Erik Suichies – Manager Commercial Product Expertise Nuon … · Eneco 25% Nuon 34% Delta 2%...

Prijsvorming en strategisch inkopen op de energiemarkt

| 0

Erik Suichies – Manager Commercial Product ExpertiseNuon Sales Nederland

DACT – 6 oktober 2009

Inhoud

Introductie Nuon

Ontwikkelingen op de energiemarkt

| 1

Prijsvorming op de energiemarkt

Strategisch inkopen van energie

Inhoud

Introductie Nuon

Ontwikkelingen op de energiemarkt

| 2

Prijsvorming op de energiemarkt

Strategisch inkopen van energie

Eneco

25%

Nuon

34%

Delta

2%

Essent

29%Others

10%

Nuon in Nederland

Elektriciteitsproductie en GasopslagElektriciteitsproductie en GasopslagElektriciteitsproductie en GasopslagElektriciteitsproductie en Gasopslag

Zuidwending

Cluster VelsenCluster VelsenCluster VelsenCluster Velsen

950 MW

Cluster AmsterdamCluster AmsterdamCluster AmsterdamCluster Amsterdam

1,320 MW

+ trade floor

Cluster UtrechtCluster UtrechtCluster UtrechtCluster Utrecht

920 MWENECOENECOENECOENECONuonNuonNuonNuon

ESSENTESSENTESSENTESSENT

NuonNuonNuonNuon

NuonNuonNuonNuon

ENECOENECOENECOENECONuonNuonNuonNuon

ESSENTESSENTESSENTESSENT

NuonNuonNuonNuon

NuonNuonNuonNuon

Eneco

28%

Nuon

29%

Others

11%

Delta

3%

Essent

26%RWE

3%

KlantenbestandKlantenbestandKlantenbestandKlantenbestand

NL Elektriciteit (100% = 7 mln)NL Elektriciteit (100% = 7 mln)NL Elektriciteit (100% = 7 mln)NL Elektriciteit (100% = 7 mln) NL Gas (100% = 6.4 mln)NL Gas (100% = 6.4 mln)NL Gas (100% = 6.4 mln)NL Gas (100% = 6.4 mln)

| 3

Eneco

41%Nuon

39%

Essent

20%

Epe

Elektirciteits productie

Duurzame assets

920 MW

BuggenumBuggenumBuggenumBuggenum

250 MW

ESSENTESSENTESSENTESSENTDELTADELTADELTADELTA

ESSENTESSENTESSENTESSENTDELTADELTADELTADELTA

Eneco

18%

Others

18%

Essent

38%

Nuon

26%

NL groen stroom (100% = 2.4 mln)NL groen stroom (100% = 2.4 mln)NL groen stroom (100% = 2.4 mln)NL groen stroom (100% = 2.4 mln) NL Warmte (100% = 0.2 mln)NL Warmte (100% = 0.2 mln)NL Warmte (100% = 0.2 mln)NL Warmte (100% = 0.2 mln)

Ondergrondse gas opslag

(onder ontwikkeling)

Nuon verhandelt 3 portfolio’s

Productie:Productie:Productie:Productie:

Gas: Gas: Gas: Gas: 2 BCM2 BCM2 BCM2 BCM

Kolen:Kolen:Kolen:Kolen: 2,0 m Mt2,0 m Mt2,0 m Mt2,0 m Mt

Verkoop:Verkoop:Verkoop:Verkoop:

Gas: Gas: Gas: Gas: 7 BCM7 BCM7 BCM7 BCM

Elektriciteit: 24,5 TWhElektriciteit: 24,5 TWhElektriciteit: 24,5 TWhElektriciteit: 24,5 TWh

Trading:Trading:Trading:Trading:

Gas: Gas: Gas: Gas: 25 BCM25 BCM25 BCM25 BCM

Kolen: Kolen: Kolen: Kolen: 100 m Mt100 m Mt100 m Mt100 m Mt

Elektriciteit: 340 TWhElektriciteit: 340 TWhElektriciteit: 340 TWhElektriciteit: 340 TWh

Olie:Olie:Olie:Olie: 200 MB200 MB200 MB200 MB

Carbon:Carbon:Carbon:Carbon: 40 mt40 mt40 mt40 mt

| 4

Zweden

Finland

Zweden

Finland

Wind capaciteit –# 1 in off-shore wind

Warmte productie –# 1

Biomassa capaciteit –# 5

Trading – Top 3

Integratie van Nuon binnen Vattenfall Group

| 5

Zweden

GB

Duitsland

NL

BE

Polen

DK

Zweden

GB

Duitsland

NL

BE

Polen

DK

Elektriciteitsproductie # 5

Klanten – # 67,5 miljoen klanten

Technology develop-ment - Wereldleider Wind, biomassa, zon, getijde, CCS

Inhoud

Introductie Nuon

Ontwikkelingen op de energiemarkt

| 6

Prijsvorming op de energiemarkt

Strategisch inkopen van energie

Bewezen oliereserves

Resteert:Resteert:Resteert:Resteert:

40 jaar40 jaar40 jaar40 jaar

| 7

Bron: BP Statistical review of world energy 2005

Resteert:Resteert:Resteert:Resteert:

40 jaar40 jaar40 jaar40 jaar

Groei BNP wereldwijd

| 8

Bron: PIRA

Effect op de olievraag

| 9

Bron: PIRA

Substitutiekosten olie2009 vraag 84 MMB/dag

| 10

Bron: PIRA

Vraag naar kolen wereldwijd

Wereldproductie (2006):

• Steam coal: 6,0 btons

• Bruinkool: 900 mio tons

Wereld kolenafname 2006

USA

1053.6

18%

Russia

309.2

Indonesia

195

3%

Rest of the world

986

16%

| 11

Nog 200-250 jaar kolenreserves

309.2

5%

China

2380

41%

Australia

373.8

6%

3%

Japan

1.3

0%India

447.3

7%

South Africa

256.9

4%

Belangrijkste exporteurs van steam coal

400

500

600

mn

to

n

Australië Colombia Indonesië Rusland Zuid-Afrika

| 12

0

100

200

300

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008F

mn

to

n

Bron: The International Coal Trading Market

Gasstromen - verwachting EU

| 1313

Gasstromen vanuit Rusland

Nord stream

| 1414

South stream route

| 15

EU gasmarkten in ontwikkeling

Groen: liquide markten

| 16

Oranje:

markten in ontwikkeling

Gasrotonde in ontwikkeling

Ontwikkeling Oude/ Bunde

BBL

| 17

Bron: GTS, april 2007

Nederland wordt exporteur van elektriciteit

NorNed (vanaf 2008)Nederland ontwikkelt zich naar exporteur van elektriciteit:

2008: 0,2 GW import

2009: 1,7 GW export

2016: 15,9 GW export

���� Bij realisatie van

| 18

BritNed (verw. 2011)

���� Bij realisatie van geplande centrales

Inhoud

Introductie Nuon

Ontwikkelingen op de energiemarkt

| 19

Prijsvorming op de energiemarkt

Strategisch inkopen van energie

Ruwe olie

LSFO/Gasolie

Kolenmijnen

(Gas) CO2

Wat beïnvloedt de marktprijs?

TTF gas

| 20

Fabrieken

Elektriciteit

Weer

Sociaal economischeeffecten

Vraag en aanbod

Aanbod in binnen- en buitenland

Verschillende marktplaatsen

Termijnmarkt:•‘Over the counter’ prijzen voor levering volgende maanden, kwartalen, jaren•Dagelijkse prijsnotering voor perioden vooruit•Zie www.endex.nl

Dagmarkt:

| 21

Dagmarkt:•Prijzen voor levering morgen•Zie www.apx.nl

Onbalans:•Verschil tussen vooraf aangegeven afname (nominatie) en daadwerkelijke afname•Afwijking wordt afgerekend volgens onbalans prijsmethodiek•Wordt meestal afgekocht in het energiecontract

Brent Oil

60,00

70,00

80,00

90,00

Pri

ce

pe

r b

arr

el

Brent $ Spot

| 22

20,00

30,00

40,00

50,00

05-1

0-0

8

19-1

0-0

8

02-1

1-0

8

16-1

1-0

8

30-1

1-0

8

14-1

2-0

8

28-1

2-0

8

11-0

1-0

9

25-0

1-0

9

08-0

2-0

9

22-0

2-0

9

08-0

3-0

9

22-0

3-0

9

05-0

4-0

9

19-0

4-0

9

03-0

5-0

9

17-0

5-0

9

31-0

5-0

9

14-0

6-0

9

28-0

6-0

9

12-0

7-0

9

26-0

7-0

9

09-0

8-0

9

23-0

8-0

9

06-0

9-0

9

20-0

9-0

9

04-1

0-0

9

Pri

ce

pe

r b

arr

el

Brent euro Spot

Prijsontwikkelingen olie

• Olieprijsbewegingen met name bepaald door het sentiment op de aandelenmarkt en door de euro/dollar koers

• Dollar blijft zwak (1,45 – 1,48 EUR/USD)• OPEC is slechts 63% compliant, dus veel OPEC landen houden zich niet aan

productiebeperking• Wereldwijde voorraden zijn hoog, boven het 5 jaars gemiddelde

| 23

• Wereldwijde voorraden zijn hoog, boven het 5 jaars gemiddelde• Mild orkaan seizoen, weinig productie uitval

• Fundamenten nog steeds zwak, lage vraag, hoge voorraden.• Onze outlook is op korte termijn zijwaarts

TTF Gas

25

30

35

40

€ / M

Wh

Y 2010

Y 2011

Q1 2010

Gasprijzen 2010 met 60% gezakt in 12 maanden

| 24

10

15

20

25

05-1

0-0

8

19-1

0-0

8

02-1

1-0

8

16-1

1-0

8

30-1

1-0

8

14-1

2-0

8

28-1

2-0

8

11-0

1-0

9

25-0

1-0

9

08-0

2-0

9

22-0

2-0

9

08-0

3-0

9

22-0

3-0

9

05-0

4-0

9

19-0

4-0

9

03-0

5-0

9

17-0

5-0

9

31-0

5-0

9

14-0

6-0

9

28-0

6-0

9

12-0

7-0

9

26-0

7-0

9

09-0

8-0

9

23-0

8-0

9

06-0

9-0

9

20-0

9-0

9

04-1

0-0

9

€ / M

Wh

Q1 2010

Q2 2010

Q3 2010

Prijsontwikkelingen gas

Gas Spot• TTF spot prijzen handelen tussen €7.00 en €10.00• Voorraden in de UK 98% vol en voorraden op het continent lopen op• LNG blijft Europa binnen komen. Wij verwachten dat dit zal toenemen in

oktober, omdat de prijzen in Europa hoger zijn dan in de VS • Gasvelden/ verdeelstations zijn allemaal terug uit onderhoud

| 25

• Gasvelden/ verdeelstations zijn allemaal terug uit onderhoud

Gas Termijnmarkt• Cal 10: 15 €/MWh, Cal 11: 20 €/MWh• Dalende curve doordat producenten verkopen, waaronder GasTerra• Door voldoende aanbod is onze outlook dat de markt nog steeds ruimte heeft om

verder te dalen

Coal API 2 (including freight)

110

120

130

140

150

$/M

t

Y 2010

Y 2011

Q1 2010

| 26

60

70

80

90

100

05-1

0-0

8

19-1

0-0

8

02-1

1-0

8

16-1

1-0

8

30-1

1-0

8

14-1

2-0

8

28-1

2-0

8

11-0

1-0

9

25-0

1-0

9

08-0

2-0

9

22-0

2-0

9

08-0

3-0

9

22-0

3-0

9

05-0

4-0

9

19-0

4-0

9

03-0

5-0

9

17-0

5-0

9

31-0

5-0

9

14-0

6-0

9

28-0

6-0

9

12-0

7-0

9

26-0

7-0

9

09-0

8-0

9

23-0

8-0

9

06-0

9-0

9

20-0

9-0

9

04-1

0-0

9

$/M

t

Q1 2010

Q2 2010

Q3 2010

Prijsontwikkelingen kolen

Kolen• Prijzen vrij stabiel, gedreven door het sentiment op de oliemarkt • Voorraden zijn vol in ARA (Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen), stabiel in India,

dalend in China• Er is genoeg aanbod uit Indonesië en Colombia• Kolengestookte centrales minder in gebruik door lage gasprijzen

| 27

• Kolengestookte centrales minder in gebruik door lage gasprijzen

Vracht• Vrachtkosten gestegen in eerste 5 maanden 2009 gestegen door toenemende vraag

uit China • Vrachtkosten dalend sinds juni, dalende vraag naar staal en ijzererts• Overschot aan schepen

Ruimte voor prijsdalingen door lagere vrachtkosten

CO2

16

18

20

22

24

26

€ / t

on

Y 2010

| 28

6

8

10

12

14

16

05-1

0-0

8

19-1

0-0

8

02-1

1-0

8

16-1

1-0

8

30-1

1-0

8

14-1

2-0

8

28-1

2-0

8

11-0

1-0

9

25-0

1-0

9

08-0

2-0

9

22-0

2-0

9

08-0

3-0

9

22-0

3-0

9

05-0

4-0

9

19-0

4-0

9

03-0

5-0

9

17-0

5-0

9

31-0

5-0

9

14-0

6-0

9

28-0

6-0

9

12-0

7-0

9

26-0

7-0

9

09-0

8-0

9

23-0

8-0

9

06-0

9-0

9

20-0

9-0

9

04-1

0-0

9

€ / t

on

Y 2011

Prijsontwikkelingen CO2

Emissieplafonds• Industrie heeft een overschot van 264 miljoen ton• Elektriciteitssector heeft een tekort van 200 miljoen ton

• Door minder gebruik van kolengestookte centrales, minder uitstoot• Wat gaat de industrie doen met haar overschot?

| 29

• Wat gaat de industrie doen met haar overschot?

• Groot gedeelte van de Europese industrie krijgen gratis rechten vanaf 2013 (ter voorkoming van Carbon leakage)

• Wij verwachten op korte termijn verder dalende prijzen

Endex Baseload

70

80

90

100

€ / M

Wh

Y 2010

Y 2011

Y 2012

Q1 2010

Elektriciteitsprijzen 2010 met 45% gezakt in 12 maanden

| 30

30

40

50

60

05-1

0-0

8

19-1

0-0

8

02-1

1-0

8

16-1

1-0

8

30-1

1-0

8

14-1

2-0

8

28-1

2-0

8

11-0

1-0

9

25-0

1-0

9

08-0

2-0

9

22-0

2-0

9

08-0

3-0

9

22-0

3-0

9

05-0

4-0

9

19-0

4-0

9

03-0

5-0

9

17-0

5-0

9

31-0

5-0

9

14-0

6-0

9

28-0

6-0

9

12-0

7-0

9

26-0

7-0

9

09-0

8-0

9

23-0

8-0

9

06-0

9-0

9

20-0

9-0

9

04-1

0-0

9

€ / M

Wh

Q1 2010

Q2 2010

Q3 2010

nov-09

Endex Peakload

90

100

110

120

130

€ / M

Wh

Y 2010

Y 2011

Y 2012

Q1 2010

| 31

40

50

60

70

80

05-1

0-0

8

19-1

0-0

8

02-1

1-0

8

16-1

1-0

8

30-1

1-0

8

14-1

2-0

8

28-1

2-0

8

11-0

1-0

9

25-0

1-0

9

08-0

2-0

9

22-0

2-0

9

08-0

3-0

9

22-0

3-0

9

05-0

4-0

9

19-0

4-0

9

03-0

5-0

9

17-0

5-0

9

31-0

5-0

9

14-0

6-0

9

28-0

6-0

9

12-0

7-0

9

26-0

7-0

9

09-0

8-0

9

23-0

8-0

9

06-0

9-0

9

20-0

9-0

9

04-1

0-0

9

€ / M

Wh

Q1 2010

Q2 2010

Q3 2010

nov-09

Prijsontwikkelingen elektriciteit

Centrales in Duitsland en Frankrijk komen niet uit onderhoud. Daardoor zijn de spotprijzen hoger dan de prijzen over een maandDus ondanks de lage gasprijzen stijgen de elektriciteitsprijzen op de SpotHoge spark spread (verschil tussen elektriciteitsprijzen en gasprijzen)

Op korte termijn verwachten we dalende prijzen door daling gas- en kolenprijzen

| 32

Op korte termijn verwachten we dalende prijzen door daling gas- en kolenprijzenPrijsontwikkelingen op lange termijn afhankelijk van onderliggende waarden en herstel van de economie

Inhoud

Introductie Nuon

Ontwikkelingen op de energiemarkt

| 33

Prijsvorming op de energiemarkt

Strategisch inkopen van energie

Hoe koopt uw organisatie energie in?

Budget Risico Aandacht Visie Ontwikkeling

Budget: Energiebudget? Restricties? Procedures?

| 34

Budget: Energiebudget? Restricties? Procedures?

Risico: Risicomijdend? Maximale risico? Tot wanneer onzekerheid?

Aandacht: Hoeveel tijd? Beschikbaarheid beslissingbevoegden?

Ontwikkeling: Verandering in verbruik? Organisatieveranderingen?

Visie: Korte-/ lange termijn visie?

Scenario model voor strategisch inkopen van energie

Wat zijn, op basis van historische volatiliteiten van de energieprijzen en verwachtingen over toekomstige prijstrends, de verwachte energiekosten voor komende perioden?

| 35

Hiervoor heeft Nuon een scenario model ontwikkeld. Dit geeft klanten inzicht in kansen op lage kosten en risico’s van hoge kosten

Input in het model

Vlakke markt, hoge volatiliteit (jaarlijkse drift: 0%,

jaarlijkse volatiliteit: 30%)

€120

€140

€160

| 36

€20

€40

€60

€80

€100

Historische volatiliteiten elektriciteit

Jaarlijkse histor ische volatiliteit

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

Vol200 5

Vol200 6

Vol200 7

Vol200 8

| 37

0,0%

5,0%

10,0%Vol200 8

Vol200 9

Vol2010

Vol2011

50 GWh elektriciteit, inkoop voor 2011

90% Bandbreedte

€3.360.000

€3.860.000

€4.360.000Onderkant 90% Bovenkant 90%

50% swing

62% swing

| 38

€1.860.000

€2.360.000

€2.860.000

Gem. prijs 1 Moment Willekeurige Collar Stop Loss

€500.000€1.430.000 €1.760.000 €1.530.000 €1.380.000

Dienstverlening Nuon bij strategisch inkopen van energie

Begeleiding en advies bij energie inkoop

Optimalisatie van uw energie inkoopportefeuille

Maatwerkoplossingen.

| 39

Markt info

Prijzen

Trading info

NuonPortfolioDesk

Hartelijk dank voor uw aandacht

Erik SuichiesManager Commercial Expertise

N.V. Nuon Energy/Sales Nederland

Spaklerweg 20, Amsterdam

| 40

Spaklerweg 20, AmsterdamLocatiecode 1AA6410Postbus 41920, 1009 DC AmsterdamMobiel +31 6 5240 0020Fax +31 20 562 76 60www.nuon.nl