde etmiştir. Alibaba.com’un gelirleri

2008 yılının aynı dönemi ile karşılaştırıldığında %21,2 oranında artış göstermiştir. Gelir düzeyinin

artışının ardındaki temel neden tabloda da görüldüğü gibi üye sayısında meydana gelen artıştan

kaynaklanmaktadır. 2008 yılında sunulan yeni üyelik paketleri daha fazla kullanıcının sisteme dahil

olmasına imkan tanımıştır. Sunulan yeni üyelik paketi hem mevcut üye ihracatçıların belli ihtiyaçlarını

karşılamakta hem de Çin’de faaliyet gösteren küçük ölçekli ihracatçılara da uygunluk göstermektedir.

Paket Çin’deki ihracatçıların yanında yabancı üyelere sunulan hizmetin de gelişmesini sağlamıştır.

Global web sayfasının yanında e-ihracat amacıyla kurulan Hindistan ve japonya’daki e-Pazar yerleri de

2009 yılının ilk yarısında ilgili ülkelerde en çok tercih edilen B2B Pazar yerleri haline gelmişlerdir.

İşlem Süreçleri

Alibaba’nın dünyanın en iyi global Pazar yeri olmasının ardında sunduğu güvenlik imkanları ve değer

yaratan hizmet sürecinin de etkisi vardır. Alibaba müşterilerine sunduğu hizmete ilişkin ödemeleri

üçüncü kişi ödeme web sayfası olan AliPay’den gerçekleştirmektedir. Alipay, Çin’de kullanılan bir

online ödeme platformudur. Alıcıların ödemeleri Alipay’de toplanmakta ve ürüne ilişkin fatura

onaylanana kadar bekletilmektedir. Alibaba’nın sunduğu üyelik hizmetinin kalitesi de tercih

edilmesinde önemli bir etkendir. TrustPass adı verilen üyelik sistemi ile Alibaba üyelerinin sistem

üzerinden gerçekleştirdikleri işlemlerini kolaylaştırmaktadır. Bu üyelik sisteminde üye olan

işletmelerin kimlik denetleme ve doğrulama işlemleri de üçüncü parti bir kredi kurumu tarafından

gerçekleştirilmektedir. Bu şekilde alıcılar ve ihracatçı ortaklarının kimliklerinin şeffaflığı ve meşruluğu

sağlanmaktadır. Alibaba’ya üye olan yabancı alıcıların büyük bir kısmı gerçekleştirecekleri ticari

işlemdeki ortaklarının TrustPass özelliğine sahip olmasını istemektedirler.

Alibaba.com’da e-Ticaret Faaliyetleri

Bilgi Sunma ve Müzakere: Bilgi sunma işleminin amacı sisteme üye olan işletmelere kaliteli bilgi

sunmaktır. Bu nedenle bilginin yönetimi, sağlanması ve üyelerin arzu ettikleri bilgiye hızlı ulaşmasını

sağlamak önem taşır. Müzakere faaliyeti ise alıcı ve satıcıların eşleştirilmesini ve değişim

mekanizmalarının sunumunu ifade etmektedir. Hesap yönetimi, kontratların yapılması gibi işlemler

müzakere faaliyetlerinin altında yer almaktadır.

Bu iki faaliyette Alibaba büyük ölçüde kişiselleştirilmiş hizmet sunmaktadır. Alibaba, e-Pazar yeri

üzerinden 42 farklı sektörden çok sayıda ürünün ticaretini gerçekleştirmektedir. Üyelerin ürün

listelerini ve kendi sayfalarını yönetebilmeleri için My Alibaba adı verilen bir araç kullanılmaktadır.

Alıcı ve satıcıların müzakere süreçleri için de “Trade Manager” adı verilen bir araç kullanılmaktadır.

Ancak Alibaba alıcı ve satıcıların eşleşmesi sürecine çok fazla dahil olmamaktadır. Bu araçlara ek

olarak Ali College(kullanıcılara internet üzerinde ne şekilde işlem gerçekleştireceklerine ilişkin bilgi

sağlayan araç), Ali Forum (kullanıcıların düşüncelerini paylaşabildikleri bir platform), daha önce de

belirtilen TrustPass(kullanıcı onaylama aracı) gibi araçlar da bilgi sağlama ve müzakere süreçlerinde

kullanılmaktadır.

Sipariş Tamamlama Faaliyetleri: Bu faaliyetler taşıma, dağıtım, ödeme gibi işlemleri içermektedir.

Alibaba’nın sipariş tamamlama sürecinde bir alıcı, bir satıcı, banka, AliPay yer alır. Alibaba bu sürecin

bütününü yönetmez ve teslimata ilişkin ayarlamalar yapmaz. Teslimatı gerçekleştirecek bir taşıma

şirketinin bulunması alıcı ve satıcıların sorumluluğundadır. Alibaba sürecin işlemesi ile ilgili doğrudan

sorumluluk üstlenmemekte, sadece e-Pazar yeri faaliyetlerinin pazarlanmasına odaklanmaktadır. Bu

durum operasyonel maliyetlerin düşmesini sağlamaktadır. Sipariş tamamlama süreci oldukça

esnektir. Ödeme süreci AliPay tarafından yönetilmektedir. Alıcının fatura onayının sonrasında para

transferi gerçekleştirilir. Aynı zamanda sürece dahil edilmiş olan değerlendirme sistemi de

dolandırıcılık olasılığını ortadan kaldırmaktadır.

Ödeme ve Teslimat Faaliyetleri: Ödeme faaliyetleri güvenli ve güvenilir işlem gerçekleştirilmesinin

sağlanması açısından önem taşımaktadır. Teslimat sürecinde ise işbirliğinin sağlanması

hedeflenmektedir. Alibaba, ortak olan ticari işletmelerin, bankaların ve üçüncü partilerin yer aldığı bir

sistemi yönetmektedir. Her ne kadar Alibaba teslimat sürecini yönetmiyor olsa da AliPay aracılığı ile

teslimat ve ödeme sürecinin güvenliği sağlanmaktadır. Alipay tarafların kontrata uygun şekilde

hareket etmelerini sağlamaktadır. Alıcı ve satıcıların kontrollü bir işlem sürecinde gerçekleştirdikleri

işlemlerin sorumluluğunu kendileri üstlenmektedirler.

Alibaba’nın işlem süreci az miktarda insan kaynağı gerektirmektedir ve uygulanan süreç e-ihracat

işlemlerine ilişkin Alibaba’nın üstlendiği operasyonel maliyetleri büyük ölçüde düşürmektedir.

Faaliyet süreçleri ve sunduğu hizmetler açısından Alibaba dünyanın en başarılı global B2B Pazar

yeridir. Alibaba gelir yapısını sürekli iyileştirmeye devam etmekte, her yıl daha fazla üyeyi sistemine

kaydetmeye devam etmektedir. Dünyanın en fazla tercih edilen global B2B Pazar yeri olarak

Alibaba’nın gelecek yıllara ilişkin büyüme potansiyeli de artarak devam etmektedir.

5.2 Ebay.com

Ebay.com (Echo Bay Technology Group), Pierre Omidya, 3 Eylül 1995 yılında evinde yazdığı kod ile

kendi internet sayfasını açtı.

Bir açık artırma sitesi hazırlayan Pierre Omidyar, internet sitesinin adını ilk başta “AuctionWeb”

(Müzayede Sitesi) olarak düşünmüştü. eBay ismi ise 1997 yılına kadar telaffuz edilmedi. Pierre, siteyi

test etmek için ilk olarak 14,83 dolar değerindeki bozuk bir lazeri sayfaya koymayı denedi.

İlginç bir şekilde bir kullanıcının bu ürünü satın almak istemesiyle şaşkına dönen Omidyar, kullanıcıya

ürünün bozuk olduğunu söylemesi üzerine, “ben bozuk lazer koleksiyonu yapıyorum” cevabını aldı ve

sonradan eBay adını alacak olan AuctionWeb’in hikayesi de böylece başlamış oldu.

1997 yılında eBay’de yapılan açık arttırmaların sayısı bir önceki yıla göre 8 kat artarak 2 milyona

ulaştı.

1996 yılında internet kullanıcı sayısının 50 binlerden milyonlara çıkmasının da etkisiyle Pierre, şirket

için ilk çalışanı Jeff Skoll’u AuctionWeb’in başkanı olarak işe alıyor. Bunun ardından bir ay içinde

şirketin cirosu 10.000 $’a çıkıyor.

Pierre Omidyar 1997 yılında internet sitesinin adını değiştirmeye karar vermesi ile AuctionWeb’in

yaşam süresini tamamladığını görüyoruz. Auction Web, Pierre’in Echo Bay Technology Group adlı

danışmanlık şirketine aitti, bu yüzden de echobay.com adresini almak isteyen Pierre, bu adresin zaten

kullanılmakta olduğunu görünce, echobay’i kısaltıp ebay olarak değiştirmeye karar vererek ebay.com

adresini aldı ve böylece eBay doğmuş oldu.

“1999 yılında eBay’in internet site 24 saatlik bir çökme yaşadıktan sonra, firmanın 400 çalışanı

mağdur olan kullanıcıları tek tek arayarak özür diledi..”

Satın Almalar

1999 yılında kullanıcılar daha yeni yeni internetten alışveriş yapmaya ve güvenmeye başlıyorlardı.

Bunu farkeden eBay, online ödeme hizmeti veren Billpoint’i 1999 yılının Mayıs ayında satın aldı.

Bunun yanında 1999 yılı eBay’in dünyaya açıldığı yıl oldu. eBay İngiltere, Almanya ve Avusturya’da

hizmet vermeye başlamasının yanı sıra, eBay Motor’da bu sene yayınlandı ve şirketin en büyük

kategorilerinden biri halini alarak eBay’in daha da büyümesini sağladı.

1999′da ortaya çıkan PayPal, 2000 yılında oldukça büyüyerek sadece eBay’de günlük 200.000 online

ödemenin yapıldığı bir site haline geldi. Buna rağmen eBay’in satın aldığı Billpoint’ten sadece 4000

adet ödeme gerçekleşiyordu. PayPal’ın gelişimini farkeden eBay 14 Ekim 2002′de PayPal’ı 1,5 milyon

dolara satın aldı.

Mobil hayat başlasın

2010 yılında 15. yılını mobil dünyaya girerek kutlayan eBay; iPhone, iPad ve Android cihazlarla

uyumlu olarak çalışan uygulamasıyla mobil pazarda da yerini aldı.

2012′de ise eBay kargo teslimatında yaptığı bir dizi yenilikle gündeme geldi. eBay Nowhizmeti ile

kullanıcılarına aynı gün içinde teslimat hizmeti sağlayan eBay 17 yıldır büyümeye devam ederek

internetteki en başarılı ve en çok kazanan şirketlerden biri ünvanını elinde tutuyor.14 dolarlık bozuk

bir lazer satarak işe koyulan eBay, bugün milyar dolarlık bir şirket haline geldi ve yaptığı yeniliklerle

her geçen daha da büyümeye devam ediyor.

5.3 Dünya Kitap Devi amazon.com

Amazon.com, ilk kurulmuş en büyük internet alışveriş sitesidir. Adını Amazon Nehri’nden alır.

Jeff Bezos Amazon.com’u 1994’de Bellevue, Washington’daki garajından kurdu. Nick Hanauer isimli

bir işadamı Bezos’Un fikrine inandı ve girişime $40,000 yatırmaya karar verdi.Amazon.com,yola

online kitap evi olarak çıkmıştı. Bezos Bu büyük online kitap evi düşüncesinde Alfabatik sıralama da

“A” Harfinden bir şirket ismi olması gerektiğini düşündü.

Amazon.com, ”egzotik ve farklı” olanbir yerdi ve ona uygun bir isim olmalıydı. Ve sözlük de aramaya

başladı. Ve o ismi buldu;“Amazon”.

Amazon Dünyanın en büyük nehriydi. Bezos’un şirketide Amazon nehir gibi, kendi alanında dünyanın

en büyüğü olacaktı. 2000 yılından bu yana, Amazon’un logosu A dan Z ye giden bir ok, müşteri

memnuniyetini (bir gülümseme oluşturur gibi) temsil ediyor. Bugün Amazon.com’ da

Bezos’un Hedeflediği gibi A dan Z ye, DVD, muzik CDsi, bilgisayar yazılımı, bilgisayar oyunu, elektronik

eşya, aksesuar, mobilya gibi farkı türden mallar satılmaktadır.

Amazon online olmaya ilk karar verdiğinde, çoğu ziyaretçi için görünümü çok sade ve çekicilikten

uzaktı bu da işin sallantılı bir zeminle başlamasına neden oldu. Tom Alburg adlı bir adam, 1995’de

Amazon’a $100,000 yatırmaya karar veridi ve bu şirketin daha iyi görünümlü bir web sitesine sahip

olmasına ve daha iyi barındırma hizmeti olarak daha hızlı olmasına yardımcı oldu. Temmuz 1995′de,

şirket, tam olarak hizmet vermeye başladı ve Amazon.com da ilk kitap satıldı – Douglas Hofstadter ‘s

Akışkan Kavramlar ve Yaratıcı Benzerlikler: Düşünce Temel Mekanizmaları Bilgisayar Modelleri.

İnsanlar Amazon’dan kitaplar satın almaya başladığında, Bezos sadece Washington eyaletinden değil

tüm ülkeden müşterileri olduğu için endişeliydi.

Bezos insanların müşteri olarak yeniden dönmesi için bir kitapçıdan daha fazlasını yaratması

gerektiğine karar verdi. Amazon’un başarısına büyük bir katkısı olan, satın alanlara kendi kitap

eleştirilerini yazma opsiyonu ekledi. İnsanlar Amazon’a sadece birşeyler satın alma yerinden ziyade,

bir online topluluk olarak bakmaya başladılar. 1997 olduğunda, Amazon.com 15.7 milyon dolar gelir

elde etmiş ve aynı yıl halka açılmıştı. 1998’de, Amazon listeye yeni ürün çeşitleri eklemişti: yazılım,

elektronik, video oyunları, oyuncaklar, ve ev gereçleri.

1999’un sonunda, Amazon satışta milyar dolarların üstüne çıkmıştı. Kar hiç bitmeyecekmiş gibi

görünyordu. Ancak 2001’de Amazon 1.4 Milyar dolar mali zarar raporladı ve 1000’in üzerinde

çalışanını işten çıkardı. Bezos’un vazgeçmek yerine bir fikri vardı: başka şirketlerle ürünlerini

Amazon’da online satmak için anlaşma. Fikir işe yaradı. Target, Toys R Us, Old Navy ve daha birçok

şirket ürünlerini Amazon üzerinden satmayı kabul ettiler. Fikrin ıygulamaya geçmesinden beri

Amazon yeniden ayaklarının üzerinde durmaya başlamış ve şu an dünyada en popüler online

satıcılardan biri olarak devam etmektedir.

Amazon’un son yıllarda yaptığı en büyük atılım, elektronik kitap okuyucusu Kindle‘ı piyasaya sürmek

olmuştur. Şu anda Kindle 3 adıyla satılmakta olan cihaz, Amazon’un en çok satılan ürünü haline

gelmiştir.Ayrıca, Amazon internet sitesinde Kindle üzerinden okunabilecek oldukça geniş bir

elektronik kitap arşivi bulunmaktadır. Halihazırda, Kindle ürünleri ve elektronik kitapların satışı

Türkiye’de yapılmamaktadır.

Kaynakça Ahmet SÖNMEZ:

[1] http://www.girisimcilikveyenilik.com/egitim/girisimcilik/item/6-giri%C5%9Fimcilik-teorisinin-

geli%C5%9Fimi.html

[2] http://www.wise.tv/girisimcilik/girisimci-kimdir-ve-hangi-ozellikleri-barindirir.html

[3] http://mugim.maltepe.edu.tr/girisimcilik-nedir

[4] http://www.wise.tv/girisimcilik/girisimci-kimdir-ve-hangi-ozellikleri-barindirir.html

[5] http://www.youtube.com/watch?v=sSlQcWzxBU4

[6] http://www.girisimcilik.org/girisimcilik/bulus-ve-inovasyon-arasindaki-fark-nedir

[7] http://www.elektronikticaretrehberi.com/e-ticaret_genel_bilgiler.php#bolum_1.2

[8] E-Ticaret Çağı - Mahir Erkan S.11

[9] http://tr.wikipedia.org/wiki/Elektronik_ticaret

[10] Thomas L. Friedman - Dünya Düzdür: Yirmi Birinci Yüzyılın Kısa Tarihi

[11] http://www.webrazzi.com/2013/02/06/kuresel-e-ticaret-hacmi-ilk-kez-1-trilyon-dolara-ulasti/

[12] http://www.elektronikticaretrehberi/e-ticaretin_etkileri_faydalari.php

Kaynakça Mehmet Ali EROĞLU:

• MANKAN,Esra,”Ticari Yönetim Dizisi, e-ticaret”, ilya yayınları, 2011

• İstanbul ticaret odası ,”Nasıl e-ticaret yapılır?” , İstanbul, 2007

• BOZKURT,Veysel,”Global elektronik ticaret”, alfa yayınları, İstanbul, 2000

• CİVELEK,M.Emre,”İnternet ticareti”, beta yayınları, İstanbul, 2003

• YEŞİL,Ahmet,”E-ticaret”, kum saati yayınları, İstanbul, 2010

• KIRCOVA,Prof.Dr.İbrahim,”Dünyada ve Türkiye’de e-ihracat uygulamaları”, İstanbul Ticaret Odası

Yayınları

• AKGÖZ, S.Sedat,” E-dış ticaret işlemleri yönetimi”, Beta yayınları, Aralık 2011

• KOÇ, Prof.Dr.Çetin Kaya,” E-Ticaret Güvenlik Rehberi”, İstanbul 2010

• E-Ticaret ve kayserideki firmaların e-ticaretten yararlanmalarına yönelik bir araştırma, TEZ 2003

• www.e-ticaret.gov.tr/tanim/tanim.html

• http://www.peremeci.com.tr/tr/peremeci-film-den-haberler/66-alibaba-com-basari-hikayeleri-

turkiye.html

• www.colostate.edu

• http://www.e-veri.com/haber/haberdetay/16182-E-

Ticarette_cok_onemli_yenilikler_degisiklikler!.html

• www.bilgiyonetimi.org/yek_etic.html

• http://www.ekonomi.gov.tr/etk/index.cfm?sayfa=46D1EEAF-D8D3-8566-4520C3D0A2D71545

• www.ecommerce.gov/Framewrk.html

• http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/sos_mak/makaleler/H%C3%BClya%20BAKIRTA%C5%9E%20-

%20Ali%20TEK%C4%B0N%C5%9EEN/BAKIRTA%C5%9E,%20H%C3%BClya.pdf

• http://www.iccwbo.org, Uluslararası Ticaret Odası, ICC

• http://www.kobinet.org.tr

• http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/eticaret.pdf

• http://www.ekonomi.gov.tr/upload/482AA71B-D8D3-8566-

4520FD864910D8D2/eihracatin_vergilemesi.pdf

• ÇAK, Murat, Dünya’da ve Türkiye’de Elektronik Ticaret ve Vergilendirilmesi, İTO yayınları, 2002-6,

İstanbul.

• İNCE, Murat, Elektronik Ticaret: Gelişme Yolundaki Ülkeler İçin İmkanlar ve Politikalar, Ankara Devlet

Planlama Teşkilatı, Uzmanlık Tezi, Ankara, 1999.

• İPEKÇİ, Şebnem, “Internet’te Ticarette Yeni Uygulamalar”, Networkword, Ocak, 1998.

• ÖZGER, Oktay, “Elektronik Ticaret”, Networkword, Ocak, 1998.