ERGONOMİ Prof. Dr. Melikşah YILDIRIM

ERGONOMİProf. Dr. Melikşah

YILDIRIM

Ergonomi bircok ülkelerde değişik şekilde isimlendirilmektedir.

- Amerika Birleşik Devletleri'nde "insan faktorii mühendisligi», - İngiltere'de «Uygulamalı Psikoloji», - İskandinav ülkelerinde "Biyoteknoloji», - Almanya'da “Ergonomie” sozcüğü ile ifade edilir. Ergonomi yeni bir bilim dalı olup işbilimi’nin bir bolümünü teşkil eder.

Türkçe'de işbilim olarak da adlandırlan Ergonomi terimi Yunanca'dan gelen Ergon = iş ve nomos = kanun (iş yasası) kelimelerinin birleştirilmesinden oluşup insan ile iş arasındaki münasebetleri konu alan bir bilim dalıdır.

Ergonomi, insan tarafından yapılmakta olan işin uygulanabilirliğini ve katlanabilirliğini belirlemek amacıyla anatomi, fizyoloji, psikoloji, sosyoloji ve teknik ile ilgili bilgileri kullanarak gerekli metotları geliştirir.

Böylece işin düzenlenmesi esaslarını tespit eder.

Öncelikle işin insana uyumu ve sonra insanın işe uyumunda bu esaslardan faydalanır.

Tanım : Ergonomi "insan ile kendi çalışma çevresi arasındaki ilişkinin bilimsel etüdü” dür

İşin insana uyumunun sağlanması için iş sistemi içinde birçok analizler yapılır ve düzenlemelere gidilir. Bu çalışmalar : - Çalışma yeri ve iş araçları (Çalışma masası, makinalar vb.) - Çalışma koşulları (Gürültü, aydınlatma, dinlenme araları vb.).

İnsanın işe uyumunun sağlanması için yapılan çalışmalar ise :

- Personel planlama ve yerleştirme (yaş, cinsiyet. öğrenim vb.) - İşin oğretilmesi ve alıştırma.

Ergonomi’nin Amacı

• İşçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması• İşgücü kayıplarının önlenmesi• Yorulmanın ve iş stresinin azaltılması• İş kazaları ve mesleki risklerin minimizasyonu• Verimlilik ve kalitenin yükseltilmesi

İnsan ve İş Verimi

- Uygulanabilirlik- Katlanabilirlik- kabul edilebilirlik- memnuniyet

İnsan ve Enerji

Kas lifi

Atık

OksijenKarbondioksit

BesinKimyasal

KanDolaşımı

İnsanın Yetenekleri- Görme, işitme, koklama. tutma ve dokunma gibi duyu organları çok zayıf uyarımları alabilecek derecede duyarlıdır, - Karışık sesler ve gürültüler arasından istenilen sesleri süzerek algılayabilir, - Çevre etkisinden kendini koruma yetenegi çok büyüktür. - Birçok çeşitli bilgileri hafızada tutabilir, - Oğrendiği bilgileri istenildiğinde tekrar geri verebilir, - Yeni durumlara ani ve etkin bir şekilde reaksiyon gösterir, - Gözlemlerden genellemelere giderek yargılama ve problem çozme, karar verme yeteneği vardır, - Güvenilir subjektif değerlendirmeler yapar, - Yenilik, değişiklik ve yeni buluş yeteneği vardır, - Uygulamalarda istendiğinde değişiklik yapabilir .

İnsanın ergonomik önem taşıyan organları

- Sinir Sistemi- Kan dolaşımı- Kas sistemi- Duyu Organları - görme duyusu - işitme duyusu - dokunma duyusu - kas ve kiriş duyusu - sıcaklık duyusu - ağrı duyusu

Sinir Sistemi

Kan Dolaşımı

Kas Sistemi

Duyu Organları

Kimyasal Duyu

- Tat

- Koku

Uyum özelliği olan duyular

- Görme-Koku-Sıcaklık

Uyum Özelliği olmayan duyular

- İşitme-Tat-Ağrı-Dokunma

Görme Duyusu

Yaşlar Net görebilme uzakığı Küçük Çocuklar 7 cm 40 22 cm 60 100 cm 75 Sonsuz

Yaşlılıkla birlikte adaptasyon yavaşladığı gibi ışık ihtiyacı büyür.

20 Yaş 60 Yaş Artış yüzdesi

120 Iüks 250 Iüks % 109

200 Iüks 400 Iüks % 100

300 Iüks 550 Iüks & 83

500 Iüks 800 Iüks % 60

900 Iüks 1100 Iüks % 22

Bazı İşlerde Işık İhtiyacı

- Çok İnce İşler (Saatçilik, Örücülük, Gravür işleri) 1000 Lüks ve daha fazla (75 Watt)- İnce İşler (Küçük parça montajı, Koyu renkli kumaş üzerinde çalışma, Çizim işleri) 500-1000 Lüks (40-75 Watt)- Az İnce işler (Okuma, Yazma, Dikiş, Normal montaj) 250-500 Lüks (25-40 Watt)- Kaba İşler (büro işleri, Otomatik makinaların kontrolü) 125-250 Lüks (15-25 Watt)- Çok Kaba İşler (Dökümcülük, marangozluk, Taşıma, Yükleme, Boşaltma yerleri) 40-125 Lüks (15 Watt’tan az)

Göz Yanılmaları

8U M354J 21HN1M121N N3 K4D4RH4R1KUL4D3, 3TK1L3Y1C1 53YL3RY4PT1Ğ1N1N K4N1T1D1R.845L4NG1ÇT4 0KUM4K 20RDU,F4K4T 51MD1 8U 54T1R1 Z1HN1N12K4F4 Y0RM4D4N 0T0M4T1K 0L4R4K0KUY481L1Y0R D3Ğ1L M1?GURUR DUY4B1L1R51N1Z!S1RT1N121N S1V42L4NM451N1H4K3D1Y0R5UNUZ! 83Ğ3ND1YS3N1ZV3 0KUY38İLDİY53NİZ5İZ D3 PA4YL4ŞIN

Göz – Hafıza ilişkisi

İşitme Duyusu

Dokunma duyusu(Tat, Sıcak-Soğuk, pürüzlü, Kaygan vb.)

Dokunma Hassasiyeti

Dil ucu 1 mmParmak ucu 2 mmEl ayası 10 mmEl sırtı 30 mmSırt ortası 70 mm

Kas ve Kiriş Duyusu

Sıcaklık Duyusu

Ağrı Duyusu

Duyu merkezleri- Karın-Beyin zarı- Göğüs kafesi- Kemikler- Mafsallar

Duyarsız organlar- Kalp- Akciğer- Karaciğer- Beyin- Mide- Bağırsak

PERFORMANS TALEBİ

YETENEKLER İSTEKLİLİK

KİŞİLİK ÖZELLİKLERİCİNSİYETSAĞLIK-GÖRME YETENEĞİ-DUYMA YETENEĞİ-VB.ANTREMAN ÖZELLİĞİYAŞVB.

EĞİTİMDENEYİMALIŞTIRMAVB.

GÜNLÜK,HAFTALIK,AYLIK RİTİMHAVA DURUMUMEVSİMLERFİZİKSEL ÇEVREHORMON DALG.VB.

İŞE İLGİİŞ ÇEVRESİAİLEARKADAŞLIKGÜVENÖZEL YAŞAMVB.

ANA YETENEKLER

KAZANILAN YETENEKLER

FİZYOLOJİK GÜÇ (DİSPOZİSYON)

PSİKOLOJİK GÜÇ (MOTİVASYON)

GERÇEKLEŞEN PERFORMANS

PERFORMANS ARZI

İnsana ait İş Verimi

Verim arzının zaman içinde değişimi

- Alıştırma ve antrenman- Günlük ritim - Haftalık performans değişimi- Yaşlanma

haftalar

Verim

Verim

Enerjisarfiyatı

Alıştırma

Tekrarların olumlu etkileri

- İş tekrarlarının sayısı ve süre,- Çalışan kişinin vücut yapısının ve daha önce yaptığı işin yeni işe uyumu. - İş metodunun zorluk derecesi.- İş hakkında ön bilgi (öğrenim, eğitim).

Alıştırma = İstemli refleks hareketi !

Antrenman

Bedensel gücün devamlı yükseltilmesi amacıyla vücudun kumandalı bir uyarı ile zorunlu olarak etkilenmesidir.

Antrenman ile organizmada oluşan değişiklikler

- Kasların kan ile beslenmei iyileşir, böylelikle besin maddeleri ve oksijen ile iyi bir beslenme sağlanır, - Oksijen taşıma görevine sahip olan kandaki alyuvarların sayısı artar, - Proteinin yapısı değişir, - Kas hacmi büyür (Kas Iiflerinin sayısı değişmez), - Nabız hacmi büyür, - Nefes hacmi büyür, - Kaslarda ve karaciğerde glikojen miktarı artar, - Terleme fonksiyonu düzenli hale gelir, böylece vücut sıcaklığı daha iyi ayarlanabilir.

6 9 12 15 18 21 24 3 6

Günün saatleri

VerimeHazırOlma

Günlük Ritim

Verim Gücünün Periyodik Değişimi

Fiziki Gece

İş Veriminin İş Süresi İçinde Değişimi

Pt Sa Ça Pe Cu Ct Pa

Günler

İşVerimi

İş Veriminin haftanın günlerine dağılımı

10 20 30 40 50 60 Yaşlar

Kas Gücü

Kas Gücünün Yaşa Bağlı Değişimi

Yaşa bağlı olarak İnsana ait özellik ve davranışlar

Artanlar İş ve meslek tecrübesi,

Serbestlik ve düşünce yeteneği,

Konuşma ve karar verme yeteneği.

insanlarla anlaşma ve beraber çalışma

Alışkanlık,

Güven ve sorumluluk,

Denge ve süreklilik,

Azalanlar Kas gücü,

Görme, duyma ve tat alma yetenekleri,

Öğrenme kabiliyeti,

Hafızada tutma,

Kavrama ve anlama hızı,

Reaksiyon yeteneği.

İş Fizyolojisi

İş fizyolojisi, bir işin yapılması esnasında bir taraftan işin durumu, cinsi, ağırlığı, süresi, diğer taraftan işyeri koşullarının etkisi ile meydana gelen bedensel ve zihinsel baskıyı konu alan bir bilimdir.

1.Görev

2.Girdi

3.Çıktı

4.İnsan

5.Üretim Aracı

6.İş Akışı

7.Çevre Koşulları

12

4

6

5

7

3

İNFORMASYONİŞ

ARAÇLARI

İş Sistemi

İş Sistemleri

Özellikler Makina İnsan

Mekanik verim gücü istenildigi

kadar 4,4 Kw/10 s

0,7 Kw/3-5 dak

0,2 Kw/gün

Manipülasyon özel çok yönlü ve uyumlu

İnformasyon

girişi Fiziksel ölçme Duyu organları

İşlem Sırası

Sabit program Seçilebilir

Tanıma İşaretler Şekil ve Anlam

Bilgi arama

süresi Kısa Uzun

Hız Sınırı Teknolojik Fizyolojik

Dış etkilerin

rolü Büyük Küçük

Öğrenme yeteneği Yok Var

Makin ve İnsan özellikleri karşılaştırması

İş fizyolojisinin amacı

- Çalışan insan ile çalışma koşulları arasındaki ilişkiyi araştırmak, - Bu ilişkilere ait kuralları koymak, - İş gücünün korunmasını sağlamak, - Böylelikle verimliliği artırmak, - Yorulmaya neden olan etkenleri tespit etmek, - işe uygun çalışma şeklini araştırmak.

İş Fizyolojisinin araştırma alanları

- İş enerjisi, - İş enerjisinin tespiti, - İnsan vücudunun etki derecesi, - Yorulma ve dinlenme zamanlarının ayarlanması, - Alıştırma ve antrenman, - Statik ve dinamik iş, - Çalışma yeri ölçmeleri (Antropometri) dir.

İş ve Enerji Tüketimi

1g karbonhidrat

= 4.1 kcal

= 17 kj

1g protein = 4,1 kcal = 17 kj

1g yağ = 9,3 kcal = 39 kj

Besin Maddelerinin Enerji Miktarları

İnsan Vücudunu Oluşturan Maddeler

% 60 Su, % 18 Protein, % 15 Yağ ve % 7 Mineral’den ibarettir

suyun % 40’ı ise hücre içerisindedir.

Yağlar et, süt ürünleri ile yer fıstığı, susam gibi bitkilerde bulunur. Yağlar hem enerji temin ederler, hem de aynı zamanda hücre yapıları ve bunların yaşamları için gerekli maddelerdir.

Proteinler çoğunlukla et, balık, yumurta, peynir, fasulye, börülce, bezelye ve mercimekte mevcut olup vücudun gelişimi ve hücrelerin yenilenmesi için gerekli bulunmaktadır.

Karbonhidratlar özellikle nişasta ve şekerli maddeler ihtiva eden gıda maddelerinden sağlanır. Bunlar vücudun ihtiyacı olan enerjinin karşılanmasında kullanılmaktadır. Sindirim olayı sırasında tüm karbonhidratlar basit şeker olan glikoz, früktoz ve laktoza dönüştürülmektedir.

Orta ağırlıkta bir iş yapan kişinin enerji ihtiyacı

- 118 g Protein = 484 kcal- 56 g Yağ = 521 kcal- 500 g Karbonhidrat = 2050 kcal 3055 kcal

Bir Gün İçinde Tüketilen Enerji- İstirahat halindeki tüketim (8 saat)- Boş zamanlardaki tüketim (8 saat)- İşe sarfedilen tüketim (8 saat)

Ağırlık (kg)Boycm

Cin

siye

t

50 55 60 65 70 75 80 85 90

150 E 1302 1371 1440 1509 1577 1646 1715 1783 1852K 1270 1318 1366 1414 1462 1510 1557 1605 1653

160 E 1352 1421 1490 1559 1627 1696 1765 1833 1902K 1288 1336 1384 1432 1480 1528 1575 1623 1671

170 E 1402 1471 1540 1609 1677 1746 1815 1883 1952K 1307 1354 1403 1450 1499 1546 1594 1641 1690

180 E 1452 1521 1590 1659 1727 1796 1865 1933 2002K 1326 1372 1422 1468 1518 1564 1613 1659 1709

190 E 1502 1571 1640 1709 1777 1846 1915 1983 2052

30 yaşından büyük erkekler için yukarıdaki değerlerden her yıl 7 kcal / 24 h, kadınlar için 5 kcal/24hçıkarılır. 30 yaşından küçükler için aynı değerler ilave edilir (Tablo çocuklar için geçerli değildir).

İstirahat halindeki tüketim

Buro işçiliği 2500 - 2900 kcal/gün

Hasat işçiliği 5200

Duvarcı 3500

Demiryolu işçiliği 4800

Montajcı 3600

Saatçi 2500

Marangoz 3400

Orman kesim işçiliği 4000 - 5000

Yüksek dağlarda kızakla nakliyat

6500 - 7000

Bazı İşlerde Günlük Enerji ihtiyacı

Güç Tahammül Sınırı

Bir işin insana zihinsel ve/veya bedensel zarar vermeden yapılabilecek en uzun süreye güç tahammül sınırı denir.

Bunun enerji sarfiyatı olarak karşılığı olan değer erkekler için 4.6 Kcal bayanlar için 3.5 Kcal’dir.

Örnek: 50 kg’mı aşan ağırlıkların kaldırılması (erkekler için)

Tanım

Kas Gücüne Dayalı İşler

- Statik Çalışma - Statik Duruş - Statik Tutuş- Dinamik Çalışma - Ağır Dinamik İşler - Tek Taraflı Dinamik Çalışma

Statik ve Dinamik Çalışma

Statik Çalışma

Kas gücüne dayalı işlerde alınacak önlemler

- Vücuda, işe uygun şekil verilmeli, - Statik işten mümkun olduğu kadar kacınmalı. - Vücut üzerindeki kas yükü akışı kısaltılmalı. - Kas yükü akış yönü vücudun uzun eksenine uygun olmalı, - Maksimum kas gücünün % 30 u aşılmamalı, - Çekme yerine itme gücünden faydalanılmalı.

Vücut Duruşu – Enerji Tüketimi

işin ağırlığının ölçülmesi

Kalp Atış sayısı metodu

Bazı işlerde tüketilen enerji miktarları

Antropometri

Tanım

Antropometri; Yunanca, Antropos = insan ve Metron = Ölçü kelimelerinin birleştirilmesi ile meydana gelen, insan vücut ölçülerinin tespiti ve kullanımı ile iIgili çalışmalar yapan bir bilimdir.

İnsan vücut Ölçüleri

Türk İşçisi (Erkek)

D 1681E 1572F 1383G 1023H 751I 697K 406

L 336 a 888b 776c 594e 503f 432n 356

Antropometrik Ölçümler (Türk İnsanı)

Antropometrik Ölçümler (devamı)

Antropometrik Ölçümler

1. Boy 2. Göz yüksekliği 3. Omuz yüksekliği 4. Omuz genişliği 5. Kol yukarı durumda parmak ucu yüksekliği 6. Yumruk yüksekliği 7. Parmak ucu yüksekliği 8. Apış arası yüksekliği 9. Kollar yana açılmış durumda parmak uçları arası uzaklığı 10. Kalça genişliği 11.Omuz hareketli kol öne uzanmış durumda parmak ucu uzaklığı12.Omuz hareketsiz kol öne uzanmış durumda parmak ucu uzaklığı13.Dirsekler arası uzaklık 14.Dirsek Yüksekliği 15.Göğüs Çevresi

Antropometrik Ölçümler (devamı)

16.Bel çevresi 17.Kalça çevresi 18.Üst baldır çevresi19.Alt baldır çevresi 20.Ayak bileği çevresi 21.Kol yukarı durumda yumruk yüksekliği 22.Üst vücut yüksekliği 23.Oturma halinde göz yüksekliği 24.Omuz yüksekliği 25.Dirsek parmak ucu uzaklığı 26.Dirsek yüksekliği 27.Uyluk yüksekliği 28.Diz yüksekliği 29.Kollar yana açılmış durumda parmak uçları arası uzaklık

Antropometrik Ölçümler (devamı)30.Kalça genişliği 31.Oturma yeri yüksekliği 32.Kafa çevresi 33.Omuz hareketli kol öne uzanmış durumda parmak ucu uzaklığı34.Omuz hareketsiz kol öne uzanmış durumda parmak ucu uzaklığı35.Sırt diz ucu uzaklığı 36.Sırt ayak parmak ucu uzaklığı 37.Sırt taban uzaklığı 38.Gözler arası uzaklık 39.Göz çene uzaklığı 40.Ayak boyu 41.Ayak genişliği 42.El boyu 43.El genişliği 44.Bilek çevresi 45.El yüksekliği 46.Yumruk çevresi 47.Kafa genişliği 48.Kafa boyu 49.Kafa yüksekliği 50.Ağırlık

Çalışma Şekli

- Ayakta yapılan işler - Varis hastalığı - Damar iltihaplanmaları

- Oturarak yapılan işler - Kalp ve nefes şikayetleri - Mide hastalıkları - Sırt ağrıları - Omur şikayetleri - Bacaklarda kan hareketi kusurları

Oturma ve çalışma yüksekliği

Çalışma alanı

Ayakların etki alanı

Ayakta çalışma yüksekliği

Yorulma ve Dinlenme

Yorgunluk türleri

- Biyolojik yorgunluk

- İş yorgunluğu

- Teşvik yorgunluğu

İş yorgunluğunun görünüm şekli

- Reaksiyon hızının yavaşlaması, - Dikkatsizlik, - Göz hareketlerinin yavaşlaması, - Şekil değiştirme, - Algılama zorluğu, - Zorlanma, - Kısa dinlenme sürelerinin uzaması ve sıklaşması. - İş hareketlerinin uzaması, - Hata ve yanılmaların sıklaşması.

Teşvik yorgunluğunun özellikleri

- İşin enterasanlığını kaybetmesi. - Can sıkıntısı. - Sık sık saate bakmak, - Makina, alet ve insanlara karşı kaba, sert hareketler. - Kaçamak ve uyumsuzluğa eğilim.

Dinlenme Araları

- Çok kısa dinlenme araları (< 1 dak.)- Kısa dinlenme araları (< 8 dak.)- Dinlenme araları (> 8 dak)

Dinlenme süresinin dinlendirici etkisi

Dinlenme süresinin hesaplanması

Çevre Koşulları

- Hava Koşulları- Gürültü- Mekanik Titreşim- Aydınlatma- Zararlı Maddeler

Hava Koşulları

Sıcak - Soğuk

Yüksek Sıcaklığın Olumsuz Etkisi

- Bıkkınlık, - Sinirlilik, - Dikkatsizlik. - Hataların yoğunlaşması. - Zihinsel çalışmalarda verim düşükIüğü.- Yetenek ve becerilerin azalması, - İş kazalarının fazlalaşması, - Ağır bedensel işlerde verim düşüklüğü. - Vücutta su ve asit - tuz dengesinin bozulması, - Kan dolaşımının zorlaşması, -Yorgunluk.

Vücut ile çevresi arasıdaki ısı alışverişi - Konveksiyon-Taşınım (Deri yoluyla ısının havaya geçişi). - Kondüksiyon-Isı iletimi (Katı cisimlerle dokunma yoluyla). - Radyasyon-Işınım- Evaporasyon-Terleme.

Vücudun ısı dengesi

- Hava sıcakığı- Hava hareketi - Hava nem oranı - Yaplan işin ağırlığı - İş elbiseleri

Efektif Sıcaklık

Havadaki nem oranı, hava hareketi ve ortam sıcaklığının etkisi altında hissedilen sıcaklığa Efektif Sıcaklık denir.

Gürültü

Maddenin titreşimive bu titreşimin, hava gibi bir ortam içinde iletilerek kulağa ulaşmasına “ses”,hoşa gitmeyen verahatsız eden seslere ise “gürültü”denir.

İnsanın duyma alanı

Örnekler

(dB)

Gürültünün zararlarını azaltmak veya önlemek

- Gürültüyü kaynağından azaltma çareleri (Susturucu, motor devri düşürme vb.) - Gürültünün yayılmasını önIeme (izolasyon) - Kulak koruyucuları kullanılması (Pamuk tıkacı, kulaklık) - Organizasyon tedbirleri (Dinlenrne araları)

Mekanik Titreşim

Cismin sistematik hareketine mekanik titreşim denir. Kısa uzanımlı titreşimlere ise vibrasyon denir

Mekanik titreşimin oturan insan üzerindeki etkisi

- Nefes zorluğu, - Boyun ağrıları, - Göğüs ağrılar, - Kas kasılmaları, - Bel ağrıları, - Sırt ağrıları, - Kol ağrıları, - Baş ağrısı, - Sindirim bozukluğu, - İştahsızlık, - Genel yorgunluk.

Bazı taşıt ve aletlerin titreşiim frekansları

- Otomobil 1,5 - 2.0 Hz 9 - 12 Hz- Kamyon 2.0 - 4.0 Hz 8 -10 Hz- Traktör 2 - 4 Hz - Tren 3 - 8 Hz- Helikopter 3 - 6 Hz 15 - 16 Hz- Matkap 30 - 40 Hz- Pnömatik aletler 15 - 50 Hz- Elektrikli el aletleri 30 - 60 Hz - Traş Makinası 100 Hz- Diş oyma matkabı 1500 – 2000 Hz

Titreşimi önleme veya azaltma tedbirleri - Motor devir sayısını azaltma, - Balans ayarlama, - Amortisor kullanma, - Izolasyon yapma, - Titreşimin insana geçmesinin önlenmesi

Aydınlatma

İyi bir aydınlatmanm özellikleri - Aydınlatma şiddeti yeterli olmalı, - Aydınlatma bütün alana eşit yayılmalı, - Işık yönü ve gölgelemeye dikkat edilmeli, - Işık yansımalarından kaçınılmalı (göz kamaşması), - Kullanılan ışığın niteliği uygun olmalı, - Aydınlatma sabit olmalı (Titrelşim ve parlaklık degişmeleri engellenmeli), - İşyerinde uygun renkler seçilmeli (yansıma ve psikolojik etki).

Zararlı maddeler

- Katı zararlı maddeler - Sıvı zararlı maddeler - Kirli hava - Hava icindeki katı zararlılar - Toz - Duman - Hava içindeki sıvı zararlılar - Sis - Hava içindeki gaz zararlılar - Gaz - Buhar

Bazı zararlı maddelere ait MAK değerleri

Zararlı madelelere karşı alınacak önlemler

a) Zararlı madde oluşumunu önlemek - Zararsız materyaI kullanmak - İş metodunu değiştirmek b) Zararlı madde yayılımını önlemek - Kapalı sistem uygulamak - Emme sistemi geliştirmek - Havalandırma sisteminden faydalanmak c) Zararlı maddenin insana ulaşmasını

önlemek - Nefes maskesi kullanmak - Eldiven kullanmak - Koruyucu gozluk kullanmak - EmniyetIi ayakkabl giymek - Önlük takmak

- Koruyucu elbise giymek

Çalışma Soruları (Çevre koşulları)

- Çalışma yerlerinde çevre koşulları nelerdir ?- Sıcaklığın çalışan üzerine olumsuz etkileri nelerdir ?- Vücut ile çevresi arasıdaki ısı alışverişi ne şekilde olur ?- Vücudun ısı dengesi nelere bağlıdır ?- Efektif sıcaklığı tanımlayın, bir örnek verin !- Gürültüyü tanımlayın, işitme zararı şiddeti nedir ?- Gürültü zararlarını azaltma ve önleme çereleri nelerdir ?- Mekanik titreşimi tanımlayın, Vibrasyon nedir ?- Mekanik titreşimin olumsuz etkileri nelerdir ?- İyi bir aydınlatmanın özellikleri nelerdir ?

İş Güvenliği

Tanım:

İşyerlerinde işin yapılması sırasında meydana gelebilecek olan tehIikelerden, sağlığa zarar verebilecek etkenlerden korunmak ve iyi bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla yapılan çalışmalara «İş Guvenliği» denir.

- Çalışanın güvenliği- İşletme güvenligi - Üretim güvenligi

Güvenliğin sağlanması

Kanuni düzenlemelere örnekler

- Çalışanların sigortalanması, - İş kazaları, - Çıraklık, - 18 yaşından küçüklerin çalıştırılması, - Annelerin korunması, - Ayrlcalık gösteren işyerlerinde çalışanlar, - Tehlikeli maddelerle çalışanlar, - Çalışma süreleri, - Hafta sonu ve tatil günlerde çalışanlar. - Özürlü calışanlar.

İş güvenliği hizmetleri

- İş yeri hekimi- Sosyal güvenlik kurumu (SGK)- İşçi sağlığı ve iş güvenliği merkezi (İSGÜM)

Kazalar ve Meslek Hastalıkları

Tanım

Birdenbire, dış bir etkiyle ve arzu edilmeden meydana gelen, bizzat insan ve/veya işletme araçlarına zarar veren, beklenmedik olaya kaza denir.

Bir olayın kaza niteliği

- Ani olması, - Arzu edilmeden meydana gelmesi, - Maddi veya manevi bir kayba sebep olması.

İş Kazası ek özellikleri

- Yapılan iş ile ilgili olmalı, - Çalışılan işyerinde meydana gelmeli, - Çalışana olay anında hemen veya sonra bedensel veya ruhsal zarar vermeli.

Meslek Hastalığı

İş sisteminin insan üzerindeki olumsuz etkisinin uzun süre sonra organizmada meydana getirdiği kalıcı zarara meslek hastalığı denir.

Meslek Hastalıkları  (Fiziksel Etkenler)

- Toz ve diğer hava kirleticilerine bağlı hastalıklar- Kas iskelet sistemi hastalıkları: - Duruş bozuklukları, - Tekrarlayan hareketler, - Belli kas, eklemlerin ve yumuşak dokuların zorlanmaları, - Vibrasyona maruz kalma.- Deri hastalıkları: - Allerji, egzema, astım vs.- Kanla temas eden mesleki gruplar: - Sağlık personeli- Çalışma ortamına bağlı hastalıklar: - Sıcak, soğuk, zemin durumu, gürültü, ışık

Ruhsal Hastalıklar

- Bankacılık, finans, mali sektörler- Psikiyatristler, psikologlar- Anestezistler, acil çalışanları, cerrahlar- Depresyona eğilimi artıran meslekler- Mesleki memnuniyetsizlik; - Düşük ücret, - Ağır işler, - Uzakta çalışma, - Sevimsiz iş ortamı

Kas İskelet Sistemi Hastalıkları

- Baş ağrıları- Boyun ağrıları- Omuz ağrıları- Dirsek ağrıları- El bilek kanalı sendromu- El, kol vibrasyon sendromu

Kaza Sigortası

Kaza sigortalarının önemli görevleri

- Kazalara karşı korunma talimatlanın ilgililerce uygulanmasını kontrol eder, - Alet ve makinaların kazalara karşı güvenliğini kontrol eder, - Kaza araştırmaları yapar, - Kaza istatistiği tutar, - Kazalardan korunma ve ilkyardım kursları düzenler, - Diğer kaza sigortaları ile işbirliği yapar, - Kazaya uğrayanlara maddi ve diğer yardımları yapar.

Kaza Sebepleri

Teknik Hatalar

- Sistem ve araçların tehlikeli düzeni, - Sistem ve iş aletlerinin tehlikeli durumu, - İş elbiselerinin güvenli olmaması, - Güvenlik tedbirlerinin ve koruyucu donanımın yetersiz oluşu.

Organizasyon Hataları - İş talimatlarının açık olmaması, - İş planı, iş organizasyonu ve iş hazırlığının iyi yapılmaması, - Çahlışma ve dinlenme zamanlarının iyi ayarlanamaması, - Ergonomik iş düzenlemeye dikkat edilmemesi, - Yeni iş metodunun iyi oğretilmemesi, - İş dağılımının iyi yapılmaması, - Kazalardan korunma talimatlarının uygulanmasının sağlanamaması.

Hareket hataları ve şahsi yetersizlik - Tehlike sırasında yanlış hareket (panik), - Kazalardan korunma talimatına uymama, - Koruyucu elbisenin giyilmemesi, - Uygun olmayan iş aletlerinin kullanılması, - Tehlikenin anında giderilmesi için geç kalınması, - Çalışma arkadaşlarının hatalı hareketi, - Alkollü çalışma.

Tesadüfi Etkenler

- Deprem, - Fırtma, - Yıldırım düşmesi, - Su baskını vb.

Kazalardan Korunma

Çalışma Soruları (İş Güvenliği)

- İş güvenliğini tanımlayın !- İş güvenliği ile ilgili kanuni düzenlemelere 5 örnek verin !- kaza nedir ? Örnek verin !- Meslek hastalığı nedir ? Örnek verin!- Kazalardan korunma tedbirlerini önem sırasına göre yazın !