Dezinfekcija i Sterilizacija

Dezinfekcija i Dezinfekcija i sterilizacijasterilizacija

DEZINFEKCIJA I DEZINFEKCIJA I STERILIZACIJASTERILIZACIJA

Osnovno načelo: svi instrumenti, Osnovno načelo: svi instrumenti,

materijali i pribor, koji dolaze u materijali i pribor, koji dolaze u

kontakt sa oštećenim ili kontakt sa oštećenim ili

otvorenim tkivom, moraju biti otvorenim tkivom, moraju biti

sterilni, a oni koji dolaze u dodir sterilni, a oni koji dolaze u dodir

sa intaktnom kožom i sluznicama sa intaktnom kožom i sluznicama

mogu biti dezinficirani.mogu biti dezinficirani.

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

postupak kojim se uklanja ili postupak kojim se uklanja ili uništava većina mikroorganizama uništava većina mikroorganizama (osim bakterijskih spora) s (osim bakterijskih spora) s predmeta, površina ili kože do predmeta, površina ili kože do razine neškodljive za zdravlje. razine neškodljive za zdravlje.

to ujedno znači da se uklanjaju i to ujedno znači da se uklanjaju i patogeni mikroorganizmi (osim patogeni mikroorganizmi (osim bakterijskih spora) do razine bakterijskih spora) do razine neškodljive za zdravlje. neškodljive za zdravlje.

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Dezinfekcija je relativni pojam, Dezinfekcija je relativni pojam, znači uglavnom uklanjanje 10znači uglavnom uklanjanje 1022--101055 mikroorganizama. mikroorganizama.

Postupak nije jednostavno Postupak nije jednostavno mjerljiv.mjerljiv.

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

mehanički: pranje, čišćenje, mehanički: pranje, čišćenje, filtriranjefiltriranje

fizikalni: toplina, UV zračenjefizikalni: toplina, UV zračenje

kemijski: dezinficijensikemijski: dezinficijensi

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA UV zračenje UV zračenje

za dezinfekciju vode, površina, zrakaza dezinfekciju vode, površina, zraka nema rezidualno djelovanje, ne nema rezidualno djelovanje, ne

prodire u dubinu materijalaprodire u dubinu materijala služi uglavnom u laboratorijskim služi uglavnom u laboratorijskim

kabinetima za sterilni radkabinetima za sterilni rad ponegdje se upotrebljava u ponegdje se upotrebljava u

ortopedskim salama za dobivanje ortopedskim salama za dobivanje ultračistog zraka iznad operativnog ultračistog zraka iznad operativnog poljapolja

jako oštećuje kožu i može oštetiti jako oštećuje kožu i može oštetiti vidvid

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA TOPLINSKE METODE TOPLINSKE METODE

Iskuhavanje Iskuhavanje PasterizacijaPasterizacija Autoklaviranje na 105Autoklaviranje na 105 C C Pranje u stroju na povišenim Pranje u stroju na povišenim

temperaturama (70-90temperaturama (70-90C)C) Čišćenje parom (strojevi za pranje Čišćenje parom (strojevi za pranje

podova)podova)

PRIMARNA OTPORNOST MIKROORGANIZAMA NA DEZINFICIJENSE

(PRIONI)BAKTERIJSKE SPORE

M.tuberculosis, (HBV), C.parvum

MALI VIRUSI BEZ LIPIDNE OVOJNICE

GLJIVE

VEĆINA BAKTERIJA

VELIKI VIRUSI S LIPIDNOM OVOJNICOMNEKE BAKTERIJE

Dezinficijensvisokog stupnja

Dezinficijenssrednjeg stupnja

Dezinficijens niskog stupnja

VISOKI

SREDNJI

NISKI

DEZINFICIJENSIDEZINFICIJENSI

visokovrijedni: glutaraldehid, visokovrijedni: glutaraldehid, formaldehid, stabilizirani vodikov formaldehid, stabilizirani vodikov peroksidperoksid

srednje vrijedni: jodni preparati, srednje vrijedni: jodni preparati, klorni spojevi, alkohol, fenolski klorni spojevi, alkohol, fenolski spojevispojevi

nisko vrijedni: kvarterni amonijevi nisko vrijedni: kvarterni amonijevi spojevispojevi

DEZINFICIJENSIDEZINFICIJENSI

Dezinficijensi visokog stupnja Dezinficijensi visokog stupnja djelotvornosti: mogu uništiti sve vrste djelotvornosti: mogu uništiti sve vrste mikroorganizama, a u produženom mikroorganizama, a u produženom vremenu (3-12 sati) i bakterijske sporevremenu (3-12 sati) i bakterijske spore

Zbog djelovanja na bakterijske spore Zbog djelovanja na bakterijske spore nazivaju se i “kemosterilanti”, a nazivaju se i “kemosterilanti”, a njihovo djelovanje u tom slučaju njihovo djelovanje u tom slučaju “kemijska ili hladna sterilizacija”“kemijska ili hladna sterilizacija”

glutaraldehid, formaldehid, glutaraldehid, formaldehid, stabilizirani vodikov peroksidstabilizirani vodikov peroksid

DEZINFICIJENSIDEZINFICIJENSI

Dezinficijensi srednjeg stupnja Dezinficijensi srednjeg stupnja djelotvornosti: to su dezinficijensi koji u djelotvornosti: to su dezinficijensi koji u korisnom vremenu uništavaju sve vrste korisnom vremenu uništavaju sve vrste mikroorganizama, osim mikroorganizama, osim Mycobacterium Mycobacterium tuberculosistuberculosis (kao niti HBV te (kao niti HBV te Cryptosporidium parvumCryptosporidium parvum))

Takvi dezinficijensi niti u produženom Takvi dezinficijensi niti u produženom vremenu ne djeluju na bakterijske sporevremenu ne djeluju na bakterijske spore

jodni preparati, klorni spojevi, alkohol, jodni preparati, klorni spojevi, alkohol, fenolski spojevifenolski spojevi

DEZINFICIJENSIDEZINFICIJENSI

Dezinficijensi niskog stupnja Dezinficijensi niskog stupnja djelotvornosti: to su dezinficijensi koji djelotvornosti: to su dezinficijensi koji u korisnom vremenu ubijaju ili u korisnom vremenu ubijaju ili inaktiviraju vegetativne oblike svih inaktiviraju vegetativne oblike svih vrsta bakterija, te velike i ovijene vrsta bakterija, te velike i ovijene viruseviruse

Ne djeluju na gljive, male i neovijene Ne djeluju na gljive, male i neovijene viruse, kao niti na viruse, kao niti na M.tuberculosisM.tuberculosis

kvarterni amonijevi spojevikvarterni amonijevi spojevi

DEZINFICIJENSIDEZINFICIJENSI

visokovrijedni: glutaraldehid, visokovrijedni: glutaraldehid, formaldehid, stabilizirani vodikov formaldehid, stabilizirani vodikov peroksidperoksid

srednje vrijedni: jodni preparati, srednje vrijedni: jodni preparati, klorni spojevi, alkohol, fenolski klorni spojevi, alkohol, fenolski spojevispojevi

nisko vrijedni: kvarterni amonijevi nisko vrijedni: kvarterni amonijevi spojevispojevi

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Predmeti visokog rizikaPredmeti visokog rizika: koji : koji ulaze u tkivo ili vaskularni sustav ulaze u tkivo ili vaskularni sustav ili će kroz njih prolaziti krv ili će kroz njih prolaziti krv (kirurški instrumenti, vaskularni (kirurški instrumenti, vaskularni kateteri, kateteri kateteri, kateteri ekstrakorporalne cirkulacije)ekstrakorporalne cirkulacije)

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Predmeti visokog rizikaPredmeti visokog rizika::

1. dekontaminacija 1. dekontaminacija dezinficijensom visokog stupnja dezinficijensom visokog stupnja djelotvornosti (ili čišćenjem i djelotvornosti (ili čišćenjem i toplinskom dezinfekcijom u toplinskom dezinfekcijom u stroju na povišenoj temperaturi)stroju na povišenoj temperaturi)

2. sterilizacija2. sterilizacija

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Predmeti srednjeg rizikaPredmeti srednjeg rizika: koji : koji dolaze u kontakt sa sluznicama dolaze u kontakt sa sluznicama ili oštećenom kožom ili oštećenom kožom (gastrointestinalni endoskopi, (gastrointestinalni endoskopi, bronhoskopi)bronhoskopi)

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Predmeti srednjeg rizikaPredmeti srednjeg rizika::

1. pranje i čišćenje1. pranje i čišćenje

2. dezinfekcija visokog stupnja 2. dezinfekcija visokog stupnja djelotvornosti (ili čišćenje i djelotvornosti (ili čišćenje i toplinska dezinfekcija u stroju na toplinska dezinfekcija u stroju na povišenoj temperaturi – npr. povišenoj temperaturi – npr. višekratne cijevi respiratora)višekratne cijevi respiratora)

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Predmeti niskog rizikaPredmeti niskog rizika: koji : koji dolaze u kontakt s neoštećenom dolaze u kontakt s neoštećenom kožom: tlakomjeri, toplomjerikožom: tlakomjeri, toplomjeri

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Predmeti niskog rizikaPredmeti niskog rizika::

1. pranje i čišćenje1. pranje i čišćenje

2. dezinfekcija dezinficijensom 2. dezinfekcija dezinficijensom srednjeg stupnja djelotvornostisrednjeg stupnja djelotvornosti

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Prostori visokog rizika: operacijske sale, Prostori visokog rizika: operacijske sale, inkubatori, prostori invazivne inkubatori, prostori invazivne dijagnostike, sterilne jedinice, dijagnostike, sterilne jedinice, rađaonica, spremište sterilnog rađaonica, spremište sterilnog materijalamaterijala

1.1. pranje i čišćenje te dezinfekcija pranje i čišćenje te dezinfekcija dezinficijensom visokog/srednjeg dezinficijensom visokog/srednjeg stupnja djelotvornostistupnja djelotvornosti

2.2. dezinfekcija dezinficijensom dezinfekcija dezinficijensom visokog/srednjeg stupnja visokog/srednjeg stupnja djelotvornosti uvijek u slučaju djelotvornosti uvijek u slučaju prolijevanja biološkog materijalaprolijevanja biološkog materijala

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Prostori srednjeg rizika: bolesničke Prostori srednjeg rizika: bolesničke sobe, ordinacije, čekaonicesobe, ordinacije, čekaonice

1.1. pranje i čišćenje prema planu pranje i čišćenje prema planu napravljenom za svaki prostor napravljenom za svaki prostor pojedinačno.pojedinačno.

2.2. dezinfekcija dezinficijensom dezinfekcija dezinficijensom visokog/srednjeg stupnja visokog/srednjeg stupnja djelotvornosti samo u slučaju djelotvornosti samo u slučaju prolijevanja biološkog materijalaprolijevanja biološkog materijala

DEZINFEKCIJADEZINFEKCIJA

Prostori niskog rizikaProstori niskog rizika: hodnici, : hodnici, administracija, kafeterijeadministracija, kafeterije

1.1. pranje i čišćenje prema planu pranje i čišćenje prema planu napravljenom za svaki prostor napravljenom za svaki prostor pojedinačno.pojedinačno.

2.2. dezinfekcija dezinficijensom dezinfekcija dezinficijensom visokog/srednjeg stupnja djelotvornosti visokog/srednjeg stupnja djelotvornosti samo u slučaju samo u slučaju prolijevanja biološkog prolijevanja biološkog materijalamaterijala

STERILIZACIJASTERILIZACIJA

postupak kojim se kompletno postupak kojim se kompletno odstranjuju ili uništavaju svi oblici odstranjuju ili uništavaju svi oblici mikroorganizama na neživim mikroorganizama na neživim predmetima. To je apsolutni pojam predmetima. To je apsolutni pojam (predmet ne može biti “djelomično” (predmet ne može biti “djelomično” sterilan nakon postupka sterilizacije). sterilan nakon postupka sterilizacije). Od procesa sterilizacije zahtijeva se Od procesa sterilizacije zahtijeva se uništavanje najmanje 10uništavanje najmanje 1066 spora. spora. Postupak je jednostavno mjerljiv. Postupak je jednostavno mjerljiv.

STERILIZACIJASTERILIZACIJA

sterilizacija sterilizacija toplinomtoplinom žarenje – u žarenje – u

mikrobiološkim mikrobiološkim laboratorijima laboratorijima

suha toplina – suha toplina – sterilizatori – sterilizatori – temp. 150-170º temp. 150-170º C, u trajanju od C, u trajanju od 1.5-2 sata 1.5-2 sata

STERILIZACIJASTERILIZACIJA sterilizacija toplinomsterilizacija toplinom

vlažna toplina – autoklavi (tlak 1.2 atm, temp. vlažna toplina – autoklavi (tlak 1.2 atm, temp. 121ºC, ili 2.5 atm, temp. 134ºC) trajanje 121ºC, ili 2.5 atm, temp. 134ºC) trajanje sterilizacije određeno svjetskim standardima sterilizacije određeno svjetskim standardima (20 min, 3.5 min)(20 min, 3.5 min)

STERILIZACIJASTERILIZACIJA

sterilizacija jonizirajućim zračenjemsterilizacija jonizirajućim zračenjem – – elektronsko zračenje ili gama-elektronsko zračenje ili gama-zračenjezračenje

hladna sterilizacija hladna sterilizacija ne provodi se u zdravstvenim ne provodi se u zdravstvenim

ustanovamaustanovama sterilizacija filtriranjemsterilizacija filtriranjem – različite – različite

otopineotopine

STERILIZACIJASTERILIZACIJA

sterilizacija etilenoksidomsterilizacija etilenoksidom – izrazito – izrazito toksičan plin; bez boje i mirisa; u toksičan plin; bez boje i mirisa; u specijalno izrađenim sterilizatorima specijalno izrađenim sterilizatorima na temp.40-60na temp.40-60ººC, 2-4 sata uz C, 2-4 sata uz relativnu vlažnost od 50-60%; relativnu vlažnost od 50-60%; odzračitiodzračiti

sterilizacija formaldehidomsterilizacija formaldehidom – – ekvivalentno etilenoksidu,temp. 60-ekvivalentno etilenoksidu,temp. 60-7070ººC,1-3 sataC,1-3 sata

Osnovna obilježja Osnovna obilježja formaldehida i formaldehida i etilenoksidaetilenoksida

FORMALDEHIDFORMALDEHID

plin vrlo intenzivna plin vrlo intenzivna mirisamirisa

toksičantoksičan kancerogenkancerogen mutagenmutagen nije eksplozivannije eksplozivan nije ekspanzivannije ekspanzivan teži od zrakateži od zraka nema prozračivanjanema prozračivanja

ETILENOKSIDETILENOKSID

nema mirisanema mirisa toksičantoksičan kancerogenkancerogen mutagenmutagen vrlo eksplozivanvrlo eksplozivan vrlo ekspanzivanvrlo ekspanzivan lakši od zrakalakši od zraka nužno prozračivanjenužno prozračivanje

STERILIZACIJASTERILIZACIJA

plazma sterilizacijaplazma sterilizacija – H – H22OO22 i i visokofrekventna el.struja; za visokofrekventna el.struja; za sterilizaciju optičkih sterilizaciju optičkih instrumenata, krutih i instrumenata, krutih i fleksibilnih endoskopa, fleksibilnih endoskopa, materijala za anestezijumaterijala za anesteziju

Plazma sterilizacijaPlazma sterilizacija

• Sterilizacijski medij je plazma razvijena iz Sterilizacijski medij je plazma razvijena iz vodikovog peroksida (Hvodikovog peroksida (H220022) u polju ) u polju visokofrekventnih elektro-magnetskih valovavisokofrekventnih elektro-magnetskih valova

• Djelovanjem energije valova visoke Djelovanjem energije valova visoke frekvencije, vodikov se peroksid raspada u frekvencije, vodikov se peroksid raspada u slobodne radikale koji djeluju mikrobicidnoslobodne radikale koji djeluju mikrobicidno

• Nakon prestanka djelovanja Nakon prestanka djelovanja elektromagnetskih valova plazma se elektromagnetskih valova plazma se disocira u vodu i kisik koji su potpuno disocira u vodu i kisik koji su potpuno bezopasni za ljude i okolišbezopasni za ljude i okoliš

• Toplina koja nastaje u fizikalno – kemijskoj Toplina koja nastaje u fizikalno – kemijskoj reakciji plazma sterilizacije nije viša od 45 reakciji plazma sterilizacije nije viša od 45 00CC

Plazma sterilizacijaPlazma sterilizacija

Plasma

+

-

+

+

+

+

+

+

+

- -

-

-

--

-

+

-

OH

OH

O

UV

O

Plazma sterilizacijaPlazma sterilizacija

Plazma sterilizacijaPlazma sterilizacija

Plazma sterilizacijaPlazma sterilizacija

MEDICINSKI INSTRUMENTI I MEDICINSKI INSTRUMENTI I PRIBOR KOJI SE STERILIZIRAJU PRIBOR KOJI SE STERILIZIRAJU

PLAZMOMPLAZMOM• Kamere (elektronski vodiči)Kamere (elektronski vodiči)• Električni vodičiElektrični vodiči• Optike (sustav leća)Optike (sustav leća)• Metalni mikroinstrumentiMetalni mikroinstrumenti• Ostali termolabilni materijali (silikon, Ostali termolabilni materijali (silikon, najlon, plastika, teflon...)najlon, plastika, teflon...)

Ograničenja sterilizacije plazmomOgraničenja sterilizacije plazmom• Materijali koji sadrže celulozu (papir i Materijali koji sadrže celulozu (papir i tekstil)tekstil)

• Šuplji predmeti slijepog završetkaŠuplji predmeti slijepog završetka

PROVJERA POSTUPAKA PROVJERA POSTUPAKA STERILIZACIJESTERILIZACIJE

fizikalne, kemijske i biološke metodefizikalne, kemijske i biološke metode

mikrobiološke metodemikrobiološke metode spore spore Bacillus subtilisBacillus subtilis i i Bacillus Bacillus

stearothermophilusstearothermophilus, 10, 1066