Epidemiyolojik AraştırmaTipleri: örneklerle inceleyelim‡alışma için seçilen kohort Maruz...

Epidemiyolojik AraştırmaTipleri: örneklerle inceleyelim

Prof. Dr. Nerin Bahçeciler Önder

YDÜ Tıp Fakltesi

Pediatri Anabilim Dalı

GÖZLEME DAYALI DENEYSEL

TANIMLAYICI ANALİTİK

1. OLGU SUNUMU 2. OLGU SERİSİ 3. KORELASYON AR. -ZAMAN SERİSİ -EKOLOJİK

1. KESİTSEL 2. OLGU KONTROL 3. KOHORT

RANDOMİZE

KONTROLLU SAHA TOPLUM

1. İNSAN

2. HAYVAN

• Deneklerin tanımı • Dahil etme

kriterleri • Hariç tutma

kriterleri

Ne tür çalışma?

• Gözlemsel

• Deneysel

• Ne tür «DENEYSEL» çalışma

a. Randomize Kontrollü Deneyler

b. Saha Deneyleri

c. Toplum Deneyleri

Çalışma düzeni (study design)

ANLAŞILABİLİR NET ÇALIŞMA DÜZENİ

Çalışmaya alınan hastaların özellikleri

GRUPLARININ KARŞILAŞTIRILABİLİR

OLMASI

• KOHORT • RETROSPEKTİF

OLGU-KOHORT

Ne tür bir araştırma

• Gözleme Dayalı

• Deneysel

• Ne tür gözleme dayalı araştırma?

. Kesitsel

Olgu-kontrol (Yuvalandırılmış,..)

Kohort

Ne tür kohort?

prospektif

Retrospektif

olgu kohort

Soru:

Ne olacak?

Kohort

Çalışma için

seçilen

kohort

Maruz kalanlar

Maruz kalmayanlar

Çalışmanın başlangıçı

Zaman

Sorunun yönü

Hasta olan

Hasta omayan

Hasta olan

Hasta omayan

Kohort İnsidans hızı ve rölatif risk

Kohort araştırmaları, yeni olgu bulurlar; yani insidans üzerinde çalışırlar.

Etken

Hastalık

Var

Hastalık

Yok

Toplam

Var a b a+b

Yok c d c+d

Toplam a+c b+d a+b+c+d

Etken (+) olanlarda insidans hızı= a / a+b

Etken (-) olanlarda insidans hızı= c/c+d

Rölatif Risk (RR) = (a / a+b) / (c/c+d)

Kohort

• GÖRSELLİK • ANLAŞILABİLİRLİK

Ne tür bir araştırma

• Gözleme Dayalı

• Deneysel

• Ne tür gözleme dayalı araştırma?

. Kesitsel

Olgu-kontrol (Yuvalandırılmış,..)

Kohort (Prospektif, retrospektif, olgu-kohort,..)

Kesitsel

Soru:

Ne oluyor?

Kesitsel Prevelans elde edilir

Araştırma için

seçilen grup

Aranan özellik

olan

Aranan özellik

olmayan

Zaman

Sorunun yönü yok.

Çalışmanın başlangıçı

Olgu-kontrol

Soru:

Ne oldu?

Olgu-kontrol Olasılıklar oranı (Tahmini rölatif risk/Odds ratio)

Olgular

Kontroller

Maruz kalmış

Maruz kalmamış

Maruz kalmış

Maruz kalmamış

Zaman

Çalışmanın başlangıçı

Sorunun yönü

Etken

Olgu Kontrol Toplam

Karşılaşmış a b a+b

Karşılaşmamış c d c+d

Toplam a+c b+d a+b+c+d

Olgu grubunda etkenle karşılaşma oranı: a/a+c

Kontrol grubunda etkenle karşılaşma oranı: b/b+d

Odds Ratio (Tahmini Rölatif Risk)=(a/a+c ) / (b/b+d)

Odds Ratio (Tahmini Rölatif Risk)=(a/c ) / (b/d)

Odds Ratio = ad / bc

Olgu-kontrol

Yıllık prevelans artışı

Ne tür bir araştırma

• Gözleme Dayalı

• Deneysel

Ne tür gözleme dayalı araştırma?

. Tanımlayıcı

Analitik

Ne tür tanımlayıcı araştırma?

Olgu

Vaka serisi

Korelasyonel

A3.Korelasyon çalışmaları

• Çalışma birimini “gruplar” oluşturur.

• Ekolojik korelasyon

Et tüketimi ile kolon kanseri korelasyonu

• Zaman serileri

Boğmaca insidansının yıllar içinde değişimi

6-12 yaş arası okul çocuklarında ASTIM

prevelansı

• Yanıt hızı • Yanıt veren VS

vermeyen karşılaştırılabilir

• Kız/Erkek karşılaştırılabilir

• Astım, wheezing prevelans

prevelans

RİSK FAKTÖRLERİ ODD ORANI

Ne tür bir araştırma

• Gözleme Dayalı

• Deneysel

• Ne tür gözleme dayalı araştırma?

. Kesitsel

Olgu-kontrol (Yuvalandırılmış,..)

Kohort (Prospektif, retrospektif, olgu-kohort,..)

Kesitsel

Soru:

Ne oluyor?

Kesitsel Prevelans elde edilir

Araştırma için

seçilen grup

Aranan özellik

olan

Aranan özellik

olmayan

Zaman

Sorunun yönü yok.

Çalışmanın başlangıçı

Ne tür araştırma?

• Gözlemsel

• Deneysel

• Ne tür «DENEYSEL» çalışma

a. Randomize Kontrollü Deneyler

b. Saha Deneyleri

c. Toplum Deneyleri

DENEYSEL ARAŞTIRMALAR A. Randomize kontrollü deneyler

REFERANS

POPULASYON

DENEY

POPULASYONU

Tanı ve seçim

kriterleri

belirlenmelidir

Uygun

örnekleme

yöntemi

kullanılmalıdır

RANDOMİZASYON

DENEYSEL ARAŞTIRMALAR A. Randomize kontrollü deneyler

R

A

N

D

O

M

İ

Z

A

S

Y

O

N

DENEY

GRUBU

KONTROL

GRUBU

Müdahalenin

yapılması

İzleme

Sonuç biliniyor-Olumlu

Sonuç biliniyor-Olumsuz

Sonuç bilinmiyor

Sonuç biliniyor-Olumlu

Sonuç biliniyor-Olumsuz

Sonuç bilinmiyor

ALTIN STANDART YÖNTEM VS

YENİ YÖNTEM

Ne tür araştırma?

•Gözlemsel

•Deneysel

•Metodolojik

PROSTAT BX VS MRI SENSİTİVİTE

Teşekkürler.....