1. A Primeira Guerra Mundial

2. Resumen A Primeira Guerra Mundial foi o segundo maior conflito blico do sculo XX. Durou do 1914 1918 e puxo os primeiros cravos no atade da hexemona de Europa no mundo. Durante catro anos, millns de persoas morreron nun conflito que destacou pola sa dureza, polas longas e inamovibles trincheiras e polo uso de gas mostaza para acabar coa resistencia do inimigo. Enfrontou inicialmente a Francia, Reino Unido e mais Rusia (os aliados) contra Alemaa (gobernada por Guillerme II de Alemaa), Austria-Hungra, Bulgaria e mais Turqua (as Potencias Centrais). O desencadeante da guerra foi o asasinato do arquiduque de Austria en Saraievo, pero xa houbera tensins durante os anos anteriores, especialmente na construcin naval entre o Reino Unido e Alemaa. Mis tarde uniranse guerra outros pases como os Estados Unidos, Italia ou o Xapn. Os vencedores foron os aliados, grazas axuda de Estados Unidos, que entrou polo afundimento do RMS Lusitania en 1917, e impuxeron fortes sancins econmicas e territoriais a Alemaa, vez que desmembraron os imperios de Austria-Hungra e Turqua a partir do Tratado de Versalles en 1919. Creronse moitos novos estados en Europa: algns dunha soa nacin e outros de varias. Durante a Primeira Guerra Mundial ocorreu tamn a Revolucin Rusa, que fixo que Rusia pactase por separado a paz (Tratado de Brest-Litovsk) coas potencias centrais e non estivese representada no Tratado de Versalles atoparse en guerra civil. As consecuencias da paz teran moito que ver nun futuro coas causas da Segunda Guerra Mundial. 3. Seus Bandos A formacin de dous bloques opostos foise constitundo durante as dcadas anteriores ao inicio da guerra. A finais do sculo XIX, tras a guerra franco-prusiana, Otto von Bismarck, chanceler prusiano, consegue establecer unha serie de alianzas cuxo fin o de illar Francia. Despois da guerra entre Francia e Prusia, finalzase a unificacin de Alemaa e o establecemento do II Reich. Ademais da perda territorial, Francia foi humillada no tratado de paz, iniciando un esprito de venganza semellante ao que ocorreu en Alemaa en 1918. Por outra banda, Alemaa firmou varios tratados militares e comerciais co Imperio Austro-Hngaro, para tratar de consolidar un bloque central conxunto que fixese fronte a Rusia, que pretenda conseguir unha sada ao Mediterrneo. Conseguiu acordos semellantes con Italia, formndose as a Tripla Alianza. Deste xeito, Bismarck conseguiu manter ao seu pas en paz. Posteriormente, o kiser Guillerme II rexeitara a poltica do chanceler e este dimite por falta de apoios. A partir de entn, o kiser amsase vido de expansin territorial pola forza. En 1902 inciase un ambicioso proxecto de modernizacin da maria militar. Amplase o exrcito de terra e mrcanse novos equipos. Constitense os corpos de reservistas. No tocante poltica exterior, deixa a Francia ceibe, quen rapidamente firma acordos militares co Imperio Ruso, dirixido polo tsar Nicolao II.Na primeira dcada do sculo XX consoldanse dous bandos: un central, formado por Italia, o Imperio Alemn e o Imperio Austro-Hngaro; e o outro, a Entente Cordiale, formado polo Imperio Ruso e por Francia. Posteriormente, nese ao segundo grupo o Imperio Britnico, que va no crecemento naval alemn unha ameaza seria. Ata 1914, todos os pases organizan as tropas, mercan equipos e trazan diversos plans blicos durante un periodo coecido como Paz Armada, en especial o Imperio Ruso, que fora derrotado por Xapn en 1905 sufrindo unha dura derrota. En agosto de 1914 estoupa a que sera a Primeira Guerra Mundial. Austria-Hungra invade Serbia, o Imperio Ruso declralle a guerra aos austracos. O Imperio Alemn declara a guerra a Francia e ao Imperio Ruso. Francia declara a guerra a Austria-Hungra. Os alemns invaden Blxica para chegar a Francia e o Imperio Britnico, que garantira a independencia belga, declralle a guerra ao II Reich. Italia decide non intervir en 1914, rompendo os acordos coas outras potencias centrais. En 1915, a cambio de promesas de conquista territorial a expensas de Austria-Hungra, Italia involcrase na guerra a favor dos aliados. En outubro de 1914, o Imperio Otomano, axudado polos alemns, ataca Rusia e entra na guerra no bando das potencias centrais. Xapn ataca os postos alemns no Pacfico e entra na guerra no bando aliado. Os Estados Unidos, tras o afundimento do trasatlntico Lusitania, entra na guerra en favor dos aliados. Debido a que a guerra precisaba de mis e mis homes, as potencias recorreron s sas colonias. O Imperio Britnico recibiu tropas canadenses, indias, australianas e neozelandesas. Francia obtivo soldados das sas colonias africanas. Alemaa e Austria apenas tian colonias relevantes das que obter novos soldados. 4. As Etapas da Guerra 1 etapa : durante a primeira fase os xitos caeron do bando das potencias centrais. Austria-Hungra invade a Serbia e toma a maior parte do pas. Non obstante, sofre moitas mis baixas do agardado. Na fronte occidental, Alemaa leva a iniciativa. Pon en marcha o plano Schlieffen, invadindo Blxica para chegar a Francia. A invasin de Blxica exitosa, pero a un custo elevado. A pesar da oposicin francesa e britnica, os alemns chegan a Francia. As tropas centrais primeiro dirxense cara a Pars, e logo viran ao oeste tratando de envolveren as tropas aliadas. Deste xeito prdese un tempo valioso, permitindo a Francia reorganizar a defensa da capital. Cando os alemns tentaron asaltar a cidade, foron repelidos contudentemente na Primeira Batalla do Marne. As ofensivas galas a travs de Alsacia e Lorena foron un total fracaso e supuxeron elevadas perdas. Pola sa banda, o Corpo Expedicionario Britnico non puido aguantar a embestida xermana e tivo que retirarse en varias ocasins. A finais de 1914 a fronte quedou estabilizada tras a batalla de Yser e apenas se movera ata 1918. A fronte oriental en cambio era moito mis mbil. En 1914 as tropas tsaristas invadiron Austria-Hungra e Prusia oriental. Avanzaron fondamente pero finalmente foron repelidas na batalla de Tannenberg. Tras as diversas batallas, desapareceron o I e II Exrcitos rusos e morreron aproximadamente 1.000.000 de austracos. Tamn en 1914, o Imperio Otomano atacou o Imperio Ruso a travs de Armenia, con escaso xito. 2 etapa : tras a batalla de Yser estabilzase a fronte na Francia. Ambos os bandos comezan a construcin dunha serie de trincheiras que ira desde Suza ata a costa atlntica francesa. A partir de entn todas as batallas consistiran primeiro nun bombardeo masivo de artillara que destruira as defensas inimigas e aturdira os soldados rivais, seguido dun asalto pola infantara coa baioneta. Malia as grandes ofensivas, tanto alems (batalla de Verdn) como aliadas (ofensiva do Somme), a lia da fronte apenas se movera ata 1918. O xito de cada ataque medase en relacin superficie gaada, s veces custando miles de vidas cada metro conquistado. A fronte oriental sempre foi moito mis mbil c occidental. A finais de 1917 o exrcito ruso estaba desfeito, careca de alimentos e municins e o pobo ruso estaba ao bordo da sublevacin. Isto favoreceu intensamente a chegada ao poder do comunismo, con Lenin cabeza, que se retirou da guerra asinando o tratado de Brest-Litovsk. Tamn en 1917, os Estados Unidos declaran a guerra ao Imperio Alemn tras o afundimento do transatlntico Lusitania. 5. 3 etapa : a fase final da guerra comezou en 1918, tras a sinatura do tratado de Brest-Litovks, a travs do cal a Rusia revolucionaria rendase ao Imperio Alemn. Deste xeito, quedaban liberados medio milln de soldados alemns, que agora seran destinados fronte occidental. O Alto Mando alemn quera finalizar a guerra antes de que chegasen mis tropas estadounidenses e por iso enviou a todos os efectivos na ofensiva de San Miguel. Os resultados iniciais foron moi bos e axia afondaron en Francia. Os britnicos tiveron que repregarse perdendo case tantos homes coma na ofensiva do Somme de 1916. Os franceses tamn sufriron moitas baixas. Pareca que Alemaa estaba a punto de gaar a longa guerra pero, cara a mediados de 1918, esgotouse. A cidadana alem desexaba a conclusin da guerra debido s penurias econmicas e alimentarias que sufra e presiounou ao goberno para que o kiser fose deposto. A finais do vern, os aliados recuperranse e contraatacaron en numerosos puntos durante a ofensiva dos cen das. Os aliados contaban coa vantaxe dun maior nmero de tropas (franceses, britnicos, australianos, neozelandeses, canadenses, estadounidenses) e dunha superioridade tecnolxica (maior nmero de avins e tanques). Durante meses hostigaron aos alemns, ata que en outubro se fixo inevitable iniciar negociacins para un armisticio. As condicins que impuan os aliados, sobre todo os franceses, eran tan duras que os alemns non as aceptaron. Finalmente, ante a ameaza do colapso do pas, o Imperio Alemn firmou a rendicin incondicional. Os aliados anda non romperan de todo as lias alems, pero o Imperio estaba ao bordo da revolucin, e agora s, tras a rendicin de Austria-Hungra, a Bulgaria e do Imperio Otomano. s 11 horas do 11 de novembro de 1918 cesaron todos os combates. O II Reich quedaba suprimido e instaurbase a Repblica Alem tras o exilio do kiser Guillerme II de Alemaa. 6. A paz As negociacins de paz tiveron lugar en Pars, onde acudiron representantes duns 30 pases. O presidente Wilson (EE.UU.) propuxo catorce puntos bsicos para a paz, pero caben destacar o establecemento do principio das nacionalidades e a creacin da Sociedade de Nacins. O francs Clemenceau tia como obsesin debilitar a Alemaa. A principios do 1919 reuniuse a conferencia de Pars, nela creouse a Sociedade de Nacins (misin: salvagardar a paz e solucionar conflitos mediante a negociacin) pero o grave foi que ningunha das tres grandes potencias dos anos anteriores participaron. No tratado de Versalles establecanse as duras condicins impostas Alemaa: amputacins territoriais, desmilitarizacin, pagos para compensar as perdas aliadas, etc. Esta paz foi a orixe de numerosos conflitos (como a 2 guerra mundial), xa que non resultou satisfactoria nin para vencedores nin para vencidos. 7. Consecuencias Pases Aliados Mobilizados Mortos Feridos Prisioneiros de guerra Rusia 18 100 000 1 800 000 4 950 000 2 500 000 Francia7 891 000 1 735 800 4 266 000 537 000 Reino Unido8 904 467 9 083 71 2 090 212 191 652 Italia 5 612 000 578 000 947 000 600 000 Estados Unidos 4 263 000 114 000 234 000 4 526 Xapn 800 000 300 907 3 Romana 1 000 000 250 706 120 000 80 000 Serbia 750 000 278 000 133 148 15 958 Blxica 365 000 38 716 44 686 34 659 Grecia 353 000 26 000 21 000 1 000 Portugal 100 000 7 000 13 751 12 318 Montenegro 50 000 3 000 10 000 7 000 Total 48 201 467 5 380 115 12 830704 3 984 116 Potencias Centrais Mobilizados Mortos Feridos Prisioneiros de guerra Alemaa 13 200 000 2 033 700 4 216 058 1 152 800 Austria-Hungra 9 000 000 1 100 000 3 620 000 2 200 000 Turqua 2 998 000 804 000 400 000 25 000 Bulgaria 400 000 87 500 152 390 27 029 Total 25 598 000 4 025 200 8 388 448 3 629 829 TOTAL73 799 467 9 405 315 21 219 152 7 613 945 8. Consecuencias demogrficas En 1919 as estatsticas amosaron aproximadamente o nmero de falecidos e feridos pola gran guerra, contndose mis de 14 millns de mortos entre civs e militares. As xeracins mis novas foron as mis afectadas debido ao reclutamento obrigatorio en case todos os pases que interviron. Ata ese momento, a gran guerra fora a contenda que mis vidas arrebatara. O modelo de batallas, a nova artillera precisa, os aramados, as metralladoras, as minas, o gas e os disparos incrementaron enormemente a mortalidade dos militares. Ata entn, a artillera non fora usada de forma masificada, nin as minas nin se empregara o gas. Os francotiradores tampouco foran tan usados e as metralladoras inda non foran estandarizadas. A trincheira converteuse no fogar de millns de soldados. O dficit hixinico que nelas reinaba provocou o espallamento de diversas enfermidades. A escaseza de auga e alimentos, sobre todo nas trincheiras das potencias centrais, incrementaba o nmero de mortes pouco a pouco. En 1915 a guerra converteuse nunha batalla de demografas. Nas grandes ofensivas coma a da Somme ou na batalla de Verdn, cada metro conquistado custou milleiros de vidas. Cara 1919 unha pandemia, a mal chamada gripe espaola producira unha elevada mortalidade que acabara con varios millns de persoas. Parte dos falecidos eran soldados que volvan da fronte casa e serviron de vectores para transmisin do virus responsable. Suxrese que a agresividade do patxeno se deba en parte inmunodepresin que afectaba aos militares en combate. A denominacin de gripe espaola dbese a que foi en Espaa onde mis publicacins falaron da enfermidade. Nos pases que participaran na contenda, a censura impediu a impresin de numerosa informacin sobre a pandemia. Consecuencias polticas Tras a fin da contenda desapareceron os imperios centrais, tanto o alemn, coma austro-hngaro e o otomano. A derrota supuxo a fin das distintas dinastas que rexan os tres imperios, establecndose as sucesoras repblicas. Parte dos antigos estados herdrona os estados posteriores e outra foi redistribuda nos novos estados: Polonia, Ucrana, Estonia, Letonia, Lituania e Iugoslavia. Pero o maior problema foi a idea de que a guerra era til para acadar obxectivos polticos. A guerra serviu para moitos estados dos anteriores de acadar a sa independencia pola forza. 9. Consecuencias econmicas Catro anos de guerra necesitaron unha inxente cantidad de fondos. O Imperio Alemn, Austria-Hungra, o Imperio Otomano, Francia e o Imperio Britnico acabaron con case todas as reservas econmicas, mercando equipamento, municins, aviacin, alimentos e investigacin de novas armas. Francia e o Imperio Britnico recorreron a prstamos estadounidenses, o que supuxo un grande estmulo econmico. Ademais, a producin norteamericana incrementouse para satisfacer a demanda europea de material de diversa clase. Outros pases coma Arxentina ou Espaa tamn subministraron alimentos, armas e uniformes. Tras a guerra, as potencias europeas quedaron severamente endebedadas. A producin industrial quebrou, xa que de 1914 ao 1918 adicrase meramente a fabricar armamento e outro material blico. Todas estas circunstacias produciron a perda da hexemona econmica de Europa, en favor dos Estados Unidos e Xapn. A partir de 1919, os crditos estadounidenses axudaran recuperacin dos contendentes, restablecendo pouco a pouco a normalidade econmica ata a crise de 1929. No tocante a Espaa, produciuse un aumento das exportacins de 1914 ata 1917. Non obstante, conforme se incrementaban as vendas, aumentaba espectacularmente a inflacin, o que propiciou unha grave crise. Consecuencias sociais A Primeira Guerra Mundial supuxo un cambio fundamental na sociedade do inicio do sculo XX. A gran guerra foi a primeira contenda que requeriu a mobilizacin masiva social. Todos os homes entre 18 e 50 anos foron recrutados nun momento ou outro, sempre que non desenvolvesen un traballo esencial. A contribucin de varns de xeito continuado provocou a necesidade de buscar outra man de obra para a industria blica. Recorreuse s mulleres, que se incorporaron rapidamente ao mercado laboral. Tradicionalmente, as mulleres estaban ocupadas das tarefas domsticas e carecan de dereito ao voto. A partir de 1914, moitas delas comezaron a traballar e polo tanto agora posuan un salario e independencia. Isto a ser un grande estmulo ao movemento feminista, que despois da guerra conseguira o voto feminino en Gran Bretaa, Alemaa, Estados Unidos, Turqua e Rusia. En Francia inda teran que pasar varios anos para o seu establecemento. Outra das consecuencias foi o aumento das diferenzas sociais e un incremento da inflacin. As persoas ligadas industria armamentsticas elevaron os seus ingresos de xeito exponencial, mentres que a elevada inflacin prexudicaba s clases asalariadas. Ademais, milleiros de soldados quedaron irremediablemente mutilados pola guerra, sendo incapacitados para calquera actividade laboral. 10. Consecuencias territoriais As consecuencias mis graves sufrronas os perdedores da contenda, o Imperio Austro-Hngaro, o Imperio Alemn e o Imperio Otomano. Os tres imperios desapareceron dando lugar a cadansa repblica: Alemaa, Austria, Hungra e Turqua. Tamn desapareceu o Imperio Ruso e xurdiu a Rusia revolucionaria. A diferenza reside en que a desaparicin dos tres primeiros imperios foi parte dos acordos de paz asinados coas potencias aliadas. En cambio, o Imperio Ruso desapareceu por mor dunha revolucin interna iniciada durante a guerra, en 1917. O Imperio Alemn deu lugar repblica de Weimar, perdendo Alsacia e Lorena en favor de Francia. Ambas rexins xa sufriran cambios de nacionalidade. O ltimo ocorrera tras a vitoria prusiana na guerra franco-prusiana. Tamn perdeu territorios en favor de Polonia (Polonia desaparecera coma estado no ano 1795, repartndose o seu territorio entre Prusia e o Imperio Ruso) e en favor do novo estado de Checoslovaquia. A perda do acceso cidade de Danzing para os alemns sera un dos eixos da poltica expansionista de Adolf Hitler. A Segunda Guerra Mundial iniciouse nesta rexin, cando as tropas nazis invadiron Polonia. Outros territorios menores foron perdidos en favor de Lituania, Blxica e Dinamarca. O Imperio Austro-Hngaro tamn desapareceu, formndose os estados independentes de Austria, Hungra, Iugoslavia, Checoslovaquia, Eslovenia, Ucrana e Croacia. Tamn se redistriburon rexins en favor de Italia e Polonia. O Imperio Otomano desapareceu e os seus territorios reducronse actual Turqua. O Imperio Ruso desapareceu no contexto dunha revolucin comunista, que despois dar lugar Unin Sovitica. Parte dos territorios perdronse dando lugar s repblicas de Estonia, Letonia e Lituania. Outras zonas pasaron s mans polacas, ucranas e bielorrusas. Polonia reapareceu coma estado independente tras mis de 120 anos desaparecido. Parte do pas compxose con territorios historicamente polacos, alemns, rusos e ucranos. Francia recuperou Alsacia e Lorena e Blxica conseguiu parte de Alemaa. No tocante s colonias, Alemaa perdeunas todas, que pasaron a ser administradas por Francia, polo Imperio Britnico e por Xapn.