นัฐพงศ์ สง่เนียม …...4.2 โครงสร างกรรมว...

http://www.siam2dev.com [ dr. nattapong songneam]

โดย อ.ดร. นฐพงศ สงเนยมhttp://www.siam2dev.netDr.nattapong_s@hotmail.comSIAM2DEV@HOTMAIL.COM

สาขาวชา วทยาการคอมพวเตอรคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

Last Update : 21/09/2562

Lec06_การวเคราะหความตองการ และ ยสเคส (Requirement Analysis and Use case)

ดร. นฐพงศ สงเนยม

• http://www.siam2dev.com

• E-mail : dr.nattapong_s@hotmail.com

• E-mail1 : siam2dev@hotmail.com

• E-mail1 : xnattapong@hotmail.com

• Facebook : siam2dev@hotmail.com

http://www.siam2dev.com [ dr. nattapong songneam]

สญลกษณทผานมาส าหรบในการเรยน ตอไปนจะใช UML เปนมาตรฐาน

Lec06_การวเคราะหความตองการ (Requirement Analysis)

อ. นฐพงศ สงเนยม

http://www.siam2dev.net

siam2dev@hotmail.com

xnattapong@hotmail.com

Project งานกลม• กลมละ ... คน

• วเคราะหและออกแบบระบบ ใชหลกการ OOAD ..

• รปเลมรายงาน – ปกหนา หลง

– ค าน า

– สารบญ

– บทท 1

• หลกการและเหตผล /ทมาและความส าคญของปญหา

• วตถประสงค

• ขอบเขต

• Glossary ค าศพท

• แผนการด าเนนงาน Gantt Chart

• เครองมอทใช

• ประโยชนท คาดวาจะไดรบ

– บทท 2 Unified Process

• กระแสงาน

• ต าแหนง ความรบผดชอบ

– บทท 3 การวเคราะหระบบ

• Business Rule

• การวเคราะหความตองการ SRS

• Use case Diagram

• Class Diagram

• Sequence Diagram / Collaboration Diagram

• Activity Diagram

– บทท 4 การออกแบบระบบ

• การออกแบบหนาจอโปรแกรม Layout / Wire Frame , Mockup

• System Architecture

• Component Diagram

• Deployment Diagram

– บทท 5 สรป

– บรรณานกรม

ท าเปน Clip Video ลง Youtube- แนะน างาน

- ชอเรอง- สงงาน อ. ดร. นฐพงศ สงเนยม- รป- เปนสวนหนงของราย วชา ..รหสวชา- แนะน าสาขา ..คณะ .. ม.- แนะน าสมาชกในกลม

- อธบายงาน- หลกการและเหตผล- อธบายการวเคราะหบระบบ- อธบายการออกแบบระบบ

- สรป

1.

2.

สงวนสดทายวนสอบปลายภาค

10 -20 นาท

สง Link มาท E-mail siam2dev@Hotmail.com

+สงเขาเฟสรายวชา OOAD facepage

รปเลม และ CD

UP: Unified Process

• Inception :: ก าหนดโครงการ การวางแผน การวเคราะหความตองการ ซงเปนระยะแรกของการด าเนนโครงการ การพฒนาระบบสารสนเทศตามหลกการเชงวตถ

4.2 โครงสรางกรรมวธ - Lifecycle Phases

❑ เตรยมงาน (Inception) – นยามขอบเขตของโครงการ , ขอบเขตของระบบทจะพฒนา

OOAD : Object-Oriented Analysis and Design

7

Inception Elaboration Construction Transition

time

Unified process แบงการพฒนาออกเปน 4 เฟส (phases)

❑ ท ารายละเอยด (Elaboration) – วางแผนโครงการ จดท ารายละเอยดความตองการ จดสรางสถาปตยกรรมระบบ

❑ จดสราง (Construction) – สรางและทดสอบโปรแกรม

❑ ถายโอน (Transition) – ตดตงถายโอนระบบใหกบผใช

7

Requirement Analysisเซตอพระบบ วางแผนก าหนดหนาท ใครท าอะไร

UP : Phase 1. Inception• ชวงเรมตนของโครงการ

– ไดรบมอบหมายจาก เจาของกจการ / ลกคา / หวหนา ใหรบผดชอบโครงการเราจงเรยก วาเปน PM : Project Manager

– ในขนตนสงทคณตองท า กคอ จดหาทม รวมพฒนา และท า Proposal >> เคาโครงโครงการ/ แบบเสนอโครงการ/ตอผบรหาร • หวขอหลกๆ

– ชอโครงการ เชน การพฒนาระบบจองหองพกโรงแรม– ทมา ความส าคญของปญหา 1-2 หนากระดาษ A4– วตถประสงค– ขอบเขต

» ดานเนอหา» ดานประชากรและกลมตวอยาง

– เทคโนโลย / นวตกรรม / กระบวนการทใช /วธการทใช– แผนการด าเนนงาน ระยะเวลา / Gantt Chart– งบประมาณ PERT CHART/ อปกรณ / เครองมอ– ผล/ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ตองไดรบอนมตเมอเสนอแลว และไดรบอนมตจงสามารถท าเฟส 2 ตอได

สงทส าคญ คอ ความนาเชอถอ- ดจากอะไร ?

*** อยในบทท 1 ของรปเลมรายงานของงานกลม

The Iterative Approach

OOAD : Object-Oriented Analysis and Design

10

Disciplinesgroup activities

logically

In an iteration,you walk through

all disciplines

10

รวบรวมขอมลควรเสรจภายใน เฟสท 1

สป. 1 สป. 2 สป. 3 สป.4 สป.5Inception

Elaboration

Construction

Transition

Gantt Chart

กระแสงาน(workflow)

Requirement

Analysis

Design

Implement

Testing

Deployment

--------------

Configuration Management

Project Management

Project ใหญ หนวยนบเวลา เปนเดอน หรอ ปProject เลก กนบเปน สป.

***การเขยนแผนในโครงงานกลม นนใหยดตามความจรง ไมใชเวลาในการเรยน

ใหก าหนดหรอ สมมต วางานนน ใชเวลาทงระบบ ประมาณ กเดอน กป

รายการ ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย.

12 3 412 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

เมอตกลงไดรบอนมตใหเรมจดท าโครงการ

สงทจะท าล าดบตนๆ คอการรวมรวบขอมล จากการวเคราะหความตองการของผใชหรอลกคา นนเอง

Requirement Analysis

สงทตองร คอ User มใครบาง

Software Requirement Specificationขอก าหนดความตองการของซอฟตแวร ➔

เลมรายงาน SRS นนเอง

Requirement Analysis Requirement Specification

ความหมายของความตองการ (Requirements)

• ความตองการ (Requirements) ในทนหมายถงคณลกษณะในดานตางๆ ของระบบสารสนเทศทก าลงจะท าการพฒนาขนเพอ ใหระบบสามารถท างานตอบสนองตอผใชไดอยางแทจรง

• แหลงของความตองการนนมาจากผใช (USER) ไมใชมาจาก SA

• นกวเคราะหระบบจะตองเปนผสงเคราะหความตองการนนจากขอมลตางๆ ทไดรบมาจากผใช โดยท าใหเปนขอก าหนดของความตองการ (Requirement specifications) เพอใชเปนเปาหมายและขอบเขตของการพฒนาระบบตอไป

SRS

ต.ย.

• กระบวนการตงแต คนไข เขา โรงพยาบาล จนกระทงรกษาเสรจ/หายปวย ท าอะไรบาง

• กระบวนการตงแต นกเรยนมาสมครเปน นศ. และเขาเรยนไดท าอะไรบาง

1. ...................................2. ...................................3. ...................................4. ...................................5. ....................................

1. ...................................2. ...................................3. ...................................4. ...................................5. ....................................

เพอใหตอบค าถามสงเหลานได ตองท าอยางไร นนกคอตองไปเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหความตองการจากผใช

การวเคราะหความตองการRequirement Analysis

• การวเคราะหความตองการ คอกระบวนการวเคราะหเพอหาขอก าหนดความตองการของผใช โดยจะตองอาศยขอมลในดานตางๆ ทไดรบมาจากผใชและองคกรของผใชเพอท าการวเคราะห

RequirementAnalysis

User requirement

Business Workflow

Problemsstatement

Business Information&Rule

RequirementSpecification

INPUTPROCESS OUTPUT

หมายถงเมอท าการวเคราะห นกวเคราะหจะน าขอมลหรอวเคราะหจากแหลงขอมลดงกลาวจะท าใหไดขอก าหนดความตองการ Requirement Specification

ผใชระบบสารสนเทศ:แหลงของความตองการ

• เจาของระบบ (System owners/Sponsors ) – มสวนไดสวนไดเสยจากการลงทนสรางระบบสารสนเทศ เชน เจาของผบรหาร ผจดการ ผถอหน

ผทมสทธการอนมตใหจดท าโครงการได• ผใชภายใน (Internal users)

– End-users คอผใชทปอนขอมลเขาสระบบโดยตรง ไมจ าเปนตองมทกษะหรอความรมาก เนนความถกตองและรวดเรวของการปอนขอมลเขาสระบบ เชน จนท. ฝายทะเบยน จนท. ธนาคาร

– Power-users คอผใชทมความรความช านาญเฉพาะดาน ทสงกวาผใชทวไป และสามารถใชงานฟงกชนของระบบในสวนทมความซบซอนได เชนหวหนา พนง. ธนาคาร

– Administrators คอผทดแลและควบคมใหระบบสามารถด าเนนการไดอยางราบรนตามวตถประสงคทตงไว คอยความคมดแล ตดตาม และประเมนผล ก าหนดสทธในการเขาถงระบบของผใชได

– Executive users คอผใชทตองการสารสนเทศมาเพอการตดสนใจและบรหารองคกร ใหมประสทธภาพ CIO , CEO (EIS/MIS/DSS)

• ผใชภายนอก (External users)– อาจจะเปนคน หรอ กลมบคคล เปนผใชซงเปนบคคลภายนอกองคกร แตสามารถเขาถงบรการ

ของระบบในองคกรได เชน ลกคา , คนไขในรพ.

คณจะไดท างานกตอเมอน าเสนอ Proporsal ผาน

เปนผใชงาน ระบบทางออม

ลกคา ของ โรงแรม ลกคา ของ ธนาคาร

ตอบค าถามเหลานใหได

• โรงพยาบาล ใครคอ System Owner / Sponsor• …………………………สวรรณ……………………………………• โรงเรยนมธยม ใครคอ System Owner / Sponsor• ............................................. จราพร .....................................................• โรงภาพยนตร ใครคอ System Owner / Sponsor• ............................................. ศวกร .....................................................• โรงแรมใครคอ System Owner / Sponsor• ............................................. ณฐพล .....................................................• มหาวทยาลย System Owner / Sponsor• ในมหาวทยาลย End User ……………….พรชย .................................... • ในธนาคาร executive user ………………………นาวน .......................

ท าไมตองรจก User หรอ ท าไมตองแบง User ออกเปนกลมๆ

เนองจากความตองการใชระบบสารสนเทศ ไมเหมอนกน เพอไปเกบขอมลตรงตามความตองการของผใช

ตอบค าถามเหลานใหได

• โรงพยาบาล ใครคอ System Owner / Sponsor• ………………………… อดภทร……………………………………• โรงเรยนมธยม ใครคอ System Owner / Sponsor• ............................................. มารต.....................................................• โรงภาพยนตร ใครคอ System Owner / Sponsor• ............................................. ทรงพร .....................................................• โรงแรมใครคอ System Owner / Sponsor• ............................................. จนทรรตน.....................................................• มหาวทยาลย Power User ….รฐธรรมนญ...................• ในมหาวทยาลย End User ………………. ภม .................................... • ในธนาคาร executive user ………………………ปานชนก......................

ท าไมตองรจก User หรอ ท าไมตองแบง User ออกเปนกลมๆ

เนองจากความตองการใชระบบสารสนเทศ ไมเหมอนกน เพอไปเกบขอมลตรงตามความตองการของผใช

•

ถาคณ จะพฒนาระบบ ของ รพ. และอยากรวา ยาแบงออกเปนกประเภท ไปถาม ผอ. ได หรอไม

ไปถาม แมบานไดหรอไม

แตละ User จะใหขอมลเฉพาะ ฟงกชนงานตวเอง

ผอ านวยการ รพ. จะใหขอมลอะไรบางแกระบบ หรอ ตองการขอมลอะไรบางจากระบบสารสนเทศ

ถาคณ จะพฒนาระบบของ รพ. และอยากรวายาแบงออกเปนกประเภท

• จะตองถาม user ใดก) System owner

ข) End user

ค) Power user

ง) Executive User

จ) ไมมขอใดถกตอง

ถาคณ จะพฒนาระบบรานคารแคร และอยากรวาบรการของรานมกแบบ แตละแบบราคาเทาไร

• ควรจะตองถาม user ใดก) System owner

ข) End user ….พนกงานทวไป , ชาง , พนกงานขาย, พนกงานบญช

ค) Power user หวหนาแผนก หวชาง ..หวหนาพนกงานขาย

ง) Executive User

จ) ไมมขอใดถกตอง

1. ......................

2. .......................

3. ........................

4. ......................

5. ...............................

ผอ านวยการ รพ. จะใหขอมลอะไรบางแกระบบ หรอ ตองการขอมลอะไรบางจากระบบสารสนเทศ

จฑารตน ตอบลงในสมด

1. ......................

2. .......................

3. ........................

4. ......................

5. ...............................

ผอ านวยการ รพ. จะใหขอมลอะไรบางแกระบบ หรอ ตองการขอมลอะไรบางจากระบบสารสนเทศ

สวชญา ตอบลงในสมด

Actor

IS: Information System• MIS Management information system ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร/เพอการ

จดการ

– ระบบลงทะเบยน

– ระบบจองหองพก

– ระบบบญช

– ระบบบรหารงานบคคล (HRMS: Human Resource Management System)

– ระบบจายเงนเดอน (Payroll System)

– ระบบคลงสนคา (Inventory System)

– ระบบส งซอ (POS: Purchase Order System)

• DSS decision support system

• ES expert system : ระบบผเชยวชาญ เปนการน าเอาระบบคอมพวเตอรไปชวย ใหการท างานหรอตดสนใจ หรอ คดแทนผใชได เชน ระบบผเชยวชาญส าหรบการแพทย AI , NN

• EIS Executive Information System :: ส าหรบผบรหารระดบสง การวเคราะหตลาดหรอ การวางแผนเพองานการลงทนตาง ๆ

• TPS transaction processing system :: ระบบประมวลผลรายการ ส าหรบผใชระดบลาง งานประจ า...รทน

– งานฝาก-ถอนเงน โอนเงน ของธนาคาร

– เพมถอน รายวชา ...

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

กระบวนการวเคราะหความตองการ

• การบวนการวเคราะหความตองการมขนตอนคราว ๆ ดงตอไปน1. เกบรวบรวมขอมลทเปนขอเทจจรงตางๆ (Data gathering)

1. เกบขอมลลกคา เกบขอมลสนคา เกบขอมลพนกงาน ......................บรการ ฯลฯ

2. วเคราะหเพอระบถงความตองการตางๆ (Requirement Identification)3. คดเลอกสวนทเปนสาระส าคญและอยในขอบเขตการพฒนา (Requirement

selection/ Problem Domain)4. จดจ าแนกและจดโครงสรางของความตองการ (Requirement classification

and structuring)5. จดล าดบความส าคญและตกลงเจรจา (Prioritization and negotiation)6. ตรวจสอบความถกตอง (Requirement validation)7. จดท ารายงานขอก าหนดความตองการ Requirement Specification

Pioritize ….. Use case artchitecture

การเกบขอมลลกคา มความตองการ อะไร

• หมายถง จะท าอยางไร กบขอมลน มความตองการอะไรบาง• เชน ในการจดเกบหรอบนทกขอมลลกคา มเงอนไข หรอขอก าหนดตางๆ ดงน

– การเกบขอมล จะตองเกบใหครบได รหส เลขทบตรประชาชน ชอ ทอย เบอรโทร เพศ สถานะ อเมล

...................................1. จะขาดสงใดสงหนงไมได ระบบจะตองไมยอมใหบนทก2. เบอรโทร จะเกบ 10 หลก หามเกน หามขาด3. เบอรโทรจะตองไมเปนตวอกษร4. เลขทบตรประชาชน จะตองเปน 13 หลก และเปนตวเลขเทานน 5. สถานะ จะตองประกอบไปดวย โสด สมรส อยาราง6. อเมล จะตองถกตองตามหลก โดยม @

1222333333333333

เลขทบตรประชาชน

สนทรพยของโรงพยาบาล

?

หอง คนไขเขาพก

1. เกบรวบรวมขอมลทเปนขอเทจจรงตางๆ (Information Gathering)

• สงเกต (Observed) ไปด เชน สงเกตการท างานของพนกงานในโรงพยาบาล

• สมภาษณ (Interview) จดท าแบบสมภาษณถามรายบคคล หรอ กลมบคคล

• แบบสอบถาม(Questionnaire)

• ทบทวนเอกสาร (Document reviews)

• ลงมอท า (Workshop)

•

•

•

–

–

–

–

•

•

Req. 01 ระบบจะตองบนทกขอมลสนคา

• ขอมลสนคา จะตองจดเกบใหครบถวนสมบรณ เชน – การเกบรหสสนคา

• รหส สนคา ตองเกบ 6 หลก โดย 3 ตวแรก เปน proxxx• Pro001 – Pro999• จ านวนสนคา จะเกบไดไมเกน 1000 รายการ

• จะตองเกบราคาเปนทศนยม– ราคา 1987.45– สกลเงน เปน บาท

• จ านวนสนคาตองเปน จ านวนเตมเทานน ใสเปนจดทศนยมไมได • จ านวนสนคาแตละครงทสงซอ ไมเกน 1000 ชน• ราคาสนคาจะตองไมตดลบ -5.00 บาท ? • ราคา เปนตวอกษรไมได ราคา ก. บาท

*** requirement เหลานจะตอง ทดสอบไดในภายหลง เมอถงขนตอนทดสอบะบบ

ความตองการ

• ดรายการสนคา

• เปลยนชอ

• เปลยนทอย

• เปลยนทอยในการจดสง

• แกไขผบนทกขอมลสนคา

• แกไขราคาสนคา

• แกวนทจดสงสนคา

• แกไขจ านวนสนคา

• แกไขรายการสนคา

• แกไขขอมลลกคา

• แกไขขอมลพนกงาน

• แกไขขอมลสนคา

• ยกเลกการสงซอ

• ยกเลกการจองหองพก

• ยกเลกการขายสนคา

User .....................

ความตองการ

User .....................

ความตองการ

User .....................

ความตองการ

• ลกคา– ดรายสนคาได

– สงซอสนคาได

– ยกเลกการสงซอได

– แกไขขอมลการสงซอได

– แกไขขอมลลกคา

• เจาหนาท

• เจาของระบบ

ดรายสนคาได

สงซอสนคาได

ยกเลกการสงซอได

แกไขขอมลการสงซอได

ลกคา

สนคา

บนทกขอมลสนคา

สงซอสนคาได

ลบขอมลสนคาได

แกไขขอมลสนคาได

ยกเลกสงซอสนคาได

การระบความตองการ Requirement Identification

พนกงาน/เจาหนาท สงซอ ฝายจดซอ

พนกงาน/เจาหนาท สงซอ ฝายจดซอ

พนกงาน/เจาหนาท สงซอ ฝายจดซอ พนกงาน/เจาหนาท

สงซอ ฝายจดซอ

ขายสนคาไดพนกงาน/เจาหนาท สงซอ ฝายขาย

พนกงาน

บนทก....

รบเงนเดอน

ลบขอมล....

แกไขขอมล...

...

ระบความตองการ Requirement Identification

......

...

...

ลา..

...

หองพกโรงแรม

บนทก....

...

ลบขอมล....

แกไขขอมล...

...

ระบความตองการ Requirement Identification

......

...

...

....

...

ยา

บนทก....

สงซอยา...

ลบขอมล....

แกไขขอมล...

...

ระบความตองการ Requirement Identification

......

...

...

ขายยาได....

...

จดล าดบความส าคญ (Prioritized)

• ก าหนด ล าดบความส าคญ ความตองการไหนเรงดวน กก าหนดใหมความส าคญ สงสด ความตองการไหนทไมเรงดวน ก ลดความส าคญลงไปตามล าดบ

0 หมายถง ไมส าคญ1 หมายถง ปานกลาง ยงไมเรงดวน2 หมายถงส าคญมาก เรงดวนตองท ากอน

ตวอยาง

จดกลมของความตองการ (Grouped) เชน จดตามViewpoint ของผใช เปนตน

ผใช end user สามารถ

1. ปอนขอมลพนกงานได

2. ....บนทกได

3. บนทกขอมลสนคาได

4. ตรวจสอบรายการสนคา

5. ขายสนคาได

6. แกไขขอมลรายส งซอได

ผใช Admin สามารถ

1. คนขอมลสมาชกได

2. แกไขอมลลกคา

3. ลบขอมลลกคา

4. บนทกได

5. ....

6.....

7....

8.....

•

•

ต.ย.

ใคร..............................................................

เขยนเปนความตองการ..............................................................

- ล าดบกอน-หลง- ความส าคญ

•

•

–

ผปวย ตองท าบตรประจ าตวกอน

ช าระเงน

บนทกประวตผปวย

จายยา

ผปวยเดนมาทหอง แลวท าบตร เขาคว

รอหมอ ตรวจวนจฉยจายยา บนทกประวตการรกษาจายเงน กลบบาน

ผงงานโครงสราง Structure Chart / Organization Chart

•

–

–

•

–

–

–

จงบอกความตองการตอไปน เปนฟงกชน และไมเปนฟงกชน

1. ระบบจะเกบขอมลลกคาได .....................เปน..............................2. ระบบสามารถเรยกใชงานไดทนท ...................เปน............................3. ระบบสามารถรองรบการเชอมตอกบ Linux ………………เปน……………4. ระบบสามารถใชงานผาน wifi ได .........................ไมเปน...............................5. ระบบจะตองรายงานยอดผปวย แตละวนได ......................เปน.....................6. ระบบจะตองบนทกการจายยาได ...................................เปน..........................7. ระบบจะตองตรวจสอบขอมลผปวยแตละโรคได ...............เปน..........................8. ระบบจะตองรนผาน iOS ได ..................ไมเปน.....................................9. ระบบจะตองใชงานงาย ..............................ไมเปน................................10. ระบบจะตองรนไดทก browser ………………ไมเปน…………………..

•

ผปวยเดนมาทหอง แลวท าบตร เขาคว

รอหมอ ตรวจวนจฉยจายยา บนทกประวตการรกษา

จายเงน กลบบาน

เปนฟงกชน Function

ระบบบรหารงานคลนกผปวย จะตอง

• ตรวจโรคได• วนจฉยได• รกษาได• ท าบตรสมาชกได• เกบประวตการรกษาได• ท าจายยาได• จายเงนได• ท าการออกใบเสรจได• ....อนๆ

อยในระบบน และเปนหนาททซอฟตแวรหรอโปรแกรมจะตองท าได เรยกวาเปน Functional requirements

ตอนท จะตรวจรบ ซอฟตแวร นหรอไมถา ไมสามารถจายเปนดวย บตรเครดต ได

dependency

• Req 8. ลงทะเบยน

dependency

• Req 9. ช าระเงน

• Req 7. เปดคอรส

• Req 6. ก าหนดอาจารยทสอน/ เลอกรายวชาสอน

• Product requirements– ใชงานไดอยางสะดวก (Usability requirements)– มประสทธภาพด (Efficiency requirements): Performance, Speed– มความม นคงสง (Reliability requirements)– สามารถใชงานในสภาพแวดลอมทตางกนได (Portability

requirements)• Organizational requirements

– สามารถสงมอบไดในเวลาทก าหนด (Delivery requirements)– ตองสรางดวยวธการและเทคโนโลยทก าหนด (Implementation

requirements)– ตองพฒนาโดยยดตามมาตรฐานของการพฒนาทก าหนด (Standard

requirements) เชน ใหกระบวนการพฒนามมาตรฐานตาม ISO เปนตน• External requirements

– จะตองรองรบการเชอมตอจากภายนอกได (Interoperability requirements)

– จะตองไมผดศลธรรม (Ethical requirements)– จะตองไมผดกฎหมาย (Legislative (Law) requirements)

•–

–•

–

––

–

•

–

•

•

Not Null

•

•

•

c

#include stdio.h

static void main() {

}

•

•

•

•

•

•

•

การจดคมทน

½*ฐ*ส

การตรวจสอบความถกตองของความตองการ

• การตรวจสอบความถกตองของความตองการ (Requirement validation) คอการตรวจวาความตองการทไดมาน น ถกตองและตรงกบความตองการของผใชอยางแทจรงหรอไม

• หลกในการพจารณา

– Validity ความตองการน นตรงกบทผใชตองการจรงหรอไมสามารถแกปญหาใหผใชไดจรงหรอไม

– Consistency มความขดแยงกนระหวางความตองการหรอไม

– Completeness เปนความตองการทครบถวนของผใชทกคนหรอไม

– Realism สามารถสรางไดจรงตามความตองการหรอไม

– Verifiability สามารถตรวจสอบไดหลงจากพฒนาเสรจแลวหรอไม

•

•

•

–

–

•

•

JAD Technique

JAD Technique

•

•

•

•

Prototype3

Prototype2

Initial Requirement Specification

Prototype1 User

Accepted Prototype

validation

CertainRequirement Specification

Development

Actual System

Prototype Construction

Requirement Analysisการวเคราะหความตองการ

2. System Analysis

• กระบวนการวเคราะหระบบ (system analysis phase)

– มงเนน “what” ทระบบจะตองม และตองท าใหกบผใช โดยยงไมเนน “how” วาจะท าอยางไร (ในขนตอนนเปนการ User Requirement)

• กระบวนการวเคราะหความตองการของผใชระบบ (Requirementanalysis phase)

– ใชในการสรางแบบจ าลองหนาทการท างานของระบบซอฟตแวร จากมมมองของผใชภายนอก หรอ ระบบภายนอก

– จะไดแบบจ าลองของความตองการของผใชระบบ (Requirement Model) เปน Output

จาก UP ในเฟส ท 2 สงจะตองได หรอเสรจ กคอ Use case 80%

ความส าคญของการวเคราะหความตองการ

• สาเหตของการยกเลกพฒนาซอฟตแวร

– ความตองการไมสมบรณ

– ไมมผใชระบบรวมพฒนา

– ขาดทรพยากร

– ความคาดหวงในระบบเปนไปไมได

– ไมมการสนบสนนจากผบรหาร

– มการปรบความตองการขณะพฒนา

– ขาดการวางแผน

– ไมมความตองการระบบทก าลงพฒนา

แสดงใหเหนวาในการทจะพฒนาระบบ จ าเปนจะตองวเคราะหและออกแบบระบบใหด มฉะนน คาใชจายจะสงมากเมอด าเนนโครงการไปแลวเสรจ

วตถประสงคหลกของการวเคราะหความตองการ

•

•

•

•

•

•

•

•

•

ระดบของความตองการ

สง

ต า

ระดบความส าคญของความตองการเมอเกบรวบรวมความตองมาแลว ตองมาจดล าดบความส าคญของความตองการโดยจดเปน- ความตองการแบบเรงดวน- ความตองการทรอ- ความตองการทสามารถตดออกได

สงทตองสง ในเลมรายงานทงหมด ของแตละกลมRequirement Specification

•

•

•

•

Use Case Model

• Introduction

• Survey Description

• Use Case Packages

• Use Case

• Actors

• Relationships

• Diagrams

• Use Case View

Use case Model

• Use case diagram แผนภาพยสเคส

• Use case description ค าอธบายยสเคส

Use case diagram แผนภาพยสเคส

ในขนตอนการวเคราะหระบบเชงวตถ OOA

• เมอเกบรวบรวมความตองการ Information– จดโครงสรางของความตองการ ตามมมมอง view point เชน

• มมมองผใช• มมมองผดแลระบบ• มมมองบคคลทวไป

– จดล าดบความส าคญของแตละความตองการ– จดท าเอกสาร SRS

– น ามาเขยน เปน ยสเคส

Use case diagram แผนภาพยสเคส

• เปนแผนภาพของยเอมแอล ส าหรบใชการวเคราะหระบบเชงวตถ

• ทแสดงใหเหนถงฟงกชนของระบบ วาระบบมฟงกชนทตอบสนองกบแอกเตอรอยางไร

• สวนประกอบของยสเคสไดอะแกรม หรอแผนภาพยสเคส

– Actor

– Use case

– System boundary

– Flow / Communication Flow

Use Case Diagram• น าเสนอฟงกชนหรอ Use Case และการปฏสมพนธโตตอบกนระหวางระบบ และ ผใชภายนอก (someone / something อาจเปนคน หรอระบบกได)

• สวนประกอบของ use case diagram ดวย

– Use Case – ฟงกชน/ความสามารถ/หนาทของระบบ

– Actor – ผทมบทบาท/ ผกระท า/ผใชงาน Use Case นนๆ

– Relationship - เสนแสดงความสมพนธระหวาง Use Case กบActor

– System / System Boundary - ระบบทก าลงพฒนา

Functional Requirement

Use Case Modeling : Core Elements

Construct Description Syntax

use case A sequence of actions, including variants, that a system (or other entity) can perform, interacting with actors of the system.

actor A coherent set of roles that users of use cases play when interacting with these use cases.

system boundary

Represents the boundary between the physical system and the actors who interact with the physical system.

UseCaseName

ActorName

usecase

Use case

Use case

สญลกษณของยสเคส สญลกษณของยสเคส

เขาสระบบ

เขาสระบบ

ตวอยาง ตวอยาง

*** เนองจากยสเคสเปนฟงกชน ควรเขยนเปนค ากรยา ไมใชค านาม

CASE Tool

• Dia

• Star UML

• Rational rose

• Draw.IO เปนเวบไซต ออนไลน

ตวอยาง use case

เพมลกคา

สมครสมาชก

ถอนเงน

ฝากเงน*** เนองจากยสเคสเปนฟงกชน ควรเขยนเปนค ากรยา ไมใชค านาม

Actor

• ผทมบทบาท/ ผกระท า / ผใชงาน Use Case นนๆ

• เปน someone or something เปนคน ระบบ ซอฟตแวร หรอ ฮารดแวรใด ๆ กได ทมความตองการ หรอมปฏสมพนธ หรอ จะใหระบบท างาน หรอใชงานระบบ หรอรบผลลพธจากการท างานบางอยางระบบ หรอ ใหขอมลกบระบบ

สญลกษณ Actor

Actor ลกคาเจาหนาท ผดแลระบบ

ATMสรรพากร Bank Consortium

พนกงาน

Stock Exchange

ความสมพนธ Relationship

• ระหวาง Actor กบ Actor

• ระหวาง Actor กบ use case

• ระหวาง Use case กบ Use case

<<include>> <<extend>>

System boudary• แสดงถงระบบทก าลงพฒนา ซงอาจเปนสวนหนงสวนใดของระบบ หรอทงระบบ

• แสดงของเขตของระบบชอระบบ ระบบจองหองพกโรงแรมระบบสงซอสนคา ระบบการลงทะเบยน

ความสมพนธ Relationship

• ระหวาง Actor กบ Actor

• ระหวาง Actor กบ use case

• ระหวาง Use case กบ Use case

<<include>> <<extend>>

ความสมพนธระหวาง Actor กบ Actor

Actor ลกคาเจาหนาท ผดแลระบบ พนกงาน

ความสมพนธแบบ ทวไป Generalization

ความสมพนธแบบแอสโซซเอชน Association

ลกคา เจาหนาท

ลกคาตองการสมครสมาชก โดยผานเจาหนาท

ความสมพนธแบบ Association

ลกคา เจาหนาท

ลกคาตองการสมครสมาชก โดยผานเจาหนาทระบบแบบนจะเปนระบบแบบ offline

สมครสมาชก

จองหองพกโรงแรม

ลกคา เจาหนาท

ลกคาตองการจองหองพกโรงแรม โดยผานเจาหนาทระบบแบบนจะเปนระบบแบบ offline

จองหองพก

จองหองพกโรงแรม

ลกคา

ลกคาตองการจองหองพกโรงแรม โดยไมผานเจาหนาทหรอผานเวบไซตระบบแบบนจะเปนระบบ แบบ online

จองหองพก

ความสมพนธระหวาง Actor กบ Actor

• ความสมพนธแบบ ทวไป Generalization

ลกคา

ลกคาทวไป สมาชก

ผใชระบบ

เจาหนาท ผดแลระบบ

ตวอยางระบบยมคนหนงสอ

ผใชระบบ

อาจารย นกเรยน

ยมหนงสอ

คนหนงสอ

เจาหนาทเขาระบบ

ระบบยมคนหนงสอ

ตวอยาง การซอ-ขายสนคา

ลกคา

ลกคาทวไป สมาชก

คนหาสนคา

สงซอสนคา

พนกงานช าระเงน

ระบบยมคนหนงสอ

คดสวนลด

ความสมพนธระหวาง use case กบ use case

• แบบ include และ extend

• แบบ generalize

ความสมพนธระหวาง use case กบ use case

• แบบ include

– <<include>> <<uses>>

• แบบ extend

– <<extend>> Use case หลก Use case ยอย

<<include>>

Use case หลก Use case ยอย

<<extend>>

ตวอยางความสมพนธระหวาง use case กบ use case

• แบบ include

– <<include>> <<uses>>

• แบบ extend

– <<extend>>

ยมหนงสอ เขาสระบบ<<include>>

คนหนงสอ คดคาปรบ<<extend>>

ลงทะเบยน คดคาปรบลงทะเบยนลาชา

<<extend>>

ตวอยาง การซอ-ขายสนคา

ลกคา

ลกคาทวไป สมาชก

คนหาสนคา

สงซอสนคา

เจาหนาทช าระเงน

ระบบการซอ-ขายสนคา

คดสวนลด

เขาระบบ

ความสมพนธระหวาง use case กบ use case

• แบบ generalize

เขาระบบ

ตรวจสอบลายนวมอตรวจสอบรหสผาน

วาดเสน

ขนตอนการสรางแผนภาพยสเคส (Use Case Diagram)

เมอเรมตนการสรางแผนภาพยสเคส(Use Case Diagram) ดวยการวเคราะหหาขอบเขตของระบบ (Problem Domain) ซงประกอบไปดวยการคนหาแอกเตอร(Actor) ทควรมในระบบ และยสเคสทมปฏสมพนธโดยตรงกบแอกเตอรเหลานนขนมากอนจากนนจงเพมเตม Use Case อนๆ เขาไปจนครบหนาทการท างานของระบบ

1. คนหาแอคเตอร Actor 2. คนหา Use Case ทมปฏสมพนธกบ Actor นนโดยตรง3. คนหาและสรางความสมพนธระหวาง Use Case หรอ Actor (ถาม) แลว

เพมเตม Use Case ใหมซ งอาจเปน Included Use Case, Extending Use Case ทเพมเตมจาก Base Use Case ทมอยแลว หรอจะเพม Base Use Case ใหมกได (ถาม)

4. ตองไมม Actor ใดเลยทไมมปฏสมพนธกบ Use Case5. ตองไมม Use Case ใดเลยทไมมปฏสมพนธกบ Actor6. Use Case ทกตวตองมปฏสมพนธอยางใดอยางหนงกบ Actor หรอ Use

Case ตวอนๆเสมอ

7. เขยนค าอธบาย (use case description) แตละ Use Case จนครบถวน

ตวอยาง Use Case Diagram ของระบบลงทะเบยน

ตวอยาง Use Case Diagram ของระบบลงทะเบยน

ระบบลงทะเบยนมกลมบคคลทเกยวของ 2 กลม ไดแก นกศกษา และพนกงานของมหาวทยาลย(เจาหนาทฝายทะเบยนและเจาหนาทฝายการเงน) ในแตละเทอมจะตองมนกศกษามาลงทะเบยนเรยนของภาคเรยนปกต โดยนกศกษาจะตองกรอกแบบฟอรมลงทะเบยนใหเรยบรอยแลวน าไปยนกบเจาหนาทฝายทะเบยนในวนและเวลาทประกาศไว เมอเจาหนาทรบแบบฟอรมลงทะเบยนมาแลว จะท าการตรวจสอบวชาทนกศกษาไดลงไวในแบบฟอรมกบประวตการเรยนวาถกตองหรอไม เนองจากบางวชาของแตละเทอมมเงอนไขวาจะลงทะเบยนไดกตอเมอสอบผานอกวชาหนงมากอน เมอตรวจสอบพบวาถกตองแลว เจาหนาทฝายทะเบยนจะค านวณเงนคาลงทะเบยนเรยน แลวบนทกลงในฐานขอมล สงพมพใบรบลงทะเบยนโดยแบงออกเปน 2 สวน สวนท 1 นกศกษาเกบไวเอง สวนท 2 น าไปช าระเงนโดยโอนผานทางธนาคาร แลวน าใบรบช าระเงนกลบมาใหเจาหนาทฝายการเงนบนทกสถานะการช าระเงน เปนขนตอนสดทาย

หา Actor

• หา actor

• หาความสมพนธ ระหวาง actor

หา use case

• หา use case

– Main use case

– Sub use case

• หาความสมพนธระหวางยสเคส

• หาความสมพนธระหวาง แอกเตอร กบ ยสเคส

แผนภาพยสเคส

•

•

•

•

•

•

•

หนาทของนกวเคราะหระบบ

Concepts in Use Case Model

ก าหนดชอ Actor

Actor

student

teacher customer

นาย ก

ถอนเงน

นาย ก. ถอนเงน 200 บาท

การลงทะเบยน

student staff

registration

scenarioนายสมชาย ลงทะเบยนเรยน ภาคการศกษา 2/2560

•

•

withdrawal cash

a user withdrawals$200

•

–

•

–

•

–

แบงนกเรยน เปนภาคปกต และ ภาพ กศ.พบ.

ลงทะเบยน

Actor generalization

customer

member general

Req 1. นกเรยนสามารถลอกอนเขาระบบได

Req 2. อาจารยสามารถลอกอนเขาระบบได

Req 3. จนท. สามารถลอกอนเขาระบบได

teacher Staff

Login.

Mng. Course

Admin

•

•

•

•

•

•

•

•

•

GUI ด vs GUI ไมด

•

•

•

•

•

Interface Flow Diagram vs GUI Design

ตวอยาง Interface Flow Diagram

ตวอยาง Interface Flow Diagram

ตวอยาง Interface Flow Diagram

ตวอยาง Interface Flow Diagram

•

ขอขอบคณ แหลงขอมล

วฒพงษ เรอนทองภาควชา วทยาการคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร