Ijemplu foti fini iha kampo 3

Timor Leste Seed Man

Simão M. Belo. Sp. MSi [email protected]

Orientasaun foti Ijemplu Fini Iha Kampo

Stik foti fi

ni

Fini fo

rerai

Fini H

are

Fini Batar

FOTI IJEMPLU FINI

Objective

Foti ijemplu fini ho objectivo hodi hetan

ijemplu iha kuantdade nebe tuir regra hodi testu no

iha struktura komponente nebe hanesan ho lot fini.

Definisi

Lot fini

1. Lot fini hanesan volume nebe los duni/

certain husi fini nebe hetan hodi define

tuir fisiku no uniku.

2. Izemplu primaria hanesan fini nebe hetan

husi lot fini nebe foti izemplu fini dala

ida.

3. Izemplu komposit hanesan kombinasaun

no izemplu nebe kahur husi izemplu pri-

maria hotu – hotu husi lot fini nebe hane-

san.

4. Sub izemplu : parte husi izemplu nebe

hetan ho sistema hamenus no uja metodu

ida nebe los.

5. Izemplu haruka : izemplu nebe haruka ba

laboratorium testu fini nebe hetan husi

sub izemplu ou izemplu composit hotu-

hotu nebe barak tuir ho provisao/

provision nebe vigura oan. Izemplu ha-

ruka sei fahe ba sub izemplu balun/oin-

oin tan nebe rai iha fatin oin-oin no

kondisaun nebe diferente hodi uja ba

testu nebe spesifiku hanesan ujan ba

moisture countent, seed health.

6. Izemplu duplikat : izemplu seluk nebe

hetan husi izemplu komposit nebe hane-

san no marka ho izemplu duplikat.

7. Izemplu sirvisu : fini nebe hetan ho

hamenus nebe hanesan no neineik/

gradually husi izemplu haruka iha labora-

torium ho ninia volume tuir kriteria nebe

iha.

8. Homogenitas : Lot fini tengki halo ho-

mogen/homogenized hodi laiha hetorogen.

Se kuandu la iha informasao heterogen an-

tau tengki halao testu heterogenitas iha lot

fini ne’e husi fatin oin-oin.

Prosedur foti ijemplu fini husi lot fini

1. Orientasaun geral

Izemplu fini tengki staf ofisial mak foti

no staf nebe tuir ona trinamentu no iha es-

periensa iha foti ijemplu fini. Staf nebe foti fini

tengki indepnden, no tuir regra foti ijemplu fini

nebe determina ona. Lot fini tengki perparadu

ho diak tamba kada fatin sei hetan oportunidade

hodi foti izemplu fini. Se kondisaun lot fini ou

fatin la permiti, aplikasaun prosedur foti ijem-

plu sei adia/muda loron. Staf iha direitu husu

dadus nebe kompleitu konoba fini kahur husi

lot fini nebe refere ba fini nain. Se dokumentu

la kompleitu no fini ninia fisiku heterogen, an-

tau foti izemplu bele kensela.

2. Intensitas foti izamplu

a. Capasitas fatin rai fini 15-100 kg. (sumber :

ISTA Rules)

b. Se iha rai fatin laran menus husi 15 kg hanesan

iha kaleng, dos ou rai fatin seluk nebe bele uja

ho comersiante/merkaduria ki’ik/eceran, sis-

Numeru

fatin rai fini

Numeru minimu izemplu primaria fini neba atu

foti.

1-4 fatin

5-8 fatin

9-15 fatin

16-30 fatin

31-59 fatin

≥ 60 fatin

3 izemplu primaria husi kada fatin






tema foti izemplu hanesan tuir mai;

Fini nebe iha rai fatin hirak tau hamutuk

nebe nia todan nia todan la liu husi 100 kg

kada unit no kompara ba rai fatin ida deit. Uja

tabel 1. Izemplu 100 kaleng ou 1 kg hanesan

rai fatin ida deit nu ne’e foti izemplu primaria

3. Kuandu seed mats dan seed tapes ho pak-

pak ki’ik bele kombinasaun ho unit foti izem-

plu nebe la liu husi 2.000.000 fini.

Intensitas foti izemplu tengki tuir kriteria minimu

hanesan tuir mai :

Tabel 2. Provizorio/provision foti izemplu fini iha

lot no iha rai fini fatin laran ho kapasi

dade > 100 kg. (Sumber: ISTA Rules,

2002)

Se kuandu lot fini liu husi 15 rai fatin, kuantidade

hira, numeru primaria nebe hanesan tengki foti

husi kada rai fatin. (dalabarak, ba fini nebe fo/tau

treatment kimiku hanesan pelting no coated

seed) .

Foti Ijemlu Primaria

Bainhira determina total/sasukat ijemplu primaria,

staf profisionar foti ijemplu fini tengkiser hatene

kuantidade minimum fini nebe persija hodi testu.

Seluk ne persija iha laboratorium hodi sufsienti

intensitas foti minimu no fini restu sei barak hodi

hetan ijemplu duplikat bainhira persija.

Ijemplu primaria ho kuantidade nebe

aproximasau/kira-kira hanesan lolos foti husi fatin

ou kada foti fatin, iha fatin seluk tumpukan fini

husi lot fini nebe hanesan. Sekuandu fini ne halot

iha fatin rai depois foti ijemplu tengki kahur/acak

ou foti fini sistematis.

Foti fini ijemplu tengki foti husi parte

leten, klaran no karaik, laos husi posisisaun ida

deit iha rai fatin laran so volume tuir lista inten-

sitas foti ijemplu. Fini iha rai fatin nebe boot mak

foti fini tengki ho kahur husi fatin. Ba fini nebe

rai iha fatin ki’ik, fatin anin latama (kaleng, oil-

iedu) diakliu foti fini seidauk halot ou seidauk

hatama iha fatin rai fini nebe ki’ik hanesan tuir

mai:

a. Rai fatin bo’ot tengki taka no fo marka

tuir regra

b. Iha tempu loke no muda fini husi rai fini

fatin boot ba rai fatin ki’ik ou staff ovisial

tengki kontrola hodi foi fini.

c. La halo’o prosesing durante ense fini ba

raifatin laran nebe ki’ik no anin latama.

Se kuandu labele halo pontu

hirak nebe iha leten ne mak foti fini sam-

pel primaria, rai fatin tengki nakloke hodi

foti ijemlu fini primaria. Depois raifatin

ne taka fali ou fini nebe foti restu muda

ba rai fini fatin seluk/foun. Foti fini iha

lot fini husi fini mats diakliu foti ho tipu

MAT ou menus ½ diametru raifatin. Se

raifatin la aksesu husi nining.

Ijemplu Foti Fini Haruka

Ijemplu haruka hetan husi hamenus ijem-

plu komposit nebe uja ho metodo ida nebe deter-

mina ona tamba ne hetan ijemplu volume nebe los

hodi hetan sub ijemplu hanesan dodi determina

moistere content tengki halao hanesan ne hodi

muda moisture content sai minimal/ki’ik.

Sekuandu la halao kahur ou hamenus ho

klaru iha kondisaun armajen, antau ijemplu kom-

Volume lot Numeru izemplu primaria nebe atu foti

101-500 kg

501-3.000 kg

3.001-20.000 kg

≥ 20.001 kg

Minimu 5 (lima) izemplu primaria.

Izemplu 1primaria kada 300 kg,

minimu 5 izemplu primaria.

Izemplu 1 primaria kada 500 kg,


Izemplu 1 primaria kada 700 kg,


ne taka fali ou fine nebe foti reStu muda

ba rai fini fatin seluk/foun. Foti fini iha lot

fini husi fini mats diakliu foti ho tipu

MAT ou TAPE.

Material nebe uja diak liu mak

merial nebe la istraga fini no tuir kuanti-

dade fini. Todan fini ou karakteristika fini.

Material foti fini ijemlu nian hotu-hotu

tengki mos bainhira atu uja hodi hadok/

hamenus husi kontaminasaun

Material foti feni (triers) tengki naruk naton

tambane loke iha tutun nebe too maizamenus ½

diametru raifatin. Se raifatin la aksesu husi nining.

Ijemplu Foti Fini Haruka

Ijemplu haruka hetan husi hamenus ijem-

plu komposit nebe uja ho metodo ida nebe deter-

mina ona tamba ne hetan ijemplu volume nebe los

hodi hetan sub ijemplu hanesan dodi determina

moistere content tengki halao hanesan ne hodi

muda moisture content sai minimal/ki’ik.

Sekuandu la halao kahur ou hamenus ho

klaru iha kondisaun armajen, antau ijemplu kom-

posit tengki lori ba laboratorium hadi hamenus se

karik ijemplu komposit ninia volume serve hodi

ijemplu haruka antau lapersija hamenus. Fini nain

rasik tengki foti ijemplu duplikat hamutuk iha

tempu foti ijemplu haruka, sistema foti fini hane-

san ho sistema foti ijemplu fini haruka.

Fo Marka no Ijemplu Haruka Fini

Kada ijemplu haruka tengki fo/tau marka tuir ninia

lot. Ijemplu haruka tengki falun metin hodi pre-

vene akuntese fini istraga durante iha dalan (lori).

Ijemplu haruka hidi uja ba testu jeminasaun, testu

seed health se sufsenti halot iha fatin nebe anin

latam ou impermeable sekuandu rai fini fatin

serve. Ijemplu fini tengki staf nebe foti ijemplu ba

laboratorium hodi testu lalais no la testu kleur/

testu lalais no labe ema seluk mak lori. Sekuandu

fini ne balun fo tramentu kimiku antau material

kimiku saida tengki iforma ba leborotorium nebe

testu fini.

Referensia.

Seed hand book, 2002

Pengujian benih tanaman pangan , 2009

Technology

Ijemplu foti fini iha kampo 3