ชุดการสอน...

คมอคร

ชดการสอน วชามอเตอรไฟฟาและการควบคม

รหส 3104-0005

นางนมนวล บญอนทร

ต าแหนง คร วทยฐานะช านาญการพเศษ

วทยาลยเทคนคอตรดตถ

เรอง หลกการท างาน และ การควบคมมอเตอร ไฟฟากระแสตรง

ชดการสอนวชามอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104-0005 ส าหรบนกศกษาระดบ ประกาศนยบตรวชาชพชนสง สาขาวชาไฟฟา สาขางานไฟฟาก าลง จดท าขนเพอใชเปนชดการสอน ส าหรบครเพอประกอบการจดการเรยนร ตามจดประสงครายวชา สมรรถนะรายวชาและค าอธบาย

รายวชา ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) พทธศกราช 2557 สาขาวชาไฟฟา สาขางานไฟฟาก าลง ชดการสอนวชามอเตอรไฟฟาและการควบคมประกอบดวย 10 ชด แตละชดประกอบดวย ทฤษฎทเกยวของกบมอเตอรไฟฟากระแสตรง กระแสสลบ และการควบคมมอเตอรไฟฟา แบบทดสอบ ใบปฏบตงาน แบบประเมนพฤตกรรม หนวยการจดการเรยนรประกอบดวย ชดท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ชดท 2 เรองหลกการท างาน และการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส ชดท 3 หลกการท างานและการควบคมมอเตอร ไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ชดท 4 เรองขนาดของสายไฟฟาและอปกรณทใชปองกนมอเตอร ชดท 5 เรองหลกการท างานของอปกรณทใชในการควบคมมอเตอรดวยคอนแทกเตอร ชดท 6 เรองการ ตอและปองกนมอเตอรไฟฟา 3 เฟส ชดท 7 เรองการควบคมมอเตอรไฟฟา3 เฟสดวยอปกรณชนดตาง ๆ ชดท 8 เรองการควบคมมอเตอรไฟฟา 3 เฟสแบบเรยงล าดบ ชดท 9 เรองการควบคมการกลบ ทศทางการหมนมอเตอรไฟฟา 3 เฟส และชดท 10 เรองการเรมเดนมอเตอรแบบ สตาร-เดลตา ชดการสอนชดท 1 นประกอบดวยเนอหาทางทฤษฎ เรองความหมาย สวนประกอบ ชนด วธการควบคมความเรว และวธการกลบทางหมนของมอเตอรไฟฟากระแสตรง โดยใชสอการสอน บทเรยน Power point บนเวปไซต ของวทยาลยเทคนคอตรดตถ เนอหาทางดานปฏบต เรองการตอวงจร ควบคมความเรว และการตอวงจรกลบทางหมนของมอเตอรไฟฟากระแสตรง โดยใชชดฝกการควบคม มอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A และ A.1)

นมนวล บญอนทร

ค าน า

ก

เรอง

หนา

ค าน า ............................................................................................................................... สารบญ ............................................................................................................................ ค าชแจง ..........................……………...…..……………………………………………. ค าแนะน าส าหรบคร ……………….………................................................................... ขนตอนการใชการสอนชดท 1 ……………………….………………………….….... ขอแนะน าการใชสอการสอน........................................................................................... วธการใชสอการสอน ...................................................................................................... ผงมโนทศนสาระการเรยนร รายวชามอเตอรไฟฟาและการควบคม ............................... ผงมโนทศนสาระการเรยนรชดการสอนท 1 .................................................................. จดประสงค สมรรถนะ และค าอธบายรายวชา ................................................................. การวเคราะหตามหลกเศรษฐกจพอเพยง …………………………….……..…...……… การวเคราะหหวเรอง …………..…………………………………………...…...……… รายละเอยดการวเคราะหหวเรอง ..................................................................................... รายละเอยดการวเคราะหจดประสงคการเรยนร .............................................................. ชดการสอนท 1 ................................................................................................................ แบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 1 .................................................................................... เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 1 ............................................................................ แบบฝกหดหนวยท 1 ........................................................................... .......................... เฉลยแบบฝกหดหนวยท 1 ………………….………….....………….…………....…… แผนการจดการเรยนร ภาคทฤษฎ ……………………………...…….……….……...… แบบทดสอบหลงเรยนหนวยท 1 .................................................................................... เฉลยแบบทดสอบหลงเรยนหนวยท 1 ............................................................................. แผนการจดการเรยนรภาคปฏบต......................................................................................

ก ข 1 3 4 5 5 6 7 8 9

11 12 13 14 19 22 23 24 25 29 32 33

สารบญ

ข

1. ชดการสอนวชามอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104-0005 ส าหรบนกศกษาระดบ ประกาศนยบตรวชาชพชนสง สาขาวชาไฟฟา สาขางานไฟฟาก าลง จดท าขนเพอใชเปนชดการสอน ส าหรบครเพอประกอบการจดการเรยนร ตามจดประสงครายวชา สมรรถนะรายวชาและค าอธบาย รายวชา ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) พทธศกราช 2557 สาขาวชาไฟฟา สาขางานไฟฟาก าลง ประกอบดวยชดการสอนทงหมด 10 ชด ดงทกลาวมาแลว 2. ชดการสอนชดน เปนชดท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง วชามอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104-0005 ส าหรบนกศกษาระดบประกาศนยบตร วชาชพชนสง(ทเรยนจบสายสามญระดบชนมธยมศกษาปท 6 หรอสายอาชวศกษาระดบชน ปวช.3 ทไมใชสาขาวชาไฟฟาก าลง

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหครผสอน ทใชชดการสอนท 1 เขาใจบทบาทของตนเองในการน าชดการสอน

ไปใชในการจดกจกรรมการจดการเรยนร 3.2 เพอใหครผสอน ทใชชดการสอนท 1 สามารถจดกจกรรมการจดการเรยนรตามล าดบขน

ไดอยางถกตอง

ค าชแจง

อานค าชแจงตอไปนใหเขาใจ

กอนใชชดการสอน

1

4. ชดการสอน ประกอบดวย

4.1 ค าชแจงเกยวกบชดการสอน 4.2 ค าแนะน าส าหรบคร 4.3 ขนตอนการใชชดการสอน 4.4 จดประสงคการเรยนร 4.5 แผนการจดการเรยนร 4.6 แบบทดสอบกอนเรยน 4.7 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 4.8 แบบฝกหด 4.9 เฉลยแบบฝกหด 4.10 แบบทดสอบหลงเรยน 4.11 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 4.12 เฉลยใบปฏบตงาน

2

1. ชดการสอนชดท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง วชามอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104-0005 ส าหรบนกศกษาระดบประกาศนยบตร วชาชพชนสง ชนปท 1 สาขาวชาไฟฟา สาขางานไฟฟาก าลง จ านวน 7 ชวโมง 2. ครผสอนศกษาเนอหาทตองสอนใหละเอยด และศกษาชดการสอนใหรอบคอบ กอนน าไปใช 3. ครผสอนเตรยมชดการสอนใหครบตามจ านวนนกศกษา ซงนกศกษาแตละคนจะไดรบคนละ 1 เลมและกอนสอนจะตองใหนกศกษาท าแบบทดสอบกอนเรยน เมอท าเสรจใหครตรวจค าตอบและ บนทกผลคะแนนไว ทงครผสอนและนกศกษา 4. ครผสอนชแจงบทบาทของนกศกษากอนใชชดการสอน ใหนกศกษาไดเรยนจากชดการสอน โดยมครผสอน เปนผบรรยายและสาธต เพอใหนกศกษาทกคนบรรลตามวตถประสงคทครผสอนตงไว 5. ขณะทนกศกษา ศกษาชดการสอนโดยมครผสอนเปนผบรรยายเนอหาทฤษฎ และสาธตตาม ใบปฏบตงาน ท าแบบฝกหด ท าตามใบปฏบตงานเพอฝกทกษะดานการปฏบตงานตามกระบวนการ จดการเรยนรครผสอนตองคอยชแนะ ดการท างานของนกศกษาทกคนอยางใกลชดเพอดความกาวหนา ของงานและถามปญหากใหค าแนะน าชวยเหลอเพอใหนกศกษาเกดความเขาใจ สามารถทจะปฏบตงาน ตอไปได 6. หลงจากนกศกษาเรยนรจนครบกระบวนการแลวจะตองใหนกศกษาท าแบบทดสอบหลงเรยน เพอประเมนผลการพฒนาในการเรยนร 7. ครผสอนฟงการอภปรายกลม ตรวจผลงาน ของนกศกษาเพอดความเปลยนแปลงและตรวจสอบ ความกาวหนา ของการเรยนร หมายเหต - ส าหรบนกศกษาทเรยนชาหรอไมเขาใจในเนอหาใดๆ ครผสอนควรอนญาตใหนกศกษาน า ชดการสอนไปศกษาดวยตนเองในชวโมงวาง หรอทบานได

3

4

ขอแนะน าการใชสอการสอน

1. เตรยมเครองมออปกรณในการใชสอ

1.1 เครองคอมพวเตอร

1.2 เครองฉายโปรเจคเตอร

1.3 โตะวางชดฝก

1.4 สอของจรงทตองใชเฉพาะเรอง

วธการใชงานสอการสอน

2. วธใชสอ Power Point และภาพเคลอนไหว

2.1 เครองคอมพวเตอรทใช Microsoft Office 2007

2.2 ทมมดานซายของหนาจอจะมสญลกษณ ( คอการถอยกลบ

การเลอนไปขางหนา) เมอตองการยอนกลบใหกด 1 ครง และถาตองการเลอนไป

ขางหนาใหกด 1 ครง เพอน าเสนอแตละบรรทด คลกทรปภาพ ( ) เพอขยายภาพ

ภาพเคลอนไหว

5

ผงมโนทศนสาระการเรยนร รายวชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม

6

ชดการสอนท 1 หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

หนวยการเรยนรท 1 ใชเวลา 7 ชวโมง

ชดการสอนท 2 หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส

หนวยการเรยนรท 2 ใชเวลา 7 ชวโมง

ชดการสอนท 3 หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส

หนวยการเรยนรท 3 ใชเวลา 14 ชวโมง

ชดการสอนท 4 ขนาดของสายไฟฟาและอปกรณทใชปองกนมอเตอรหนวยการ

หนวยการเรยนรท 4 ใชเวลา 7 ชวโมง

ชดการสอนท 7 การควบคมมอเตอรไฟฟา 3 เฟสดวยอปกรณชนดตาง ๆ

หนวยการเรยนรท 7 ใชเวลา 14 ชวโมง

ชดการสอนท 5 หลกการท างานของอปกรณทใชในการควบคมมอเตอรดวยคอนแทกเตอร

หนวยการเรยนรท 5 ใชเวลา 7 ชวโมง

ชดการสอนท 6 การตอและปองกนมอเตอรไฟฟา 3 เฟส หนวยการเรยนรท 6 ใชเวลา 14 ชวโมง

ชดการสอนท 8

การควบคมมอเตอรไฟฟา 3 เฟสแบบเรยงล าดบ

หนวยการเรยนรท 8 ใชเวลา 7 ชวโมง

ชดการสอนท 9 การควบคมการกลบทศทางการหมนมอเตอรไฟฟา 3 เฟส

หนวยการเรยนรท 9 ใชเวลา 14ชวโมง

ชดการสอนท 10 การเรมเดนมอเตอรแบบสตาร-เดลตา

หนวยการเรยนรท 10 ใชเวลา 21 ชวโมง

ผงมโนทศนสาระการเรยนร ชดการสอนท 1

7

สวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรง ใชเวลา 20นาท

ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสตรง ใชเวลา 20 นาท

การควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรง ใชเวลา 10 นาท

การกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง ใชเวลา 10 นาท

ปฏบตการตอวงจรควบคมความเรวมอเตอรไฟฟากระแสตรง ใชเวลา 3 ชวโมง

ปฏบตการตอวงจรกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง ใชเวลา 3 ชวโมง

ชดการสอนมงเนนสมรรถนะ และบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชอรายวชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104-0005 (1-6-3) ระดบชน ปวส. 1 สาขาวชา/กลมวชา/แผนกวชาชางไฟฟาก าลง หนวยกต 3 จ านวนคาบรวม 7 คาบ ทฤษฏ 1 คาบ/สปดาห ปฏบต 6 คาบ/สปดาห ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2559

จดประสงครายวชา 1. เพอใหเขาใจหลกการท างานมอเตอรไฟฟาและการควบคม 2. เพอใหตอวงจรมอเตอรไฟฟากระแสตรงและกระแสสลบ วงจรการควบคม 3. เพอใหเลอกวสดอปกรณในงานควบคมมอเตอร 4. เพอใหมกจนสยในการท างานรวมกบผอนดวยความประณต รอบคอบ และปลอดภย

สมรรถนะรายวชา 1. แสดงความรเกยวกบสญลกษณ โครงสรางและหลกการท างานของการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรงและกระแสสลบ 2. เลอกขนาดของสาย อปกรณปองกน คอนแทกเตอรในการควบคมมอเตอร 3. ตอวงจรควบคมมอเตอรกระแสสลบ 1 เฟส และ 3 เฟส

ค าอธบายรายวชา ศกษาและปฏบตเกยวกบ ชนดโครงสราง สวนประกอบและหลกการท างานของ

มอเตอรกระแสตรง มอเตอรกระแสสลบ 1 เฟส และ 3 เฟส การเรมเดนมอเตอรการกลบทางหมน การตอวงจรมอเตอรแบบตางๆ สญลกษณทใชในงานควบคม การเลอกขนาดสายไฟฟาและอปกรณปองกน อปกรณควบคมมอเตอรไฟฟา การควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรงและกระแสสลบ การตอวงจรขดลวดสปลตเฟสมอเตอร และมอเตอร 3 เฟส ตอวงจรการเรมเดนและการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงและกระแสสลบ 1 เฟส และ 3 เฟส

8

การวเคราะหตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หลกความพอประมาณ - เลอกใชวสดอปกรณในการปฏบตงานแตละวงจรไดอยางเหมาะสม - สามารถฝกทกษะการเรยนรไดเหมาะสมกบตน บคคล และสภาพแวดลอม

หลกความมเหตผล - ความนาเชอถอในการเลอกใชทฤษฎและวธการปฏบตงานวงจรตาง ๆ เพอพฒนาการ เรยนร - การเลอกใชวสดอปกรณในการตอวงจรตาง ๆ เพอพฒนาการเรยนร

หลกภมคมกน - น าหลกการควบคมมอเตอรโดยการศกษา และปฏบตตามใบงานจนมทกษะความร จากการพฒนาตนเอง - รจกน าขอผดพลาดจากการปฏบตงานมาเปนเครองเตอนใจในการปฏบตงานครงตอไป

เงอนไขความร - ความรเกยวกบทฤษฎตาง ๆ ในการควบคมเครองกลไฟฟาแบบตาง ๆ ได - ความรในหลกการปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

เงอนไขคณธรรม 1. มความสนใจใฝร 2. มวนยในการท างาน 3. มความเชอมนในตนเอง 4. มความพงพอใจในการท างาน 5. มมนษยสมพนธในการท างาน 6. มความรบผดชอบในการท างาน 7. มความซอสตยสจรตในการท างาน 8. มความสขในการท างานทไดรบมอบหมาย 9. มความประหยดในการใชทรพยากรของตนเองและสวนรวม การเชอมโยงส 4 มต

มตสงคม - ผเรยนน าความรทไดไปประยกตใชในชวตประจ าวนดานการวเคราะหปญหา การแกไขปญหา การพจารณา เพอศกษาหาความรเพมเตมหรอปรบใชในวชาอน ไดอยางมทกษะ รอบครอบและเกดประโยชน

9

มตเศรษฐกจ - ใชวสดอปกรณในการตอวงจรเพอการเรยนรอยางประหยดและคมคา เพอสรางนสยการยดหลกเศรษฐกจพอเพยง มตวฒนธรรม - ผเรยนไดรบการฝกขณะการจดกระบวนการเรยนร ฝกใหใชชวตอยางมสต มพฤตกรรมทพงประสงค มตสงแวดลอม - ผเรยนไดน าความรและหลกปฏบตในขณะการจดกระบวนการเรยนรใชวสดอปกรณเครองมอตาง ๆ อยางรคณคา เปนจดเรมตนในการรกษาสงแวดลอม ไปใชในการพฒนาตนเองท าใหสภาพแวดลอมด ตลอดจนสงแวดลอมดขนดวย เกณฑใหคะแนน (80 : 20)

1. คะแนนระหวางภาคเรยน ใบปฏบตงาน+งานทมอบหมาย 70 คะแนน จตพสย 20 คะแนน

2. คะแนนสอบปลายภาคเรยน 10 คะแนน หมายเหต คะแนนจตพสยพจารณาดงน 1. พฤตกรรมขณะเรยน 10 คะแนน 2. การแตงกาย 10 คะแนน

10

การวเคราะหหวเรอง Topic Listing Sheet

ชอรายวชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104-0005 หนวยกต 3 (7) ชอหลกสตร ประกาศนยบตรวชาชพชนสง สาขาวชาไฟฟา สาขางานไฟฟาก าลง จ านวน 126 ชวโมง หนวย ท

ชอหนวย แหลงขอมล จ านวน

ชวโมง A B C D E 1 หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง / / / / / 7

2 หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส

/ / / / / 14

3 หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส

/ / / / / 7

4 ขนาดของสายไฟฟาและอปกรณทใชปองกนมอเตอร / / / / / 7

5 หลกการท างานของอปกรณทใชในการควบคมมอเตอรดวยคอนแทกเตอร

/ / / / / 14

6 การตอและปองกนมอเตอรไฟฟา 3 เฟส / / / / / 14 7 การควบคมมอเตอรไฟฟา 3 เฟสดวยอปกรณชนดตาง ๆ / / / / / 14 8 การควบคมมอเตอรไฟฟา 3 เฟสแบบเรยงล าดบ / / / / / 7 9 การควบคมการกลบทศทางการหมนมอเตอรไฟฟา 3 เฟส / / / / / 14 10 การเรมเดนมอเตอรแบบสตาร-เดลตา / / / / / 21

สอบปลายภาค / / / / / 7 รวม 126 หมายเหต แหลงขอมล A = หลกสตรรายวชา C = ผเชยวชาญ B = เอกสารและต ารา D = ประสบการณตนเอง E = อนๆ

11

รายละเอยดการวเคราะหหวขอเรอง Topic Listing Sheet

ชอรายวชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104-0005 (1-6-3) ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง หนวยการเรยนรท 1 หนวยกต 3 จ านวนคาบรวม 7 คาบ ทฤษฏ 1 คาบ/สปดาห ปฏบต 6 คาบ/สปดาห

หวขอหลก

หวขอยอย ระดบ

R A T สวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรง / / / ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสตรง / / / การควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรง / / / การกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง / / / ปฏบตการตอวงจรควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรง / / / ปฏบตการตอวงจรกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง / / /

ชอหนวย สมรรถนะประจ าหนวย ระดบ

R A T

หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

1. แสดงความรเกยวกบการควบคมความเรวของซรสมอเตอรอยางประหยด ปลอดภยและถกตอง

/ / /

2. แสดงความรเกยวกบการควบคมความเรวของมอเตอรกระแสตรงแบบขนาน อยาง ประหยด ปลอดภย ท างานรวมกบเพอนในกลมอยางมความสข และถกตอง

/ / /

3. แสดงความรเกยวกบการกลบทศทางการหมนของซรสมอเตอรอยางประหยด ปลอดภย ดวยความรบผดชอบ และถกตอง

/ / /

4. แสดงความรเกยวกบการกลบทศทางการหมนของมอเตอรกระแสตรงแบบขนาน อยางประหยด ปลอดภย ท างานรวมกบเพอนในกลมอยางมความสขดวย ความเชอมน และถกตอง

/ / /

หมายเหต ระดบ R = Recalled Knowledge (ความจ า) A = Applied Knowledge (ความเขาใจ) T = Transferred Knowledge (สงถายความร)

12

รายละเอยดการวเคราะหจดประสงคการเรยนร ชอรายวชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104-0005 (1-6-3) ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง หนวยการเรยนรท 1 หนวยกต 3 จ านวนคาบรวม 7 คาบ ทฤษฏ 1 คาบ/สปดาห ปฏบต 6 คาบ/สปดาห

หนวยท

จดประสงคการเรยนร / เชงพฤตกรรม

ISL ระดบ ความร

PSL ระดบ ทกษะ

จ านวนขอสอบ (ขอ)

R A T I C A

1

1. บอกความหมายและชนดของมอเตอรไฟฟาไดถกตอง / / / 1 2. บอกสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง

/ / / 2

3. อธบายหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง

/ / / 1

4. บอกขอควรระวงการควบคมซรสมอเตอรไดถกตอง / / / 1 5. บอกลกษณะการควบคมมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง

/ / / 1

6. บอกวธการควบคมความเรวของซรสมอเตอรไดถกตอง / / / 1 7. เลอกวธการปรบความเรวมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง

/ / / 1

8. บอกขอดของการเรมเดนมอเตอรวธตาง ๆ ไดถกตอง / / / 1 9. อธบายวธการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง

/ / / 1

10. ตอวงจรควบคมความเรวมอเตอรไฟฟากระแสตรงได / / / / / / ใบปฏบตงาน 1

11. ตอวงจรกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงได / / / / / / ใบปฏบตงาน 1

ISL = ระดบความร (Intellectual Skill Level) PSL = ระดบทกษะ (Physical Skill Level) R : ขนฟนความร I : ขนท าเลยนแบบ A : ขนประยกตใชความร C : ขนท าถกตอง T : ขนสงถายความร A : ขนท าดวยความช านาญ

13

ชดการสอนท 1 เรอง หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

ค าชแจง ชดการสอน เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง มจดประสงคเพอ ตองการใหนกศกษา ศกษาเกยวกบ สวนประกอบ ชนด วธการควบคมความเรว และวธการกลบทศทางหมนของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1. จดประสงคทวไป 1.1 รและเขาใจโครงสราง หนาทการท างาน หลกการควบคมความเรว และวธการกลบ ทศทางหมน ของมอเตอรไฟฟาของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.2 ปฏบตการควบคมความเรว และการกลบทศทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.3 คณธรรม จรยธรรม คานยมและคณลกษณะทพงประสงค 1.3.1 มความสนใจใฝร 1.3.2 มวนยในการท างาน 1.3.3 มความเชอมนในตนเอง 1.3.4 มความพงพอใจในการท างาน 1.3.5 มมนษยสมพนธในการท างาน 1.3.6 มความรบผดชอบในการท างาน 1.3.7 มความซอสตยสจรตในการท างาน 1.3.8 มความประหยดในการใชทรพยากรของตนเองและสวนรวม 2. จดประสงคเชงพฤตกรรม เมอใหนกศกษาเรยนเรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง แลวสามารถ 2.1 บอกความหมายและชนดของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2.2 บอกสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2.3 อธบายหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2.4 บอกขอควรระวงการควบคมซรสมอเตอรไดถกตอง 2.5 บอกลกษณะการควบคมมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง 2.6 บอกวธการควบคมความเรวของซรสมอเตอรไดถกตอง

14

2.7 เลอกวธการปรบความเรวมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง 2.8 บอกขอดของการเรมเดนมอเตอรวธตาง ๆ ไดถกตอง 2.9 อธบายวธการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2.10 ปฏบตการตอวงจรควบคมความเรวมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2.11 ปฏบตการตอวงจรกลบทางหมนของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 3. สวนประกอบของชดการสอนท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง มดงน 3.1 คมอครชดการสอนท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.2 แผนการจดการเรยนรหนวยท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.3 เอกสารประกอบการเรยนชดท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.4 ใบความรท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.5 ใบปฏบตงานท 1 เรองการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.6 แบบฝกหดเรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.7 แบบประเมนพฤตกรรมการเรยนรรายบคคล ชดการสอนท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.8 แบบประเมนคณธรรมจรยธรรมรายบคคล 3.9 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนชดการสอนท1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.10 สอประกอบการสอนเรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 4. เวลาทใช ใชเวลาในการสอนจ านวน 7 ชวโมง 5. การเตรยมการลวงหนา สงทครตองเตรยมการลวงหนา มดงน 5.1 ศกษาคมอครและแผนการจดการเรยนรท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 5.2 ใบปฏบตงานเรอง การควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 5.3 ตวอยางมอเตอรไฟฟากระแสตรงชนดตางๆ

15

5.4 แบบสงเกตพฤตกรรมระหวางการเรยนและการปฏบตงาน 5.5 แบบทดสอบกอนเรยน/หลงเรยนชดการสอนท 1 เรองการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 6. สอการจดการเรยนร 6.1 ชดการสอนท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 6.2 สอ Power point 6.3 สอของจรง 6.4 ใบปฏบตงานเรองการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 6.5 ตวอยางมอเตอรไฟฟากระแสตรงชนดตางๆ 7. การจดชนเรยน การจดชนเรยนตามปกตส าหรบการสอนทฤษฎ โดยจดการเรยนการสอนแบบอภปราย อธบาย สาธต สรปการเรยนภาคปฏบตจดกลมการปฏบตงานโดยการแบงกลม ๆ ละ 4 คน เพอใหนกศกษาไดปฏบตงาน โดยครเตรยมชดทดลอง เครองมออปกรณใหใชครบทกกลม ครสาธตใหดและควบคมดแลพฤตกรรมการปฏบตงานใหค าชแนะหากพบปญหา

8. วธใชชดการสอน 8.1 ศกษาคมอและแผนการจดการเรยนรหนวยท 1 8.2 ศกษาวธการใชสอการจดการเรยนร (Power point) 8.2 ศกษาวธการใชชดทดลอง และ สอ Power point 8.3 ศกษาวธการวดผลและประเมนผล 9. ขนด าเนนการสอน 9.1 ครชแจงใหนกศกษารเกยวกบบทบาทของนกศกษาในการใชชดการสอน 9.2 ครชแจงกบผเรยนตกลงวธการวดผลประเมนผลพรอมก าหนดเวลาสงผลการทดลองกบคร 9.3 การจดกจกรรมการเรยนร แบงออกเปนขนตอนดงน ขนท 1 ทดสอบกอนเรยน (Pre-test) ขนท 2 น าเขาสบทเรยน (Motivation) ขนท 3 ใหเนอหา (Information) ขนท 4 ประกอบกจกรรมการเรยน (Application)

16

ขนท 5 สรปผล (Progress) ขนท 6 ทดสอบหลงเรยน (Post-test) 9.4 ขณะนกศกษาปฏบตงานตามใบปฏบตงาน ครควรควบคมดแลการปฏบตงานของนกศกษา หากนกศกษามปญหาขณะปฏบตงานจะไดใหค าแนะน าชวยเหลอ 9.5 ครควบคมและตดตามผลการปฏบตงานของนกศกษาใหเปนไปตามขนตอนตามใบปฏบตงาน 9.6 การสรปบทเรยนและการปฏบตงานควรเปนกจกรรมรวมของนกศกษาทกกลมหรอตวแทนกลมรวมกนสรปบทเรยนและการปฏบตงาน 9.7 แบบประเมนพฤตกรรมการเรยนรและคณธรรมจรยธรรมระหวางการเรยนของนกศกษาเปนรายบคคล 9.8 ใหนกศกษาท าแบบทดสอบหลงเรยนชดท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 9.9 ตรวจผลงานการปฏบตงานตามใบปฏบตงาน และแบบทดสอบหลงเรยนแลวแจงผลใหนกศกษาทราบ 9.10 สอนซอมเสรมหรอมอบหมายงานเพมใหกบนกศกษาทไมผานเกณฑ 10. วธการใชสอการเรยนการสอนชดการสอนท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอร ไฟฟากระแสตรง นกศกษา เรยนรตามกระบวนการจดการเรยนร โดยมครเปนผใชชดการสอนท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ในการจดกระบวนการจดการเรยนร 11. บทบาทของนกศกษา 11.1 นกศกษาตองปฏบตตามค าแนะน าของครและกลม 11.2 นกศกษาตองท ากจกรรมตามทไดรบมอบหมายและรวมกนอภปราย 11.3 นกศกษาตองปฏบตงานตามใบปฏบตงาน 11.4 นกศกษาตองท าการทดลองสงผลการทดลองใหตรงตามเวลาทก าหนด

17

12. การวดและประเมนผล

12.1 วธวดผล

12.1.1 แบบประเมนพฤตกรรมการเรยนร และคณธรรมจรยธรรมระหวางการเรยนของนกศกษาเปนรายบคคล 12.1.2 ตรวจแบบทดสอบกอนเรยนหลงเรยน 12.1.3 ตรวจผลจากแบบฝกหด/การอภปราย 12.1.4 ตรวจแบบทดสอบหลงเรยน 12.1.5 ตรวจผลการปฏบตงานตามใบปฏบตงาน 12.2 เครองมอวด

12.2.1 แบบประเมนพฤตกรรมการเรยนร และคณธรรมจรยธรรมระหวางการเรยนของนกศกษาเปนรายบคคล 12.2.2 แบบทดสอบกอนเรยน 12.2.3 แบบฝกหด/ใบประเมนผลการอภปราย 12.2.4 แบบทดสอบหลงเรยน 12.2.5 แบบประเมนผลการปฏบตงานตามใบปฏบตงาน 12.3 เกณฑการประเมนผล 12.3.1นกศกษาไดคะแนนจากแบบประเมน คณธรรมจรยธรรมระหวางการเรยนของนกศกษา ไมต ากวารอยละ 80 12.3.2 คะแนนรวมตามแบบประเมนพฤตกรรมการเรยนรจากใบปฏบตงาน ไมต ากวา รอยละ 80 12.3.3 คะแนนแบบฝกหดและแบบทดสอบไมต ากวารอยละ 80 12.3.4 คะแนนแบบทดสอบหลงเรยนไมต ากวารอยละ 80

18

แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 1 ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

ชอ - สกลผท าแบบทดสอบ....................................................ชน/ปท...............กลม/หอง................... ชอ - สกลผตรวจ....................................................................วน/เดอน/ป........................................... ===================================================================== ค าชแจง ใหกากบาท () ทบตวอกษรค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว (ขอละ 1 คะแนน) เวลา 5 นาท

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 1. ขอใด ไมใช สวนประกอบของสเตเตอรในมอเตอรไฟฟากระแสตรง ก. เฟรม ข. ขวแมเหลก ค. คอมมวเตเตอร

ง. ขดลวดอารเมเจอร จ. ขดลวดสนามแมเหลก

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2. ขอใดคอลกษณะของขดลวดขนาน ก. ขดลวดเสนเลก พนมากรอบ

ข. ขดลวดเสนเลก พนนอยรอบ ค. ขดลวดเสนใหญ พนมากรอบ ง. ขดลวดเสนใหญ พนนอยรอบ จ. ขดลวดเสนใหญจ านวนรอบเทากบขดลวดอนกรม

19

จดประสงคเชงพฤตกรรมอธบายหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 3. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสตรง a. มอเตอรไฟฟากระแสตรงเปนอปกรณทเปลยนพลงงานไฟฟาเปนพลงงานกล b. เมอหมนขดลวดของมอเตอรกระแสตรงไป 1/4 รอบ หรอ 90 องศา โมเมนตของแรงคควบ ทกระท าตอขดลวดมคามากทสด c. อปกรณส าหรบเปลยนทศของกระแสไฟฟาในขดลวด ประกอบดวยตวท าสลบทหรอ คอมมวเตเตอร (commutator) และ แปรง (brush) ก. a ข. b ค. a และ b ง. b และ c จ. a และ c

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกขอควรระวงการควบคมซรสมอเตอรไดถกตอง 4. ในการควบคมซรสมอเตอรสงทตองระวงมากทสดคออะไร ก. ระวงขดลวดสนามแมเหลก ข. ระวงความเรวจะลดลงอยางฉบพลน ค. ระวงการท างานในสภาวะไมมโหลด ง. ระวงกระแสไฟฟาไหลผานซรสฟลด จ. ระวงประกายไฟทหนาสมผสของแปรงถาน

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกความหมายและชนดของมอเตอรไฟฟาไดถกตอง

5. ขอใดคอลกษณะของมอเตอรกระแสตรงแบบขนาน (Shunt motor)

ก. ความเรวคงท ข. แรงบดเรมหมนสง

ค. แรงบดต าความเรวต า ง. แรงบดสงความเรวสง จ. แรงบดต า ความเรวไมคงท

20

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกวธการควบคมความเรวของซรสมอเตอรไดถกตอง 6. ขอใด ไมใช วธการควบคมความเรวของซรสมอเตอร ก. ลดกระแสไฟฟาขดลวดสนามแมเหลก ข. เพมกระแสไฟฟาขดลวดอารเมเจอร ค. ลดกระแสไฟฟาขดลวดอารเมเจอร

ง. ลดแรงดนไฟฟาทปอนใหมอเตอร จ. ลดแรงดนไฟฟาขดลวดอนกรม

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกลกษณะการควบคมมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง 7. การปรบความเรวของมอเตอรกระแสตรงแบบขนาน (Shunt motor) ใหสงขนท าไดอยางไร ก. เปดวงจรขดลวดขนาน ข. เปดวงจรขดลวดอนกรม ค. ตอรโอสแตตอนกรมกบอารเมเจอร ง. ตอขดลวดขนานอนกรมกบรโอสแตต จ. ตอขดลวดอนกรมอนกรมกบรโอสแตต

จดประสงคเชงพฤตกรรมเลอกวธการปรบความเรวมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง 8. การปรบความเรวของมอเตอรกระแสตรงแบบขนาน (Shunt motor) ใหลดลงท าไดอยางไร ก. เปดวงจรอารเมเจอร ข. ตอรโอสแตตอนกรมกบอารเมเจอร ค. ตอรโอสแตตขนานกบขดลวดขนาน ง. ตอรโอสแตตขนานกบขดลวดอนกรม

จ. ตอรโอสแตตอนกรมกบขดลวดขนาน

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกขอดของการเรมเดนมอเตอรวธตาง ๆ ไดถกตอง 9. ขอใดคอขอดของการเรมเดนแบบมตวปองกนขณะไมมโหลด (No volt release) ก. เมอแรงดนเกนจะไมมผลตอชดควบคม ข. เปนการเรมเดนแบบประหยดใชอปกรณนอย ค. ในสภาวะไมมโหลดจะเปดวงจรมอเตอรทนท ง. ถาแหลงจายผดปกตเมอแรงดนต าเกนไปจะปดวงจรมอเตอรทนท จ. ถาแหลงจายผดปกตเมอแรงดนต าเกนไปจะเปดวงจรมอเตอรทนท

21

จดประสงคเชงพฤตกรรมอธบายวธการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 10. การกลบทางหมนดซมอเตอรท าไดอยางไร ก. เพมกระแสไฟฟาใหอารเมเจอร ข. เพมแรงดนไฟฟาใหกบมอเตอร ค. ลดกระแสไฟฟาขดลวดสนามแมเหลก ง. กลบทศทางการไหลของกระแสไฟฟาในขดลวดอารเมเจอรหรอกลบทศทางกระแสใน ขดลวดสนามแมเหลก อยางใดอยางหนง จ. กลบทศทางการไหลของกระแสไฟฟาในขดลวดอารเมเจอรหรอกลบทศทางกระแสใน ขดลวดสนามแมเหลก ทงสองอยาง

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 1

ขอ ก ข ค ง จ 1 2 3

4 5 6 7 8 9

10

22

แบบฝกหด หนวยท 1 ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

ชอ - สกลผท าแบบทดสอบ....................................................ชน/ปท...............กลม/หอง................... ชอ - สกลผตรวจ....................................................................วน/เดอน/ป........................................... ===================================================================== ค าชแจง จงเตมค าในชองวางใหถกตอง (ขอละ 1 คะแนน) เวลา 5 นาท

1. มอเตอรไฟฟา (Electric Motor) หมายถง......................................................................................... 2. มอเตอรไฟฟากระแสตรงเปนตนก าลงขบเคลอนทส าคญอยางหนงในโรงงานอตสาหกรรมเพราะ .......................................................................................................................................................... 3. กระแสไฟฟาในขดลวดสนามแมเหลก (Field Coil) จะสรางขวแมเหลกแบบ.................................. 4. มอเตอรไฟฟากระแสตรงประกอบไปดวย 2 สวนหลกๆ คอ........................................................... ......................................................................................................................................................... 5. การกลบทางหมนดซมอเตอรท าไดโดย............................................................................................ ..........................................................................................................................................................

23

เฉลยแบบฝกหด หนวยท 1 ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

ชอ - สกลผท าแบบทดสอบ....................................................ชน/ปท...............กลม/หอง................... ชอ - สกลผตรวจ....................................................................วน/เดอน/ป........................................... ===================================================================== ค าชแจง จงเตมค าในชองวางใหถกตอง (ขอละ 1 คะแนน) เวลา 5 นาท

1. มอเตอรไฟฟา (Electric Motor) หมายถง เครองกลไฟฟาทเปลยนแปลงพลงงานไฟฟาเปน พลงงานกล 2. มอเตอรไฟฟากระแสตรงเปนตนก าลงขบเคลอนทส าคญอยางหนงในโรงงานอตสาหกรรมเพราะ ปรบความเรวรอบได 3. กระแสไฟฟาในขดลวดสนามแมเหลก (Field Coil) จะสรางขวแมเหลกแบบ ขวเหนอ-ขวใต 4. มอเตอรไฟฟากระแสตรงประกอบไปดวย 2 สวนหลกๆ คอ ทนอารเมเจอร และ สเตเตอร 5. การกลบทางหมนดซมอเตอรท าไดโดย กลบทศทางการไหลของกระแสไฟฟาในขดลวดอารเมเจอร หรอกลบทศทางกระแสในขดลวดสนามแมเหลก อยางใดอยางหนง

24

แผนการจดการเรยนร ภาคทฤษฎ หนวยท 1

ชอวชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม สปดาหท 1

ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

เวลา 1 ชวโมง

หวขอเรอง หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

หวขอเรอง หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ประกอบไปดวยสาระการเรยนรดงน 1.1 ความหมายของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.2 สวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.3 ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.4 การควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.5 การกลบทศทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง สาระการเรยนร ความหมายของมอเตอรไฟฟากระแสตรง มอเตอรไฟฟากระแสตรง เปนตนก าลงขบเคลอนอยางหนงในโรงงานอตสาหกรรมเพราะมคณสมบตทดเดนในดานการปรบความเรวไดตงแตความเรวต าสดไปจนถงสงสด นยมใชกนมากในโรงงานอตสาหกรรม เชน โรงงานเสนใยโพลเอสเตอร โรงงานถลงโลหะ โรงงานทอผา หรอเปนตนก าลงขบเคลอนรถไฟฟา เปนตน ในการศกษาเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสตรงจงควรรจกสวนประกอบตาง ๆ ของมอเตอรไฟฟากระแสตรงและเขาใจหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสตรง และสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรง สวนทอยกบทของมอเตอรไฟฟากระแสตรง สวนทเคลอนทของมอเตอรไฟฟากระแสตรง ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสตรง ม 3 ชนดคอ มอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบอนกรม มอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนาน และมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบผสม การควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรง แบบอนกรม และแบบขนาน การกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง ท าไดโดย เปลยนทศทางกระแสไฟฟาท ไหลผานขดลวดอารเมเจอร หรอ เปลยนทศทางกระแสไฟฟาทไหลผานขดลวดสนามแมเหลก

25

จดประสงคการเรยนการสอน 1. จดประสงคทวไป เพอใหมความร ความเขาใจเรองความหมายและชนดของมอเตอรไฟฟา สวนประกอบ ของมอเตอรไฟฟากระแสตรง คณสมบตและหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสตรงแตละชนด การควบคมความเรว และวธการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบตาง ๆ ได และจตพสยดานคณธรรม จรยธรรม คานยมและคณลกษณะทพงประสงค คอ 1.1 มความสนใจใฝร 1.2 มวนยในการท างาน 1.3 มความเชอมนในตนเอง 1.4 มความพงพอใจในการท างาน 1.5 มมนษยสมพนธในการท างาน 1.6 มความรบผดชอบในการท างาน 1.7 มความซอสตยสจรตในการท างาน 1.8 มความประหยดในการใชทรพยากรของตนเองและสวนรวม 2. จดประสงคเชงพฤตกรรม (ทฤษฎ) หลงจากนกศกษา เรยนเรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง แลวสามารถ 2.1 บอกความหมายและชนดของมอเตอรไฟฟาไดถกตอง 2.2 บอกสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2.3 อธบายหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2.4 บอกขอควรระวงการควบคมซรสมอเตอรไดถกตอง 2.5 บอกลกษณะการควบคมมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง 2.6 บอกวธการควบคมความเรวของซรสมอเตอรไดถกตอง 2.7 เลอกวธการปรบความเรวมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง 2.8 บอกขอดของการเรมเดนมอเตอรวธตาง ๆ ไดถกตอง 2.9 อธบายวธการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง

26

เนอหาสาระ (ใบความรท 1) 1.1 ความหมายของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.2 สวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.2.1 สวนทอยกบท โดยทวไปเรยกวาสเตเตอร (Stator) 1.2.2 สวนทเคลอนทโดยทวไปเรยกวาโรเตอร (Rotor) 1.3 ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสตรง ม 3 ชนดคอ 1.3.1 มอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบอนกรม 1.3.2 มอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนาน 1.3.3 มอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบผสม 1.4 การควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.4.1 การควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบอนกรม 1.4.2 การควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนาน 1.5 การกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง 1.5.1 เปลยนทศทางกระแสไฟฟาทไหลผานขดลวดอารเมเจอร 1.5.2 เปลยนทศทางกระแสไฟฟาทไหลผานขดลวดสนามแมเหลก

กจกรรมการเรยนการสอน (ภาคทฤษฎ) กจกรรมคร 1. ขนน าเขาสบทเรยน หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ครผสอนถามนกศกษาวาเครองใชไฟฟาในบานมอะไรบางทท างานโดยใชมอเตอร ตอบ พดลม เครองเลนซด เครองซกผา ครผสอนถามตอวามอเตอรทเปนสวนประกอบในเครองใชไฟฟาใชกบไฟฟาชนดใดบาง ตอบ ไฟฟากระแสสลบ ไฟฟากระแสตรง ครผสอนกลาววาวนนเราจะมาเรยนรเรองชนดของมอเตอรไฟฟากระแสตรงและวธการควบคม 2. ขนศกษาขอมล 2.1 อธบายจดประสงคการเรยนการสอน แลวใหผเรยนศกษาเรยนรจากบทเรยน Power point บนเวปไซต ของวทยาลยเทคนคอตรดตถ 2.2 จดแบงเนอหาแบงกลม มอบหมายงานคนควา และ อภปราย 2.2.1 ความหมายของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 2.2.2 สวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 2.2.3 ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสตรง

27

2.2.4 การควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรง 2.2.5 การกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง 2.3 จดกลมการเรยนการสอนโดย

ขนท 1 ครผสอนก าหนดขอบขายเนอหาทตองการใหนกศกษาท าการศกษาแลวเปดโอกาสใหผเรยนชวยกนอภปรายเพอก าหนดขอบเขตของงานหรอเนอหาทจะศกษานนเองตามความคดเหนสวนใหญภายในหองเรยน ขนท 2 แบงกลมออกกลมละเทาๆ กนโดยประมาณซงสมาชกภายในกลมจะตองมคนเกง ปานกลาง ออน คละกนไปเหมอนกนทกกลมและแตละกลมตองมความสามารถ และความถนดตางกนดวย ขนท 3 ใหแตละกลมเลอกหวขอทตองการจะท าการศกษาแลวแบงเนอหาทตองการศกษาออกเปนหวขอยอยเพอทจะแบงเนอหา กนรบผดชอบในหวขอทแตละคนไดรบมอบหมาย ขนท 4 ใหสมาชกในกลมน าผลทไดจากการศกษาตามหวขอทไดรบมอบหมายมารวมกนแลวชวยกนปรบแตงเนอหาหรอผลงานนน ๆ ใหสมบรณใหมากทสด แลวใหแตละกลม น าเสนอผลงานหนาชนเรยน ขนท 5 ใหทกกลมชวยกนประเมนผลโดยการประเมนใหดทงกระบวนการกลม (Process) และผลงานทออกมาเมอผเรยนท าหนาทของตนเสรจแลวในแตละขอเมอขนขอใหมใหผเรยนผลดเปลยนหนาทกนท าไปเรอย ๆ จนกวาจะครบทกหนาท แลวชวยกนอธบายใหกบสมาชกภายในกลมใหเขาใจ 3. ขนพยายาม นกศกษาท าแบบทดสอบหลงเรยนหนวยท 1 เรองหลกการท างานและการควบมอเตอรไฟฟากระแสตรง ในบทเรยน Power point 4. ขนส าเรจ ครผสอนและนกศกษารวมกนเฉลยแบบทดสอบหลงเรยนหนวยท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรงแลวครผสอนใหนกศกษาท าแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ประจ าหนวยท 1 เพอเกบคะแนนของผเรยนแตละคน ไวเปนคะแนนเกบ

28

แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 1 ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

ชอ - สกลผท าแบบทดสอบ....................................................ชน/ปท...............กลม/หอง................... ชอ - สกลผตรวจ....................................................................วน/เดอน/ป........................................... ===================================================================== ค าชแจง ใหกากบาท () ทบตวอกษรค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว (ขอละ 1 คะแนน) เวลา 5 นาท

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 1. ขอใดคอลกษณะของขดลวดขนาน ก. ขดลวดเสนเลก พนมากรอบ ข. ขดลวดเสนเลก พนนอยรอบ

ค. ขดลวดเสนใหญ พนมากรอบ ง. ขดลวดเสนใหญ พนนอยรอบ จ. ขดลวดเสนใหญจ านวนรอบเทากบขดลวดอนกรม

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2. ขอใด ไมใช สวนประกอบของสเตเตอรในมอเตอรไฟฟากระแสตรง ก. เฟรม ข. ขวแมเหลก ค. คอมมวเตเตอร

ง. ขดลวดอารเมเจอร จ. ขดลวดสนามแมเหลก

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกขอควรระวงการควบคมซรสมอเตอรไดถกตอง 3. ในการควบคมซรสมอเตอรสงทตองระวงมากทสดคออะไร ก. ระวงขดลวดสนามแมเหลก ข. ระวงความเรวจะลดลงอยางฉบพลน ค. ระวงการท างานในสภาวะไมมโหลด ง. ระวงกระแสไฟฟาไหลผานซรสฟลด จ. ระวงประกายไฟทหนาสมผสของแปรงถาน

29

แผนการจดการเรยนร ภาคปฏบต หนวยท 1

ชอวชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม สปดาหท 1

ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

เวลา 6 ชวโมง

หวขอเรอง การควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

สาระการเรยนร การควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ประกอบไปดวยสาระการเรยนรดงน 1. ปฏบตการตอวงจรควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 2. ตอวงจรเรมเดนและกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง สาระส าคญ มอเตอรไฟฟากระแสตรง ปฏบตการตอวงจรควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง และการตอวงจรเรมเดนและกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง ขนตอนการปฏบตงานอยในใบปฏบตงานท 1

จดประสงคการเรยนร 1. จดประสงคทวไป

เพอใหมความรความเขาใจ สามารถปฏบตการตอวงจรควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง และการตอวงจรเรมเดนและกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง และคณธรรม จรยธรรม คานยมและคณลกษณะทพงประสงค ดงน 1.1 มความสนใจใฝร 1.2 มวนยในการท างาน 1.3 มความเชอมนในตนเอง 1.4 มความพงพอใจในการท างาน 1.5 มมนษยสมพนธในการท างาน 1.6 มความรบผดชอบในการท างาน 1.7 มความซอสตยสจรตในการท างาน 1.8 มความประหยดในการใชทรพยากรของตนเองและสวนรวม

33

2. จดประสงคเชงพฤตกรรม (ปฏบต) หลงจากนกศกษา เรยนเรองมอเตอรไฟฟากระแสตรง แลวสามารถ 2.1 ปฏบตการตอวงจรควบคมความเรวของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 2.2 ปฏบตการตอวงจรการกลบทศทางการหมนของมอเตอรไฟฟากระแสตรง ไดถกตอง กจกรรมการเรยนการสอน (ภาคปฏบต) ในขนกจกรรมการเรยนการสอนภาคปฏบตใชขนตอนการสอนแบบทกษะประกอบดวยขนตอนดงน 1. ขนน าเขาสบทเรยน ครผสอนถามนกศกษาวาถาเราไมรจกสวนประกอบและจดใชงานตาง ๆ ของอปกรณทใชงานการเรมเดนและกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงเราจะตอวงจรควบคมไดอยางถกตองและปลอดภยหรอไม นกศกษาตอบวา ไม ครผสอนกลาวตอวา ถาเชนขณะทครสาธตการตอวงจรเรมเดนหรอกลบทศทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง นกศกษาตองตงใจดและท าความเขาใจทกขนตอน 2. ขนสาธต นกศกษาสงเกตและดการสาธตของครผสอน วธการตอวงจรเรมเดนและกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงตามใบปฏบตงานท 1 เรองการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง โดยใชชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A และ A.1) ประกอบการสอน 3. ขนฝกหด ขนท 1 ครผสอนถายทอดความรใหมใหนกศกษาในคาบเรยนและแจกใบปฏบตงานเพอทวา นกศกษาจะปฏบตงานตามใบปฏบตงานโดยใชชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A และ A.1) ประกอบการปฏบตงานไดถกตอง ขนท 2 แบงกลมผเรยนออกเปนกลมกลมละเทา ๆ กนโดยประมาณ และสมาชกภายในกลมจะตองม เดกเกง ปานกลาง และออนคละกนไปเหมอนกนทกกลม ขนท 3 สมาชกในกลมชวยกนศกษาทบทวนขนตอนทผสอนไดสาธต และสมาชกภายในกลมทเรยนเกงใหชวยผเรยนทออนโดยรวมมอรวมใจกนสรปขนตอนการปฏบตงานทไดทงหมดเพอเตรยมชวยกนปฏบตงานตามใบปฏบตงานท 1 ขนท 4 ครผสอนแจกใบปฏบตงานใหทกกลม โดยใบปฏบตงานทแจกให ตองเหมอนกนทกกลม สมาชกภายในกลมชวยกนศกษาใบงานและการตอวงจรตามทใบปฏบตงานก าหนดให โดยสมาชกภายในกลมตองแบงหนาทกนดงน

34

1. อานค าสงและท าความเขาใจ สงทตองการใหปฏบตจากใบปฏบตงานท 1 2. รวบรวมขอมลทไดจากการเรยนรเบองตน 3. ปฏบตงานตามขนตอนทใบปฏบตงานก าหนดโดยใชชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A และ A.1) ประกอบการปฏบตงาน 4. สรปขอมลทไดจากการเรยนร เมอผเรยนท าหนาทของตนเสรจแลวในแตละขอเมอเรมวงจรใหม ใหผเรยนผลดเปลยนหนาทกนท าไปเรอย ๆ จนกวาจะครบทกหนาท แลวชวยกนอภปรายสมาชกภายในกลม ใหเขาใจ เมอเรมสปดาหใหม ผสอนกจะด าเนนการแบงกลมใหม สบเปลยนสมาชกภายในกลมไปเรอย ๆ เพอใหผเรยนไดท างานรวมกบเพอน ๆ เพอเตรยมปรบตวเมอศกษาจบและไปท างานจะตองพบเจอผรวมงานทหลากหลาย 4. ขนสรปและตรวจสอบ 4.1 นกศกษาสรปผลการปฏบตงานวงจรเรมเดนมอเตอรและการกลบทางหมนมอเตอร ตามทใบปฏบตงานก าหนด 4.2 ครผสอนตรวจสอบความถกตองผลการปฏบต งานและใหคะแนนตามแบบวดผลและประเมนผลการปฏบตงานขนสรปและตรวจสอบ ของนกศกษาจากใบปฏบตงานท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 5. ขนฝกฝนจนเกดความช านาญ นกศกษารวมกนก าหนดอปกรณทใชควบคมการเรมเดนและการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงเพอท าใหเกดความช านาญในการปฏบตงานตามขนตอนทก าหนด 6. ขนประเมนผล ครผสอนท าการประเมนผลการตรวจสอบความถกตองการตอวงจรการเรมเดนและการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง 7. ขนเฉลย

นกศกษารวมกบครผสอนในการเฉลยผลการปฏบตงาน พรอมสลบกนตรวจใหคะแนน งานทมอบหมาย / กจกรรม

1. กอนเรยน นกศกษาท าแบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

35

2. ขณะเรยน นกศกษาท าใบปฏบตงานท 1 เรองการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรงโดยใชชดฝกการ

ควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A และ A.1) ประกอบการปฏบตงาน 3. หลงเรยน 3.1 นกศกษาท าแบบทดสอบหลงเรยนหนวยท 1

3.2 ใหนกศกษาไดศกษาลวงหนาครงตอไป หนวยท 2 หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส สอประกอบการเรยนการสอน

1. สอสงพมพ 1.1 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนพรอมเฉลย หนวยท 1 1.2 ใบความรท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง

1.3 ใบปฏบตงานท 1 เรองการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 2. สอโสตทศน

น าเสนอเนอหาดวยคอมพวเตอร และบทเรยน Power point บนเวปไซต ของ วทยาลยเทคนคอตรดตถ

3. สออปกรณ / สอของจรง 3.1 ชดสตารต 3.2 มลตมเตอร 3.3 สายตอวงจร 3.4 เซอรกตเบรกเกอร 3.5 ชดเซลไฟฟา AA 4 กอน 3.6 ชดเซลไฟฟา AA 8 กอน 3.7 แอมมเตอรกระแสตรง 3.8 แหลงจายไฟฟากระแสตรง 3.9 เครองวดความเรวรอบดวยแสง 3.10 มอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนาน 3.11 มอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบอนกรม 3.12 สวตช 2 ขวสบ 2 ทาง (DPDT. Switch) 3.13 ชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A และ A.1)

36

การวดผล 1. กอนเรยน วดผลจาก 1.1 สงเกตจากความพรอมของนกศกษาทเขาชนเรยน 1.2 การเตรยมอปกรณในการปฏบตงานของนกศกษา 1.3 การแตงกายถกตองตามระเบยบของวทยาลย 1.4 แบบทดสอบกอนเรยน 2. ระหวางเรยน วดผลจาก 2.1 การมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน 2.2 ความรบผดชอบในหนาท ตามทไดรบมอบหมาย 2.3 แบบฝกหดหนวยท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 2.4 ใบปฏบตงานท 1 การควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 2.5 อภปรายกลมหลงจากศกษาจากใบความรและทดลองตามใบปฏบตงาน 3. หลงเรยน วดผลจาก 3.1 แบบทดสอบหลงเรยนหนวยท 1 เรองหลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ในบทเรยน Power point 3.2 ใบปฏบตงานท 1 เรองการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง 3.3 การใหคะแนนกลมของนกศกษาแตละคน 3.4 ประเมนผลจากการอภปรายกลม

37

เฉลยใบปฏบตงาน

รปท 1.13 วงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนาน

รปท 1.21 เฉลยวงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนานจากรปท 1.13

ก.รปดานนอกชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A)

38

ข.รปดานในชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A)

รปท 1.22 รปดานนอกและดานในชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A) ขณะยงไมตอวงจร

ตารางท 1.7 ตารางเฉลยการเปรยบเทยบลกษณะการหมนของมอเตอร ต าแหนงชดสตารต ขวของแหลงจายตามวงจร ลกษณะการหมนของมอเตอร

ON 1 ON 2 OFF

ตารางท 1.8 ตารางเฉลยการเปรยบเทยบลกษณะการหมนของมอเตอร

ต าแหนงชดสตารต ขวของแหลงจายสลบกนกบวงจร ลกษณะการหมนของมอเตอร

ON 1 ON 2 OFF

39

รปท 1.15 วงจรกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงดวยสวตช 2 ขวสบ 2 ทาง (DPDT. Switch)

รปท 1.22 เฉลยวงจรกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงดวยสวตช 2 ขวสบ 2 ทาง (DPDT. Switch) จากรปท 1.15

ก. วงจรการตอชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A)

40

ข. ตอสายกบชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A)

รปท 1.23 แสดงการตอวงจรและตอสายจรงกบชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A) ตารางท 1.9 ตารางเฉลยเปรยบเทยบลกษณะการหมนของมอเตอร

ต าแหนง ชดสตารต

ปรบต าแหนง DPDT. Switch

ลกษณะการหมนของมอเตอร

ON 1 ขวบวกแดงขวลบด า หมนตามเขมนาฬกา ON 2 ขวบวกแดงขวลบด า หมนทวนเขมนาฬกา OFF ขวบวกแดงขวลบด า ไมหมน

ตารางท 1.10 ตารางเฉลยเปรยบเทยบลกษณะการหมนของมอเตอร

ต าแหนง ชดสตารต

ปรบต าแหนง DPDT. Switch

ลกษณะการหมนของมอเตอร

ON 1 ขวบวกด าขวลบแดง หมนทวนเขมนาฬกา ON 2 ขวบวกด าขวลบแดง หมนตามเขมนาฬกา OFF ขวบวกด าขวลบแดง ไมหมน

41

ก. วงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบอนกรม ใชเซลไฟฟา 6 กอนตอขวตามวงจร

ข. วงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบอนกรม ใชเซลไฟฟา 8 กอนตอขวตามวงจร

ค. แสดงการตอเซลไฟฟา 6 กอน

ง. ตอสายกบชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A1) ใชเซลไฟฟา 6 กอน

42

จ. ตอสายกบชดฝกการควบคมมอเตอรไฟฟา (Electric Motor Control Training Set A) ใชเซลไฟฟา 8 กอน

รปท 1. 24 เฉลยวงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบอนกรมจากรปท 1.16

ตารางท 1.11 ตารางเปรยบเทยบลกษณะและทศทางการหมนของมอเตอร 12 โวลต โดยใชเซลไฟฟา เซลไฟฟา ขวของแหลงจาย ลกษณะการหมนของมอเตอร

6 กอน ตอขว บวก ขวลบ ตามวงจร ไมหมน 6 กอน ตอขว บวก ขวลบ ตรงขามกบวงจร ไมหมน 8 กอน ตอขว บวก ขวลบ ตามวงจร หมนตามเขมนาฬกาความเรว 639 รอบตอนาท 8 กอน ตอขว บวก ขวลบ ตรงขามกบวงจร หมนทวนเขมนาฬกาความเรว 639 รอบตอนาท

ข. วงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนานตอขว บวก ขวลบ ตามวงจร

ค. วงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนานตอขว บวก ขวลบ สลบกนกบวงจร

รปท 1.24 เฉลยวงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนานจากรปท 1.1

43

ตารางท 1.12 ตารางเปรยบเทยบลกษณะและทศทางการหมนของมอเตอร 24 โวลต โดยใชแหลงจาย ไฟฟากระแสตรง ปรบคา ขวของแหลงจาย ลกษณะการหมนของมอเตอร

6 โวลต ตอขว บวก ขวลบ ตามวงจร ไมหมน 6 โวลต ตอขว บวก ขวลบ สลบกนกบวงจร ไมหมน 12 โวลต ตอขว บวก ขวลบ ตามวงจร หมนตามเขมนาฬกาความเรว 1,424 รอบตอนาท 12 โวลต ตอขว บวก ขวลบ สลบกนกบวงจร หมนทวนเขมนาฬกาความเรว 1,467 รอบตอนาท 24 โวลต ตอขว บวก ขวลบ ตามวงจร หมนตามเขมนาฬกาความเรว 3,030 รอบตอนาท 24 โวลต ตอขว บวก ขวลบ สลบกนกบวงจร หมนทวนเขมนาฬกาความเรว 3,030 รอบตอนาท

44

แบบประเมนกระบวนการเรยนร (รายบคคล)

ชอ……………….……………………….…………ชน………..……เลขท.................................... เรอง หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ในตารางขวามอทตรงกบการปฏบต

โดยก าหนดเกณฑการใหคะแนนแตละประเดนดงน 3 หมายถง แสดงพฤตกรรมการปฏบตบอยครง 2 หมายถง แสดงพฤตกรรมเปนบางครง 1 หมายถง แสดงพฤตกรรมนาน ๆ ครง

พฤตกรรมทปฏบต ระดบการปฏบต คะแนนรวม

15 3 2 1 1. มความสามารถในการวเคราะหงาน 2. กลาตดสนใจในการปฏบตงาน 3. มการวางแผนการท างานอยางเปนขนตอน 4. ปฏบตงานตามหนาทไดตามแผนทก าหนด 5. มการบนทกผลการปฏบตงานอยางเปนระบบ

รวม

ลงชอ....................................ผประเมน ( )

.........../..................../............. เกณฑการตดสน คะแนน 13 - 15 หมายถง ดเยยม คะแนน 10 - 12 หมายถง ด คะแนน 7 - 9 หมายถง ผานเกณฑการประเมน คะแนน 1 - 6 หมายถง ปรบปรง

45

แบบประเมนคณธรรมจรยธรรม (รายบคคล)

ชอ……………….……………………….…….…………ชน………………เลขท………...…….… เรอง หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ในตารางขวามอทตรงกบความเปนจรงทสด

โดยก าหนดเกณฑการใหคะแนนแตละประเดนดงน คะแนน 3 หมายถง แสดงพฤตกรรมบอยครง คะแนน 2 หมายถง แสดงพฤตกรรมเปนบางครง คะแนน 1 หมายถง แสดงพฤตกรรมนาน ๆ ครง

พฤตกรรมทนกศกษาแสดง ระดบคะแนน คะแนน

รวม 21

บนทกเพมเตม

3

2

1 1. ตรงตอเวลา 2. ยอมรบฟงความคดเหนของเพอนรวมงาน 3. มความรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย 4. รวมแสดงความคดเหนในการท างาน 5. ใชวสดอปกรณดวยความเหมาะสมและประหยด 6. การจดเกบเครองมอ/ชดฝก 7. การท าความสะอาด/ความปลอดภย

รวม ลงชอ....................................ผประเมน

( ) .........../..................../.............

เกณฑการตดสน คะแนน 17 - 21 หมายถง ดเยยม คะแนน 11 - 16 หมายถง ด คะแนน 6 - 10 หมายถง ผานเกณฑการประเมน คะแนน 1 - 5 หมายถง ปรบปรง

46

แบบประเมนผลใบปฏบตงานท 1 หนวยท 1

ชอวชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม รหสวชา 3104 - 0005 สอนครงท 1

ชอหนวย หลกการท างานและการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง จ านวน 6 ชวโมง

ชอเรอง การควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง จ านวน 6 ชวโมง

หวขออภปราย หลกการและเหตผลในการเลอกวธการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรงชนดตางๆ ชอกลม สมาชกกลม 1. 2.

3. 4. 5.

รายการประเมน คะแนนเตม ผลคะแนน หมายเหต

1. การแบงหนาท 2. การท างานเปนทม 3. ความรบผดชอบ 4. การอภปรายกลม 5. การแสดงความคดเหน 6. ความพรอมในการน าเสนอ 7. บคลกในการน าเสนอ 8. ความชดเจนของการน าเสนอ 9. การตอบขอซกถาม 10. การสรปประเดนส าคญ

10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

ผล/คะแนน ด = 90 - 100 ปานกลาง = 70 - 89 พอใช = 50 - 69 ปรบปรง = ต ากวา 50 คะแนนเตม รวม 100 คะแนน

รวมคะแนนทได

ลงชอ .....................................ผประเมน ( ) .........../................/................

47

แบบสงเกตพฤตกรรมการเรยนรรายบคคล

ค าชแจง ใหท าเครองหมาย และหากนกศกษา มพฤตกรรมนน ลงในชองรายการ

เกณฑการวดผล ใหคะแนนระดบคณภาพของแตละพฤตกรรมดงน 1. ดมาก = 4 สนใจฟง ไมหลบ ไมพดคยในชน มค าถาม ตอบค าถามถก ท างานสงตามเวลา 2. ด = 3 พฤตกรรมการแสดงออกอยในเกณฑประมาณ 70% 3. ปานกลาง = 2 พฤตกรรมการแสดงออกอยในเกณฑประมาณ 50%

4. ปรบปรง = 1 เขาชนเรยน แตการแสดงออกนอยมาก สงงานไมครบ สงงานไมตรงเวลา

ลงชอ .....................................ผสงเกต (..........................................) .........../................/...............

ท ชอ-นามสกล

พฤตกรรม

รวม ความสนใจ การแสดง

ความคดเหน

การตอบค าถาม

การยอมรบฟงคนอน

ท างานตามทมอบหมาย

4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

48

แบบสงเกตพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมกลม

ค าชแจง ใหท าเครองหมาย และหากนกศกษามพฤตกรรมนน ลงในชองรายการ

เกณฑการวดผล ใหคะแนนระดบคณภาพของแตละพฤตกรรมดงน 1. ดมาก = 4 ประสทธภาพอยในเกณฑ 90 - 100% หรอปฏบตบอยครง 2. ด = 3 ประสทธภาพอยในเกณฑ 70 - 89% หรอปฏบตบางครง

3. ปานกลาง = 2 ประสทธภาพอยในเกณฑ 50 - 69% หรอปฏบตครงเดยว 4. ปรบปรง = 1 ประสทธภาพอยในเกณฑ ต ากวา 50% หรอไมปฏบตเลย

ลงชอ .....................................ผสงเกต (..........................................) .........../................/................

ท ชอ-นามสกล

พฤตกรรม

รวม ความรวมมอ การแบงหนาท

ในกลม

การรบฟงความคดเหน

การตงใจท างาน

ท างานตามทมอบหมาย

4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

49

แบบวดผลและประเมนผลการปฏบตงาน

ใบปฏบตงานท 1 การควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรง ชอ – นามสกล …………………………………………ชน ………………….กลม………………..

หวขอทท าการประเมน รายละเอยดทพจารณา

คะแนนเตม

คะแนน ทได

หมายเหต

1. การเตรยมวสดอปกรณ

ถกตอง

5 2. การใชเครองมอ 5 3. ตอวงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบ อนกรมดวยถาน AA 6 กอน และ 8 กอน

10

4. ตอวงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบ อนกรมดวยแหลงจายไฟฟากระแสตรง

10

5. ตอวงจรกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง แบบอนกรมดวย สวตช 2 ขวสบ 2 ทาง (DPDT. Switch)

10

6. ตอวงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบ ขนานดวยถาน AA 6 กอน และ 8 กอน

10

7. ตอวงจรเรมเดนมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบ ขนานดวยแหลงจายไฟฟากระแสตรง

10

8. ตอวงจรกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรง แบบขนานดวยสวตช 2 ขวสบ 2 ทาง (DPDT. Switch)

10

9. การตอบค าถาม / สรปผลการปฏบตงาน ถกตองครบถวน

10

รวม 80

ลงชอ .....................................ผประเมน (..........................................)

.........../................/.................

50

เกณฑการสงเกตการณปฏบตงานกลม

ค าชแจง 4 หมายถง มพฤตกรรมระดบสงมาก 3 หมายถง มพฤตกรรมระดบสง

2 หมายถง มพฤตกรรมระดบปานกลาง 1 หมายถง มพฤตกรรมระดบต า

เกณฑการประเมนผลภาคทฤษฎ 1. แบบทดสอบหลงเรยนภาคทฤษฏ

มเกณฑการตดสน จากแบบทดสอบแบบปรนยจ านวน 10 ขอ 1.1 ถานกศกษาท าไดถกตอง 10 ขอ หมายความวา เกงมาก 1.2 ถานกศกษาท าไดถกตอง 8-9 ขอ หมายความวา เกง 1.3 ถานกศกษาท าไดถกตอง 7 ขอ หมายความวา ปานกลาง 1.4 ถานกศกษาท าไดถกตอง 5-6 ขอ หมายความวา พอใช 1.5 ถานกศกษาท าไดถกตอง 0-4 ขอ หมายความวา ปรบปรง

2. ใบปฏบตงาน มเกณฑการใหคะแนนตามสภาพจรง คอ ท าตามขนตอนของใบปฏบตงานมเกณฑการตดสน

คอ นกศกษาจะตองปฏบตงานตามใบปฏบตงานไดถกตองตามขนตอนโดยไดคะแนนไมต ากวารอยละ 80 ของคะแนนเตมของใบปฏบตงานจงจะถอวาผานเกณฑภาคปฏบต

51

พฤตกรรม

กลม

ความอดทน

ความสนใจใฝร

ความ

รบผดชอบ

ความซอสตย

ความประหยด

4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1 4 3 2 1

1 2 3 4

บนทกหลงการสอน บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการสอน หนวยการสอนกบเวลา เหมาะสม ควรปรบปรง

เนอหาสาระ เหมาะสม ควรปรบปรง กจกรรมการเรยนการสอน เหมาะสม ควรปรบปรง สอการเรยนการสอน เหมาะสม ควรปรบปรง

2. ผลทเกดกบผเรยน ความสนใจการเรยน มากขน นอยลง

มสวนรวมในกจกรรมการเรยน มากขน นอยลง ผลการเรยนโดยเฉลย เพมขน ลดลง 3. ผลทเกดกบผสอน มความมนใจในการสอน เพมขน ลดลง

เนอหาทท าการสอน ครบ ไมครบ การปฏบตการสอน ทนเวลา ไมทนเวลา

4. ขอเสนอแนะ ในสปดาหท 1 ของการแบงกลมส าหรบกลมทดลองและกลมควบคมหลงจากเรยนโดยใชชดการสอนท 1 ไปแลว จะตองแบงกลม เพออภปรายสรปความเขาใจหลงเรยน และตองปฏบตงานตอ ตามใบปฏบตงานทไดรบมอบหมาย ปรากฏวานกศกษาบางคนยงท างานรวมกบเพอนสมาชกในกลมไมได สาเหตเพราะไมมเพอนสนทในกลมเลย และเมอท าการอภปราย บางกลมยงไมกลาอภปราย หรอกลาซกถามเพอนทน าเสนอ (นางนมนวล บญอนทร) ผจดท า ( ) หวหนาแผนกวชาชางไฟฟา

52

จดประสงคเชงพฤตกรรมอธบายหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 4. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสตรง a. มอเตอรไฟฟากระแสตรงเปนอปกรณทเปลยนพลงงานไฟฟาเปนพลงงานกล b. เมอหมนขดลวดของมอเตอรกระแสตรงไป 1/4 รอบ หรอ 90 องศา โมเมนตของแรงคควบ ทกระท าตอขดลวดมคามากทสด c. อปกรณส าหรบเปลยนทศของกระแสไฟฟาในขดลวด ประกอบดวยตวท าสลบทหรอ คอมมวเตเตอร (commutator) และ แปรง (brush) ก. a ข. b ค. a และ b ง. b และ c จ. a และ c

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกวธการควบคมความเรวของซรสมอเตอรไดถกตอง 5. ขอใด ไมใช วธการควบคมความเรวของซรสมอเตอร ก. ลดกระแสไฟฟาขดลวดสนามแมเหลก ข. เพมกระแสไฟฟาขดลวดอารเมเจอร ค. ลดกระแสไฟฟาขดลวดอารเมเจอร

ง. ลดแรงดนไฟฟาทปอนใหมอเตอร จ. ลดแรงดนไฟฟาขดลวดอนกรม

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกความหมายและชนดของมอเตอรไฟฟาไดถกตอง 6. ขอใดคอลกษณะของมอเตอรกระแสตรงแบบขนาน (Shunt motor)

ก. ความเรวคงท

ข. แรงบดเรมหมนสง ค. แรงบดต าความเรวต า

ง. แรงบดสงความเรวสง จ. แรงบดต า ความเรวไมคงท

30

จดประสงคเชงพฤตกรรมเลอกวธการปรบความเรวมอเตอรกระแสตรงแบบขนานไดถกตอง 7. การปรบความเรวของมอเตอรกระแสตรงแบบขนาน (Shunt motor) ใหลดลงท าไดอยางไร ก. เปดวงจรอารเมเจอร ข. ตอรโอสแตตอนกรมกบอารเมเจอร ค. ตอรโอสแตตขนานกบขดลวดขนาน ง. ตอรโอสแตตขนานกบขดลวดอนกรม

จ. ตอรโอสแตตอนกรมกบขดลวดขนาน

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกลกษณะการควบคมมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบขนานไดถกตอง 8. การปรบความเรวของมอเตอรกระแสตรงแบบขนาน (Shunt motor) ใหสงขนท าไดอยางไร

ก. เปดวงจรขดลวดขนาน ข. เปดวงจรขดลวดอนกรม ค. ตอรโอสแตตอนกรมกบอารเมเจอร ง. ตอขดลวดขนานอนกรมกบรโอสแตต จ. ตอขดลวดอนกรม อนกรมกบรโอสแตต

จดประสงคเชงพฤตกรรมอธบายวธการกลบทางหมนมอเตอรไฟฟากระแสตรงไดถกตอง 9. การกลบทางหมนดชมอเตอรท าไดอยางไร ก. เพมแรงดนไฟฟาใหกบมอเตอร ข. เพมกระแสไฟฟาใหขดลวดอารเมเจอร ค. ลดกระแสไฟฟาทขดลวดสนามแมเหลก ง. กลบทศทางการไหลของกระแสไฟฟาในขดลวดอารเมเจอรหรอกลบทศทางกระแสในขดลวดสนาม แมเหลก อยางใดอยางหนง จ. กลบทศทางการไหลของกระแสไฟฟาในขดลวดอารเมเจอรหรอกลบทศทางกระแสในขดลวดสนาม แมเหลก ทงสองอยาง

31

จดประสงคเชงพฤตกรรมบอกขอดของการเรมเดนมอเตอรวธตาง ๆ ไดถกตอง 10. ขอใดคอขอดของการเรมเดนแบบมตวปองกนขณะไมมโหลด (No volt release) ก. เมอแรงดนเกนจะไมมผลตอชดควบคม ข. เปนการเรมเดนแบบประหยดใชอปกรณนอย ค. ในสภาวะไมมโหลดจะเปดวงจรมอเตอรทนท ง. ถาแหลงจายผดปกตเมอแรงดนต าเกนไปจะปดวงจรมอเตอรทนท จ. ถาแหลงจายผดปกตเมอแรงดนต าเกนไปจะเปดวงจรมอเตอรทนท

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 1

ขอ ก ข ค ง จ 1 2 3 4

5 6 7 8 9

10

32

เอกสารอางอง 1. คณะกรรมการการอาชวศกษาภาคเหนอ. 2541. ใบงานปฏบตงานควบคมมอเตอรไฟฟา. กรงเทพมหานคร. 2. นมนวล บญอนทร. 2556. การควบคมมอเตอรไฟฟา. นนทบร. บรษทศนยหนงสอเมองไทย จ ากด. 3. วชยโลหะกจ. 2545. PRICE LIST HIGHT-LOW VOLTAGE ELECTRICAL PRICE. กรงเทพมหานคร. หางหนสวนจ ากด เทคนค 19. 4. ไวพจน ศรธญ. 2548. การควบคมมอเตอรไฟฟา. กรงเทพมหานคร. ส านกพมพวงอกษร. 5. ส านกพฒนาเทคนคศกษา. 2527. สอการเรยนการสอนการควบคมมอเตอร1.กรงเทพมหานคร. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ. 6. อ านาจ ทองผาสก , วทยา ประยงคพนธ. 2527. การควบคมมอเตอร. กรงเทพมหานคร. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ . 7. FUJI ELECTRIC ELECTRICAL DISTRIBUTION AND CONTROL EQUIPMENT

53

เรอง

หนา

เฉลยใบปฏบตงาน ........................................................................................................... แบบประเมนกระบวนการเรยนร...................................................................................... แบบประเมนคณธรรมจรยธรรม.................……………………………………………. แบบประเมนใบปฏบตงานท 1……….………................................................................ แบบสงเกตพฤตกรรมการเรยนรรายบคคล…………………………....……..…….….... แบบสงเกตพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมกลม............................................................... แบบวดผลและประเมนผลการปฏบตงาน ....................................................................... เกณฑการสงเกตการปฏบตงานกลม ................................................................................ บนทกหลงการสอน.......................................................................................................... เอกสารอางอง ..................................................................................................................

38 45 46 47 48 49 50 51 52 53

สารบญ

ค