İnklüziv sosial siyas tin inkişafı: əm cburi köçkün v lilliyi olan ə ə ə

uşaqların t hsiliə

Müasir T hsil v T dris Yardım M rk ziə ə ə ə ə əSiyas t bölümüə

Sosial Siyas t İnkişafı M rk ziə ə əÜlviyy Mikayılova, Elmina Kazımzad , Aynur N biyeva, Vitaliy Radksiyə ə ə

Sosial t cridetmə ə“Sosial t cridetm c miyy tin ayrılmaz hiss si olan ə ə ə ə ə

m hrumiyy t prosesl ri daxil olmaqla (v bu ə ə ə əprosesl r c ml n r k) c miyy ti d rk etm ə ə ə ə ə ə ə ə ə əüsulu”

-de Haan, 20001) Çoxölçülülük

2)S b bolma (nec v niy )ə ə ə ə ə– “bir qrupu daxil, dig rl rini is t crid ed n” qarşılıqlı ə ə ə ə ə

münasib tl r, prosesl r, iştirakçılar v institutlarə ə ə ə-de Haan, 2000

Sosial T cridetm : M cburi köçkünl rin ə ə ə əv ziyy ti haqqında n dey bil rik?ə ə ə ə ə

F rqli kimlik v Stiqmaə ə• “Baxmayaraq ki, bizim m kt bl r çox göz ldirə ə ə ə ,

amma "qaçqın m kt bi"adı altındadır.ə ə Ona gör əd yaxşı oxuyan uşaqlarımız da litseyl rd t hsil ə ə ə əalmaq üçün çıxır.  Bizd qalan uşaqlar is z if ə ə əintellek s viyy sin malik olan uşaqlarə ə ə olur.” (FQD, 2011-ci il)

• “Yaxşı g nc mü llim iş seç rk n heç vaxt n n vi ə ə ə ə ə ə əm kt bi buraxıb qaçqın m k bind işl m z.” ə ə ə ə ə ə ə(Müsahib , 2011-ci il)ə

F rqli Xidm tl rə ə ə

• “Bizi Sumqayıt m kt bl ri il müqaə ə ə ə yis əedirl r, amma bu düzgün deyil.ə Çünki, o m kt bl rd oxuyan uşaqların valideynl ri ə ə ə ə əimkanlıdır v m kt b d köm k edirl r.ə ə ə ə ə ə ə Üz rimizd köçkün statusu var dey ə ə əm kt bimiz g l n şagirdl r azalırə ə ə ə ə ə .” (FQD, 2011-ci il)

M cburi Köçkünl r lverişsiz ə ə ƏŞ raitd dirl rmi? Statistik Müzakirə ə ə ə

• lverişsiz ş raitd olanların milli orta göst rici Ə ə ə əil müqayis si ə ə

% Hsgrads receiving diploma

% Hsgrads applying to univ.

% Hsgrads admitted0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1 3 Unversitet Q bul Göst ricil ri, 2012ə ə ə ə

National Average

IDP Average

0-100 100-200 200-300 300-500 500-7000

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

0.4

TQDK Bal Bölgüsü, 2012

IDP

National

TQDK imtahan civarı

Dist

ributi

on (%

)

Qubadlı: Bakı v Sumqayıtdakı əm kt bl rə ə ə

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

2 universitetə qəbul göstəricisi

Qubadli schools in Baku

Baku Schools

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

2 Universitetə qəbul göstəricisi, 2012

Qubadli IDP schools in Sumgayit

Sumgayit City Schools

Bakıdakı M cburi Köçkün əM kt bl riə ə ə

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

Bakıda yerləşən Qubadlı, Şuşa və Füzuli məktəblərinin müqayisəsi, 2012

Baku Average

National Average

Qubadli schools in Baku (10 schools)

Susa schools in Baku (13 schools)

Fuzuli schools in Baku (10 schools)

Yekun

M cburi köçkün v qeyri-m cburi köçkün ə ə ət l b l rin t hsil n tic l rini müqayis ə ə ə ə ə ə ə ə əetm k üçün daha lav göst ricil r v ə ə ə ə ə ə əm lumata ehtiyac var. ə

Sosial t cridetm Az rbaycanda ə ə əm hrumiyy t v b rab rsizliy baxışın ə ə ə ə ə əyeni t rzini ir li sürür. ə ə

lilliyi Olan Uşaqların ( OU) Milli İnsan Ə ƏKapitalında Mövqeyi: Milli İnkişaf Siyas ti ə

Üzr Dövl t S n dl rin Baxışə ə ə ə ə ə

T dqiqat Suallarıə

• OU milli insan kapitalına daxildirmi?Ə• N OU-ın t crid olunmalarına aparır v ə Ə ə ə

bu proses nec baş verir?ə• Mane l r nec aradan qaldırıla bil r?ə ə ə ə

Milli İnkişaf Siyas tl rind Sosial ə ə əİnklüziya

Az rbaycan 2020: G l c y Baxış İnkişaf ə ə ə ə əKonsepsiyası: “İnsanların bütün hüquq v əazadlıqlarının tam t min olunması”ə

2008-2015 AR-da Yoxsulluğun Azaldılması v Davamlı əİnkişaf Dövl t Proqramə ı: " lill rin, sağlamlıq Ə əimkanları m hdud uşaqların sosial-mə üdafi siə t dbirl rinin h yata keə ə ə çirilm siə "

2011-2015 BMT İnkişafa Yardım Ç rçiv S n di: ə ə ə ə“Keyfiyy tli s hiyy , t hsil v sosial müdafi ə ə ə ə ə əxidm tl rin t kmill şdirilmiş v b rab r ə ə ə ə ə ə ə əmüy ss rlik”ə ə

Statistik Göst ricil rə ə

• lilliyi olan ş xsl rin ( OŞ) m şulluqdan Ə ə ə Ə ət crid edilm sinin dünya ÜDM-da itki ə əgöst ricisi: ə 1.37- 1.94 trn. $ (B T)Ə

• Az rbaycanda 16-64 yaş arası OŞ arasında ə Əişsizlik:74% (UNİCEF)

• Az rbaycanda m k f aliyy tind olan ə ə ə ə ə əOŞ payı:Ə 2001-2010-cu ill r rzind ə ə ə

8.8%- 6.7% (DB)

Qiym tl ndirm M s l l ri: ə ə ə ə ə ə əR smi Statistikada OUə Ə

• AR T hsil Nazirliyi ə – 48,500• Uşaq Hüquqları üzr Az rbaycan QHT ə ə

Alyansı - 56,000• AR Dövl t Statistika Komit si -ə ə 61,693

OU T hsil HüququƏ ə (2011/2012 t dris ili)ə

10%

15%

74%

1%

internat və xüsusi təhsil müəssisələri

evdə təhsil

heç bir təhsil

ümumi təyinatlı təhsil müəssisələri

lilliyin Tibbi ModeliƏ

“Valideynl r… bu sistemlə ə [inklüziv t hsil]ə tanış olmadıqlarına gör [qorxurlar.]ə B z n ə əvalideynl r uşaqlarını d rs buraxmaq ə ə əist mirl r v evd t hsil üstünlük verirl r ə ə ə ə ə ə əki, uşaqları göz qabağındadır. Ümumiyy tlə ə, Az rbaycanda müə y ss rlik problemi ə əvar.”( lilliyi olan ş xsl rin hüquq Ə ə əmüdafi si sah sind ə ə ə f aliyy t göst r n ə ə ə əQHT lideri, 2011-ci il)

Bütöv Yanaşma• “Xüsusi avadanlıqların olmaması böyük

problemlərd n biridir.ə .. Evd t hsilin olması bu ə əSovet t hsilinə d nə qalıb. Bu sinifl rd adə ə i qaydada d rs keçə irildiyind n uşaqların imkanları n z r ə ə ə əalınmır. Bir sıra bacarıqları ortaya çıxarılmır.Bunun üçün heç bir al t d yoxdur.Bu da ə əyuxarı sinifl rd uşaqların d rs g lm m kl ri ə ə ə ə ə ə ə əil n tiə ə c l nir.ə ə .. Demək olar ki, 10%  uşaq 9-cu sinifi bitirir.” (İnklüziv t hsil sah sind çalışan ə ə əQHT nümay nd si, MTTYM, FQD 2011-ci il)ə ə

lilliyin Sosial ModeliƏ

• lillik sasında ayrı-seçkilik edilm d n h r Ə ə ə ə əbir insan hüquqlarının t minatı ə

• OŞ- b rab r imkanların yaradılması: Ə ə ə əxeyriyy t ş bbüsü deyil, başlıca insan ə ə əhüququ

Yekun

• İnsan kapitalının inkişafı bütün qrupları hat etm lidirə ə ə ;

• Tibbi model inklüziv siyas t mane dirə ə ə ;• Sosial model islahatların v dövl t ə ə

resurslarının h miyy t k sb ed n ə ə ə ə ən tic l rini t min ed bil rə ə ə ə ə ə .