EĞİTİMDE ÖLÇME & DEĞERLENDİRME -3-

EĞİTİMDEEĞİTİMDEÖLÇMEÖLÇME &&

DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME-3--3-

SUNU İÇERİĞİSUNU İÇERİĞİ6- DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME

* * Değerlendirme TürleriDeğerlendirme Türleri

•• Ölçüte GöreÖlçüte Göre

•• Amacına GöreAmacına Göre

3- ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLERGEREKEN ÖZELLİKLER

1- 1- ÖLÇMEDE HATAÖLÇMEDE HATA

* * Hata ÇeşitleriHata Çeşitleri

•• SabitSabit

•• SistematikSistematik

•• TesadüfiTesadüfi

2- 2- HATA KAYNAKLARIHATA KAYNAKLARI

Ölçme sonuçlarının aynı alana ait bir ölçüt ile kıyaslanarak

bir değer yargısı/karara ulaşma sürecidir. 3 temel öğesi

bulunur;

6- DEĞERLENDİRME

ÖLÇME İLE DEĞERLENDİRME ÖLÇME İLE DEĞERLENDİRME ARASINDAKİ İLİŞKİARASINDAKİ İLİŞKİ

ÖLÇMEÖLÇME ÖLÇÜTÖLÇÜT DEĞER DEĞER YARGISIYARGISI

KARARKARAR

Burak’ın boyu 165 cm’dir

Polis Koleji’ne girebilmek için en az 170 cm boya sahip olunmalı

Boyu kısa

Polis Okulu’na kayıt yaptıramaz

Nilgün sınavdan 60 aldı

Dersten başarılı olabilmek için en az 50 almak gerekir

Başarılıdır Dersi geçer

Tarih sınavından en yüksek notu (65) Cem almıştır

Dersten başarılı olmak için en az 70 almak gerekir

Başarısızdır Dersi tekrar edecek

DEĞERLENDİRME SÜRECİ

MUTLAK MUTLAK

DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME

((Kriter DayanaklıKriter Dayanaklı) )

BAĞIL BAĞIL

DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME

((Norm DayanaklıNorm Dayanaklı))* Mutlak ölçüt kullanılır.

* Ölçüt, hedefler (öğretim programı) gözetilerek belirlenir.

* Ölçüte diğer öğrencilerin etkisi yoktur.

* Ölçüt sınavdan önce belirlenir.

Örn: 100 üzerinden 50 puan alan geçer

* Bağıl ölçüt kullanılır.

* Ölçüt, grup başarısı gözetilerek belirlenir.

* Ölçüte diğer öğrencilerin etkisi vardır.

* Ölçüt sınavdan sonra belirlenir.

Örn: Burs, sınavın en başarılı 3 öğrencisine verilecektir

BAĞIL DEĞERLENDİRME ÖRNEKLERİ:BAĞIL DEĞERLENDİRME ÖRNEKLERİ:

* Öğrencilerin sıralarına göre,

* Normal dağılım eğrisi (çan eğrisi) ne göre,

* Standart puanlara göre,

* Standart sapmaya göre,

* Öğrencilerin ilk başarı durumları ile son başarı durumları

arasındaki farka göre,

* Norma göre,

* Öğretmenlerin, öğrencilerin yetenek düzeylerine dayalı

beklentilerine göre

değerlendirme yapmaları.

Programın hedeflerine dönük, öğrenme Programın hedeflerine dönük, öğrenme eksikliğini ve önkoşul öğrenmeleri test etmede eksikliğini ve önkoşul öğrenmeleri test etmede mutlak değerlendirmemutlak değerlendirme yapmak uygun olacaktır. yapmak uygun olacaktır.

Bir sınava alınacak kişi sayısı çok az ve Bir sınava alınacak kişi sayısı çok az ve başvuru sayısı fazlaysa başvuru sayısı fazlaysa bağıl değerlendirmebağıl değerlendirme yapmak uygun olacaktır.yapmak uygun olacaktır.

AMACINA GÖRE AMACINA GÖRE DEĞERLENDİRME TÜRLERİDEĞERLENDİRME TÜRLERİ

1-1- Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik 2-2- Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik3-3- Düzey Belirlemeye Yönelik Düzey Belirlemeye Yönelik4-4- Eğitim Programının Değerlendirilmesi Eğitim Programının Değerlendirilmesi5-5- Öğretimin Değerlendirilmesi Öğretimin Değerlendirilmesi6-6- Rehberlik Amaçlı Rehberlik Amaçlı 7- 7- Hazırbulunuşluk Düzeyinin BelirlenmesiHazırbulunuşluk Düzeyinin Belirlenmesi

1-1- Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik ((Diagnostik)

Öğretim sürecinin başında ya da dersin giriş bölümünde yapılır.

Not verme amacı güdülmeden ön koşulu niteliğindeki giriş

davranışlara sahip oluş derecesi belirlenir.

Örnek:Örnek: ÖSS ile yüksek öğretim programlarına yerleştirme

SBS ile Anadolu ve Fen liselerine yerleştirme

Seviye tespit sınavı, hazırbulunuşluk testi, seçme testi, tanıma testi, yetenek testi, yerleştirme testi ve muafiyet testleri kullanılır.

2-2- Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik ( Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik (Formatif)

Öğretim süreci devam ederken bir ünite ya da konu bittikten sonra yapılır.

Not verme amacı güdülmeden öğrenme eksiklikleri ve yanlışlıkları belirlenerek giderilmeye çalışılır.

Örnek:Örnek: İzleme testleri, formatif testler, ünite testleri

3-3- Düzey Belirlemeye Yönelik ( Düzey Belirlemeye Yönelik (Summatif)

Birkaç ünite ya da öğretim sürecinin sonunda yapılır.

Öğrencilerin başarı düzeyi ya da öğrenme düzeyi belirlenmeye çalışılır.

Verilen notlarla öğrenciler hakkında başarılı-başarısız gibi kararlar alınır

Örnek:Örnek: Düzey belirleme testleri, summatif testler, final sınavları, vize sınavları, erişi testleri, başarı testleri

GİRDİGİRDİ ÇIKTIÇIKTISÜREÇ

DÖNÜT DÖNÜT (Kontrol)

4-4- Eğitim Programının Değerlendirilmesi Eğitim Programının Değerlendirilmesi

Ülkemizde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan bu Ülkemizde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan bu değerlendirme türünde; eğitim programlarındaki 4 temel değerlendirme türünde; eğitim programlarındaki 4 temel öğe (hedef, içerik, eğitim durumları, sınama durumları) öğe (hedef, içerik, eğitim durumları, sınama durumları) değerlendirilir.değerlendirilir.

5-5- Öğretimin Değerlendirilmesi Öğretimin Değerlendirilmesi

Öğrencilere not verme esası olmadan, değerlendirme Öğrencilere not verme esası olmadan, değerlendirme çalışmaları sonunda elde edilen bilgilere göre öğretmen çalışmaları sonunda elde edilen bilgilere göre öğretmen kendi öğretimini iyileştirme konusunda tedbirler alır ve kendi öğretimini iyileştirme konusunda tedbirler alır ve

öğretimde değişiklikler yapar.öğretimde değişiklikler yapar.

Öğrencileri yetenek, ilgi ve tutum gibi özellikleri Öğrencileri yetenek, ilgi ve tutum gibi özellikleri yönünden tanımak amacıyla yapılır.yönünden tanımak amacıyla yapılır.

6-6- Rehberlik Amacıyla Değerlendirme Rehberlik Amacıyla Değerlendirme

7-7- Hazırbulunuşluk Düzeyinin Belirlenmesi Hazırbulunuşluk Düzeyinin Belirlenmesi

Öğrencinin bir okulda, bir kursta vb. başlarken bu Öğrencinin bir okulda, bir kursta vb. başlarken bu kursun yada okulun gerektirdiği ön koşul bilgilere sahip kursun yada okulun gerektirdiği ön koşul bilgilere sahip olup olmadığını, sahipse ne kadarına sahip olduğunu olup olmadığını, sahipse ne kadarına sahip olduğunu belirlemek amacıyla dönem yada kurs başlangıcında belirlemek amacıyla dönem yada kurs başlangıcında yapılır. Tanıma ve yerleştirme içerisinde yer alır.yapılır. Tanıma ve yerleştirme içerisinde yer alır.

• Ölçme işlemi sonunda elde edilen değer ile ölçülen Ölçme işlemi sonunda elde edilen değer ile ölçülen özelliğin gerçek değeri arasındaki farktır.özelliğin gerçek değeri arasındaki farktır.

XX (Test Puanı)(Test Puanı) == TT (Gerçek Puan)(Gerçek Puan) ++ EE (Hata)(Hata)

Her ölçme hata taşır, önemli olan minimum hatayla Her ölçme hata taşır, önemli olan minimum hatayla ölçüm yapmaktır.ölçüm yapmaktır.

3- ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARACINDA ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLERBULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER

1- 1- ÖLÇMEDE HATAÖLÇMEDE HATA

HATA TÜRLERİ

Sabit HatalarSabit Hatalar Tesadüfi HatalarTesadüfi HatalarSistematik HatalarSistematik Hatalar

☼ ☼ Ölçme işlemine karışan çeşitli hatalar gerçek değerin Ölçme işlemine karışan çeşitli hatalar gerçek değerin bulunmasına engel olur.bulunmasına engel olur.

Ölçmeden ölçmeye ölçmeciden ölçmeciye Ölçmeden ölçmeye ölçmeciden ölçmeciye miktarı değişmeyen, bütün ölçme sonuçlarına miktarı değişmeyen, bütün ölçme sonuçlarına aynı miktarda karışan hatalardır.aynı miktarda karışan hatalardır.

Örnek:Örnek: - - Cetvelde 0 yerine 1’den başlayarak 1 cm kısa ölçme (tek bir ölçüm yapıldığında) -- Sınavda 10 puanlık bir sorunun hiç bir öğrenci tarafından cevaplanamaması-- Öğretmenin tüm öğrencilere +5 puan vermesi

SABİT HATASABİT HATA

Ölçmeden ölçmeye belli oranda artış ya da azalış Ölçmeden ölçmeye belli oranda artış ya da azalış gösteren hatalardır. Öğretmenin puanlamadaki gösteren hatalardır. Öğretmenin puanlamadaki yanlılığıyanlılığı / taraf tutması ile ortaya çıkar. / taraf tutması ile ortaya çıkar.

Örnek:Örnek: - - Öğretmenin herkesin aldığı puanın %10 u kadar fazladan puan vermesi - - Öğretmenin yazısı güzel olan öğrencilere 5 fazla puan vermesi - - Öğretmenin hemşerilerine 15 puan fazla

vermesi

SİSTEMATİK HATASİSTEMATİK HATA

Ölçme sonuçlarına nasıl karıştığı bilinmeyen, Ölçme sonuçlarına nasıl karıştığı bilinmeyen, yönü,miktarı ve nedeni bir başka değişle kaynağı yönü,miktarı ve nedeni bir başka değişle kaynağı belli olmayan hatalardır.belli olmayan hatalardır.

Örnek:Örnek: - - Öğretmenin sınav kağıtlarını dikkatsizce okumasına bağlı olarak bazı öğrencilere 5, bazılarına 3 puan fazladan verirken bazısına miktarı değişen oranlarda az puan vermesi

- - Öğrencinin sınavda kaygı, heyecan, hastalık vb. nedenlerle düşük puan alması

TESADÜFİ HATATESADÜFİ HATA

Güvenirlik, sabit hatadan etkilenmez.Güvenirlik, sabit hatadan etkilenmez.

Sabit ve sistematik hataların kaynağı ve Sabit ve sistematik hataların kaynağı ve miktarı saptanabilir. Bu nedenle ölçme miktarı saptanabilir. Bu nedenle ölçme sonuçlarında meydana getirdikleri etkiler sonuçlarında meydana getirdikleri etkiler giderilebilir. Ancak tesadüfi hatalarda böyle giderilebilir. Ancak tesadüfi hatalarda böyle bir şey söz konusu değildir.bir şey söz konusu değildir.

* Ölçmeciden kaynaklanan hatalar* Ölçmeciden kaynaklanan hatalar

* Ölçme aracından kaynaklanan hatalar* Ölçme aracından kaynaklanan hatalar

* Ölçme yapılan bireyden kaynaklanan hatalar* Ölçme yapılan bireyden kaynaklanan hatalar * Ölçme yönteminden kaynaklanan hatalar * Ölçme yönteminden kaynaklanan hatalar

* Ölçmenin yapıldığı ortamdan kaynaklanan * Ölçmenin yapıldığı ortamdan kaynaklanan hatalarhatalar

2- 2- HATA KAYNAKLARIHATA KAYNAKLARI

KPSSKPSS’DE ’DE ÇIKMIŞ SORULARÇIKMIŞ SORULAR

Aşağıdakilerden hangisi “mutlak değerlendirme”ye bir örnektir?

A) Bir şirkete, sınavda en yüksek başarıyı gösteren beş kişi almakB) Ortalamanın bir standart sapma üstünde puan alanları başarılı kabul etmekC) Yüksek lisans programında en başarılı beş kişiyi doktora programına almakD) Sınıftaki başarı sıralamasında en geride kalan 15 kişiyi yetiştirme kursuna almak.E) Sınavda 70 ya da üstünde puan alanları başarı kabul etmek

Aşağıdakilerden hangisi “mutlak değerlendirme”ye bir örnektir?

A) Bir şirkete, sınavda en yüksek başarıyı gösteren beş kişi almakB) Ortalamanın bir standart sapma üstünde puan alanları başarılı kabul etmekC) Yüksek lisans programında en başarılı beş kişiyi doktora programına almakD) Sınıftaki başarı sıralamasında en geride kalan 15 kişiyi yetiştirme kursuna almak.E) Sınavda 70 ya da üstünde puan alanları başarı kabul etmek

I- Ahmet pekiyi aldı ve geçtiII- Ayşe sınavda en yüksek not 70 aldıIII- Geçme notu 50 iken Ali 60 aldı ve geçtiIV- Kazım sınavdan 45 aldıV- Ahmet sınav sonucu 80 aldı ve geçti

Yukarıdakilerden hangisi ölçme hangisi değerlendirmedir?

Ölçme DeğerlendirmeDeğerlendirme

AA II, IV I, III, V

BB I, II, III IV, V

CC IV, V I, II, III

DD I II, III, IV, V

EE II, III I, IV, V

I- Ahmet pekiyi aldı ve geçtiII- Ayşe sınavda en yüksek not 70 aldı III- Geçme notu 50 iken Ali 60 aldı ve geçtiIV- Kazım sınavdan 45 aldıV- Ahmet sınav sonucu 80 aldı ve geçti

Yukarıdakilerden hangisi ölçme hangisi değerlendirmedir?

Ölçme DeğerlendirmeDeğerlendirme

AA II, IV I, III, V

BB I, II, III IV, V

CC IV, V I, II, III

DD I II, III, IV, V

EE II, III I, IV, V

Aşağıdaki hangi testlerde bağıl değerlendirme yapılmaz?

A) Hedefe göre değerlendirmeB) Standart testlerle yapılan norma dayalı değerlendirmeC) Öğrenciye göre değerlendirmeD) Sınıfın başarısına göre değerlendirmeE) Bir öğrencinin sınıfa göre başarısına bakılarak yapılan değerlendirme

Aşağıdaki hangi testlerde bağıl değerlendirme yapılmaz?

A) Hedefe göre değerlendirmeB) Standart testlerle yapılan norma dayalı değerlendirmeC) Öğrenciye göre değerlendirmeD) Sınıfın başarısına göre değerlendirmeE) Bir öğrencinin sınıfa göre başarısına bakılarak yapılan değerlendirme

Bir öğrencinin başarısını değerlendirmede aşağıdakilerden hangisinin dikkate alınması, bağıl değerlendirmeye örnek oluşturmaz?

A) Programın hedefleriyle tutarlı öğrenmelerinB) Standartlaştırılmış bir testin normlarınınC) Yetenek düzeylerine dayalı beklentilerin D) Ön-test ve son-test puanları arasındaki farkınE) Sınavdan elde edilen puanların dağılımının

Bir öğrencinin başarısını değerlendirmede aşağıdakilerden hangisinin dikkate alınması, bağıl değerlendirmeye örnek oluşturmaz?

A) Programın hedefleriyle tutarlı öğrenmelerinB) Standartlaştırılmış bir testin normlarınınC) Yetenek düzeylerine dayalı beklentilerin D) Ön-test ve son-test puanları arasındaki farkınE) Sınavdan elde edilen puanların dağılımının

Aşağıdakilerden hangisi bağıl değerlendirmede kullanılan bir ölçüt değildir?

A) Sınıftaki diğer öğrencilerin başarısıB) İzlenen programın hedefleriC) Öğrencinin yeteneğiD) Ülke çapındaki normlarE) Öğrencinin sınıf içindeki başarı sırası

Aşağıdakilerden hangisi bağıl değerlendirmede kullanılan bir ölçüt değildir?

A) Sınıftaki diğer öğrencilerin başarısıB) İzlenen programın hedefleriC) Öğrencinin yeteneğiD) Ülke çapındaki normlarE) Öğrencinin sınıf içindeki başarı sırası

Aşağıdaki durumların hangisinde kriter referanslı (ölçüt dayanaklı) değerlendirme, norm referanslı (norm dayanaklı) değerlendirmeden daha uygun olur?

A) Öğrencilerin mezun edilip edilmemelerine karar verilmesinde B) Kontenjanları sınırlı olan yükseköğretim programlarına öğrenci seçiminde C) Öğrencilerin hazırladıkları fen bilimleri projelerinden en iyisinin belirlenmesinde D) Okulda dereceye girecek öğrencilerin belirlenmesinde E) Bir sınıf içindeki en başarısız öğrencilerin belirlenmesinde

Aşağıdaki durumların hangisinde kriter referanslı (ölçüt dayanaklı) değerlendirme, norm referanslı (norm dayanaklı) değerlendirmeden daha uygun olur?

A) Öğrencilerin mezun edilip edilmemelerine karar verilmesinde B) Kontenjanları sınırlı olan yükseköğretim programlarına öğrenci seçiminde C) Öğrencilerin hazırladıkları fen bilimleri projelerinden en iyisinin belirlenmesinde D) Okulda dereceye girecek öğrencilerin belirlenmesinde E) Bir sınıf içindeki en başarısız öğrencilerin belirlenmesinde

Bir sınavda her öğrenciye 5 puan fazla verilmesi ----hataya örnektir. Öğrencilerin puanlarını, aldıkları puanlarınyüzde 10’u kadar artırmak ise ---- hataya örnek olabilir.

Bu parçadaki boşluklara, aşağıdakilerin hangisindeki sözcükler sırasıyla getirilmelidir?

A) rastgele – sabit B) rastgele - sistematikC) sabit – sistematik D) sabit - rastgeleE) sistematik – sabit

Bir sınavda her öğrenciye 5 puan fazla verilmesi ----hataya örnektir. Öğrencilerin puanlarını, aldıkları puanlarınyüzde 10’u kadar artırmak ise ---- hataya örnek olabilir.

Bu parçadaki boşluklara, aşağıdakilerin hangisindeki sözcükler sırasıyla getirilmelidir?

A) rastgele – sabit B) rastgele - sistematikC) sabit – sistematik D) sabit - rastgeleE) sistematik – sabit

Aşağıdakilerden hangisi seçme amacına yönelik bir testin kullanılmasını gerektirir?

A) Öğrencilerin bir konudaki güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya çıkarılmasıB) Sıklıkla karşılaşılan yanlış öğrenmelerin belirlenmesiC) İngilizcesi en ileri düzeyde olan üç kişinin belirlenmesi D) Bir ünite işlendikten sonra, hedeflere ulaşılma derecesinin belirlenmesiE) Bir programda hedeflerin ne kadarına ulaşıldığının belirlenmesi

Aşağıdakilerden hangisi seçme amacına yönelik bir testin kullanılmasını gerektirir?

A) Öğrencilerin bir konudaki güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya çıkarılmasıB) Sıklıkla karşılaşılan yanlış öğrenmelerin belirlenmesiC) İngilizcesi en ileri düzeyde olan üç kişinin belirlenmesi D) Bir ünite işlendikten sonra, hedeflere ulaşılma derecesinin belirlenmesiE) Bir programda hedeflerin ne kadarına ulaşıldığının belirlenmesi

Eğitimdeki ölçme ve değerlendirmeler genellikle şu amaçlara yöneliktir;

I- Öğrenme eksiklerini belirlemeII- Öğrenme düzeyini saptama III- Öğrencileri tanıma

Bu üç amaçla yapılacak ölçme ve değerlendirmelerin zamanı, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Dönemin Başı Ünitelerin Sonu Dönemin SonuA) III I IIB) I III IIC) II I IIID) I II IIIE) III II I

Eğitimdeki ölçme ve değerlendirmeler genellikle şu amaçlara yöneliktir;

I- Öğrenme eksiklerini belirlemeII- Öğrenme düzeyini saptama III- Öğrencileri tanıma

Bu üç amaçla yapılacak ölçme ve değerlendirmelerin zamanı, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Dönemin Başı Ünitelerin Sonu Dönemin SonuA) III I IIB) I III IIC) II I IIID) I II IIIE) III II I

Durum değerlendirme ya da düzey belirleme denen ölçme ve buna bağlı değerlendirme sürecinde temel amaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öğretim programında belirtilen kazanımların gerçekleşme derecesini belirlemekB) Öğrencilerin yaşadıkları öğrenme güçlüklerini ortaya çıkarmakC) Öğrencilerin sosyal, psikolojik ve ekonomik durumlarını belirlemekD) Öğrencileri belli özelliklere göre sıralayıp ilgili programlara yerleştirmekE) Öğrencilerin kavramsal gelişim düzeylerini ve kavram yanılgılarını tespit etmek

Durum değerlendirme ya da düzey belirleme denen ölçme ve buna bağlı değerlendirme sürecinde temel amaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öğretim programında belirtilen kazanımların gerçekleşme derecesini belirlemekB) Öğrencilerin yaşadıkları öğrenme güçlüklerini ortaya çıkarmakC) Öğrencilerin sosyal, psikolojik ve ekonomik durumlarını belirlemekD) Öğrencileri belli özelliklere göre sıralayıp ilgili programlara yerleştirmekE) Öğrencilerin kavramsal gelişim düzeylerini ve kavram yanılgılarını tespit etmek