A VEXETACIÓN EN A VEXETACIÓN EN ESPAÑAESPAÑA

POR GERMÁN VILAPOR GERMÁN VILA

IntroducciónIntroducción A vexetación é consecuencia directa da climatoloxía, do A vexetación é consecuencia directa da climatoloxía, do

relevo e da natureza dos solos, nese orden, aínda que tamén relevo e da natureza dos solos, nese orden, aínda que tamén nos últimos anos a acción do ser humano está tendo un nos últimos anos a acción do ser humano está tendo un importante carácter modificador. A pesar do retroceso que importante carácter modificador. A pesar do retroceso que significaron os últimos anos, nos que se chegaron a talar un significaron os últimos anos, nos que se chegaron a talar un millón de hectáreas de especies autóctonas (especies de lento millón de hectáreas de especies autóctonas (especies de lento crecemento que foron substituidas por outras dun crecemento crecemento que foron substituidas por outras dun crecemento rápido como o pino ou o eucalipto, por tanto maior rápido como o pino ou o eucalipto, por tanto maior aproveitamento económico e maior risco de incendios), aproveitamento económico e maior risco de incendios), España todavía alberga unha gran variedade de paisaxes España todavía alberga unha gran variedade de paisaxes vexetais, cunha vexetais, cunha riquísima biodiversidade e numerosos riquísima biodiversidade e numerosos endemismosendemismos. O clima, o relevo e os solos interrelacionanse . O clima, o relevo e os solos interrelacionanse para crear una flora enormemente diversificada en España, para crear una flora enormemente diversificada en España, sendo ésta a súa principal característica. sendo ésta a súa principal característica.

FactoresFactores

ClimaClima É o factor máis importante.É o factor máis importante.

SolosSolos RelevoRelevo Acción antrópicaAcción antrópica

ElementosElementos

Vexetación climaxVexetación climax A etapa final da evolución das especies vexetais é o A etapa final da evolución das especies vexetais é o

bosque. En España existen tres grandes tipos de bosques, bosque. En España existen tres grandes tipos de bosques, correspondéndose cos tres grandes dominios. O correspondéndose cos tres grandes dominios. O bosque bosque caducifolio caducifolio (propio do clima oceánico e formado por (propio do clima oceánico e formado por árbores de folla caduca), o árbores de folla caduca), o bosque esclerófilo ou bosque esclerófilo ou mediterráneomediterráneo e o e o bosque de laurisilvabosque de laurisilva ou canario. ou canario.

Vexetación SecundariaVexetación Secundaria As colonizacións forestais, as roturacións agrícolas, os As colonizacións forestais, as roturacións agrícolas, os

incendios e o pastoreo foron os principais causantes da incendios e o pastoreo foron os principais causantes da merma do bosque caducifolio e mediterráneo, posibilitando merma do bosque caducifolio e mediterráneo, posibilitando que otras especies como as coníferas ou os eucaliptos (de que otras especies como as coníferas ou os eucaliptos (de maior aproveitamento económico) substitúan ás especies maior aproveitamento económico) substitúan ás especies autóctonas. autóctonas.

Rexións bioxeográficasRexións bioxeográficas

Diferenciamos tres:Diferenciamos tres: Rexión eurosiberianaRexión eurosiberiana

Localízase na Localízase na franxa nortefranxa norte da península. Desde a Ría de Aveiro da península. Desde a Ría de Aveiro (norte de Portugal) ata o norte de Gerona, ocupando gran parte de (norte de Portugal) ata o norte de Gerona, ocupando gran parte de Galicia, a vertente norte da cordilleira cantábrica, norte de Navarra, Galicia, a vertente norte da cordilleira cantábrica, norte de Navarra, País Vasco e norte de Aragón e Cataluña. País Vasco e norte de Aragón e Cataluña.

Rexión mediterráneaRexión mediterránea Ocupa a maior parte da península e as illas baleares, salvo os Ocupa a maior parte da península e as illas baleares, salvo os

Pirineos, cornisa Cantábrica e Galicia. Pirineos, cornisa Cantábrica e Galicia.

Rexión macarronésicaRexión macarronésica Localízase nas Illas Canarias.Localízase nas Illas Canarias.

Rexión eurosiberianaRexión eurosiberiana O bosque caducifolioO bosque caducifolio Está composto por Está composto por árbores altos, con tronco liso e con follas grandes que caen árbores altos, con tronco liso e con follas grandes que caen

en outonoen outono. Este tipo de bosque posee unha vexetación moi frondosa, pero poucas . Este tipo de bosque posee unha vexetación moi frondosa, pero poucas especies (flora). As especies máis características son o carballo e o “haya”, mentres especies (flora). As especies máis características son o carballo e o “haya”, mentres que no sotobosque crecen samambaias e musgos, nun ambiente sombrío causado que no sotobosque crecen samambaias e musgos, nun ambiente sombrío causado polas copas das árbores. polas copas das árbores.

O “O “Haya”Haya” esixe humidade e non tolera os valores extremos nas temperaturas, por esixe humidade e non tolera os valores extremos nas temperaturas, por iso sitúase nos vales e nos pisos basales baixos, sendo a árbore por excelencia iso sitúase nos vales e nos pisos basales baixos, sendo a árbore por excelencia das das montañas fresco-húmidasmontañas fresco-húmidas. É unha árbore de montaña con madeira dura e de boa . É unha árbore de montaña con madeira dura e de boa calidad, empleándose para elaborar mobles e utensilios de boa calidade. A medida calidad, empleándose para elaborar mobles e utensilios de boa calidade. A medida que avanza a súa regresión o Haya esta sendo substituida polo pino silvestre. que avanza a súa regresión o Haya esta sendo substituida polo pino silvestre. Localízase principalmente na Cordilleira Cantábrica e os Pirineos.Localízase principalmente na Cordilleira Cantábrica e os Pirineos.

O O carballocarballo tampouco soporta valores térmicos extremos e esixe menos humidade tampouco soporta valores térmicos extremos e esixe menos humidade que o haya, polo que adoitase situar que o haya, polo que adoitase situar nun piso basal menor ó hayanun piso basal menor ó haya. A súa madeira . A súa madeira dura utilizase para a construcción e para a fabricación de mobles e barcos. Esta dura utilizase para a construcción e para a fabricación de mobles e barcos. Esta sendo substituido progresivamente polo sendo substituido progresivamente polo pino Monterreypino Monterrey debido ó seu debido ó seu aproveitamento na industria papeleira. Se localiza principalmente en Galicia e na aproveitamento na industria papeleira. Se localiza principalmente en Galicia e na Cordilleira Cantábrica.Cordilleira Cantábrica.

Rexión mediterráneaRexión mediterránea Esta formado por árbores de mediana altura, con troncos non rectilíneos de cotiza grosa e cuxas Esta formado por árbores de mediana altura, con troncos non rectilíneos de cotiza grosa e cuxas

ramas crean amplias copasramas crean amplias copas. Son fundamentalmente encinas, acebuches, sobreira, sabinas, enebros... Ó . Son fundamentalmente encinas, acebuches, sobreira, sabinas, enebros... Ó encontrarse as árbores bastante separadas unhas doutras posee un encontrarse as árbores bastante separadas unhas doutras posee un rico sotobosquerico sotobosque xa que a luz penetra con xa que a luz penetra con relativa facilidade, aparecendo especies arbustivas como o madroño, a coscoja, o lentisco, a jara e unha relativa facilidade, aparecendo especies arbustivas como o madroño, a coscoja, o lentisco, a jara e unha gran variedade de especies aromáticas. Este bosque encóntrase na actualidade nun alto grado de gran variedade de especies aromáticas. Este bosque encóntrase na actualidade nun alto grado de degradación (os que agora son vide, oliveira ou trigo antes eran encinas ou sobreiras), actualmente estase degradación (os que agora son vide, oliveira ou trigo antes eran encinas ou sobreiras), actualmente estase intentando a súa preservación co fundamento do sistema de intentando a súa preservación co fundamento do sistema de dehesadehesa (aclaramiento do bosque e (aclaramiento do bosque e expolotación forestal, agraria e ganadeira). Este tipo de bosque aberto é unha alternativa de conservación expolotación forestal, agraria e ganadeira). Este tipo de bosque aberto é unha alternativa de conservación ante o retroceso do bosque cerrado de encinas. ante o retroceso do bosque cerrado de encinas.

A A encinaencina é a árbore máis característica e extendida do clima mediterráneo. É resistente á sequía e adaptase é a árbore máis característica e extendida do clima mediterráneo. É resistente á sequía e adaptase a todo tipo de solos. A súa madeira, moi dura e resistente, utilizabase para a carpintería e o carboneo, e o a todo tipo de solos. A súa madeira, moi dura e resistente, utilizabase para a carpintería e o carboneo, e o seu fruto a landra para a alimentación do cerdo ibérico. Os bosques de encinas mellor conservados seu fruto a landra para a alimentación do cerdo ibérico. Os bosques de encinas mellor conservados atópanse en Serra Morena, Extremadura e a Serra de Guadarrama.atópanse en Serra Morena, Extremadura e a Serra de Guadarrama.

A A sobreirasobreira é unha árbore que ten máis requisitos que a encina, necesita que os invernos non sexan moi é unha árbore que ten máis requisitos que a encina, necesita que os invernos non sexan moi extremos e, sobre todo, necesita certa humidade (por riba dos 500 mm), ademáis adoita darse en terrenos extremos e, sobre todo, necesita certa humidade (por riba dos 500 mm), ademáis adoita darse en terrenos silíceos. A súa localización é no oeste peninsular, aínda que tamén dase en sectores do sur de Andalucía silíceos. A súa localización é no oeste peninsular, aínda que tamén dase en sectores do sur de Andalucía (Cádiz e Málaga), o NE de Cataluña e en Castellón. A súa madeira é moi dura e utilizase para a fabricación (Cádiz e Málaga), o NE de Cataluña e en Castellón. A súa madeira é moi dura e utilizase para a fabricación de toneles e barcos, e a súa cortiza, para a obtención da cortiza en ciclos de 8 anos.de toneles e barcos, e a súa cortiza, para a obtención da cortiza en ciclos de 8 anos.

OO pinsapopinsapo é unha especie endémica e unha reliquia, actualmente moi protexida, que se localiza na Serra de é unha especie endémica e unha reliquia, actualmente moi protexida, que se localiza na Serra de Grazalema (Cádiz) e na Serra das Neves en Ronda. Posúe un tronco modesto, necesita una gran Grazalema (Cádiz) e na Serra das Neves en Ronda. Posúe un tronco modesto, necesita una gran pluviometría (máis de 1.000 mm ó ano) e un réxime térmico moderado: As colonias existentes en España pluviometría (máis de 1.000 mm ó ano) e un réxime térmico moderado: As colonias existentes en España son restos do terciario, que conserváronse ata a actualidade.son restos do terciario, que conserváronse ata a actualidade.

Rexión macarronésicaRexión macarronésica Excepcionalidade do clima canarioExcepcionalidade do clima canario A gran característica do clima canario é a súa A gran característica do clima canario é a súa diversidade e a existencia de diversidade e a existencia de

numerosísimos endemismos e reliquiasnumerosísimos endemismos e reliquias. A diversidade vén dada polo carácter . A diversidade vén dada polo carácter volcánico e montañoso das illas, producíndose a típica estratificación basal da volcánico e montañoso das illas, producíndose a típica estratificación basal da montaña. En canto ós endemismos (uns setecentos) a súa alta presencia vén dada montaña. En canto ós endemismos (uns setecentos) a súa alta presencia vén dada polo carácter insular das illas. Non obstante, a vexetación das Illas Canarias tamén polo carácter insular das illas. Non obstante, a vexetación das Illas Canarias tamén está marcada pola vexetación macarronésica (das illas atlánticas como o está marcada pola vexetación macarronésica (das illas atlánticas como o DragoDrago), ), especies mediterráneas ou africanas.especies mediterráneas ou africanas.

EspeciesEspecies Os bosques máis característicos son os de Os bosques máis característicos son os de laurisilvalaurisilva, bosques terciarios de folla , bosques terciarios de folla

dura que cubren aún extensas zonas das illas, que dánse nunhas óptimas condicións dura que cubren aún extensas zonas das illas, que dánse nunhas óptimas condicións de humidade debido ó de humidade debido ó "mar de nubes""mar de nubes" que forman os alisios , os xerófilos. Entre que forman os alisios , os xerófilos. Entre as especies macarronésicas destaca o drago, unha forma arborescente que pode as especies macarronésicas destaca o drago, unha forma arborescente que pode vivir varios miles de anos e que ocupa áreas moi secas de Canarias, ou a palmeira. vivir varios miles de anos e que ocupa áreas moi secas de Canarias, ou a palmeira. O tercer elemento característico é o pino canario, por encima da laurisilva e con O tercer elemento característico é o pino canario, por encima da laurisilva e con menos humidade. Ésta conifera é xerófila, tendo unha amplia tolerancia térmica e menos humidade. Ésta conifera é xerófila, tendo unha amplia tolerancia térmica e protagonizando amplas masas forestais.protagonizando amplas masas forestais.

Biodiversidade españolaBiodiversidade española A singularidade españolaA singularidade española

España é oEspaña é o país con máis especies de fauna e flora da Unión país con máis especies de fauna e flora da Unión EuropeaEuropea, animais e plantas singulares conforman máis de 100 hábitats , animais e plantas singulares conforman máis de 100 hábitats de interese comunitario (a mitade dos europeos).de interese comunitario (a mitade dos europeos).

Causas da biodiversidadeCausas da biodiversidade A causa xeral é A causa xeral é a situación xeográfica, encrucillada a situación xeográfica, encrucillada de caminos e de caminos e

influencias atlánticas, mediterráneas, europeas e africanas. Isto fai que influencias atlánticas, mediterráneas, europeas e africanas. Isto fai que o clima, o relieve e os solos, factores que inflúen na vexetación, sean o clima, o relieve e os solos, factores que inflúen na vexetación, sean moi diversos e polo tanto acrecentan esa diversidade na nosa fauna e moi diversos e polo tanto acrecentan esa diversidade na nosa fauna e flora.flora.

O caso de CanariasO caso de Canarias Canarias é o caso paradigmático desa diversidade,Canarias é o caso paradigmático desa diversidade, pois os factores pois os factores

característicos mencionados para a península radicalízanse nas illas, característicos mencionados para a península radicalízanse nas illas, pois o seu carácter insular, meridional e occidental fixeron que pois o seu carácter insular, meridional e occidental fixeron que menudeen os endemismos, as reliquias e os contrastes entre as súas menudeen os endemismos, as reliquias e os contrastes entre as súas paisaxes.paisaxes.

Bibliografía e linkografíaBibliografía e linkografía

www.juntadeandalucia.eswww.juntadeandalucia.es www.xosea.wordpress.comwww.xosea.wordpress.com

Neste blog poderedes encontrar máis información Neste blog poderedes encontrar máis información ampliada sobre o tema.ampliada sobre o tema.

FinFin

Grazas pola vosa atención!Grazas pola vosa atención!

Por Germán VilaPor Germán Vila