พุทธวจน 4_มรรค(วิธีที่)ง่าย

สน 8.5 มม

ตดตามการเผยแผพระธรรมคาสอนตามหลกพทธวจน โดยพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท www.buddhakos.org | media.watnapahpong.org | www.watnapp.com | คลน ส.ว.พ. FM 91.0 MHz ทกวนพระ เวลา 17.40 น.

สอธรรมะน จดทาเพอประโยชนทางการศกษาสสาธารณชนเปนธรรมทาน ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว ไมสงวนสทธในการจดทาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ ในการจดทาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบเพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคาปรกษาดานขอมลในการจดทาเพอความสะดวกและประหยด ตดตอไดท มลนธพทธโฆษณ โทร.๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทร.๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑ คณอารวรรณ โทร.๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

ฉบบ ๔มรรค

วธทงายพ ท

ธ ว

จ น

พ ท ธ ว จ นมรรค วธท งาย

ละนนท จตหลดพน

กสสป ! หนทางมอย ปฏปทามอย

ซงผปฏบตตามแลว จกรไดเอง จกเหนไดเอง.ส. ท. ๙/๒๐๙-๒๑๐/๒๖๕.

ละนนทนนทกขยา ราคกขโย

เพราะความสนไปแหงนนท จงมความสนไปแหงราคะราคกขยา นนทกขโย

เพราะความสนไปแหงราคะ จงมความสนไปแหงนนทนนทราคกขยา จตต สวมตตนต วจจต

เพราะความสนไปแหงนนทและราคะ กลาวไดวา“จตหลดพนแลวดวยด” ดงน.

มรรค ๘...กลยาณวตร...สภททะ ! อรยมรรคมองค ๘ หาไดในธรรมวนยน

สมณะท ๑... สมณะท ๒... สมณะท ๓... สมณะท ๔ กหาไดในธรรมวนยนวาทะเครองสอนของพวกอนวางจากสมณะของพวกอน...

อานนท ! กลยาณวตรน เปนอยางไร ? นคอ อรยมรรคมองค ๘...ความขาดสญแหงกลยาณวตรน มในยคแหงบรษใด

บรษนนชอวาบรษคนสดทายแหงบรษทงหลาย...เราขอกลาวยากะเธอวา...

เธอทงหลายอยาเปนบรษพวกสดทายของเราเลย.

สฬา. ส. ๑๘/๑๗๙/๒๔๕. , มหา. ท. ๑๐/๑๗๕/๑๓๘. , ม. ม. ๑๓/๔๒๗/๔๖๓.

สน 8.5 มม

ภกษทงหลาย ! เราจกแสดงซง มจฉาปฏปทา

และสมมาปฏปทา แกพวกเธอ

เธอทงหลาย จงฟงซงขอความนน.

ภกษทงหลาย ! เราจกแสดง

ปฏปทาเปนทสบายแกการบรรลนพพาน แกพวกเธอ

พวกเธอจงฟง จงทำาในใจใหด เราจกกลาว.

ภกษทงหลาย !

ปฏปทาเปนทสบายแกการบรรลนพพานนน

เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! ภกษในกรณน

ยอมเหนซง จกษ วา ไมเทยง;

ยอมเหนซง รปทงหลาย วา ไมเทยง;

ยอมเหนซง จกขวญญาณ วา ไมเทยง;

ยอมเหนซง จกขสมผส วา ไมเทยง;

ยอมเหนซง เวทนา อนเปนสข เปนทกข หรอไมสขไมทกข

ทเกดขนเพราะจกขสมผสเปนปจจย วา ไมเทยง.

(ในกรณแหง โสตะ ฆานะ ชวหา กายะ และมนะ กไดตรสตอไปดวยขอความอยางเดยวกนทกตวอกษร ตางกนแตชอเทานน)

นแล คอปฏปทาเปนทสบายแกการบรรลนพพาน นน.

สฬา. ส. ๑๘/๑๖๗/๒๓๒.

ภกษทงหลาย ! มจฉาปฏปทา เปนอยางไรเลา ?

มจฉาปฏปทานคอ มจฉาทฐ มจฉาสงกปปะ

มจฉาวาจา มจฉากมมนตะ มจฉาอาชวะ

มจฉาวายามะ มจฉาสต มจฉาสมาธ.

ภกษทงหลาย ! นเรยกวา มจฉาปฏปทา.

ภกษทงหลาย ! สมมาปฏปทา เปนอยางไรเลา ?

สมมาปฏปทานคอ สมมาทฐ สมมาสงกปปะ

สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ

สมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ.

ภกษทงหลาย ! นเรยกวา สมมาปฏปทา.

มหาวาร. ส. ๑๙/๒๒-๒๓/๖๕-๖๗.

พ ท ธ ว จ น ฉบบ ๔ มรรค ( วธท) งาย

พทธวจนสถาบนรวมกนมงมนศกษา ปฏบต เผยแผคำาของตถาคต

สน 8.5 มม

สฬา. ส. ๑๘/๑๖๗/๒๓๒.

มหาวาร. ส. ๑๙/๒๒-๒๓/๖๕-๖๗.

พ ท ธ ว จ น ฉบบ ๔ มรรค (วธท) งาย

สอธรรมะน จดทำ�เพอประโยชนท�งก�รศกษ�สส�ธ�รณชน

เปนธรรมท�น

ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว

ไมสงวนสทธในการจดทำาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ

ในการจดทำาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบ

เพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคำาปรกษาดานขอมลในการจดทำาเพอความสะดวกและประหยด

ตดตอไดท

มลนธพทธโฆษณ โทรศพท ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทรศพท ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑

คณอารวรรณ โทรศพท ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

พมพครงท ๑ กรกฎ�คม ๒๕๕๕

ศลปกรรม ปรญญา ปฐวนทรานนท, วชช เสรมสวสดศร

จดทำ�โดย มลนธพทธโฆษณ

(เวบไซต www.buddhakos.org)

มลนธพทธโฆษณ เลขท ๒๙/๓ หมท ๗ ตำาบลบงทองหลาง อำาเภอลำาลกกา จงหวดปทมธาน ๑๒๑๕๐

โทรศพท /โทรสาร ๐ ๒๕๔๙ ๒๑๗๕ เวบไซต : www.buddhakos.org

มหาว. ว. มหาวภงค วนยปฎก.ภกขน. ว. ภกขนวภงค วนยปฎก.มหา. ว. มหาวรรค วนยปฎก.จลล. ว. จลวรรค วนยปฎก.ปรวาร. ว. ปรวารวรรค วนยปฎก.ส. ท. สลขนธวรรค ทฆนกาย.มหา. ท. มหาวรรค ทฆนกาย.ปา. ท. ปาฏกวรรค ทฆนกาย.ม. ม. มลปณณาสก มชฌมนกาย.ม. ม. มชฌมปณณาสก มชฌมนกาย.อปร. ม. อปรปณณาสก มชฌมนกาย.สคาถ. ส. สคาถวรรค สงยตตนกาย.นทาน. ส. นทานวรรค สงยตตนกาย.ขนธ. ส. ขนธวารวรรค สงยตตนกาย.สฬา. ส. สฬายตนวรรค สงยตตนกาย.มหาวาร. ส. มหาวารวรรค สงยตตนกาย.เอก. อ. เอกนบาต องคตตรนกาย.ทก. อ. ทกนบาต องคตตรนกาย.ตก. อ. ตกนบาต องคตตรนกาย.จตกก. อ. จตกกนบาต องคตตรนกาย.

อกษรยอเพอความสะดวกแกผทยงไมเขาใจเรองอกษรยอ

ทใชหมายแทนชอคมภร ซงมอยโดยมาก

ปญจก. อ. ปญจกนบาต องคตตรนกาย.ฉกก. อ. ฉกกนบาต องคตตรนกาย.สตตก. อ. สตตกนบาต องคตตรนกายอฏก. อ. อฏฐกนบาต องคตตรนกาย. นวก. อ. นวกนบาต องคตตรนกาย. ทสก. อ. ทสกนบาต องคตตรนกาย. เอกาทสก. อ. เอกาทสกนบาต องคตตรนกาย. ข. ข. ขททกปาฐะ ขททกนกาย.ธ. ข. ธรรมบท ขททกนกาย. อ. ข. อทาน ขททกนกาย. อตว. ข. อตวตตกะ ขททกนกาย. สตต. ข. สตตนบาต ขททกนกาย.วมาน. ข. วมานวตถ ขททกนกาย.เปต. ข. เปตวตถ ขททกนกาย. เถร. ข. เถรคาถา ขททกนกาย.เถร. ข. เถรคาถา ขททกนกาย.ชา. ข. ชาดก ขททกนกาย. มหาน. ข. มหานทเทส ขททกนกาย. จฬน. ข. จฬนทเทส ขททกนกาย.ปฏสม. ข. ปฏสมภทามรรค ขททกนกาย.อปท. ข. อปทาน ขททกนกาย.พทธว. ข. พทธวงส ขททกนกาย.จรยา. ข. จรยาปฎก ขททกนกาย.

ตวอยาง : ๑๔/๑๗๑/๒๔๕ ใหอานวา พระไตรปฎกฉบบสยามรฐ เลม ๑๔ หนา ๑๗๑ ขอท ๒๔๕

คำ�อนโมทน�

ขออนโมทนา ในกศลเจตนาครงนเปนอยางยง

ทไดสรางเหตปจจย อนเปนไปเพอความเจรญ และความ

มอายยนยาวแหงพทธวจน ดวยการสบสายถายทอดคำาสอน

ทออกจากพระโอษฐของพระองคเอง ในสวนมรรควธทง�ย

เพอความเขาถงมรรคผลอยางสะดวกและรวดเรว สมดง

พทธประสงคทตองการใหมผนำาคำาสอนของพระองคไป

ศกษาประพฤตปฏบต เพงพสจนขออรรถขอธรรม เพอให

เหนแจงเปนปจจตตง และขยนในการถายทอดบอกสอนกน

รนตอรน สบๆ กนไป

ดวยเหตทไดกระทำามาแลวน ขอจงเปนพลวปจจย

ใหผมสวนรวมในการทำาหนงสอและผทไดอานศกษา

พงไดดวงตาเหนธรรม สำาเรจผลยงพระนพพาน สมดง

ความปรารถนาทไดสรางมาอยางดแลวดวยเทอญ.

ขออนโมทนา

พระคกฤทธ โสตถผโล

ส�รบญ

มรรค(วธท)ง�ย ๑

คำานำา ๒

ก�รละนนท ๗

๑. ภพแมชวขณะดดนวมอกยงนารงเกยจ ๘๒. ผเขาไปหา เปนผไมหลดพน ๙ ผไมเขาไปหา ยอมเปนผหลดพน ๓. จตมตณหา เรยกวาอยสองคน ๑๒ จตไมมตณหา เรยกวาอยคนเดยว ๔. พรหมจรรยน อนบคคลยอมประพฤต ๑๖ เพอการละขาดซงภพ ๕. สนนนท สนราคะ กสนทกข ๑๙๖. ความดบทกขม ๒๑ เพราะความดบไปแหงความเพลน (นนท)

ก�ยคต�สต ๒๓

๗. กายคตาสต เปนเสาหลกเสาเขอนอยางดของจต ๒๔ ลกษณะของผไมตงจตในกายคตาสต ๒๔ ลกษณะของผตงจตในกายคตาสต ๒๖๘. กระดองของบรรพชต ๒๙๙. ตงจตในกายคตาสต เสมอนบรษผถอหมอนำามน ๓๒

อ�น�ป�นสต ๓๕

๑๐. อานสงสสงสดแหงอานาปานสต ๒ ประการ ๓๖๑๑. เจรญอานาปานสต เปนเหตให สตปฏฐาน ๔โพชฌงค ๗ วชชาและวมตตบรบรณ ๔๐ อานาปานสตบรบรณ ยอมทำาสตปฏฐานใหบรบรณ ๔๑ สตปฏฐานบรบรณ ยอมทำาโพชฌงคใหบรบรณ ๔๗ โพชฌงคบรบรณ ยอมทำาวชชาและวมตตใหบรบรณ ๕๑

ปฏปท�เปนทสบ�ยแกก�รบรรล “นพพ�น” ๕๓

๑๒. ปฏปทาเปนทสบายแกการบรรลนพพาน (นยท ๑) ๕๔๑๓. ปฏปทาเปนทสบายแกการบรรลนพพาน (นยท ๒) ๕๖๑๔. ปฏปทาเปนทสบายแกการบรรลนพพาน (นยท ๓) ๕๘๑๕. ปฏปทาเปนทสบายแกการบรรลนพพาน (นยท ๔) ๖๐๑๖. กระจายเสย ซงผสสะ ๖๓๑๗. เจรญอรยมรรคมองค ๘ ดวยวธลด ๖๘๑๘. เมอไมมมา ไมมไปยอมไมมเกด และไมมดบ ๗๑

สกแตว�... ๗๓๑๙. สกแตวา... (นยท ๑) ๗๔๒๐. สกแตวา... (นยท ๒) ๗๕

สตปฏฐ�น ๔ ๗๙

๒๑. มสต มสมปชญญะ รอคอยการตาย ๘๐

ก�รละอวชช�โดยตรง ๘๕

๒๒. ธรรมทงปวง ไมควรยดมน ๘๖๒๓. การเหนซงความไมเทยง ๘๙

ปฏปท�เพอบรรลมรรคผลของคนเจบไข และบคคลทวไป ๙๑

๒๔. ปฏปทาเพอบรรลมรรคผลของคนเจบไข ๙๒๒๕. ปฏปทาเพอบรรลมรรคผลของบคคลทวไป (นยท ๑) ๙๔๒๖. ปฏปทาเพอบรรลมรรคผลของบคคลทวไป (นยท ๒) ๙๖๒๗. ปฏปทาเพอบรรลมรรคผลของบคคลทวไป (นยท ๓) ๙๘๒๘. ปฏปทาเพอบรรลมรรคผลของบคคลทวไป (นยท ๔) ๑๐๐

สมม�สงกปปะ (คว�มดำ�รชอบ) ๑๐๕

๒๙. ผมความเพยรตลอดเวลา ๑๐๖๓๐. ผเกยจครานตลอดเวลา ๑๐๙

ปฏปท�ของก�รสนอ�สวะ ๔ แบบ ๑๑๓

๓๑. ปฏปทาของการสนอาสวะ ๔ แบบ ๑๑๔ แบบปฏบตลำาบาก รไดชา ๑๑๕ แบบปฏบตลำาบาก รไดเรว ๑๑๖ แบบปฏบตสบาย รไดชา ๑๑๗ แบบปฏบตสบาย รไดเรว ๑๑๘

มรรค (วธท) ง�ย

2 พ ท ธ ว จ น

คำ�นำ�

ปฏเสธไมไดวา ในยคแหงเทคโนโลยขอมลขาวสาร

ทผคนแขงกนรใหไดเรวทสดไวกอนนน ไดนำาพาสงคมไปส

วถชวตทเสพตดในความงายเรวลด ของขนตอนการเรยนร

โดยละทงความถกตองตรงจรงในการรนนไวเปนอนดบรอง

ในแวดวงของชาวพทธยคใหม แมในสวนทม

ปญญาพอเหนโทษภยในทกข มจตนอมไปในการภาวนาแลว

กยงไมพนทจะมการพดถงเกยวกบ มรรควธทงาย ลดสน

ปญหามอย… คอ การหมายร ในคำาวา “งาย”

โดยในแงทคนสวนใหญเขาใจนน มความหมาย

ไมตรงกบรายละเอยดในมรรควธทงาย ซงบญญตโดย

พระตถาคต เมอนยามตงตนไมตรงกนเสยแลว จะตอง

กลาวไปไยในรายละเอยดอนๆ ทตามมา

เมอพดถงคำาวา “งาย” โดยทวไป มกจะถกเขาใจ

ในลกษณะวา เปนอะไรสกอยางทไดมาโดยไมมขนตอนยาก

ไดมาโดยไมตองลงแรง โดยไมตองใชความพยายามมาก

3ฉบบ ๔ มรรค วธท ง�ย

ใชการขวนขวายนอย ใชขอมลนอย ใชการใครครวญนอย

ใชการกระทำานอย …กระทงไมตองทำาอะไรเลย

ในขณะทปฏปทา (วธการกระทำาเพอใหไดมา)

ทนำาไปสการบรรลมรรคผล ซงพระพทธองคไดทรงอธบาย

ไวนน ประกอบดวยหลกการทวางตอกนอย ๒ สวน คอ

๑. สวนของมรรควธทเลอกมาใช

ซงเปนตวกำาหนด ระดบความสบายในการปฏบต

๒. สวนของเหตในความเรวชาในการบรรล

ซงแปรผนตามระดบความออนแกของอนทรยหา

ในสวนแรก คอ มรรควธทเลอกมาใชนน ทรงแบง

ออกไวเปนสองแบบคอ ทกขาปฏปทา และ สขาปฏปทา

ทกขาปฏปทา คอมรรควธทไมไดสขวหารในขนตอนปฏบต

เพราะเนนการใชทกขเปนเครองมอในการรแจงซงอรยสจ

สวนสขาปฏปทา คอการอาศยสขเปนเครองมอในการร

ผปฏบตจงไดสขวหารไปดวยในระหวางปฏบตเพอสนทกข

ในสวนของเหตทบรรลเรวหรอชานนคออนทรยหา

(ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา)

ผมศรทธาในตถาคตมาก (อนทรย คอ ศรทธา)

กยอมจะเชอในพทธปญญาญาณ ยอมจะศกษา ทรงจำา

สงสมสตะเฉพาะทเปนพทธวจนไวมาก จงรแงมมของจต

และวธการปฏบตทถกตองไวมาก

บคคลผมปญญาเหนไดเรว (อนทรย คอ ปญญา)

เลอกหนทางทสะดวก กยอมจะไปถงจดหมายไดเรวกวา

แมรหนทางทถกแลว แตเพยรนอย (อนทรย คอ วรยะ)

มไดปฏบตธรรมใหสมควรแกธรรม ฝกสตนอย ทงสมาธ

เหนหางจากฌาน กยอมถงทหมายไดชา…ดงน เปนตน

อกทง แงมมทควรใหความสำาคญวาเปนมรรควธ

ทงายคอ สงทพระตถาคตทรงแสดงสอนบอยๆ, บอก

ตรงๆ วาเปนวธทสะดวกตอการเขามรรคผล, ทรงใชบอก

สอนกบคนชราคนเจบปวย ใกลตาย มกำาลงนอย มเวลา

ในชวตเหลอนอย คอ มรรควธทตรสบอกถงอานสงสไว

มากกวามรรควธอนๆ

ดงนน มรรควธทงาย จงไมใชวา งาย ในแบบท

เขาใจกนวาใชความพยายามนอย ใชการกระทำานอย

ขวนขวายนอยแตงาย ตามเหตปจจยอนสมควรแกกรณนนๆ

ภายใตขดจำากดของสาวก ซงพระพทธองค

ทรงยนยนวา แมอรหนตผปญญาวมตต ตางกเปนไดเพยง

แคมคคานคา (ผเดนตามมรรคมาทหลง) จงไมแปลกทเรา

จะไดรไดฟงการอธบายแจงแจกมรรควธทงาย ตามแบบของ

สาวกในรปแบบตางๆ กนไป ซงตรงกนบาง ไมตรงกนบาง

และไมสามารถนำามาใชอางองเปนหลกมาตรฐานได

หากเปรยบการบรรลมรรคผล คอการถงจดหมาย

หนงสอเลมน คอ แผนท ซงเขยนโดยมคคโกวโท (ผฉลาดใน

มรรค คอพระตถาคต) และชาวพทธตองหนกลบมาใชแผนท

ฉบบถกตองน เปนมาตรฐานเดยวเหมอนครงพทธกาล

คณะผจดพมพหนงสอเลมน ขอนอบนอมสกก�ระ

ตอ ตถ�คต ผอรหนตสมม�สมพทธะ

และ ภกษส�วกในธรรมวนยน

ตงแตครงพทธก�ล จนถงยคปจจบน

ทมสวนเกยวของในก�รสบทอดพทธวจน

คอ ธรรม และวนย ททรงประก�ศไว บรสทธบรบรณดแลว

คณะศษยพระตถาคต

ก�รละนนท

ภพแมชวขณะดดนวมอกยงน�รงเกยจ

คถ แมนดเดยว

กเปนของมกลนเหมน ฉนใด,

สงทเรยกวา ภพ (ผลแหงภวตณห�)

กฉนนนเหมอนกน,

แมมประม�ณนอย ชวลดนวมอเดยว

กไมมคณอะไรทพอจะกล�วได.

เอก. อ. ๒๐/๔๖/๒๐๓.

(ในสตรถดไป ไดตรสอปมาดวยมตร ดวยนำ�ล�ย ดวยหนอง ดวยโลหต

โดยทำานองเดยวกน เอก. อ. ๒๐/๔๖/๒๐๔.).

ผเข�ไปห� เปนผไมหลดพน

ผไมเข�ไปห� ยอมเปนผหลดพน

ภกษทงหลาย ! ผเขาไปหา เปนผไมหลดพน;

ผไมเข�ไปห� เปนผหลดพน.

ภกษทงหลาย ! วญญ�ณ ซง เข�ถอเอ�รป ตงอย

กตงอยได, เปนวญญาณทมรปเปนอารมณ มรปเปน

ทตงอาศย มนนท (คว�มเพลน) เปนทเขาไปสองเสพ

กถงความเจรญ งอกงาม ไพบลย ได;

ภกษทงหลาย ! วญญ�ณ ซง เข�ถอเอ�เวทน�

ตงอย กตงอยได, เปนวญญาณทมเวทนาเปนอารมณ

มเวทนาเปนทตงอาศย มนนท เปนทเขาไปสองเสพ

ภกษทงหลาย ! วญญ�ณ ซง เข�ถอเอ�สญญ�

ตงอย กตงอยได, เปนวญญาณทมสญญาเปนอารมณ

มสญญาเปนทตงอาศย มนนท เปนทเขาไปสองเสพ

ภกษทงหลาย ! วญญ�ณ ซง เข�ถอเอ�สงข�ร

ตงอย กตงอยได, เปนวญญาณทมสงขารเปนอารมณ

มสงขารเปนทตงอาศย มนนทเปนทเขาไปสองเสพ

กถงความเจรญ งอกงาม ไพบลย ได.

ภกษทงหลาย ! ผ ใดจะพ งกล าวอย า งน ว า

“เร�จกบญญต ซงก�รม� ก�รไป ก�รจต ก�รอบต

คว�มเจรญ คว�มงอกง�ม และคว�มไพบลยของวญญ�ณ

โดยเวนจ�กรป เวนจ�กเวทน� เวนจ�กสญญ� และ

เวนสงข�ร” ดงนนน, น ไมใชฐ�นะทจกมไดเลย.

ภกษทงหลาย ! ถาราคะในรปธาต ในเวทนาธาต

ในสญญาธาต ในสงขารธาต ในวญญาณธาต เปนสงท

ภกษละไดแลว;

เพร�ะละร�คะได อ�รมณสำ�หรบวญญ�ณ

กข�ดลง ทตงของวญญ�ณกไมม.

วญญ�ณอนไมมทตงนนกไมงอกง�ม หลดพนไป

เพร�ะไมถกปรงแตง;

เพร�ะหลดพนไปกตงมน เพร�ะตงมนกยนดใน

ตนเอง; เพร�ะยนดในตนเองกไมหวนไหว; เมอไมหวนไหว

กปรนพพ�นเฉพ�ะตน;

ยอมรชดว� “ช�ตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว

กจทควรทำ�ไดทำ�สำ�เรจแลว กจอนทจะตองทำ�เพอ

คว�มเปนอย�งน มไดมอก” ดงน.

ขนธ. ส. ๑๗/๖๖/๑๐๕.

จตมตณห� เรยกว�อยสองคน

จตไมมตณห� เรยกว�อยคนเดยว

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ดวยเหตเพยงเทาไรหนอ ภกษ

จงชอวา เปนผมการอยอยางมเพอนสอง พระเจาขา ?”.

มคชาละ ! รป ทงหลายอนจะพงเหนไดดวยจกษ

อนเปนรปทนาปรารถนา นารกใคร นาพอใจ มลกษณะ

นารก เปนทเขาไปตงอาศยอยแหงความใคร เปนทตงแหง

ความกำาหนดยอมใจมอย. ถาหากวาภกษยอมเพลดเพลน

พรำาสรรเสรญ สยบมวเมา ซงรปนนไซร;

แกภกษผเพลดเพลน พรำ�สรรเสรญ สยบ มวเม�

ซงรปนนอย นนแหละ, นนท (ความเพลน) ยอมเกดขน.

เมอ นนท มอย, ส�ร�คะ (ความพอใจอยางยง)

ยอมม;

เมอ ส�ร�คะ มอย, สญโญคะ (ความผกจตตดกบ

อารมณ) ยอมม :

มคชาละ ! ภกษผประกอบพรอมแลว ดวยก�ร

ผกจตตดกบอ�รมณดวยอำ�น�จแหงคว�มเพลน นนแล

เราเรยกวา “ผมก�รอยอย�งมเพอนสอง”.

(ในกรณแหงเสยงทงหลายอนจะพงไดยนดวยหกด,

กลนทงหลายอนจะพงดมดวยจมกกด, รสทงหลายอนจะพงลม

ดวยลนกด, โผฏฐพพะทงหลายอนจะพงสมผสดวยผวกายกด, และ

ธรรม�รมณทงหลายอนจะพงรแจงดวยใจกด, พระผมพระภาคเจา

ไดตรสไวมนยยะอยางเดยวกนกบในกรณแหงรปทงหลายอนจะพง

เหนดวยจกษ).

มคชาละ ! ภกษผมการอยดวยอาการอยางน

แมจะสองเสพเสนาสนะอนเปนปาและปาชฏ ซงเงยบสงด

มเสยงรบกวนนอย มเสยงกกกองครกโครมนอย ปราศจาก

ลมจากผวกายคน เปนททำาการลบของมนษย เปนทสมควร

แกการหลกเรน เชนนแลว กตาม, ถงกระนน ภกษนน

เรากยงคงเรยกวา ผมการอยอยางมเพอนสองอยนนเอง.

ขอนนเพราะเหตไรเลา ?

ขอนนเพราะเหตวา ตณหานนแล เปนเพอนสอง

ของภกษนน; ตณห�นน อนภกษนน ยงละไมไดแลว

เพราะเหตนน ภกษนน เราจงเรยกวา “ผมก�รอยอย�ง

มเพอนสอง” ดงน.

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ดวยเหตเพยงเทาไรหนอแล

ภกษจงชอวา เปนผมการอยอยางอยผเดยว พระเจาขา ?”.

มคชาละ ! รป ทงหลายอนจะพงเหนไดดวยจกษ

เปนรปทนาปรารถนา นารกใคร นาพอใจ มลกษณะนารก

เปนทเขาไปตงอาศยอยแหงความใคร เปนทตงแหงความ

กำาหนดยอมใจ มอย, ถาหากวาภกษยอมไมเพลดเพลน

ไมพรำาสรรเสรญ ไมสยบ มวเมา ซงรปนนไซร,

แกภกษผไมเพลดเพลน ไมพรำ�สรรเสรญ ไมสยบ

มวเม� ซงรปนน นนแหละ, นนท (ความเพลน) ยอมดบ;

เมอ นนท ไมมอย, ส�ร�คะ (ความพอใจอยางยง)

ยอมไมม;

เมอ ส�ร�คะ ไมมอย, สญโญคะ (ความผกจต

ตดกบอารมณ) ยอมไมม :

มคชาละ ! ภกษผ ไมประกอบพรอมแลว ดวย

ก�รผกจตตดกบอ�รมณดวยอำ�น�จแหงคว�มเพลน

(นนท) นนแล เราเรยกวา “ผมก�รอยอย�งอยผเดยว”.

(ในกรณแหงเสยงทงหลายอนจะพงไดยนดวยหกด,

กลนทงหลายอนจะพงดมดวยจมกกด, รสทงหลายอนจะพงลม

ดวยลนกด, โผฏฐพพะทงหลายอนจะพงสมผสดวยผวกายกด,

และธรรม�รมณทงหลายอนจะพงรแจงดวยใจกด, พระผม

พระภาคเจาไดตรสไวมนยยะอยางเดยวกนกบในกรณแหงรป

ทงหลายอนจะพงเหนดวยจกษ).

มคชาละ ! ภกษผมการอยดวยอาการอยางน แม

อยในหมบาน อนเกลอนกลนไปดวยภกษ ภกษณ อบาสก

อบาสกาทงหลาย, ดวยพระราชา มหาอำามาตยของพระ

ราชาทงหลาย, ดวยเดยรถย สาวกของเดยรถยทงหลาย

กตาม; ถงกระนน ภกษนน เรากเรยกวา ผมการอยอยาง

อยผเดยวโดยแท.

ขอนนเพราะเหตไรเลา ?

ขอนนเพราะเหตวาตณหานนแล เปนเพอนสอง

ของภกษนน; ตณห�นน อนภกษนน ละเสยไดแลว

เพราะเหตนน ภกษนน เราจงเรยกวา “ผมก�รอยอย�ง

อยผเดยว”, ดงน แล.

สฬา. ส. ๑๘/๔๓–๔๔/๖๖-๖๗.

พรหมจรรยน อนบคคลยอมประพฤต

เพอก�รละข�ดซงภพ

สตวโลกน เกดความเดอดรอนแลว มผสสะ

บงหนา ยอมกลาวซงโรค (ความเสยดแทง) นน โดยความ

เปนตวเปนตน.

เขาสำาคญสงใด โดยความเปนประการใด แตสงนน

ยอมเปน (ตามทเปนจรง) โดยประการอนจากทเขาสำาคญนน.

สตวโลกตดของอยในภพ ถกภพบงหนาแลว มภพ

โดยความเปนอยางอน (จากทมนเปนอยจรง) จงได

เพลดเพลนยงนกในภพนน.

เข�เพลดเพลนยงนกในสงใด สงนนเปนภย

(ทเขาไมรจก) : เขากลวตอสงใด สงนนกเปนทกข.

พรหมจรรยน อนบคคลยอมประพฤต กเพอก�ร

ละข�ดซงภพ.

สมณะหรอพร�หมณเหล�ใด กล�วคว�ม

หลดพนจ�กภพว� มไดเพร�ะภพ; เร�กล�วว� สมณะ

หรอพร�หมณทงปวงนน มใชผหลดพนจ�กภพ.

ถงแมสมณะหรอพราหมณเหลาใด กลาวความออก

ไปไดจากภพวา มไดเพราะวภพ (ไมมภพ) : เรากลาววา

สมณะหรอพราหมณทงปวงนน กยงสลดภพออกไปไมได.

กทกขนมขน

เพร�ะอ�ศยซงอปธทงปวง.

เพร�ะคว�มสนไปแหงอป�ท�นทงปวง

คว�มเกดขนแหงทกขจงไมม.

ทานจงดโลกนเถด (จะเหนวา) สตวทงหลายอน

อวชชา (ความไมร) หนาแนนบงหนาแลว; และวาสตว

ผยนดในภพอนเปนแลวนน ยอมไมเปนผหลดพนไป

จากภพได กภพทงหลายเหลาหนงเหลาใด อนเปนไปใน

ทหรอในเวลาทงปวง เพอความมแหงประโยชนโดย

ประการทงปวง; ภพทงหลายทงหมดนน ไมเทยง เปนทกข

มความแปรปรวนเปนธรรมดา.

เมอบคคลเหนอยซงขอนน ดวยปญญาอนชอบ

ตามทเปนจรงอยางนอย; เขายอมละภวตณหา (ความอยากม

อยากเปน) ได และไมเพลดเพลนวภวตณหา (ความไมอยาก)

ดวย.

คว�มดบเพร�ะคว�มสำ�รอกไมเหลอ (แหงภพ

ทงหลาย) เพร�ะคว�มสนไปแหงตณห�โดยประก�รทงปวง

นนคอนพพ�น.

ภพใหมยอมไมมแกภกษนน ผดบเยนสนทแลว

เพราะไมมความยดมน.

ภกษนน เปนผครอบงำามารไดแลว ชนะสงคราม

แลว กาวลวงภพทงหลายทงปวงไดแลว เปนผคงท

(คอไมเปลยนแปลงอกตอไป), ดงน แล.

อ. ข. ๒๕/๑๒๑-๑๒๓/๘๔.

สนนนท สนร�คะ กสนทกข

ภกษทงหลาย ! ภกษเหนจกษอนไมเทยงนนแล

วาไมเทยง ความเหนเชนนน เปน สมม�ทฏฐ (การเหนอย

โดยถกตอง) ของเธอนน.

เมอเหนอยโดยถกตอง ยอมเบอหน�ย

(สมมา ปสสำ นพพนทต);

เพร�ะคว�มสนไปแหงนนท

จงมคว�มสนไปแหงร�คะ

(นนทกขยา ราคกขโย);

เพร�ะคว�มสนไปแหงร�คะ

จงมคว�มสนไปแหงนนท

(ราคกขยา นนทกขโย);

เพร�ะคว�มสนไปแหงนนทและร�คะ

กล�วไดว� “จตหลดพนแลวดวยด” ดงน.

(นนทราคกขยา จตตำ สวมตตนต วจจต).

(ในกรณแหงอายตนะภายในทเหลออก ๕ คอ โสตะ ฆานะ ชวหา

กายะ มโน และในกรณแหงอายตนะภายนอก ๖ คอ รป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ ธรรมารมณ กตรสอยางเดยวกนกบในกรณแหงจกษทกประการ).

สฬา. ส. ๑๘/๑๗๙/๒๔๕-๖.

คว�มดบทกขม เพร�ะคว�มดบไป

แหงคว�มเพลน (นนท)

ปณณะ ! รป ทเหนดวย ต� กด, เสยง ทฟงดวย ห

กด, กลน ทดมดวย จมก กด, รส ทลม ดวย ลน กด,

โผฏฐพพะ ทสมผสดวย ก�ย กด, ธรรม�รมณ ทรแจง

ดวย ใจ กด, อนเปนสงทนาปรารถนา นารกใคร นาพอใจ

เปนทยวนตายวนใจใหรก เปนทเขาไปตงอาศยอยแหง

ความใคร เปนทตงแหงความกำาหนดยอมใจ มอย;

ภกษยอมไมเพลดเพลน ไมพรำาสรรเสรญ ไมเมาหมก

ซงอารมณ มรปเปนตนนน. เมอภกษไมเพลดเพลน ไมพรำา

สรรเสรญ ไมเมาหมก ซงอารมณ มรปเปนตนนนอย,

นนท (ความเพลน) ยอมดบไป.

ปณณะ ! เรากลาววา “คว�มดบไมมเหลอ

ของทกขมได เพร�ะคว�มดบไมเหลอของคว�มเพลน”

ดงน แล.

อปร. ม. ๑๔/๔๘๑/๗๕๖.

ก�ยคต�สต

เปนเส�หลกเส�เขอนอย�งดของจตลกษณะของผไมตงจตในก�ยคต�สต

ภกษทงหลาย ! เปรยบเหมอนบรษจบสตว

หกชนด อนมทอยอาศยตางกน มทเทยวหากนตางกน

มาผกรวมกนดวยเชอกอนมนคง; คอเขาจบงมาผกดวย

เชอกเหนยวเสนหนง, จบจระเข, จบนก, จบสนขบาน,

จบสนขจงจอก, จบลง มาผกดวยเชอกเหนยวเสนหนงๆ

แลวผกรวมเขาดวยกนเปนปมเดยวในทามกลาง ปลอยแลว.

ภกษทงหลาย ! ครงนน สตวเหลานนทงหกชนด

อนมทอาศยและทเทยวตางๆ กน กยอแยงฉดดงกนเพอ

จะไปสทอาศยทเทยวของตนๆ : งจะเข�จอมปลวก,

จระเขจะลงนำ�, นกจะบนขนไปในอ�ก�ศ, สนขจะเข�บ�น,

สนขจงจอกจะไปป�ช�, ลงกจะไปป�. ครนเหนอยลากน

ทงหกสตวแลว สตวใดมกำาลงกวา สตวนอกนนกตองถกลาก

ตดตามไปตามอำานาจของสตวนน ขอนฉนใด;

ภกษทงหลาย ! ภกษใด ไมอบรมทำ�ใหม�ก

ในก�ยคต�สตแลว ต� กจะฉดเอ�ภกษนนไปห�รป

ทน�พอใจ, รปทไมนาพอใจกกลายเปนสงทเธอรสกอดอด

ขยะแขยง; ห กจะฉดเอ�ภกษนนไปห�เสยงทน�ฟง,

เสยงทไมนาฟงกกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง;

จมก กจะฉดเอ�ภกษนนไปห�กลนทน�สดดม, กลนท

ไมนาสดดมกกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง;

ลน กจะฉดเอ�ภกษนนไปห�รสทชอบใจ, รสทไมชอบใจ

กกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง; ก�ย กจะฉดเอ�

ภกษนนไปห�สมผสทยวยวนใจ, สมผสทไมยวยวนใจก

กลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง; และ ใจ กจะฉด

เอ�ภกษนน ไปห�ธรรม�รมณทถกใจ, ธรรมารมณท

ไมถกใจกกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง; ขอน

กฉนนนเหมอนกน.

ลกษณะของผตงจตในก�ยคต�สต

ภกษทงหลาย ! เปรยบเหมอนบรษจบสตว

หกชนด อนมทอยอาศยตางกน มทเทยวหากนตางกน

มาผกรวมกนดวยเชอกอนมนคง; คอเขาจบงมาผกดวย

เชอกเหนยวเสนหนง, จบจระเข, จบนก, จบสนขบาน,

จบสนขจงจอกและจบลง มาผกดวยเชอกเหนยวเสนหนงๆ

ครนแลว นำ�ไปผกไวกบเส�เขอนหรอ เส�หลกอกตอหนง.

ภกษทงหลาย ! ครงนน สตวทงหกชนดเหลานน

อนมทอาศยและทเทยวตางๆ กน กยอแยงฉดดงกนเพอ

จะไปสทอาศยทเทยวของตนๆ : งจะเขาจอมปลวก,

จระเขจะลงนำา, นกจะบนขนไปในอากาศ, สนขจะเขาบาน,

สนขจงจอกจะไปปาชา, ลงกจะไปปา.

ภกษทงหลาย ! ในกาลใดแล ความเปนไปภายใน

ของสตวทงหกชนดเหลานน มแตความเมอยลาแลว;

ในกาลนน มนทงหลายกจะพงเขาไปยนเจา นงเจา นอนเจา

อยขางเสาเขอนหรอเสาหลกนนเอง ขอนฉนใด;

ภกษทงหลาย ! ภกษใดไดอบรมทำ�ใหม�ก

ในก�ยคต�สตแลว ต� กจะไมฉดเอาภกษนนไปหารปท

นาพอใจ, รปทไมน�พอใจ กไมเปนสงทเธอรสกอดอด

ขยะแขยง; ห กจะไมฉดเอาภกษนนไปหาเสยงทนาฟง,

เสยงทไมน�ฟง กไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง;

จมก กจะไมฉดเอาภกษนนไปหากลนทนาสดดม, กลนท

ไมน�สดดม กไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง; ลน ก

จะไมฉดเอาภกษนนไปหารสทชอบใจ, รสทไมชอบใจ ก

ไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง; ก�ย กจะไมฉดเอา

ภกษนนไปหาสมผสทยวยวนใจ, สมผสทไมยวยวนใจ ก

ไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง; และใจ กจะไมฉดเอา

ภกษนนไปหาธรรมารมณทถกใจ, ธรรม�รมณทไมถกใจ ก

ไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง; ขอนกฉนนนเหมอนกน.

ภกษทงหลาย ! คำาวา “เส�เขอน หรอ เส�หลก”

นเปนคำาเรยกแทนชอแหง ก�ยคต�สต.

ภกษทงหลาย ! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอ

ทงหลายพงสำาเหนยกใจไววา

“ก�ยคต�สตของเร�ทงหล�ย จกเปนสงทเร�

อบรม กระทำ�ใหม�ก กระทำ�ใหเปนย�นเครองนำ�ไป

กระทำ�ใหเปนของทอ�ศยได เพยรตงไวเนองๆ เพยร

เสรมสร�งโดยรอบคอบ เพยรปร�รภสมำ�เสมอดวยด”

ดงน.

ภกษทงหลาย ! พวกเธอทงหลาย พงสำาเหนยกใจไว

ดวยอาการอยางนแล.

สฬา. ส. ๑๘/๒๔๖,๒๔๘-๒๔๙/๓๔๘,๓๕๐.

กระดองของบรรพชต

ภกษทงหลาย ! เรองเคยมมาแตกอน : เตาตวหนง

เทยวหากนตามรมลำาธารในตอนเยน, สนขจงจอกตวหนง

กเทยวหากนตามรมลำาธารในตอนเยนเชนเดยวกน เตาตวน

ไดเหนสนขจงจอกซงเทยวหากน (เดนเขามา) แตไกล, ครนแลว

จงหดอวยวะทงหลาย มศรษะเปนท ๕ เขาในกระดองของ

ตนเสย เปนผขวนขวายนอยนงอย แมสนขจงจอก

กไดเหนเตาตวทเทยวหากนนนแตไกลเหมอนกน, ครนแลว

จงเดนตรงเขาไปทเตา คอยชองอยวา “เมอไรหนอเตาจก

โผลอวยวะสวนใดสวนหนงออกในบรรดาอวยวะทงหลาย

มศรษะเปนท ๕ แลว จกกดอวยวะสวนนน คราเอาออกมา

กนเสย” ดงน. ภกษทงหลาย ! ตลอดเวล�ทเต�ไมโผล

อวยวะออกม� สนขจงจอกกไมไดโอก�สตองหลกไปเอง;

ภกษทงหลาย ! ฉนใดกฉนนน : มารผใจบาป

กคอยชองตอพวกเธอทงหลาย ตดตอไมขาดระยะอย

เหมอนกนวา “ถาอยางไร เราคงไดชอง ไมทางตากทางห

หรอทางจมก หรอทางลน หรอทางกาย หรอทางใจ”, ดงน.

ภกษทงหลาย ! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอ

ทงหล�ย จงเปนผคมครองทว�รในอนทรยทงหล�ยอยเถด;

ไดเหนรปดวยตา, ไดฟงเสยงดวยห, ไดดมกลนดวยจมก,

ไดลมรสดวยลน, ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกาย, หรอไดร

ธรรมารมณดวยใจแลว จงอยาไดถอเอาโดยลกษณะท

เปนการรวบถอทงหมด, อยาไดถอเอาโดยลกษณะท

เปนการแยกถอเปนสวนๆ เลย, สงทเปนบาปอกศล คอ

อภชฌา (โลภอยากไดของเขา) และโทมนส (ความเปนทกขใจ)

จะพงไหลไปตามบคคลผไมสำารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ

เพราะการไมสำารวมอนทรยเหลาใดเปนเหต, พวกเธอทงหลาย

จงปฏบตเพอการปดกนอนทรยนนไว, พวกเธอทงหลาย

จงรกษาและถงความสำารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ เถด.

ภกษทงหลาย ! ในกาลใด พวกเธอทงหลาย

จกเปนผคมครองทวารในอนทรยทงหลายอย; ในกาลนน

มารผใจบาป จกไมไดชองแมจากพวกเธอทงหลาย และ

จกตองหลกไปเอง, เหมอนสนขจงจอกไมไดชองจากเตา

กหลกไปเอง ฉะนน.

“เตาหดอวยวะไวในกระดอง ฉนใด,

ภกษ พงตงมโนวตก (ความตรตรกทางใจ)

ไวในกระดอง ฉนนน,

เปนผทตณหาและทฏฐไมองอาศยได,

ไมเบยดเบยนผอน,

ไมกลาวรายตอใครทงหมด,

เปนผดบสนทแลว” ดงนแล.

สฬา. ส. ๑๘/๒๒๒-๒๒๓/๓๒๐-๓๒๑.

ตงจตในก�ยคต�สต

เสมอนบรษผถอหมอนำ�มน

ภกษทงหลาย ! เปรยบเหมอนหมมหาชน

ไดทราบขาววา มนางงามในชนบทพงประชมกน กนางงาม

ในชนบทนน นาดอยางยงในการฟอนรำา นาดอยางยง

ในการขบรอง หมมหาชนไดทราบขาววา นางงามในชนบท

จะฟอนรำา ขบรอง พงประชมกนยงขนกวาประมาณ

ครงนน บรษผอยากเปนอย ไมอยากตาย ปรารถนา

ความสข เกลยดทกข พงมากลาวกะหมมหาชนนน

อยางนวา

“บรษผเจรญ ! ทานพงนาภาชนะนามนอนเตมเปยมน

ไปในระหวางทประชมใหญกบนางงามในชนบท และจกมบรษเงอดาบ

ตามบรษผนาหมอนามนนนไปขางหลงๆ บอกวา ทานจกทานามนนนหก

แมหนอยหนงในทใด ศรษะของทานจกขาดตกลงไปในทนนทเดยว”.

ภกษทงหลาย ! เธอทงหลายจะสำาคญความขอนน

เปนอยางไร ? บรษผนนจะไมใสใจภาชนะนำามนโนน

แลวพงประมาทในภายนอกเทยวหรอ.

“ไมเปนอยางนน พระเจาขา !”.

ภกษทงหลาย ! เราทำาอปมาน เพอใหเขาใจ

เนอความนชดขน เนอความในขอนมอยางนแล คำาวา

“ภ�ชนะนำ�มนอนเตมเปยม” เปนชอของ “ก�ยคต�สต”.

ภกษทงหลาย ! เพราะเหตนนในเรองน

เธอทงหลาย พงทำาการศกษาอยางนวา

ก�ยคต�สต จกเปนของอนเร�เจรญแลว กระทำ�

ใหม�กแลว กระทำ�ใหเปนดงย�น กระทำ�ใหเปนทตง

กระทำ�ไมหยด สงสมแลว ปร�รภดแลว.

เธอทงหลาย พงทำาการศกษาอยางน.

ชนเหลาใด ไมบรโภคก�ยคต�สต

ชนเหลานนชอวา ยอมไมบรโภคอมตะ.

ชนเหลาใด บรโภคก�ยคต�สต

ชนเหลานนชอวา ยอมบรโภคอมตะ.

ชนเหลาใด ประม�ทก�ยคต�สต

ชนเหลานนชอวา ประม�ทอมตะ.

ชนเหลาใด ไมประม�ทก�ยคต�สต

ชนเหลานนชอวา ไมประม�ทอมตะ ดงน แล.

มหาวาร. ส ๑๙/๒๒๖-๒๒๗/๗๖๔–๗๖๖.

เอก. อ. ๒๐/๕๙/๒๓๕,๒๓๙.

อ�น�ป�นสต

๑๐

อ�นสงสสงสด

แหงอ�น�ป�นสต ๒ ประก�ร

ภกษทงหลาย ! อ�น�ป�นสตอนบคคลเจรญ

กระทำ�ใหม�กแลว ยอมมผลใหญ มอ�นสงสใหญ

กอานาปานสต อนบคคลเจรญแลวอยางไร กระทำาใหมาก

แลวอยางไร จงมผลใหญ มอานสงสใหญ ?

ภกษทงหลาย ! ในกรณน ภกษไปแลวสปา

หรอโคนไม หรอเรอนวางกตาม นงคขาเขามาโดยรอบ

ตงกายตรง ดำารงสตเฉพาะหนา เธอนนมสตหายใจเขา

มสตหายใจออก :

เมอห�ยใจเข�ย�ว กรชดวาเราหายใจเขายาว,

เมอหายใจออกยาว กรชดวาเราหายใจออกยาว;

เมอห�ยใจเข�สน กรชดวาเราหายใจเขาสน,

เมอหายใจออกสน กรชดวาเราหายใจออกสน;

เธอยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผรพรอม

เฉพ�ะซงก�ยทงปวง (สพพกายปฏสำเวท) หายใจเขา”,

วา “เราเปนผรพรอมเฉพาะซงกายทงปวง หายใจออก”;

เธอยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผทำ�

ก�ยสงข�รใหรำ�งบ (ปสสมภยำ กายสงขารำ) หายใจเขา”,

วา “เราเปนผทำากายสงขารใหรำางบ หายใจออก”;

เฉพ�ะซงปต (ปตปฏสำเวท) หายใจเขา”, วา “เราเปนผร

พรอมเฉพาะซงปต หายใจออก”;

เฉพ�ะซงสข (สขปฏสำเวท) หายใจเขา”, วา “เราเปนผร

พรอมเฉพาะซงสข หายใจออก”;

เฉพ�ะซงจตตสงข�ร (จตตสงขารปฏสำเวท) หายใจเขา”,

วา “เราเปนผรพรอมเฉพาะซงจตตสงขาร หายใจออก”;

เธอยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผทำ�

จตตสงข�รใหรำ�งบ (ปสสมภยำ จตตสงขารำ) หายใจเขา”,

วา “เราเปนผทำาจตตสงขารใหรำางบ หายใจออก”;

เฉพ�ะซงจต (จตตปฏสำเวท) หายใจเขา”, วา “เราเปนผร

พรอมเฉพาะซงจต หายใจออก”;

เธอยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผทำ�จต

ใหปร�โมทยยง (อภปปโมทยำ จตตำ) หายใจเขา”, วา

“เราเปนผทำาจตใหปราโมทยยง หายใจออก”;

ใหตงมน (สมาทหำ จตตำ) หายใจเขา”, วา “เราเปนผทำาจต

ใหตงมน หายใจออก”;

ใหปลอยอย (วโมจยำ จตตำ) หายใจเขา”, วา “เราเปนผทำา

จตใหปลอยอย หายใจออก”;

เธอยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผเหนซง

คว�มไมเทยงอยเปนประจำ� (อนจจานปสส) หายใจเขา”, วา

“เราเปนผเหนซงความไมเทยงอยเปนประจำา หายใจออก”;

เธอยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เร�เปนผเหนซง

คว�มจ�งคล�ยอยเปนประจำ� (วราคานปสส) หายใจเขา”, วา

“เราเปนผเหนซงความจางคลายอยเปนประจำา หายใจออก”;

คว�มดบไมเหลออยเปนประจำ� (นโรธานปสส) หายใจเขา”, วา

“เราเปนผเหนซงความดบไมเหลออยเปนประจำา หายใจออก”;

คว�มสลดคนอยเปนประจำ� (ปฏนสสคคานปสส) หายใจเขา”,

วา “เราเปนผเหนซงความสลดคนอยเปนประจำา หายใจออก”;

ภกษทงหลาย ! อ�น�ป�นสต อนบคคลเจรญแลว

กระทำ�ใหม�กแลว อย�งนแล ยอมมผลใหญ มอ�นสงสใหญ.

ภกษทงหลาย ! เมออานาปานสต อนบคคลเจรญ

ทำาใหมากแลวอยอยางน ผลอานสงสอยางใดอยางหนง

ในบรรดาผล ๒ ประการ เปนสงทหวงได;

คอ อรหตตผลในปจจบน

หรอวาถายงมอปาทเหลออย กจกเปน อน�ค�ม.

มหาวาร. ส. ๑๙/๓๙๖-๓๙๗/๑๓๑๑-๑๓๑๓.

๑๑

เจรญอ�น�ป�นสต เปนเหตให สตปฏฐ�น ๔ โพชฌงค ๗

วชช�และวมตตบรบรณ

ภกษทงหลาย ! ธรรมอนเอกนนมอย ซงเมอ

บคคลเจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมทำ�ธรรมทง ๔ ให

บรบรณ; ครนธรรมทง ๔ นน อนบคคลเจรญแลว ทำ�ใหม�ก

แลว ยอมทำ�ธรรมทง ๗ ใหบรบรณ; ครนธรรมทง ๗ นน

อนบคคลเจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมทำ�ธรรมทง ๒

ใหบรบรณได.

ภกษทงหลาย ! อ�น�ป�นสตสม�ธนแล เปน

ธรรมอนเอก ซงเมอบคคลเจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว

ยอมทำ�สตปฏฐ�นทง ๔ ใหบรบรณ; สตปฏฐ�นทง ๔

อนบคคลเจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมทำ�โพชฌงคทง ๗

ใหบรบรณ; โพชฌงคทง ๗ อนบคคลเจรญแลว ทำ�ให

ม�กแลว ยอมทำ�วชช�และวมตตใหบรบรณได.

อ�น�ป�นสตบรบรณ

ยอมทำ�สตปฏฐ�นใหบรบรณ

ภกษทงหลาย ! กอานาปานสต อนบคคลเจรญ

แลว ทำาใหมากแลวอยางไรเลา จงทำาสตปฏฐานทง ๔

ใหบรบรณได ?

ภกษทงหลาย ! สมยใด ภกษ

เมอห�ยใจเข�ย�ว กรชดวาเราหายใจเขายาว,

เมอหายใจออกยาว กรชดวาเราหายใจออกยาว;

เมอห�ยใจเข�สน กรชดวาเราหายใจเขาสน,

เมอหายใจออกสน กรชดวาเราหายใจออกสน;

ยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผรพรอมเฉพ�ะ

ซงก�ยทงปวง หายใจเขา”, วา “เราเปนผรพรอมเฉพาะ

ซงกายทงปวง หายใจออก”;

ยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผทำ�ก�ยสงข�ร

ใหรำ�งบ หายใจเขา”, วา “เราเปนผทำากายสงขารใหรำางบ

หายใจออก”;

ภกษทงหลาย ! สมยนน ภกษนนชอวา เปน

ผเหนก�ยในก�ยอยเปนประจำ� มความเพยรเผากเลส

มสมปชญญะ มสต นำาอภชฌาและโทมนสในโลกออกเสยได.

ภกษทงหลาย ! เร�ยอมกล�วลมห�ยใจเข�และ

ลมห�ยใจออก ว�เปนก�ยอนหนงๆ ในก�ยทงหล�ย.

ภกษทงหลาย ! เพราะเหตนนในเรองน ภกษนน

ยอมชอวาเปนผเหนกายในกายอยเปนประจำา มความเพยร

เผากเลส มสมปชญญะ มสต นำาอภชฌาและโทมนสในโลก

ออกเสยได.

ซงปต หายใจเขา”, วา “เราเปนผรพรอมเฉพาะซงปต

ซงสข หายใจเขา”, วา “เราเปนผรพรอมเฉพาะซงสข

ยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผรพรอม

เฉพ�ะซงจตตสงข�ร หายใจเขา”, วา “เราเปนผรพรอม

เฉพาะซงจตตสงขาร หายใจออก”;

ยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผทำ�

จตตสงข�รใหรำ�งบ หายใจเขา”, วา “เราเปนผทำา

จตตสงขารใหรำางบ หายใจออก”;

ภกษทงหลาย ! สมยนน ภกษนนชอวา เปนผ

เหนเวทน�ในเวทน�ทงหล�ยอยเปนประจำ� มความเพยร

เผากเลส มสมปชญญะ มสต นำาอภชฌาและโทมนสในโลก

ออกเสยได.

ภกษทงหลาย ! เรายอมกลาว ก�รทำ�ในใจเปน

อย�งดตอลมห�ยใจเข� และลมห�ยใจออก ว�เปน

เวทน�อนหนงๆ ในเวทน�ทงหล�ย.

ยอมชอวาเปนผเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอยเปนประจำา

มความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ มสต นำาอภชฌาและ

โทมนสในโลกออกเสยได.

ยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผรพรอม

เฉพ�ะซงจต หายใจเขา”, วา “เราเปนผรพรอมเฉพาะซงจต

ยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผทำ�จตให

ปร�โมทยยง หายใจเขา”, วา “เราเปนผทำาจตใหปราโมทยยง

ตงมน หายใจเขา”, วา “เราเปนผทำาจตใหตงมน หายใจออก”;

ปลอยอย หายใจเขา”, วา “เราเปนผทำาจตใหปลอยอย

ภกษทงหลาย ! สมยนน ภกษนนชอวา เปนผเหน

จตในจตอยเปนประจำ� มความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ

มสต นำาอภชฌาและโทมนสในโลกออกเสยได.

ภกษทงหลาย ! เร�ไมกล�วอ�น�ป�นสต ว�เปน

สงทมไดแกบคคลผมสตอนลมหลงแลว ไมมสมปชญญะ.

ยอมชอวาเปนผเหนจตในจตอยเปนประจำา มความเพยร

เผากเลส มสมปชญญะ มสต นำาอภชฌาและโทมนส

ในโลกออกเสยได.

ยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผเหนซง

คว�มไมเทยงอยเปนประจำ� หายใจเขา”, วา “เราเปน

ผเหนซงความไมเทยงอยเปนประจำา หายใจออก”;

ยอมทำาการฝกหดศกษาวา “เร�เปนผเหนซง

คว�มจ�งคล�ยอยเปนประจำ� หายใจเขา”, วา “เราเปน

ผเหนซงความจางคลายอยเปนประจำา หายใจออก”;

คว�มดบไมเหลออยเปนประจำ� หายใจเขา”, วา “เราเปน

ผเหนซงความดบไมเหลออยเปนประจำา หายใจออก”;

คว�มสลดคนอยเปนประจำ� หายใจเขา”, วา “เราเปน

ผเหนซงความสลดคนอยเปนประจำา หายใจออก”;

ภกษทงหลาย ! สมยนน ภกษนนชอวา เปนผ

เหนธรรมในธรรมทงหล�ยอยเปนประจำ� มความเพยร

เผากเลส มสมปชญญะ มสต นำาอภชฌาและโทมนส

ในโลกออกเสยได.

ภกษทงหลาย ! ภกษนน เปนผเข�ไปเพงเฉพ�ะ

เปนอย�งดแลว เพร�ะเธอเหนก�รละอภชฌ�และ

โทมนสทงหล�ยของเธอนนดวยปญญ�.

ยอมชอวาเปนผเหนธรรมในธรรมทงหลายอยเปนประจำา

มความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ มสต นำาอภชฌาและ

โทมนสในโลกออกเสยได.

ภกษทงหลาย ! อ�น�ป�นสต อนบคคลเจรญแลว

ทำ�ใหม�กแลว อย�งนแล ยอมทำ�สตปฏฐ�นทง ๔

สตปฏฐ�นบรบรณ

ยอมทำ�โพชฌงคใหบรบรณ

ภกษทงหลาย ! กสตปฏฐานทง ๔ อนบคคล

เจรญแลว ทำาใหมากแลวอยางไรเลา จงทำาโพชฌงคทง ๗

ใหบรบรณได ?

ภกษทงหลาย ! สมยใด ภกษเปนผเหนก�ยในก�ย

อยเปนประจำากด; เปนผเหนเวทน�ในเวทน�ทงหล�ย

อยเปนประจำากด; เปนผเหนจตในจตอยเปนประจำากด;

เปนผเหนธรรมในธรรมทงหล�ยอยเปนประจำากด; ม

ความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ มสต นำาอภชฌาและ

โทมนสในโลกออกเสยได; สมยนนสตทภกษเข�ไปตงไวแลว

กเปนธรรมช�ตไมลมหลง.

ภกษทงหลาย ! สมยใด สตของภกษผเขาไปตง

ไวแลว เปนธรรมชาตไมลมหลง, สมยนน สตสมโพชฌงค

กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว; สมยนนภกษชอวา

ยอมเจรญสตสมโพชฌงค; สมยนนสตสมโพชฌงคของ

ภกษนน ชอวาถงความเตมรอบแหงการเจรญ; ภกษนน

เมอเปนผมสตเชนนนอย ชอว�ยอมทำ�ก�รเลอก ยอมทำ�

ก�รเฟน ยอมทำ�ก�รใครครวญ ซงธรรมนนดวยปญญ�.

ภกษทงหลาย ! สมยใด ภกษเปนผมสตเชนนนอย

ทำาการเลอกเฟน ใครครวญธรรมนนอยดวยปญญา, สมยนน

ธมมวจยสมโพชฌงค กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว,

สมยนนภกษชอวายอมเจรญธมมวจยสมโพชฌงค, สมยนน

ธมมวจยสมโพชฌงคของภกษชอวาถงความเตมรอบแหง

การเจรญ. ภกษนน เมอเลอกเฟน ใครครวญอยซงธรรม

นนดวยปญญ� คว�มเพยรอนไมยอหยอน ชอว�เปน

ธรรมอนภกษนนปร�รภแลว.

ภกษทงหลาย ! สมยใด ความเพยรไมยอหยอน

อนภกษผเลอกเฟน ใครครวญในธรรมนนดวยปญญา,

สมยนน วรยสมโพชฌงค กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว,

สมยนนภกษชอวายอมเจรญวรยสมโพชฌงค, สมยนน

วรยสมโพชฌงคของภกษชอวาถงความเตมรอบแหงการเจรญ.

ภกษนน เมอมคว�มเพยรอนปร�รภแลว ปตอนเปนนร�มส

กเกดขน.

ภกษทงหลาย ! สมยใด ปตอนเปนนรามส เกดขน

แกภกษผมความเพยรอนปรารภแลว, สมยนน ปตสมโพชฌงค

กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว, สมยนน ภกษชอวายอม

เจรญปตสมโพชฌงค, สมยนนปตสมโพชฌงคของภกษ

ชอวาถงความเตมรอบแหงการเจรญ. ภกษนน เมอมใจ

ประกอบดวยปต แมก�ยกรำ�งบ แมจตกรำ�งบ.

ภกษทงหลาย ! สมยใด ท งกายและท งจต

ของภกษผมใจประกอบดวยปต ยอมรำางบ, สมยนน

ปสสทธสมโพชฌงค กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว,

สมยนนภกษชอวายอมเจรญปสสทธสมโพชฌงค, สมยนน

ปสสทธสมโพชฌงคของภกษชอวาถงความเตมรอบแหง

การเจรญ. ภกษนน เมอมก�ยอนรำ�งบแลว มคว�มสขอย

จตยอมตงมน.

ภกษทงหลาย ! สมยใด จตของภกษผมกาย

อนรำางบแลวมความสขอย ยอมตงมน, สมยนน สม�ธ-

สมโพชฌงค กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว, สมยนน

ภกษชอวายอมเจรญสมาธสมโพชฌงค, สมยนนสมาธ-

สมโพชฌงคของภกษชอวาถงความเตมรอบแหงการเจรญ.

ภกษนน ยอมเปนผเข�ไปเพงเฉพ�ะซงจตอนตงมนแลว

อย�งนนเปนอย�งด.

ภกษทงหลาย ! สมยใด ภกษเปนผเขาไปเพง

เฉพาะซงจตอนตงมนแลวอยางนน เปนอยางด, สมยนน

อเบกข�สมโพชฌงค กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว,

สมยนน ภกษชอวายอมเจรญอเบกขาสมโพชฌงค, สมยนน

อเบกขาสมโพชฌงคของภกษชอวาถงความเตมรอบแหง

การเจรญ.

ภกษทงหลาย ! สตปฏฐานทง ๔ อนบคคล

เจรญแลว ทำาใหมากแลว อยางนแล ยอมทำาโพชฌงคทง ๗

โพชฌงคบรบรณ

ยอมทำ�วชช�และวมตตใหบรบรณ

ภกษทงหลาย ! โพชฌงคทง ๗ อนบคคลเจรญแลว

ทำาใหมากแลวอยางไรเลา จงจะทำาวชชาและวมตตให

บรบรณได ?

ยอมเจรญ สตสมโพชฌงค อนอาศยวเวก

อนอาศยวราคะ (ความจางคลาย) อนอาศยนโรธ (ความดบ)

อนนอมไปเพอโวสสคคะ (ความสละ, ความปลอย);

ยอมเจรญ ธมมวจยสมโพชฌงค อนอาศยวเวก

อนอาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอโวสสคคะ;

ยอมเจรญ วรยสมโพชฌงค อนอาศยวเวก

ยอมเจรญ ปตสมโพชฌงค อนอาศยวเวก

ยอมเจรญ ปสสทธสมโพชฌงค อนอาศยวเวก

ยอมเจรญ สม�ธสมโพชฌงค อนอาศยวเวก

ยอมเจรญ อเบกข�สมโพชฌงค อนอาศยวเวก

ภกษทงหลาย ! โพชฌงคทง ๗ อนบคคลเจรญแลว

ทำาใหมากแลว อยางนแล ยอมทำาวชชาและวมตตให

บรบรณได, ดงน.

มหาวาร. ส. ๑๙/๔๒๔/๑๔๐๒-๑๔๐๓.

(หมายเหตผรวบรวม : พระสตรททรงตรสเหมอนกนกบพระสตรขางบนน

ยงมอกคอ ปฐมอานนทสตร มหาวาร. สำ. ๑๙/๔๑๗-๔๒๓/๑๓๘๑-๑๓๙๘.

ทตยอานนทสตร มหาวาร. สำ. ๑๙/๔๒๓-๔๒๔/๑๓๙๙-๑๔๐๑. ทตยภกขสตร

มหาวาร. สำ. ๑๙/๔๒๕/๑๔๐๔-๑๔๐๕.).

ปฏปท�เปนทสบ�ยแกก�รบรรล

“นพพ�น”

๑๒

ปฏปท�เปนทสบ�ย

แกก�รบรรลนพพ�น(นยท ๑)

ภกษทงหลาย ! เราจกแสดง ปฏปท�เปนท

สบ�ยแกก�รบรรลนพพ�น แกพวกเธอ. พวกเธอจงฟง

จงทำาในใจใหด เราจกกลาว.

ภกษทงหลาย ! ปฏปทาเปนทสบายแกการ

บรรลนพพานนน เปนอยางไรเลา ?

ยอมเหนซง จกษ ว� ไมเทยง;

ยอมเหนซง รปทงหล�ย วา ไมเทยง;

ยอมเหนซง จกขวญญ�ณ วา ไมเทยง;

ยอมเหนซง เวทน� อนเปนสข เปนทกข หรอ

เปนอทกขมสข (ไมทกขไมสข) ทเกดขนเพร�ะจกขสมผส

เปนปจจย ว� ไมเทยง.

(ในกรณแหง โสตะ (ห) ฆ�นะ (จมก) ชวห� (ลน)

ก�ยะ (ก�ย) และมนะ (ใจ) กไดตรสตอไปดวยขอความอยาง

เดยวกน ทกตวอกษร ตางกนแตชอเทานน).

ภกษทงหลาย ! นแล คอปฏปท�เปนทสบ�ย

แกก�รบรรลนพพ�น นน.

สฬา. ส. ๑๘/๑๖๗/๒๓๒.

๑๓

แกก�รบรรลนพพ�น(นยท ๒)

ยอมเหนซง จกษ ว� เปนทกข;

ยอมเหนซง รปทงหล�ย วา เปนทกข;

ยอมเหนซง จกขวญญ�ณ วา เปนทกข;

ยอมเหนซง จกขสมผส วา เปนทกข;

เปนปจจย ว� เปนทกข.

ก�ยะ (ก�ย) และมนะ (ใจ) กไดตรสตอไปดวยขอความอยางเดยวกน

ทกตวอกษร ตางกนแตชอเทานน).

สฬา. ส. ๑๘/๑๖๘/๒๓๓.

๑๔

แกก�รบรรลนพพ�น(นยท ๓)

ยอมเหนซง จกษ ว� เปนอนตต�;

ยอมเหนซง รปทงหล�ย วา เปนอนตตา;

ยอมเหนซง จกขวญญ�ณ วา เปนอนตตา;

ยอมเหนซง จกขสมผส วา เปนอนตตา;

เปนปจจย ว� เปนอนตต�.

ก�ยะ (ก�ย) และมนะ (ใจ) กไดตรสตอไปดวยขอความอยางเดยวกน

ทกตวอกษร ตางกนแตชอเทานน).

สฬา. ส. ๑๘/๑๖๘/๒๓๔.

๑๕ปฏปท�เปนทสบ�ย

แกก�รบรรลนพพ�น(นยท ๔)

ภกษทงหลาย ! พวกเธอจะสำาคญความขอน

วาอยางไร : จกษเทยงหรอไมเทยง ?

“ไมเทยง พระเจาขา !”.

สงใดไมเทยง, สงนนเปนทกขหรอสขเลา ?

“เปนทกข พระเจาขา !”.

สงใดไมเทยง เปนทกข มคว�มแปรปรวนไปเปน

ธรรมด�, ควรหรอหนอทจะต�มเหนสงนนว� “นนของเร�

(เอตำ มม), นนเปนเร� (เอโสหมสม), นนเปนอตต�ของเร�

(เอโส เม อตต�)” ดงน ?

“ไมควรตามเหนอยางนน พระเจาขา !”.

(ตอไป ไดตรสถามและภกษตอบ เกยวกบ รป...จกข-

วญญ�ณ...จกขสมผส...จกขสมผสสช�เวทน�, ซงมขอความอยาง

เดยวกนกบในกรณแหงจกษนนทกประการ ตางกนแตชอเทานน

เม อตรสขอความในกรณแห งอายตนกธรรมหมวดจกษ

จบลงดงนแลว ไดตรสขอความในกรณแหง อ�ยตนกธรรมหมวด

โสตะ หมวดฆ�นะ หมวดชวห� หมวดก�ยะ และหมวดมนะ

ตอไปอก ซงมขอความทตรสอยางเดยวกนกบในกรณแหง

อายตนกธรรมหมวดจกษนนทกประการ ตางกนแตเพยงชอเทานน

ผศกษาพงเทยบเคยงไดเอง).

ภกษทงหลาย ! อรยสาวกผมการสดบ เมอเหนอย

อยางน

ยอมเบอหน�ยแมใน จกษ;

ยอมเบอหนายแมใน รป;

ยอมเบอหนายแมใน จกขวญญ�ณ;

ยอมเบอหนายแมใน จกขสมผส;

ยอมเบอหนายใน เวทน� อนเปนสข เปนทกข

หรอเปนอทกขมสข (ไมทกขไมสข) ทเกดขนเพร�ะ

จกขสมผสเปนปจจย;

(ในกรณแหงอ�ยตนกธรรมหมวดโสตะ ฆ�นะ ชวห�

ก�ยะ มนะ กไดตรสตอไปอก โดยนยอยางเดยวกนกบกรณแหง

อายตนกธรรมหมวดจกษน);

เมอเบอหนาย ยอม คล�ยกำ�หนด;

เพราะคลายกำาหนด ยอม หลดพน;

เมอหลดพนแลว ยอมม ญ�ณหยงรวาหลดพนแลว.

อรยสาวกนน ยอม รชดว�

“ช�ตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว

กจทควรทำ�ไดทำ�สำ�เรจแลว

กจอนทจะตองทำ�เพอคว�มเปนอย�งน มไดมอก”.

ภกษทงหลาย ! นแล คอ ปฏปท�เปนทสบ�ย

สฬา. ส. ๑๘/๑๖๙/๒๓๕.

๑๖

กระจ�ยเสย ซงผสสะ

วญญาณยอมมขน เพราะอาศยธรรม ๒ อยาง.

สองอยางอะไรเลา ? สองอยางคอ :-

ภกษทงหลาย ! เพราะอาศยซง จกษ ดวย

ซง รปทงหลาย ดวย จกขวญญ�ณ จงเกดขน. จกษเปน

สงทไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน;

รปทงหลายเปนสงทไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไป

โดยประการอน : ธรรมทงสอง (จกษ+รป) อยางนแล

เปนสงทหวนไหวดวย อาพาธดวย ไมเทยง มความ

แปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน; จกขวญญ�ณ

เปนสงทไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไปโดย

ประการอน; เหตอนใดกตาม ปจจยอนใดกตาม เพอความ

เกดขนแหงจกขวญญาณ, แม เหต อนนน แม ปจจย อนนน

กลวนเปนสงทไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไป

โดยประการอน. ภกษทงหลาย ! จกขวญญาณเกดขนแลว

เพราะอาศยปจจยทไมเทยงดงน จกขวญญาณจกเปนของ

เทยงมาแตไหน.

ภกษทงหลาย ! คว�มประจวบพรอม คว�ม

ประชมพรอม คว�มม�พรอมกนแหงธรรมทงหล�ย

(จกษ+รป+จกขวญญ�ณ) ๓ อย�ง เหลาน อนใดแล;

ภกษทงหลาย ! อนนเร�เรยกว� จกขสมผส. ภกษ

ทงหลาย ! แม จกขสมผส กเปนสงทไมเทยง มความ

แปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน. เหตอนใดกตาม

ปจจยอนใดกตาม เพอความเกดขนแหงจกขสมผส,

แม เหต อนนน แม ปจจย อนนน กลวนเปนสงท

ไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน.

ภกษทงหลาย ! จกขสมผสเกดขนแลว เพราะอาศยปจจย

ทไมเทยงดงน จกขสมผสจกเปนของเทยง มาแตไหน.

ภกษทงหลาย ! บคคลทผสสะกระทบแลวยอม

รสก (เวเทต), ผสสะกระทบแลวยอม คด (เจเตต), ผสสะ

กระทบแลวยอม จำ�ไดหม�ยร (สญชานาต) : แมธรรมทงหล�ย

(เวทนา, เจตนา, สญญา) อย�งนเหล�น กลวนเปนสงทหวนไหว

ดวย อาพาธดวย ไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไป

โดยประการอน;(ในกรณแหงโสตวญญาณกด, ฆานวญญาณกด, ชวหา-

วญญาณกด, กายวญญาณกด, กมนยเดยวกน).

ภกษทงหลาย ! เพราะอาศยซง มโนดวย ซง

ธรรม�รมณทงหลายดวย มโนวญญ�ณ จงเกดขน.

มโนเปนสงทไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไป

โดยประการอน; ธรรม�รมณทงหลายเปนสงทไมเทยง

มความแปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน :

ธรรมทงสอง (มโน+ธรรม�รมณ) อยางนแล เปนสงท

หวนไหวดวย อาพาธดวย ไมเทยง มความแปรปรวน

มความเปนไปโดยประการอน; มโนวญญ�ณเปนสงท

ไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน;

เหตอนใดกตาม ปจจยอนใดกตาม เพอความเกดขน

แหงมโนวญญาณ, แม เหต อนนน แม ปจจย อนนน

กลวนเปนสงทไมเทยง มความแปรปรวน มความเปนไป

โดยประการอน. ภกษทงหลาย ! มโนวญญาณเกดขนแลว

เพราะอาศยปจจยทไมเทยงดงน มโนวญญาณจกเปน

ของเทยงมาแตไหน.

ภกษทงหลาย ! คว�มประจวบพรอม คว�ม

ประชมพรอม คว�มม�พรอมกนแหงธรรมทงหล�ย

(มโน+ธรรม�รมณ+มโนวญญ�ณ) ๓ อย�ง เหลาน

อนใดแล; ภกษทงหลาย ! อนนเร�เรยกว� มโนสมผส.

ภกษทงหลาย ! แมมโนสมผส กเปนสงทไมเทยง มความ

แปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน. เหตอนใดกตาม

ปจจยอนใดกตาม เพอความเกดขนแหงมโนสมผส, แม เหต อนนน แม ปจจย อนนน กลวนเปนสงทไมเทยง มความ

แปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน. ภกษทงหลาย !

มโนสมผสเกดขนแลว เพราะอาศยปจจยทไมเทยงดงน

มโนสมผสจกเปนของเทยงมาแตไหน.

ภกษทงหลาย ! บคคลทผสสะกระทบแลวยอม

รสก (เวเทต), ผสสะกระทบแลวยอม คด (เจเตต),

ผสสะกระทบแลวยอม จำ�ไดหม�ยร (สญชานาต) : แม

ธรรมทงหล�ย (เวทนา, เจตนา, สญญา) อย�งนเหล�น

กลวนเปนสงทหวนไหวดวย อาพาธดวย ไมเทยง

มความแปรปรวน มความเปนไปโดยประการอน.

สฬา. ส. ๑๘/๘๕/๑๒๔-๗.

๑๗

เจรญอรยมรรคมองค ๘ ดวยวธลด

เมอรเมอเหนอย ซง จกษ ตามทเปนจรง;

เมอรเมอเหนอย ซง รปทงหล�ย ตามทเปนจรง;

เมอรเมอเหนอย ซง จกขวญญ�ณ ตามทเปนจรง;

เมอรเมอเหนอย ซง จกขสมผส ตามทเปนจรง;

เมอรเมอเหนอย ซง เวทน� อนเกดขนเพราะ

จกขสมผสเปนปจจย สขกตาม ทกขกตาม อทกขมสขกตาม,

ตามทเปนจรง; บคคล ยอมไมกำ�หนดยนด ในจกษ,

ยอมไมกำาหนดยนด ในรปทงหล�ย, ยอมไมกำาหนดยนด

ในจกขวญญ�ณ, ยอมไมกำาหนดยนด ในจกขสมผส,

ยอมไมกำาหนดยนด ในเวทน� อนเกดขนเพราะจกขสมผส

เปนปจจย สขกตาม ทกขกตาม อทกขมสขกตาม.

เมอบคคลนนไมกำาหนดยนดแลว ไมประกอบ

พรอมแลว ไมหลงใหลแลว มปกตเหนโทษอย;

ปญจป�ท�นขนธ ยอมถงซงความไมกอขนอกตอไป

และ ตณห� อนเครองนำามาซงภพใหม ประกอบอยดวย

ความกำาหนด ดวยอำานาจแหงความเพลน ทำาใหเพลน

อยางยงในอารมณนนๆ ของบคคลนน ยอมละไป.

ความกระวนกระวาย ทางกายและทางจต กละไป;

ความแผดเผา ทางกายและทางจต กละไป; ความเรารอน

ทางกายและทางจต กละไป; บคคลนนยอมเสวยความสข

ทงทางกายและทางจต

ทฏฐของผรผเหนอยเชนนน เปน สมม�ทฏฐ

คว�มดำ�รของผรผเหนอยเชนนน

เปน สมม�สงกปปะ,

คว�มเพยรของผรผเหนอยเชนนน

เปน สมม�ว�ย�มะ,

สตของผรผเหนอยเชนนน เปน สมม�สต,

สม�ธของผรผเหนอยเชนนน เปน สมม�สม�ธ.

สวน ก�ยกรรม วจกรรม และอ�ชวะ ของเข�

บรสทธม�แลวแตเดม; (ดงนนเปนอนวา สมมากมมนตะ

สมมาวาจา สมมาอาชวะ มอยแลวอยางเตมท ในบคคล

ผรอยผเหนอยเชนนน).

ดวยอาการอยางน เปนอนวา

อรยอฏฐงคกมรรค (อรยมรรคมองค ๘) แหง

บคคลผรผอยเหนอยเชนนน ยอมถงซงคว�มบรบรณ

แหงภ�วน� ดวยอ�ก�รอย�งน.

เมอเข�ทำ�อรยอฏฐงคกมรรคใหเจรญอย

อย�งน สตปฏฐ�นส ... สมมปปธ�นส ... อทธบ�ทส ...

อนทรยห� ... พละห� ... โพชฌงคเจด ... ยอมถงคว�ม

งอกง�มบรบรณไดแท. ธรรมสองอย�งของเข�คอ

สมถะและวปสสน� ชอว�เข�คกนไดอย�งแนนแฟน...

(ในกรณแหง โสตะ (ห) ฆานะ (จมก) ชวหา (ลน)

กายะ (กาย) และมนะ (ใจ) กไดตรสตอไปดวยขอความอยางเดยวกน).

อปร. ม. ๑๔/๕๒๒–๕๒๕/๘๒๘–๘๓๐.

๑๘

เมอไมมม� ไมมไป

ยอมไมมเกด และไมมดบ

พระผมพระภาคเจา ไดทรงชกชวนภกษทงหลาย

ดวยธมมกถาอนเนองเฉพาะดวยนพพาน, ไดทรงเหนวา

ภกษทงหลายสนใจฟงอยางยง จงไดตรสพระพทธอทานนขน

ในเวลานน วา :-

ความหวนไหว ยอมม

แกบคคลผอนตณหาและทฏฐอาศยแลว

(นสสตสส จลต)

ความหวนไหว ยอมไมม

แกบคคลผอนตณหาและทฏฐไมอาศยแลว

(อนสสตสส จลต นตถ)

เมอความหวนไหวไมม, ปสสทธยอมม

(จลเต อสต ปสสทธ)

เมอปสสทธม, นต (ความนอมไป) ยอมไมม

(ปสสทธยา สต นต น โหต)

เมอนตไมม, อาคตคต (การมาและการไป) ยอมไมม

(นตยา อสต อาคตคต น โหต)

เมออาคตคตไมม,

จตปปาตะ (การเคลอนและการเกดขน) ยอมไมม

(อาคตคตยา อสต จตปปาโต น โหต)

เมอจตปปาตะไมม, อะไรๆ กไมมในโลกน

ไมมในโลกอน ไมมในระหวางแหงโลกทงสอง

(จตปปาเต อสต เนวธ น หร น อภยมนตเร)

นนแหละ คอทสดแหงทกขละ.

(เอเสวนโต ทกขสส)

อ. ข. ๒๕/๒๐๘/๑๖๑.

สกแตว�...

๑๙

สกแตว�...(นยท ๑)

พาหยะ ! เมอใดเธอ

เหนรปแลว สกว�เหน,

ไดฟงเสยงแลว สกวาฟง,

ไดกลน, ลมรส, สมผสท�งผวก�ย,

กสกวาดม, ลม, สมผส,

ไดรแจงธรรม�รมณ กสกวาไดรแจงแลว;

เมอนน “เธอ” จกไมม.

เมอใด “เธอ” ไมม;

เมอนนเธอกไมปร�กฏในโลกน,

ไมปร�กฏในโลกอน,

ไมปร�กฏในระหว�งแหงโลกทงสอง :

นนแหละ คอทสดแหงทกขละ.

อ. ข. ๒๕/๘๓-๘๔/๔๙.

๒๐

สกแตว�...(นยท ๒)

“ขาแตพระองคเจรญ ! ขาพระองคเปนคนชรา เปน

คนแกคนเฒามานานผานวยมาตามลาดบ. ขอพระผมพระภาค

ทรงแสดงธรรมโดยยอ ขอพระสคตจงทรงแสดงธรรมโดยยอ

ในลกษณะทขาพระองคจะพงรทวถงเนอความแหงภาษตของ

พระผมพระภาคเจา ในลกษณะทขาพระองคจะพงเปนทายาท

แหงภาษตของพระผมพระภาคเจาเถด พระเจาขา !”.

มาลงกยบตร ! ทานจะสำาคญความขอนวา

อยางไร คอ รปทงหล�ย อนรสกกนไดท�งต� เปนรปท

ทานไมไดเหน ไมเคยเหน ททานกำาลงเหนอยกไมม ททาน

คดวาทานควรจะไดเหนกไมม ดงนแลว ความพอใจกด

ความกำาหนดกด ความรกกด ในรปเหลานน ยอมมแกทาน

หรอ ?

“ขอนน หามไดพระเจาขา !”.

(ตอไปน ไดมการตรสถามและการทลตอบในทำานองเดยวกนน

ทกตวอกษร ผดกนแตชอของสงทนำามากลาว คอในกรณแหงเสยง

อนรสกกนไดท�งห ในกรณแหง กลนอนรสกกนไดท�งจมก

ในกรณแหง รสอนรสกกนไดท�งลน ในกรณแหง โผฏฐพพะอน

รสกกนไดท�งผวก�ย และในกรณแหง ธรรม�รมณอนรสกกนได

ท�งใจ).

มาลงกยบตร ! ในบรรดาสงททาน พงเหน

พงฟง พงรสก พงรแจงเหลานน;

ใน สงทท�นเหนแลว จกเปนแตเพยงสกว�เหน;

ใน สงทท�นฟงแลว จกเปนแตเพยงสกว�ไดยน;

ใน สงทท�นรสกแลว (ทางจมก, ลน, กาย)

จกเปนแตเพยงสกว�รสก;

ใน สงทท�นรแจงแลว (ทางวญญาณ)

กจกเปนแตเพยงสกว�รแจง.

มาลงกยบตร ! เมอใดแล ในบรรดาธรรมเหลานน :

เมอ สงทเหนแลว สกว�เหน, สงทฟงแลว สกว�ไดยน,

สงทรสกแลว สกว�รสก, สงทรแจงแลว สกว�รแจง,

ดงนแลว;

มาลงกยบตร ! เมอนน ตวท�นยอมไมม

เพร�ะเหตนน;

มาลงกยบตร ! เมอใดตวท�นไมมเพร�ะ

เหตนน, เมอนน ตวท�นกไมมในทนนๆ;

มาลงกยบตร ! เมอใดตวท�นไมมในทนนๆ,

เมอนนตวท�นกไมมในโลกน ไมมในโลกอน

ไมมในระหว�งโลกทงสอง :

นนแหละ คอทสดแหงคว�มทกข ดงน.

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ขาพระองครทวถงเนอความ

แหงภาษตอนพระผมพระภาคตรสแลวโดยยอน ไดโดยพสดาร

ดงตอไปน :-

เหนรปแลว สตหลงลม ทำาในใจซงรปนมตวานารก มจตกำาหนดแกกลาแลว เสวยอารมณนนอย ความสยบมวเมายอมครอบงำาบคคลนน. เวทนาอนเกดจากรปเปนอเนกประการ ยอมเจรญแกเขานน. อภชฌาและวหงสายอมเขาไปกลมรมจตของเขา. เมอสะสมทกขอยอยางน ทานกลาววายงไกลจากนพพาน.

(ในกรณแหงการฟงเสยง ดมกลน ลมรส ถกตอง

โผฏฐพพะดวยกาย รสกธรรมารมณดวยใจ กมขอความทกลาวไว

อยางเดยวกน).

บคคลนนไมกำาหนดในรปทงหลาย เหนรปแลว มสตเฉพาะ มจตไมกำาหนดเสวยอารมณอย ความสยบมวเมายอมไมครอบงำาบคคลนน. เมอเขาเหนอยซงรปตามทเปนจรง เสวยเวทนาอย ทกขกสนไปๆ ไมเพมพนขน เขามสตประพฤตอยดวยอาการอยางน, เมอไมสะสมทกขอยอยางน ทานกลาววาอยใกลตอนพพาน.

(ในกรณแหงการฟงเสยง ดมกลน ลมรส ถกตอง

โผฏฐพพะดวยกาย รสกธรรมารมณดวยใจ กมขอความทกลาวไว

อยางเดยวกน).

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ขาพระองครทวถงเนอความ

แหงภาษตอนพระผมพระภาคตรสแลวโดยยอน ไดโดยพสดาร

อยางน พระเจาขา !”.

พระผมพระภาค ทรงรบรองคว�มขอนน ว�

เปนก�รถกตอง. ทานมาลงกยบตรหลกออกสทสงด

กระทำาความเพยรไดเปนอรหนตองคหนงในศาสนาน.

สฬา. ส. ๑๘/๙๐-๙๕/๑๓๒-๑๓๙.

สตปฏฐ�น ๔

๒๑

มสต มสมปชญญะ รอคอยก�รต�ย

ภกษพงเปนผมสต มสมปชญญะ

เมอรอคอยก�รทำ�ก�ละ :

นเปน อนส�สนของเร�สำ�หรบพวกเธอทงหล�ย.

ภกษทงหลาย ! ภกษ เปนผมสต เปนอย�งไรเล�?

เปนผเหนกายในกายอยเปนประจำา มความเพยร

เผากเลส มสมปชญญะ มสต กำาจดอภชฌาและโทมนส

ในโลกออกเสยได;

เปนผเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอยเปนประจำา...;

เปนผเหนจตในจตอยเปนประจำา...;

เปนผเหนธรรมในธรรมทงหลายอยเปนประจำา

มความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ มสต กำาจดอภชฌา

และโทมนสในโลกออกเสยได. อยางนแล ภกษทงหลาย !

เรยกวา ภกษเปนผมสต.

ภกษทงหลาย ! ภกษ เปนผมสมปชญญะ เปน

อย�งไรเล� ?

เปนผรตวรอบคอบในการกาวไปขางหนา การ

ถอยกลบไปขางหลง, การแลด การเหลยวด, การค การเหยยด,

การทรงสงฆาฏ บาตร จวร, การฉน การดม การเคยว การลม,

การถายอจจาระ ปสสาวะ, การไป การหยด, การนง การนอน,

การหลบ การตน, การพด การนง. อยางนแล ภกษทงหลาย !

เรยกวา ภกษเปนผมสมปชญญะ.

ภกษพงเปนผมสตมสมปชญญะ

เมอรอคอยก�รทำ�ก�ละ :

นแล เปนอนส�สนของเร�สำ�หรบพวกเธอทงหล�ย.

ภกษทงหลาย ! ถาเมอภกษ มสต มสมปชญญะ

ไมประมาท มความเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในธรรม

อยอยางน, สขเวทน� เกดขน ไซร; เธอยอมรชดอยางนวา

“สขเวทนานเกดขนแลวแกเรา, แตสขเวทนาน อาศยเหต

ปจจยจงเกดขนได ไมอาศยเหตปจจยแลวหาเกดขนไดไม.

อาศยเหตปจจยอะไรเลา ? อ�ศยเหตปจจยคอ ก�ยน นนเอง

กกายน ไมเทยง มปจจยปรงแตง อาศยเหตปจจยเกดขน

สขเวทนาทเกดขนเพราะอาศยกาย ซงไมเทยง มปจจยปรงแตง

อาศยเหตปจจยเกดขน ดงนแลว จกเปนสขเวทนาทเทยง

มาแตไหน” ดงน. ภกษนน เปนผตามเหนความไมเทยงอย

ตามเหนความเสอม ความจางคลายอย ตามเหนความดบไป

ความสลดคนอยในกายและในสขเวทนา. เมอเธอเปนผ

ตามเหนความไมเทยง (เปนตน) อยในกายและในสขเวทนา

อยดงน, เธอยอมละเสยได ซง ร�ค�นสย ในกายและ

ในสขเวทนานน.

ภกษนน ถาเสวย สขเวทน� กรชดวา “สขเวทนา

นน เปนของไมเทยง, และเปนเวทนาทเรามไดมวเมา

เพลดเพลนอย” ดงน. ถาเสวย ทกขเวทน� กรชดวา

“ทกขเวทนานน เปนของไมเทยง, และเปนเวทนาทเรามได

มวเมาเพลดเพลนอย” ดงน. ถาเสวย อทกขมสขเวทน�

กรชดวา “อทกขมสขเวทนานน เปนของไมเทยง, และเปน

เวทนาทเรามไดมวเมาเพลดเพลนอย” ดงน.

ภกษนน ถาเสวย สขเวทน� กเปนผปราศจากกเลส

อนเกดจากเวทนานนเปนเครองรอยรดแลว เสวยเวทนานน;

ถาเสวย ทกขเวทน� กเปนผปราศจากกเลสอนเกดจาก

เวทนานนเปนเครองรอยรดแลว เสวยเวทนานน; ถาเสวย

อทกขมสขเวทน� กเปนผปราศจากกเลส อนเกดจาก

เวทนานนเปนเครองรอยรดแลว เสวยเวทนานน. ภกษนน

เมอเสวย เวทน�อนมก�ยเปนทสดรอบ ยอมรชดวาเรา

เสวยเวทนาอนมกายเปนทสดรอบ; เมอเสวย เวทน�อน

มชวตเปนทสดรอบ ยอมรชดวาเราเสวยเวทนาอนมชวต

เปนทสดรอบ. เธอยอม รชดว� เวทน�ทงปวงอนเร�

ไมเพลดเพลนแลว จกเปนของเยนในอตตภ�พนนนเทยว

จนกระทงถงทสดรอบแหงชวต เพร�ะก�รแตกทำ�ล�ย

แหงก�ย ดงน.

ภกษทงหลาย ! เปรยบเหมอนประทปนำามน

ไดอาศยนำามนและไสแลวกลกโพลงอยได, เมอขาดปจจย

เครองหลอเลยง เพราะขาดนำามนและไสนนแลว ยอมดบลง,

นฉนใด; ภกษทงหลาย ขอนกฉนนน คอภกษ เมอเสวย

เวทนาอนมกายเปนทสดรอบ, กรชดวาเราเสวยเวทนาอน

มกายเปนทสดรอบ ดงน. เมอเสวยเวทนาอนมชวตเปน

ทสดรอบ กรชดวาเราเสวยเวทนาอนมชวตเปนทสดรอบ

ดงน. (เปนอนวา) ภกษนนยอมรชดวา เวทนาทงปวงอนเรา

ไมเพลดเพลนแลว จกเปนของเยนในอตตภาพนนนเทยว

จนกระทงถงทสดรอบแหงชวต เพราะการแตกทำาลาย

แหงกาย ดงน.

สฬา. ส. ๑๘/๒๖๐-๒๖๔/๓๗๔-๓๘๑.

ก�รละอวชช�โดยตรง

๒๒

ธรรมทงปวง ไมควรยดมน

ภกษรปหนง ไดทลถามพระผมพระภาคเจาดงน

วา “ขาแตพระองคผเจรญ ! ธรรมอยางหนง มอยหรอไมหนอ

ซงเมอภกษละไดแลว อวชชายอมละไป วชชายอมเกดขน

พระเจาขา ?”.

ภกษ ! ธรรมอยางหนง มอยแล ...ฯลฯ...

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ธรรมอยางหนง นนคออะไร

เลาหนอ ...ฯลฯ...?”

ภกษ ! อวชช�นนแล เปนธรรมอยางหนง ซง

เมอภกษละไดแลว อวชชายอมละไป วชชายอมเกดขน.

“ขาแตพระองคผเจรญ ! เมอภกษรอยอยางไร เหนอย

อยางไร อวชชาจงจะละไป วชชาจงจะเกดขน พระเจาขา ?”.

ภกษ ! หลกธรรมอนภกษในกรณนไดสดบแลว

ยอมมอยว�

“สงทงหล�ยทงปวง อนใครๆ ไมควรยดมน ถอมน

(ว�เปนตวเร�-ของเร�) (สพเพ ธมม� น�ลำ อภนเวส�ย)” ดงน.

ภกษ ! ถาภกษไดสดบหลกธรรมขอนนอยางนวา

สงทงหลายทงปวง อนใครๆ ไมควรยดมน ถอมน

ดงนแลว ไซร,

ภกษนนยอมรยงซงธรรมทงปวง;

ครนรยงซงธรรมทงปวงแลว,

ยอมรอบรซงธรรมทงปวง;

ครนรอบรซงธรรมทงปวงแลว, ภกษนน

ยอมเหนซง นมตทงหล�ยของสงทงปวง

โดยประก�รอน :

ยอมเหนซง จกษ โดยประการอน;

ยอมเหนซง รปทงหล�ย โดยประการอน;

ยอมเหนซง จกขวญญ�ณ โดยประการอน;

ยอมเหนซง จกขสมผส โดยประการอน;

ยอมเหนซงเวทน�อนเปนสขกตาม เปนทกขกตาม

มใชทกขมใชสขกตาม ทเกดขนเพราะจกขสมผสเปนปจจย

โดยประการอน.

(ในกรณแหงโสตะกด ฆานะกด ชวหากด กายะกด

มโนกด และธรรมทงหลายทสมปยตตดวยโสตะ ฆานะ ชวหา

กายะ และมโน นนๆ กด พระผมพระภาคเจาไดตรสไว มนย

อยางเดยวกนกบในกรณแหงการเหนจกษ และธรรมทงหลายท

สมปยตตดวยจกษ).

ภกษ ! เมอภกษรอยอย�งน เหนอยอย�งนแล

อวชช�จงจะละไป วชช�จงจะเกดขน.

สฬา. ส. ๑๘/๖๒-๖๓/๙๖.

๒๓

ก�รเหนซงคว�มไมเทยง

ภกษรปหนง ไดทลถามพระผมพระภาคเจาดงน

วา “ขาแตพระองคผเจรญ ! ธรรมอยางหนง มอยหรอไมหนอ

ซงเมอภกษละไดแลว อวชชายอมละไป วชชายอมเกดขน

พระเจาขา ?”

ภกษ ! เมอภกษรอยเหนอยซงจกษ โดย คว�ม

เปนของไมเทยง, อวชชาจงจะละไป วชชาจงเกดขน;

เมอภกษ รอยเหนอย ซงรปทงหลาย ...ฯลฯ...;

เมอภกษ รอยเหนอย ซงจกขวญญาณ ...ฯลฯ...;

เมอภกษ รอยเหนอย ซงจกขสมผส ...ฯลฯ...;

เมอภกษ รอยเหนอย ซงเวทนา อนเปนสขกตาม

เปนทกขกตาม มใชทกขมใชสขกตาม ทเกดขนเพราะ

จกขสมผสเปนปจจย โดยคว�มเปนของไมเทยง, อวชชา

จงจะละไป วชชาจงจะเกดขน;

(ในกรณแหงโสตะ ฆานะ ชวหา กายะ และมโน ทกหมวด

มขอความอยางเดยวกน).

ภกษ ! เมอภกษรอยอย�งน เหนอยอย�งน

อวชช�จงจะละไป วชช�จงจะเกดขน.

สฬา. ส. ๑๘/๖๑-๖๒/๙๕.

ปฏปท�เพอบรรลมรรคผลของ

คนเจบไข และบคคลทวไป

๒๔

ปฏปท�เพอบรรลมรรคผล

ของคนเจบไข

ภกษทงหลาย ! ถา ธรรม ๕ ประก�ร ไมเวน

ห�งไปเสยจ�กคนเจบไขทพพลภ�พคนใด

ขอนเปนสงทเขาผนนพงหวงได คอ เข�จกกระทำ�

ใหแจงไดซงเจโตวมตต ปญญ�วมตต อนห�อ�สวะมได

เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง

ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอยตอกาลไมนานเทยว.

ธรรม ๕ ประการนน เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! ในกรณน ภกษ : -

๑. เปนผมปกตต�มเหนคว�มไมง�มในก�ย อย (อสภานปสส กาเย วหรต)

๒. เปนผมคว�มสำ�คญว�ปฏกลในอ�ห�ร อย (อาหาเร ปฏกกลส)

๓. เปนผมคว�มสำ�คญว�ไมน�ยนดในโลกทงปวง อย (สพพโลเก อนภรตส)

๔. เปนผมปกตต�มเหนว�ไมเทยงในสงข�รทงปวง อย(สพพสงขาเรส อนจจานปสส)

๕. มมรณสญญ�อนเข�ตงไวดแลวในภ�ยใน อย.

(มรณสา โข ปนสส อชฌตต สปฏตา โหต)

ภกษทงหลาย ! ธรรม ๕ ประการเหล าน

ไมเวนหางไปเสยจากคนเจบไขทพพลภาพคนใด ขอน

เปนสงทเขาผนนพงหวงได คอเขาจกกระทำาใหแจงได

ซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะ

ความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง

ในทฐธรรมน เขาถงแลวแลอย ตอกาลไมนานเทยว.

ปญจก. อ. ๒๒/๑๖๐-๑๖๑/๑๒๑.

๒๕

ของบคคลทวไป(นยท ๑)

ภกษทงหลาย ! บคคลใดบคคลหนง จะเปนภกษ

หรอภกษณกตาม เจรญกระทำาใหมาก ซงธรรม ๕ ประการ;

ผนน พงหวงผลอยางใดอยางหนงได ในบรรดา

ผลทงหลาย สองอยาง กลาวคอ อรหตตผลในทฐธรรม

(ภพปจจบน) นนเทยว, หรอวา อน�ค�มผล เมอยงมอปาท

(เชอ) เหลออย.

ภกษทงหลาย ! ธรรม ๕ ประการนน เปน

อยางไรเลา ?

๕ ประการ คอ ภกษ ในกรณน : -

๑. มสตอนตนเข�ไปตงไวดแลวในภ�ยในนนเทยว

เพอเกดปญญ�รคว�มเกดขนและดบไปแหงธรรมทงหล�ย

(อชฌตตเว สต สปฏตา โหต ธมมาน อทยตถคามนยา

ปาย);

๒. มปกตต�มเหนคว�มไมง�มในก�ย(อสภานปสส กาเย วหรต)

๓. มคว�มสำ�คญว�ปฏกลในอ�ห�ร(อาหาเร ปฏกกลส)

๔. มคว�มสำ�คญว�ในโลกทงปวงไมมอะไรทน�ยนด (สพพโลเก อนภรตส)

๕. มปกตต�มเหนคว�มไมเทยงในสงข�รทงปวง

(สพพสงขาเรส อนจจานปสส)

ภกษทงหลาย ! บคคลใดบคคลหนง จะเปนภกษ

หรอภกษณกตาม เจรญกระทำาใหมาก ซงธรรม ๕ ประการ

เหลาน; ผนน พงหวงผลอยางใดอยางหนงไดในบรรดา

ผลทงหลายสองอยาง กลาวคอ อรหตตผลในทฏฐธรรม

(ภพปจจบน) นนเทยว, หรอวา อน�ค�มผล เมอยงม

อปาทเหลออย แล.

ปญจก. อ. ๒๒/๑๖๑/๑๒๒.

๒๖

ของบคคลทวไป(นยท ๒)

ภกษทงหลาย ! ธรรม ๕ ประก�รเหล�น

เมอบคคลเจรญ กระทำาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอความ

เบอหนายโดยสวนเดยว (เอกนตนพพท) เพอความคลายกำาหนด

(วราค) เพอความดบ (นโรธ) เพอความสงบ (อปสม) เพอความ

รยง (อภญญ) เพอความรพรอม (สมโพธ) เพอนพพาน.

๕ ประการ อยางไรเลา ?

๕ ประการ คอ ภกษในกรณน :-

๑. เปนผ มปกตต�มเหนคว�มไมง�มในก�ย อย;

๒. เปนผ มปกตสำ�คญว�ปฏกลในอ�ห�ร อย;

๓. เปนผ มปกตสำ�คญว�เปนสงไมน�ยนดในโลกทงปวง อย;

๔. เปนผ มปกตต�มเหนคว�มไมเทยงในสงข�รทงปวง อย;

๕. มรณสญญ� เปนสงทภกษนนเข�ไปตงไวดแลว

ในภ�ยใน อย.

ภกษทงหลาย ! ธรรม ๕ ประการเหลานแล

เมอบคคลเจรญ กระทำาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอความ

เบอหนายโดยสวนเดยว เพอความคลายกำาหนด เพอความดบ

เพอความสงบ เพอความรยง เพอความรพรอม เพอนพพาน.

ปญจก. อ. ๒๒/๙๔-๙๕/๖๙.

๒๗

ของบคคลทวไป(นยท ๓)

อนบคคลเจรญแลว กระทำาใหมากแลว ยอมเปนไป เพอ

ความสนอาสวะทงหลาย.

ธรรม ๕ ประการอยางไรเลา ?

๕ ประการ คอ ภกษในกรณน :-

๒. เปนผ มคว�มสำ�คญว�ปฏกลในอ�ห�ร อย;

๓. เปนผ มคว�มสำ�คญว�เปนสงไมน�ยนดในโลกทงปวง อย;

๔. เปนผ มปกตต�มเหนว�ไมเทยงในสงข�รทงปวง อย;

เมอบคคลเจรญ กระทำาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอ

ความสนไปแหงอาสวะทงหลาย.

ปญจก. อ. ๒๒/๙๕/๗๐.

๒๘

ของบคคลทวไป(นยท ๔)

อนบคคลเจรญแลว กระทำาใหมากแลว ยอมมเจโตวมตต

เปนผล มเจโตวมตตเปนอานสงส ยอมมปญญาวมตต

เปนผล มปญญาวมตตเปนอานสงส.

ธรรม ๕ ประการเปนไฉน คอ :-

ภกษในธรรมวนยน

๒. เปนผ มคว�มสำ�คญว�ปฏกลในอ�ห�ร อย;

๓. เปนผ มคว�มสำ�คญว�เปนสงไมน�ยนดในโลกทงปวง อย;

๔. เปนผ มปกตต�มเหนว�ไมเทยงในสงข�รทงปวง อย;

เมอบคคลเจรญ กระทำาใหมากแลว ยอมมเจโตวมตต

เปนผล มเจโตวมตตเปนอานสงส ยอมมปญญาวมตต

เปนผล และมปญญาวมตตเปนอานสงส.

เมอใด ภกษเปนผมเจโตวมตตและปญญาวมตต

เมอนน ภกษนเรยกวา เปนผถอนลมสลกขนไดดงนบาง

วาเปนผรอเครองแวดลอมได ดงนบาง วาเปนผถอน

เสาระเนยดขนได ดงนบาง วาเปนผถอดกลอนออกได

ดงนบาง วาเปนผไกลจากขาศกปลดธงลงได ปลงภาระลงได

ไมประกอบดวยวฏฏะ ดงนบาง.

ภกษทงหลาย ! ภกษชอวาเปนผถอนลมสลกขน

ไดอยางไร คอ ภกษในธรรมวนยนเปนผละอวชชาเสยได

ถอนรากขนแลว ทำาใหเปนเหมอนตาลยอดดวน ทำาไมใหม

ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา. ภกษทงหลาย ! ภกษชอ

วาเปนผถอนลมสลกขนไดอยางน แล.

ภกษเปนผรอเครองแวดลอมไดอยางไร คอภกษ

ในธรรมวนยน เปนผละชาตสงสารทเปนเหตนำาใหเกดใน

ภพใหมตอไปได ถอนรากขนแลว ทำาใหเปนเหมอนตาล

ยอดดวน ทำาไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา

ภกษชอวาเปนผรอเครองแวดลอมไดอยางน แล.

ภกษชอวาเปนผถอนเสาระเนยดขนไดอยางไร

คอ ภกษในธรรมวนยน เปนผละตณหาเสยได ถอนรากขนแลว

ทำาใหเปนเหมอนตาลยอดดวน ทำาไมใหม ไมใหเกดขนอก

ตอไปเปนธรรมดา. ภกษชอวาเปนผถอนเสาระเนยดขนได

อยางน แล.

ภกษชอวาเปนผถอดกลอนออกไดอยางไร คอ

ภกษในธรรมวนยน เปนผละโอรมภาคยสงโยชน ๕ ประการ

เสยได ถอนรากขนแลว ทำาใหเปนเหมอนตาลยอดดวน

ทำาไมใหม ไมใหเกดขนอกตอไปเปนธรรมดา. ภกษชอวา

เปนผถอดกลอนออกไดอยางน แล.

ภกษชอวาเปนผไกลจากขาศก ปลดธงลงได

ปลงภาระลงได ไมประกอบดวยวฏฏะอยางไร คอ ภกษใน

ธรรมวนยน เปนผละอสมมานะเสยได ถอนรากขนแลว

ทำาใหเปนเหมอนตาลยอดดวน ทำาไมใหม ไมใหเกดขนอก

ตอไปเปนธรรมดา. ภกษชอวาเปนผไกลจากขาศก ปลดธง

ลงได ปลงภาระลงได ไมประกอบดวยวฏฏะใดๆ อยางน แล.

ปญจก. อ. ๒๒/๙๕-๙๗/๗๑.

สมม�สงกปปะ

(คว�มดำ�รชอบ)

๒๙

ผมคว�มเพยรตลอดเวล�

ภกษทงหลาย ! เมอภกษกำ�ลงเดนอย ถาเกด

ครนคดดวยความครนคดในกาม หรอครนคดดวยความ

ครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคด

ในทางทำาผอนใหลำาบากเปลาๆ ขนมา, และภกษกไมรบเอา

ความครนคดนนไว สละทงไป ถายถอนออก ทำาใหสนสดลงไป

จนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกำาลงเดนอย กเรยกวา

เปนผทำาความเพยรเผากเลส รสกกลวตอสงอนเปนบาป

เปนคนปรารภความเพยร อทศตนในการเผากเลสอยเนองนจ.

ภกษทงหลาย ! เมอภกษกำ�ลงยนอย ถาเกด

ความครนคดนนไว สละทงไป ถายถอนออก ทำาใหสนสดลง

ไปจนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกำาลงยนอย กเรยกวา

ภกษทงหลาย ! เมอภกษกำ�ลงนงอย ถาเกด

ความครนคดนนไวสละทงไป ถายถอนออก ทำาใหสนสดลงไป

จนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนนแมกำาลงนงอย กเรยกวา

ภกษทงหลาย ! เมอภกษกำ�ลงนอนอย ถาเกด

ในทางทำาผอนใหลำาบากเปลาๆ ขนมา, และภกษกไมรบ

เอาความครนคดนนไว สละทงไป ถายถอนออก ทำาใหสนสด

ลงไปจนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนนแมกำาลงนอนอย

กเรยกวา เปนผทำาความเพยรเผากเลส รสกกลวตอสงอน

เปนบาป เปนคนปรารภความเพยร อทศตนในการเผา

กเลสอยเนองนจแล.

จตกก. อ. ๒๑/๑๖-๑๘/๑๑.

๓๐

ผเกยจคร�นตลอดเวล�

ภกษทงหลาย ! เมอภกษกำ�ลงเดนอย ถาเกด

ครนคดดวยความครนคดในกาม หรอครนคดดวย

ความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความ

ครนคดในทางทำาผอนใหลำาบากเปลาๆ ขนมา, และภกษ

กรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก

ไมทำาใหสนสดลงไปจนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน

แมกำาลงเดนอย กเรยกวา เปนผไมทำาความเพยรเผากเลส

ไมรสกกลวตอสงอนเปนบาป เปนคนเกยจคราน มความเพยร

อนเลวทรามอยเนองนจ.

เมอภกษกำ�ลงยนอย ถาเกดครนคดดวยความ

ครนคดในกาม หรอครนคดดวยความครนคดในทาง

เดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทางทำาผอน

ใหลำาบากเปลาๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว

ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทำาใหสนสดลงไป จนไมมเหลอ;

ภกษทเปนเชนน แมกำาลงยนอย กเรยกวา เปนผไมทำา

ความเพยรเผากเลส ไมรสกกลวตอสงอนเปนบาป เปน

คนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทรามอยเนองนจ.

เมอภกษกำ�ลงนงอย ถาเกดครนคดดวยความ

ครนคดในกาม หรอครนคดดวยความครนคดในทาง

เดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทางทำาผอน

ใหลำาบากเปลาๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคด

นนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทำาใหสนสดลงไป

จนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกำาลงนงอย กเรยกวา

เปนผไมทำาความเพยรเผากเลส ไมรสกกลวตอสงอนเปนบาป

เปนคนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทรามอยเนองนจ.

เมอภกษกำ�ลงนอนอย ถาเกดครนคดดวย

ความครนคดในกาม หรอครนคดดวยความครนคดใน

ทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทางทำา

ผอนใหลำาบากเปลาๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคด

นนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทำาใหสนสดลงไป

จนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกำาลงนอนอย กเรยกวา

เปนผไมทำาความเพยรเผากเลส ไมรสกกลวตอสงอนเปนบาป

เปนคนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทรามอยเนองนจ.

จตกก. อ. ๒๑/๑๖/๑๑.

ปฏปท�ของก�รสนอ�สวะ ๔ แบบ

๓๑

ปฏปท�ของก�รสนอ�สวะ ๔ แบบ

ภกษทงหล�ย !

ปฏปท� ๔ ประก�ร เหล�น มอย;

คอ :-

ปฏบตลำ�บ�ก รไดช� ๑,

ปฏบตลำ�บ�ก รไดเรว ๑,

ปฏบตสบ�ย รไดช� ๑,

ปฏบตสบ�ย รไดเรว ๑.

แบบปฏบตลำ�บ�ก รไดช�

ภกษทงหลาย ! ในกรณน ภกษ เปนผมปกต

เหนคว�มไมง�มในก�ย มสญญ�ว�ปฏกลในอ�ห�ร

มสญญ�ในโลกทงปวง โดยคว�มเปนของไมน�ยนด

เปนผมปกตต�มเหนคว�มไมเทยงในสงข�รทงปวง

มรณสญญ�กเปนสงทเข�ตงไวดแลวในภ�ยใน.

ภกษนนเขาไปอาศยธรรม เปนกำาลงของพระเสขะ

๕ ประการเหลานอย คอ สทธาพละ หรพละ โอตตปปพละ

วรยพละ ปญญาพละ; แต อนทรย ๕ ประก�รเหล�นของ

เธอนน ปร�กฏว�ออน คอ สทธนทรย วรยนทรย สตนทรย

สมาธนทรย ปญญนทรย. เพราะเหตทอนทรยทงหาเหลาน

ยงออน ภกษนนจง บรรลอนนตรยกจ เพอความสนอาสวะ

ไดช� :

นเรยกวา ปฏบตลำ�บ�ก รไดช�.

แบบปฏบตลำ�บ�ก รไดเรว

ภกษทงหลาย ! ในกรณน ภกษ เปนผมปกต

เหนคว�มไมง�มในก�ย มสญญ�ว� ปฏกลในอ�ห�ร ม

สญญ�ในโลกทงปวง โดยคว�มเปนของไมน�ยนด

เปนผมปกตต�มเหนคว�มไมเทยงในสงข�รทงปวง

มรณสญญ�กเปนสงทเข�ตงไวดแลวในภ�ยใน.

๕ ประการเหลานอย คอ สทธ�พละ หรพละ โอตตปปพละ

วรยพละ ปญญ�พละ; แต อนทรย ๕ ประก�รเหล�น

ของเธอนน ปร�กฏว�มประม�ณยง (แกกลา) คอ

สทธนทรย วรยนทรย สตนทรย สมาธนทรย ปญญนทรย.

เพราะเหตทอนทรยทงหาเหลานมประมาณยง ภกษนน

จง บรรลอนนตรยกจ เพอความสนอาสวะไดเรว :

นเรยกวา ปฏบตลำ�บ�ก รไดเรว.

แบบปฏบตสบ�ย รไดช�

ภกษทงหลาย ! ในกรณน ภกษ เพร�ะสงด

จ�กก�มและอกศลธรรมทงหล�ย จงบรรลปฐมฌ�น

ทตยฌ�น... ตตยฌ�น... จตตถฌ�น (มรายละเอยดดงท

แสดงแลวในททวไป) แลวแลอย.

๕ ประการเหลานอย คอ สทธ�พละ หรพละ โอตตปปพละ

วรยพละ ปญญ�พละ; แต อนทรย ๕ ประก�รเหล�น

ของเธอนน ปร�กฏว�ออน คอ สทธนทรย วรยนทรย

สตนทรย สมาธนทรย ปญญนทรย. เพราะเหตทอนทรย

ทงหาเหลานยงออน ภกษนน จง บรรลอนนตรยกจ

เพอความสนอาสวะไดช� :

นเรยกวา ปฏบตสบ�ย รไดช�.

แบบปฏบตสบ�ย รไดเรว

ภกษทงหลาย ! ในกรณน ภกษ เพร�ะสงด

จ�กก�มและอกศลธรรมทงหล�ย จงบรรลปฐมฌ�น

ทตยฌ�น... ตตยฌ�น... จตตถฌ�น ... แลวแลอย.

๕ ประการเหลานอย คอ สทธาพละ หรพละ โอตตปปพละ

วรยพละ ปญญาพละ; แต อนทรย ๕ ประก�รเหล�นของ

เธอนน ปร�กฏว�มประม�ณยง คอ สทธนทรย วรยนทรย

สตนทรย สมาธนทรย ปญญนทรย. เพราะเหตทอนทรย

ทงหาเหลานมประมาณยง ภกษนนจง บรรลอนนตรยกจ

เพอความสนอาสวะไดเรว :

นเรยกวา ปฏบตสบ�ย รไดเรว.

ภกษทงหลาย ! เหลานแล ปฏปทา ๔ ประการ.

จตกก. อ. ๒๑/๒๐๒-๒๐๔/๑๖๑-๑๖๒.

มลนธพทธโฆษณ

มลนธแหงมห�ชนช�วพทธ ผซงชดเจน และมนคงในพทธวจน

เรมจากชาวพทธกลมเลกๆ กลมหนง ไดมโอกาสมาฟงธรรมบรรยายจากทานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ทเนนการนำาพทธวจน (ธรรมวนยจากพทธโอษฐ ทพระพทธองคทรงยนยนวาทรงตรสไวดแลว บรสทธบรบรณสนเชง ทงเนอ ความและพยญชนะ) มาใชในการถายทอดบอกสอน ซงเปนรปแบบการแสดงธรรมทตรงตามพทธบญญตตามททรงรบสงแกพระอรหนต ๖๐ รปแรกทปาอสปตนมฤคทายวน ในการประกาศพระสทธรรม และเปนลกษณะเฉพ�ะทภกษในครงพทธก�ลใชเปนม�ตรฐ�นเดยว

หลกพทธวจนน ไดเขามาตอบคำาถาม ตอความลงเลสงสย ไดเขามาสราง ความชดเจน ตอความพราเลอนสบสน ในขอธรรมตางๆ ทมอยในสงคมชาวพทธ ซงทงหมดน เปนผลจากสาเหตเดยวคอ การไมใชคำาของพระพทธเจาเปนตวตงตนในการศกษาเลาเรยน

ดวยศรทธาอยางไมหวนไหวตอองคสมมาสมพทธะ ในฐานะพระศาสดา ทานพระอาจารยคกฤทธ ไดประกาศอยางเปนทางการวา “อาตมาไมมคำาสอนของตวเอง”และใชเวลาทมอย ไปกบการรบสนองพทธประสงค ดวยการโฆษณาพทธวจนเพอความตงมนแหงพระสทธรรม และความประสานเปนหนงเดยวของชาวพทธ

เมอกลบมาใชหลกพทธวจน เหมอนทเคยเปนในครงพทธกาล สงทเกดขนคอ ความชดเจนสอดคลองลงตว ในความรความเขาใจ ไมวาในแงของหลกธรรม ตลอดจนมรรควธทตรง และสามารถนำาไปใชปฏบตใหเกดผล รเหนประจกษไดจรงดวยตนเองทนท ดวยเหตน ช�วพทธทเหนคณค�ในคำ�ของพระพทธเจ�จงขย�ยตวม�กขนเรอยๆ เกดเปน “กระแสพทธวจน” ซงเปนพลงเงยบทกำาลงจะกลายเปนคลนลกใหม ในการกลบไปใชระบบการเรยนรพระสทธรรม เหมอนดงครงพทธกาล

ดวยการขยายตวของกระแสพทธวจนน สอธรรมทเปนพทธวจน ไมวาจะเปนหนงสอ หรอซด ซงแจกฟรแกญาตโยมเรมมไมพอเพยงในการแจก ทงน เพราะจำานวนของผทสนใจเหนความสำาคญของพทธวจน ไดขยายตวมากขนอยางรวดเรวประกอบกบวาทานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล เครงครดในขอวตรปฏบตทพระศาสดาบญญตไว อนเปนธรรมวนยทออกจากพระโอษฐของตถาคตโดยตรง การเผยแผพทธวจนทผานมา จงเปนไปในลกษณะสนโดษตามมตามได เมอมโยมมาปวารณาเปนเจาภาพในการจดพมพ ไดมาจำานวนเทาไหร กทยอยแจกไปตามทมเทานน เมอมมา กแจกไป เมอหมด กคอหมด

เนองจากวา หนาทในการดำารงพระสทธรรมใหตงมนสบไป ไมไดผกจำากดอยแตเพยงพทธสาวกในฐานะของสงฆเทานน ฆราวาสกลมหนงซงเหนความสำาคญของพทธวจน จงรวมตวกนเขามาชวยขยายผลในสงททานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโลทำาอยแลว นนคอ การนำาพทธวจนมาเผยแพรโฆษณา โดยพจารณาตดสนใจจดทะเบยน จดตงเปนมลนธอยางถกตองตามกฏหมาย เพอใหการดำาเนนการตางๆ ทงหมด อยในรปแบบทโปรงใส เปดเผย และเปดกวางตอสาธารณชนชาวพทธทวไป

สำาหรบผทเหนความสำาคญของพทธวจน และมความประสงคทจะดำารง พระสทธรรมใหตงมน ดวยวธของพระพทธเจา สามารถสนบสนนการดำาเนนการตรงนไดดวยวธงายๆ นนคอ เข�ม�ใสใจศกษ�พทธวจน และนำ�ไปใชปฏบตดวยตนเอง เมอรประจกษ เหนไดดวยตนแลว วามรรควธทไดจากการทำาความเขาใจ โดยใชคำาของพระพทธเจาเปนตวตงตนนน นำาไปสความเหนทถกตอง ในหลกธรรมอนสอดคลองเปนเหตเปนผล และเชอมโยงเปนหนงเดยว กระทงไดผลตามจรง ทำาใหเกดมจตศรทธา ในการชวยเผยแพรขยายสอพทธวจน เพยงเทาน คณกคอหนงหนวยในขบวน “พทธโฆษณ” แลว

นคอเจตนารมณของมลนธพทธโฆษณ นนคอเปนมลนธแหงมห�ชนช�วพทธ ซงชดเจน และมนคงในพทธวจน

ผทสนใจรบสอธรรมทเปนพทธวจน เพอไปใชศกษาสวนตว หรอนำาไปแจกเปนธรรมทาน แกพอแมพนอง ญาต หรอเพอน

สามารถมารบไดฟร โดยไมมเงอนไข ทวดนาปาพง หรอตามทพระอาจารยคกฤทธไดรบนมนตไปแสดงธรรมนอกสถานท

สำาหรบรายละเอยดกจธรรมตางๆ ภายใตเครอขายพทธวจนโดยวดนาปาพง คนหาขอมลไดจาก

www.buddhakos.org

หากมความจำานงทจะรบไปแจกเปนธรรมทานในจำานวนหลายสบชด ขอความกรณาแจงความจำานงไดท

มลนธพทธโฆษณประสานงานและเผยแผ : เลขท ๒๙/๓ หมท ๗

ถนนเลยบคลอง ๑๐ ฝงตะวนออกตำาบลบงทองหลาง อำาเภอลำาลกกา จงหวดปทมธาน ๑๒๑๕๐

โทรศพท ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓, ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘, ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑โทรสาร ๐ ๒๕๔๙ ๒๑๗๕

เวบไซต : www.buddhakos.org อเมล : info@buddhakos.org

สนบสนนก�รเผยแผพทธวจนไดท ชอบญช “มลนธพทธโฆษณ” ธน�ค�รกสกรไทย ส�ข� ยอยตล�ดไท

ประเภท บญชออมทรพย เลขทบญช ๔๘๔-๒-๑๐๘๗๗-๘

ชอบญช “มลนธพทธโฆษณ (๒)” (หนงสอสตตนตปฎก)

ธน�ค�รกสกรไทย ส�ข� โลตส ลำ�ลกก� (คลอง ๖)ประเภท บญชออมทรพย เลขทบญช ๖๕๔-๒-๐๘๐๐๐-๙

โทรศ

พท

๐๘ ๑

๕๑๓

๑๖๑

๐๘ ๔

๐๙๖

๘๔๓

๐๘ ๘

๔๙๔

๘๐๘๓

, ๐๘

๔๑๒

๓ ๒

๔๕๐

ลงสะ

พาน

คลอง

๑๐

เลยว

ซายค

อสะพ

าน

ลงสะ

พาน

คลอง

๑๐

ไปยเ

ทรนแ

รกมา

แลวเ

ลยวซ

ายกอ

นขนส

ะพาน

แนวท

วสน

วดน�

ป�พง

แผนทวด

นาป

าพง

ขอกร�บขอบพระคณแด พระอ�จ�รยคกฤทธ โสตถผโล และคณะสงฆวดน�ป�พง

ทกรณาใหคำาปรกษาในการจดทำาหนงสอเลมน

ตดต�มก�รเผยแผพระธรรมคำ�สอนต�มหลกพทธวจน

โดย พระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท

เวบไซต• http://www.watnapp.com : หนงสอ และสอธรรมะ บนอนเทอรเนต• http://media.watnapahpong.org : ศนยบรการมลตมเดยวดนาปาพง• http://www.buddhakos.org : มลนธพทธโฆษณ• http://etipitaka.com : โปรแกรมตรวจหาและเทยบเคยงพทธวจน• http://www.watnapahpong.net : แกลอรรปภาพ• http://www.watnapahpong.org : เวบไซตวดนาปาพง• http://www.watnapahpong.com : เวบไซตวดนาปาพง• http://www.buddhawaj.org : ฐานขอมลพระสตรออนไลน, เสยงอานพทธวจน• http://www.buddhaoat.org : กลมผสนบสนนการเผยแผพทธวจน

ด�วนโหลดโปรแกรมตรวจห�และเทยบเคยงพทธวจน (E-Tipitaka) สำ�หรบคอมพวเตอร • ระบบปฏบตการ Windows, Macintosh, Linux http://etipitaka.com/download หรอ รบแผนโปรแกรมไดทวดนาปาพง

สำ�หรบโทรศพทเคลอนท• ระบบปฏบตการ Android ดาวนโหลดไดท Google Play โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ e-tipitaka• ระบบปฏบตการ iOS (สำาหรบ iPad, iPhone, iPod) ดาวนโหลดไดท App Store โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ e-tipitaka

ด�วนโหลดโปรแกรมพทธวจน (Buddhawajana)เฉพ�ะสำ�หรบโทรศพทเคลอนท• ระบบปฏบตการ Android ดาวนโหลดไดท Google Play โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ buddhawajana• ระบบปฏบตการ iOS (สำาหรบ iPad, iPhone, iPod) ดาวนโหลดไดท App Store โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ buddhawajana

วทย-โทรทศน• คลน ส.ว.พ. FM ๙๑.๐ MHz ทกวนพระ เวลา ๑๗.๔๐ น.

บรรณ�นกรม

พระไตรปฎกฉบบสย�มรฐ (บ�ลสย�มรฐ)

พระไตรปฎกภ�ษ�ไทยฉบบหลวง (ไทยสย�มรฐ)

หนงสอธรรมโฆษณ ชดจ�กพระโอษฐ (ผลงานแปลพทธวจน โดยทานพทธทาสภกขในนามกองตำาราคณะธรรมทาน)

รวมจดทำ�โดยคณะงานธมมะวดนาปาพง (กลมอาสาสมครพทธวจนหมวดธรรม), คณะศษยวดนาปาพง,

กลมศษยตถาคต, กลมสมณะศากยะปตตยะ, กลมธรรมะสขาว, กลมพทธบรษทศากยบตร, กลมพทธโอษฐ, กลมชวนมวนธรรม,

กลมละนนท, กลมพนกงานตอนรบบนเครองบนบรษทการบนไทย,กลมมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ,

มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช สำานกงานการศกษาตอเนอง,มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (องครกษ)

ชมรมวศวกรความรเพอสงคม, ชมรมพทธวจนอดรธาน, ชมรมธรรมปรดา,เสถยรธรรมสถาน, สถานวทยโทรทศนกองทพบก ชอง ๕,

ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สำานกเลขาธการนายกรฐมนตร,กองอำานวยการสถานพกผอน กรมพลาธการทหารบก (บางป),

บจก. สยามคโบตา คอรปอเรชน, บจก. ดาตาโปรดกส, บจก. 3M ประเทศไทย, บจก. บางไทรไฟเบอรบอรด,บจก. เอนอซ โทคน อเลกทรอนกส (ประเทศไทย),

บจก. สยามรกษ, บจก. เซเวนสเตปส, บจก. เมคเทค, บจก. ไดเวอรส เคมคอลส, บจก. หางพระจนทรโอสถ, บจก.สมสข สหภทรสตลล, บจก.ทองแปน,

สถานกายภาพบำาบด คดดคลนค, รานตนมะขามชางทอง,รานเสบยงบญ, บานเมตตาเรสซเดนท, บานพทธวจน

สน 8.5 มม

สฬา. ส. ๑๘/๑๖๗/๒๓๒.

มหาวาร. ส. ๑๙/๒๒-๒๓/๖๕-๖๗.

สน 8.5 มม

ตดตามการเผยแผพระธรรมคาสอนตามหลกพทธวจน โดยพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท www.buddhakos.org | media.watnapahpong.org | www.watnapp.com | คลน ส.ว.พ. FM 91.0 MHz ทกวนพระ เวลา 17.40 น.

สอธรรมะน จดทาเพอประโยชนทางการศกษาสสาธารณชนเปนธรรมทาน ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว ไมสงวนสทธในการจดทาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ ในการจดทาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบเพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคาปรกษาดานขอมลในการจดทาเพอความสะดวกและประหยด ตดตอไดท มลนธพทธโฆษณ โทร.๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทร.๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑ คณอารวรรณ โทร.๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

ฉบบ ๔มรรค

วธทงายพ ท

ธ ว

จ น

พ ท ธ ว จ นมรรค วธท งาย

ละนนท จตหลดพน

กสสป ! หนทางมอย ปฏปทามอย

ซงผปฏบตตามแลว จกรไดเอง จกเหนไดเอง.ส. ท. ๙/๒๐๙-๒๑๐/๒๖๕.

ละนนทนนทกขยา ราคกขโย

เพราะความสนไปแหงนนท จงมความสนไปแหงราคะราคกขยา นนทกขโย

เพราะความสนไปแหงราคะ จงมความสนไปแหงนนทนนทราคกขยา จตต สวมตตนต วจจต

เพราะความสนไปแหงนนทและราคะ กลาวไดวา“จตหลดพนแลวดวยด” ดงน.

มรรค ๘...กลยาณวตร...สภททะ ! อรยมรรคมองค ๘ หาไดในธรรมวนยน

สมณะท ๑... สมณะท ๒... สมณะท ๓... สมณะท ๔ กหาไดในธรรมวนยนวาทะเครองสอนของพวกอนวางจากสมณะของพวกอน...

อานนท ! กลยาณวตรน เปนอยางไร ? นคอ อรยมรรคมองค ๘...ความขาดสญแหงกลยาณวตรน มในยคแหงบรษใด

บรษนนชอวาบรษคนสดทายแหงบรษทงหลาย...เราขอกลาวยากะเธอวา...

เธอทงหลายอยาเปนบรษพวกสดทายของเราเลย.

สฬา. ส. ๑๘/๑๗๙/๒๔๕. , มหา. ท. ๑๐/๑๗๕/๑๓๘. , ม. ม. ๑๓/๔๒๗/๔๖๓.

พุทธวจน 4_มรรค(วิธีที่)ง่าย

Documents

วิธีสร้าง Blog ง่าย ๆ ... · Wordpress.com วิธี ... วิธีการสร้าง Blog กรณีที่มีอุปกรณ์เครื่องแมขาย

ราคาศุลกากรส าหรับสินค้าน า ... · 2016. 10. 1. · วิธีที่3 ราคาซื้อขายของที่คล้ายกัน

การจองซื้อหุ นกู ผ านแอปพลิเค ... · 2020-02-07 · วิธีที่ 1. ตรวจสอบการทำรายการจากแอปพลิเคชัน

614185001 เทคนิคการสอนโปรแกรม Python ง่าย ๆ ให้ได้ใจนักเร ... › _files_school › 92100375 › work...614185001

InstantTAX คู่มือลดภาษี สั้น ง่าย ใช้ได้ทันที

เคล็ด ลับ ฟั น ส ว ย เริ่ม ต้น ง่ายๆ 217-176 Part 3.pdf · ง่าย)ควร เลือก แปรง ด้าม ตรง

คู่มือการใช้งาน ...missionsoftwarethailand.com/MSTPlugin/Amibrokerbasicmanual.pdf · การเรียกใช้ Chart วิธีที่ 1

พร้อมเสิร์ฟ ทันใจ ตัดเร็ว ง่าย ......7 1/4" 184 20 5/8"/16 1.6 1.05 20 2608642354 พลาสต ก 1 1 638531 7 1/4" 184 20

วิธีสร้าง QR-Code ง่าย ๆ

คู่มือการใช้งาน - Mahidol University · 2020. 5. 25. · คู่มือการใช้งาน Webex Meeting ... วิธีที่ 2 ผ่าน

สติปัฎฐาน 4 - WordPress.com€¦ · สติปัฎฐาน 4 (ที่ตั้งของสติ) มรรค(ธรรมที่ควรเจริญ)

˜˚˛˝˙ˆˇ ˜ ˜ · ความสุขที่ประเมินค่าไม่ได้ 133 ความฝันมีวันหมดอายุ 139 ... ง่าย

คู่มือการลงทะเบียน English Club · 2020. 8. 28. · วิธีที่ 3 เลื่อนมายังด้านล่างของเว็บไซต์

ผิดยาก ประหยัด ง่าย ใช้ standard conc.61.19.38.204/ayh/images/HA/lean/poster4.pdf · ส ารวจรายการยาฉีดที่ใช้บ่อย

รายงานผลการจัดอันดับความยาก-ง่าย ในการประกอบธุรกิจของ ......3 ตารางแสดงผลการประเมิน

วิธีสร้าง Blog ง่าย ๆ ได้ด้วยตนเอง1 Wordpress.com วิธีสร้าง Blog ง่าย ๆ ได้ด้วยตนเอง

รวมบทความคําแนะนําและ ...e4thai.com/e4e/images/pdf/e4thaiarticles.pdf · 2014. 4. 28. · 5 วิธีที่ 2 เป็นวิธีที่ผมใชเอง

พุทธวจน มรรค (วีธีที่) ง่าย

ผิดยาก ประหยัด ง่าย ใช้ standard conc. · ส ารวจรายการยาฉีดที่ใช้บ่อย ใช้สถิติความเข้มข้นจาก

ลงประกาศยังไง ให้ขายง๊าย..ง่าย