บทบาทของงบประมาณ ๒๗ พ ค ๕๗

พระมหาสทน สทโน,ดร.

การบรหารงบประมาณ

การเรยนรจกตนเองปรชญาชวตของทานเลาจอ

ผรจกบคคลอน ชอวาผมปญญาผรจกตนเอง ชอวาผมแสงสวางผชนะบคคลอน ชอวาผแขงแรงผชนะตนเองได ชอวาผเขมแขง

ผรจกพอ ชอวาผรำารวย

33

44

แนวคดกระบวนการแนวคดกระบวนการแนวคด POSDCoRB ของ Gulick & Urwick

P = Planning คอ การวางโครงการ กจกรรม เพอใหทราบวาจะทำาอะไร เมอใด อยางไร ใครทำา ใชทรพยากรอะไร ตองการผลสำาเรจอะไรO = Organizing คอ การจดแบงงาน สวนงาน กำาหนดตำาแหนง บทบาท สายบงคบบญชาS = Staffing คอ การจดการบคคลในองคกรD = Directing คอ การออกคำาสง มอบหมายงาน สรางแรงจงใจC = Coordinating คอ การประสานกจกรรม มงสวตถประสงครวมR = Reporting คอ การรายงานผลเพอใหทราบการเคลอนไหวและปญหา อปสรรคB = Budgeting คอ การจดงบประมาณ รายจาย ตรวจสอบ

กระบวนการวางแผนเชงกลยทธ

กระบวนการสเปาหมาย-แผนกลยทธ-แผนพฒนาระบบสารสนเทศ-แผนพฒนาบคลากร-แผนพฒนาระบบการจดการ

สภาวะทพงปรารถนา

-พนธกจและหนาท-โครงสรางหนวย

งาน-แผนงาน/โครงการ

-งบประมาณ/บคลากร

สภาวะปจจบน-พนธกจและหนาท-โครงสรางองคกร-แผนงาน /โครงการ-งบประมาณ /บคลากร

วสยทศน-พนธกจ-

เปาหมาย

การกำาหนดยทธศาสตร

การ

ดาเน

นงาน

ตาม

ยทธศ

าสตร

องคประกอบของการวางแผนเชงกลยทธ

วสยทศน (Vision)พนธกจ (Mission)การวเคราะหสภาพแวดลอม(SWOT) - สภาพแวดลอมภายใน จดออน จดแขง - สภาพแวดลอมภายนอก โอกาส ขอจำาจด ยทธศาสตร/ แนวทาง (Strategy)แผนปฏบตการ(Action Plan)

ความหมายของงบประมาณ

• พจนานกรม ‘ 2525 หมายถง บญชหรอจำานวนเงนทกำาหนดไว เปนรายรบและรายจาย• ในแงของแผน หมายถง แผนการใชจายทรพยากรของรฐ ในการทจะดำาเนนการใด ๆ เพอใหบรรลวตถประสงค ทกำาหนดไวในชวงระยะเวลาหนงสรป งบประมาณไมใชตวเงน แตเปนแผนการใชจายเงน หรอประมาณการรบ-จายเงนดงกลาวลวงหนา หรอเปนตวเลข ในบญชทแสดงจำานวนเงนรบ-จายเทานน

บทบาทของงบประมาณ

โลหตททำาหนาทหลอเลยงอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกายมนษยใหสามารถดำารงชวตอยและทำางานตามทสมองสงการไดฉนใด

งบประมาณกทำาหนาทเปนทรพยากรการบรหาร เพอสนบสนนใหรฐบาลสามารถบรหารประเทศไดบรรลเปาหมายตามนโยบายทแถลงไวตอรฐสภาและทหาเสยงไวกบประชาชนฉนนน

บทบาทดานเศรษฐกจ

- รกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจและการคลงของประเทศ

- มงสงเสรมความเจรญเตบโตและความกาวหนาทางเศรษฐกจ

- สงเสรมการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ- กระตนธรกจเอกชน

งบประมาณเปนเครองมอในการควบคมภาวะเศรษฐกจ

ของประเทศในรปแบบของนโยบายการคลง

บทบาทดานการบรหาร

- เปนเครองมอสำาหรบใชในการวางแผนดำาเนนงานของรฐ- เปนเครองมอในการควบคมการรายงานความกาวหนาใน การดำาเนนการและประเมนผลการดำาเนนงาน- เปนเครองมอในการประสานการดำาเนนงานตาง ๆ

บทบาทดานการเมอง

- เปนเครองมอของฝายนตบญญตในการควบคม การบรหารงานของรฐบาล- เปนเครองมอในการประชาสมพนธของรฐบาล ดวยการใชประโยชนจากการใชจายเงนภาษอากร- แสดงถงกลมหรอหนวยงานทมอทธพลตอการเมองในขณะนน

ประเภทของงบประมาณ

งบประมาณเกนดล (Surplus Budget )

ไดแก งบประมาณทมรายไดสงกวารายจาย

- แกปญหาเงนเฟอ - เกบภาษอากรเขาตรงใหใชมากกวางบประมาณทรฐจายออกไป

ประเภทของงบประมาณ งบประมาณขาดดล (Deficit

Budget ) - รายจายสงกวารายได - แกปญหาเศรษฐกจตกตำา

ประเภทของงบประมาณ

งบประมาณสมดล (Balanced Budget)

- รายไดกบรายจายเทากน- นโยบายประหยด- รกษาเสถยรภาพของรฐบาล

การมองไปขางหนาอยางมเปาหมาย

รปแบบของงบประมาณ 1. งบประมาณแบบแสดงรายการ

(Line Item Budget) 2. งบประมาณแบบแผนงานหรอแบบแสดงผลงาน

(Performance Budget) 3 . งบประมาณแบบเนนการวางแผน

(Planning Programming Budgeting System : PPBS) 4 . งบประมาณฐานศนย/เนนการแกปญหาขอกำาจดทรพยากร (Zero Base Budgeting : ZBB)

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgetng: SPBB

1. งบประมาณแบบแสดงรายการ (Line Item Budget) บทบาทของงบประมาณแบบแสดงรายการ

- เปนเครองมอของฝายนตบญญตในการควบคมฝายบรหาร

- เปนเครองมอของฝายบรหารทจะควบคมการดำาเนนงานของ หนวยงานตาง ๆ

รปแบบของงบประมาณ

ลกษณะสำาคญของงบประมาณแบบแสดงรายการ

- การจำาแนกหมวดหมของคาใชจายอยางละเอยด

- การโอนคาใชจายระหวางหมวดหมทำาไดยาก

1. งบประมาณแบบแสดงรายการ (Line Item Budget)

ขอดและขอจำากดของงบประมาณแบบแสดงรายการขอด

- แสดงถงรายละเอยดการใชจายอยางชดเจน เปนระเบยบ และสะดวกในการตดตาม ควบคม

- งายตอการจดทำา และเขาใจงายขอจำากด - ขาดความยดหยนและไมคลองตว

- ยากตอการประเมนผลงาน

1. งบประมาณแบบแสดงรายการ (Line Item Budget)

2. งบประมาณแบบแผนงานหรอแบบแสดงผลงาน (Performance Budget) บทบาทของงบประมาณแบบแผนงาน/แบบแสดงผลงาน

- เปนเครองมอในการจดการ- เปนเครองมอแสดงการบรรลผลงานของ

งานหรอเปาหมาย ทกำาหนดไวของรฐ

- เปนเครองมอวเคราะหและดำาเนนนโยบายเศรษฐกจ

รปแบบของงบประมาณ

ลกษณะสำาคญของงบประมาณแบบแสดงผลงาน

- เนนการจดการงานและเปาหมายของงาน “ใชแลวไดผลตามประสงคหรอไม”

- ระบคาใชจายตอหนวยเพอการวดผลงาน

2. งบประมาณแบบแผนงานหรอแบบแสดงผลงาน (Performance Budget)

ขอดและขอจำากดของงบประมาณแบบแสดงผลงาน

ขอด - สามารถแสดงความเกยวของสมพนธระหวางผลงานทไดรบ และคาใชจายทจายไปสำาหรบโครงการ แผนงาน หรอกจกรรมได

- สามารถประเมนผลการดำาเนนงานไดทกระยะและในทกระดบงานของรฐ

- ฝายนตบญญตพจารณางบประมาณไดงายขน- ชวยใหหนวยงานตาง ๆ จดทำางบประมาณไดงาย

ขน- มความคลองตวในการใชจายมากกวางบประมาณ

แบบแสดงรายการ

2. งบประมาณแบบแผนงานหรอแบบแสดงผลงาน (Performance Budget)

ขอจำากด - กจกรรมหรองานของรฐบางอยางไมสามารถวดผลงานตอหนวย ไดชดเจนในเชงปรมาณ การกำาหนดคาใชจายตอหนวยจงเปนไปไดยาก

- การกำาหนดมาตรฐานสำาหรบวธการกำาหนดคาใชจายตอหนวยเปนสงท จะตองนำามาพจารณาประกอบดวยในการจดทำางบประมาณแบบแสดงผลงาน

- ระบบบญชรฐบาลจะตองสอดคลองกบการนำางบประมาณแบบแสดง รายการมาใชดวย

2. งบประมาณแบบแผนงานหรอแบบแสดงผลงาน (Performance Budget)

3 . งบประมาณแบบเนนการวางแผน (Planning Programming Budgeting System : PPBS) บทบาทของงบประมาณแบบเนนการ

วางแผน - แสดงถงการผสมผสานกนอยางมระบบระหวางการวางแผน และการจดทำางบประมาณ - แสดงถงความมเหตผลของการเลอกทางเลอก เปาหมาย วตถประสงค และวธการเพอบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคนน - การมองไปขางหนาสอนาคต

รปแบบของงบประมาณ

- แสดงใหเหนถงการวางแผนอยางมระบบ ดวยการกำาหนดโครงสรางแผนงานขน ซงประกอบไปดวยแผนงานหลก (Program Categories) แผนงานรอง (Program Subcategories) และ

หนวยกจกรรม (Program Element) มการจดลำาดบวตถประสงคของงานหรอโครงการตามโครงสราง

แผนงานสนบสนนซงกนและกน และประสานสอดคลองอยางเปนระบบหรอทมผเรยกวา มความ

สำาคญสมพทธ (Relative Importance)- เปนเครองมอชวยใหฝายบรหารตดสนใจได

อยางมประสทธภาพมากขน

3. งบประมาณแบบเนนการวางแผน (Planning Programming Budgeting System : PPBS) บทบาทของงบประมาณแบบเนนการวางแผน

ลกษณะสำาคญของงบประมาณแบบ PPBS

- เนนการวางแผนลวงหนาระยะยาว- เนนการระบรายละเอยดของ

กจกรรม- เนนการวเคราะหผลไดหรอผลเสย

และการเปรยบเทยบ ทางเลอกของงานหรอโครงการ

3. งบประมาณแบบเนนการวางแผน (Planning Programming Budgeting System : PPBS)

ขอดและขอจำากดของงบประมาณแบบแบบ PPBS

ขอด- มความตอเนองในการดำาเนนงาน- ขจดความซำาซอนของการดำาเนนกจกรรม- ทำาใหการพจารณางบประมาณเปนไป

อยางรอบคอบมากขน

3. งบประมาณแบบเนนการวางแผน (Planning Programming Budgeting System : PPBS)

ขอจำากด- เปนการรวมอำานาจการตดสนใจไวทสวน

กลาง- ประสบปญหาการกำาหนดมาตรฐานในการ

รวบรวมขอมล- ขอมลเกยวกบผลงานหรอโครงการขาด

ความนาเชอถอ- สนเปลองเวลาในการจดทำา

3. งบประมาณแบบเนนการวางแผน (Planning Programming Budgeting System : PPBS)

4 . งบประมาณฐานศนย/เนนการแกปญหาขอกำาจดทรพยากร (Zero Base Budgeting : ZBB) สวนประกอบสำาคญของ ZBB

- เปาหมายของงาน/โครงการ- รายละเอยดการดำาเนนงาน/โครงการ- ผลทคาดวาจะไดรบและคาใชจายของ/โครงการ- ภาระงานและการวดผลงาน- การเลอกเพอบรรลเปาหมายงาน/โครงการ

รปแบบของงบประมาณ

4 . งบประมาณฐานศนย/เนนการแกปญหาขอกำาจดทรพยากร (Zero Base Budgeting : ZBB) บทบาทของงบประมาณฐานศนย

- เปนเครองมอใหการพจารณางบประมาณเปนไปอยาง สมเหตสมผลมากขน

- เปนเครองมอชวยใหรฐสามารถประหยดคาใชจายหรอใช ทรพยากรทมอยจำากดไดคมคา

ลกษณะสำาคญของงบประมาณฐานศนย- มการระบเปาหมายทชดเจน

- มการกำาหนดหนวยตดสนใจและจดทำาชดการตดสนใจ ซงชดการตดสนใจ (Decision Package) หมายถง เอกสารชดทมรายละเอยดและขอมลแสดงความเหมาะสมในการดำาเนนงานหรอโครงการ ขอมลทปรากฏในชดการตดสนใจจะประกอบไปดวยสงเหลาน คอ

4. งบประมาณฐานศนย/เนนการแกปญหาขอกำาจดทรพยากร (Zero Base Budgeting : ZBB)

o เปาหมายของงานหรอโครงการo รายละเอยดการดำาเนนงานของงานหรอโครงการo ภาระงานและการวดผลงานo ทางเลอกเพอบรรลเปาหมายของงานหรอโครงการ

- มการจดลำาดบความสำาคญของชดการตดสนใจ

4. งบประมาณฐานศนย/เนนการแกปญหาขอกำาจดทรพยากร (Zero Base Budgeting : ZBB)

ขอดและขอจำากดของงบประมาณฐานศนย ขอด

- สามารถจดสรรงบประมาณในขณะมปญหาขอจำากดทางทรพยากรได เหมาะสมกวา

- สามารถรวบรวมการวางแผนกบการงบประมาณเขาเปนอนหนง อนเดยวกนภายใตเงอนไขขอจำากดทางทรพยากร

- ชวยใหจดสรรงบประมาณในรอบปใหมไดดกวา- มลกษณะเปนประชาธปไตยมากขน

4. งบประมาณฐานศนย/เนนการแกปญหาขอกำาจดทรพยากร (Zero Base Budgeting : ZBB)

ขอดและขอจำากดของงบประมาณฐานศนยขอจำากด

- ประสบปญหาในการระบเปาหมาย- ประสบปญหาในการจดลำาดบชดการตดสน

ใจ- ประสบปญหาการกำาหนดคาใชจายตำาสด

4. งบประมาณฐานศนย/เนนการแกปญหาขอกำาจดทรพยากร (Zero Base Budgeting : ZBB)

หลกการ - เนนการใชยทธศาสตรชาตและนโยบายรฐบาลเปนหลกในการจดการทรพยากรใหเกดประสทธผลคมคาและ สอดคลองกบความตองการของประชาชน

- เพมบทบาทและความรบผดชอบและความรบผดชอบของกระทรวง กรม ในการบรหารจดการงบประมาณ และคำานงถงความโปรงสยและตรวจสอบได

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

แนวคดและวธการจดสรรงบประมาณโดยใชยทธศาสตรเปนตวนำาปรบกระบวนการงบประมาณโดยเพมระยะเวลาในการวางแผน การเตรยมการ และลดระยะเวลาในการจดทำางบประมาณจดงบประมาณใหสามารถรองรบสถานการณทเปลยนแปลง (Adaptive Management Budget)ผอนคลายการควบคม ปรบปรงกฎ ระเบยบ ใหหนวยงาน และพนทมบทบาทมากขน

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

กระจาย/มอบอำานาจ จากสวนกลางไปสสวนภมภาคตดตามประเมนผลอยางเปนระบบและอยางตอเนอง เพอใหทราบผลสำาเรจของงานพฒนาระบบขอมลสารสนเทศดานการงบประมาณ

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

แนวทางในการจดทำางบประมาณแนวทางในการจดทำางบประมาณ- กำาหนดยทธศาสตรระดบชาตตามนโยบายของ

รฐบาล- กำาหนดยทธศาสตรกระทรวง และเปาหมายการ

ใหบรการทเชอมโยง ยทธศาสตรระดบชาต

- กำาหนดผลผลตของสวนราชการระดบกรมและตวชวดผลสำาเรจ

- การมอบอำานาจการบรหารงบประมาณแกสวนราชการ

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

- เนนความรบผดชอบของผเกยวของ 3 ระดบ รฐบาล รบผดชอบความสำาเรจของเปาหมายเชงยทธศาสตร (Strategic Delivery Target) กระทรวง รบผดชอบความสำาเรจของเปาหมายการใหบรการ (Service Delivery Target) กรม รบผดชอบความสำาเรจของการดำาเนนงานตามผลผลต (Outputs)

แนวทางในการจดทำางบประมาณ

1. ระดบกระทรวง มงเนนยทธศาสตรและเปาหมายการ ใหบรการของกระทรวง

อยในขอบเขตการดำาเนนงานตามพนธกจกระทรวง

สอดคลองเชอมโยงกบยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณ ของรฐบาล

มหนวยงานทรบผดชอบตอเปาหมายการใหบรการของ กระทรวง

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

หลกการพจารณาจดสรรงบประมาณ

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

2. ระดบหนวยงาน มงเนนผลผลตของหนวยงาน

อยในขอบเขตการดำาเนนงานตามพนธกจหนวยงาน

สอดคลองเชอมโยงและสนบสนนเปาหมายการใหบรการ ของกระทรวงอยางมนยสำาคญ

กจกรรมหลก มความชดเจน มประสทธภาพ คมคาและเปนไปได

วดผลสำาเรจไดทงในเชงปรมาณ คณภาพ และตนทน/คาใชจาย

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

3. ระดบคาใชจาย มงเนนผลทเกดขนจากการใชจาย

สนบสนนผลผลตและกจกรรมหลกทเลอกสรรแลว

คำานงถงประสทธภาพ และความประหยด

จดคาใชจายตามสทธและภาระผกพนไวครบถวน

พจารณาครอบคลมทกแหลงเงน และภาระทเกดขนใน ปงบประมาณตอ ๆ ไป

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

ขอดของการจดทำางบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร 1. รฐสภา

สามารถอนมตงบประมาณตามนโยบายทแถลงตอรฐสภา ไดชดเจนยงขน

สามารถตรวจสอบรฐบาลไดตามเปาหมายเชงยทธศาสตร

สามารถตรวจสอบหนวยปฏบตไดตามเปาหมายการใหบรการ

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

2. รฐบาล บรหารนโยบายไดตามเปาหมายทสญญา

กบประชาชนและ ทแถลงตอรฐสภา

มความโปรงใสและตรวจสอบได ใชทรพยากรของประเทศอยางคมคาและ

เกดประโยชนสงสด

5. งบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Based Budgeting : SPBB)

3. สวนราชการ สามารถบรหารงานไดอยางคลองตว และม

ประสทธภาพ ตลอดจนบรรลผลสำาเรจตามเปาหมาย

4. ประชาชน ไดรบบรการและการแกไขปญหาทดขน มคณภาพชวตทด

สงททานเหนอาจไมใชสงททาน

คดอยากลว! ทจะ

ลงมอทำา