ชดการสอนท 1

ก

คานา

ชดการสอน ชดท 1 เรอง องคประกอบของสารละลาย เปนเอกสารทจดทาขน

เพอพฒนาการเรยนการสอน วชาวทยาศาสตร ว21101 โดยนกเรยนศกษาเกยวกบ

ความหมายของสารละลาย องคประกอบของสารละลาย เกณฑในการกาหนดวาสารใดเปน

ตวทาละลายและตวละลาย ซงจะสอดคลองกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551 หลกสตรสถานศกษา และหลกสตรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษา

ปท 1 หนวยการเรยนรเรองสารละลาย

ภายในเลมประกอบดวยสอและกจกรรมตาง ๆ เชน แบบทดสอบกอนเรยน ใบ

ความรท 1.1 เรองสารละลาย ใบกจกรรมท 1.1 เรององคประกอบของสารละลาย ใบ

กจกรรมท 1.2 เรององคประกอบของสารละลาย แบบฝกหดท 1.1 เรองสารละลายและ

แบบทดสอบหลงเรยน

ซงผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเอง สาหรบนกเรยนทเรยนรชากสามารถทา

กจกรรมไปพรอม ๆ กบเพอนในกลม สวนครจะคอยชแนะแนวทางในการเรยน กากบดแล

นกเรยนอยางทวถง เพอใหกระบวนการเรยนรดาเนนไปตามขนตอน

ผจดหวงเปนอยางยงวา ชดการสอนเรองนจะเปนประโยชนตอการเรยนการสอนให

ดาเนนไปอยางมประสทธภาพ ชวยพฒนาผเรยนใหมความร ทกษะกระบวนการและเจตคต

ทดตอวชาวทยาศาสตร สามารถนาความรไปประยกตใหเกดประโยชนในชวตประจาวนได

อรอมา เทยนระมล

ข

สารบญ

เรอง หนา

คานา……………………………………………………………………………….

สารบญ…………………………………………………………………………....

สารบญภาพ……………………………………………………………………….

มาตรฐานการเรยนรและตวชวด…………………………………………………...

จดประสงคการเรยนร……………………………………………………………..

บตรคาสงการใชชดกจกรรมการเรยนร……………………………………………

แบบทดสอบกอนเรยน…………………………………………………………….

กระดาษคาตอบกอนเรยน………………………………………………….………

ใบความรท 1.1 เรองสารละลาย ……………………………………….…………

ใบกจกรรมท 1.1 เรององคประกอบของสารละลาย………………………………

ใบกจกรรมท 1.2 เรององคประกอบของสารละลาย………………………………

แบบฝกหดท 1.1 เรองสารละลาย…………………………………………………

แบบทดสอบหลงเรยน…………………………………………………………….

กระดาษคาตอบหลงเรยน………………………………………………………….

บรรณานกรม………………………………………………………………………

ภาคผนวก…………………………………………………………………………

(ก)

(ข)

(ค)

1

3

4

5

8

9

16

20

20

23

27

28

29

ค

สารบญภาพ

เรอง หนา

ภาพท 1 แสดงสารละลายทมสถานะเดยวกน...............................................................

ภาพท 2 แสดงสารละลายทมสถานะตางกน…………………………………………...

ภาพท 3 ทองเหลอง......................................................................................................

ภาพท 4 นาก..................................................................................................................

ภาพท 5 ฟวสไฟฟา.......................................................................................................

ภาพท 6 นาสมสายช ......................................................................................................

ภาพท 7 แอลกอฮอลลางแผล........................................................................................

ภาพท 8 นาโซดา...........................................................................................................

ภาพท 9 แกสหงตม.......................................................................................................

10

11

13

13

13

14

14

14

15

1

มาตรฐานการเรยนรและตวชวด

มาตรฐาน ว 3.2

เขาใจหลกการและธรรมชาตของการเปลยนแปลงสถานะของสารการเกด

สารละลาย การเกดปฏกรยา มกระบวนการสบเสาะหาความร และ จตวทยาศาสตรสอสาร

สงทเรยนร และ นาความรไปใชประโยชน

2

มาตรฐาน ว 8.1

ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร

การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน

สามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานนๆ

เขาใจวา วทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน

ตวชวด

ว 3.2 ม1/3 ทดลองและอธบายปจจยทมผลตอการเปลยนสถานะ และ การละลายของสาร

ว 8.1 ม.1-3 - ม.1-3/5, ม.1-3/8

สาระการเรยนร

- องคประกอบของสารละลาย

- เกณฑในการชบงวาสารใดเปนตวทาละลายหรอตวละลาย

3

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายลกษณะสาคญของสารละลายได (K)

2. บอกองคประกอบของสารละลายแตละชนดได (K)

3. กาหนดปญหาของการทดลองได (P)

4. ตงสมมตฐานจากปญหาทกาหนดใหได (P)

5. ทดลองและสรปผลเรององคประกอบของสารละลายได (P)

6. มคณลกษณะอนพงประสงคในดาน (A)

6.1 มความกระตอรอรนและพยายามในการแสวงหาความร

6.2 เขาเรยนตรงเวลาและมความตงใจในขณะปฏบตกจกรรมได

7. มความสามารถในการคดการสอสาร (C)

7.1 นกเรยนปฏบตกจกรรมรวมกนเปนกลมได

7.2 แกปญหาขณะปฏบตกจกรรมได

7.3 นาเสนอผลการปฏบตกจกรรมหนาชนเรยนได

2 ชวโมง

4

คาแนะนา

การใชชดการสอน

ชดการสอนวทยาศาสตร ชดท 1 เรององคประกอบของ

สารละลาย เปนเอกสารทจดทาขน เพอใชประกอบการเรยนการสอน

วชาวทยาศาสตร ว 21101 หนวยการเรยนร เรองสารละลาย ซงนกเรยน

จะตองศกษาใบความร โดยอานรายละเอยดเนอหาใหชดเจน ทากจกรรม

และบนทกผลลงในคมอปฏบตกจกรรม ไมขดเขยนหรอทาเครองหมาย

ใด ๆ ลงในชดการสอนน ปฏบตตามกจกรรมตามลาดบดงน

1. จดประสงคการเรยนรและเนอหา

2. ทดสอบกอนเรยน

3. ศกษาใบความรท 1.1 เรองสารละลาย

4. ทากจกรรมท 1.1 เรององคประกอบของสารละลาย

5. ศกษาใบความรท 1.2 เรองเกณฑในการพจารณาองคประกอบของ

สารละลาย

6. ทากจกรรมท 1.2 เรององคประกอบของสารละลาย

7. ทาแบบฝกหดท 1.1 เรองสารละลาย

8. ทดสอบหลงเรยน

9. ถานกเรยนพบปญหาหรอขอสงสยในบทเรยนใหขอคาแนะนาจากคร

10. นกเรยนจะตองมความสามคคและยอมฟงความคดเหนของผอน

5

แบบทดสอบกอนเรยน

เรอง องคประกอบของสารละลาย

คาชแจง ใหนกเรยนทาเครองหมาย ทบตวอกษร ก ข ค หรอ ง หนาคาตอบทถกทสดเพยง

คาตอบเดยว

1. เราเรยกสารทประกอบดวยสารอยางนอย 2 ชนด ละลายปนกน จนมลกษณะเปน

เนอเดยวกนวาอะไร

ก. สารละลาย

ข. สารบรสทธ

ค. สารเนอผสม

ง. สารละลายนา

2. โดยทวไปสารละลายมอยในสถานะใด

ก. แกส

ข. ของแขง

ค. ของเหลว

ง. ทกสถานะ

3. ในสารละลายทกชนดจะประกอบดวยสารประเภทใด

ก. ตวละลายและตวทาละลาย

ข. ตวละลายและตวไมละลาย

ค. ตวใหละลายและตวทาละลาย

ง. ตวใหละลายและตวชอบละลาย

6

4. ถาของเหลวแกวหนง พบวาเปนสารละลายของเกลอแกงกบนา สารละลายนสาร

ใดเปนตวละลาย และสารใดเปนตวทาละลาย

ก. เกลอแกงเปนตวละลาย นาเปนทาตวละลาย

ข. เกลอแกงเปนตวทาละลาย นาเปนตวละลาย

ค. ของเหลวในแกวเปนตวละลาย นาเปนตวทาละลาย

ง. ของเหลวในแกวเปนตวทาละลาย เกลอแกงเปนตวละลาย

5. นกวทยาศาสตรใชสงใดเปนเกณฑในการพจารณาวาสารใดเปนตวทาละลายใน

สารละลาย

ก. มปรมาณอยนอย และสถานะตางจากสารละลาย

ข. มปรมาณอยมาก และมสถานะตางจากสารละลาย

ค. มปรมาณอยมาก และมสถานะเดยวกบสารละลาย

ง. มปรมาณสารอยนอย และสถานะเดยวกบสารละลาย

6. สารใดขอใดจดเปนสารละลาย

ก. นาเกลอ นาโคลน นาเชอม

ข. นาอดลม ทองแดง นาหมก

ค. นาแขง นาสมสายช นาประปา

ง. อากาศ ทองเหลอง นาสมสายช

7. สารละลายตอไปนประกอบดวยทองแดง 55 % ทองคา 20 % และ เหลก 25 %

สารใดเปนตวทาละลาย

ก. เหลก

ข. ทองคา

ค. ทองแดง

ง. เหลกและทองคา

7

8. ขอใดไมใชสารละลาย

ก. นาตาลละลายในนา

ข. แปงมนละลายในนา

ค. เกลอแกงละลายในนา

ง. แกสคารบอนไดออกไซดละลายในนา

9. ทองเหลองเปนสารละลายทเกดจากการผสมระหวางสารใด

ก. เงนกบทองแดง

ข. เหลกกบทองแดง

ค. ทองแดงกบสงกะส

ง. ทองแดงกบอะลมเนยม

10. สารในขอใดมสารปนอยมากกวา 1 ชนด

ก. นากลน

ข. ซโครส

ค. นาหวาน

ง. นาตาลทราย

8

ขอ ตวเลอก

ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

กระดาษคาตอบแบบทดสอบกอนเรยน

ชดการสอนท 1 เรอง องคประกอบของสารละลาย

ชอ – สกล.............................................................................เลขท........... ชนมธยมศกษาปท 1

คะแนนเตม 10 คะแนน

คะแนนทได...........................คะแนน

9

การชบงวาสารใดเปนตวทาละลายและสารใดเปนตวละลายใหพจารณาดงน

1. ถาตวทาละลายและตวละลายมสถานะเดยวกน สารทมปรมาณมากกวาเปนตวทาละลาย

สวนสารทมปรมาณนอยกวาเปนตวละลาย เชน

ทองคา + ทองแดง นาก

ทองแดงเปนตวทาละลาย เนองจากทองแดงมปรมาณมากกวาทองคา ทองคาเปน

ตวละลาย เนองจากทองคามปรมาณนอยกวาทองแดง

N2 + O2 + CO2 + แกสอนๆ อากาศ

แกสไนโตรเจนเปนตวทาละลาย เนองจากมปรมาณมากทสด แกสออกซเจน แกส

คารบอนไดออกไซดและแกสอนๆ เปนตวละลาย เนองจากมปรมาณรวมกนนอยกวาแกส

ไนโตรเจน

สารละลาย

สารละลาย เปนสารเนอเดยวทเกดจากสารตงแต 2 ชนดมาผสมกน โดยอตราสวน

การผสมไมแนนอน และไมเกดปฏกรยาเคม สารใหมทเกดขนยงมสมบตของสารชนดเดม

สารละลายมทงสถานะของแขง ของเหลว และแกส เชน นาเชอม นาเกลอ นาอดลม

ทองเหลอง นาก แอลกอฮอล และ อากาศ เปนตน สารละลาย สามารถผานไดทงกระดาษ-

กรองและกระดาษเซลโลเฟน

ใบความรท 1.1 เรอง สารละลาย

ประกอบการสอนแผนการจดการเรยนรท 27 เรอง องคประกอบของสารละลาย เวลา 2 ชวโมง

10

สารละลายเอทานอล ซงมเอทานอลเปนตวทาละลายดงรป

ภาพท 1 แสดงสารละลายทมสถานะเดยวกน

ทมา : อรอมา เทยนระมล, (2556 : ภาพวาด)

ตวละลาย ตวทาละลาย

เอทานอล 70 cm3 นา 30 cm3

สารละลายเอทานอล 100 cm3

ขอควรทราบ ในกรณทตวทาละลายและ

ตวละลายมสถานะเดยวกนและมปรมาณ

เทากน จะชบงใหองคประกอบใดเปนตว

ทาละลายหรอตวละลายกได

11

2. ถาตวทาละลายและตวละลายมสถานะตางกน สารทมสถานะเหมอนกบสารละลายจดเปน

ตวทาละลาย สวนสารทมสถานะตางไปจากสารละลายจดเปนตวละลาย เชน

ภาพท 2 แสดงสารละลายทมสถานะตางกน

ทมา : อรอมา เทยนระมล, (2556 : ภาพวาด)

ตวทาละลาย ตวละลาย

สารละลายทงเจอรไอโอดน

เอทานอล ผลกไอโอดน

เกลอแกง + นา นาเกลอ

ไอโอดน + เอทานอล ทงเจอรไอโอดน

CO2 + นา นาโซดา

จากตวอยางเกลอแกง ไอโอดน และ CO2 เปนตวละลาย สวนนาและ

เอทานอล เปน ตวทาละลาย

ขอสงเกต

12

หลกการพจารณาตวทาละลาย และ ตวละลาย

1. สถานะ ถาองคประกอบในสารละลายมสถานะตางกน

- สารทมสถานะเหมอนกบสารละลาย จะเปน ตวทาละลาย

- สารทมสถานะตางจากสารละลาย จะเปน ตวละลาย

2. ปรมาณในกรณทตวทาละลายและตวละลายมสถานะเดยวกบ

สารละลาย

- สารทมปรมาณมากกวา จะเปน ตวทาละลาย

- สารทมปรมาณนอยกวา จะเปน ตวละลาย

13

ภาพท 3 ทองเหลอง

ทมา : Raku ten Tarad.com,. (ม.ป.ป. : ออนไลน)

ภาพท 4 นาก

ทมา : บญม(เฮงหล), (ม.ป.ป. : ออนไลน)

ภาพท 5 ฟวสไฟฟา

ทมา : ไฟฟาในชวตประจาวน, (2554 : ออนไลน)

ตวอยางตวทาละลายและตวละลายในสาร

มทองแดง 70 % เปนตวทาละลาย

มสงกะส 30 % เปนตวละลาย

มทองแดง 90 % เปนตวทาละลาย

มทองคา 10 % เปนตวละลาย

มบสมท 50 % เปนตวทาละลาย

มตะกว 25 % ดบก 25 % เปนตวละลาย

14

ภาพท 6 นาสมสายช

ทมา : อรอมา เทยนระมล, (2556 : ภาพถาย)

ภาพท 7 แอลกอฮอลลางแผล

ทมา : อรอมา เทยนระมล, (2556 : ภาพถาย)

ภาพท 8 นาโซดา

ทมา : อรอมา เทยนระมล, (2556 : ภาพถาย)

มนา 95 % เปนตวทาละลาย

มแอลกอฮอล 70 % เปนตวทาละลาย

มนา 30 % เปนตวละลาย

มนา เปนตวทาละลาย

มแกสคารบอนไดออกไซด เปนตวละลาย

มกรดแอซตก 5 % เปนตวละลาย

15

ประโยชนจากการผสมกนของสารละลาย

1. นโครม เปนธาตทมสวนผสมของ นกเกล และโครเมยม ใชทาขดลวดความรอน

2. แมกนเลยม เปนธาตทมสวนผสมของ แมกนเซยม อะลมเนยม ใชทาชนสวน

ลาตวเครองบน

3. สารด เปนธาตทมสวนผสมของดบก ทองแดง บสมท พลวง ใชทา

เครองประดบและตกแตง

4. ทองเหลอง เปนธาตทมสวนผสมของ ทองแดงและสงกะส ใชทาภาชนะ

เครองใช

ภาพท 9 แกสหงตม

ทมา : อรอมา เทยนระมล, (2556 : ภาพถาย)

มแกสโพรเพน 70 % เปนตวทาละลาย

มแกสบวเทน 30 % เปนตวละลาย

16

จดประสงคการเรยนร

1. ทดลองและอธบายองคประกอบของสารละลาย

2. อธบายวธตรวจสอบองคประกอบของสารละลาย

คาชแจง ใหนกเรยนศกษาจดประสงคของกจกรรม วธการทดลองแลวปฏบตการทดลองตาม

ขนตอนทกาหนด

ขนตอนการทากจกรรม

ใบกจกรรมท 1.1 เรอง องคประกอบของสารละลาย

ประกอบการสอนแผนการจดการเรยนรท 27 เรอง องคประกอบของสารละลาย เวลา 2 ชวโมง

วสดอปกรณและสารเคมตอกลม

1. ไมขดไฟ

2. นาเชอม 1 cm3

3. นาเกลอ 1 cm3

4. นาอดลม 1 cm3

5. คมคบโลหะ 1 อน

6. จานหลมโลหะ 1 อน

7. กระบอกตวงขนาด 10 cm3 1 ใบ

8. ตะเกยงแอลกอฮอลพรอมทกนลมและตะแกรงลวด 1 ชด

17

ขนตอนการทากจกรรม

1. สงเกตลกษณะของนาเกลอ นาหวาน นาอดลม (ชนดไมผสมส)

2. นาของเหลวทง 3 ชนดละ 1 cm3 ใสในชอนโลหะ ชนดละ 1 คน

3. นาชอนโลหะไปตงบนตะเกยงแอลกอฮอล ดงภาพ

4. ใหความรอนจนของเหลวระเหยแหงไปหมด สงเกตและบนทกผลการเปลยนแปลงการ

ตรวจสอบองคประกอบของสารเนอเดยว

ภาพท 1 แสดงขนตอนการทดลอง

ทมา : อรอมา เทยนระมล. (2556 : ภาพถาย)

คาถามกอนการทดลอง

1. ระบปญหาของการทดลอง

….................................................................................................................................

2. สมมตฐานของการทดลอง

.....................................................................................................................................

3. ตวแปรตน คอ......................................................................................................

4. ตวแปรตาม คอ.....................................................................................................

5. ตวแปรควบคม คอ................................................................................................

6. ในบนทกผลการทดลองนกเรยนสงเกตสงใด

....................................................................................................................................

18

ตารางบนทกผล

สารละลาย ลกษณะของเหลวทสงเกตได ผลจากการสงเกตเมอใหความรอนจนแหง

1. นาเชอม

2. นาเกลอ

3. นาอดลม

คาถามหลงการทดลอง

1. ลกษณะของเหลวทสงเกตไดกอนใหความรอน คอ

………………………………………………………………………………………………

2. เมอนาของเหลวไปใหความรอนจนแหง ผลทไดคอ

………………………………………………………………………………………………

3. นาเชอม นาเกลอ และ นาอดลม มสารทเปนองคประกอบกชนด ประกอบดวยอะไรบาง

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

4. ในการแยกสารละลายทมสถานะเปนของเหลว ซงมตวทาละลาย เปนของเหลว และ

ตวละลายเปนของแขง สามารถแยกไดโดยวธใด

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

5. วธการแยกสารโดยใหความรอนเรยกวา

………………………………………………………………………………………………

19

คาถามหลงการทดลอง (ตอ)

6. ในกรณทนาสารตวอยางมาระเหยแหงบนจานหลม แลวพบวาไมเหลอสารใดๆ จะสรปวา

สารตวอยางมองคประกอบเพยงชนดเดยวไดหรอไม เพราะเหตใด

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………

7. ถานาดนมาผสมกบนา จะเปนสารผสมประเภทใด เพราะเหตผล

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

8. สมบตของตวทาละลาย และ ตวละลาย มผลตอการละลายของสารหรอไม อยางไร

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

สรปผลการทดลอง

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

20

จดประสงคการเรยนร

อธบายและระบองคประกอบของสารละลาย

สารละลาย องคประกอบ ตวทาละลาย ตวละลาย

1. นาเกลอ

2. นาปลา

3. นาก 35 %

4. ฟวส

5. ทอง 18 K

6. นาโซดา

7. แกสหงตม

8. นาเชอม

9. นาอดลม

10. ทองเหลอง

ใบกจกรรมท 1.2 เรอง องคประกอบของสารละลาย

ประกอบการสอนแผนการจดการเรยนรท 27 เรอง องคประกอบของสารละลาย เวลา 2 ชวโมง

คาชแจง ใหนกเรยนพจารณาสารละลายตวอยาง แลวชบงตวทาละลาย และ ตวละลาย ลงใน

ตารางทกาหนดให

21

คาชแจง จงตอบคาถามใหถกตองและสมบรณ

แบบฝกหดท 1.1 เรอง สารละลาย

ประกอบการสอนแผนการจดการเรยนรท 27 เรอง องคประกอบของสารละลาย เวลา 2 ชวโมง

1. อธบายความหมายของคาวา “สารละลาย” ยกตวอยางประกอบ

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

2. ตวทาละลาย หมายถง ….........................................................................................................

3. ตวละลาย หมายถง…………………………………………………...........………………

4. สารละลายทกชนดจะตองประกอบดวยอะไรบาง

………………………………………………………………………………………………

22

5. จากสารละลายทกาหนดใหตอไปนใหนกเรยนบอกวาสารใดเปนตวละลาย

สารใดเปนตวทาละลาย

สารละลาย สวนประกอบ ตวทาละลาย ตวละลาย

ทองเหลอง

ทองแดง 60 %

สงกะส 40 %

เหลกกลาไร-

สนม

เหลก 74 %

โครเมยม 18 %

นกเกล 8 %

อากาศ ไนโตรเจน 78 %

ออกซเจน 21 %

แกสอนๆ 1 %

นาเชอม นา

นาตาลทราย

นาสมสายช กรดแอซตก5 %

นา 95 %

นาเกลอ นา

เกลอแกง

23

คาชแจง ใหนกเรยนทาเครองหมาย ทบตวอกษร ก ข ค หรอ ง หนาคาตอบทถกทสดเพยง

คาตอบเดยว

1. ในสารละลายทกชนดประกอบดวยสารประเภทใด

ก. ตวละลายและตวทาละลาย

ข. ตวละลายและตวไมละลาย

ค. ตวใหละลายและตวทาละลาย

ง. ตวใหละลาย และตวชอบละลาย

2. เราเรยกสารประกอบดวยสารอยางนอย 2 ชนด ละลายปนกน จนมลกษณะเปน

เนอเดยวกนวาอะไร

ก. สารละลาย

ข. การบรสทธ

ค. การละลายนา

ง. สารเนอผสม

3. ถาของเหลวแกวหนง พบวาเปนสารละลายเกลอแกงกบนา สารละลายน สารใดเปนตว

ละลาย และ สารใดเปนตวทาละลาย

ก. เกลอแกงเปนตวละลาย นาเปนตวทาละลาย

ข. เกลอแกงเปนตวทาละลาย นาเปนตวละลาย

ค. ของเหลวในแกวเปนตวละลาย นาเปนตวทาละลาย

ง. ของเหลวในแกวเปนตวทาละลาย เกลอแกงเปนตวละลาย

แบบทดสอบหลงเรยน

เรอง องคประกอบของสารละลาย

24

4. โดยทวไปสารละลายมอยในสถานะใด

ก. แกส

ข. ของแขง

ค. ของเหลว

ง. ทกสถานะ

5. สารในขอใดเปนสารละลาย

ก. นาอดลม ทองแดง นาหมก

ข. นาเกลอ นาโคลน นาเชอม

ค. นาแขง นาสมสายช นาประปา

ง. อากาศ ทองเหลอง นาสมสายช

6. สารละลายตอไปน ประกอบไปดวย ทองแดง 55 % ทองคา 20 % และ เหลก 25 %

สารใดเปนตวทาละลาย

ก. เหลก

ข. ทองคา

ค. ทองแดง

ง. เหลก และ ทองคา

7. นกวทยาศาสตร ใชสงใดเปนเกณฑในการพจารณาวาสารใดเปนตวทาละลายในสารละลาย

ก. มปรมาณอยมาก และ มสถานะตางจากสารละลาย

ข. มปรมาณอยมาก และ มสถานะเดยวกบสารละลาย

ค. มปรมาณอยนอย และ มสถานะตางจากสารละลาย

ง. มปรมาณอยนอย และ มสถานะเดยวกบสารละลาย

25

8. ทองเหลองเปนสารละลายทเกดจากการผสมระหวางสารใด

ก. เงน กบ ทองแดง

ข. เหลก กบ ทองแดง

ค. ทองแดง กบ สงกะส

ง. ทองเหลอง กบ อะลมเนยม

9. สารในขอใดมสารปนอยมากกวา 1 ชนด

ก. นากลน

ข. ซโครส

ค. นาหวาน

ง. นาตาลทราย

10. ขอใดไมใชสารละลาย

ก. นาตาลละลายในนา

ข. แปงมนละลายในนา

ค. เกลอแกงละลายในนา

ง. แกสคารบอนไดออกไซดละลายในนา

26

ขอ ตวเลอก

ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลงเรยน

ชดการสอนท 1 เรอง องคประกอบของสารละลาย

ชอ – สกล.............................................................................เลขท........... ชนมธยมศกษาปท 1

คะแนนเตม 10 คะแนน

คะแนนทได...........................คะแนน

27

บรรณานกรม

ถนด ศรบญเรอง, กนษฐา อนอนนต และ ปนศกด ชมเกษยน. (2547). สอการเรยนร สาระ

การเรยนรพนฐาน กลมสาระการเรยนรพนฐานสมฤทธมาตรฐาน วทยาศาสตร ชน

มธยมศกษาปท 1 เลม 2. พมพครงท 4. นนทบร : ไทยรมเกลา.

นพนธ ตงคณานรกษและคณตา ตงคณานรกษ. (2547). คมอสาระการเรยนรพนฐาน

วทยาศาสตร สารและสมบตของสาร ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ : แมค.

บญชา แสนทว. (2546). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานมาตรฐาน วทยาศาสตร ชน

มธยมศกษาปท 1 เลม 1. กรงเทพฯ : วฒนาพาพช.

บญรอด สวสดพานช และวราพร ยสนเทศ. (2548). สรปเขมวทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ :

แมค.

พเยาว ยนดสขและคณะ. ( 2546). วทยาศาสตรชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ : พฒนา

คณภาพวชาการ.

พชรนทร แสนพลเมอง. ( 2556). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานมาตรฐาน

วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2 . กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

พมพนธ เดชะคปต และคณะ. ( 2547). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานมาตรฐาน

วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2 . กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ.

ยพา วรยศ และคณะ. (2546). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานมาตรฐาน วทยาศาสตร ม.

1 ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

ยพา วรยศ และคณะ. (2553). หนงสอเรยนรายวชาพนฐานมาตรฐาน วทยาศาสตร ม.1 (เลม

1)ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

ยพา วรยศ และคณะ. (2556). คมอครหนงสอเรยน วทยาศาสตร ม.1 (เลม 1)

ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

ศรลกษณ ผลวฒนา และ คณะ. ( 2545). สอการเรยนรวทยาศาสตร สมบตของสารและการ

จาแนก ชวงชน 3 ( ม.1-3). กรงเทพฯ : นยมวทยา.

ศรลกษณ ผลวฒนา ,รตนาภรณ อทธไพสฐพนธ และ สภาภรณ หรนทรนตย. ( 2552). สอการ

เรยนรและเสรมสรางทกษะตามมาตรฐานและตวชวดชนปกลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 2. กรงเทพฯ : นยมวทยา.

28

สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,สถาบน. (2553). คมอครรายวชาพนฐาน

วทยาศาสตร 1 ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว

สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,สถาบน. (2553). คมอครรายวชาพนฐาน

วทยาศาสตร 1 ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว

สมพงศ จนทรโพธศร. คมอเตรยมสอบวทยาศาสตร ม.1 เลม 1. กรงเทพ : ไฮเอดพบลชชง.

สพจน แสงมณและ ขวญสดา ประวะภโต. (2546). กจกรรมวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท

1.กรงเทพฯ : ประสานมตร

เสยง เชษฐศรพงศ. ( 2546 ). คมอสาระการเรยนรพนฐานกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ม.

1 สารและสมบตของสาร. กรงเทพฯ : พฒนาศกษา.

บญม(เฮงหล). (ม.ป.ป.). สรอยคอนาค. เขาถงไดจาก : http://www.plakard.com/id-

4de7bdc8e216a7ca220001c0.html.สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2556

Raku ten Tarad.com. (ม.ป.ป.). ขนทองเหลองตกลายทงใบ. เขาถงไดจาก :

http://www.taradplaza.com/product/1377751 สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2556

ไฟฟาในชวตประจาวน. (2554.) เขาถงไดจาก.

http://tv11.prd.go.th/khonkaen/ewt_news.php?nid=2278&filename=index.

สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2556.

บรรณานกรม(ตอ)

29

ภาคผนวก

ขอ ตวเลอก

ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

ชดการสอนท 1 เรอง องคประกอบของสารละลาย

30

จดประสงคการเรยนร

1. ทดลองและอธบายองคประกอบของสารละลาย

2. อธบายวธตรวจสอบองคประกอบของสารละลาย

คาชแจง ใหนกเรยนศกษาจดประสงคของกจกรรม วธการทดลองแลวปฏบตการทดลองตาม

ขนตอนทกาหนด

ขนตอนการทากจกรรม

เฉลยใบกจกรรมท 1.1 เรอง องคประกอบของสารละลาย

ประกอบการสอนแผนการจดการเรยนรท 27 เรอง องคประกอบของสารละลาย เวลา 2 ชวโมง

วสดอปกรณและสารเคมตอกลม

1. ไมขดไฟ

2. นาเชอม 1 cm3

3. นาเกลอ 1 cm3

4. นาอดลม 1 cm3

5. คมคบโลหะ 1 อน

6. จานหลมโลหะ 1 อน

7. กระบอกตวงขนาด 10 cm3 1 ใบ

8. ตะเกยงแอลกอฮอลพรอมทกนลมและตะแกรงลวด 1 ชด

31

ขนตอนการทากจกรรม

1. สงเกตลกษณะของนาเกลอ นาหวาน นาอดลม (ชนดไมผสมส)

2. นาของเหลวทง 3 ชนด ๆ ละ 1 cm3 ใสในชอนโลหะ ชนดละ 1 คน

3. นาชอนโลหะไปตงบนตะเกยงแอลกอฮอล ดงภาพ

4. ใหความรอนจนของเหลวระเหยแหงไปหมด สงเกตและบนทกผลการเปลยนแปลงการ

ตรวจสอบองคประกอบของสารเนอเดยว

ภาพท 1 แสดงขนตอนการทดลอง

ทมา : ภาพถาย. อรอมา เทยนนระมล. 2556

คาถามกอนการทดลอง

1. ระบปญหาของการทดลอง

….................................................................................................................................

2. สมมตฐานของการทดลอง

.....................................................................................................................................

3. ตวแปรตน คอ......................................................................................................

4. ตวแปรตาม คอ.....................................................................................................

5. ตวแปรควบคม คอ ..............................................................................................

6. ในบนทกผลการทดลองนกเรยนสงเกตสงใด

....................................................................................................................................

ชนดของสารละลายมผลตอองคประกอบของสารละลาย อยางไร

ชนดของสารละลายมผลตอองคประกอบของสารละลาย

ชนดของสารละลาย

องคประกอบของสารละลาย

องคประกอบของสารละลายแตละชนด

ปรมาณของสาร ชนดของชอนโลหะ

32

ตารางบนทกผล

สารละลาย ลกษณะของเหลวทสงเกตได ผลจากการสงเกตเมอใหความรอนจนแหง

1. นาเชอม ของเหลวใส ไมมส

หรอสนาตาลออน

มตะกอนสนาตาลออน

หรอนาตาลเขม อยกนจานหลม

2. นาเกลอ ของเหลวใส ไมมส มตะกอนละเอยดสขาว อยกนจานหลม

3. นาอดลม ของเหลวใส ไมมส มตะกอนละเอยดสขาว

หรอสนาตาลออน อยกนจานหลม

คาถามหลงการทดลอง

1. ลกษณะของเหลวทสงเกตไดกอนใหความรอน คอ

………………………………………………………………………………………………

2. เมอนาของเหลวไปใหความรอนจนแหง ผลทไดคอ

………………………………………………………………………………………………

3. นาเชอม นาเกลอ และ นาอดลม มสารทเปนองคประกอบกชนด ประกอบดวยอะไรบาง

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

4. ในการแยกสารละลายทมสถานะเปนของเหลว ซงมตวทาละลาย เปนของเหลว และตว

ละลายเปนของแขง สามารถแยกไดโดยวธใด

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

5. วธการแยกสารโดยใหความรอนเรยกวา

………………………………………………………………………………………………

เปนของเหลวใส เนอเดยว ไมมส

การระเหยแหง

การใหความรอนแกสารละลายจนของเหลวระเหยกลายเปนไอแหงหมด เหลอตว

ละลายซงเปนของแขงอยทกนภาชนะ

มสารทเปนองคประกอบมากกวา 1 ชนด ประกอบดวยตวทาละลายทเปนนา ซงเปนสาร

ระเหยงาย และ ตวละลายเปนของแขงอยางนอย 1 ชนด

ทงนาเชอม นาเกลอ และน าอดลม มสารเปนของแขงทเหลออย

33

คาถามหลงการทดลอง (ตอ)

6. ในกรณทนาสารตวอยางมาระเหยแหงบนจานหลม แลวพบวาไมเหลอสารใดๆ จะสรปวา

สารตวอยางมองคประกอบเพยงชนดเดยวไดหรอไม เพราะเหตใด

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………

7. ถานาดนมาผสมกบนา จะเปนสารผสมประเภทใด เพราะเหตผล

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

8. สมบตของตวทาละลาย และ ตวละลาย มผลตอการละลายของสารหรอไม อยางไร

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

สรปผลการทดลอง

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

1. สารละลายเปนสารผสมประกอบดวยสาร 2 สวน คอ ตวทาละลายมปรมาณมากทสด

ในของผสมและตวละลาย ทอาจมสถานะเปนของแขง ของเหลว และแกสกได

2. การใหความรอนแกสารละลายจนของเหลวระเหยกลายเปนไอหมด ใชตรวจสอบ

องคประกอบของสารละลายได

3. การระเหยแหง คอ วธการแยกสารโดยใหความรอน

สมบตของตวทาละลาย และ ตวละลายมผลตอการละลายของสาร สารบางอยางไมละลาย

ในนาเยน แตละลายในนารอน เชน เครองดม หรอ ชา กาแฟ ทตองผสมนารอนในการดม

สารบางอยางละลายในนา แตไมละลายนามน เชน เกลอแกง เปนตน

ถานาดนมาผสมกบนาจะเปนสารผสมประเภทสารเนอผสมทไมเปนเนอเดยวกน เพราะ

ดนไมละลายนา หรอละลายไดนอยมาก ซงเมอผสมกนจะไดของเหลวขน หรอนาโคลน

เมอทงไวจะตกตะกอนนอนกน และ สามารถแยกดนออกจากนาโดยการกรอง

ถาสารตวอยางระเหยแหงบนจานหลมโลหะ หมดโดยไมมสารใดๆ เหลออยเลย

ยงสรปไมไดวามองคประกอบเพยงชนดเดยว เพราะสารตวอยางนนอาจประกอบดวยสาร

ชนดเดยวหรอหลายชนดทระเหยงายเมอไดรบความรอน เชน แกส หรอ ของเหลว เมอ

นาไประเหยแหงจะไมสารใดๆ เหลอเลย

34

สารละลาย องคประกอบ ตวทาละลาย ตวละลาย

1. นาเกลอ นา + เกลอแกง นา เกลอแกง

2. นาปลา นา+ปลา+เกลอ+ส นา ปลา,เกลอ,ส

3. นาก 35 % ทองคา + ทองแดง +เงน ทองแดง ทองแดง , เงน

4. ฟวส ดบก 25 % + ตะกว 25 % + บสมท 50 % บสมท ดบก , ตะกว

5. ทอง 18 K ทองคา 75 %+เงน 25 % ทองคา เงน

6. นาโซดา นา + แกสคารบอนไดออกไซด นา แกสคารบอนไดออกไซด

7. แกสหงตม โพรเพน70 % + บวเทน30 % โพรเพน บวเทน

8. นาเชอม นา+ นาตาลทราย นา นาตาลทราย

9. นาอดลม นา +นาตาลทราย + ส + กลน +แกส

คารบอนไดออกไซด

นา นาตาลทราย ,ส ,กลน

แกสคารบอนไดออกไซด

10. ทองเหลอง ทองแดง 60 % +สงกะส 40 % ทองแดง สงกะส

เฉลยใบกจกรรมท 1.2 เรอง องคประกอบของสารละลาย

ประกอบการสอนแผนการจดการเรยนรท 27 เรอง องคประกอบของสารละลาย เวลา 2 ชวโมง

คาชแจง ใหนกเรยนพจารณาสารละลายตวอยาง แลวชบงตวทาละลาย และ ตวละลาย ลงใน

ตารางทกาหนดให

35

เฉลยแบบฝกหดท 1.1 เรองสารละลาย

ประกอบการสอนแผนการจดการเรยนรท 27 เรอง องคประกอบของสารละลาย เวลา 2 ชวโมง

1. อธบายความหมายของคาวา “สารละลาย” ยกตวอยางประกอบ

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

2. ตวทาละลาย หมายถง ...................................................................................

3. ตวละลาย หมายถง…………………………………………………...........………………

4. สารละลายทกชนดจะตองประกอบดวยอะไรบาง

…………………………………………………………………………………………………

สารละลายคอ สารเนอเดยวทประกอบดวยสารตงแต 2 ชนดขนไปมารวมตวกน สารใหมท

เกดขนยงมสมบตของสารทมารวมกน

สารทมปรมาณมากและทมสถานะเหมอนกบสารละลาย

สารทมปรมาณนอยและมสถานะตางจากสารละลาย

ตวทาละลาย และตวละลาย

36

5. จากสารละลายทกาหนดใหตอไปนใหนกเรยนบอกวาสารใดเปนตวละลาย

สารใดเปนตวทาละลาย

สารละลาย สวนประกอบ ตวทาละลาย ตวละลาย

ทองเหลอง

ทองแดง 60 %

สงกะส 40 %

ทองแดง สงกะส

เหลกกลาไร

สนม

เหลก 74 %

โครเมยม 18 %

นกเกล 8 %

เหลก โครเมยม นกเกล

อากาศ ไนโตรเจน 78 %

ออกซเจน 21 %

แกสอนๆ 1 %

นา ออกซเจน

แกสอนๆ

นาเชอม นา

นาตาลทราย

นา นาตาลทราย

นาสมสายช กรดแอซตก 5 %

นา 95 %

นา กรดแอซตก

นาเกลอ นา

เกลอแกง

นา เกลอแกง

37

ขอ ตวเลอก

ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ชดการสอนท 1 เรอง องคประกอบของสารละลาย