Deniz ticareti hukuku 14 (25.03.2013)

Deniz Ticareti Hukuku:Deniz Ticareti Hukuku:

Deniz Kazaları Deniz Kazaları

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesiİstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi25-26/3/201325-26/3/2013

Sözleşme Dışı Borç İlişkileriSözleşme Dışı Borç İlişkileri

Deniz Hukuku’nda Haksız Fiiller ve Diğer Deniz Hukuku’nda Haksız Fiiller ve Diğer Sözleşme Dışı Borç İlişkileriSözleşme Dışı Borç İlişkileri

= Gemiyle veya gemiden sebep olunan zarar = Gemiyle veya gemiden sebep olunan zarar hakkında Deniz Hukuku özel hükümleri:hakkında Deniz Hukuku özel hükümleri:

I. Donatanın SorumluluğuI. Donatanın Sorumluluğu

II. Sınırlı Sorumluluk Hk. Genel HükümlerII. Sınırlı Sorumluluk Hk. Genel Hükümler

III. III. Özel Hâller Özel Hâller (BURAYA EK niteliğinde)(BURAYA EK niteliğinde)

IV. Kirlilik Zararından Doğan SorumlulukIV. Kirlilik Zararından Doğan Sorumluluk

A. Müşterek Avarya – 1/3A. Müşterek Avarya – 1/3

III. Özel HâllerIII. Özel Hâller

A. Müşterek Avarya (“M/A”)A. Müşterek Avarya (“M/A”)

1. Örnek1. Örnek

Konteyner gemisi, şiddetli fırtına, denge Konteyner gemisi, şiddetli fırtına, denge bozuluyor, kaptan güvertedeki yükün bozuluyor, kaptan güvertedeki yükün denize atılmasını emrediyor, gemi ve denize atılmasını emrediyor, gemi ve kalan yük kurtuluyor.kalan yük kurtuluyor.

Kaptan: kasden zarar verdi – sorumluluk?Kaptan: kasden zarar verdi – sorumluluk?

Müşterek AvaryaMüşterek Avarya

Müşterek AvaryaMüşterek Avarya

Müşterek Avarya – 2/3Müşterek Avarya – 2/3

2. Yasal Düzenleme2. Yasal Düzenleme TTK m. 1272-1285TTK m. 1272-1285Ortak tehlike hâlinde kasden verilen zararOrtak tehlike hâlinde kasden verilen zararPaylaştırma: gemi ve yükü tehdit eden Paylaştırma: gemi ve yükü tehdit eden tehlikeden kurtarmak için yapılan tehlikeden kurtarmak için yapılan fedakârlığa tüm “kurtulanlar” katlanır;fedakârlığa tüm “kurtulanlar” katlanır;→ → M/A paylaştırması = dispeç (TTK m. M/A paylaştırması = dispeç (TTK m. 1278)1278)Borçlar Hukuku = ???Borçlar Hukuku = ???

Müşterek Avarya – 3/3Müşterek Avarya – 3/3

TBK m. 64TBK m. 64

= Deniz Hukuku’nda M/A= Deniz Hukuku’nda M/A

Uygulama: Uygulama: York-Antwerp RulesYork-Antwerp Rules (“YAR”) = (“YAR”) = York-Anvers Kuralları (TTK m. 1273 f. 1)York-Anvers Kuralları (TTK m. 1273 f. 1)

Uygulamada daima kararlaştırılırUygulamada daima kararlaştırılır

TTK m. 1273 =TTK m. 1273 =

YAR tercüme edilip yayımlanır.YAR tercüme edilip yayımlanır.

B. ÇatmaB. Çatma

ÇatmaÇatma

ÇatmaÇatma

Çatma – 1/6Çatma – 1/6

B. ÇatmaB. Çatma1. Uygulanacak Kurallar1. Uygulanacak Kurallar a) Çatmalara ilişkin Bazı Kuralların a) Çatmalara ilişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesi Hakkında Milletlerarası Birleştirilmesi Hakkında Milletlerarası Sözleşme, 23/9/1910, Brüksel Sözleşme, 23/9/1910, Brüksel (“ÇatmaMS”) → Türkiye taraf(“ÇatmaMS”) → Türkiye tarafM. 12 f. 1: çatmaya karışan bütün gemiler, M. 12 f. 1: çatmaya karışan bütün gemiler, ÇatmaMS’ye taraf olan Devlet Bayrağı → ÇatmaMS’ye taraf olan Devlet Bayrağı → ÇatmaMS uygulanır.ÇatmaMS uygulanır.

Çatma - 2/6Çatma - 2/6

b) Kanunlar ihtilafı kuralıb) Kanunlar ihtilafı kuralı

Yabancılık unsuru taşıyan çatmalar = Yabancılık unsuru taşıyan çatmalar =

??? m. 34 = ???? m. 34 = ?

c) TürkH:c) TürkH:

TTK 5. Kitap, 5. Kısım, 2. BölümTTK 5. Kitap, 5. Kısım, 2. Bölüm

m. 1286-1297m. 1286-1297

Çatma - 3/6Çatma - 3/6

2. Çatma nedir?2. Çatma nedir? (TTK m. 1286) (TTK m. 1286)

a) Fiili çatmaa) Fiili çatma

= “Gemi”lerin çarpışması (TTK m. 1286 f. = “Gemi”lerin çarpışması (TTK m. 1286 f. 1)1)

b) Hükmî çatmab) Hükmî çatma

= Çatmasız zarar (TTK m. 1286 f. 2)= Çatmasız zarar (TTK m. 1286 f. 2)

Hükmi ÇatmaHükmi Çatma

Çatma - 4/6Çatma - 4/6

3. Uygulama Alanı3. Uygulama Alanı

a) “Gemi”lerin çarpışmasıa) “Gemi”lerin çarpışması

b) Haksız fiil istemlerib) Haksız fiil istemleri

c) Gemideki kişi ve eşya hakkında (“kara c) Gemideki kişi ve eşya hakkında (“kara zararı” ve deniz kirliliği hariç)zararı” ve deniz kirliliği hariç)

Çatma - 5/6Çatma - 5/6

4. Sorumluluk4. Sorumluluk Kuralları Kuralları

→ → Kusur sorumluluğu (TTK m. 1288-1291)Kusur sorumluluğu (TTK m. 1288-1291)

a) Donatanlar arasında: kusur oranlarına a) Donatanlar arasında: kusur oranlarına göre sorumlulukgöre sorumluluk

b) Kişi zararı: kusur oranlarına göre b) Kişi zararı: kusur oranlarına göre sorumluluk, teselsül varsorumluluk, teselsül var

c) Eşya zararı: kusur oranlarına göre c) Eşya zararı: kusur oranlarına göre sorumluluk, sorumluluk, teselsül yokteselsül yok!!

Çatma - 6/6Çatma - 6/6

5. Tamamlayıcı Kurallar5. Tamamlayıcı Kurallar

Gemi alacağı: TTK m. 1320 f. 1 b. (b), (e)Gemi alacağı: TTK m. 1320 f. 1 b. (b), (e)

Zamanaşımı (Y-TTK m. 1297):Zamanaşımı (Y-TTK m. 1297):

Süre: 2 yılSüre: 2 yıl

Başlangıç: Başlangıç: çatma tarihiçatma tarihi

Rücu: 1 yıl; başlangıç: ödeme ertesiRücu: 1 yıl; başlangıç: ödeme ertesi

Sınırlı Sorumluluk → 1976/1996 LLMC.Sınırlı Sorumluluk → 1976/1996 LLMC.

C. Kurtarma: Exxon ValdezC. Kurtarma: Exxon Valdez

Kurtarma: SCF ValdaKurtarma: SCF Valda

Kurtarma FaaliyetiKurtarma Faaliyeti

Kurtarma FaaliyetiKurtarma Faaliyeti

Kurtarma FaaliyetiKurtarma Faaliyeti

Kurtarma – 1/6Kurtarma – 1/6

C. KurtarmaC. Kurtarma (“ (“SalvageSalvage”)”)

1. Uygulanacak Hükümler1. Uygulanacak Hükümler

1910 Brüksel Sözleşmesi (Türkiye taraf)1910 Brüksel Sözleşmesi (Türkiye taraf)

1989 Londra Sözleşmesi (Türkiye’nin taraf 1989 Londra Sözleşmesi (Türkiye’nin taraf olma hazırlıkları sürüyor)olma hazırlıkları sürüyor)

TTK m. 1298-1319: 1989 Sözleşmesi’nin TTK m. 1298-1319: 1989 Sözleşmesi’nin hükümleri aynen alındıhükümleri aynen alındı

Kurtarma – 2/6Kurtarma – 2/6

2. Tanım2. Tanım

Gemi Gemi veyaveya yükü tehdit eden tehlikeden yükü tehdit eden tehlikeden kurtarmak amacıyla yapılan hizmet için kurtarmak amacıyla yapılan hizmet için ücret istenebilir;ücret istenebilir;

Amaç: korsanlığı önlemekAmaç: korsanlığı önlemek

Kurtarma sözleşmesi kurulmuş olabilir;Kurtarma sözleşmesi kurulmuş olabilir;

Yoksa Borçlar Hukuku = ???Yoksa Borçlar Hukuku = ???

Kurtarma – 3/6Kurtarma – 3/6

3. Ücret3. Ücret (TTK m. 1304-1311) (TTK m. 1304-1311)

Temel kural: “Başarı yoksa ücret yok”Temel kural: “Başarı yoksa ücret yok”

= “= “no cure, no payno cure, no pay””

= Borçlar Hukuku = ???= Borçlar Hukuku = ???

Kurtarılan değerler ile sınırlıKurtarılan değerler ile sınırlı

Yalnızca eşya kurtarmasına ücretYalnızca eşya kurtarmasına ücret

İnsan kurtarmak zorunlu.İnsan kurtarmak zorunlu.

Kurtarma – 4/6Kurtarma – 4/6

Önemli yenilikÖnemli yenilik

Temel sorun: “Temel sorun: “no cure, no payno cure, no pay” ilkesi” ilkesi

““Atlantic Empress”Atlantic Empress” ./. ./. “Aegean Captain”“Aegean Captain” (19/7/1979), Trinidad Tobago açıkları(19/7/1979), Trinidad Tobago açıkları

Yanan tanker açığa çekilirken patlayıp, Yanan tanker açığa çekilirken patlayıp, kurtaranın tüm teçhizatıyla batıyor.kurtaranın tüm teçhizatıyla batıyor.

Sorun: çevre korunmuş ama kurtarılan Sorun: çevre korunmuş ama kurtarılan değer yok = ücret yok, oysa masraf çok.değer yok = ücret yok, oysa masraf çok.

Atlantic EmpressAtlantic Empress

Atlantic EmpressAtlantic Empress

Atlantic EmpressAtlantic Empress

Atlantic EmpressAtlantic Empress

Kurtarma – 5/6Kurtarma – 5/6

Çözüm: 1989 KurtarmaMS m. 14 = TTK Çözüm: 1989 KurtarmaMS m. 14 = TTK m. 1312 “m. 1312 “special compensationspecial compensation” (= “Article ” (= “Article 14 claim”) = “Özel Tazminat”14 claim”) = “Özel Tazminat”Kurtarma faaliyetiyle çevre korunmuşsa,Kurtarma faaliyetiyle çevre korunmuşsa,Buna karşılık “Buna karşılık “no cure, no payno cure, no pay” anlamında ” anlamında “başarı” yoksa:“başarı” yoksa:Makul harcamalar ve kullanılan teçhizat ile Makul harcamalar ve kullanılan teçhizat ile personel için makul bir tutar istenebilir personel için makul bir tutar istenebilir →→ÖnemliÖnemli: %30 - %100 arttırılabilir!: %30 - %100 arttırılabilir!

Kurtarma – 6/6Kurtarma – 6/6

Türk Hukuku: “kirlenmenin önlenmesi ve Türk Hukuku: “kirlenmenin önlenmesi ve sınırlanması masrafları”sınırlanması masrafları”

= 2872 s. Çevre Kanunu m. 3 b. (g) ve= 2872 s. Çevre Kanunu m. 3 b. (g) ve

= 5312 s. “Deniz Kirliliği Kanunu” m. 6 f. 1= 5312 s. “Deniz Kirliliği Kanunu” m. 6 f. 1

= 4721 s. TMK m. 994 anlamında “zorunlu = 4721 s. TMK m. 994 anlamında “zorunlu ve yararlı giderler” = “tazminat”ve yararlı giderler” = “tazminat”

Fark = yenilikFark = yenilik: %30-100 arttırma hakkı!: %30-100 arttırma hakkı!