„Jedino statistički obrađeni podaci mogu imati naučnu...

Obrada rezultata

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

„Jedino statistički obrađeni podaci mogu imati naučnu vrednost”

TAČNO, ALI

Statistička obrada NE GARANTUJE naučnu vrednost podataka

„Statistika može biti samo pomoć, ali nikada zamena za zdrav razum”

(Blalock)

IDEJA

Definisanje

problema

Cilj istraživanja Šta treba

istraživati

Postavka problema

Pregled literature

Obrada rezultata

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Sređivanje podataka

Grupisanje podataka

Prikazivanje podataka:

Tabeliranje

Grafičko prikazivanje

Obrada rezultata

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Obrada rezultata

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

„POČEVŠI OD PRAKTIČNOG HEMIČARA, KOJI SAMO VRŠI

HEMISKE ANALIZE, PA DO ČISTIH TEORETIČARA KOJI U

HEMIJU UVODE NOVE HIPOTEZE I OTKRIVAJU NOVA POLJA

ZA ISTRAŽIVANJA, SVAKI HEMIČAR IMA DA RAČUNA, DA

VRŠI IZRAČUNAVANJA BILO POMOĆU PROSTIH

ARITMETIČKIH RADNJA, BILO SA KOMPLIKOVANIJIM

RAČUNSKIM INSTRUMENTOM KOJI DAJU RAZNE PARTIJE

TEORIJSKE MATEMATIKE”.

(Mihajlo Petrović, Spomenica Lozanića, Beograd, 1922.)

Obrada rezultataPredstavljanje brojeva

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Brojeve treba prikazati samo sa :

Značajnim ciframa

Sigurnim ciframa

Obrada rezultataPredstavljanje brojeva

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Značajne cifre

Sve cifre, osim nula sa lijeve strane broja. Nuleizmeđu cifara su značajne kao i nule sa desnestrane broja jer one odražavaju tačnost broja.

Brojevi: 0,00104; 0,104; 1,04; 104 i 1,04×104 su brojevi sa po tri značajne cifre.

Obrada rezultataPredstavljanje brojeva

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Značajne cifre

Sve cifre, osim nula sa lijeve strane broja. Nuleizmeđu cifara su značajne kao i nule sa desnestrane broja jer one odražavaju tačnost broja.

0,0018100

Značajne cifre : 1,8,1,0,0

Zapisuje se u eksponencijalnom obliku 1,8100x10-3

Obrada rezultataPredstavljanje brojeva

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Sigurne cifre

Prvih n značajnih cifara nekog broja su sigurnecifre ukoliko vrijednost apsolutne greške brojane prelazi jedinicu poslednje cifre u nizu.

F=5,7234 N

Greška ∆F=

Ispravno 5,723 N

± 1x10-3

Obrada rezultataPredstavljanje brojeva

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Zaokruživanje brojeva

•ako je (n+1) cifra koja se odbacuje <5, n-ta cifra ostaje nepromijenjena

•ako je (n+1)cifra koja se odbacuje >5, n-ta cifra se povećava za jedinicu

•ako je (n+1) cifra koja se odbacuje =5

a)cifre posle 5 različite pd 0n-ta se povećava za jedinicu

b)cifre posle 5 jednake nulin-ta se povećava za 1 za n neparno

n-ta se ne mijenja za n parno

Obrada rezultataPredstavljanje brojeva

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Zaokruživanje brojeva

3,234 zaokružen na dvije decimale 3,23

3,82917 zaokružen na četiri decimale 3,8292

1,283511 zaokružen na tri decimale 1,284

5,4500 zaokružen na jednu decimalu 5,4

3,21500 zaokružen na dvije decimale 3,22

nikada se zaokruživanje ne vrši sekvencijalno

Broj 4,1748 zaokružen na tri cifre postaje 4,17.

Ne treba na osnovu pete cifre (8) zaokružiti četvrtu sa 4 na 5, pa

zatim istim postupkom doći do broja 4,18.

Obrada rezultataPredstavljanje brojeva

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Obrada rezultataOsnovni kvaliteti mjerenja

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

•Preciznost•Tačnost

•Osjetljivost•Repetabilnost

•Reproduktivnost

Obrada rezultataOsnovni kvaliteti mjerenja

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Obrada rezultataOsnovni kvaliteti mjerenja

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

•Preciznost•Tačnost

Odstupanje srednje vrijednosti serije mjerenja od tačne vrijednosti :

tacnox x

Obrada rezultataOsnovni kvaliteti mjerenja

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

•Preciznost•Tačnost

Obrada rezultataOsnovni kvaliteti mjerenja

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Kao tačna vrijednost neke veličine uzima se srednja vrijednost dobijena od više istraživača, u različitim laboratorijma i različitim metodama.

Obrada rezultataOsnovni kvaliteti mjerenja

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

•Preciznost•Tačnost

•Osjetljivost

Promjena indikatorskog parametra ∆i pri jediničnoj promjeni mjerenog

parametra ∆m

i

m

O

Obrada rezultataOsnovni kvaliteti mjerenja

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

•Preciznost•Tačnost

•Osjetljivost•Repetabilnost

Osobina mjerenja ili instrumenta da se pri višestrukom mjerenju jednog istog istraživača na istom instrumentu istom metodom dobijaju što

približnije vrijednosti.

Obrada rezultataOsnovni kvaliteti mjerenja

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

•Preciznost•Tačnost

•Osjetljivost•Repetabilnost

•Reproduktivnost

Osobina da se dobijaju što približnije vrijdnosti od strane više istraživača različitim metodama i različitim instrumentima.

Obrada rezultataIzvori grešaka

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

•Eksperimentator i aparatura•Približne jednačine koje opisuju proces•Približni brojevi koji ulaze u jednačine

•Računske operacije

Obrada rezultataIzvori grešaka

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

•Eksperimentator i aparatura

sis instr sluc

Obrada rezultataTačnost i preciznost volumetrijskih sudova

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Tolerancija je maksimalna dozvoljena greška pri proizvodnji sudova.

Obrada rezultataTačnost i preciznost volumetrijskih sudova

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

. mlx . %

. ml

0 05100 0 125

40 00

Nemoguće je izvesti hemijsku analizu tako da rezultat bude potpuno

oslobođen grešaka, odnosno nesigurnosti!

Naš zadatak je da te greške svedemo na minimum i njihovu veličinu

procenimo sa prihvatljivom tačnošću1.

hemičar - pouzdano izvršavanje odgovarajuće analize

(analitičar): - odabir odgovarajućeg postupka

- ocena dobijenih rezultata

Obrada rezultata

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA

Stanica Montparnas, Pariz, 22.10.1895.

Greške u hemijskoj analizi mogu da

imaju ozbiljne posledice:

postavljanje dijagnoze bolesti i

određivanje terapije;

određivanje opasnog otpada i

zagađenja;

kontrola kvaliteta industrijskih

proizvoda;

razrešavanje krivičnih dela.

Obrada rezultata

UVOD U LABORATORIJSKI RAD FARMACIJA