แ นว ท างการส่ งเสริม พัฒ นา กา ร...

แนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกวย 3 – 6 ป�

สาหรบพอแม ผปกครอง

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐานกระทรวงศกษาธการ

1

หนา

บทนำ 1

ธรรมชาตของเดกวย 3 – 6 ป 2

แนวทางสงเสรมการจดกจกรรมพฒนาเดกวย 3 – 6 ป สำหรบพอแม ผปกครอง 3

กจกรรมสำหรบเดกวย 3 – 6 ป 5

ในหนงวน...ชวนลกทำกจกรรมอะไรด 11

มาดส...ลกทำได 12

ภาคผนวก

ภาคผนวก 1 ตวอยางกจกรรมชวนลกเลนทดลอง 13

ภาคผนวก 2 ตวอยางหนงสอนทาน E-Book 15

ภาคผนวก 3 ตวอยางสอและแหลงขอมลสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 17

ขอมลอางอง 19

คณะผจดทำ 20

สารบญ

1

เดกวย 3 – 6 ป เปนชวงสำคญทรางกายและสมองกำลงเจรญเตบโต เดกวยนมโอกาสเรยนรจากการ

ใชประสาทสมผสทง 5 ไดแก ตา ห จมก ลน และการสมผส รวมทงการเคลอนไหว การเลน การลงมอกระทำ

ไดสำรวจ ทดลอง คนพบดวยตนเอง ไดมโอกาสคดแกปญหา เลอก ตดสนใจ พดคย คดรเรมสรางสรรค

และอยรวมกบผอนอยางมความสข เดกวยนจงควรไดรบการดแลดวยความรก ความเขาใจ และความเอาใจใส

เปนพเศษ เพอใหเดกเกดการพฒนาทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา ซงพอแม

ผปกครองคอบคคลสำคญในการอบรมเลยงดเดกใหมพฤตกรรมและพฒนาการทดไดดวยการสงเสรม และ

เปดโอกาสใหเดกไดลงมอทำกจกรรมทเหมาะสมกบวยโดยเฉพาะชวงเวลาทอยรวมกนทบาน ประกอบกบ

ปจจบนสถานการณการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) หรอโควด-19

ทแพรระบาดในหลายประเทศทวโลกรวมทงประเทศไทย ทำใหตองปรบเปลยนการดำเนนวถชวตจาก

สภาวการณเดมไปสความปกตใหม หรอฐานวถชวตใหม (New Normal) รวมถงระยะเวลาของการอย

รวมกนทบานระหวางพอแม ผปกครองกบเดกยาวนานขน เมอเดกอยบานนานขนและใชเวลาทงหมด

อยกบพอแม ผปกครอง จงเปนโอกาสดทพอแม ผปกครองจะไดใชเวลาทำกจกรรมรวมกบเดกและ

เขามามบทบาทสำคญในการพฒนาอบรมเลยงดเดกใหมศกยภาพในการใชชวตในสงคม

ดงนน การใหความรแกพอแม ผปกครอง เพอสงเสรม สนบสนนพฒนาการเดกวย 3 – 6 ปเปน

เรองสำคญและจำเปน จงเปนทมาของ “แนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกวย 3 – 6 ป สำหรบ

พอแม ผปกครอง” เลมน ซงจะไดแนวทางการจดกจกรรมในแตละวนใหกบเดกขณะอยทบาน

เนนกจกรรมทหลากหลาย ทำไดงาย ไมยงยาก เนนการเลน การใหเดกลงมอทำจรงโดยเฉพาะการ

เรยนรผานการทำกจวตรประจำวน พอแม ผปกครองสามารถปรบกจกรรมใหยดหยนไดตามความสนใจของ

เดก และตามความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของแตละบาน สงสำคญ

คอไมจำเปนตองใหเดกทำครบทกกจกรรม อาจเปดโอกาสใหเดกเลอก

และลงมอทำบางกจกรรมดวยตวเอง โดยมพอแม ผปกครองเปน

ผชวยจดหาอปกรณ เตรยมสถานทใหเหมาะสมและมความปลอดภย

หรอในกรณทพอแม ผปกครองตองการความชวยเหลออาจประสาน

ครเพอขอใชสอ อปกรณจากทางโรงเรยนได

บทนำ

2

ธรรมชาตของเดกวย 3 – 6 ป

เปนวยท ชางสงสย ชางถาม ชางสำรวจ และชางเลยนแบบ ชอบเรยนรสงแวดลอมรอบตว จากประสบการณตรงและทำอะไรซำ ๆ ในสงทชอบ ตนเตนกบสงแปลกใหม และยงเอาแตใจตนเองบาง ตวอยางธรรมชาตของเดกวยน ไดแก

• สามารถดแลตนเองผานกจวตรประจำวน แตอาจตองมผใหญคอยชวยเหลอบาง และชวยทำงานบานงายๆ ได เชน เกบของเลนเขาท รดนำตนไม เปนตน

• การทรงตวดขน ท งการเดน เดนหนา ถอยหลง การวง การปนปาย และกระโดดขามสงกดขวาง ทไมสงมาก

• ชอบการเลนทตองใชมอและนว กจกรรมท ชนชอบคอ วาดภาพระบายส ปน พมพ

• เรมเขาใจคำบอกตำแหนง เชน ขางหนา ขางหลง บน ลาง และสามารถพดเปนประโยค

• เรมเขากลมและเลนรวมกบผอน เรมรจก

การแบงปนและอดทนรอคอยไดนานขน

เปนวยทมความเชอมนในตนเองและอยากทดลองทำสงใหม ๆ อยากรอยากเหน ชอบกระโดดโลดเตน ชอบตะโกน หวเราะ ราเรง แจมใส ตวอยางธรรมชาตของเดกวยน ไดแก

• สามารถดแลตนเองผานกจวตรประจำวนได มากขน เชน กนขาว ลางหนา ลางมอ เปนตน

• ใชมอไดดขน สามารถจบดนสอ พกนได ใชกรรไกรตดกระดาษ วาดรปคนสวนหว แขนขา และลำตว รวมถง สตว สงของ และสามารถทรงตว วง ปนปายไดดขน

• สนใจคำศพทใหม ๆ เรมโตแยงและมการใชเหตผล เรมเขาใจการอานหนงสอจากซายไปขวา จดหมวดหมหรอจบคสงตาง ๆ ได ถามและตอบเกยวกบใคร ทำอะไร ทไหน ทำไม ฯลฯ

• รจกคดมเหตมผลมากขน แตบางครงยงแยกไมออกระหวางเรองจรงกบเรองทแตงขน เรมแสดงความมนใจและตดสนใจดวยตวเอง รวมทงเลนเปนกลม รจกการรอคอยและแบงปน

เดกวย 3 - 4 ป เดกวย 4 - 5 ป

เปนวยทเรมเรยนรบทบาทของผใหญโดย

ก า ร จ น ต น า ก า ร แ ล ะ เ ล น บ ท บ า ท ส ม ม ต

เตรยมพรอมทจะเรยนรสงตาง ๆ จากสงแวดลอม

รอบตวและในโรงเรยน มสมาธจดจอในการทำ

กจกรรมนานข น และเร มเขาใจผ อ น ตวอยาง

ธรรมชาตของเดกวยน ไดแก

• สามารถดแลตนเองผานกจวตรประจำวนไดด

ยงขน

• ทรงตว วง ปนปาย และโหนตวไปมา

ไดคลองแคลว รจกโยน เตะ และรบของ

• เรมเขยน ลอกแบบรปรางตวหนงสอและ

ตวเลขได และแกไขปญหาไดดขน เรมเขาใจ

เรองเวลาวนในแตละสปดาห

• จดจำและเลาเรองราวประกอบทาทางได และ

มเหตผลมากขน รวมทงเรมคดคนเกมทมกฎ

กตกางาย ๆ และชกชวนเพอนเลนบทบาทสมมต

ซงเพอนเรมมบทบาทสำคญ เขาใจการแบงปน

และความยตธรรม

เดกวย 5 - 6 ป

3

• จดกจกรรมททำไดงาย ไมยงยาก ใหเดกไดเรยนรผานการ

ลงมอทำจรงอยางหลากหลาย ทสำคญสามารถปรบและยดหยน

ไดตามความเหมาะสมของแตละบาน

• จดพนทในบานใหเหมาะสมกบการทำกจกรรม มความปลอดภยตอเดกและ

ชวยจดหาอปกรณ เชน ดนสอ กระดาษ สเทยน สนำ ฯลฯ ใหเดกเรยนรผานการทำ

กจวตรประจำวน เชน เกบทนอน ลางหนา แปรงฟน อาบนำ แตงตว ลางมอ กนขาว

ฯลฯ อาจกำหนดชวงเวลาใหเดกทำ และทำตอเนองอยางสมำเสมอ ซงในชวงแรกอาจ

คอยชวยเหลอหรอทำกจวตรประจำวนพรอมกนกบเดก เมอเดกทำไดแลวจงใหเดก

ลงมอทำเอง นอกจากนควรเปดโอกาสใหเดกทำกจกรรมทเหมาะสมเทาทเดกจะทำได

ในการชวยทำงานบาน งานครว เชน กวาดบาน เกบของเขาท ปอกผลไม ลางผกงาย ๆ ฯลฯ

งานสวน เชน ปลกผก รดนำตนไม เปนตน

• ทำกจกรรมรวมกนกบเดก แตหากไมมเวลา ควรเปดโอกาสใหเดกเรยนรจาก

สงของและผคนทอยรอบตว และใหเดกไดเลนอสระ อาจเปนของเลนหรอของใช

ทไมเปนอนตราย หาไดงายในบาน และจากสงแวดลอมรอบตว เชน ของจรง

ตามธรรมชาต (ใบไม ผลไม กอนหน ฯลฯ) จากสงของเครองใชในชวตประจำวน

(ชอน จาน แกวนา ฯลฯ) รวมทงใหเดกไดเลนออกกำลงกลางแจงหรอในรม

เลนนา เลนทราย โดยมผดแลอยางใกลชด นอกจากนพอแม ผปกครองคอของเลน

ทดทสดสำหรบเดก อาจเลนกบเดกโดยใชอวยวะบางสวนของรางกาย

(มอ แขน ขา ห ตา จมก ผม ฯลฯ) นำมาประกอบการเลนไดมากมาย เชน

อม โอบกอด ขหลง ขคอ เลนนวมอ เปนตน

แนวทางสงเสรมการจดกจกรรมพฒนาเดกวย 3 – 6 ป สำหรบพอแม ผปกครอง

4

กรณพอแม ผปกครองมความพรอมใหเดกเรยนรโดยใชสอเทคโนโลย ไดแก โทรทศน สมารตโฟน แทบเลต และคอมพวเตอร ตองทำความเขาใจและปฏบตตามคำแนะนำในการใช สอเทคโนโลยกบเดกวย 3 – 6 ป ดงน

• พอแม ผปกครองเปนตวอยางทดในการใชสอเทคโนโลย โดยใหเวลาอยกบเดกอยางเตมท หากจำเปนตองใชควรเลอกใชสอทมปฏสมพนธและเหมาะสมกบเดก และใชเพอเปนชองทาง ในการเรยนรสงใหมๆ เชน ชวยเดกคนหาขอมลทเดกสนใจ คนหาเพลงสำหรบเดก คนหาหนงสอนทานอเลกทรอนกส เปนตน

• ใชสอเทคโนโลยรวมกบเดก ไมควรปลอยใหเดกใชหรออยกบหนาจอตามลำพง การพดคยและ มปฏสมพนธกนระหวางดโทรทศน สมารตโฟน แทบเลต และคอมพวเตอร จะชวยใหเดกเขาใจสงทตวเองกำลงดอย และเปนโอกาสใหพอแม ผปกครองไดดแลการใชสอเทคโนโลยอยางเหมาะสมของเดกดวย

• ไมควรใหเดกใชสอเทคโนโลยทกประเภทนานเกน 1 ชวโมงตอวน อาจกำหนดขอตกลงในการใชอปกรณดงกลาว แลวชกชวนเดกทำกจกรรมทไดใชประสาทสมผสทง 5 และกจกรรมทเกยวของ ตอตวเดก เชน การเลน การทำกจวตรประจำวน การชวยทำงานบาน การอานหนงสอรวมกน การออกกำลงกาย การทำงานศลปะ และงานประดษฐ เปนตน

• จดมมการวางสอเทคโนโลย เชน โทรทศน คอมพวเตอร ไวในสวนททกคนเหนไดงาย สะดวกในการใชรวมกน สามารถเปนจดรวมของสมาชกในครอบครว และในขณะทเดกใชสอเทคโนโลย พอแม ผปกครองควรสงเกตการใชสอฯ ของเดก รวมทงใหคำแนะนำและความชวยเหลอเมอเดกตองการ

• ชวนเดกพดคยสมำเสมอ กระตนดวยคำถาม เลาเร องราว หรอชกชวนเดกอานจากสงของรอบตว เชน ปายรานคา กลองนม กลองสบ ฯลฯ รวมทงการอานหนงสอใหเดกฟง โดยเฉพาะหนงสอนทานทมเนอหาทเหมาะสมกบเดก หรอเลาเรองราวจากแผนภาพ

• สงเสรมใหเดกทำกจกรรมศลปะ เชน การระบายสและวาดรป อยางอสระ พบกระดาษ ปนแปง พมพภาพ ฯลฯ และกจกรรมดานดนตร เชน การฟงเพลง การรองเพลง การพดคำกลอน คำคลองจอง การแสดงทาทางประกอบตามจนตนาการ ฯลฯ

5

กจกรรมสำหรบเดกวย 3 – 6 ป

การชวนลกทำ (กจวตรประจำวน งานบาน งานครว งานสวน) เปนการปลกฝงคณลกษณะนสยและ

วนยเบองตน รวมทงการรจกดแลรกษาสขอนามยดวยตนเอง พอแม ผปกครอง สามารถฝกใหเดกทำ

กจวตรประจำวนเปนเวลาอยางสมำเสมอ เปดโอกาสใหเดกทำดวยตนเอง เชน อาบนำ ลางหนา แปรงฟน

ลางมอ ฝกการขบถาย แตงตว กนอาหารทมประโยชน ดมนม การนอน ฯลฯ

นอกจากนการใหเดกชวยทำงานบาน งานครว งานสวน สามารถใหทำไดตามความเหมาะสม

ของแตละบานและวยของเดก บางกจกรรมพอแม ผปกครองอาจคอยชวยเหลอบาง ซงมตวอยาง

กจกรรม ดงน

• ชวยงานบาน เชน ชวยเกบของ หยบของ เชดโตะเกาอ ถพน กวาดบาน

ซกผา ทำความสะอาดของเลน ฯลฯ

• ชวยงานครว ใหเดกไดลองทำตงแตขนตอนการชวยเตรยมวตถดบ เชน

ชวยลางผก ชวยหยบของ เปนตน ขนตอนการลงมอทำ เชน ตอกไข ผสมอาหาร

ไปจนถงการชวยเกบลาง โดยมพอแม ผปกครองคอยชวยเหลอหรอดแลไมใหเกดอนตราย

เปนตน

• ชวยงานสวน เชน ปลกตนไม ผกสวนครว เกบผก หรอชวยรดนำตนไม เปนตน

กจกรรมทนำเสนอไมจำเปนตองทำทกกจกรรมในหนงวน สามารถเลอกบางกจกรรม แลวนำมาปรบใหเหมาะสมตามวถชวตของแตละบาน และเหมาะสมกบความสามารถของเดก อาท

ชวนลกทำ (กจวตรประจำวน งานบาน งานครว งานสวน)

6

ชวนลกสรางสรรค เปนกจกรรมททำใหเดกเกดจนตนาการ และความคดสรางสรรค ซงพอแม

ผปกครองอาจชวยจดหาและเตรยมอปกรณศลปะใหเดกตามความเหมาะสม เชน กระดาษ ดนสอ สเทยน สไม สนำ สผสมอาหาร พกน หรอแปรงระบายส ฯลฯ และอปกรณสำหรบงานประดษฐ เชน กาวหรอแปงเปยก กรรไกร เชอก ฯลฯ สามารถใชวสดรอบตวทหาไดงายจากของเหลอใชภายในบาน หรอวสดจากธรรมชาตรอบบานนำมาประกอบการจดกจกรรมนไดเชนกน และหลงเสรจกจกรรม พอแม ผปกครอง ควรชวนเดกพดคยเกยวกบผลงานททำ ซงตวอยางของกจกรรมชวนลกคดสรางสรรค ดงน

• ชวนลกสรางสรรคงานศลปะ ผานการวาด การพมพ การปน การพบ การปะตด เชน

- วาดรปดวยสเทยน ดนสอ สนำ (สผสมอาหาร) ตามจนตนาการ - ปนแปงโดว ดนนำมนหรอดนเหนยว เปนรปตามความสนใจ - พมพภาพดวยสนำ โดยใชวสดทหาไดงายรอบตว เชน ผกสวนครว ดอกไม ใบไม หรอ ใชนวมอพมพตอกนเปนรปตามจนตนาการ เปนตน

- ฉกหรอตดกระดาษเปนชนเลก ๆ ปะตอกนเปนรปตาง ๆ

• ชวนลกสรางสรรคงานประดษฐ จากวสดเหลอใชรอบตว เชน หลอดดดนำ ขวดนำพลาสตก

แกนกระดาษชำระ กลองกระดาษ ไมหนบผา ไมไอตม เศษกระดาษหรอเศษผาเหลอใช

ฯลฯ หรอวสดจากธรรมชาตรอบบาน เชน ใบไม ดอกไม เมลดพช เปนตน

ชวนลกสรางสรรค (งานศลปะ และ งานประดษฐ)

7

ชวนลกเตน เปนกจกรรมทเดกไดขยบเคลอนไหวรางกาย เมอเดกไดทำอยางสมำเสมอ

จะชวยกระตนการเจรญเตบโต ทำใหรางกายแขงแรง อารมณด แจมใส และมความสข สามารถจดกจกรรมนเขาไปในชวตประจำวนตามความเหมาะสมได เชน

• ชวนเดกขยบเคลอนไหวรางกายพนฐาน เชน การเดน การวง กระโดด การเตน การชไมชมอ เปนตน

• ชวนเดกเตนและรองเพลง ทำทาทางจนตนาการตามเสยงเพลงหรอเสยงดนตร อาจเปนเพลงทเดกชนชอบ หรอบทรองเลนทพอแม ผปกครองคนเคย

• ชวนเดกขยบเคลอนไหวรางกายประกอบเสยงเพลงหรอเสยงดนตร เชน สะบดแขน โยกหว สายเอว ยำเทา โบกแขน ปรบมอ เปนตน ทงนพอแม ผปกครอง อาจหา เศษผา รบบน มาใชประกอบการเตนได

• ชวนเดกเลนเคาะจงหวะประกอบเสยงเพลง โดยใชอปกรณตาง ๆ เชน เครองเคาะ เขยา ต ทงนเนนทความปลอดภยตอเดก

ชวนลกเตน (ขยบเคลอนไหวรางกาย)

8

ชวนลกเลน เปนกจกรรมสำคญทชวยสงเสรมพฒนาการทกดานของเดก คอ รางกาย จตใจ

อารมณ สงคม และสตปญญา เมอเดกไดเลนจะชวยใหเดกไดเกดการเรยนรดวยตนเอง ไดทดลองผดถก

ครงแลวครงเลา รจกการแกปญหา ชวยสรางจนตนาการและความคดสรางสรรค ซงพอแม ผปกครอง

สามารถเปนผสนบสนนกจกรรมน ดวยการชวยเตรยมพนท วสด อปกรณ ตามความเหมาะสมและ

เปดโอกาสใหเดกเปนผเลอกเลนอยางหลากหลายตามความสนใจ ดงน

• เลนออกกำลงกลางแจงหรอในรม เชน ปนจกรยานในบรเวณบาน โยนบอลหรอวสดอน

ลงตะกรา กลง โยน-รบลกบอล เกมการเลนออกกำลงตาง ๆ วงเลนอสระ และ

เกมการละเลนไทย เชน มอญซอนผา รรขาวสาร เปนตน

• เลนนำ เลนทราย อาจปรบไดตามวสดในบานเทาทม ดงน

- เลนนำโดยใชภาชนะทมอยทบาน อาจเปน กะละมง ถงนำ

โดยดแลเดกอยางใกลชด วสดอปกรณประกอบการเลน

เชน ภาชนะสำหรบตวงนำหลายรปแบบ สตวจำลอง

ของเลนหรอของใชทสามารถเลนในนำได หรอสายยางรดนำตนไม เปนตน

- เลนทราย อาจนำทรายทสะอาดมาใสในถง วสดอปกรณประกอบการเลน เชน

ขนนำ ถวยตวง ชอนตก แบบพมพทเปนวสดเหลอใช กงไม เปลอกหอย กอนหน

เปนตน

• เลนตามจนตนาการ / เลนอสระ ควรเปดโอกาสใหเดกเลอกเลนอยางอสระ

ตามความคด จนตนาการ เชน แตงตวเลยนแบบบคคลอาชพตาง ๆ

หรอเลนของเลนทมอยในบาน เชน เลนขายของ ตกตา ทำครว และตอตวตอ

ตอบลอก เปนตน เมอเลกเลนสอนใหเดกจดเกบสงของเขาททกครง

ชวนลกเลน (เลนออกกำลงกลางแจงหรอในรม/เลนนา/เลนทราย/เลนตามจนตนาการ/เลนอสระ)

9

ชวนลกเลนทดลอง เปนกจกรรมทเดกไดเรยนรจากการลงมอทำ การสงเกต ทดลอง

คดแกปญหา และหาคำตอบของเรองราวหรอปรากฎการณตาง ๆ ไดตามวยจากการสงเกต

สงรอบ ๆ ตว ซงแนวทางการจดกจกรรมน พอแม ผปกครองสามารถชวนเดกสำรวจสงรอบตว

หรอสอดแทรกกจกรรมนไดในขณะทำกจวตรประจำวน งานบาน งานครว งานสวน หรอ

กจกรรมอน ๆ ในวถชวตของครอบครว ยกตวอยางเชน

• ขณะชวนเดกรดนำตนไม ใหเดกสงเกตการไหลของนำจากทสงสทตำ และแรงดนทำใหนำ

ไหลแรง โดยลองฉดนำดวยสายยางใหเดกด หรอใหเดกทดลองฉดนำรดตนไมดวยตนเอง

• ขณะกำลงลางจาน ชกชวนเดกสงเกตการผสมกนระหวางนำยาลางจานกบนำเปลา

แลวถามเดกวาเกดอะไรขนบาง

• ขณะจะอาบนำ ชวนเดกเลนทดลองลอย - จม โดยใหเดกหาวสด สงของใกลตว

(ทไมเกดความเสยหาย) มาทดลองลอย - จม เชน แปรงสฟน หลอดยาสฟน ขนนำ

ขวดแชมพ ฟองนำถตว เปนตน

ทงน พอแม ผปกครองอาจจดสถานการณการทดลองจากสอใกลตว

ตามโอกาสเหมาะสม เพอสงเสรมความอยากรอยากเหน ความมงมนจดจอ

ในการหาคำตอบ การคดแกปญหา ดงตวอยางกจกรรมชวนลกเลนทดลอง

ในภาคผนวก 1

ชวนลกเลนทดลอง

10

ชวนลกอาน เปนกจกรรมทสำคญทชวยสรางความสมพนธทด

ระหวางเดกกบพอแม ผปกครอง เกดความใกลชด ความผกพนกนมากขน

และทำใหเดกไดพฒนาจนตนาการ ความคดสรางสรรค ไดรจกคำศพทใหม ๆ

และไดรบประสบการณทางภาษาผานการอานหนงสอ การเลานทานจากพอแม ผปกครอง

ซงแนวทางการจดกจกรรมชวนลกอาน มดงน

• อานหนงสอภาพ หนงสอนทาน หรอเลานทานใหเดกฟงเทาทสามารถทำได อาจใชเวลาเพยง

วนละ10 – 15 นาท และควรทำอยางสมำเสมอทกวนจนเปนกจวตรประจำวน อาจเปน

ชวงเวลากอนเขานอน หากไมมหนงสอภาพ หนงสอนทาน อาจเลานทานจากเรองราวทแตง

ขนเอง หรอรองเพลงกลอมนอนทพอแม ผปกครองคนเคย อกทางเลอกหนงคอตดตอกบ

ครผสอนทโรงเรยนของเดกเพอขอยมมาอานใหเดกฟงทบาน

• เลอกหนงสอภาพ หนงสอนทานทเหมาะสมกบความสนใจตามวย 3 – 6 ป มภาพเยอะกวา

ตวหนงสอใชภาษาทเขาใจงาย เรองราวไมซบซอน อาจเปนคำกลอน คำคลองจองทเดก

สามารถจดจำไดงาย

• การเลานทานอาจใชอปกรณประกอบการเลา จากสงรอบตวเดก เชน ตกตา หนมอ ของเลน

ผาผนเลก ฯลฯ นวมอและการเลนเงาจากมอ หรอการแสดงทาทางประกอบการเลาเรอง

กสามารถนำมาใชประกอบการเลานทานได อาจใชหนงสอนทานหรอภาพการตนจาก

หนงสออน ๆ ทมอยแลวและเหมาะสมกบเดกมาจดกจกรรมได

• อานชอเรอง ชอผแตง และผวาดภาพประกอบกอนอานเนอเรองเสมอ และหลงจาก

อานหนงสอหรอ เลานทานจบ ควรใชคำถามเพอกระตนการเรยนร เชน เกดเหตการณอะไร

มใคร ทำอะไร อยางไรชอบตวละครอะไร และชอบเหตการณใดบาง เปนตน หากมเวลา

อาจชวนเดกทำกจกรรมตอเนองจากเนอเรอง

• เปดโอกาสใหเดกเลอกหนงสอนทาน หรอใหเวลาเดกอานหนงสอถงแมเดกยงอานไมออก

เพราะเดกสามารถอานภาพในหนงสอไดและไดใชสมาธจดจอกบตนเอง

• พอแม ผปกครอง ทใชสมารตโฟน แทบเลต และคอมพวเตอร สามารถใชหนงสอนทานใน

รปแบบของหนงสออเลกทรอนกส (E–book) เพออานใหเดกฟงไดในภาคผนวก 2

ชวนลกอาน (อานหนงสอ เลานทาน)

11

• พอแม ผปกครอง สามารถปรบตารางกจกรรมใหยดหยนชวงเวลาได และปรบ ออกแบบกจกรรมเพมเตมไดตามสภาพการดำเนนชวตของครอบครวและเหมาะสมกบเดก

• ใหความสำคญกบกจกรรมชวนลกทำ (กจวตรประจำวน งานบาน งานครว งานสวน) ชวนลกเลน และชวนลกอานโดยกจกรรมอน ๆ ควรจดทกสปดาหอยางนอยสปดาหละ 1 – 3 ครง

• สามารถเลอกจดกจกรรมใหเหมาะสมตามวยและความสนใจของเดก ไดแก เดกวย 3 – 4 ป อาจตองคอยชวยเหลอบาง เพราะเดกจะมความสนใจทำกจกรรมบางอยางนอยกวา เดกวย 4 – 5 ป ทเรมดแลตนเองไดมากขน สำหรบเดกวย 5 – 6 ป จะมสมาธยาวนานขนและทำกจกรรมทซบซอนไดมากขน

ชวนลกเขานอน

ชวนลกทำกจวตรประจำวน (อาบนำ แปรงฟน แตงตว)

ชวนลกเลนทดลอง

ชวนลกเตน (ขยบเคลอนไหวรางกาย)

ดมนมหรอรบประทานอาหารวาง

นอนพกผอน เกบทนอน ลางหนา

บาย

เยน

กลางคน (กอนนอน)

ตนนอน ชวนลกทำกจวตรประจำวน (เกบทนอน แปรงฟน อาบนำ แตงตว) รบประทานอาหารเชา

ชวนลกทำ (งานบาน งานครว งานสวน)

ดมนมหรอรบประทานอาหารวาง

ชวนลกเลน (เลนนำ เลนทราย เลนของเลน)

รบประทานอาหารกลางวน

ชวนลกสรางสรรค (งานศลปะ และ งานประดษฐ)

กลางวน

ในหนงวน...ชวนลกทำกจกรรมอะไรด

ชวนลกอาน (อานหนงสอ เลานทาน)

ชวนลกเลนออกกำลงกายกลางแจงหรอในรม

รบประทานอาหารเยน

เชา

12

• เมอเดกทำกจกรรมในแตละวนแลว พอแม ผปกครองสามารถทำแบบสงเกตพฤตกรรมเดกไดตามความสะดวก หรออาจทำอยางนอยสปดาหละ 1 ครง โดยใสเครองหมาย ✓ แตละพฤตกรรมทเดกทำไดจรง

• ประโยชนทพอแม ผปกครองไดรบจากการทำแบบสงเกตพฤตกรรมเดก คอ ไดรพฒนาการเดก สามารถใชตดตามและใชประสานงานเกยวกบพฒนาการเดกรวมกบครเมอเดกไปโรงเรยน

1. การทำกจวตรประจำวนของเดก 1.1 การรบประทานอาหาร

• อาหารเชา รบประทานอาหารไดเอง รบประทานอาหารโดยมผใหญชวย ไมรบประทานอาหาร

• อาหารกลางวน รบประทานอาหารไดเอง รบประทานอาหารโดยมผใหญชวย ไมรบประทานอาหาร

• อาหารเยน รบประทานอาหารไดเอง รบประทานอาหารโดยมผใหญชวย ไมรบประทานอาหาร

• อาหารวาง ชวงเชา รบประทาน ไมรบประทานอาหาร ชวงบาย รบประทาน ไมรบประทานอาหาร

• ดมนม ชวงเชา ดมนม ไมดม ชวงบาย ดมนม ไมดม

1.2 การดแลตนเอง การขบถาย การแปรงฟน การอาบนำ การแตงกาย การรบประทานอาหาร การลางมอ อน ๆ.......................................................................................

1.3 การนอนหลบพกผอน นอนหลบชวงกลางวน ระยะเวลา.................ชวโมง นอนหลบชวงกลางคน ระยะเวลา................ชวโมง 2. พฤตกรรมทเดกทำได เลนไดดวยตนเองอยางอสระ รบฟงและยอมรบขอตกลงรวมกน เลนรวมกบคนในบาน แบงปนของใหกบคนในบาน ระบอารมณ ความรสกตาง ๆ ได เชน ดใจ เสยใจ โกรธ เศรา 3. การทำกจกรรมของเดก

ชวยงานบาน ระบ.......................... ชวยงานครว ระบ......................... ชวยงานสวน ระบ......................... ทำงานศลปะ ทำงานประดษฐ เลนออกกำลงกลางแจงหรอในรม

เลนตามจนตนาการ เลนอสระ เลนนา

เลนทราย เลนทดลอง ฟง - อานหนงสอนทาน

ผใหขอมล ชอ- สกล …..........................ความสมพนธกบเดก พอ แม อน ๆ โปรดระบ...........................

มาดส...ลกทำได

ชอ – สกล ด.ช./ด.ญ. …………..…………………………… วน เดอน ป ทบนทก……...........……………………..

แบบสงเกตพฤตกรรมเดกสำหรบพอแม ผปกครอง

13

คำแนะนำการใช

1. พอแม ผปกครองจดเตรยม จดหาวสด อปกรณ โดยสามารถดดแปลงสอใกลตวมาใชทดแทนได

และจดเตรยมสถานท

2. ชกชวนเดกเลนทดลองตามกจกรรมดงตวอยาง หรอกจกรรมทดลองอน ๆ จากหนงสอเลนทดลอง

สำหรบเดก หรอจากสอออนไลน

3. พอแม ผปกครองดคลปจากสอเทคโนโลยทม โดยสามารถใชควอารโคด หรอลงกทปรากฏในขอมล

เพมเตมประกอบการทดลอง แลวทำความเขาใจกจกรรม คำถามทใช และวสด อปกรณ (ในคลป)

ลำดบ วธเลน วสด อปกรณ ขอมลเพมเตมประกอบการทดลอง

1 กจกรรมสนกกบฟองสบ 1. เดกเลนทดลองใชหลอดเปาสำลให

เคลอนทไปหาผปกครอง (ทดสอบการเปาลม)

2. เดกเลนทดลองใชหลอดเปานำเปลาในชามและสงเกตสงทเกดขน

3. เดกเลนทดลองใชหลอดเปานำฟองสบ นำยาลางจาน และสงเกตสงทเกดขน

4. ขณะทำกจกรรม ผปกครองชกชวนลกพดคย สงเกตเกยวกบสงทพบเหน

5. เดกเลนเปาฟองสบอสระ

1. หลอดกาแฟ 2. สำลกอนเลก ๆ 3. ถวย ชามใสนำเปลา 4. ถวย ชามใสนำฟองสบ

นำยาลางจาน

https://youtu.be/vq27lsgKREo

2 กจกรรมนำ ทราย นำมน 1. เดกตกนำใสภาชนะ เชน ขวดนำประมาณ

ครงขวด และตดทรายใสเพมประมาณ 3-4 ชอน วางไวสงเกตสงทเกดขน (การจมของทราย)

2. เดกตกนำมนพชใสเพมลงไปประมาณ 3-4 ชอน ปดฝาขวด เขยาใหเขากนและ วางทงไวสกคร สงเกตสงทเกดขน (การลอยของนำมน)

1. นำมนพช 2. ทราย 3. นำเปลา 4. ชอนตก 5. ภาชนะทมลกษณะใส

และมฝาปด เชน ขวดนำ กลองพลาสตก ขวดโหล เปนตน

https://youtu.be/X--b2hbLnng

ภาคผนวก 1

ตวอยางกจกรรมชวนลกเลนทดลอง

14

ลำดบ วธเลน วสด อปกรณ ขอมลเพมเตมประกอบการทดลอง 3. เดกทดลองเขยาขวดซำอก 2-3 ครง

สงเกตสงทเกดขน 4. พดคยกบเดกขณะทำกจกรรมถงสงทเดก

พบเหน 3 กจกรรมเรอสะเทนนำ สะเทนบกและจรวด

1. เดกตดหลอดกาแฟขนาดสน - ยาว ตางกน 2-3 อน

2. เดกปนดนนำมนสวมปดปลายหลอด ดานใดดานหนง สมมตเปนจรวด

3. นำหลอดจรวดสวมใสทหลอดงอ (ดานปลายหลอด) แลวเปาหลอดดานงอใหหลอดจรวดพงออกไป

4. เดกเลนเปาจรวดสน - ยาว สงเกต ความแรงทตางกน

5. เดกเลนเปาจรวดอสระตามความสนใจ

1. หลอดกาแฟ 2. หลอดงอ 3. ดนนำมน

https://youtu.be/HJCrA6oonCo

4 กจกรรมตวทำละลาย 1. เดกตกเกลอปนใสแกวนำเปลาใบท 1

คนใหเขากนและสงเกตสงทเกดขน (การละลายของเกลอ)

2. เดกตกทรายใสแกวนำเปลาใบท 2 สงเกต สงทเกดขน

3. ชกชวนเดกหาสงของอน ๆ ทคาดเดาวาจะ ละลายนำเลนทดลองเพมเตม เชน นำตาลทราย ผงชรส ฯลฯ ใสแกวนำใบท 1

4. พดคยถงสงทพบเหน

1. แกวพลาสตกใสใสนำเปลา 3 ใบ

2. เกลอปน 3. ทราย 4. กะละมงรองนำ

กนหกเลอะเทอะ

https://youtu.be/SDzhziLa2z4

15

คำแนะนำการใช

1. เลอกใชสอเทคโนโลยทมหนาจอขนาดใหญ เพอทเดกจะไดมองเหนตวหนงสอและภาพชดเจน เชน

คอมพวเตอร แทบเลต สมารตทว เปนตน

2. อานหรอเลาครงละ 1 เรอง เดกจะไดไมใชสายตาจองมองจอนานเกนไป (ควรสลบกบการใชหนงสอนทาน)

3. กรณนทานมกจกรรมหรอเนอหาความรเสนอแนะไวทายเลม พอแม ผปกครองควรอานและอาจ

นำไปใชพฒนาเดกตามความเหมาะสม

4. สามารถดหนงสอนทานเพมเตมไดทเวบไซต https://www.happyreading.in.th/index.php

ลำดบ หนงสอ QR Code เรองยอ สาระสำคญ 1 ชอเรอง ฉกฉก ฉกฉก

ผแตง : ตบปอง ภาพ : โอม รชเวทย

หนงสอนทานภาพเหมาะสำหรบเดกวย 2 ปขนไป เปนนทานทมคำคลองจอง เลนสมผสคำ เนอหาเกยวกบสตวหลากหลายชนด ทชกชวนกนมาขนรถไฟ และสงเสยงรองทำนองคลองจองอยางสนกสนาน

- การเลน - จำแนกเสยงและ

ชนดของสตว - สตามวน

2 ชอเรอง ทกมออรอยจง ผแตง : อมรา เรองศร ภาพ : ลำพ แสงลภ

หนงสอนทานภาพเหมาะสำหรบเดกวย 3 ปขนไป เนอเรองเกยวกบอาหารประเภทตาง ๆ รวมไปถงสวนประกอบของอาหาร เพอสรางเสรมพฤตกรรมการกนผก

- การรบประทานอาหารทมประโยชน

- วนยเชงบวก - กจวตรประจำวน

3 ชอเรอง หนงสออยากมเพอน ผแตง : สรอยยา สถตานนท ภาพ : อาทตย อมรชร

หนงสอนทานภาพสำหรบเดกวย 3 ป ขนไป เปนนทานคำคลองจอง เนอหาเกยวกบหนงสอเลมหนงทถกสายลมพดพาไปตามทตาง ๆ เพอเฝารอใหคนมาพบและเกบไปอาน

- การอาน - เลา

ตวอยางหนงสอนทาน E-Book

ภาคผนวก 2

16

ลำดบ หนงสอ QR Code เรองยอ สาระสำคญ 4 ชอเรอง โอโฮ...ฮปโปตวใหญ

ผแตง : พม ภาพ : พเตาทอง

หนงสอนทานภาพเหมาะกบเดกวย 3 ปขนไป เปนนทานคำคลองจองเนอหาเกยวกบ การสงเสรมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทมคณภาพ ซงเปนปจจยสำคญตอการเจรญเตบโตของสมอง และรางกาย ผานฮปโป ตวละครเอกของเรองพรอมเพลงประกอบ

- การรบประทานอาหาร

- มเพลงประกอบสามารถใชจดกจกรรมการรอง-เตน

5 ชอเรอง แปรงฟนดวยกนไหมจะ ผแตง : จนทรเพญ สนสอน ภาพ : ชาญศลป กตตโชตพาณชย

หนงสอภาพสำหรบเดกวย 3 ปขนไป เปนเรองราวของเดกชายทเกดความสงสยวาสตวตาง ๆ ตองแปรงฟนไหม นองนอยตวเลก ๆ ทยงไมมฟนตองดแลรกษาฟนอยางไร แลวเดก ๆ จะมวธดแลรกษาฟนของตวเองอยางไร

- กจวตรประจำวน(การแปรงฟน)

- การดและรกษาความสะอาด

6 ชอเรอง นอนหลบสบายจง ผแตง : ภมลพรรณ อนแกว ภาพ : วชราวรรณ ทบเสอ และ

กฤษณะ กาญจนาภา

หนงสอนทานภาพเหมาะสำหรบเดกอาย 2 ปขนไป เรองราวของหนนอยทงวงนอน เดนไปทกทายตกตาหมตวใหญ หมาขนนม เกาอโยก จนมาเจอคณแมอานนทานใหฟงจงนอนหลบสบาย

- การนอน - พฒนาจตใจ อารมณ

7 ชอเรอง อเลงเคงโคง อยบาน...ตานโควด ผแตง : ชวน วสาสะ ภาพ : ชวน วสาสะ

ในสถานการณโรคระบาดของโควด 19 หานอเลงเคงโคง และผองเพอนชกชวนเดก ๆ ทำภารกจ อยบาน ตานโควด : หยดเชอ เพอชาต ไปพรอม ๆ กบพอกบแมผ ปกครอง พรอมทงวธดแลตวเองจากสถานการณน เพอแสดงพลงของเด ก ๆ และสงกำล งใจแกบคลากรทางการแพทย

- การดแลรกษาสขภาพอนามย

- ทกษะชวต - กจกรรมศลปะ

ระบายสตวละครและฉากตาง ๆ ในเรอง

17

ลำดบ รายการ สาระสำคญ แหลงทมา

1 คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย Developmental Surveillance and Promotion Manual (DSPM)

คมอทใชสำหรบการตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวยในแตละวยวาวยใด มพฒนาการอยางไรโดยมวธใหพอแม ผปกครอง เฝาสงเกต ประเมนพฒนาการเดกวาเดกสามารถทำไดหรอไม ถายงทำไมไดจะมวธฝกทกษะใหเดกมพฒนาการสมวย

สถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข http://nich.anamai.moph.go.th/main.php?filename=DSPM60_Book

2 การพฒนาเดกปฐมวยอยางเปนองครวม

คมอการพฒนาเดกปฐมวยอยางเปนองครวมชวยให ผทเกยวของกบเดกมแนวทางในการพฒนาเดก ไดถกตอง เหมาะสม และสอดคลองกบพฒนาการและการทำงานของสมอง

http://preschool.or.th/doc/holistic.pdf

3 คมอพอแม "ลกรกกบหนงสอเลมแรก"

คมอเลมเลก รวบรวมความรทางการแพทยและ ประโยชนของการใชการอานเพอพฒนาสมองและสมรรถนะเดกปฐมวย (0-6 ป) รวมถงเทคนคและแนวปฏบตการอานทถกตองเพอการพฒนาเดก

แผนงานสรางเสรมวฒนธรรม การอานบรหารงานโดย “มลนธสรางเสรมวฒนธรรมการอาน” ไดรบทนสนบสนนจาก สสส. ใหดาวนโหลดหนงสอฟรจากเวบไซต https://www.happyreading.in.th/index.php

ภาคผนวก 3

ตวอยางสอและแหลงขอมลสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

18

ลำดบ รายการ สาระสำคญ แหลงทมา 4 การใชสอเทคโนโลยสำหรบ

เดกปฐมวย สอเทคโนโลยมอทธพลตอชวตของเดกปฐมวยอยางหลกเลยงไมได คมอนเปนแนวทางปฏบตสำหรบ พอแม ผปกครอง คร ในการใชสอเทคโนโลยกบ เดกปฐมวยทเหมาะสมกบวยและเพอสนบสนนการเรยนรของเดก

http://preschool.or.th/doc/technology.pdf

5 เวบไซตคณลก

แอปพลเคชนสำหรบมอถอและแทบเลต ทพฒนาขนเพอชวยใหความรแกพอแม ผปกครองในการดแล ประเมน และตดตามการเจรญเตบโต พฒนาการ และสขภาพของเดก

www.khunlook.com

6 ออกมาเลน เวบไซตทรวบรวมความรและนำเสนอกจกรรม การเลนทเดกเปนผรวมเลนดวยตนเอง ทำใหเดกไดรบความสนกสนาน ไมกำหนดรปแบบกตกาทเปนทางการ รวมทงการละเลนพนบานดวย

https://www.kidactiveplay.com/index.php

7 learning4kids เวบไซตทจดหมวดหมการทำกจกรรมเพอพฒนา เดกปฐมวยไวหลากหลายรปแบบทผใหญสามารถใหเดกทำไดทบาน และสามารถเลอกกจกรรมใหเหมาะสมกบวยของเดกได

https://www.learning4kids.net/

8 คมอหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2560 สำหรบเดกอาย 3 – 6 ป

สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จดทำขนเพอใหสถานศกษา สถานพฒนาเดกปฐมวย และหนวยงานทเกยวของไดมความรความเขาใจในการนำหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2560 สการปฏบต สามารถใชเปนแนวทางในการพฒนาใหเหมาะสมกบสภาพทองถน บรบทความตองการของสถานศกษา

http://academic.obec.go.th/images/document/1572317514_d_1.pdf

.

19

กระทรวงสาธารณสข. (2561). คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย Developmental Surveillance and Promotion Manual (DSPM). กรงเทพมหานคร: สำนกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย และสมาคมกมารแพทยแหงประเทศไทย. (ม.ป.ป.). คมอสำหรบพอแมเพอเผยแพรความรดานการดแลและพฒนาเดก ตอน เดกวยอนบาล 3-6 ป. กรงเทพมหานคร: ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย และสมาคมกมารแพทยแหงประเทศไทย.

สมาคมอนบาลศกษาแหงประเทศไทยในพระราชปถมภ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร. (2560). การพฒนาเดกอยางเปนองครวม (พมพครงท1). กรงเทพมหานคร: พลสเพรส.

สมาคมอนบาลศกษาแหงประเทศไทยในพระราชปถมภ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร. (2560). การใชสอเทคโนโลยสำหรบเดกปฐมวย (พมพครงท1). กรงเทพมหานคร: พลสเพรส.

สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา, กระทรวงศกษาธการ. (2560). คมอหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2560 สำหรบเดกอาย 3-6 ป. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทย.

สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา, กระทรวงศกษาธการ. (2560). หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2560. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, กระทรวงศกษาธการ. (2563). แผนปฏบตการดานการจดการศกษาปฐมวยของกระทรวงศกษาธการ (พ.ศ. 2563 – 2565). อดสำเนา.

World Health Organization. (2019). WHO guidelines on physical activity, sedentary behaviour and sleep for children under 5 years of age. Retrieved June 1, 2020 from https://apps.who.int/iris/handle/10665/311664

ขอมลอางอง

20

ทปรกษา

นายอำนาจ วชยานวต เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

นางวฒนาพร ระงบทกข รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

นางสาวรตนา แสงบวเผอน ผอำนวยการสำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา

คณะทำงาน

นางวาทน ธระตระกล ขาราชการบำนาญ

รองศาสตราจารย ดร.พชร ผลโยธน ขาราชการบำนาญ

นางเอมอร รสเครอ ขาราชการบำนาญ

นางรงรว กนกวบลยศร ขาราชการบำนาญ

นางสาวแนงนอย แจงศรกล ขาราชการบำนาญ

ดร.วรนาท รกสกลไทย ผอำนวยการโรงเรยนเกษมพทยา แผนกอนบาล

นางสาวสดใจ พรหมเกด ประธานมลนธสรางเสรมวฒนธรรมการอาน

นางสรสวด จนทรกล ศกษานเทศกชำนาญการพเศษ สพป.ปทมธาน เขต 1

นางหรณญา รงแจง ศกษานเทศกชำนาญการพเศษ สพป.ประจวบครขนธ เขต 1

นางสาวจเรยง บญสม ครชำนาญการพเศษ โรงเรยนบานทงมะขามเฒา สพป.กาญจนบร เขต 1

นางภาวณ แสนทวสข สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา

นางสาวกอบกล สกขะ สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา

นางกนยา แสนวงษ สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา

นางสาวกมลชนก ผานสำแดง สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา

นางสาวนนทพร ณ พทลง สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา

นางสาวหทยา จำป สำนกวชาการและมาตรฐานการศกษา

ภาพประกอบ

นางสาวจตรารตน หลวงมล

คณะผจดทำ