View
244
Download
8
Category
Preview:
Citation preview
คอลมน
Thailand Human Vision : ทรพยากรมนษยยค 2020 ตองม 4 I’s
Human Resource in Asia : แนวทางการจางงานใหม เมอญปนกาวเขาสสงคมผสงอายเตมตว
HR Tips : คนญปนถาไมทำงานลวงเวลา กจะไมกาวหนาในหนาทการงาน
ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2555 ISSN 1905-5986
JOURNAL OF
intelligence
บทความวจย
ลกษณะผนำองคการในประเทศไทยชวง พ.ศ. 2539-2554 : ศกษาแบบอภวเคราะห
อาจารย ดร.อบลวรรณา ภวกานนท
การปรบตวของเกษตรกรจากผลกระทบของการคาเสร : ความทาทายตอแนวคด “การพงตนเอง”
รองศาสตราจารย ดร.นฤมล นราทร
การสำรวจความลา การรบความรสก และการใชเวลาวางในผบรหาร
อาจารย ดร.ศภลกษณ เขมทอง
บทความวเคราะห / บทความวชาการ
การใชแรงงานเดกกบการกาวเขาสประชาคมอาเซยน
เสาวธาร โพธกลด
สรางทนมนษยคนไทยรองรบประชาคมอาเซยนอยางไร
ศาสตราจารย ดร.จระ หงสลดารมภ
ทศทางกลยทธการบรหารทรพยากรมนษยของธนาคารแหงประเทศไทยเพอเตรยมรบ AEC
ดร.ณฐวฒ พงศสร
บรหารทรพยากรบคคลอยางไรในยคอตราการขยายตวของประชากรเปนศนย
ทายาท ศรปลง
กจกรรมสถาบนทรพยากรมนษย
100 .-
HR
ผชวยศาสตราจารย ดร.ดวงใจ หลอธนวณชย
อาจารย ดร.เนตรนภา ยาบชตะ
รองศาสตราจารย ดร.พภพ อดร
ผอำนวยการสถาบนทรพยากรมนษย
รองศาสตราจารยวทยา ดานธำรงกล
รองผอำนวยการฝายวชาการ สถาบนทรพยากรมนษย
อาจารย ดร.อบลวรรณา ภวกานนท
คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร
อาจารย ดร.จรวรรณ เดชานพนธ
คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ผชวยศาสตราจารย ดร.ดวงใจ หลอธนวณชย
คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร
อาจารย ดร. เนตรนภา ยาบชตะ
คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ดร.จระ หงสลดารมภ
เลขาธการมลนธพฒนาทรพยากรมนษยระหวางประเทศ
คณศรลกษณ เมฆสงข
กรรมการสมาคมการจดการงานบคคลแหงประเทศไทย (PMATT)
ดร.ณฐวฒ พงศสร
ผชวยผวาการ สายทรพยากรบคคลและพฒนาองคกร ธนาคารแหงประเทศไทย
รองศาสตราจารย ดร.นฤมล นราทร
คณะสงคมสงเคราะหสาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร
คณสรพงษ มาล
หวหนากลมงานวจยและพฒนา สำนกวจยและพฒนาระบบงานบคคล สำนกงาน ก.พ.
เจาของ :
กองบรรณาธการ วารสาร HR Intelligence:
บรรณาธการ
ผชวยบรรณาธการ
กองบรรณาธการวชาการ
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
Journal of HR Intelligence
คณทายาท ศรปลง
Managing Partner, 124 Management Consulting Company Limited
คณอำพล สายโอบเออ
ประธานชมรมผบรหารทรพยากรมนษยโรงแรม
ดร.นงลกษณ ปานเกดด
ทปรกษาบรษท วรยะโยชต คอมเมอรเชยล จำกด
ทปรกษา บรษท ซสเทม โฟกส จำกด
ดร.ธบด วฒนกล
เลขานการกรมสรรพสามต กรมสรรพสามต
Professor Dr.John E. Butler
Professor of Entrepreneurship Dept. of Management and Industrial Relations
University of Hawaii at Monoa
Professor Dr. Michael Frese
Professor National University of Singapore and Leuphana,
University of Lueneburg
1. คณฉะนทชา ศรโยธน
2. คณชนกฤต คงเจรญพร
3. คณอไรวรรณ รงไหรญ
โครงการวารสาร HR Intelligence
สถาบนทรพยากรมนษย
มหาวทยาลยธรรมศาสตร
เลขท 2 ถนนพระจนทร
แขวงพระบรมมหาราชวง
เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200
โทรศพท 0 2613 3305
โทรสาร 0 2226 5324
Website : http://www.hri.tu.ac.th
Email : hri.journal@gmail.com
คณเชษฐา พลายชม
บรษท พรนทแอทม (ประเทศไทย) จำกด
โทรศพท : 0-2736-3913-4 โทรสาร : 0-2736-3915
website : www.printatme.com
คณะจดทำวารสาร
ออกแบบภาพปกหลงโดย
สำนกงาน
ออกแบบและพมพท
ในปพ.ศ.2555สถาบนทรพยากรมนษยมหาวทยาลยธรรมศาสตรกาวเขาสปท30ของการเปนสถาบนทาง
วชาการทมงเนนดานการวจยฝกอบรมดานการพฒนาทรพยากรมนษยและทำหนาทผลกดนใหสงคมไทยใหความ
สำคญกบเรอง“คน”ใหเหนวาคนเปนทรพยากรทมคามากทสดขององคกรวารสารของสถาบนทรพยากรมนษยเปน
พนทในการเผยแพรความรมาอยางตอเนองและดวยกระแสของการเปดเสรอาเซยนโดยเฉพาะการกาวส“ประชาคม
เศรษฐกจอาเซยน”จงมคำถามในหลายเวทวาเราพรอมทจะกาวออกไปแขงขนหรอยงเรามความเขาใจ“คน”
ในประชาคมอาเซยนหรอคนในเอเชยตะวนออกดเพยงพอหรอยง
กองบรรณาธการจงขอถอโอกาสนปรบเปลยนวารสารของสถาบนทรพยากรมนษยใหเปนพนทในการเผยแพร
ขอมลขาวสารความรและปญญาเพอทจะเขาถงกลมผอานในวงกวางตงแตระดบหวหนางานไปจนถงพนกงาน
ระดบปฎบตการเนอหาในวารสารมทงบทความวชาการบทความวจยและคอลมนทสรางความเขาใจความหลากหลาย
ทางวฒนธรรมในอาเซยนและในเอเชยภายใตชอวารสารJournalofHumanResourceIntelligence:HRi
วารสารนเผยแพรความรเกยวกบ“คน”ในหลายมตและสถานการณรอบดานทสงกระทบตอคนในสงคม
ไทยเปดพนทใหนกวจยนกวชาการนกปฎบตการทมความเชยวชาญและประสบการณดานการพฒนา“คน”
ในองคกรภาครฐภาคเอกชนมารวมเสนอความรและแนวคดอนเปนประโยชนตอการเสรมสรางศกยภาพ“คน”
ในสงคมไทยใหเตรยมพรอมรบการเปลยนแปลงและกระตนใหสงคมตระหนกถงความสำคญในการพฒนาคนหรอ
องคการใหมความพรอมในการเผชญสถานการณบางอยางและกาวตอไปขางหนาไดอยางมนคง
กองบรรณาธการขอเชญชวนผทตองการนำเสนอความรและมมมองเกยวกบ“คน”ในหลายมตและ
หลากหลายสาขาวชาอาทดานจตวทยาสงคมวทยามานษยวทยาเศรษฐศาสตรกฏหมายการบรหารจดการทนำ
ไปสความเขาอกเขาใจและกาวขามพรมแดนทางวฒนธรรมไดอยางแทจรง
ผศ.ดร.ดวงใจหลอธนวณชย
บรรณาธการ
บทบรรณาธการ
สารบญ Contents
ผชวยศาสตราจารย ดร.ดวงใจ หลอธนวณชย
Human Resources in Asia : แนวทางการจางงานใหม เมอญปนกาวเขาสสงคมผสงอาย
เตมตว
รองศาสตราจารย ดร.พภพ อดร
Thailand Human Vision : ทรพยากรมนษยยค 2020 ตอง 4 I’s
1
2
อาจารย ดร.อบลวรรณา ภวกานนท
ลกษณะผนำองคการในประเทศไทยชวง พ.ศ. 2539-2554 : ศกษาแบบอภวเคราะห
6
รองศาสตราจารย ดร.นฤมล นราทร
การปรบตวของเกษตรกรจากผลกระทบของการคาเสร : ความทาทายตอแนวคด
“การพงตนเอง”
Adaptive Strategies of Farmers Affected by Free Trade Agreement :
A Challenge to the Concept of ‘Self-Reliance’
21
อาจารย ดร.ศภลกษณ เขมทอง
การสำรวจความลา การรบความรสก และการใชเวลาวางในผบรหาร
34
บทความวจย
คอลมน
K.K.
HR Tips : คนญปนถาไมทำงานลวงเวลา กจะไมกาวหนาในหนาทการงาน
4
เสาวธาร โพธกลด
การใชแรงงานเดกกบการกาวเขาสประชาคมอาเซยน
41
ดร.ณฐวฒ พงศสร
ทศทางกลยทธการบรหารทรพยากรมนษยของธนาคารแหงประเทศไทยเพอเตรยมรบ
AEC (Roadmap to Bank of Thailand’s Strategic Human Resources
Management for AEC)
55
ทายาท ศรปลง
บรหารทรพยากรบคคลอยางไร ในยคอตราการขยายตวของประชากรเปนศนย
60
ศาสตราจารย ดร.จระ หงสลดารมภ
สรางทนมนษยคนไทยรองรบประชาคมอาเซยนอยางไร
47
บทความวชาการ I บทวเคราะห
� สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
คอลมน : Thailand Human Vision
ภายในป2020โลกทงใบจะแคบลงไปอกมากดวย
ประชากรโลกทมมากกวา7,500ลานคนดวยการเดนทางถง
ทกทในโลกไดสะดวกและรวดเรวมากขนดวยการตดตอ
สอสารผานเทคโนโลยประเภทตางๆททำใหคนไกลกลายเปน
คนใกลสามารถพดคยคาขายและทำงานรวมกนไดงายดาย
ในขณะเดยวกนโลกของคนแตละคนจะตองกวางขน
ต อง เร ยนร และสนใจกบ เร อ งราว เหต การณ ภาษา
และทรพยากรทอยนอกเหนออาณาเขตประเทศของตนเอง
เพราะความหลากหลายทเผชญจะมากขนเปนทวคณในหลาย
มตทงในการทำงานและการใชชวต
ดงนนตองสรางทรพยากรมนษยเพอรองรบป2020
ดวยการเสรมสรางใหม4I’sคอ
�.InternationalPerspectiveตองสรางใหเขาใจ
ความเปล ยนแปลงในโลกเข า ใจประเทศเพ อนบาน
และประเทศอนๆในภมภาคเดยวกนตองเพมความสามารถให
สอสารไดในหลายภาษาตองเสรมทกษะการจดการขาม
วฒนธรรมทมความหลากหลายทงในดานชาตพนธความคด
ความเชอศาสนาและความตางในGenerationซงจะ
ประกอบดวยคนอยางนอย4รนคอBabyBoomer,Gen
X,GenYและGenZหรอGenMหรอเรยกอกอยางวา
NewBiESซงเปนคนรนลาสดทตางจากคนทกยคอยางสนเชง
2.IntegratedKnowledgeตองสรางความเขาใจใน
ศาสตรหลายดานแบบบรณาการเนองจากความรดานเดยวไม
เพ ย งพอต อการแก ไ ขปญหา ใดปญหาหน ง ได อย า งม
ประสทธภาพอกตอไปการเรยนรแบบProblem-based
L e a r n i n g ก า รพฒน าคนแบบ P r o j e c t - b a s e d
Developmentจะกลายเปนเรองทหลกเลยงไมไดเพราะการ
ทำProjectและการแกปญหาทซบซอนใดๆตองใชทกษะและ
สมรรถนะหลายดานในเวลาเดยวกน
3 . Innovat iveCapaci tyตองเตมความคด
สรางสรรคในการแกไขปญหาและพฒนาทางเลอกใหมๆ
เพราะการแกปญหาในอนาคตมกไมอาจใชวธคดแบบเดมๆทใช
ในตอนทเกดปญหาเหลานนตองรจกใชวธใหมมมมองใหม
มาประสมประสานเพอตอบโจทยเดมในรปแบบใหมโดยใช
ทรพยากรนอยลงใชเวลานอยลงตองเสรมทกษะวธคดแบบ
มดไซนซงจะกลายเปนหวใจสำคญในการแขงขนใหกบทกคน
4.Integrityตองปลกฝงเรองจรยธรรมคณธรรม
ใหหนกแนนและเขมแขงในทกแงมมของการทำงานและการใช
ชวตเพราะยงมความหลากหลายในสงคมมากขนมความไม
คนเคยกนไมรจกกนมากขนผคนจะไววางใจกนไดทำงานรวม
กนไดคาขายลงทนรวมกนไดกตอเมอมความมนใจและศรทธา
ในคณธรรมและความมศกดศรของคนทจะตดตอกนไดเทานน
มารวมสรางทรพยากรมนษยของไทยใหเทาทนการ
เปลยนแปลงในยค2020ดวยการเสรมและเตม4I’sใหกบ
ทกคนในองคกรและทกภาคสวนของสงคม
ทรพยากรมนษยยค 2020 ตองม 4 I’s
รองศาสตราจารย ดร.พภพ อดร ผอำนวยการสถาบนทรพยากรมนษย
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 2
ญปนเปนประเทศทมสดสวนของประชากรสงอาย
(อายมากกวา65ปขนไป)มากเปนอนดบหนงในกลมประเทศท
มประชากรเกน�ลานคนในจำนวน�57ประเทศ(UN,
WorldPopulationProspects:The20�0Revisionใน
www.ipss.go.jp)ประชากรผสงอายคดเปนรอยละ22.69
ของประชากรญปนทงประเทศ(�27ลานคนในปค.ศ.20�2)
และในปค.ศ.20�5คาดการณวาญปนจะมประชากรทอาย65
ป ข น ไ ป ถ ง ร อ ย ล ะ 2 5 ข อ งป ร ะช า ก รท ง ป ร ะ เ ทศ
ซงหมายความวาประชากรในวยแรงงาน4คนจะตองรบ
ภาระในการดแลผสงอาย�คน(www.ipss.go.jp)ในขณะท
ประเทศไทยในปค.ศ.2020ประชากรในวยแรงงาน4คน
จะตองรบภาระในการดแลผสงอาย�คน(สำนกงานคณะ
ก ร ร ม ก า ร พ ฒ น า ส ง ค ม แ ล ะ เ ศ ร ษ ฐ ก จ แ ห ง ช า ต
(www.cps.chula.ac.th,สงหาคม255�)การกาวสสงคมผ
สงอายของญปนสงผลกระทบทงทางดานเศรษฐกจสวสดการ
สงคมและระบบการจางงาน
จากการศกษาของสถาบนวจยนโยบายการคลงเชง
บรณาการของกระทรวงการคลงประเทศญปนสรปวาการ
เกษ ยณอาย ของคนญ ป นกล ม เบบ บ ม (ค อคนท เ ก ด ใน
ปค.ศ.�947-49ชวงหลงสงครามโลกครงทสอง)ซงม
ประมาณ7ลานคนในปค.ศ.20�0สงผลใหการเตบโตทาง
เศรษฐกจของญปนหดตวและสญเสยผลผลตมวลรวมภายใน
ประเทศ(GDP)มากถง�.6หมนลานเยนเนองจากแรงงาน
ของคนกลมนออกจากระบบเศรษฐกจไปคนญปนเรมไมมนใจ
กบระบบสวสดการสงคมคนญปนกลมเบบบมสวนใหญ
ตองการหางานทำหลงเกษยณเพอความอยรอดชวงหลง
เกษยณเนองจากมแนวโนมทจะมอายทยนยาวและเพอ
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
คอลมน : Human Resources in Asia
แนวทางการจางงานใหม เมอญปนกาวเขาสสงคมผสงอายเตมตว ผชวยศาสตราจารย ดร.ดวงใจ หลอธนวณชย
คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปองกนไมใหการเงนการคลงดานเงนบำนาญของประเทศ
ยำแยและแกปญหาการขาดแคลนผมความรความชำนาญ
จงหลกเลยงไมไดทจะจางงานผเกษยณอายแตกมบรษทท
ปฏเสธการจางผเกษยณอายเพราะไมตองการเพมตนทน
แรงงานซงในปค.ศ.2004มบรษทญปนเพยงรอยละ30
ทจางพนกงานทตองการทำงานตอไปจนถง65ป
รฐบาลญปนกปรบแกกฎหมายการจางงานผสงอาย
และบงคบใชกฏหมายกบบรษทอยางเปนขนเปนตอนโดยขยาย
เวลาการจางงานออกไปจนถงอาย65ปพรอมกนนกปรบอาย
ทจะไดรบเงนบำนาญออกไปเปน65ปจากเดมทกำหนดไวท
อาย60ปกฎหมายการจางงานผสงอายจะมผลบงคบใชในป
ค.ศ.20�3ซงบางบรษทเรมดำเนนการมาแลวตงแตปค.ศ.
2006โดยเลอกแนวทางการจางงานใหมใน3หวขอคอ
หนงขยายเวลาเกษยณอายออกไปจากอาย60ป
เปนอาย65ปสองปรบแกไขสญญาการจางงานโดย
นำ”ระบบการจางงานตอเนอง”มาใชจางงานผเกษยณอาย
สามยกเลกระบบเกษยณอายสามารถทำงานตอไปไดเรอยๆ
แมอายจะถงอายเกษยณทกำหนดไวแลวกตามถงแมรฐจะ
เสนอแนวทางใหบรษทพจารณาแตกไมไดหมายความวา
หลงบงคบใชกฎหมายการจางงานฉบบใหมแลวผเกษยณอาย
ทกคนจะไดรบการจางงานเพราะบรษทยนยนทจะจา
งงานบคคลากรทจำเปนตอบรษทเทานนอยางเชนในกรณของ
บรษทโตโยตากำหนดเงอนไขการพจารณาการจางงาน
พนกงานหลงเกษยณไวชดเจนวาพจารณาทสขภาพความร
ดานเทคนคมรรยาทในการทำงานโดยใหเงนเดอนประมาณ
ครงหนงของเงนเดอนทไดรบตอนเกษยณซงเปนแบบอยางให
กบบรษทอนแตกยงมขอครหาถงความไมเทาเทยม
3 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
อยางไรกตามคานยมตอการใชชวตของคนญปนวย
หลงเกษยณแตกตางกนคนทใชชวตแบบทำงานถวายชวตเพอ
บรษทกยงอยากทำงานตอไปแตอกสวนหนงอยากไปใชชวต
ตามชนบทตามทเคยฝนไวบางสวนกไปทำงานอาสาสมคร
ทำงานอดเรกจนกลายเปนธรกจใหมบางคนกเขาไปเรยนใน
มหาวทยาลยอกครงบางคนกออกไปใชชวตในตางประเทศ
การทญปนกาวเขาสสงคมผสงอายอยางเตมตวกอนประเทศใด
ในเอเชยเปนบทเรยนใหคนในสงคมไทยทกำลงกาวเขาส
สงคมสงอายอยางเตมตวไดมองอนาคตของตนและอนาคต
ของสงคมเมอเวลานนมาถง
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 4
หลงจากเรยนจบมหาวทยาลยผมเขาทำงานบรษท
ผลตชนสวนแหงหนงจำไดดวาหลงจากเสรจสนการฝกอบรม
พนกงานใหมผมไดรบคำสงใหไปสงกดแผนกบคคล
ชวงแรกๆทเขาไปทำงานแผนกนยงไมมงานใหทำ
มากนกผมเลยลองเอยปากถามรนพวา”มงานใหผมชวยทำ
ไหมครบ”ตอนทถามผมคดวารนพตองตอบกลบมาวา”ทำงาน
มาทงวนแลวนะกลบบานได”แตวาผมรสกตกใจทรนพตอบ
วา”อาวเธอวนนวางละสถางนชวยทำงานนใหหนอย”
พอฟงจบปบรนพขอใหผมชวยทำงานมากมายในวนนนผม
ทำงานลวงเวลาจนถงสองทมกวาพอสองทมกวารนพพด
กบผมวา”วนนเพงเขามาทำงานแผนกนกลบบานไดแลว”
ผมจงไดกลบบานผมจำความรสกตอนนนไดดจนถงวนนวาผม
กลบบานไปดวยความรสกไมสดชนนกและคดวาตอจากนไปจะ
เปนยงไงนะ
ในทสดผมทำงานลวงเวลาตงแต8โมงเชาถงสทม
เกอบทกวนตลอดเวลาหาปททำงานแผนกบคคลมเพยงวนท
ปวยเทานนทกลบบานตอนทฟายงสวางโดยปกตถาฟายงไม
มดกยงกลบไมไดตองทำงานเพราะรนพทบรษททำงานกนถง
สามทมนนเปนบรรยายกาศทผมไมอาจหาญเลกงานและกลบ
บานกอนคนอน
พอผมมาทำงานทเมองไทยสงทรสกแปลกใจมากคอ
ออฟฟศในเมองไทยไมคอยทำงานลวงเวลาพนกงานกลบบาน
ทนททถงเวลาเลกงานผมคดเสมอวา”ยอดจรงๆทำไดไง”
วนหนงผมตงใจจะสอบถามผจดการคนไทยเกยวกบ
งานบรษทเขากลบบอกวา”วนนยงมาก”แตทวาพอถงเวลา
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
คนญปนถาไมทำงานลวงเวลา กจะไมกาวหนา
ในหนาทการงาน
K.K. ผจดการแผนกบคคลของบรษทญปนในเมองไทย
คอลมน : HR Tips
เลกงานผจดการคนไทยกกลบบานทนท(ทสำคญกวานน
เขากลบบานดวยใบหนาทยมแยม!)ทำใหผมรสกแปลกใจวา
เขากลบบานโดยไมรสกอะไรเลย
คนญปนเวลาทพดวา”วนนยงมาก”นนหมายความ
วา”ถาไมทำงานลวงเวลาจนคำมดงานกไมเสรจ”ไมมคน
ญปนคนไหนหรอกทบอกวา”วนนยงมาก”และกลบบานตรง
เวลาเลกงาน
ชวงเวลาทผมทำงานในเมองไทยผมเหนวธคดทม
ตองานของคนไทยกบคนญปนทแตกตางกนมากลองสรปดงน
”มมมองทมตองาน”ของคนญปน
•ทำงานลวงเวลาทบรษทจนคำมด=จะไดรบการ
ประเมนวาเปนคนทมเทตองานเตบโตในหนาทการงานไดงาย
•เพอนรวมงานทำงานจนคำมด=บรรยากาศการ
ทำงานทไมอาจเลกงานและกลบบานกอนเพอนรวมงาน
เพราะการทำงานรวมกนกบคนอนเปนสงสำคญ
•งานเปนขนตอนหนงในการแสดงตวตนใหคนอน
รจกการมประสบการณทำงานทหลากหลายจงจะเตบโต
•การทบรษทเตบโต=ตนเองกเตบโตพนกงานจง
ขยนทำงานเพอบรษท
แตทวา”มมมองทมตองาน”ของคนไทย
•ถาทำงานลวงเวลาเวลาอสระของตนจะลดลง
เลยไมอยากทมทำงาน
•ทำงานทตนไดรบมอบหมายเทานนจะไมทำงาน
ทไมไดรบมอบหมาย
5 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
•มความชำนาญในงานททำเพยงงานเดยวดกวาม
ประสบการณงานหลายประเภท
•อยากทำธรกจของตนเองมากกวาทำงานใน
โครงสรางบรษท
ระหวางทผมทำงานในเมองไทยผมคดวา”มมมอง
เรองงาน”ของคนไทยไมใชวาไมดผมเพยงแตคดวาทผานมา
การทคนญปนม”มมมองทมตองาน”เชนนสามารถทำให
เศรษฐกจญปนเตบโตจนเปนประเทศมหาอำนาจทาง
เศรษฐกจแตทวาในระยะหลงญปนกประสบปญหาทาง
สขภาพจตการทพนกงานขาดความรสกเปนสวนหนงของ
บรษทอนเนองมากจากพนกงานทบรษทไมจางเปนพนกงาน
ประจำมจำนวนเพมขนจงเกดปญหามากมายในแผนกบคคล
ทำให”มมมองทมตองาน”ของคนญปนเรมเปลยนไปในทสด
แลวคนญปนกเรมรสกวาจำเปนตองสราง”มมมองใหมทม
ตองาน”ใหสอดรบกลบยคสมยทเปลยนแปลงถงอยางนน
กตามผมกยงไมอาจเขาใจวธคดของผจดการคนไทยทพดวา
”วนนยง”แตกกลบบานทนทตามเวลาเลกงาน
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร �
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
ผลงานวจยในชวงพ.ศ.2539-2554ของลกษณะผนำทมประสทธภาพดวยแนววจยGLOBEในผบรหารองคการของ
ประเทศไทย4,094คนจาก1�ธรกจในองคการ4ประเภท(รฐบาลรฐวสาหกจบรการสาธารณสขและเอกชน)ไดถกศกษาดวย
การอภวเคราะหพบวาการเปนปจเจกบคคลจะเปนลกษณะผนำทมประสทธภาพนอยทสดยกเวนกลมรฐบาลทลกษณะการใช
อำนาจจะมประสทธภาพนอยทสดสวนการมงอนาคตจะเปนลกษณะผนำทมประสทธภาพมากทสดยกเวนในกลมบรการ
สาธารณสขและเอกชนทลกษณะความเปนเพศชายจะมประสทธภาพมากทสดรายละเอยดของผลผนแปรตามประเภทขององคการ
สวนผลการวเคราะหลกษณะผนำทมประสทธภาพกอน(2539)และหลง(2554)ภาวะวกฤตตางๆในประเทศไทยพบวามลกษณะ
ไปในทศทางเดยวกนทงหมด
“ลกษณะผนำองคการในประเทศไทยชวง พ.ศ. 2539-2554 : ศกษาแบบอภวเคราะห”
อาจารย ดร.อบลวรรณา ภวกานนท สาขาจตวทยาอตสาหกรรม คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร
Theresultsoftheeffectiveleader’scharacteristicsaccordingtoGLOBE’sresearchmethodof4,094
executivesfrom1�businessof4typesoforganizationinThailand(governmentorganization,publicenterprise,
publichealthserviceorganization,andprivateorganization),whichresearchedduring199�–2011,arestudied
byMetaanalysismethod.Resultsshowthatindividualityistheleasteffectiveleader’scharacteristic,exceptin
governmentgroupwhichpowerdistantistheleasteffectivecharacterbeingleader.Beside,futureorientationis
themosteffectiveleader’scharacteristic,exceptinthegroupofpublichealthserviceandprivateorganization
whichmasculinityisthemosteffectiveleadercharacteristic.Differentresultsarefoundaccordingtothetypeof
theorganization.Furtherstudyintheresultsoftheeffectiveleader’scharacteristicsbetweenpre-199�andpost-
2011crisiseventsinThailand,foundtheconsensusresultsineverycharacteristics.
บทคดยอ
Abstract
� สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
“ผนำ”เปนเรองทมการศกษามาทกสมยทงในเชง
ปรมาณและคณภาพมทฤษฎและแนวคดมากมายทสรางขน
มาเพอคนหาหนทางทจะสรางควบคมทำนายลกษณะและรป
แบบตางๆของผนำทงนเพราะผนำจะเปนผทสามารถแสดง
ศกยภาพของบทบาทอำนาจอทธพลหรอจงใจคนใหปฏบต
ตามความคดเหนความตองการหรอคำสงใหทำงานรวมกนได
อยางมประสทธภาพเพอใหบรรลเปาหมายทกำหนดไวหรอใน
ทศทางทเปนประโยชนกบองคการหรอในความลมเหลวของ
องคการ(McCauley,1998,p.4;Tannen-baum,1985,p.
25�)ผนำนนมบทบาทอยางมากตอการใหความรความคด
ความเชอแบบอยางของการประพฤตปฏบตธรรมเนยม
ประเพณคานยมแนวทางในการดำเนนงานซ งกคอ
วฒนธรรมนนเอง(Miner,1992,p.228)มงานวจยหลาย
เรองทพบความสมพนธของผนำวฒนธรรมสงคมวฒนธรรม
องคการและประสทธภาพในการทำงาน(Truskie,1999,p.1-
2;อบลวรรณาภวกานนท,2551,น.2�-31)โดยผนำจะสง
ผลโดยตรงตอการผนแปรวฒนธรรมสงคมและองคการผนำ
สามารถทำใหเกดการปรบปรงยกระดบการทำงานทำใหม
ความมนใจไดในเรองของความคงทและทำใหองคการมการ
พฒนาประสทธภาพในการทำงานไดอยางยงยนผนำสามารถ
กำหนดวฒนธรรมองคการทถกตองเหมาะสมถารจกและเขาใจ
การสรางทศทางขององคการ(EstablishingOrganization
Direction)ดวยการผสมผสานกนของวสยทศน(Vision)
พนธกจ(Miss ion)และกลยทธทางธรกจ(Business
Strategy)ดวยเหตนจงทำใหมนกวชาการใหความสนใจศกษา
ผนำไวหลากหลายแงมมโดยเฉพาะในลกษณะผนำทม
ประสทธภาพ(EffectiveLeadership)ในการรบรของผใต
บงคบบญชาทจะไดรบความเชอถอเชอฟงยอมรบในความ
รความสามารถและมอทธพลอยางมากตอการดำเนนงานของ
องคการใหสำเรจหรอลมเหลวดงนนองคการทสามารถ
คดเลอกหรอพฒนาคณลกษณะของผนำทผใตบงคบบญชา
หวงหรอมความเหนวามประสทธภาพมาเปนผบรหารดแล
หนวยงานแลวการบรหารจดการกจการขององคการใหบรรล
วตถประสงคใหมประสทธภาพและประสทธผลกจะเปนไปได
อยางงายดายและชดเจน
ในปค.ศ.1993ไดมการสรางโครงการวจยนานาชาต
“GLOBE”(TheGlobalLeadershipandOrganizational
BehaviorEffectiveness)ทรวบรวมนกวจยทางสงคมศาสตร
(SocialScientist)1�0คนจาก�2ประเทศซงถอเปน
ตวแทนทครอบคลมวฒนธรรมตางๆทวโลกมารวมกนศกษา
เก ยวกบลกษณะวฒนธรรมสงคมวฒนธรรมองคการ
และผนำทมประสทธภาพในแตละประเทศ/วฒนธรรมทตน
เชยวชาญทงนเพราะกระแสโลกาภวฒนและการทำงานขาม
ชาตทผนำจะตองพบในโลกการทำงานทหลากหลายซบซอน
มากขนซงรวมทงการเปลยนแปลงทรนแรงและรวดเรวตลอด
เวลาในสงคมและความกาวหนาทางเทคโนโลยทมการแขงขน
กนในระดบโลกหากตองการเปนผนำและบรหารองคการใหม
ประสทธภาพผนำควรตองมความรและความเขาใจในความ
หลากหลายของวฒนธรรมซงเปนเบาหลอมแนวคดและ
พฤตกรรมของสมาชกในองคการ/ประเทศโครงการนจงเกด
ขนมาเพอเตมเตมความรในสวนนรวมทงชวยใหผนำสามารถ
ปรบตวไดทนตามระดบความตงเครยดและรนแรงของสงคม
และวฒนธรรมนนๆโครงการนตองการศกษาในคณลกษณะ
ทเปนเอกลกษณของผนำทมประสทธภาพเพอนำมาพฒนา
เปนโครงสรางในการกำหนดทฤษฎกฎหมายและหลกปฏบต
อนเปนสากลและสามารถนำไปประยกตใชไดกบทกวฒนธรรม
โดยไมอยในกฎเกณฑของวฒนธรรมประจำชาตหรอมความ
เกยวของใหนอยทสดนนเอง(Chhokar,Brodbeck,&
House,2008,pp.8-13)
โครงการวจยGLOBEประกอบดวยการดำเนนการ
หลายระยะและใชวธวจยทหลากหลายทผานมาจนปจจบนได
เกบขอมลจากผบรหารกวา1�,300คนจาก951องคการทว
โลกโดยในระยะแรกใชแนวทางการประยกตแนวคดมาจาก3
ทฤษฎสรางเปน�ปจจยในการศกษาโดย4ปจจยแรกไดมา
จากทฤษฎผลจากวฒนธรรม (Theoryo f Cu l tu ra l
Consequences)ทศกษาวฒนธรรมสงคมใน40ประเทศ/
วฒนธรรมทวโลกในปค.ศ.1980ดวยโครงการเฮอรเมส
(Hermes)ของกรทเอซฮอฟสเตท(GreetH.Hofstede,
198�,p.2�-29)และพบวาม4ปจจยท เปนแกนสากล
สามารถใชศกษาวฒนธรรมตางๆคอ1.ลกษณะความเปน
เพศชาย2.ลกษณะความเปนปจเจกบคคล3.ลกษณะหลก
เลยงความไมแนนอน4.ลกษณะการใชอำนาจ
ทฤษฎตอมาคอทฤษฎแรงจงใจมนษย(Theoryof
HumanMotivation)ของเดวดซแมคคลแลนด(DavidC.
McClelland,1953)และคณะทศกษาแรงจงใจทผลกดนให
บคคลแสดงการกระทำตางๆและพบวาประกอบดวย3
ประเภทคอ1.แรงจงใจใฝสมฤทธ2.แรงจงใจใฝอำนาจ3.
แรงจงใจใฝสมพนธปจจยจากทฤษฎนถกนำมาใชเพยง2
ปจจยเพราะแรงจงใจใฝอำนาจมลกษณะเดยวกบลกษณะการ
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 8
ใชอำนาจของทฤษฎผลจากวฒนธรรมจงรวมกนเขาเปนปจจย
เดยวกนสวนอก1ปจจยไดมาจากทฤษฎมงเปา(Path–
GoalTheory)ของโรเบรตเจเฮาส(RobertJ.House,
19��)ผซงเปนหวหนาโครงการGLOBEโดยทฤษฏน
เนนศกษารปแบบผนำดวยการหาปจจยสำคญในการสราง
รปแบบและพฒนาซงพบวาการเนนมงอนาคต(Future
Orientation)เปนลกษณะสำคญของวฒนธรรมในปจจบนและ
การเปนผนำโดยเฉพาะผนำทมประสทธภาพ(Effective
Leader)จะตองเปนผบรหารทมวสยทศนกวางไกลมกลวธ
มากมายทจะเอออำนวยตอการบรรลเปาหมายดวยการ
ผสมผสานระหวางเปาหมายของบคคลและเปาหมายของ
องคการเขาดวยกนโดยเนนการวางแผนเพอนำไปสความ
สำเรจเนนอนาคตและเปนทยอมรบของคนในองคการ
ดงนนในระยะแรกของการศกษาถงปจจยทาง
วฒนธรรมสงคมวฒนธรรมองคการและลกษณะผนำทม
ประสทธภาพรวมทงการสรางคณภาพของเครองมอใน
โครงการGLOBEจะม�ปจจยในการศกษาซงมดงน
1.ลกษณะการใชอำนาจ(PowerDistance)
หมายถงการทสมาชกในสงคมและองคการคงไวซงความ
ไมเทาเทยมระหวางการเปนสมาชกทถกแบงเปนชนๆ
เฉพาะบคคลและกลมซงแสดงใหเหนถงการใชอำนาจ
การบงคบบญชาความมชอเสยงสถานภาพทางสงคม
ความมงคงและการครอบครองทางวตถมความแตกตางกน
ของอำนาจหนาท การตดสนใจการไดรบการยกยอง
ฐานะทางสงคมทงนเนองจากมการแบงกลมเปนระดบชนตาง
กนเชนลกนองกบหวหนา หรอการแบงตามศกดนา
ยศถาบรรดาศกดความมความจนเปนลำดบขนแสดงใหเหน
ในรปแบบของการเชอฟงหรอคลอยตามเชนนกเรยนตอคร
เดกๆตอพอแมการใชอำนาจของคนกลมนอยทแสดงให
เหนถงอำนาจบงคบบญชา
2.ลกษณะความเปนปจเจกชน(Individualism)
หมายถงการทสมาชกในสงคมและองคการนยมการดำเนนชวต
หรอการทำงานเฉพาะตนเองอยางเปนอสระเอกเทศมงเนน
งานตนมากกวากลมมการชงดชงเดนระหวางบคคลมการ
แขงขนระหวางพนกงานไมนยมการสงสรรคสมาคมระหวาง
บคคลหรอพนกงานนยมกจกรรมเดยวและมความเปนตนเอง
มการสนบสนนและใหรางวลกบพฤตกรรมเฉพาะบคคลเมอ
เทยบกบพฤตกรรมการใหความชวยเหลอแบบมสวนรวม
3.ลกษณะความเปนเพศชาย(Mascul inity)
หมายถงความกระตอรอรนในการแขงขนสงแสวงหาหนทาง
นำไปสความสำเรจกลาเสยงตดสนใจเดดขาดบรรยากาศ
ในการทำงานเครงครดและมระบบระเบยบตองการโดดเดน
ในสงคมเนนผลงานเปนหลกเงนและวตถเปนสงสำคญ
กาวราวทะเยอทะยานชอบทำเรองใหญๆและทำรวดเรว
4 . ล ก ษณะกา รหล ก เ ล ย ง ค ว าม ไม แน น อน
(UncertaintyAvoidance)หมายถงการทสมาชกในสงคม
และองคการลดความเสยงในการเกดขอผดพลาดในการดำเนน
ชวตหรอการทำงานโดยนำประสบการณทไดเรยนรและการ
ประสบความสำเรจในอดตมาดดแปลงปรบปรงใหเหมาะสม
กบตนการแสวงหาและนำความรตางๆทไดมาสรางระบบ
หรอวธการในการจดการปองกนความเสยงหรอสงทไมคาด
หมายตางๆทไมพงประสงคทจะเกดขนกบตนระดบท
สงคมลดความเสยงความไมแนนอนโดยการนำเอาความคด
ของส งทมอยแลวเปนส งประดษฐทมอยแลวในสงคม
มาดดแปลงเพอนำมาใชใหเหมาะสมกบตนตวอยางการลด
ความเสยงในพฤตกรรมเหตการณหรอผลไดมความไววางใจ
ในการรบรองและการยอมรบอยางเปนทางการจากผชำนาญ
การในดานตางๆ
5.ลกษณะการเนนความสำเรจ(Achievement
Orientation)หมายถงการทสมาชกในสงคมและองคการ
สงเสรมใหรางวลหรอใหการสนบสนนผทมการทำงานเปนเลศ
เนนผลงานและการกระทำเปนหลกการพยายามกระทำจน
บรรลเปาหมายทตงไวใหไดรวมทงการมงแสวงหาความร
วธการเทคนคทจะทำใหเกดความสำเรจในวตถประสงคท
ตองการเนนการปฏบตทมงพฒนาเพอไปสความยอดเยยม
ความสำเรจทมหลกเกณฑเดนชดและมพฤตกรรมแบบผ
บรหารสงเสรมใหมการเรยนรการปฏบตทดเดนและมคณภาพ
มพฤตกรรมเปนนกบรการมอตสาหะมการประเมนผลการ
ปฏบตงานการกำหนดผลงานทจะไดรบการคดเลอกผประสบ
ความสำเรจสงมการยอมรบและใหรางวลการปฏบตงานดเดน
�.ลกษณะการมมนษยธรรม(HumaneOrientation)
หมายถงการทสมาชกในสงคมและองคการสงเสรมใหรางวล
หรอสนบสนนผทมความยตธรรมสภาพออนโยนมเมตตา
กรณามมนษยสมพนธกตญญรคณชวยเหลอเกอกลเคารพ
ศรทธาเชอฟงออนนอมเกรงใจตอบแทนตอผมพระคณ
การมนำใจแกผทดอยกวาหรอตกทกขไดยากใจกวางเนนความ
9 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
มมนษยธรรมในรปแบบบรรทดฐานของสงคมมกฎหมายเพอ
ปองกนความไมเหมาะสมและคนในสงคมมทศนคตทางบวก
และทำพฤตกรรมตามทศนคตนนตอผอนไมแบงแยกหรอ
ตอตานชนกลมนอยมเงอนไขในการทำงานทดเอาใจใส
พนกงานและสวสดภาพของพนกงาน
�.ลกษณะการเนนอนาคต(FutureOrientation)
หมายถงการทสมาชกในสงคมและองคการสงเสรมใหรางวล
หรอสนบสนนผทมงอนาคตมองการณไกลมการวางแผน
การเตรยมการทกอยางสำหรบอนาคตและตองการบรรล
ความสำเรจทกอยางในอนาคตรวมทงมงแสวงหาความร
วธการในการดำเนนการรองรบอนาคตทจะเปนไปมการลงทน
เพออนาคตความคาดหวงในสงใดสงหนงในอนาคตมากกวา
ทเปนอยในปจจบนมการคาดคะเนและประหยดมการแบง
จดมงหมายเปนสวนๆมการลงทนในการวจยและพฒนา
มการทำการจดสรรทรพยากรเพอการพฒนาอยางมออาชพ
ดวยเหตทผ เขยนบทความเปนนกวจยตวแทน
ประเทศไทยรวมโครงการGLOBEตงแตระยะแรกททำการ
หาคณภาพของเครองมอและเกบรวบรวมขอมลกบผบรหาร
กจการและผบรหารระดบกลางซงหมายถงผจดการทม
ผบรหารระดบสงขนไปอกและมผใตบงคบบญชาระดบตำกวา
อก2ระดบลงไปสวนในองคการขนาดเลกตองเปนผจดการ
ทเปนผรายงานตรงตอผบรหารระดบสงและมผใตบงคบบญชา
อยางนอย1ระดบขนไปซงมจำนวน449คนจาก3องคการ
ธรกจคอธรกจการสอสารธรกจการเงนและการธนาคาร
และธรกจอตสาหกรรมอาหารในประเทศไทย(Gupta,Surie,
Javidan,Chhokar,2002,pp.1�-2)จงทำใหผเขยนและ
นกศกษาโครงการปรญญาโทจตวทยาอตสาหกรรมและ
องคการมหาวทยาลยธรรมศาสตรเกดความสนใจในการ
ทจะศกษาคนหาแกน(Core)วฒนธรรมและลกษณะผนำ
ทเปนรปแบบเฉพาะของประเทศไทยรวมทงอทธพลของ
ตวแปรทง3ทมตอองคการไทยซงมรปแบบแตกตางผนแปร
ไปตามสภาพสงคมท เปลยนแปลงไปอยางรวดเรวดวย
เหตการณวกฤตตางๆซงผนำตองปรบตวพฒนาตามไป
อยางมากจงทำใหมงานวจยเกดขนตดตอกนมาต งแต
พ.ศ.2539จนถงปจจบนทมงานวจยสำเรจแลวทงหมด
1�เรอง(ดบรรณานกรม)ใน4ประเภทขององคการ
คอธรกจโทรคมนาคมธรกจการสอสารธรกจคาปลก
ธรกจอตสาหกรรมอาหารธรกจบรการดานอาหารธรกจ
โรงแรมธรกจรถมอเตอรไซดขาราชการตำรวจขาราชการ
กรงเทพมหานครเจาหนาทธรกจสถานโทรทศนภายใตการ
ดแลของหนวยงานรฐธรกจพลงงาน*-ดานนำมนถานหนและ
เชอเพลง(*ปจจบนเปนวสาหกจมหาชนแลว)ธรกจการเงน
และการธนาคารธรกจอตสาหกรรมแกวธรกจการบรการทาง
สาธารณสข-ดานโรงพยาบาลและมลนธการกศลทางศาสนา
โดยใชปจจยและแนวศกษาตามโครงการGLOBEระยะแรก
นเนองจากไดมการสรางและพฒนาคณภาพของเครองมอใน
รปแบบเฉพาะของไทยมาตงแตตนกลมตวอยางทงหมดกเปน
ผบรหารระดบกลางขององคการและผประกอบการของไทย
งานวจย1�ฉบบนไดทำการศกษาอยในชวงระยะ
เวลา15ป(2539-2554)ซงเรมตงแตกอนการเกดวกฤตคา
เงนบาทการเมองทขดแยงการปฏวต การกอการราย
ความไมสงบจากสงครามวกฤตการเงนและเชอเพลงทงใน
และตางประเทศภยพบตรายแรงจากธรรมชาตโรคระบาด
การเปลยนแปลงของเทคโนโลยและการสอสาร/คมนาคม
จนถงปจจบนทเปนชวงทสงคมไทยไดเปลยนแปลงปรบตว
และฟนฟกบสภาพวกฤตตางๆ(กรงเทพธรกจออนไลน,
2555)จงเปนทนาสนใจวาลกษณะของผนำทมประสทธภาพ
ของไทยทผานวกฤตเหลานนมานนจะมลกษณะอยางไร
งานวจยนจงเกดขนโดยใชการวเคราะหแบบอภวเคราะห
(MetaAnalysis)ใหเหนภาพรวมและลกษณะแกน(Core)
เบองตนของลกษณะผนำของไทยในทศวรรษทผานมาหรอใน
ศตวรรษท20-21เพอนำไปพฒนาประยกตใชและสราง
ทฤษฎของวฒนธรรมและผนำไทยตอไปในอนาคตซงการวจย
ชนดทใชเครองมอเดยวกนเกบขอมลระยะยาวอยางตอเนอง
แบบนในงานจตวทยาวฒนธรรมและผนำองคการนไมเคย
สามารถทำไดมากอนแมแตโครงการGLOBEเองทงนอาจ
เนองจากงบประมาณระยะเวลาการเกบขอมลแบบสอบวด
เปนตนงานวจยนจงเปนงานวจยแรกของประเทศไทยและ
ผลการศกษาทไดกมความเชอมนในการนำไปใชไดอยางเตมท
นคอวตถประสงคของการวจยในสวนท1
ในการวเคราะหพฒนาตวแปรระยะตอมาของ
โครงการGLOBEมการบรณาการทฤษฎทสามารถทำให
ผลการศกษาชดเจนขนโดยในการศกษาลกษณะผนำทม
ประสทธภาพไดใชแนวทางของ4ทฤษฎ(Houseetal.,
2004,p.1�)คอทฤษฎภาวะผนำแฝง(ImplicitLeadership
Theory)ของโรเบรตลอรดและเมเฮอร(Lord&Maher,
1991)ท เสนอวาแตละบคคลจะมทฤษฎภาวะผนำแฝง
ของตนเองทเปนความเชอการตดสน(conviction)และ
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 10
สมมตฐานเกยวกบคณลกษณะและพฤตกรรมทแยกแยะ
ระหวางผนำและผตามผนำทมหรอไมมประสทธภาพผนำ
ทมศลธรรมและทชวรายซงจะสงผลกระทบตอมมมองของ
บคคลตอความสำคญของความเปนผนำคานยมทบคคลระบ
ลกษณะผนำและคานยมทบคคลใชเลอกพฤตกรรมและ
คณลกษณะผนำสวนอก3ทฤษฎปรบปรงมาจากทฤษฎเดม
ในระยะแรกคอทฤษฎคานยมและความเชอทางวฒนธรรม
(Value/Bel iefTheoryofCulture)โดยฮอฟสเตด
(Hofstede,1980)และไทรอนดส(Triandis,1995)
ทเสนอวาคานยมและความเชอของสมาชกในวฒนธรรมหนง
จะมอทธพลตอระดบของพฤตกรรมทปจเจกบคคลกลม
และสถาบนภายในวฒนธรรมนนๆแสดงออกมารวมทงยง
สงผลตอระดบของการยอมรบในความถกตองของกฎและ
ประสทธภาพทฤษฎตอมาคอแรงจงใจแฝง( Impl ic i t
MotivationTheory)ทเนนแรงจงใจในจตใตสานกซงพฒนา
โดยแมคคลแลนดและคณะ(McClellandetal.,195�,pp.
3-50)นนเองแตเสนอเพมเตมวาแรงจงใจทง3ลกษณะคอ
ใฝสมฤทธใฝสมพนธและใฝอำนาจและแรงจงใจลกษณะท4
คอใฝรบผดชอบเปนแรงจงใจในระดบจตสานกททำนาย
พฤตกรรมไดในระยะสนตามแรงผลกดนของสถานการณ
แตแรงจงใจแฝงจะเปนตวทำนายแรงจงใจในระยะยาวทไม
ตองมตวเราเชนวธเลยงดเดกเปนตนทฤษฎสดทายคอ
ทฤษฎมงเปาของผนำ(Path-goalTheoryofleadership)
โดยโรเบรตเจเฮาส(RobertJ.House,19��,pp.�-54)
ทพฒนาเนนศกษาลกษณะของผนำทมบรหารทมประสทธภาพ
ซงจะเอออำนวยใหผใตบงคบบญชาเกดแรงจงใจในการทำงาน
ตามทตองการได
เนองดวยลกษณะผนำทศกษาในโครงการGLOBE
นไมใชลกษณะผนำทวๆไปแตเนนผนำในองคการและ
เฉพาะลกษณะทมประสทธภาพเทานนซงหมายถงผทม
อทธพลตอผอนในองคการมทกษะพเศษในการจงใจชกนำ
หรอสามารถกอใหเกดความรวมมอภายในกลมในอนทจะชวย
สรางความสำเรจใหแกองคการหรองานไดการทจะเปนผนำ
ซงมองเหนภาพรวมของสงทตองการในขนสดทายโดยมองผาน
อปสรรคไปเหนจดหมายนนจะตองรทศทางทจะไปรวถทาง
ทจะเลยงปญหาทำใหไดงานทตองการมตของลกษณะผนำ
ทมประสทธภาพจากการวเคราะหตวแปรในระยะตอมา
มทงหมด�ปจจยคอ(Houseetal.,2004,p.1�,21)
1.ลกษณะบารมหรอองตามคานยม(Charismatic/
ValueBased)หมายถงลกษณะผนำทมความสามารถในการ
มวสยทศน(Visionary)มงเนนผลงาน(Performance
oriented)อทศตนเอง(Self-sacrifice)เดดขาดแนวแน
(Decisive)มแรงบนดาลใจ(Inspirational)มศลธรรม
(Integrity)
2.ลกษณะการมงเนนทมงาน(TeamOriented)
หมายถงลกษณะผนำทมงเนนทมทมการผสานทมงาน(Team
Integrator)มความรวมมอรวมใจ(CollaborativeTeam
Orientation)มไหวพรบในการปฏสมพนธ(Diplomatic)
มความสามารถในการอำนวยการ(Administrat ively
competent)และมการมงราย(Malevolent)ซงตองม
ลกษณะนในระดบตำ
3.ลกษณะการปกปองตนเอง(Self-Protective)
หมายถงลกษณะผนำทยดตนเองเปนศนยกลาง(Self-
centered)ชกนำความขดแยง(Conflictinducer)คำนงถง
แตสถานภาพ(Statusconscious)รกษาภาพลกษณ(Face
Saver)ทำตามกระบวนการ(Procedural)
4.ลกษณะการมสวนรวม(Participative)หมายถง
ลกษณะผนำทใหผอนเขามามหรอไมมสวนรวมในการตดสนใจ
และดำเนนการซงถาใหมสวนรวมจะตองมลกษณะความเปน
เผดจการในระดบตำ
5.ลกษณะความมมนษยธรรม(Humanorientation)
หมายถงลกษณะผนำแบบสนบสนนและคำนงถงผอนมใจ
เออเฟอเผอแผและมความสงสารเหนอกเหนใจรวมถงใจเยน
และถอมตน(Modesty)
�.ลกษณะการทำตามตนเอง(Autonomous)
ห ม า ย ถ ง ล ก ษ ณ ะ ผ นำ ท ม ล ก ษ ณ ะ พ ง พ า ต น เ อ ง
(Independent)มความเปนปจเจกบคคล(Individualistic)
และมอสระในการตดสนใจ(Autonomous)รวมถงมความ
เปนเอกลกษณเฉพาะตว(Unique)
การวจยลกษณะผนำทมประสทธภาพในประเทศไทย
ทใชปจจยทง�มตนมการศกษาอย2ชวงคอในปพ.ศ.
2538-39(House,R.J.,etal.,1999)ทถอเปนชวงฟองสบ
ทางเศรษฐกจในประเทศไทยฐานะทางเศรษฐกจของประเทศ
ไทยรงเรองเปนอนดบแรกของประเทศในกลมเอเซยตะวนออก
เฉยงใตกอนจะเกดวกฤตคาเงนบาทในปพ.ศ.2540ททำใหม
11 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ผลกระทบตอสภาพเศรษฐกจไปทวภาคพนเอเซยและทวป
อนๆ(www.oknation.net2550)ผลการศกษาในชวงนปรากฏ
อยในโครงการGLOBEทเปนการเกบขอมลในองคการเอกชน
ของธรกจการสอสารธรกจอตสาหกรรมอาหารและธรกจการ
เงนและการธนาคารกบผประกอบการและผบรหารระดบกลาง
ขนไปจำนวน449คนซงไดผลดงตารางขางลางน
สวนการศกษาชวงท 2ทำในปพ.ศ.2553-54
ซงเปนปทประเทศไทยไดผานเหตการณวกฤตตางๆทงจากใน
-นอกประเทศทงทมนษยสรางกนขนมาเองและจากภยของ
ธรรมชาตซงถอไดวาเปนชวงทประเทศไทยหนกลบมาหาทาง
ฟนฟประนประนอมพกการทำลายลางสรางระบบปองกน
ภยตางๆจากบทเรยนอนเลวรายและการสญเสยมากมาย
(กรงเทพธรกจออนไลน,2555)ซงมงานวจย2เรองทศกษา
ในองคการเอกชนและในผประกอบการธรกจและผบรหาร
ระดบกลางเชนเดยวกบในปพ.ศ.2539โดยเกบในธรกจบรการ
ดานอาหารและธรกจโรงแรมและทพกจำนวน2��คน
จงเปนทนาสนใจวาลกษณะของผนำทมประสทธภาพของไทย
นนจะมลกษณะเปนอยางไรในสภาพกอนและหลงวกฤตตางๆ
ของประเทศไทยในปจจย�มตตามแนวการวจยGLOBE
ซงศกษาในประเทศอนๆเชนกนสวนท2ของงานวจยนจง
เกดขนเพอทำการวเคราะหใหเหนภาพของลกษณะผนำของ
ไทยอยางชดเจนซงผลการศกษาจะมความเชอมนอยางเตมท
เพราะเปนงานวจยทใชวธการดำเนนการและเครองมอในการ
วจยเดยวกน
วตถประสงค
1.เพอศกษาวเคราะหลกษณะผนำทมประสทธภาพ
ในองคการของประเทศไทยในชวงพ.ศ.2539-2554
2.เพอศกษาวเคราะหลกษณะผนำทมประสทธภาพ
ในองคการชวงกอน(พ.ศ.2539)และชวงหลง(พ.ศ.2554)
วกฤตตางๆในประเทศไทย
ประโยชนของการวจย
1.นำผลทไดไปพฒนาและสรางทฤษฏหรอองคความ
ร ใหมในบรบทของประเทศไทยทสามารถอธบายเขาใจ
และทำนายถงตวแปรทมตอลกษณะผนำทมประสทธภาพใน
องคการตางๆของไทย
2.นำผลทไดไปวางแผนเลอกสรรบคลากรใหเหมาะ
สมกบองคการหรอพจารณาปรบเลอนตำแหนงหรอโยกยาย
งานหรอกำหนดตำแหนงหนาทและลกษณะงานใหเหมาะสม
กบพนกงานรวมทงวางแผนพฒนาปรบปรงแกไขผนำใหม
ลกษณะทมประสทธภาพเหมาะสมกบสภาพทองคการตองการ
เพอนำองคการสเปาหมายทตงไว
3.เพอเปนขอมลและแนวทางพฒนาทรพยากร
บคคลเชนโปรแกรมฝกอบรมและพฒนาพนกงานและผ
บรหารหรอแผนสบทอดตำแหนง(successionplan)
ใหเหมาะสมกบสภาพของหนวยงานหรอผใตบงคบบญชาและ
จดหมายทองคการตองการซงจะชวยลดหรอแกไขความ
ขดแยงและปญหาหรอความเสยงตางๆในองคการหรอชมชน
4.นำผลทไดไปวางแผนการสอนงาน(coaching)
Dimension Highest Lowest S.E. Thailand
Charismatic/Value-
BasedEcuador�.4� Qatar4.51 5.9�
5.�8(40)
TeamOriented Ecuador�.21 Qatar4.�4 5.8�5.��(34)
Participative Canada�.09 Albania4.50 5.0�5.29(35)
HumaneOriented Iran5.�5 France3.82 5.385.09(21)
Autonomous Russia4.�3 Brazil2.2� 3.994.28(11)
Self-Protective Albania4.�2 Finland2.55 3.833.91(�)
ทมา:Gupta,Surie,JavidanandChhokar(2002).P.23
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 12
และฝกอบรมผบรหารใหมลกษณะผนำทมประสทธภาพ
สอดคลองกบคานยมของสมาชกในองคการ
5.นำผลทไดไปวางแผนการออกแบบเตรยมความ
พรอมของผทมสมรรถนะสง(Talented)ใหกาวขนมาเปนผนำ
ทไดรบการยอมรบในองคการ
�.นำผลทไดไปวางแผนหลกสตรฝกอบรมผบรหาร
นำทมใหสามารถบรหารจดการทมอยางมประสทธภาพ
�.นำผลทไดไปวางแผนเพอใหผบรหารระดบกลาง
เกดการตระหนกในตนเอง(Self-awareness)และสรางการ
พฒนาตนเองในลกษณะผนำทมประสทธภาพได
8.นำผลทไดไปเปนแนวทางในการวจยในประเดน
อนๆหรอแงมมอนเพอทำใหไดความรในวงกวางหรอลกซง
มากขนเพอการนำไปใชจะไดเกดประโยชนอยางสงสด
วธดำเนนการวจย
การวจยนแบงเปน2สวนขอมลจะถกวเคราะหแบบ
อภวเคราะหโดยจะใชเฉพาะขอมลจากผลงานวจยทศกษา
ดวยแนวทางของโครงการวจยนานาชาตGLOBEเทานน
ในสวนท1ผลงานวจย1�เรอง(และในโครงการวจย
GLOBE)จากองคการ4ประเภททศกษาอยในชวงปพ.ศ.2539
ถงพ.ศ.2554ในธรกจกลาวแลวขางตนซงมกลมตวอยางทงสน
4,094คนจะถกนำมาวเคราะหหาลกษณะผนำทมประสทธภาพ
ทงในภาพรวมและในลกษณะเฉพาะของแตละองคการในสวนท
2เปนการวเคราะหผลงานวจยทศกษากอน(พ.ศ.2539)
และหลง(พ.ศ.2554)ภาวะวกฤตตางๆของประเทศไทยและ
ใชปจจยศกษาของลกษณะผนำทมประสทธภาพ�มตตาม
โครงการGLOBEเทานน
ผลการวเคราะหและการอภปรายผล
สวนท 1 : ลกษณะผนำทมประสทธภาพในชวง พ.ศ. 2539-
2554
1.1ผลรวมของลกษณะผนำทมประสทธภาพใน
ชวงพ.ศ.2539-2554(N=4,094คนจาก1�ธรกจ
ในองคการ4ประเภท)
ผลการวเคราะหพบวาการเนนอนาคต(คาเฉลย
5.95)คอลกษณะผนำทถกรบรวามประสทธภาพมากทสด
รองลงมาคอการเนนความสำเรจ(คาเฉลย5.88)ความเปน
เพศชาย(คาเฉลย5.�4)การเนนมนษยธรรม(คาเฉลย5.24)
การหลกเลยงความไมแนนอน(คาเฉลย5.11)และการใช
อำนาจ(คาเฉลย3.0�)ตามลำดบโดยความเปนปจเจกบคคล
(คาเฉลย2.88)จะเปนลกษณะผนำทถกรบรวามประสทธภาพ
นอยทสด
ผลวจยแสดงใหเหนวาลกษณะผนำทมประสทธ
ภาพของไทยในชวงพ.ศ.2539-2554หรอทศวรรษท20-21
ทผานมานนเนนผทมวสยทศนรจกตงเปาหมายและวางแผน
งานสำหรบอนาคตทพฒนาองคการใหอยรอดมงมนในความ
สำเรจสงเสรมงานทมคณภาพรวมทงตองกลาตดสนใจ
เดดขาดกระตอรอรนเนนประสทธภาพและประสทธผลใน
การทำงานมระบบระเบยบกลาแขงขนกลาแสดงออก
แตตองเปนไปในลกษณะสภาพออนโยนมเมตตาและม
มนษยสมพนธกบผอนไมเหนแกตวยงกวานนตองไมใช
อำนาจหนาทตำแหนงในการบงคบบญชาหรอแบงชนชนใน
ภาพรวม LEADERSHIP EFFECTIVENESS
Mean S.D Rank
MASCULINITY 5.�3� 1.002 3
FUTUREORIENTATION 5.952 0.210 1
POWERDISTANCE 3.0�4 0.283 �
UNCERTAINTYAVOIDANCE 5.10� 0.334 5
ACHIVEMENTORIENTATION 5.828 0.1�� 2
INDIVIDUALISM 2.884 0.�00 �
HUMANORIENTATION 5.242 0.1�4 4
13 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
การบรหารงานโดยเฉพาะตองเนนการทำงานเปนทม
การทำงานรวมกนเพอเปาหมายของทมยดถอผลประโยชน
ของกลม/ทมและสถาบนรจกสงสรรคสมาคมกบคนใน
องคการและในสงคมไมดำเนนชวตแบงแยกเฉพาะตน
ผลการวจยนสอดคลองกบงานวจยอนๆทศกษา
ลกษณะของผนำในประเทศไทยดงเชนซททน
(Sutton,19�2,pp.1-22)ทศกษาปญหาทางการเมองและ
การบรหารของไทยพบว า ผ นำไทยมความเปนอสระ
ตามสบายผสมกบลกษณะทมลำดบชนในสงคมหรอการ
เคารพยอมรบการใชอำนาจ(PowerDistance)มกจะมงแต
ตนเอง(Individuality)ไมสนใจผกพนกบสถาบนทางสงคม
อนๆขาดความสนใจในหลกการบรหารและขาดความสำนก
ในเรองคณคาของเวลาและการประหยดสนใจแตอำนาจเงน
และพธการซงเปนไปในทางเดยวกบไพศาลไกรสทธ(2524,น.
25)ทศกษาวฒนธรรมในการทำงานของคนไทยพบวาลกษณะ
ผนำไทยจะเปนปจเจกบคคล(Individualism)ไมชอบทำงานเปน
ทมใชความสามารถเฉพาะตวใหความสำคญตอเพศชาย
มากกวาเพศหญง(Masculinity)และโมเซล(Mosel,1991,
pp.2��-2�8)ทศกษาพฤตกรรมบรหารของไทยพบวาลกษณะ
ผนำไทยชอบหลกเลยงความเสยงอะไรทไมเคยทำกไมกลาทำ
ในการสงการมกมความรสกเกรงใจหรอกลวกระทบกระเทอน
ผลประโยชนของผอนหรอผใหญเจานายรวมถงตนเองดวย
ผลการวจยนจงแสดงใหเหนถงลกษณะผนำทสงคมหรอองคการ
ตองการหรอทจะมประสทธภาพมาแกไขปญหาหรอทำให
องคการพฒนาและกาวไปสเปาหมายทตองการได
1.2ลกษณะผนำทมประสทธภาพในกลมองคการ
รฐบาล(N=594:ขาราชการตำรวจ200คนขาราช
การกรงเทพมหานคร338คนและเจาหนาทบรหารธรกจ
โทรทศนภายใตการดแลของหนวยงานรฐ5�คน)
ผลการวเคราะหพบวาในกลมองคการรฐบาลนน
ลกษณะผนำทมประสทธภาพมากทสดไดแกการเนนอนาคต
(คาเฉลย5.�4)และการเนนความสำเรจ(คาเฉลย5.�4)
รองลงมาคอการมมนษยธรรม(คาเฉลย5.11)การหลกเลยง
ความไมแนนอน(คาเฉลย5.0�)ความเปนเพศชาย(คาเฉลย
5.82)และความเปนปจเจกบคคล(คาเฉลย3.�5)ตามลำดบ
โดยการใชอำนาจ(คาเฉลย3.44)เปนลกษณะผนำทถกรบร
วามประสทธภาพนอยทสด
ผลวจยในกลมองคการรฐบาลนนมความนาสนใจคอ
ลกษณะผนำทมประสทธภาพมากทสดคอการเนนการม
วสยทศนการวางแผนเพออนาคตพรอมกบตองเนนการมงมน
ใหประสบความสำเรจไปดวยกนโดยตองหาทางหลกเลยงการ
เสยงตอสงท ไมคาดหมายทอาจเกดขนได เพอทจะไดให
พนกงานในองคการทำหนาทของการบรการประชาชนไดอยาง
มประสทธภาพผลยงชวาผนำทมประสทธภาพตองใชวธการ
ทสภาพออนโยนมมนษยสมพนธมเมตตาในการบรหารแต
ตองสามารถตดสนใจเดดขาดมระเบยบกลาแสดงออก
กลาแขงขนและตองไมทำงานเพยงผเดยวหรอเพอตนเอง
ตองรจกทำงานเปนทมโดยเฉพาะอยางยงตองไมใชอำนาจ
ตำแหนงหนาทในการบงคบบญชาหรอแบงพรรคพวก/ชนชน
ไม ย ดถ อผลประโยชน ของกล มและพวกพ องของตน
กลมองคการรฐบาล LEADERSHIP EFFECTIVENESS
Mean S.D Rank
MASCULINITY 4.58 0.94 4
FUTUREORIENTATION 5.�3� 0.8� 1
POWERDISTANCE 3.435 0.89 6
UNCERTAINTYAVOIDANCE 5.0� 0.�8 3
ACHIVEMENTORIENTATION 5.�35 0.80 1
INDIVIDUALISM 3.�48 0.8� 5
HUMANORIENTATION 5.11 0.�� 2
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 14
ผลการวจยนสอดคลองกบสภาพวฒนธรรมแบบราชการ
(HierarchyCulture)(Deal&Kennedy,1982)นนคอ
มโครงสรางหลายระดบกระบวนการทำงานมหลายขนตอน
งานททำเปนงานประจำ(Routine)กฎระเบยบมจำนวนมาก
เพอปองกนความผดพลาดรวมทงควบคมการปฏบตงานอยาง
ชดเจนผนำจะทำหนาทเปนผประสานงานและผจดองคการ
(CoordinatorsandOrganizers)ทมประสทธภาพ
ตองพยายามใหการดำเนนงานราบรนในทกสถานการณ
กำหนดกฎระเบยบและนโยบายอยางเปนทางการแบงงานให
ทำตามความชำนาญเฉพาะดานใหความสำคญแกความมนคง
ประเมนผลการปฏบตงานบคคลทมประสทธภาพคอทำงาน
ทนเวลาทกำหนดบรรลเปาหมายทวางไวไมมากหรอนอย
จนเกนไปความสำเรจองคการวดจากการปฏบตตามกฎ
ระเบยบและใชตนทนตำมงความมนคงในการจางงานและ
ความสามารถคาดการณพฤตกรรมไดควบคมดแลอำนาจจาก
ตำแหนงและสถานภาพในองคการม งเนนลำดบชนใน
การบงคบบญชา(Hierarchy)และงาน(Task)เปนสำคญ
รวมอำนาจและเปนทางการสงการสรางนวตกรรมหรอ
ปรบตวตอการเปลยนแปลงมนอย
1.3ลกษณะผนำทมประสทธภาพในกลมองคการรฐ
วสาหกจ(n=2,059:ธรกจการสอสาร3�8คน*ธรกจพลง
งาน98คน*และธรกจการเงนและการธนาคาร1,593คน)
(*ปจจบนเปนบรษทมหาชนจำกด)
ผลวเคราะหกลมองคการรฐวสาหกจพบวาลกษณะ
ผนำทมประสทธภาพมากทสดคอการเนนความสำเรจ(คาเฉลย
5.30)รองลงมาคอการมมนษยธรรม(คาเฉลย5.1�)
การหลกเลยงความไมแนนอน(คาเฉลย5.15)การเนนอนาคต
(คาเฉลย4.22)การใชอำนาจ(คาเฉลย4.20)และความเปน
เพศชาย(คาเฉลย4.04)สวนความเปนปจเจกบคคล(คาเฉลย
3.53)เปนลกษณะผนำทมประสทธภาพนอยทสด
ผลวจยของกลมองคการรฐวสาหกจแสดงใหเหนวา
ผนำทมประสทธภาพมากทสดตองมงมนในความสำเรจ
แตตองเปนไปในลกษณะสภาพออนโยนชวยเหลอเกอกล
กตญญรคณตอผทมบญคณมเมตตารวมทงตองปองกน/
หลกเลยงสงทเสยงใหเกดความลมเหลวหรอไมคาดหมาย
ลกษณะทรองลงมาคอการมวสยทศนวางแผนเพออนาคต
และเนนการใชอำนาจหนาทตำแหนงในการบงคบบญชา
แบงชนชนในการบรหารงานตองกลาตดสนใจเดดขาด
มระบบระเบยบกลาแขงขนและตองทำงานเปนทมยดผล
ประโยชนของกลมและสถาบนไมมงเฉพาะตนไมชงดชงเดน
กนซงผลเหลาน เปนไปตามธรรมชาตขององคการแบบ
รฐวสาหกจในประเทศไทยทดำเนนงานในลกษณะผสมผสาน
ระหวางภาคเอกชนและหนวยงานของรฐมเปาหมายสำคญคอ
เพอผลประโยชนของประชาชนมบทบาทสำคญตอการพฒนา
เศรษฐกจและสรางรายไดแกประเทศเชนการจางงาน
การพฒนาคณภาพชวตความเปนอยของประชาชนใหบรการ
สาธารณปโภคและสาธารณปการแกสาธารณชนเชนไฟฟา
ประปาขนสงผนำหรอผบรหารขององคการจะตองตระหนก
ในความสำคญนซงสมจนตนาคมภย(2553,น.(4))ศกษา
อทธพลวฒนธรรมองคการทมตอประสทธผลองคการ
รฐวสาหกจของประเทศไทยพบวาองคการรฐวสาหกจทม
ประสทธผลสงจะมวฒนธรรมองคการทสงผลถงการบรหาร
จดการของผนำทประกอบดวย1)มงผลสำเรจ2)มงเนน
กลมองคการรฐวสาหกจ LEADERSHIP EFFECTIVENESS
Mean S.D Rank
MASCULINITY 4.035 0.82 6
FUTUREORIENTATION 4.21� 0.8� 4
POWERDISTANCE 4.198 0.�3 5
UNCERTAINTYAVOIDANCE 5.152 0.�3 3
ACHIVEMENTORIENTATION 5.298 0.80 1
INDIVIDUALISM 3.533 0.�5 7
HUMANORIENTATION 5.155 0.�5 2
15 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ลกคา3)สรางนวตกรรม4)ใหความสำคญแกความเปนผนำ
5)จดองคการสอดคลองกบสภาพแวดลอม�)ทำงานเปนทม
�)จดการเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร8)ลดการ
ควบคมบงคบบญชา9)มมาตรฐานจรยธรรมและรบผดชอบ
ตอสงคมและ10)มการจดการทรพยากรมนษยใหไดพฒนา
1.4ลกษณะผนำทมประสทธภาพในกลมองคการ
บรการสาธารณสข(n=800คน:องคการมลนธการกศลทาง
ศาสนา1�0คน,โรงพยาบาลรฐและเอกชน�30คน)
ผลวเคราะหพบวาลกษณะผนำทมประสทธภาพใน
กลมองคการบรการสาธารณสขมากทสดคอความเปนเพศ
ชาย(คาเฉลย�.0�)รองลงมาคอการเนนอนาคต(คาเฉลย
5 .98)การเนนความสำเรจ (ค า เฉล ย 5 .82)ความม
มนษยธรรม(คาเฉลย5.48)การหลกเลยงความไมแนนอน
(คาเฉลย5.1�)การใชอำนาจ(คาเฉลย3.08)ตามลำดบ
และความเปนปจเจกบคคล(คาเฉลย2.�3)เปนลกษณะทม
ประสทธภาพนอยทสด
ผลแสดงใหเหนวาลกษณะผนำทมประสทธภาพใน
กลมองคการบรการสาธารณสขจะตองเนนอยางมากในการ
เปนคนกลาตดสนใจเดดขาดมระบบระเบยบกลาเสยง
กระตอรอรนกลาแขงขนเนนประสทธภาพและประสทธผล
ในการทำงานโดยตองมวสยทศนมการตงเปาหมายและ
วางแผนสำหรบมงมนใหประสบความสำเรจแตตองเปนไปใน
ลกษณะมเมตตาสภาพออนโยนมมนษยสมพนธหลกเลยง
หรอปองกนสงทไมคาดหมายและตองไมใชอำนาจตำแหนง
หนาทในการบงคบบญชาหรอแบงชนชนในการบรหารงาน
โดยเฉพาะตองเนนการทำงานเปนทมไมมงเฉพาะตน
ผลวจยนแสดงใหเหนวาการทองคการบรการ
สาธารณสขถกกระตนจากการปฏรปการสาธารณสขของ
ประเทศใหทนความกาวหนาของโลกไมวาจะเปนองคการใน
ภาครฐหรอเอกชนหรอมลนธการกศลตางๆทตองพฒนาให
ผานมาตรฐานการยกระดบคณภาพการบรการตลอดจนใหเปน
ไปตามพ.ร .บ.วชาชพสาธารณสข(กระทรวงสาธารณ
สขออนไลน,2555)ทจะบงคบใชทำใหมการตนตวในการ
พฒนาทงทรพยากรทางกายภาพและมนษยผนำหรอผบรหาร
ทมประสทธภาพเปนสงทตองการอยางยงในการบรหาร
องคการในยคปฏรประบบสขภาพในความคาดหวงของผใช
บรการและในการแขงขนดานบรการทางสาธารณสขทสงขน
ซงพบวามการพยายามพฒนาผนำในองคการอยางมากมาย
หลากหลายวธผลการวจยนจงจะเปนประโยชนอยางมากใน
การทจะชวยชนำใหเหนถงลกษณะทมประสทธภาพของผนำท
องคการตองการหรอทจะชวยใหองคการบรรลเปาหมายได
1.5ลกษณะผนำทมประสทธภาพในกลมองคการ
เอกชน(N=�41คน:ธรกจโทรคมนาคม41คน,ธรกจคาปลก
1�1คน,ธรกจบรการและอตสาหกรรมอาหาร282คน,ธรกจ
โรงแรม10�คน,ธรกจมหาชนดานรถมอเตอรไซด50คน)
ผลวเคราะหลกษณะผนำในองคการเอกชนทม
ประสทธภาพมากทสดพบวาคอการมมนษยธรรม(คาเฉลย
กลมองคการบรการสาธารณสข LEADERSHIP EFFECTIVENESS
Mean S.D Rank
MASCULINITY �.0�5 0.85 1
FUTUREORIENTATION 5.98 0.�4 2
POWERDISTANCE 3.08 0.�4 6
UNCERTAINTYAVOIDANCE 5.1� 0.82 5
ACHIVEMENTORIENTATION 5.815 0.83 3
INDIVIDUALISM 2.�25 0.�� 7
HUMANORIENTATION 5.48 0.�� 4
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 1�
5.32)รองลงมาการเนนความสำเรจ(คาเฉลย5.23)
การหลกเลยงความไมแนนอน(คาเฉลย4.95)ความเปนเพศ
ชาย(คาเฉลย4.�5)การเนนอนาคต(คาเฉลย4.53)
และความเปนปจเจกบคคล(คาเฉลย4.12)โดยมการใช
อำนาจ(คาเฉลย3.801)เปนลกษณะทมประสทธภาพนอย
ทสด
ผลวเคราะหลกษณะผนำทมประสทธภาพในกลม
องคการเอกชนไทยพบวาเนนอยางมากในลกษณะของความ
สภาพออนโยนมมนษยสมพนธมเมตตาชวยเหลอผทดอย
กวาหรอตกทกข กตญญรคณตอผทมบญคณออนนอม
เอาใจใสพนกงานและสวสดภาพของพนกงานแตตองเปนคน
มงมนใหงานประสบความสำเรจรจกหลกเลยงสงทอาจทำให
ลมเหลวหรอไมคาดหมายไดตองกลาตดสนใจกลาแสดงออก
เดดขาดกระตอรอรนมระเบยบระบบกลาแขงขนและมวสย
ทศนมการตงเปาหมายและวางแผนงานสำหรบอนาคต
ตองเนนการทำงานเปนทมยดถอผลประโยชนของกลมไมมง
งานเฉพาะตนและตองไมใชอำนาจหนาทตำแหนงในการ
บงคบบญชาโดยเฉพาะแบงกลมเปนระดบชนหรอตามศกดนา
หรอชนชนในการบรหารซงผลทไดนแสดงใหเหนถงลกษณะ
ของการพฒนาการเปนผนำในศตวรรษท21ทประเทศไทย
กาวเขาสการเปนประเทศพฒนาทางอตสาหกรรมแตกยงยน
อยบนวฒนธรรมไทยทเขมแขงจากผลของการเนนมนษยธรรม
เปนเรองแรกของการเปนผนำทมประสทธภาพในองคการ
ธรกจเอกชนทม งหวงกำไรตองแขงขนกนอยางรนแรง
ซงคลายกบบทวเคราะหสจธรรมในการพฒนาผนำของ
ภทรศกดอตตมะโยธน(2554,น.30-31)ทเสนอวาผนำทด
ตอง1.ไมตอตานการเปลยนแปลง2.มทกษะในการทำงาน
และทกษะในดานมนษยสมพนธ3.เปนทไววางใจได4.
ตองเกดจากการพฒนาไมใชโดยกำเนด5.เปนผซอทดเชน
เดยวกบการเปนผขาย�.พฒนาใหผอนเปนผนำทดเชนกน�.
มองโลกอยางเปนระบบ
โดยสรปผลของลกษณะผนำทมประสทธภาพของ
ไทยในชวงปพ.ศ.2539-2554ทงหมดชใหเหนวาความเปน
ปจเจกชนเปนปจจยททำใหการมประสทธภาพนอยทสด
เชนเดยวกบการใชอำนาจซงผลชใหเหนวาไมใชลกษณะท
ถกรบรวามประสทธภาพของการเปนผนำซงตรงกนขามกบ
การเนนอนาคตและความสำเรจจะเปนลกษณะทถกเนนอยาง
มากในการเปนผนำทมประสทธภาพเชนเดยวกบลกษณะการ
มมนษยธรรมทเปนเอกลกษณของสงคมไทยกถกเนนยำในการ
เปนลกษณะทมประสทธภาพของผนำทตองสภาพมเมตตา
ออนนอมถอมตนรบญคญแตในขณะเดยวกนความเปน
เพศชายในบางองคการกเปนสงทตองการของการเปนผนำ
ทมประสทธภาพเพราะตองการคนทกลาตดสนใจเดดขาด
กล ารบผดชอบกลาแข งขนสวนการหลก เล ยงความ
ไมแนนอนมกจะเปนลกษณะทรองจากอนดบแรกๆทผนำ
จำเปนตองคำนงถงอยดวยเสมอ
ผลการวเคราะหลกษณะผนำในองคการเอกชนทม
ประสทธภาพชวงกอน(พ.ศ.2539)และหลง(พ.ศ.2554)
วกฤตตางๆในประเทศไทยเปนไปในทศทางเดยวกน
ทงหมดในทกลำดบโดยลกษณะทมประสทธภาพมากทสดคอ
ลกษณะเชงบารมหรอองตามคานยม(คาเฉลยกอน5.�8,
หลง5.89)รองลงมาคอการมงเนนทมงาน(คาเฉลยกอน
5.��,หลง5.��),การมสวนรวม(คาเฉลยกอน5.30,หลง
5.11),ความมมนษยธรรม(คาเฉลยกอน5.09,หลง4.85)
และการทำตามตนเอง(คาเฉลยกอน4.28,หลง3.89)
กลมองคการเอกชน LEADERSHIP EFFECTIVENESS
Mean S.D Rank
MASCULINITY 4.�49 0.�8 4
FUTUREORIENTATION 4.533 0.�0 5
POWERDISTANCE 3.801 0.48 7
UNCERTAINTYAVOIDANCE 4.949 0.89 3
ACHIVEMENTORIENTATION 5.229 0.�8 2
INDIVIDUALISM 4.12 0.4� 6
HUMANORIENTATION 5.321 0.�8 1
1� สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ตามลำดบโดยลกษณะการปกปองตนเอง(คาเฉลยกอน3.91,
หลง3.40)เปนลกษณะทมประสทธภาพนอยทสด
ผลการวเคราะหแสดงใหเหนสงนาสนใจอยางมาก
คอไมวาเหตการณตางๆจะผนแปรไปอยางไรลกษณะผนำ
ทมประสทธภาพในองคการไทยตามการรบรของผบรหาร
และผประกอบการตางกไมมการเปลยนแปลงไมวาความ
สำคญหรอลำดบของปจจยโดยพบวาลกษณะเชงบารมหรออง
ตามคานยมของสงคมจะเปนลกษณะผนำทในองคการไทยรบร
วามประสทธภาพในระดบทสงสดหรอตองการมากทสดนน
หมายถงผนำทมประสทธภาพจะตองมวสยทศนอทศตนเอง
มงผลงานเดดขาดมแรงบนดาลใจและมศลธรรมซงผลน
สอดคลองกบผลทศกษากบวฒนธรรมทวโลกในโครงการ
GLOBE(Aditya,&House,2001,pp.50-�2,Dorfman&
House,2004,p.5�-�0)และลกษณะการปกปองตนเองท
ผนำยดตนเองเปนศนยกลางชกนำใหเกดความขดแยงคำนง
ถงแตสถานภาพตนเองรกษาแตภาพลกษณตนทำงานตาม
หนาทหรอตามกระบวนการของงานจะเปนลกษณะทถกรบรวา
มประสทธภาพนอยทสดในการเปนผนำเชนเดยวกบลกษณะ
ลกษณะผนำททำตามอสระมความเปนปจเจกบคคลสง
และตดสนใจตามใจตนมลกษณะเฉพาะตวกจะถกรบรวาม
ประสทธภาพนอยในการเปนผนำสวนลกษณะการมงเนนทม
งานเนนความรวมมอรวมใจมไหวพรบในการสรางปฏ
สมพนธมความสามารถในการอำนวยการจะเปนลกษณะทม
ประสทธภาพรองจากลำดบแรกและตามดวยลกษณะความม
มนษยธรรมท ผนำตองร จ กสนบสนนและคำนงถ งผ อ น
มใจเออเฟอเผอแผและมความสงสารเหนอกเหนใจรวมถงใจ
เยนและถอมตนรวมทงลกษณะตอมาคอลกษณะการม
สวนรวมทผนำจะใหผอนเขามามหรอไมมสวนรวมในการ
ตดสนใจและดำเนนการซงถาใหมสวนรวมจะตองมลกษณะ
ความเปนเผดจการในระดบตำซงผลดงกลาวนไดรบพจารณา
วาสอดคลองกนทวทกวฒนธรรมเชนกน(DenHartog,etal.,
1999,House,etal,2002,3-10)และสอดคลองกบการ
ศกษาของเครกแพทรกและลอค(Kirkpatrick&Locke,
1991,pp.48-�0)ทศกษาลกษณะทพบในผนำทประสบความ
สำเรจมลกษณะคอ1.เปนแรงผลกดนมงสมฤทธผลมความ
ทะเยอทะยานกระตอรอรนยนหยดรเรม2.มแรงจงใจของ
ผนำทมอทธพลตอผอนโนมนาวชกจงผอนเอาชนะขอโตแยง
ได3.ซอสตยและมคณธรรมสขมรอบคอบไมทำลายความ
ไวใจมภาพลกษณทดเลศ4.มนใจในตนเองมนคงทาง
อารมณ5.มความสามารถทางการรคดและปญญาสราง
กลยทธทฉลาดแกปญหาและตดสนใจไดอยางถกตอง
�.มความรทางธรกจทชวยใหมประสทธภาพในการตดสนใจ
� . คณล กษณะอ น ๆ ได แก การม บารม ม ความค ด
สรางสรรค/ความแปลกใหมความยดหยนความสามารถใน
การปรบตวมวสยทศนเปนแบบอยางทดเปนตน
ลกษณะผนำทมประสทธภาพ
LEADERSHIP EFFECTIVENESS
2544 (N =449) 2554 (N = 267)
Mean S.D Rank Mean S.D Rank
1.ลกษณะเชงบารมหรอองตามคานยม(Charismatic/ValueBased) 5.�8 0.85 1 5.85 0.�8 1
2.ลกษณะการมงเนนทมงาน(Team-Oriented) 5.�� 0.�8 2 5.�� 0.53 2
3.ลกษณะการปกปองตนเอง(Self-Protective) 3.91 0.�3 6 3.40 0.�3 6
4.ลกษณะการมสวนรวม(Participative) 5.30 0.85 3 5.11 0.8� 3
5.ลกษณะความมมนษยธรรม(HumaneOriented) 5.09 0.81 4 4.85 0.93 4
�.ลกษณะการมอสระในการตดสนใจ(Autonomous) 4.28 1.�2 5 3.89 1.33 5
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 18
บรรณานกรม
Aditya,R.N.,&House,R.J.(2001).InterpersonalAcumenandLeadershipAcrossCultures:PointersFromThe
GLOBEstudy.In Multiple Intelligences and Leadership,R.E.Riggio&S.E.Murphy(eds.),Lawrence
Erlbaum:Mahwah,NJ.
Cameron&Quinn.(1999).AnOrganizationalCultureAssessmentUsingtheCompetingValuesFramework.Ohio
StateUniversity,Journal of Extension.April2003/Volume41/Number2/FeatureArticles/2FEA3
Chhokar,Brodbeck,&House.(2008).CultureandLeadership,AcrosstheWorld.NY:Taylor&Francis.
Deal,TE.&Kennedy,AA.(1982).Corporatecultures:Theritesandritualsofcorporatelife.Mass.:Addison-
Mesley
Dickson,M.W.,Aditya,R.N.&Chhokar,J.S.(inpress).DefinitionandInterpretationinCross-Cultural
OrganizationalCultureResearch:SomepointersfromtheGLOBEresearchprogram.InN.Ashkanasy,C.
Wilderom&M.Petersen(Eds.),Handbook of Organiza tional Climate and Culture.ThousandOaks,CA:
Sage.
DenHartog,D.N.,House,R.J.,Hanges,P.J.,Ruia-Quintanilla,S.A.,Dorfman,P.W.,etal.(1999).Culture
specificandcrossculturallygeneralizableimplicitleadershiptheories:Areattributesofcharismatic/
transformationalleadershipuniversallyendorsed?Leadership Quarterly,10(2).219-25�.
Gupta,Surie,JavidanandChhokar(2002).Phase2:Industry Level Results - Organizational Culture Scale for
Financial industry, Food industry and Tele- communications industry,UniversityofMaryland,21,
January,02
Hanges,PJ.,House,RJ.,Dickson,MW.,Dorfman,PW..(TheGLOBEProject).(1998).Development and
validation of scales measuring organizational culture, societal culture, and preferences for leader
behaviors and attributes.Workingpaper,UniversityofMaryland.
Hofstede,Greert.(1980).Culture’s consequences: International differences in work-related values.London:Sage.
._______.(1984).Culture’sconsequences: International Differences in Work-Related Values.Beverly
Hill,Sage
._______.(1988).TheConfuciusconnection.Fromculturalrootstoeconomicgrowth.Organizational
Dynamics,1�,4-21.
._______.(198�).(198�).Culture’s Consequences.3rded.London:BeverlyHill,.
._______.(199�).Cultural and Organizations : Software of the Mind.NewYork:McGraw-Hill.
House,R.J.(19�1).“PathGoalTheoryofLeadershipEffectiveness.”Administrative Science Quality.Vol.1�
._______.(198�).Leadership:PathGoalTheory.NewYork:Prentice-Hall,198�.
House,RJ.,etal.(1999).Culturalinfluencesonleadershipandorganizations:ProjectGLOBE.InW.H.Mobley,
M.J.Gessner,&V.Arnold.(Eds.).Advances in Global Leadership,Stamford,CN:JAIPress,1�1-233
._______.(2002).Cultures, Leadership and Organizations: A 62 Nation GLOBE Study.ThousandOaks,
CA:Sage..
McCauley,C.D.,etal.(1998).The Handbook for Leadership Development.SanFrancisco:Jossey-Bass.
McClelland,D.C.(1953).Work Motivation : Theory of Human Motivation.NewYork:JohnWiley&Sons.
._______.(195�).Work Motivation : Theory of Human Motivation.NewYork:JohnWiley&Sons.
McClelland,D.C.,etal.,(1985).Work Motivation : Theory of Human Motivation.N.Y.:JohnWiley&Sons.
19 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
Mobley,W.(Ed.),Advances in Global Leadership,(Leadarticle,Vol.1),JAIPress.
Mosel,J.(1991).“Thai Administrative Behavior.”TowardtheComparativeStudyofPublicAdministration.
Ogliastri,E.,(199�).ElliderazgoorganizacionalenColombia.Unstudiocualitativo.EGADE, Redefinici n de
América Latina en un entorno global,McGrawHilleITESM
Pheysey,D.C.(1993).Organizational Cultures: Types and Transformational.London:Routhledge.
Robbins,P.S.(1998).Organizational Behavior. Eight Editions.NJ:Prentice-HallInternational,Inc.
Sathe,Vijay.(1985).Culture and related corporate reality.Homewood,RichardD.Irwin.
Schein,EdgarH.(1992).Organizational Culture and Leadership.2nded.SanFrancisco:Jossey-Bass
Schultz,M.(1994).Organizational Culture: Diagnosis and Understanding.Berlin:WalterdeGrayter.
Stogdill,R.M.(198�).Handbook of leadership.NewYork:McGrawHill.
Tannenbaum.(1985).Leaders: The Strategies for Taking Charge.NY:Harper&Row,.
Terry,G.R.(1990).Principle of Management:Illinois:RichardD.Irwin.
Trice,H.M.,Bayer,JaniceM.(1993).The Culture of Network Organization.NJ:PrentricHall.
Truskie,StanleyD.(199).Leadership in High-Performance Organizational Cultures.London:QuorumBook.
Yuki,G.A.(1994).Leadership in Organization3rded.EagleWoodCliffs:Prentice-Hall.
กตตสงหาปด.(2541).การศกษาลกษณะวฒนธรรมองคการและลกษณผนำในธรกจโทรทศนเสร:ศกษาเฉพาะกรณสถาน
โทรทศนไอทว.วทยานพนธมหาบณฑต คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร.
กตตคณวชรมณเฑยร.(254�).วฒนธรรรมสงคมวฒนธรรมองคการและผนำทมประสทธภาพในธรกจโทรศพทเคลอนทของ
บรรษทขามชาตประเทศไทย.วทยานพนธมหาบณฑต คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร.
กมลวรรณอองสมบรณ(2550).ลกษณะวฒนธรรมองคการลกษณะผนำทมประสทธภาพและพฤตกรรมการเปนสมาชกทด
ของพนกงานระดบจดการในธรกจคาปลกขนาดใหญ.วทยานพนธระดบมหาบณฑตคณะศลปศาสตรมหาวทยาลย
ธรรมศาสตร
กรรณการเจรญกล(2543).ลกษณะทเปนอยและควรจะเปนของวฒนธรรมองคการและลกษณะผนำทมประสทธภาพของ
บรษทมหาชนธรกจถานหนและเชอเพลงแหงหนงวทยานพนธระดบมหาบณฑตคณะศลปศาสตรมหาวทยาลย
ธรรมศาสตร
คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต,“สำนกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต”<http://
www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=139>
ดสดาเครอคำปว(2551).ลกษณะคณภาพชวตการทำงานลกษณะผนำทมประสทธภาพลกษณะวฒนธรรมองคการทมผลตอ
การลาออกของพยาบาลในโรงพยาบาลรามาธบดสถาบนมะเรงแหงชาตและโรงพยาบาลวชยยทธ.วทยานพนธระดบ
มหาบณฑตคณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ทพยธดาจนตานนท(2554).การรเรมดวยตนเองความรวมมอรวมใจลกษณะผนำทมประสทธภาพและการรบรวฒนธรรม
องคการของผบรหารระดบกลางในบรษทโซเดกโซเฮลธแครซพพอรทเซอรวส(ประเทศไทย)จำกดและบรษทโซ
เดกโซซพพอรทเซอรวส(ประเทศไทย)จำกดในสวนธรกจบรการดานอาหาร.วทยานพนธระดบมหาบณฑต
คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ธดาจตรประสงค(2543).ลกษณะทเปนอยและควรจะเปนของวฒนธรรมสงคมวฒนธรรมองคการและลกษณะผนำ
ทมประสทธภาพของผบรหารระดบกลางบรษทไทยออยลจำกดวทยานพนธระดบมหาบณฑต คณะศลปศาสตร
มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ธนญญาเกยรตสรนนท.(2554).วฒนธรรมองคการลกษณะผนำทมประสทธภาพตามแนวGLOBEบคลกภาพแบบจรต�
และแบบเชาวนจตอจฉรยะของผบรหารบรษทเอส.พ .ซซก จำกด(มหาชน).วทยานพนธระดบมหาบณฑต
คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร
นารรตนโพธไพรทอง(2554).ภมความรความชำนาญกลยทธการดำเนนธรกจลกษณะผนำทมประสทธภาพตามแนวการ
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 20
ศกษาของโครงการวจยGLOBEและความสำเรจในการประกอบการของผประกอบธรกจประเภทโรงแรมอสระในเขต
พนทอำเภอหาดใหญจงหวดสงขลาและจงหวดภเกต.วทยานพนธระดบมหาบณฑตคณะศลปศาสตรมหาวทยาลย
ธรรมศาสตร
บญคลปลงศร.(2548)“วฒนธรรมองคกร.”ประชาชาตธรกจ28(10มกราคม2548):�
ไพฑรยเจรญพนธพงศ(2540).พฤตกรรมองคการและการบรหาร.กรงเทพมหานคร:โอเดยนสโตร
พรพชรแจมครฑ(2554).วฒนธรรมองคการบรรยากาศองคการลกษณะผนำทมประสทธภาพและคณภาพชวตในการทำงาน
ของขาราชการทตำรวจสงกดกองตำรวจนครบาลทองทบรเวณเกาะรตนโกสนทร.วทยานพนธระดบมหาบณฑต
คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ภาณนชผสดโสภณ(2543).ลกษณะวฒนธรรมสงคมไทยวฒนธรรมองคการและลกษณะผนำทมประสทธภาพทเปนอยของ
โรงพยาบาลกงสาธารณกศล(ศาสนาพทธกบศาสนาครสต).วทยานพนธระดบมหาบณฑตคณะศลปศาสตร
มหาวทยาลยธรรมศาสตร
วรชวรชนภาวรรณ(2010).“วเคราะหลกษณะอปนสยของขาราชการไทยทเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศและการปฏรป
ระบบราชการ”www.wiruch.com/articlesกนยายน 14, 09/10/2010
ภทรศกดอตตมะโยธน(2554).สจธรรมในการพฒนาผนำ.วารสารธนาคารกสกรไทย,Vol.19,ไตรมาส3,หนา30-31.
สนทรวงศไวศยวรรณ(2540).วฒนธรรมองคการ: แนวคด งานวจยและประสบการณ.กรงเทพมหานคร:สำนกพมพโปรเพซ
สภาพรมหกล(2543).ลกษณะวฒนธรรมสงคมไทยวฒนธรรมองคการและลกษณะผนำทมประสทธภาพทเปนอยและทควรจะ
เปนของอตสาหกรรมแกวแหงหนงวทยานพนธระดบมหาบณฑต คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร
สมจนตนาคมภย2553การเปรยบเทยบวฒนธรรมองคการทมอทธพลตอประสทธผลองคการ:กรณศกษารฐวสาหกจใน
ประเทศไทย.รฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑตคณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย
สมาลมาโนชนฤมล.(2539)การศกษาลกษณะวฒนธรรมสงคมไทยวฒนธรรมองคการและลกษณะผนำทมประสทธภาพ
ในธรกจสอสารของประเทศไทยตามแนวทางการศกษาขอโครงการวจยGLOBE(GlobalLeadershipand
EffectivenessResearchProject).วทยานพนธมหาบณฑต คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร
สารสนอมโอษฐ(2554).ลกษณะทเปนอยและควรจะเปนของวฒนธรรมสงคมไทยวฒนธรรมองคการและลกษณะผนำท
มประสทธภาพของผบรหารระดบกลางองคการบรหารสวนจงหวดประเทศไทย.วทยานพนธระดบมหาบณฑต
คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร
อบลวรรณาภวกานนท.(2551).วฒนธรรมสงคมวฒนธรรมองคการและลกษณะผนำทมประสทธภาพในป199�-2008.
รายงานการประชมวชาการทางมนษยศาสตร สถาบนทรพยกรมนษยมหาวทยาลยธรรมศาสตร.
21 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
จากคำถามเรมตนทวาเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากการคาเสรมคณลกษณะอยางไรเขาปรบตวอยางไรหลงจาก
ทขอตกลงการคาเสรมผลบงคบใชมาแลวพอสมควรคอ7ปและเขาคดวาแนวทางทควรจะเปนในการสนบสนนใหเขาปรบตวไดด
ยงขนควรจะเปนอยางไรผศกษาคนหาคำตอบโดยใชกรอบแนวคดการปรบตวเปนแนวทางในการศกษาและรวบรวมขอมล
จากเกษตรกรทคดเลอกโดยวธสมตวอยางอยางเปนระบบจำนวน450คนจากเกษตรกรทปลกกระเทยมจำนวน2,014ราย
ในอำเภอฝางอำเภอไชยปราการอำเภอแมอายจงหวดเชยงใหมและใชสถตเชงพรรณนาและสถตอนมานในการวเคราะหขอมล
ผลการศกษาพบวาการปรบตวของเกษตรกรไมไดแตกตางไปจากการปรบตวทผศกษาพบในชวง3ปกอนหนา(2550)เกษตรกร
ยงเผชญปญหากบทไมแตกตางจากเมอ3ปทแลวเชนปญหาหนสนนอกจากยงตองกเงนเพอลงทนในการเพาะปลกกระเทยมแลว
เกษตรกรยงมหนสนตอเนองดวยทนาสนใจกคอเกษตรกรจำนวนไมนอยยงยนยนทจะปลกกระเทยมตอไปแมจะตระหนกดวาตอง
เผชญกบปญหาความผนผวนของราคากระเทยมทงนเนองจากความชำนาญในการปลกกระเทยมทสะสมมานานความเหมาะสม
ของพนทและจากการทกระเทยมเปนพชทใหผลตอบแทนสงสดเมอเทยบกบพชเศรษฐกจอนทสำคญกคอเกษตรกรยงมความ
เปราะบางสงทงในดานอายทกษะแหลงทมาของรายไดภาวะหนสนการรวมกลมทไมเขมแขงพอทจะสรางภมคมกนและความ
มนคงในชวต
จากผลการศกษานจงเกดคำถามวาการปรบตวทเปนอยทำใหเกษตรกร“พงตนเอง”ไดหรอไมหากไมไดการปรบตวทมง
สการพงตนเองควรมลกษณะอยางไรและรฐควรมบทบาทอยางไรบางในการสนบสนนใหเกษตรกรพงตนเองการประมวลขอมล
ทมอยทำใหไดคำตอบวาการปรบตวของเกษตรกรไมไดทำใหเกษตรกรพงตนเองไดมากขนทงนดวยปจจยหลายประการทงปจจย
เชงโครงสรางและจากเกษตรกรเองและหากจะทำใหการปรบตวเปนไปเพอการพงตนเองตองมปจจยสนบสนนในสวนของ
เกษตรกรตองเรมตนจากความพยายามลดการพงพงพรอมทจะเรยนรเพอการพงตนเองและใหความสำคญตอการรวมกลม
ทเขมแขงมบทบาทตอการสงเสรมการเรยนรเพอสรางความเขมแขงและความสามารถในการพงตนเองในสวนของรฐควรมงส
การสนบสนนใหเกษตรกรสามารถ“พงตนเอง”ไดในระยะยาวโดยตองใหความสำคญตอการสนบสนนในเชงโครงสรางทบทวน
นโยบายทนำไปสการอำนวยความสะดวกในการกอหนสนบสนนใหเกษตรกรม“ความร”ทจำเปนตอการประกอบอาชพในฐานะ
สวนหนงของหวงโซการผลตและเพอความมนคงในอาชพในระยะยาวสนบสนนการรวมกลมเพอการประกอบอาชพการดำรง
ชวตสรางสงแวดลอมทสนบสนน“การเรยนร”การถายทอดความรและการปรบตวเพอการพงตนเองในระยะยาว
“การปรบตวของเกษตรกรจากผลกระทบของการคาเสร : ความทาทายตอแนวคด “การพงตนเอง”
Adaptive Strategies of Farmers Affected by Free Trade Agreement : A Challenge to the Concept
of ‘ Self-Reliance’ รองศาสตราจารย ดร.นฤมล นราทร
รองศาสตราจารย สาขาพฒนาแรงงานและสวสดการ คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร
บทคดยอ
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 22
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
Theresultsoftheeffectiveleader’scharacteristicsaccordingtoGLOBE’sresearchmethodof4,094
executivesfrom16businessof4typesoforganizationinThailand(governmentorganization,publicenterprise,
publichealthserviceorganization,andprivateorganization),whichresearchedduring1996–2011,arestudied
byMetaanalysismethod.Resultsshowthatindividualityistheleasteffectiveleader’scharacteristic,exceptin
governmentgroupwhichpowerdistantistheleasteffectivecharacterbeingleader.Beside,futureorientationis
themosteffectiveleader’scharacteristic,exceptinthegroupofpublichealthserviceandprivateorganization
whichmasculinityisthemosteffectiveleadercharacteristic.Differentresultsarefoundaccordingtothetypeof
theorganization.Furtherstudyintheresultsoftheeffectiveleader’scharacteristicsbetweenpre-1996andpost-
2011crisiseventsinThailand,foundtheconsensusresultsineverycharacteristics.
Abstract
23 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
บทนำ : ขอตกลงการคาเสรและ
เกษตรกรรายยอย
แมในทางทฤษฎการเปดเขตการคาเสรจะเปนไป
เพอการลดอปสรรคการคาท งอปสรรคดานภาษ และ
อปสรรคทมใชภาษเพอใหการคาระหวางประเทศมการ
ขยายตวและเปนไปอยางมประสทธภาพมากขนจากการท
แตละประเทศมงผลตสนคาทตนมความถนดแตผลกระทบ
ทางลบจากการจดทำขอตกลงเขตการคาเสรทปฏเสธไมไดกคอ
ผลกระทบทางลบตอแรงงานผผลตสนคาเกษตรทไมสามารถ
แขงขนดานราคากบสนคาทนำเขาจากประเทศคสญญา
ผลกระทบดงกลาวทำใหเกษตรกรตองปรบเปลยนอาชพและวถ
ชวตปรากฏการณนเกดขนในทกกรณทมขอตกลงการคาเสร
สำหรบกรณขอตกลงการคาเสรอาเซยน-จนซงมผล
บงคบใชในป2546มขอตกลงเรงลดภาษผกและผลไมระหวาง
ไทย-จนหรอขอตกลงการคาเสรไทย-จนซงเปนขอตกลง
ภายใตกรอบขอตกลงการจดตงเขตการคาเสรอาเซยน-จน
ตามขอตกลงนกระเทยมถกจดอยในสนคาทยกเวนไมเขาขาย
ตองลดภาษใหเปน0%แตกำหนดการลดภาษตามระบบ
โควตา(TariffQuota)กลาวคอกำหนดใหตองลดภาษ
เหลอ0%เฉพาะในโควตานบตงแตขอตกลงมผลบงคบใช
(1ตลาคม2546)ภาษนอกโควตาจะทยอยลดลงเหลอ50%
ในป2558หลงขอตกลงนมผลบงคบใชมเอกสารและการ
ศกษาจำนวนมากทงในรปของสถตการคาและงานศกษาวจย
ตงแตป2548ยนยนถงผลกระทบของขอตกลงการคาเสรทม
ตอเกษตรกรขอมลเหลานสอดคลองกบขอมลเชงประจกษดาน
ราคากระเทยมตลอดจนสถตการนำเขากระเทยมจากประเทศ
จนหลงขอตกลงการคาเสรมผลบงคบใชการปรบตวของ
เกษตรกรตอผลกระทบนปรากฏในรปของการปลกพชให
หลากหลายมากขนเขาสระบบการปลกพชแบบเกษตร
พนธสญญาหาอาชพอนเสรมเปนตน(สถาบนการจดการ
เพอชนบทและสงคม,2548;สถาบนวจยเพอการพฒนา
ประเทศไทย,2548;สถาบนวจยและใหคำปรกษาแหง
มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2550;ศนยวจยเศรษฐศาสตร
ประยกตคณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตรกลม
FTAWatchและมลนธนโยบายสขภาวะ,2551)
รฐบาลไทยไดดำเนนมาตรการสนบสนนใหเกษตรกร
ปรบตวทงกอนและหลงขอตกลงการคาเสรมผลบงคบใช
โดยการสนบสนนใหเกษตรกรลดพนทเพาะปลกโดยใหเงน
ชดเชยการลดพนทปลกเพอรกษาระดบพนททปลกกระเทยม
ทมศกยภาพและพฒนาประสทธภาพการผลตกระเทยม
ในพนท เดมจำนวน85,000ไร1รฐบาลยงสนบสนนให
เกษตรกรปลกพชทดแทนเชนพรกหวานมนฝรงโรงงาน
และยางพาราการสนบสนนเหลานปรากฏทงในรปของการ
สนบสนนดานพนธพช(กรณยางพารา)การประสานกบ
ภาคเอกชนในการทำสญญารบซอ(กรณมนฝรงโรงงาน)
และสนบสนนเงนกเพอปรบเปลยนอาชพโดยผานธนาคาร
เพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรมาตรการเหลานไมได
ครอบคลมเกษตรกรทงหมดเนองจากเปนการดำเนนการตาม
ความสมครใจและความพรอมของเกษตรกรนอกจากนน
ยงมการสนบสนนใหใชปยอนทรยสนบสนนความเขมแขงของ
สหกรณมการฝกอบรมการทำการเกษตรทดและเหมาะสม
(GoodAgriculturalPractice–GAP)ใหความรเกยวกบ
การบำรงดนโดยไมใชสารเคมรวมถงสนบสนนใหเกษตรกร
มวถชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงเปนตน
การศกษาครงนเรมตนจากคำถามทวาเกษตรกรทได
รบผลกระทบจากการคาเสรมคณลกษณะอยางไรเขาปรบ
ตวอยางไรหลงจากทขอตกลงการคาเสรมผลบงคบใชมาแลว
เจดปและเขาคดวาแนวทางทควรจะเปนในการสนบสนนให
เขาปรบตวไดดยงขนควรจะเปนอยางไรในการคนหาคำตอบ
นผศกษาคดเลอกเกษตรกรโดยสมอยางมระบบจากประชากร
ผปลกกระเทยมในป2552จำนวน2,014รายจากสาม
อำเภอกำหนดตวอยางอำเภอละ150รายรวม3อำเภอ
450รายการศกษากระทำโดยการสมภาษณสนทนากลม
1รฐบาลสามารถลดพนทเพาะปลกทวประเทศจากกวา1.3แสนไรในปเพาะปลก2545/2546เปน.84แสนไรตามเปาหมายในปเพาะปลก
2551/2552ตวเลขนคอความสมดลระหวางอปทานและอปสงคภายในประเทศอยางไรกตามความสมดลระหวางอปสงคและอปทานกระเทยมไมไดเปน
”คำตอบสดทาย”กลาวคอไมไดเปนเครองประกนวาราคากระเทยมทผลตในประเทศจะไมตกตำเพราะปรากฏวาเมอปรมาณกระเทยมทผลตในประเทศ
ไมเพยงพอกจะมการลกลอบนำเขากระเทยมทมตนทนการผลตตำกวากระเทยมไทยมากทำใหราคากระเทยมทผลตในประเทศตกตำลงสถานการณน
เปนเครองยนยนความชดเจนในความไมมนคงในรายไดของเกษตรกรผปลกกระเทยมทงเจาหนาทของรฐและเกษตรกรจงมความเหนตรงกนวาการปลก
กระเทยมในแตละปเปรยบเสมอนการ“แทงหวย”
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 24
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
ทงเกษตรกรและเจาหนาทของรฐการวเคราะหขอมลใชสถต
เชงพรรณนาในการพจารณาขอมลพนฐานสวนสถตอนมาน
นำมาใชในการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรสำคญคอ
คณสมบตของเกษตรกรและแนวทางการปรบตวของเกษตรกร
และเงอนไขทจำเปนตอการปรบตว
ผลการศกษาพบวาเกษตรกรปรบตวโดยปลกพช
ใหหลากหลายเขาส ระบบการปลกพชในระบบเกษตร
พนธสญญาหาอาชพอนเสรมซงแนวทางการปรบตวดงกลาว
นไมไดแตกตางไปจากการปรบตวในชวงสามปกอนหนาจะมท
แตกตางชดเจนกคอความพยายามในการลดใชสารเคม
ในการผลตซงพบวาชดเจนมากเมอเทยบกบการศกษา
ในป2550และทสำคญเกษตรกรไมไดพอใจกบแนวทาง
การปรบตวเพราะการปรบตวไมไดทำใหเกษตรกรมรายได
เพมขนเกษตรกรจำนวนมากมรายไดลดลง
เมอพจารณาเชอมโยงกบแนวคดการพงตนเองซงม
ความสำคญทงในฐานะทเปนเปาหมายของการพฒนาและยง
เปนองคประกอบสำคญของการดำเนนชวตตามแนวทาง
เศรษฐกจพอเพยงจงเกดคำถามวาการปรบตวทเปนอยทำให
เกษตรกรพงตนเองไดในระยะยาวหรอไมหากใชแนวทาง
ทจะสนบสนนเพอเพมขดความสามารถในการพงตนเอง
ควรจะเปนเชนไรและหากไมไดหรอไมใชแนวทางการปรบตว
ทมงสการพงตนเองควรมลกษณะอยางไร
บทความนพยายามตอบคำถามขางตนผศกษาจะ
เรมตนจากการนำเสนอแนวคดวาดวยการปรบตวและการพง
ตนเองกอนทจะนำเสนอผลการศกษาจากพนท เพอการ
อภปรายและสงเคราะหผลการศกษาและนำเสนอขอ
เสนอแนะเพอสนบสนนการปรบตวทจะนำไปสการพงตนเอง
และนำเสนอประเดนทชวนให“คดตอ”เกยวกบ“การพง
ตนเอง”ของเกษตรกร
การปรบตวของเกษตรกรและการ
พงตนเอง : ขอเสนอทางทฤษฎ
และขอคนพบจากการปรทศน
วรรณกรรม
มการศกษาจำนวนไมนอยทอธบายการปรบตวของ
เกษตรกรงานศกษาเหลานนำเสนอความหมายของการปรบตว
ปจจยทมผลตอการปรบตวและวธการปรบตวของเกษตรกร
เชนการศกษาการปรบตวของเกษตรกรเลยงโคในประเทศ
แคนาดาของBennett(1969,Chap.3)ซงเสนอวาเราควร
พจารณา“การปรบตว”ในสองระดบระดบแรกหมายถง
การบรรลเปาหมายเฉพาะตวหากการปรบตวประสบความ
สำเรจเกษตรกรจะมปรมาณผลผลตมรายไดตามทตองการ
ในระดบทสองซ งมความสำคญไมนอยไปกวากนคอ
การรกษาสงแวดลอมประเดนนมความสำคญอยางมาก
เนองจากวถชวตของเกษตรกรขนอยกบสงแวดลอมเกษตรกร
ทประสบความสำเรจในเชงเศรษฐกจแตทำใหสภาพแวดลอม
ไดรบผลกระทบในทางลบอาจถอไดวามการปรบตวทไมถก
ตองBennettพบวาเงอนไขสำคญททำใหเกษตรกรปรบตวได
ดม4ประการคอ1)เกษตรกรสามารถใชทรพยากรธรรมชาต
ทมจำกดใหเกดประสทธภาพสงสดเชนแหลงนำทงหญา
ทดน2)เกษตรกรสามารถลดตนทนการผลตไดทำใหมรายได
มากขน3)เกษตรกรมเครอขายทางสงคมสามารถแลกเปลยน
ความคดเหนปรกษาหารอและเปรยบเทยบตนทนระหวาง
กนได4)มนโยบายของรฐสนบสนนและใหความชวยเหลอ
เกษตรกรในดานตางๆขอเสนอของBennettเกยวกบ
เงอนไขททำใหเกษตรกรปรบตวตอการเปลยนแปลงไดด
ไดรบการยนยนจากผลการศกษาในเวลาตอมาโดยเฉพาะ
ความสำคญของเครอขายทางสงคมการลดตนทนการผลต
และนโยบายของรฐ
ในงานศกษาเรองAdaptiveCapacityand
LivelihoodsResilienceของMoenchandDixit(2004)
ผเขยนเสนอวาการปรบตวประกอบดวยองคประกอบสำคญ2
สวนคอการปรบตวระยะสนโดยการลดความเปราะบางซง
เปนปญหาเฉพาะหนา(Vulnerabilityreduction)และ
การพฒนาในระยะยาว(Long-termdevelopment)ซงเปน
เรองของการสรางความยงยนในวถชวตและการประกอบ
อาชพโดยปจจยแหงความเปราะบางไดแกจำนวนแหลงทมา
ของรายไดทกษะความรทตำโอกาสทตำในการเขาถงแหลง
ขอมลขาวสารและบรการตางๆมทนทางสงคมตำและไมม
สถานภาพทางสงคม
สำหรบงานศกษาเกยวกบการปรบตวของเกษตรกร
ตอขอตกลงการคาเสรพบในงานศกษาผลกระทบจากขอตกลง
การคาเสรอเมรกาเหนอ(NorthAmericanFreeTrade
25 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
Agreement-NAFTA)ซงมผลบงคบใชในป1994(พ.ศ.
2537)ซงสงผลกระทบทแตกตางกนตอชาวไรรายยอย
ทปลกขาวสาลและขาวโพดในพนท2ภมภาคของประเทศ
เมกซโกและแนวทางการปรบตวทแตกตางกนของเกษตรกร
(CIMMYT,2004)
ในกรณของผปลกขาวสาลในรฐโซโนรา(Sonora)
ซงการผลตใชเครองจกรเปนสวนใหญเนองจากแหลงรบซอ
ผลผลตคอโรงงานอตสาหกรรมและตลาดตางประเทศพบวา
เกษตรกรทมพนทเพาะปลกขนาดใหญมเครอขายทางการเมอง
และสามารถเขาถงทรพยากรทสำคญสามารถใชประโยชนจาก
ขอตกลงการคาเสรทำใหมรายไดเพมขนสามารถขยายการ
ประกอบอาชพไดดวยสวนเกษตรกรรายยอยทมทรพยากร
จำกดกวาปรบตวดวยการรวมกลมกนผลตอนสงผลใหการ
ผลตมประสทธภาพมากขนและเพมความสามารถในการ
เขาถงตลาดแตในหลายกรณกลมเกษตรกรเหลานจำเปนตอง
เลกประกอบอาชพเกษตรทงหมดโดยกลมนหนกลบไป
ประกอบอาชพแรงงานรบจางหรออพยพยายถนไปหางาน
ในเมองใหญหรอบางครงอพยพไปไกลถงสหรฐอเมรกา
สวนชาวไรขาวโพดในรฐเวราครซ(Veracruz)ซงม
วถการเกษตรแบบยงชพใชเครองจกรนอยมากการทำไรสวน
ใหญใชแรงงานคนและสตวการใชปยและยาฆาแมลงกม
ความจำกดเชนกนเนองจากไมสามารถแบกรบภาระตนทน
ของปยและยาฆาแมลงไดชาวไรเหลานมแนวทางปรบตวตาง
ๆเชนรวมตวกนเปนองคกรขนาดเลกเพอขอรบการชวยเหลอ
จากรฐหรอตอรองเพอทจะเขาถงตลาดไดมากขนชาวไร
บางคนหนไปปลกพชชนดอนรวมถงหนไปประกอบอาชพเสรม
อนๆเพอลดความเสยงจากการคาเสรเชนคดคนการใช
ประโยชนจากเปลอกขาวโพดซงสรางรายไดใหมากกวาการ
ขายขาวโพดดวย
สำหรบในประเทศไทยการศกษาของศนยวจย
เศรษฐศาสตรประยกตคณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลย
เกษตรศาสตรกลมFTAWatchและมลนธนโยบายสข
ภาวะ(2551)พบวาเกษตรกรมแนวทางการปรบตวใกลเคยง
กบการศกษากอนหนาคอมทงเกษตรกรทยงคงประสงค
ประกอบอาชพในภาคเกษตรตอไปและหนเหสอาชพนอกภาค
เกษตรเกษตรกรทเลอกผลตกระเทยมตอไปมการปรบตวทงใน
ดานการผลตและการตลาดในดานการผลตเกษตรกรใชทดน
เขมขนขนดวยการปลกมนฝร งหรอพรกหวานเพมเตม
ซงหมายความวาเกษตรกรทำงานหนกมากขนและดนไมมเวลา
พกฟนเกษตรกรบางสวนหนเหสระบบพนธสญญาเกษตรกร
บางสวนลดการใชสารเคมและหาพชทดแทน
ในดานการปรบตวทางการตลาดพบวาเกษตรกร
เรงขายผลผลตเรวขนหรอหนมาทำหนาทขายผลผลตเอง
ทงทอำนาจในการกำหนดราคายงคงมจำกดเกษตรกรทม
ความรความเขาใจเกยวกบการคาเสรจะมความสามารถ
ในการเพมผลผลตและปรบเปลยนแบบแผนการผลตให
สอดคลองกบมาตรการการคาเสรไดดกวาทำใหเกษตรกรได
รบประโยชนจากการคาเสรเกษตรกรกลมนยงมแนวโนมทจะ
รวมตวดานการผลตและการตลาดซงทำใหมโอกาสทจะไดรบ
ประโยชนจากการคาเสรนอกจากนนยงพบวาเกษตรกรทไมม
การรวมกลมดานการผลตมแนวโนมทจะปรบตวไดยากกวา
เกษตรกรทมการรวมกลมเกษตรกรรายยอยทมรายไดตำ
เปนผทไดรบผลกระทบมากทสดจากการคาเสร
งานศกษาตางๆขางตนแมจะไมไดมจดเนนท
“การพงตนเอง”โดยตรงแตประเดนสำคญทเชอมโยงกน
อยางปฏเสธไมไดคอเปาหมายการปรบตวเพอมงสการพง
ตนเองในระยะยาวทงนขอตกลงการคาเสรสงผลโดยตรงตอ
ความสามารถในการพงตนเองของเกษตรกรรายยอยการพง
ตนเองไมไดหมายความถงการปลอดจากภาระหนาทของรฐใน
การคมครองสงเสรมและพฒนาแตรฐมหนาทจดสภาพ
แวดลอมทสนบสนนหรอเอออำนวยใหเกษตรกรสามารถดำรง
ชวตอยางอสระมศกดศรมสมมาอาชพมรายไดพอเลยงชพ
ไดอยางเหมาะสม
ประเดน“การพงตนเอง”ถกหยบยกขนมาอภปราย
กวางขวางในทศวรรษท1970เนองจากเปนชวงทประเทศ
กำลงพฒนาพยายามจะ“ปลดแอก”ตนเองจากการครอบงำ
ของประเทศทพฒนาเนองจากเหนวาไดตกเปนฝายเสยเปรยบ
ประเทศทพฒนาแลว(Fuks,1983)ดวยเหตนเองJohan
Galtungจงไดเสนอไวในป1976(พ.ศ.2519)วา“การพง
ตนเอง”เปนแนวทางหนงในการตอสเพอทจะใหพนจากการ
ครอบงำและการกลายเปนชายขอบ(Marginalization)
(Galtung,1976)ในลกษณะน“การพงตนเอง”จงหมายถง
การทำความเขาใจกบความหมายของ“การพฒนา”เสยใหม
คอแทนทจะเดนตามแนวทางทกำหนดโดยวาทกรรมการ
พฒนากระแสหลกของตะวนตกประเทศกำลงพฒนาควร
มแนวทางการพฒนาทสอดคลองกบเงอนไขความตองการของ
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 26
ประชาชนของตนบนพนฐานของการเอ ออำนวยของ
ทรพยากรและความสามารถของของประชาชน(Fuks,1983,
pp.427-443)
มนกวชาการตะวนตกหลายคนใหความหมายคำวา
“การพงตนเอง”ในความหลากหลายของความหมายพบวา
ลกษณะรวมของความหมายของการพงตนเองกคอการตอบ
สนองความตองการพนฐานและความอยรอดโดยใชทรพยากร
และความสามารถของตนเองใหมากทสดไมเปนภาระผอนแตก
มการรวมมอและชวยเหลอเกอกลระหวางกน(Espinoza,1977,
pp.18-19;Matthies,1979,pp.76-79;Fuks,1983,pp.427-33)
“การพงตนเอง”เคยเปนลกษณะเดนของสงคมไทย
และวฒนธรรมไทยในเศรษฐกจแบบยงชพทมทรพยากรอดม
สมบรณโดยมชมชนและหมบานเปนฐานสำคญเพราะ
เปนการพงตนเองในลกษณะของกลมทชวยเหลอพงพาอาศย
กนและประกอบกจกรรมในเงอนไขของ“กลม”ททำหนาททง
ในการผลตและผลตซำสนคาทมความจำเปนในการดำรงชวต
รวมทงอดมการณทสนบสนนสอดคลองกบการพงตนเอง
เงอนไขเหลานไมอาจเปนไปไดอยางสมบรณในระบบเศรษฐกจ
ปจจบนท“ตลาด”เขามบทบาทอยางยงในการกำกบวถชวต
และการตดสนใจในการผลตของเกษตรกรการใหความหมาย
การ“พงตนเอง”ในปจจบนจงมความแตกตางจากสงคมใน
อดตแนวทางและเงอนไขสนบสนนใหเกษตรกรพงตนเอง
จงมความซบซอนกวาในอดตมากแต“การพงตนเอง”
ยงเปนเปาหมายของการพฒนามาอยางตอเนอง(โกมาตร
จงเสถยรทรพย,2547,น.3)และมนกคดนกปฏบตหลายคนให
ความหมายตอคำวา“การพงตนเอง”ภายใตความเขาใจทมอย
รวมกนวา‘การพงตนเอง’เปนคำทพดงายเขาใจยากและมก
เขาใจคนละทศละทาง”(เสรพงศพศ,2008)ในความเขาใจ
ยากนมผใหคำจำกดความและแนวทางการไปส“การพง
ตนเอง”ในสงคมไทย
ในป2529ฉตรทพยนาถสภาเสนอเงอนไขการพง
ตนเองไวหกประการคอ1)ตองมการรวมกลมไมใชตางคน
ตางอย2)ตองมจตสำนกชวยเหลอกน3)จตสำนกตองผลต
ซำได4)ตองมการรวมตวกนเปนหนวยยอยเชนกลมเพอ
ตอรองกบสถาบนภายนอกเชนรฐและพอคาไดอยางมพลง
5)มการประสานวฒนธรรมกบคนอนๆในสงคมและ6)
มความสมพนธท เปนมตรกบธรรมชาตและสงแวดลอม
(ฉตรทพยนาถสภา,2529,น.95-101)
ทศวรรษตอมาคอในป2539ผใหญวบลยเขมเฉลม
เสนอแนวคดการพงตนเองไววา“การพงตนเองเปนสภาวะ
อสระหมายถงความสามารถของคนทจะชวยเหลอตนเองให
ไดมากทสดมความสมดลพอดในชวตเปนสภาวะทางกาย
ทสอดคลองกบสภาวะทางจตทเปนอสระมความพอใจในชวต
ทเปนอยมสงจำเปนปจจยสพอเพยงเปนความพรอมของ
ชวตทางรางกายและจตใจการพงตนเองหมายถงการม
สวสดการและความมนคงในชวตในปจจบนถงอนาคต
สวสดการทพรอมจะตอบสนองเราทนทโดยทเราไมตองไป
เรยกใหใครมาจดสวสดการใหหรอใหใครมาชวยเหลอ”
(ฉนทนาบรรพศรโชตและสรชยหวนแกว,2539)
ความสามารถในการพงตนเองในระดบครวเรอน
เชอมโยงกบความเขมแขงของครวเรอนซงเปนหนวยยอยทสด
ของระบบเศรษฐกจภาคปฏบตการของ“การพงตนเอง”
ถกนำเสนอผานเวทของนกวชาการและนกพฒนาจำนวนไมนอย
(เสรพงศพศ,2553,น.88-103)ไมวาจะเปนการสนบสนน
การสราง“จตสำนก”ของการพงพาตนเองหรอปรบวธคด
เพอทจะนำสการจดระเบยบชวตและจดระบบเศรษฐกจ
ทองถนทพงตนเองทงนเปาหมายของการ“พงตนเอง”คอ
การดำรงชพไดอยางเปนปกแผนและหวใจสำคญอยทความ
เชอมนวาจะตองพงตนเองไดและการเรยนร(เสรพงศพศ,
2008)ในลกษณะน“การพงตนเอง”จงมความสมพนธกบการ
ปรบตวอยางแยกไมออกโดยเฉพาะเมอพจารณาจากคำ
จำกดความ”การปรบตว”การ“พงตนเอง”ทไดเสนอไวใน
ตอนตนการเปรยบเทยบความหมายการปรบตวและ“การพง
ตนเอง”ปรากฏในแผนภาพท1
27 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
เมอเชอมโยงแนวคดการปรบตวเขากบการพงตนเอง
การปรบตวทจะนำไปสการพงตนเองจงอาจเรมตนจากการ
ทำความเขาใจกบความหมายของการ“การพงตนเอง”
ความชดเจนในความตองการทจะพงตนเองการสราง“ความ
เชอมน”วาจะสามารถพงตนเองไดและ“เรยนร”ทไปส
“การพงตนเอง”และรกษาความสามารถนนไว
ในกรณของเกษตรกร“การพงตนเอง”ยอมเชอมโยง
กบการลดความเปราะบางในชวตทงในดานรายไดหนสน
มเงนออมทสามารถนำมาใชในการผลตโดยไมตองพงพา
แหลงเงนภายนอกหรอหากตองพงพากมความสามารถในการ
ชำระคนในเวลาทเหมาะสมมเครอขายทางสงคมสามารถ
แลกเปลยนความคดเหนปรกษาหารอสรางอำนาจตอรอง
หร อสน บสน นก า รประกอบอาช พ ในร ปแบบต า ง ๆ
และสามารถใชทรพยากรธรรมชาตทมจำกดไดอยางม
ประสทธภาพและโดยท ย งดำรงรกษาทรพยากรไว ได
สวนนโยบายของรฐมหนาทสนบสนนในเชงโครงสรางทงการ
ลดความเปราะบางและการสรางอดมการณการรวมกลมเพอ
สรางอำนาจตอรองจดการทรพยากรและรกษาสภาพ
แวดลอมเพอนำไปสการพงตนเองอยางยงยน
วรรณกรรมเกยวกบการปรบตวจากผลกระทบของ
การคาเสรทเชอมโยงกบการพงตนเองปรากฏในกรณการปรบ
ตวของชาวไรขาวโพดในเมกซโกตอขอตกลงการคาเสรอเมรกา
เหนอ(NAFTA)ขางตนซงเปนการศกษาหลงจากทขอตกลง
การคาเสรมผลบงคบใชแลวกวา10ปงานศกษาใหขอสรป
ตรงกนวาเกษตรกรรายยอยในสองพนทอยรอดไดจากการหน
มาผลตสนคาเพอบรโภคในชมชนมากขนชมชนหนกลบมาส
วถการผลตแบบดงเดมหรออกนยหนงพงพาตนเองมากขน
ลดการพงพงสารเคมชาวไรจำนวนมากยงคงประกอบอาชพ
ในภาคเกษตรแตมการปรบตวในดานตางๆเชนรวมตวกน
เปนองคกรขนาดเลกเพอรบการสนบสนนจากรฐหรอตอรอง
เพอทจะเขาถงตลาดไดมากขนทงสองกรณมความสอดคลอง
กบภาคปฏบตการของแนวคด“การพงตนเอง”ของไทยอยาง
นาสนใจ
เ กษตรกรผ ป ล ก ก ระ เท ย ม :
คณลกษณะสำคญ การปรบตว
ตอผลกระทบจากการคาเสร และ
ทศนะตอการพงตนเอง
คณลกษณะสำคญของเกษตรกร
งานศกษาการปรบตวตอผลกระทบของการคาเสร
กอนป2553ไมไดใหภาพทชดเจนมากเกยวกบคณลกษณะ
ของเกษตรกรสวนการศกษาครงนพบคณลกษณะบางประการ
ของเกษตรกรทสะทอนความเปราะบางของเกษตรกรไดอยาง
นาสนใจคณลกษณะเหลานไดแกอายทสงทกษะความรทตำ
มแหลงรายไดเพยงหนงแหลงและมหนสนซงสวนใหญเปนหน
ผกพนตอเนองในภาพรวมเกษตรกรกวารอยละ85.6มอาย
มากกวา40ปเกษตรกรทอายไมเกน40ปมเพยงรอยละ
16.4ในขณะทเกษตรกรทอายมากกวา60ปมรอยละ11.2
เกษตรกรเกอบสามในสคอ334รายหรอรอยละ74.2
จบการศกษาระดบประถมศกษาตอนตนหรอตำกวา
แผนภาพท 1
เปรยบเทยบความหมายของการปรบตวและการพงตนเอง
การปรบตว
1.การเสรมพลงตนเอง(Self-empowerment)
2.แนวทางในการจดการกบทรพยากรและผคนเพอแกปญหา
และบรรลเปาหมายในสถานการณทเปลยนแปลง
การพงตนเอง
1.การตอบสนองความตองการพนฐานและความอยรอดโดยใช
ทรพยากรและความสามารถของตนเองใหมากทสดไมเปน
ภาระผอน
2.ใชทรพยากรและความสามารถของประชาชนตามเงอนไข
และความตองการของประชาชน
3.การรวมมอชวยเหลอเกอกลกน
4.สรางเสรมความเขมแขงของความรวมมอใชทรพยากรของ
ตนเองไมเปนภาระใหผอนและชวยเหลอเกอกลระหวางกน
เปาหมายระยะสน:ลดความเปราะบางการบรรลเปาหมาย
ในระดบบคคล
เปาหมายระยะยาว:เปาหมายทยงยนมากขนซงจะสงผลตอ
การอยรอดระยะยาวของเกษตรกร
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 28
เกษตรกร279รายหรอรอยละ62.0ไมมรายได
ทางอนนอกจากรายไดจากการทำเกษตรในพนทปจจบนคอ
มรายไดแหลงเดยวขอมลในสวนนมความสมพนธกบทกษะอน
ๆในการประกอบอาชพดงพบวามเกษตรกรถงรอยละ73.8
ทตอบวาไมมทกษะในการประกอบอาชพอนนอกจากการ
ทำการเกษตร
เกษตรกรถงรอยละ95.6มหนสนและมเกษตรกร
เพยง20คนหรอรอยละ4.4เทานนททำการเกษตรดวยทน
ของตนเองไมตองกหนยมสนมเกษตรกรเพยง81รายหรอ
รอยละ18ททำการเกษตรโดยก เงนจากธนาคารเพอ
การเกษตรและสหกรณการเกษตร(ธ.ก.ส.)เพยงแหลงเดยว
สวนทกจากแหลงเงนกสองสามและสแหงมจำนวน260
ราย50รายและ22รายคดเปนรอยละ54.3,14.5และ
4.8ตามลำดบแหลงเงนกสำคญคอธ.ก.ส.และกองทน
หมบานสวนสาเหตทตองเปนหนเพราะ“ขาดเงนลงทนในการ
เพาะปลก”“ตนทนการผลตสงปยยาสารเคมตางๆ
ในมราคาแพง”แตเมอผลผลตทออกสตลาดมราคาถกลงทน
ลงแรงไปแลวไมคมทนบางครงผลผลตกไมไดตามเปาหมาย
เพราะม ปญหา เก ย วก บพ นธ พ ช สภาพดนและพ นท
ไมเอออำนวยเกดภาวะ“ลงทนไปบะไดตามเปา”เกษตรกร
ยงเปนหนจาก“การสงบตรเรยนหนงสอ”ซงเกษตรกร
กลาววา“เปนภาระทหนกทสด”และทายสดคอหนตอเนอง
ซงเกษตรกรตอบเปนเสยงเดยวกนวา“ใชไปแลวกมาใหม
ไมอยางนนจะไมม เงนมาใชจาย . . . .ปนส งปหนาก …”
เกษตรกรมากกวารอยละ80มรายไดลดลงหลงขอตกลงการ
คาเสรมผลบงคบใชคณลกษณะสำคญของเกษตรกรปรากฏ
ดงตารางท1
เกษตรกรสวนใหญเปนสมาชกสหกรณผปลกกระเทยมและ
เปนสมาชกกองทนหมบานดวยแตกลมทมความสำคญทสด
คอกลมกองทนหมบานซงใหความชวยเหลอดานเงนทนใน
ตารางท 1
คณลกษณะของเกษตรกรกลมตวอยาง
(n=450)
คณลกษณะของเกษตรกรกลมตวอยาง จำนวน รอยละ
เพศหญง 318 70.7
อาย41-60ป 326 72.4
ประถมตนหรอตำกวา 334 74.2
มรายไดแหลงเดยว 279 62.0
ไมมทกษะในการประกอบอาชพอน 332 73.8
พนทถอครองการเกษตรตำกวา5ไร 178 39.6
มหนสน 430 95.6
แหลงเงนกทำการเกษตรหนงแหลง 81 18.0
แหลงเงนกมากกวาหนงแหลง 332 73.6
รายไดลดหลงขอตกลงการคาเสรมผลบงคบใช 368 81.9
การประกอบอาชพสวนสหกรณซงในทางทฤษฎเปนการรวม
ตวกนของเกษตรกรเพอนำไปส“การพงตนเอง”นนกลบม
ความสำคญนอยกวา
29 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
การปรบตวตอผลกระทบจากขอตกลงการคาเสร
เกษตรกรมรปแบบการปรบตวไมตางจากทพบในการ
ศกษาป2550ดงทไดกลาวแลวเกษตรกรจำนวนไมนอยปรบ
ตวโดยยอมลดพนท เพาะปลกและรบเงนชดเชยจากรฐ
แตเกษตรกรทไมลดพนทเพาะปลกมจำนวนมากกวาเกอบ
2เทาครงทงเกษตรกรทลดและไมลดพนทเพาะปลกมรปแบบ
การปรบตวใกลเคยงกนคอพยายามปลกพชใหหลากหลาย
มากขนเขาสการผลตในระบบเกษตรพนธสญญาหาอาชพ
เสรมเชนเลยงไกเลยงปลาและปลกยางพาราซงประเดน
หลงนพบในสดสวนทตำมากมเกษตรกรบางรายใหขอมล
วาปรบตวดวยการลดรายจายเชนเหลาบหรและลดการใช
ปยเคมหนมาใชปยอนทรยมากขนเกษตรกรสวนใหญยงคง
เผชญปญหา“เดมๆ”คอรายไดตำมรายจายมากกวารายได
ทำใหมหนสนเกษตรกรกวาครงยนยนวาประสงคทจะปลก
กระเทยมตอไปเนองจากไมมพชชนดใดทใหรายไดเทากบ
กระเทยมกระเทยมยงเปนพชวฒนธรรมซงเกษตรกรมความ
เคยชนและคดวาทำไดดทสดสำหรบเกษตรกรการปรบตวจง
เปนไปเพอใหไดประกอบอาชพทตนถนดและสรางรายไดให
มากทสดรายไดทสงมความสำคญเพราะหมายถง“การปลด
หนมเงนจบจายใชสอยและสงลกเรยน”เจาหนาทของรฐ
ในพนทใหขอมลตรงกบเกษตรกรวาณปจจบนยงไมมพช
ชนดใดใหรายไดสงเทากบกระเทยม
ในภาพรวมเกษตรกรไมไดพอใจกบผลการปรบตว
ทเปนอยมากนกเนองจากไมวาจะทำงานหนกเทาไรกยงม
หนสนอยและรายไดยงไมพอกบคาใชจายและแมวาจะเปน
หนกนถวนหนาเกษตรกรกยงยนยนวาการมแหลงยมเงน
(จากเพอนหรอญาต)ทปลอดดอกเบยมแหลงเงนกดอกเบยตำ
เปนเงอนไขสำคญอนดบตนๆทสนบสนนการปรบตว
สวนเงอนไขอนดบรองๆลงมาคอมเงนออมทกนไวสำหรบ
การผลตและสามารถเขาถงแหลงขอมล/ขาวสารเกยวกบการ
ปลกและซอขายกระเทยมสวนเงอนไขทเปนอปสรรคตอการ
ปรบตวเปนเงอนไขดาน“ความร”คอ1)ขาดความรเกยวกบ
การบำรงดนและควบคมโรคและแมลงโดยไมใชสารเคม2)
ไมมความรดานการตลาดและอนๆ
ภายใตเงอนไขสนบสนนการปรบตวและอปสรรคตอ
การปรบตวขางตนเกษตรกรเสนอวาแนวทางสนบสนนการ
ปรบตวทตองการคอ1)ปยเคมราคาถกลง2)ปราบปรามการ
ลกลอบนำเขากระเทยมอยางจรงจง3)ประกนราคา(รายได)
4)ปรบปรงพนธกระเทยมใหไดผลผลตสงขน5)ใหความร
เกยวกบการบำรงดนควบคมโรคและแมลงโดยไมใชสารเคม
และ6)สนบสนนใหใชปยอนทรย(ปยคอก/หมก)
การวเคราะหสหสมพนธพบวาเงนทนมความสำคญ
อยางยงตอการปรบตวของเกษตรกรหากมเงนทนทตนทนตำ
มากขนเกษตรกรจะลดใชสารเคมลงหนมาผลตปยอนทรย
มากขนสวนในดานความรพบวาความรดานการผลตพชตอง
มาควบคกบความรดานการลดตนทนการผลตและทสำคญก
ค อ เกษตรกรให ความสำคญอย า งมากต อ “ความร ”
และบทบาทขององคกรทจะทำหนาทถายทอดความรดาน
ตางๆเชนการผลตปยชวภาพการบำรงดนโดยไมใชสารเคม
การควบคมโรคและแมลงโดยไมใชสารเคมเปนตน
การสนทนากลมพบกลม เกษตรกรท เรยนร ว า
การมงเนนการผลตเพอปอนตลาดไมใชการปรบตวทถกตอง
เพราะความไมแนนอนของราคาตนทนการผลตทสงทางทด
ควรหนมาลดรายจายสรางอาชพทางเลอกทเหมาะสมกบ
ตารางท 2
กลมทมความสำคญมากทสด
(n=450)
กลมทมความสำคญมากทสด จำนวน รอยละ
กลมกองทนหมบาน 201 40.5
สหกรณผปลกกระเทยม 119 26.3
กลมเกษตรกรปลกกระเทยม 43 9.5
ธ.ก.ส. 32 7.2
กลมออมทรพย 26 5.7
อนๆ/ไมตอบ 29 5.8
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 30
สภาพของพนทและทนทตนเองมเกษตรกรกลมนไดจดตง
ศนยเรยนรพอเพยงชมชนในอำเภอไชยปราการในป2552
โดยตงใจใหเปนแหลงเรยนรการเกษตรของชมชนตามแนวทาง
ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงยกระดบการสรางผลผลตและ
รายไดตามศกยภาพของพนทจดเปลยนของเกษตรกรเรมตน
จากความพยายามในการสรางรายไดเสรมดวยการเลยงหม
ซงเมอพบปญหากลนรบกวนกไดรบการสนบสนนจากเทศบาล
ใหปรบเปลยนรปแบบการเลยงโดยไปศกษาการเลยงหมหลม
ปลอดสารพษจากจงหวดลำพนแลวไดรบการสนบสนนจาก
เทศบาลในการขยายกจกรรมมาสการทำปยหมกจากมลหม
สามารถลดตนทนการผลตและตอมาขยายกจกรรมไปส
กจกรรมการเรยนรดานการอนรกษดนและนำการผลตพชผก
สมนไพรใหไดคณภาพมาตรฐานการทำการเกษตรแบบ
ธรรมชาตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงปลกหญาแฝกเพอการ
อนรกษดนและนำและปรบปรงบำรงดนดวยอนทรยวตถ
อยางไรกตามไมใชเกษตรกรทกรายทเขาสการปรบ
ตวในลกษณะนเกษตรกรหลายรายใหความเหนวาการปรบตว
ลกษณะนใชเวลานานกวาจะเหนผลและรายไดกไมมาก
เหมอนกบการขายกระเทยมและไมทนกบรายจายใน
ครอบครวซงภาระรายจายทหนกทสดกคอรายจายดานการ
ศกษาของบตรหลาน
ทศนะตอการพงตนเอง
จากการสนทนากลมและสมภาษณเชงลกเกษตรกร
แสดงทศนะตอ“การพงตนเอง”วาหมายถงสามารถพงพา
ตนเองไดทางเศรษฐกจคอหาเลยงตนเองไดไมเปนหน
หากจำเปนตองมหนสนตองสามารถชำระคนไดตามกำหนด
และคนในชมชนตองสามารถพงพาอาศยกนไดคอในขณะท
ตางคนตางพงตนเองกตองพงพาอาศยชวยเหลอกนไดดวย
ทนาสนใจเกษตรกรเหนวาแนวทางเศรษฐกจพอเพยงและ
การ“พงตนเอง”นนมสวนสนบสนนกนอยอยางไรกตาม
สำหรบโอกาสทจะพงตนเองไดนนเกษตรกรบางรายมความ
เหนวา“ลำบาก”ดวยสาเหตหลายประการเชนบตรหลาน
ตองเรยนหนงสอตองใชเงนลงทนในการเพาะปลกความไม
แนนอนในราคาสนคาเกษตรมสงและในการทำการเกษตร
”ใครๆกเปนหนกนทงนน”
คำจำกดความ“การพงตนเอง”ของเกษตรกรแมจะ
ไม ไดครอบคลมเทากบคำจำกดความท ได เสนอขางตน
แตสามารถกลาวไดวา“การพงตนเอง”ในความหมายของ
เกษตรกรไมแตกตางจากทศนะตอ“การพงตนเอง”ทเสนอไว
มากนก
อภปรายและวเคราะหผลการศกษา
เมอเชอมโยงผลการศกษาเขากบแนวคดการปรบตว
ซงใหความสำคญตอการลดความเปราะบางการพฒนาระยะ
ยาวและการพงตนเองกพบวามขอสงเกตหลายประการ
ขอสงเกตดานการปรบตว
ประการแรกปจจยดานอายอายทสงของเกษตรกร
ทำใหคาดเดาไดไมยากวาเกษตรกรมวถชวตทผกพนกบภาค
เกษตรโดยเฉพาะการปลกกระเทยมมาโดยตลอดคงเปนการ
ยากทจะปรบเปลยนการผลตหรอหนเหไปปลกพชชนดอน
อายทสงของเกษตรกรยงทำใหเขาใจไดวาเกษตรกรเหลานเผชญ
ปญหาการปรบตวเขาสระบบการผลตในกระแสโลกาภวตน
ซงเกษตรกรไมไดเปนผผลตโดยอสระอกตอไปแตไดกลายเปน
ผผลตในหวงโซอปทานซงตองการทงระบบคดและทกษะใน
การประกอบอาชพทแตกตางออกไปขอจำกดดานสงคม
เศรษฐกจของเกษตรกรดงไดกลาวขางตนจงไมเอออำนวยตอ
การปรบตวมากนกอยางไรกตามอายทสงกทำใหเกษตรกร
จำนวนหนงปลอดพนจากภาระคาใชจายดานการศกษาของ
บตรหลานประการทสองระดบการศกษาทไมสงเปนขอจำกด
อกประการหนงในการปรบตวแมการศกษาจะไมใชเครองบงช
ประการเดยวของความสามารถในการปรบตวแตปฏเสธไมได
วาระดบการศกษามความสำคญตอการทำความเขาใจตอการ
เปล ยนแปลงและสร า ง โอกาสในการประกอบอาชพ
แมเกษตรกรจะมทกษะทสงในการผลตกระเทยมแตเมอผนวก
ปจจยดานอายเขากบขอจำกดดานระดบการศกษาและทกษะ
อนๆในการประกอบอาชพทำใหเขาใจไดวาเกษตรกรมทาง
เลอกไมมากนกทางเลอกทจำกดในการประกอบอาชพเมอนำ
มาพจารณารวมกบความจำกดของปจจยการผลตคอทดน
และเงนทนในการประกอบอาชพรวมทงภาระหนสนกทำให
เกษตรกรกลมน เผชญกบขอจำกดท งในดานสงคมและ
เศรษฐกจทำใหโอกาสในการปรบตวเพอเผชญกบผลกระทบ
จากขอตกลงการคาเสรคอนขางตำความเปราะบางทง2
สวนขางตนสะทอน“ความจรง”ของสงคมเกษตรกรรมของ
ไทยซงมสถตยนยนชดเจนวาเกษตรกรสวนใหญมอายทสง
และการศกษาทตำซงไมไดหมายความวาจะไมสามารถ“เพม
ขดความสามารถ”ในดานตางๆไดแตจำเปนตองมวธการ
31 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
สนบสนนการเรยนรทเหมาะสมผลการศกษาในดานอปสรรค
ตอการปรบตวและแนวทางสนบสนนการปรบตวชชดวา
เกษตรกร“อายมาก”และ“การศกษานอย”เหลานใหความ
สำคญตอ“ความร”ไมวาจะเปนความรดานการตลาดการลด
การใชสารเคมความรเหลานเปนเครองมอสำคญในการเพม
สมรรถนะในการประกอบอาชพในยคโลกาภวตนทเกษตรกร
กลายเปนสวนหนงของหวงโซการผลตดงไดกลาวแลว
ประการทสามปญหาหนสนซงกลายเปน“เรองปกต”
สำหรบเกษตรกรแมในงานศกษานจะไมสามารถระบตวเลข
หนสนทชดเจนแตกพอจะคาดเดาไดจากคำพดของเกษตรกร
รายหนงทกลาววา“สมยกอนมหนสามสหมนกนอนไมหลบ
แลวสมยนมหนเปนแสนกยงอยไดชาวบานเปนหนกนทงนน”
หนสนเกดทงจากการลงทนและการบรโภคขอคนพบน
สอดคลองกบผลการวจยเกยวกบหนสนของครวเรอนเกษตรกร
ซงเผยแพรในป2552ซงยนยนวาโครงการกองทนหมบาน
และโครงการแปลงสนทรพยเปนทนทำใหเกษตรกรมหนสน
เพมขนเปนอยางมากเพราะเปดโอกาสใหประชาชนในชนบท
เขาถงแหลงเงนทนไดงายทงๆทไมมหลกประกนใดๆทงยง
เปนการขยายวงเงนกในขณะทรายไดเกษตรกรไมไดเพมขน
หนสนเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกรไทยเพมจากหนสน
82,485บาทในป2545เปน116,681บาทในป2550
(วทยาเจยรพนธ , 2552)ภาระหนสนทผกพนอยทำให
เกษตรกรตดอยในวงจรของการเปนหนและทสำคญนอกจาก
จะทำใหเกษตรกร“ยอมจำนน”เนองจากนอกจากจะมองไม
เหนโอกาสทจะเปนไทแลวยงทำให“มองไมเหน”ทางเลอก
อนๆนอกจากการกหนยมสนประการทสการปรบตวของ
เกษตรกรสวนใหญยงมงทการผลตเพอสรางรายไดแมวาการ
สรางรายไดจะนำมาซงภาระหนสนผกพนทเพมมากขนกตาม
ดงทไดกลาวแลววาเกษตรกรใหความสำคญเปนอนดบตนตอ
การมแหลงเงนยมปลอดดอกเบยและแหลงเงนกดอกเบยตำ
มากกวาการม“เงนออม”เพอการผลตและแมวาเกษตรกร
บางรายจะปรบตวดวยการลดคาใชจายดานการบรโภคแตทาง
เลอกนกไมใชทางเลอกทเกษตรกรใหความสำคญเปนอนดบตน
ประการทหาคอทนทางสงคมเกษตรกรมทนทางสงคมสง
แตเปนทนาเสยดายวาทนทางสงคมนไมสามารถ“ยกระดบ”
ไปสการสนบสนนการประกอบอาชพไดอยางมนยสำคญ
เกษตรกรยงมทศนะทไมดนกตอการรวมกลมแมจะมการรวม
ตวเปนสหกรณอยางชดเจนแตดวยสาเหตทงจากปญหาการ
บรหารจดการสหกรณและจากตวเกษตรกรเองซงขาดความ
เปนนำหนงใจเดยวกนทำใหสหกรณซงควรทจะทำหนาทใน
การสรางอำนาจตอรองและสนบสนนการประกอบอาชพ
ไมสามารถทำหนาทไดเปนทนาเสยดายวาเกษตรกรไมได
กลาวถงบทบาทในดานการรวมมอในกจกรรมเพอสงเสรมการ
ผลตและการตลาดทงทเกษตรกรคาดหวงเปนอยางมากจาก
สหกรณทงในดานการผลตการตลาดการประสานกบหนวย
งานและการเปนผใหความรเทาทปรากฏจากผลการศกษา
บทบาททคาดหวงจากสหกรณนาจะเปนไปไดยากหากทง
สหกรณและสมาชก ไม ได ร วมมอกนอย างจร งจ งหรอ
มเปาหมายในประเดนนรวมกนประเดนตางๆขางตน
ยนยน“ความเปราะบาง”ของเกษตรกรผปลกกระเทยมท
เปนกลมตวอยางของการศกษาครงนดวยความเปราะบางขาง
ตนทำใหมขอจำกดในการปรบตวและเมอมาเผชญกบปญหา
ทอยนอกเหนอความสามารถในการจดการของเกษตรกรไมวา
จะเปนปญหาปยแพงการลกลอบนำเขากระเทยมกทำใหการ
ปรบตวของเกษตรกรไมสามารถบรรลเปาหมายในระดบตน
คอมรายไดพอเลยงชพประการทหกประเดนทนาสงเกตอก
เชนกนคอการ“หนกลบมา”ใหความสำคญตอการลดใชสาร
เคมซงแมวา“จดเปลยน”จะมาจากความตองการในการลด
ตนทนการผลตมากกวาทจะคำนงถงสงแวดลอมในระยะยาว
แตกนบวาเปนนมตหมายทดและอาจนำไปสการปรบเปลยน
ในวธคด(หากปยเคมยงมราคาแพงอยางตอเนอง)ดงทไดพบ
วาเกษตรกรระบชดเจนวาเงอนไขทเปนอปสรรคตอการปรบตว
กคอการขาดความรเกยวกบการบำรงดนและควบคมโรค
และแมลงโดยไมใชสารเคมทงยงตองการการสนบสนนการ
ปรบตวในดานความรเกยวกบการบำรงดนควบคมโรคและ
แมลงโดยไม ใชสารเคมการสนบสนนให ใชปยอนทรย
(ปยคอก/หมก)อกดวยผลการศกษาในประเดนนทำให
สามารถพจารณาเชอมโยงไปถงกรณชาวไรขาวโพดใน
เมกซโกขางตนซงหนกลบมาทบทวนวถการผลตของตนเอง
เนองจากไมสามารถแบกรบภาระตนทนของปยเคมและยาฆา
แมลงไดประการทเจดผลการทดสอบความสมพนธทางสถตท
ระบวาเกษตรกรใหความสำคญอยางมากตอ“ความร”เชน
การผลตปยชวภาพการบำรงดนโดยไมใชสารเคมการควบคม
โรคและแมลงโดยไมใชสารเคมความรดานการผลตซงตอง
มาควบคกบความรดานการลดตนทนการผลตและบทบาท
ขององคกรทจะทำหนาทถายทอดความรยอมยนยนชดเจน
ถงความสำคญของการม“องคกร”ทจะทำหนาทในสวนน
ซงอาจจะปรากฏในรปของกลมเศรษฐกจพอเพยงขางตนหรอ
ศนยบรการถายทอดเทคโนโลยประจำตำบลประการทแปด
เมอผลการศกษาความสมพนธระหวางตวแปรทยนยนวาเงน
ทนทมตนทนตำมความสำคญอยางยงตอการปรบตวของ
เกษตรกรแตในขณะเดยวกนเกษตรกรมความสามารถจำกด
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 32
ในการชำระหนความทาทายจงกลบมาอยทประเดนการลด
รายจายซงเปนตวแปรสำคญทงในดานรายไดและเงนทน
รายจายดานการศกษาของบตรหลานเปนรายจายทเกษตรกร
กลาวขวญถงมากทสดประการทเกาแนวทางสนบสนน
การปรบตวทเกษตรกรเหนวาจำเปนนนในหลายกรณอย
นอกเหนอความสามารถในการจดการของเกษตรกรไมวาจะ
เปนเรองราคาปยการปราบปรามการลกลอบนำเขากระเทยม
การประกนราคาและปรบปรงพนธกระเทยมใหไดผลผลตสง
ขนบทบาทของรฐในการสนบสนนการปรบตวจงไมไดจำกดท
การสนบสนนการปลกพชทดแทนเทานน
ขอสงเกตดานการพงตนเอง
ประการทหนงในภาพรวมการปรบตวของเกษตรกร
ไม ไดทำให เกษตรกร“พ งตนเอง”ไดมากขนท ง โดยคำ
จำกดความของวบลยเขมเฉลมและของเกษตรกรเอง
เกษตรกรยงเผชญปญหารายไดตำและมหนสนตอเนอง
ภาวะนอาจปรากฏตงแตกอนขอตกลงการคาเสรมผลบงคบใช
และการคาเสรสงผลใหเกษตรกรจำนวนหนงเผชญความ
ทาทายดานการพงตนเองมากขนประการทสองการปรบตว
ของเกษตรกรในศนยเศรษฐกจพอเพยงนบวาเปนไปในทศทาง
ทใกลเคยงกบทพบในชมชนของชาวไรขาวโพดในเมกซโกทได
เสนอไวขางตนทงในดานแนวคดการพงตนเองและบทบาท
ของหนวยงานของรฐประการทสามนโยบายของรฐในการ
สนบสนนการปรบตวของเกษตรกรไมไดสนบสนนใหเกษตรกร
เขาสกระบวนการพงตนเองอยางนอยในมตของการจดการ
การเงนแมวาจะมความพยายามในการสนบสนนการดำเนน
ชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงแตนโยบายของรฐเชน
นโยบายประชานยมมงสการกอหนมากกวาทจะสนบสนนใหม
ชวตทปลอดหน
ขอเสนอแนะ
จากการประมวลผลการศกษาและการวเคราะห
ขางตนผศกษามขอสรปวาแมการคาเสรจะมผลบงคบใชมา
แลวกวา7ปแตแนวทางการปรบตวของเกษตรกรผปลก
กระเทยมกยงไมสามารถทำใหเกษตรกร“พงตนเอง”ไดอยาง
แทจรงปจจยทอธบายปรากฏการณนไมไดเปนปจจยในสวน
ของเกษตรกรเทานนแตยงเปนผลจากนโยบายของรฐซงเปน
ปจจยในเชงโครงสรางดวยขอเสนอของผเขยนจงเปนดงน
ในระดบนโยบาย
ในภาพรวมนโยบายสนบสนนการปรบตวของรฐควร
มงสการสนบสนนใหเกษตรกรสามารถ“พงตนเอง”ไดใน
ระยะยาวทงในดานของการ“ลดความเปราะบาง”และสราง
ปจจยท“เอออำนวย”ตอการพงตนเองเชนในดานการลด
ความเปราะบางอายทมากและการศกษาทนอยแมจะเปน
ปจจยทนำไปสความเปราะบางแตกสามารถจดการได
ดวยกระบวนการเรยนรทเหมาะสมและใชขอไดเปรยบดาน
ทนทางสงคมดวยการสนบสนนการเรยนรบนพนฐาน
การรวมกลมเพอปรบโลกทศนสรางความเชอมนในตนเอง
ทบทวนนโยบายทนำไปสการอำนวยความสะดวกในการกอหน
ดำเนนการเพอการลดภาระหนสนของเกษตรกรอยางยงยน
บนฐานคดทสนบสนนให เกษตรกรปรบวธคดทม งสการ
ผลตเพอสรางรายไดโดยไมคำนงถงตนทนทางสงคมและ
วฒนธรรม
สวนการสนบสนนการสรางปจจยท“เอออำนวย”
ตอการพ งตนเองรฐควรสรางส งแวดลอมทสนบสนน
“การเรยนร”และการถายทอดความรบนพนฐานของการม
สวนรวมสนบสนนใหเกษตรกรม“ความร”ทจำเปนตอการ
ประกอบอาชพในฐานะสวนหน งของหวงโซการผลต
และเพอความมนคงในอาชพในระยะยาวสนบสนนใหสหกรณ
มบทบาทสำคญในฐานะทเปนองคกรทสนบสนนการประกอบ
อาชพและการปรบตวเพอการพงตนเองของเกษตรกรในระยะ
ยาวนอกจากนนยงตองสนบสนนการสรางเงอนไขตางๆเชน
การพฒนาแบบรวมกลมการผลตและผลตซำอดมการณการ
ชวยเหลอซงกนและกนและการรกษาทรพยากรธรรมชาต
ขอเสนอตอเกษตรกร
ขอสรปหนงทไดจากการประมวลแนวคดเกยวกบ
การพงตนเองกคอการพงตนเองตองเรมตนจากการสราง
“จตสำนก”และ“อดมการณ”ขอคนพบจากการศกษาครงน
เปนเครองยนยนวาเกษตรกร“ตระหนก”ถงความสำคญของ
การเรยนรเพอทจะเพมสมรรถนะในการประกอบอาชพ
ใหความสำคญตอการรวมกลมเพอสรางความเขมแขง
และความสามารถในการพงตนเองในระยะยาว
ขอเสนอเพอคดตอ
การเชอมโยงผลการศกษาเรองการปรบตวเขา
กบ“การพงตนเอง”ทนำเสนอครงนเปนเพยง“บททดลองนำ
เสนอ”เพอชวนใหชวยกนคดตอไมวาจะเปนในดานความเปน
33 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ไปไดของการพงตนเองนยของการพงตนเองตอสงคม
สวสดการและความเปนจรงของการพงตนเองในสงคมไทย
ทงยงตองการความรอกมากทจะทำให“การพงตนเอง”
เปนจรงไดไมวาจะเปนแนวทางการสนบสนนการพงตนเองท
มความเฉพาะในเชงพนทการศกษาอยางลกซงในประเดนการ
ใหนยามความหมาย“การพงตนเอง”ของเกษตรกรรวมทง
รายการอางอง
โกมาตรจงเสถยรทรพย.(2547).พลวตสขภาพกบการพงตนเอง ภาคชนบท.กรงเทพฯ:นกวจยสงคมและสขภาพ.
ฉตรทพยนาถสภา.(2529).บานกบเมอง.นนทบร:สำนกพมพสรางสรรค.
ฉนทนาบรรพศรโชต,และสรชยหวนแกว.(2539).ความคดของผใหญวบลย เขมเฉลม.กรงเทพฯ:สำนกงานกองทนสนบสนน
การวจย.
ธนาทพยฉตรภตและคณะ.(มกราคม-มถนายน2549).พงตนเอง...ทางเลอกแหงทางรอดของสงคมไทย.วารสารสำนกบณฑต
อาสาสมคร.2(2),72-84.
มหาวทยาลยเกษตรศาสตร,คณะเศรษฐศาสตร,ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต,กลมFTAWatchและมลนธนโยบายสขภาวะ.
(2551).รายงานการวจยเรอง ผลกระทบของขอตกลงการคาเสรไทย-จน (ภายใตกรอบอาเซยน-จน) และการปรบตวใน
ระบบธรกจผก-ผลไม.เสนอตอสำนกงานบรหารและพฒนาองคความร.
มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ,สถาบนการจดการเพอชนบทและสงคม.(2548).ผลการศกษาการ
วเคราะหการเปดเสรทางการคา.กรงเทพฯ:ผแตง.(อดสำเนา)
สถาบนวจยและใหคำปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร.(2550). โครงการศกษาผลกระทบจากการจดทำ FTA ของไทยทมตอ
สาขาเกษตร.เสนอตอสำนกงานเศรษฐกจการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ.
เสรพงศพศ.(2553).ปฏรปสงคมไทย.กรงเทพฯ:สำนกพมพคลงปญญา.
เสรพงศพศ.(2008).พงตนเอง.สบคนเมอ11กนยายน2554,จากhttp://www.phongphit.com/content/view/410/62/
Bennett,JohnW.(1969).The Northern Plainsmen: Adaptive Strategy and Agrarian Life.Chicago:Aldine.
Espinoza,MalvaCifuentes.(1983).Self-RelianceandDependence:ALatinAmericanPerspective.World
Indicators Programme.UniversityofOslo.15(50).
Fuks,Metka.(1983).OntheConceptofSelf-Reliance.InTheChallengesofSouth-SouthCooperation.(Ed).by
Breda Paulic and Morjan Sveticic.(pp.427-443). Boulder,Colorado:WestviewPress.
Galtung,Johan,O’Brien,PeterandPreiswerk,Roy.(1980).Self-Reliance : A Strategy for Development.London:
Bogbe-L’OuverturePublications.
JohanGaltung.(2010).Self-Reliance.RetrievedDecember15,2010,fromhttp:www//transcend.org/galtung/self-
reliance/concept,practiceandrationale.pdf
King,Amanda.(2004).CIMMYT. Rural Mexico 10 years after the North American Free Trade Agreement: Coping
with a Landscape of Change.RetrievedMay28,2012,fromhttp://repository.cimmyt.org/xmlui/handle
/10883/10472004
Matthies,Volker.(March-April1979).CollectiveSelf-Reliance:ConceptandReality.Intereconomics,pp.76-79.
Moench,MarcusandDixit,Ajaya(2004).Adaptive Capacity and Livelihoods Resilience.RetrievedAugust25,
2010,fromhttp://www.ipcri.org/watconf/moench.pdf
“วธคดของเกษตรกร”ตอเรองการพงตนเองในยคการคาเสร
บทบาทของรฐในเชงนโยบายเพอสนบสนน“การพงตนเอง”
และเพอให“การพงตนเอง”เปนไปไดเปนตนประเดนเหลา
นมความสำคญในยคทการคาเสรและหวงโซอปทานได
กลายเปนสวนสำคญในการประกอบอาชพและวถชวต
ของเกษตรกร
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 34
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
งานวจยนสำรวจความลาการรบความรสกและการใชเวลาวางในผบรหารซงมการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบกลไก
และแนวทางการจดการเกดความลาของมนษยพบวายงหาขอสรปถงกลไกความลาในผบรหารนนไดไมชดเจนนกผวจยจงสนใจ
ศกษากลไกของความลาในผบรหารผานการรบความรสกและการใชเวลาวางทำกจกรรมในรปแบบตางๆโดยสำรวจจากผบรหาร
ระดบกลาง(n=30)ของบรษททมชอเสยงแหงหนงดวยเครองมอ1)แบบสอบถามความถของการใชเวลาวาง2)แบบสอบถาม
ระดบความลาและ3)เครองมอประเมนรปแบบการรบความรสกเพอพฒนาระบบประสาทสำหรบคนไทยซงผลการศกษาคอ1)
ผบรหารมความถในการใชเวลาวางทำกจกรรมทชอบนอยกวา1.75วนตอสปดาห(n=23)2)ผบรหารมความลาทางรางกาย
(n=12)และมความลาทางรางกายและจตใจ(n=7)และ3)ผบรหารขาดความสมดลในการรบความรสกขณะทำกจกรรมการ
ดำเนนชวต(n=22)เมอผบรหารมความชอบของการรบความรสกมากกจะมระดบของการรบความรสกทไวและจะมการใชเวลา
วางทบอยครงโดยมความลาทางรางกายทนอยดงนนผบรหารควรศกษาวธการจดการความลาทางรางกายผานการใชเวลาวางทำ
กจกรรมดวยความชอบของการรบความรสกทเหมาะสมสวนความลาทางจตอาจเกดจากความรสกภายในและความคดความเขาใจ
ในการแสดงบทบาทผบรหารในแตละบคคล
“การสำรวจความลา การรบความรสก และการใชเวลาวางในผบรหาร”
อาจารย ดร.ศภลกษณ เขมทอง ประธานสาขากจกรรมบำบดจตสงคม และรองคณบดฝายกจการนกศกษาและกจกรรมพเศษ
คณะกายภาพบำบด มหาวทยาลยมหดล
บทคดยอ
35 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
การทบทวนวรรณกรรม เมอมนษยทกคนมความตงใจในการใชสมองทำ
กจกรรมและดำเนนชวตในสภาวะทเรงรบกดดนซบซอน
และไรการสงวนพลงชวตยอมเกดทกขภาวะท รสกถง
ความออนเพลยเหนอยลาหมดแรงเบอหนายสบสนวนวาย
ไมอยากทำอะไรขาดพลงงานและขาดความสามารถ
ในการทำกจกรรมตางๆซงความรสกเชงนามธรรมเหลาน
เรยกวา“ความลา(Fatigue)”ทจะสงผลใหเกดความบกพรอง
ในความสามารถ3ดานไดแก1)ดานการรบร(Perception)
หมายถงการใชขอมลทแปลงมาจากการรบความรสกการมอง
เหนการไดยนการสมผสการไดกลนการรบรสและการ
เคลอนไหว2)ดานความคดความเขาใจ(Cognit ion)
หมายถงกระบวนการประมวลผลขอมลการเรยนรและการ
ประยกตใชปญญาในการปรบตวตอสงแวดลอมและ3)
ดานทกษะทางจตสงคม(Psychosocialskills)หมายถง
ความสามารถในการสอสารภายในและภายนอกตนเองเพอ
แสดงอารมณความรสกและความคดทมความสขตอ
สถานการณและบรบททางสงคมยกตวอยางคนทำงานท
รางกายสมบรณแตตองทำงานซำๆเปนเวลานานในตอน
กลางคนทำใหคนทำงานเกดความลาทางจตเมอคนทำงานไม
ทราบวาตวเองมความลาทางจตกยงคงยงทำงานตอไปเรอยๆ
บางครงนอนนอยจงสงผลใหความตนตวลดลงขาดงานบอย
ครงคณภาพของผลงานลดลงและทำใหตองเสยคารกษา
พยาบาลมากขนนนคอเมอตรวจประเมนทางประสาท
สรรวทยาของกลไกการเกดความลาทางจตกยนยนวาคลน
สมองของคนงานขางตนมขนาดลดลงและสงผลใหเกด
กระบวนการรคดปญญาชาลง(Murata,Uetake,Takasawa,
2005)และหากความลาของมนษยนนสะสมทกๆวนจนไมม
โอกาสไดรบการจดการความคดดวยวธการสขภาพจตศกษา
(Psychoeducation)การบำบดความคดความเขาใจส
พฤตกรรม(Cognitivebehavioraltherapy)การเรยนรอยาง
มชวตชวา(Activelearning)และการมสวนรวมทำกจกรรม
(Activityparticipation)แลวความลาทางจตกจะดำเนนไป
เปนภาวะความเครยดเชงลบทำใหรางกายตองปองกน
ความเครยดผานการทำงานอยางหนกของระบบจตประสาท
สรรวทยาเชนความเรวในการบรหารจดการความคดลดลง
คว ามสามา รถ ในกา รตระหน ก ร ถ ง สต ป ญญาลดลง
ความสามารถในการแสดงบทบาททางสงคมลดลงและความ
สขในการเปนพลเมองดลดลงซงรางกายจะสะสมความลา
อยางคอยเปนคอยไปใน5-10ปขางหนาของวงจรชวตของ
มนษยแตละคนจนเกดโรคความลาเรอรงในบนปลายชวตได
นอกจากนการศกษาสาเหตของความลาของมนษย
นนทผานมาพบวาเมอมการใชความคดในการควบคมเชง
บรหารจดการหรอการควบคมกระบวนการการรบรและการ
เคลอนไหวเพอกำกบพฤตกรรมตอเนองนานกวา2ชวโมง
จะสงผลใหเกดความลาทางจตถงแมจะไมสงผลกระทบตอ
ความสามารถในการจดจำขนตอนงายๆในการทำกจกรรม
กตามแตอาจแสดงความผดพลาดและขาดความเอาใจใสใน
ทกขนตอนหรอรายละเอยดของการทำกจกรรมขาดแรงจงใจ
และเกดแรงตานในขณะทำกจกรรมเกดความลำบากในการ
ควบคมระดบสตใหทำกจกรรมออกมาใหดทสดไมสามารถ
บรหารจดการงานทซบซอนไดอยางตอเนองเปนตน(Vander
Linden,Frese,&Meijman,2003)อกทงความลาจะเพม
มากขนเมอจตใจของมนษยไมสามารถควบคมตนเองได(Self-
regulation)เชนมนษยมความคดไมยดหยนมจตใจวตกกงวล
มการตดสนใจชาไมสามารถเรยนรความคดอนซบซอน
และเรมรบรถงความรสกออนลาแตอยางไรกตามมนษย
สามารถจดการความลาทางจตไดในหลายวธเชน1)เมอ
ทบทวนการทำงานทตองอาศยการควบคมตนเองใหมสมาธ
และระลกความทรงจำวาการรเรมทำงานดงกลาวมขอ
ผดพลาดอยางไรบางมการรคดเพอจดจำทนทในระดบสงถง
ตำอยางไร(Clarkson,Hirt,Chapman,&Jia,2011)
รวมทงมวธการสรางแรงจงใจใหกบตนเองขณะทำงานได
อยางไรมหลกฐานอะไรทเราคดวาตองใชความทรงจำมากกวา
หรอนอยกวาหรอพอๆกนกบการสรางแรงจงใจใหทำงานจน
ประสบผลสำเรจ(Muraven&Slessareva,2003)หรอถา
เราตองทำงานทซบซอนใหประสบผลสำเรจเราควรควบคม
ตนเองใหเกดแรงจงใจในการทำงานนนไดอยางไร(Muraven
etal.,2006)2)เมอทำงานทตนเองชอบตอเนองกนเปนเวลา
นานกวา3.5ชวโมงจนเกดแรงจงใจและคณภาพในการ
ทำงาน(Beckers,VanderLinden,Smulders,Kompier,
VanVeldhoven,&VanYperen,2004)3)เมอทำงานโดย
ออกแรงกายเทากบ30%ของความสามารถของการออกแรง
กายสงสดจนเกดความคดความเขาใจและความสามารถทาง
สตปญญา(Evstigneeva,Aleksandrov,Mathiassen,&
Lyskov,2012)4)เมอมภาวะผนำในตนเองเพอแสดงบทบาท
ในการทำงานรายบคคลและเปนทม(Hauschi ldt ,&
Konradt,2012)และ5)เมอใชเวลาวางทำกจกรรมทตองใช
ความสามารถทางรางกายความคดความเขาใจและสงคม
ดวยความถและความพงพอใจอยางเหมาะสม(Khemthong,
2010)
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 36
สำหรบการศกษาความลาในผบรหารนนยงหาขอ
สรปถงกลไกความลาไดไมชดเจนนกผเขยนจงขอทบทวน
วรรณกรรมเพมเตมซงพบวามทฤษฎศกษาการพฒนารป
แบบของสมองทมภาวะผนำแตกตางกน(McAdam,2002)
กลาวคอในแตละบทบาทของคนเกดจากการทำงานของสมอง
สองซกซงแยกหนาทของระบบลมบก(แกน)และระบบซรบล
(ชนนอก)ไดแกสมองชนนอกซกซายแสดงรปแบบของคน
ชอบคดวเคราะหสมองแกนซกซายแสดงรปแบบของคนชอบ
ขอมลทมาจากความรสกสมองชนนอกซกขวาแสดงรปแบบ
ของคนชอบรเรมจนตนาการและสมองแกนซกขวาแสดงรป
แบบของคนชอบรสกสรางสมพนธภาพกบผอนอยางไรกตาม
เมอสมองชนนอกและแกนทำงานประสานกนจะทำใหคนเราม
ความคดแกไขปญหาจากอารมณและพฤตกรรมในรปแบบ
เฉพาะเชนคนทใชสมองแกนจะชอบทำงานประจำ
กบทมปฏบตการทมลกษณะและความคดคลายกน
และคนทใชสมองชนนอกจะชอบปรบกลยทธและวสยทศนใน
ระบบงานทซบซอนมทางเลอกมพลงงานสงแตอาจนำไป
ปฏบตไมไดจรงเสมอไปคนทมสมองซกซายเดนจะชอบทำงาน
วางแผนระบบขบเคล อนองคกรทท าทายและซบซอน
และคนทมสมองซกขวาเดนจะชอบปรบเปลยนองคกรดวยวสย
ทศนโดยไมคำนกถงเงอนไขของเวลา(Herrmann,1989)
ทงนผบรหารควรพฒนาการทำงานของสมองสองซกผานกลไก
การรบรความเปนจรงของตวเองความคดสรางสรรค
และความสามารถในการสรางแรงจงใจ(Maslow,1968)
แตในความเปนจรงบคคลทสามารถรบรความเปนจรงของตว
เองมนอยกวา1-2%ของประชากรเนองจากการพฒนาการ
ทำงานของสมองสองซกและการสรางประสบการณชวตท
แตกตางกนในแตละบคคล(Cook-Greuter ,1999)
และตอมาในปพ.ศ.2552มการประเมนการทำงานของสมอง
ในผบรหารแลวแบงเปน4มตไดแกมตของพฒนาการทาง
จตวทยามตของการรสตระดบสงมตของการปรบใชสมอง
อยางประณตและมตของสภาวะผนำโดยใหผบรหารฝกสมาธ
และทำกจกรรมทตองใชการทำงานของสมองแยกสวน
(TranscendentalMeditationorConsciousness,TC)
เชนการรบความร ส ก การเคล อนไหวการวางแผน
การตดสนใจการแกไขปญญาการใหเหตผลการแสดง
อารมณการใชจนตนาการเปนตนแลวสรปผลวาในหนวย
งานนมผบรหารใชการทำงานของสมองในแตละมตมากนอย
เพยงใด(Harung,Travis,Blank,&Heaton,2009)จะเหน
วาตวอยางการศกษาเกยวกบTCขางตนสามารถประเมน
ทกษะการทำงานของผบรหารไดและอาจนำมาวเคราะหถง
ความสขความสามารถของผบรหารในการจดการความลาขณะ
ทำกจกรรมการดำเนนชวตอนๆเชนการดแลตนเอง
การศกษาการใชเวลาวางและการมสวนรวมในสงคม
เปนตนดงนนผวจยจงสนใจศกษากลไกของความลาในผ
บรหารผานระดบและความชอบของการรบความรสกรวมทง
รปแบการใชเวลาวางทอาจจดการความลาทางจตดวยการปรบ
เปลยนระดบและความชอบของการรบความรสกใดๆ
ระเบยบวธวจย
งานวจยครงนไดทำการประเมนผบรหารระดบกลาง
จำนวน30คน(n=30)ของบรษททมชอเสยงแหงหนง
โดยความสม คร ใจและค ด เล อกแบบ เฉพาะ เจาะจง
ดวยเครองมอ1)แบบสอบถามความถของการใชเวลาวาง
(ClassificationofLeisureParticipationหรอCLPScale)
(Khemthong,2007)โดยใหผตอบแบบสอบถามระบจำนวน
วนตอสปดาหทมสวนรวมทำกจกรรมจำนวน29รายการ
และคำนวณคะแนนทกรายการและแยกกลมกจกรรมทาง
รางกายสงคมความคดสรางสรรคและการไมใชรางกาย
ทงนใชแบบสอบถามฉบบภาษาไทยซงแปลจากตนฉบบภาษา
องกฤษทวจยในชาวออสเตรเลยผมสขภาพดซงใชการแบง
ขอมลท1.75วนตอสปดาห2)แบบสอบถามระดบความลา
( T h e Fa t i g u e Sca l e ) (Cha l d e r , Be r e l ow i t z ,
Pawlikowska,Watt,Wessely,Wright,etal.1993)2
ซงแบบทดสอบนเรยงคำตอบแบบมาตรวดของลเครท(Likert
‘sScale)ไดแก นอยกวาปกต ถงมากกวาปกตมาก
ประกอบดวยคำถาม8ขอทใชวดอาการรนแรงของความลา
ทางรางกายและอก8ขอทใชวดอาการรนแรงของความลา
ทางจตซงใชการแบงขอมลท2คะแนนและ3)เครองมอ
ประเมนรปแบบการรบความรสกเพอพฒนาระบบประสาท
สำหรบคนไทยซงพฒนาโดยรศ.เทยมศรคำจกรและคณะ
(2550)ในรปแบบซอรฟแวรประมวลผลคำถามทเกยวกบ
2แปลจากตนฉบบภาษาองกฤษเปนภาษาไทย(forwardtranslation)โดยผแปล2ทานจากนนแปลจากภาษาไทยเปนภาษาองกฤษโดยผแปลคนท3
(backwardtranslation)และไดนำมาเปรยบเทยบและทำการปรบใหมความหมายตรงกบตนฉบบและสำนวนอานงายสำหรบคนทวไปตามกระบวนการ
มาตรฐาน
37 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
ความชอบและระดบความไวของประสบการณในการรบความ
รสกขณะทำกจกรรมการดำเนนชวตเชนชอบใหมคนอยราย
รอบตว(ไมเคย,นอยครง,บางครง,บอยครง,หรอทกครง)
ถกดงความสนใจไดงายโดยส งของทมสสดใส(ไม เคย,
นอยครง,บางครง,บอยครง,หรอทกครง)เปนตนซงใชการ
แบงขอมลท50%ของแตละการรบความรสกจากนนนำ
ขอมลของตวแปรทงหมดมาหาคำนวณสถตเชงพรรณนาและ
เ ช ง ค ว า มส ม พ น ธ ท ร ะ ด บ น ย สำ ค ญท า ง ส ถ ต 9 5%
ดวยโปรแกรมSPSSforWindowsversion11.5(©2005
SPSSInc.,Chicago,Illinois)
ผลการศกษา ผลการสำรวจดวยเครองมอขางตนในผบรหารระดบ
กลางอาย38.56+6.70ป(n=30)ดงแสดงในตารางท1
แลวนำขอมลมาแจกแจงในรายบคคลพบวา1)ผบรหารม
ความถในการใชเวลาวางทำกจกรรมทชอบนอยกวา1.75
วนตอสปดาห(n=23)ในกจกรรมเพอรางกาย(n=2)
ในกจกรรมเพอสงคม(n=5)ในกจกรรมเพอสรางสรรค(n=
4)ในกจกรรมเพอรางกายกบสรางสรรค(n=3)ในกจกรรม
เพอรางกายกบสงคม(n=3)ในกจกรรมเพอสงคมกบ
ผอนคลาย(n=1)ในกจกรรมเพอสงคมกบสรางสรรค(n=
2)ในกจกรรมเพอรางกายกบสงคมกบสรางสรรค(n=2)
และในกจกรรมเพอสงคมกบสรางสรรคกบผอนคลาย(n=1)
2)ผบรหารมความลาทางรางกาย(n=12)และมความลาทาง
จตและทางรางกาย(n=7)และ3)ผบรหารมความสมดลใน
การรบความรสกขณะทำกจกรรมการดำเนนชวต(การสมผส,
การมองเหน,การไดยน,การดมกลน,การรบรสและการ
เคลอนไหว)(n=8)นอกนนขาดความสมดลหรอมระดบของ
การรบความรสกทมากหรอนอยเกนไป(n=22)ไดแก
ควรเพมความรสกใหไวตอกจกรรมการสมผส,การเคลอนไหว,
หรอการดมกลนขณะทควรลดความรสกทไวตอกจกรรมการ
สมผส,การเคลอนไหว,การดมกลน,การรบรส,การมองเหน,
หรอการไดยนนอกจากนเมอคำนวณขอมลของตวแปรขางตน
ดวยการหาความสมพนธระหวางตวแปรอยางดกพบวา1)
ความสมพนธเชงลบระหวางระดบของการรบความรสกกบ
ความชอบของการรบความรสกทางการเคลอนไหว(r=-0.57,
p<0.05)และการดมกลน(r=-0.42,p<0.05)2)
ความสมพนธเชงบวกระหวางการใชเวลาวางทำกจกรรมเพอ
รางกายกบความชอบของการรบความรสกทางการมองเหน(r
=0.37,p<0.05)และการเคลอนไหว(r=0.37,p<
0.05)3)ความสมพนธเชงบวกระหวางการใชเวลาวางทำ
กจกรรมเพอสงคมกบความชอบของการรบความรสกทางการ
เคลอนไหว(r=0.55,p<0.05)4)ความสมพนธเชงลบ
ระหวางความลาทางรางกายกบความชอบของการรบความ
รสกทางการสมผส(r=-0.47,p<0.05),การมองเหน(r=
-0.50,p<0.05)และการรบรส(r=-0.48,p<0.05)และ
5)ไมพบความสมพนธระหวางความลาทางจตกบตวแปรใดๆ
(p>0.05)
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 38
บทวจารณ 1 ) ผ บร หารร จ ก ใช เ วลาว า งทำก จกรรมเพ อ
ผอนคลาย(n=28)แตไมสมดลกบการใชเวลาวางทำ
กจกรรมในมตอนๆซงแสดงถงการใชเวลาทำงานมากจนไมม
เวลาวางทำกจกรรมในมตอนๆนอกเหนอจากการผอนคลาย
2)ผบรหารประมาณ63.33%ทมความลาและมความเสยง
ตอการเกดทกขภาวะในอนาคตหากไมไดรบการใหความรเชง
จตศกษา(Psychoeducation)ในการจดการความลาดวย
ตนเอง(Fatigueself-management)เชนการสงวน
พลงงานและการใชเวลาใหพอเหมาะในกจกรรมเพอรางกาย
กจกรรมเพอสงคมและกจกรรมเพอสรางสรรคและกจกรรม
เพอผอนคลายเปนตนและ3)ผบรหารประมาณ73.33%
จำเปนตองไดรบการฝกทกษะการรบความรสกทหลากหลายใน
กจกรรมการดำเนนชวตเพอการควบคมตนเองอยางเหมาะสม
มฉะนนระบบประสาทการรบความรสกทไมสมดลอาจสงผลให
เกดความลาทางจตและไมสามารถจดการความลาทางจตผาน
การใชเวลาวางทำกจกรรมการดำเนนชวตไดอยางแทจรง
ซงการศกษากลมตวอยางผบรหารครงนสามารถอธบายกลไก
ของการเกดความลาทางรางกายทมากกวาปกตในกลมผบรหาร
ทมระดบและความชอบของการรบความรสกทมากเกนไป
จนไมมเวลาทำกจกรรมเพอรางกายหรอสงคมกบในกลมผ
บรหารทมความชอบจากการรบความรสกทนอยเกนไป(ผาน
กจกรรมการมองเหนหรอการรบรสหรอการสมผส)สำหรบ
กลไกของการเกดความลาทางจตของผบรหารนนอาจเกดจาก
ตารางท 1คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรในการศกษา(n=30)
Variable Mean (SD)
PhysicalLeisure 2.82(1.61)
SocialLeisure 2.01(0.77)
CreativeLeisure 2.09(1.23)
PassiveLeisure 3.30(1.14)
PhysicalFatigue 2.22(0.39)
MentalFatigue 1.90(0.48)
SensoryPreferenceSight 61.33(11.68)
SensoryPreferenceSound 59.67(11.23)
SensoryPreferenceSmell 56.83(16.80)
SensoryPreferenceTaste 53.58(11.52)
SensoryPreferenceTouch 60.25(12.65)
SensoryPreferenceMovement 54.67(13.78)
SensoryThresholdSight 34.92(10.78)
SensoryThresholdSound 40.58(7.76)
SensoryThresholdSmell 36.42(10.29)
SensoryThresholdTaste 36.92(10.92)
SensoryThresholdTouch 48.50(11.76)
SensoryThresholdMovement 46.00(8.52)
39 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ความรสกภายในตวตนและความคดความเขาใจในแตละ
บคคลทเกดจากการเรยนรแลวสะสมเปนประสบการณในการ
แสดงบทบาทผบรหารเชนการควบคมตนเองการสรางแรง
จงใจการรสตการมสมาธการรบรความเปนจรงของตนเอง
และการจดการความลาทางรางกายดวยตนเองแตในอนาคต
คงตองมการศกษาวจยเปรยบเทยบประสทธผลของการจดการ
ความลาทางรางกายและจตผานการปรบระดบและความชอบ
ของการรบความรสกอยางเหมาะสมและการปรบรปแบบการ
ใชเวลาวางทำกจกรรมทหลากหลายมตในผบรหารแตละ
บคคลดวยระยะเวลาและความถทเหมาะสม
บทสรป
ผบรหารทกคนมความต งใจในการใชสมองทำ
กจกรรมการดำเนนชวตในสภาวะทเรงรบกดดนซบซอน
แตควรศกษาวธการสงวนพลงชวตเพอจดการความลาทาง
รางกายผานการใชเวลาวางทำกจกรรมเพอรางกายหรอสงคม
และการปรบระดบและความชอบของการรบความรสกขณะทำ
กจกรรมอยางเหมาะสมรวมทงควรพฒนาความคดความ
เขาใจในการรบรความลาทางจตขณะทำกจกรรมเชนรสก
ออนเพลยเหนอยลาหมดแรงเบอหนายสบสนวนวาย
ไมอยากทำอะไรขาดพลงงานแลววเคราะหสาเหตหลกใน
การเกดกลไกของความลาทางจตในปจจบนผานกจกรรมการ
แลกเปลยนเรยนรในกลมผบรหารทมความลาทางจตทคลาย
กนและ/หรอรวมกบผเชยวชาญในการจดการความลาทางจต
เพอเตรยมความพรอมความเชอมนความสามารถและความ
สขดวยตนเองในการใชชวตทำกจกรรมการดำเนนชวตเชน
ผบรหารทรจกดแลตนเองดวยการใชเวลาวางออกกำลงกาย
เขากลมแลกเปลยนเรยนรเพอการพฒนาทกษะการบรหาร
จดการอยางตอเนองและจดตงกลมทำงานเพอชวยเหลอผ
ดอยโอกาสในสงคมเปนตน
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 40
เอกสารอางอง
Beckers,D.G.J.,VanderLinden,D.,Smulders,P.G.W.,Kompier,M.A.J.,VanVeldhoven,M.J.P.M.,&VanYperen,
N.W.(2004).WorkingOvertimeHours:RelationswithFatigue,WorkMotivation,andtheQualityofWork.
Journal of Occupational & Environmental Medicine,46(12),1282-1289.
Chalder,T.,Berelowitz,G.,Pawlikowska,T.,Watt,S.L.,Wessely,S.,Wright,D.,etal.(1993).Developmentofa
fatiguescale.Journal of Psychological Research,37(2),147-153.
Clarkson,J.J.,Hirt,H.R.,Chapman,D.A.,&Jia,L.Theimpactofillusoryfatigueonexecutivecontrol:do
perceptionsofdepletionimpairworkingmemorycapacity?(2011).Social Psychological and Personality
Science,2(3),231-238.
Cook-GreuterS.(1999).Postautonomous ego development: its nature and measurement [Doctoral dissertation].
Cambridge,MA:HarvardGraduateSchoolofEducation.
Evstigneeva,M.,Aleksandrov,A.,Mathiassen,S.E.,&Lyskov,E.(2012).Concurrentcognitivetaskmayimprove
motorworkperformanceandreducemusclefatigue.Work: A Journal of Prevention, Assessment and
Rehabilitation,41(1),2893-2896.
Harung,H.,Travis,F.,Blank,W.,&Heaton,D.(2009).Higherdevelopment,brainintegration,andexcellencein
leadership.Management Decision,47(6),872-894.
Hauschildt,K.,&Konradt,U.(2012).Theeffectofself-leadershiponworkroleperformanceinteams.Leadership,
8(2),145-168.
Herrmann,N.(1989).The Creative Brain. Lake Lure.NC:BrainBooks..
Khemthong,S.(2010).Influenceoffatigueonleisureandqualityoflifeinwomenwithchronicconditions.Annual
in Therapeutic Recreation,18(5):79-86.
Khemthong,S.(2007).The Relationship between frequency and satisfaction of leisure participation and health-
related quality of life in women with fatigue secondary to chronic illness [PhD Thesis].Perth:Curtin
UniversityofTechnology.
Maslow,A.H.(1968).Towards a Psychology of Being.2nded.NewYork,NY:VanNostrandReinhold.
McAdam,N.(2002).Abrainstylesmodelofchangeresponsivenessanddistributedleadershipin21stcentury
networkorganizations.International Journal of Organizational Behaviour,5(7),213-241.
Murata,A.,Uetake,A.,&Takasawa,Y.(2005).Evaluationofmentalfatigueusingfeatureparameterextracted
fromevent-relatedpotential.International Journal of Industrial Ergonomics,35(8),761–770.
Muraven,M.,Shmueli,D.,&Burkley,E.(2006).Conservingselfcontrolstrength.Journal of Personality and Social
Psychology,91(3),524-537.
Muraven,M.,&Slessareva,E.(2003).Mechanismsofself-controlfailure:motivationandlimitedresources.
Personality and Social Psychology Bulletin,29(7),894-906.
VanderLinden,D.,Frese,M.,&Meijman,T.F.(2003).Mentalfatigueandthecontrolofcognitiveprocesses:
effectsonperseverationandplanning.ACTA Psychologica (Amsterdam),113(1),45-65.
41 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
ประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนได
ตงเปาหมายรวมกนคอการรวมตวเปนประชาคมเศรษฐกจ
อาเซยนอยางสมบรณภายในป2558(กลมงานนโยบายกรม
อาเซยน,2554)โดยมทมาจากแนวคดทวา“อาเซยนจะรวมตว
กนเปนตลาดหรอฐานการผลตเดยวกน”(Singlemarketand
productionbase)ซงหมายความวาจะตองมการเคลอนยาย
ปจจยการผลตไดอยางเสรเสมอนอยในประเทศเดยวกน
สามารถดำเนนกระบวนการผลตในประเทศใดกไดโดยใช
ทรพยากรทงวตถดบและแรงงานจากหลายประเทศเพอนบาน
มาใชในการผลตปราศจากอปสรรคในดานภาษและมาตรการ
ทมใชภาษตลอดจนมการสรางมาตรฐานของสนคาและกฎ
ระเบยบตางๆรวมกนตลอดจนการคาและการบรการระหวาง
กนจะทำไดอยางเสรโดยไมมภาษมากดกนการเคลอนยาย
แรงงานจะเปนไปอยางเสรกลาวคอผทมใบประกาศนยบตร
รบรองฝมอแรงงานของประเทศสมาชกหนงสามารถเขาไป
ทำงานในประเทศใดกไดในกลมประเทศสมาชกอาเซยนดวย
กนเชนเดยวกบหลกการของสหภาพยโรปทประชากรของ
สหภาพยโรปทง27ประเทศสามารถเขาไปอยอาศยและ
ทำงานในประเทศสมาชกสหภาพยโรปประเทศใดกไดโดยไม
จำเปนตองมใบอนญาตเขาทำงานและจะตองไดรบการปฏบต
ในการจางงานสวสดการสงคมและประโยชนดานภาษท
เทาเทยมกนกบประชากรชาตนนๆนอกจากนยงสามารถให
สมาชกในครอบครวเขาไปพำนกอาศยดวยไดโดยไมคำนงถง
สญชาตของสมาชกในครอบครวและจะตองไดรบการยอมรบ
คณสมบตทางวชาชพซงกนและกนรวมทงสามารถเดนทาง
เขาออกอยางเสรในประเทศสมาชกสหภาพยโรปไดทง27
ประเทศ(อภญญาเลอนฉว,2553)
จากนโยบายดงกลาวนผลกระทบทจะเกดขนตอ
ประเทศไทยในเชงบวกคอการคาเสรจะทำใหเกดการขยายตว
การใชแรงงานเดกกบการกาวเขาสประชาคมอาเซยน
เสาวธาร โพธกลด นกวจยประจำสถาบนทรพยากรมนษย
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ของภาคการผลตและภาคแรงงานอนจะนำไปสความตองการ
แรงงานไรฝมอและกงฝมอมากขนในอตสาหกรรมตางๆเชน
อตสาหกรรมยางสงทออญมณและเครองประดบสงผลให
อตราคาจางสงขนนอกจากนมาตรฐานแรงงานหรอคณภาพ
ชวตของผใชแรงงานในกระบวนการผลตตางๆจะสงขน
ความกาวหนาในอาชพสำหรบแรงงานทมฝมอและกลม
ผเชยวชาญเฉพาะดานจะอยในระดบทสงขนการเปดเสร
ทางการคาจะชวยสงเสรมสภาพแวดลอมในการทำงานใหดขน
ตลอดจนสวสดการของผใชแรงงานในธรกจขนาดกลางและ
ขนาดใหญเชนอตสาหกรรมสงทออญมณและธรกจบรการ
เปนตน(ดร.ตรณพงศมฆพฒนและคณะ,2544)ขณะท
ผลกระทบในเชงลบจากการเคลอนยายแรงงานอยางเสร
อาจจจะทำใหเกดการเคลอนยายของแรงงานมฝมอของไทยไป
ประเทศทใหคาตอบแทนสงกวาเชนสงคโปรมาเลเซย
และบรไนถงแมวาการเคลอนยายแรงงานเสรดงกลาวใน
เบองตนจะเปนเพยงการเคลอนยายแรงงานในกลมมฝมอ
จำกดเฉพาะ7อาชพหลกแตอยางไรกตามกไมสามารถ
ปฏเสธไดวาในปจจบนแตละประเทศในกลมประเทศอาเซยน
ตองจางแรงงานตางดาวจากประเทศทมคาแรงตำกวาเพอ
ลดตนทนการผลตของตนใหตำทสด
ประสานไตรรตนวรกลผวาการธนาคารแหง
ประเทศไทยกลาวไวในการปาฐกถาพเศษเรอง“ทศทางการ
ดำเนนงานตามนโยบายการเงนภายใตบทบาทของภมภาค
เอเชยทมความทาทายมากขน”(ธนาคารแหงประเทศไทย,
2554)วาการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนอยางเตมรป
แบบภายในป2558จะเปนจดเปลยนครงสำคญของเศรษฐกจ
ไทยในทกดานทงการคาการบรการการเคลอนยายการลงทน
รวมถงดานแรงงานและเงนทนโดยเฉพาะในกรณเรอง
แรงงานซงผประกอบการไทยกำลงเผชญปญหาการขาดแคลน
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 42
ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
แรงงานไรฝมอและสงคมไทยกำลงเขาสวยชราภาพปญหา
ดงกลาวทำใหอตสาหกรรมทเนนใชแรงงานไทยสญเสยความ
สามารถในการแขงขนไป
สำหรบประเทศไทยในหลายทศวรรษทผานมาไดม
การจางแรงงานตางดาวเขามาเปนแรงงานทดแทนแรงงาน
ไทยจำนวนมากทงในภาคอตสาหกรรมและภาคการเกษตร
รฐบาลไทยไดเรมมนโยบายอนญาตการจางแรงงานขามชาต
จากประเทศเพอนบานทมสถานะเปนผหลบหนเขาเมอง
ผดกฎหมายโดยอาศยอำนาจตามพระราชบญญตคนเขาเมอง
พ.ศ.2522และพระราชบญญตการทำงานคนตางดาวพ.ศ.
2521ซงอนญาตใหจางผหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมายทอย
ระหวางรอการสงกลบโดยอนญาตใหอาศยอยในประเทศไทย
เปนการชวคราวตงแตพ.ศ.2535โดยเรมใหมการจาง
แรงงานขามชาตจากพมาในพนทจงหวดชายแดนไทย–พมา
10จงหวดไดแกเชยงรายเชยงใหมกาญจนบรตากระนอง
ประจวบครขนธแมฮองสอนราชบรเพชรบรและชมพร
หลงจากนนกเปดใหมการจางแรงงานขามชาตเพมขนเปนสาม
สญชาตคอพมาลาวและกมพชาในพนทจงหวดอนๆ
ทขาดแคลนแรงงาน(พระราชบญญตการทำงานคนตางดาว
2521)ตอมารฐบาลไทยมนโยบายการจดการแรงงานตางดาว
ทงระบบโดยใหแรงงานตางดาวททำงานในประเทศไทย
ทงหมดไมวาจะเคยขออนญาตทำงานหรอไมรวมทงครอบครว
ผตดตามมาขนทะเบยนรายงานตวตอกระทรวงมหาดไทย
และขออนญาตทำงานกบกระทรวงแรงงานโดยมจดประสงคท
ตองการทราบจำนวนแรงงานขามชาตในประเทศไทยทงหมด
เพอนำไปสกระบวนการทำใหถกกฎหมาย(Legalization)
โดยการใหประเทศตนทางพสจนสญชาตและออกเอกสารแทน
หนงสอเดนทางตอไป
คนตางดาวทำงานอยในประเทศไทยในไตรมาสท3
ป2553มจำนวนประมาณทงสน1,228,467คนเมอเทยบกบ
ชวงเดยวกนของป2552โดยลดลงคดเปนรอยละ6.81
จำแนกเปนคนตางดาวเขาเมองถกกฎหมายจำนวน217,635
คนคด เปนร อยละ22 .11และคนต างด าว เข า เม อง
ผดกฎหมายจำนวน956,832คนคดเปนรอยละ77.89
(กรมการจดหางาน,2553)คนตางดาวทเขาเมองผดกฎหมาย
เหลานสามารถแบงออกเปน2ประเภทดวยกนคอ1)
ชนกลมนอยจำนวน24,577คนและ2)ผท ไดรบการ
ผอนผนใหอยในราชอาณาจกรเปนการชวคราวตามมตคณะ
รฐมนตร(พมาลาวกมพชา)จำนวน932,255คนเมอ
เปรยบเทยบกบชวงเดยวกนของปกอนทพบวาลดลงถงรอยละ
14.18(กรมการจดหางาน,2553)โดยสดสวนของคนตางดาว
ทเขาเมองผดกฎหมายแสดงตามรปภาพท1
แรงงานตางดาวทเขาเมองผดกฎหมายสวนใหญเปนแรงงานท
ไมใชทกษะฝมอหรออยในประเภทอาชพงานพนฐานเชน
รปภาพท 1สดสวนของคนตางดาวเขาเมองผดกฎหมาย
ทมา:กรมการจดหางาน
ผรบใชในบานกรรมกรแรงงานดานการผลตและแรงงานใน
ภาคการเกษตร(พจารณาจากตารางท1)
43 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ตารางท 1จำนวนคนตางดาวเขาเมองผดกฎหมาย3สญชาต(พมาลาวกมพชา)จำแนกตามอาชพทไดรบอนญาตใหทำงาน
และประเภทกจการเดอนกนยายน2553
ประเภทกจการ นายจาง/
กจการ (แหง) รวม 3 สญชาต
(คน) พมา (คน)
ลาว (คน)
กมพชา (คน)
รวม 216,695 932,255 812,984 62,792 56,479
ตำแหนงกรรมกร 151,757 844,329 741,213 50,290 52,826
ประมง 4,554 28,918 21,781 906 6,231
ตอเนองประมงทะเล 5,059 101,849 99,031 519 11,476
เกษตรและปศสตว 41,294 171,857 149,333 11,048 13,046
กจการกอสราง 23,335 148,211 129,353 5,812 3,637
กจการตอเนองการเกษตร 5,102 59,106 53,633 1,836 185
ตอเนองปศสตวโรงฆาสตวชำแหละ 952 5,775 5,228 362 1,375
เหมองแร/เหมองหน 204 1,224 1,187 25 12
อนๆ 71,257 327,389 281,667 29,782 16,864
ผรบใชในบาน 64,938 87,926 71,771 12,502 3,653
ทมา:สำนกบรหารแรงงานตางดาว
จากสถตดงกลาวจะเหนไดวาแรงงานตางดาวจาก
ประเทศเพอนบานสามสญชาตไดแกพมาลาวและกมพชา
ทเดนทางเขามาทำงานในประเทศไทยโดยทวไปแลวมกจะ
ทำงานประเภทงานกรรมกรหรอกจการทมการใชแรงงาน
อยางเขมขนเชนกจการประมงตอเนองประมงทะเล
และการเกษตรและปศสตวซงแรงงานดงกลาวนเปนแรงงาน
กลมทมกจะถกละเลยและไมสามารถเขาถงการคมครองสทธ
ตลอดจนสวสดการดานตางๆในสงคมไทยแรงงานเหลาน
สวนใหญมกจะประสบปญหาในเรองของสถานภาพทาง
กฎหมายความไมเขาใจในกฎหมายการถกโกงคาแรงการม
ระยะเวลาการทำงานมากกวาทกฎหมายแรงงานของไทย
กำหนดไวและการเขาถงการบรการดานสขภาพสงตางๆ
เหลานไดกอใหเกดความไมเปนธรรมตอแรงงานขามชาตและ
กอใหเกดผลกระทบตอสงคมไทยตามมาทงทโดยแทจรงแลว
สทธตางๆลวนแลวแตเปนสทธทแรงงานเหลานพงไดรบใน
ฐานะทเปนมนษยคนหนงและในฐานะเปนผใชแรงงาน
(สรพงษกองจนทก,2554)
แตประเดนทสำคญยงไปกวานนคอแรงงานตางดาว
เขามาทำงานในประเทศไทยจำนวนมากเหลานไดนำลกหลาน
เขามาดวยและบางสวนกมลกในประเทศไทยโดยเดกเหลาน
ไดกลายเปนเหยอของการใชแรงงานเดกในรปแบบทเลวราย
ตางๆเมอพจารณาสถตและขอมลแรงงานเดกตางดาวจาก
กระทรวงแรงงานโดยกรมสวสดการและคมครองแรงงานพบ
วาสถตของแรงงานเดกตางดาวในปพ.ศ.2551จากการตรวจ
แรงงานในสถานประกอบกจการจำนวน51,237แหงพบวา
มการใชแรงงานเดกจำนวน681แหงมแรงงานเดก6,818
คนและเมอพจารณาจากขอมลการขนทะเบยนแรงงาน
ตางดาวพบวามแรงงานเดกตางดาวสญชาตพมาลาว
กมพชาจำนวน2,380คนและนอกจากนแรงงานเดก
ตางดาวบางสวนยงลกลอบเขาเมองผดกฎหมายไมมการขน
ทะเบยนดงนนเดกตางดาวเหลานจงเปนกลมเสยงทจะถกใช
แรงงานเดกในรปแบบทเลวรายและเปนทนาตระหนกอยาง
ยงวาแรงงานเดกตางดาวไดรบการคมครองสทธแรงงานอยาง
ถกตองตามกฎหมายหรอไมหรอมการถกลวงละเมดสทธ
หรอไมอยางไร
ขอมลโดยทวไปของแรงงานเดกตางดาวพบวา
แรงงานเดกตางดาวเขาสประเทศไทยในหลายลกษณะ
แตกตางกนไปในแตละพนทและมการเขามาทำงานแตกตาง
กนไปตามประเภทของงานในพนทชายแดนเดกบางคนขาม
ชายแดนไป–มาทกวนหรอขามมาทำงานตามฤดกาล
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 44
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
ในสถานทซงเคยทำมากอนในบางพนทจะมกลมแรงงานทยาย
ถนฐานเพอเขามาทำงานและอาศยอยเปนเวลานานโดยไดรบ
ความชวยเหลอจากเพอนญาตหรอชมชนทรจกเดกสวนใหญ
จะเดนทางเขาประเทศไทยพรอมกบพอแมพนองหรอญาต
และมเดกจำนวนมากทเกดในประเทศไทยเดกตางดาวสวน
ใหญอาศยอย ในพนทตามแนวชายแดนในตางจงหวด
และบางสวนในพนทรอบกรงเทพเดกทมอายมากมกเดนทาง
เขามาโดยลำพงมากกวาเดกอายนอยจำนวนแรงงานเดกยาย
ถนทงทยายถนภายในประเทศและขามประเทศไมมตวเลขท
เชอถอไดการอพยพภายในประเทศนนเกดขนกบเดกทกกลม
อายเดกไทยสวนใหญยงคงขนทะเบยนอยในสถานททเกด
แมวาจะไดยายถนฐานไปแลวกตามทำใหการเกบสถตตดตาม
สถานภาพเดกของเดกทยายถนฐานแทบจะเปนไปไมไดเลย
(ฐานขอมลสหภาพแรงงานไทย,ออนไลนhttp://www.
thailabordatabase.org/th/fil1.php?id=51061202สบคน
เมอวนท24เมษายน2555)
จากการรายงานการประเมนสถานการณการใช
แรงงานเดกในรปแบบท เลวรายในจงหวดสมทรสาคร
เชยงรายตากอดรธานสงขลาและปตตานณวนท31
พฤษภาคม2549ของคณะส งคมสงเคราะหศาสตร
มหาวทยาลยธรรมศาสตรไดทำการศกษาวจยเกยวกบงานรบ
ใชตามบานงานบรการและขอทานงานเกษตรงานบรการ
ประมงและอตสาหกรรมตอเนองโดยเกบตวอยางแรงงานเดก
จากพนท5จงหวดกวา2,000คนโดยแรงงานเดกดงกลาว
ถกจำแนกวาทำงานในรปแบบทเลวรายจำนวน918คน
สวนใหญเปนเดกตางดาวครงหนงไมมเอกสารแสดงตน
ประมาณรอยละ34.5ของกลมทสำรวจอายตำกวา15ป
โดยการทำงานภายใตสงแวดลอมทเปนอนตรายนนรอยละ
41.8ของกลมทสำรวจพบในงานเกษตรกรรมรอยละ31.7
พบในงานประมงรอยละ35.8พบในอตสาหกรรมตอเนอง
ประมงและรอยละ39.5พบในงานขอทาน(สรพลปธานว
นชและศกดศรบรบาลบรรพตเขตต,2549)ซงจากการ
ประมวลผลงานวจยตางๆทำใหสามารถประเมนไดวามเดก
ตางดาวซงอายตำกวา18ปทงทขนทะเบยนและไมไดขน
ทะเบยนอาศยอยในประเทศไทยอยางนอย250,000คน
หลายคนในจำนวนนนาจะเปนผใชแรงงานซงอาจมจำนวน
ประมาณ100,000คนเดกตางดาวอาจตองทำงานตงแตอาย
ตำกวา15ปหรอตองทำงานในรปแบบทเลวรายในขณะท
มอายตำกวา18เปนทนาสงเกตวาจำนวนแรงงานเดกและ
เยาวชนสวนใหญเปนแรงงานตางดาวและมกจะถกใชให
ทำงานในรปแบบทเลวรายอนแสดงใหเหนวาแรงงานเดกและ
เยาวชนตางดาวเหลานขาดการคมครองและถกละเมดสทธ
จากนายจางรวมทงขอมลตวเลขทปรากฎนนเปนตวเลขยอน
หลงถง6ปกอปรกบเมอพจารณาตวเลขแรงงานตางดาวจาก
ตารางท 1นนพบวาแรงงานในภาคการเกษตรกจการ
ตอเนองการเกษตรประมงและตอเนองประมงนนพบวาม
จำนวนมากกวา3แสนคน(ฐานขอมลสหภาพแรงงานไทย,
ออนไลนhttp://www.thailabordatabase.org/th/fil1.php
?id=51061202สบคนเมอวนท24เมษายน2555)
ทงนเมอไดวเคราะหปญหาของการใชแรงงานเดก
โดยเฉพาะแรงงานเดกตางชาตพบปญหาสำคญคอความไม
เปนธรรมในการใชแรงงานเดกมการละเมดสทธมนษยชน
แรงงานเดกตางชาตในหลายอยางตงแตการทำรายรางกาย
บงคบใหทำงานจำกดพนทใชแรงงานใชแรงงานเดกในงาน
เสยงอนตรายถกกระทำทารณทงกายใจและวาจาเปน
ประจำเนองจากเดกโดยเฉพาะเดกตางชาตหรอขามชาต
ไมรกฎหมายคมครองแรงงานทระบสทธไวประกอบกบ
เขาเมองผดกฎหมายเปนสวนมากจงกลวถกจบสงกลบ
จงยอมถกปฏบตอยางไมเปนธรรมสถานประกอบการบาง
แหงมการหนวงเหนยวกกขงขมขเดกหลายคนตองทำงาน
ยาวนานมากบางคนตองทำงาน9ชวโมงตอวนสปดาหละ
7วนโดยไมมวนหยดพกและมกไดรบคาจางแรงงานตำกวา
กฎหมายกำหนดปญหาทางดานโภชนาการและสขภาพ
อนามยและอนตรายทเกดจาการทำงานเนองจากขาดการ
ดแลเอาใจใสจากนายจางและผปกครองรวมทงการขาด
โอกาสทางการศกษาและการพฒนาอาชพ (ภทรพร
ยทธาภรณพนจและวนดกรชอนนต,มปป.)จากอนสญญาวา
ดวยสทธเดก(ConventionontheRightsoftheChild,
CRC)ซงประเทศไทยไดเขาเปนภาคสมาชกอนสญญานเมอ
วนท27มนาคม1992และมผลใชบงคบกบประเทศไทยใน
ฐานะเปนกฎหมายระหวางประเทศเมอวนท26เมษายน
1992ทไดระบไววาเดกทกคนมสทธตางๆตดตวมาตงแตเกด
และประเทศสมาชกของอนสญญาฉบบนตองดำเนนมาตรการ
ตางๆเพอใหการปกปองคมครองและสงเสรมการใชสทธของ
เดกอยางเตมทและอยางนอยตองเปนไปตามมาตรฐานของ
อนสญญาฯซงไดรบการยอมรบทวโลกวาขอกำหนด
ตางๆในอนสญญาฯเปนมาตรฐานขนตำในการ
ดแลคมครองเดกประกอบกบประเทศไทยไดใหสตยาบน
อนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศอาทอนสญญา
45 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ฉบบท100วาดวยคาตอบแทนทเทาเทยมอนสญญาฉบบท
111วาดวยการเลอกปฏบต (การจางงานและอาชพ)
อนสญญาฉบบท138วาดวยอายขนตำทอนญาตใหจางงานได
อนสญญาฉบบท182วาดวยรปแบบทเลวรายในการจาง
แรงงานเดกและความรวมมอกบองคการแรงงานระหวาง
ประเทศ(ILO)ในการแกไขปญหาการใชแรงงานเดกแรงงาน
บงคบในกจการสนคาประมงอตสาหกรรมตอเนองประมง
และเกษตรกรรมซงกระทรวงแรงงานสหรฐฯไดจดสรร
งบประมาณ9ลานเหรยญสหรฐผานองคการแรงงาน
ระหวางประเทศสงผลใหประเทศไทยตองหาแนวทางปองกน
และแกปญหาการใชแรงงานเดกและแรงงานเดกตางดาว
อยางไมเปนธรรมตลอดจนหาแนวทางและวธการเสรมสราง
และคมครองสทธแรงงานเดกเหลานอยางเรงดวน
ดงนนการกาวเขาสประชาคมอาเซยนภายใตพนธกจ
“OneVision,OneIdentity,OneCommunity”ใหเปนไป
อยางสมบรณ และมความพรอมท จะเผชญโลกในยค
โลกาภวตนรวมกนในสวนของประเทศไทยมความจำเปนทจะ
ตองพจารณาในประเดนการใชแรงงานของเดกและเยาวชนดง
กลาวอยางถวนถจรงจงและใหเกดความแยบยลในการแก
ปญหามากทสดเนองจากแนวโนมของความรนแรงของปญหา
ดงกลาวมความเปนไดอยางมากทจะเพมสงขนเนองจาก
ประเดนสำคญของการกาวเขาสประคมเศรษฐกจอาเซยนดงท
ไดกลาวไปแลวในเบองตนไดแกการเคลอนยายแรงงานทม
ฝมออยางเสรตลอดจนเคลอนยายบคลากรภายใตการเปดเสร
การคาบรการซงปญหาทสำคญของประเทศไทยคอยงไมม
ความพรอมท ดพอในการวางแผนแนวทาง นโยบาย
และกระบวนการในดานตางๆตอการเคลอนยายแรงงานโดย
เฉพาะอยางยงแรงงานเดกตางดาวตลอดจนการใชแรงงาน
เดกตางดาวเหลานนอยางเปนธรรมและเปนไปตามหลกของ
องคกรแรงงานระหวางประเทศ(ILO)
อยางไรกตามการแกไขปญหาดงกลาวสมควรเปน
อยางยงทจะสรางใหเกดเปนความตระหนกและเลงเหนถง
ความสำคญของการแกไขปญหารวมกนในกลมประเทศ
อาเซยนทงระหวางประเทศท เปนตนทางและประเทศ
ปลายทางของแรงงานเดกตางดาวเนองจากเดกและเยาวชน
กลมนถอไดวาทรพยากรมนษยทมคาอนจะเปนกำลงทมความ
สำคญตอการพฒนาความเปนประเทศอาเซยนในอนาคตตอไป
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 46
บรรณานกรม
กรมการจดหางาน,กรม.การทำงานของคนตางดาว.วารสารสถานการณตลาดแรงงานไตรมาส3ป2553.กรงเทพมหานคร,
2553
กลมงานนโยบายกรมอาเซยน.(2554).ไทยกบความคบหนาของการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนในป2558(ค.ศ.2015).กรงเทพ
มหาคร
ตรณพงศมฆพฒน,จฑามนสไพบลย,สถตพงศธนวรยะกล,ไพฑรยไกรพรศกด.(2544).โครงการวจยผลกระทบของการ
เปดการคาเสรตอแรงงานไทย.กรมสวสดการและคมครองแรงงาน,กระทรวงแรงงาน
ฐานขอมลสหภาพแรงงานไทย.ออนไลนhttp://www.thailabordatabase.org/th/file1.php?id=51061202สบคนเมอวนท24
เมษายน2555
พระราชบญญตการทำงานคนตางดาว2521
ภทรพรยทธาภรณพนจและวนดกรชอนนต.(มปป.).สอกบแรงงานเดกตางชาต.กรงเทพมหานคร
ธนาคารแหงประเทศไทย.(2554).ทศทางการดำเนนงานตามนโยบายการเงนภายใตบทบาทของภมภาคเอเชยทมความทาทาย
มากขน.ปาฐกถาพเศษโอกาสครบรอบ43ปธนาคารแหงประเทศไทยสำนกงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอณหองออคด
บอลรม1-2ชน2โรงแรมพลแมนขอนแกนราชาออคดจงหวดขอนแกน
สรพงษกองจนทก.การแกไขปญหาแรงงานขามชาตควรเปนอยางไร.[ออนไลน].เขาถงไดจาก:http://www.statelessperson
.com/www/?q=node/3019สบคน5สงหาคม2554
สรพลปธานวนชและศกดศรบรบาลบรรพตเขตต.(2549).การประเมนสถานการณการใชแรงงานเดกในรปแบบทเลวราย
ในจงหวดเชยงรายตากอดรธานสงขลาและปตตาน:รายงานการสงเคราะหขอมลการวจย.สาขาพฒนาแรงงานและ
สวสดการคณะสงคมสงเคราะหมหาวทยาลยธรรมศาสตร.กรงเทพมหานคร
อภญญาเลอนฉว.(2553).การเคลอนยายแรงงานเสรอาเซยน:ผลกระทบอยางไรตอไทย.วารสารสถาบนพระปกเกลาปท8(3).
กรงเทพมหานคร
47 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ดวยกระแสของAECวนนหลายๆฝายทเกยวของ
ตางคงกำลงวางแผนเพอเตรยมพรอมในดานตางๆแตสงหนง
ทผมเปนหวงคอการเตรยมความพรอมเพอใหประเทศไทย-
คนไทยกาวไปกบการเปนประชาคมอาเซยนประชาคม
เศรษฐกจอาเซยนไดอยางสงางามและยงยนถงเวลาแลวท
ทกภาคสวนทเกยวของโดยเฉพาะรฐบาลในฐานะผนำใน
ระดบนโยบายควรจะตองมองเปนภาพยทธศาสตรเดยวกน
ไมใชตางคนตางทำเหมอนทผานมา
ประชาคมอาเซยน (ASEANCommuni ty )
คออะไร?และประชาคมเศรษฐกจอาเซยน(ASEAN
EconomicCommunityหรอAEC)คออะไร?
การกาวสประชาคมอาเซยนในวนนประเทศไทย–
คนไทยจะตองเผชญกบ3เรองทไมอาจหลกเลยงคอ
การเปลยนแปลงอยางรวดเรว(Change)
ความไมแนนอน(Uncertainty)
สงททายไมออก(Unpredictable)
และสงทสำคญวนนคนไทยตองรจรงเขาใจปรบตว
และพฒนาอยางยงยน
ในประวตศาสตรของอาเซยนมเรองทนาสนใจซงม
ความเกยวของกบประเทศไทย3ประการและเปนสงทคน
ไทยควรภมใจในอาเซยนคอ
ประการแรกคนทรเรมเรองการรวมตวกนของ
ประเทศอาเซยนคอพ.อ.(พเศษ)ดร.ถนดคอมนตรแลวม
การเซนสญญาทแหลมแทน
ประการทสองคอในสมยทนายอานนทปนยารชน
เปนนายกรฐมนตรทานเปนผรเรมAFTA
ประการทสามASEANRegionalForumเกยว
กบเรองความมนคงเกดขนในยคดร.สรนทรพศสวรรณ
(จากการสมภาษณดร.เตชบนนาคในรายการโทรทศน
“สศตวรรษใหม”ทางชองNBTตดตามอานบทสมภาษณ
ไดทhttp://www.gotoknow.org/blogs/posts/479328)
ประชาคมอาเซยนประกอบดวย3เสาหลกคอ
1)ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน
(ASEANPoliticalandSecurityCommunity–APSC
2 ) ประชาคม เศรษฐก จ อ า เซ ยน (ASEAN
EconomicCommunity–AEC)
3)ประชาคมสงคมและวฒนธรรม(ASEAN
Socio-CulturalCommunity–ASCC)
แมวาวนนคนสวนใหญกำลงใหความสนใจกบเสา
ท2คอเรองAECแตเรองของการเมองและความมนคง
และสงคมและวฒนธรรมกไมควรละเลยเพราะเปนเรอง
ทมความสำคญมากเทาๆกน
การทประเทศไทยจะกาวส“ประชาคมอาเซยน”
หรอ“ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน”เปนทงโอกาสและ
ความเสยงคนไทยตองศกษาใหด ตองใฝร ตองเรยนร
ตองรจกใชจงหวะและโอกาสสรางประโยชนในขณะเดยวกน
กตองพยายามลดความเสยงตางๆทจะเกดขนรอบๆตวเรา
และสงคมของเราเนนการพฒนาคณภาพใหสงขนโดยเฉพาะ
การพฒนาคณภาพของทรพยากรมนษยหรอทนมนษยของคน
ไทย..ของประเทศไทย
ตลอดระยะเวลากวา30ปทมงมนทำงานเรอง
ทรพยากรมนษยมาตลอดชวตและไดพยายามผลกดนให
เกด“สถาบนทรพยากรมนษย”ทมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ซงในสมยนนยงคนสวนใหญไมเขาใจและไมใหความสำคญ
เรอง“ทรพยากรมนษย”นอยคนนกทจะคดวา“มนษยเปน
ทน”และมนษยจะมคณคาไดตองมการลงทนผมจงไดคด
วเคราะหสงเคราะหสงทเปนความรและประสบการณเพอ
สรางเปน“ทฤษฎเพอการพฒนาคณภาพของทนมนษย”
ผมเรยกวา“ทฤษฎ8K’s”และ“ทฤษฎ5K’s(ใหม)”
และเชอมนวาจะเปนแนวทางทมประโยชนสำหรบการพฒนา
“สรางทนมนษยคนไทยรองรบประชาคมอาเซยนอยางไร” ศาสตราจารย ดร.จระ หงสลดารมภ
เลขาธการมลนธการพฒนาทรพยากรมนษยระหวางประเทศ ผไดรบรางวลนกทรพยากรมนษยดเดนแหงประเทศไทย ป 2550
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 48
คณภาพของทนมนษยทสามารถนำมาปรบใชไดในทกระดบ
โดยเฉพาะการเรมจากตวเราเองเปนสำคญเพราะเมอตวเองม
ทนมนษยทมคณภาพแลวกจะสงผลทดถงครอบครวองคกร
ชมชนสงคมและประเทศ
ทฤษฎ8K’sคออะไร?
ทฤษฎ8K’sหรอทน8ประการเปนพนฐานของ
ทรพยากรมนษยทมคณภาพ
ประกอบดวย
K1HumanCapital ทนมนษย
K2IntellectualCapital ทนทางปญญา
K3EthicalCapital ทนทางจรยธรรม
K4HappinessCapital ทนทางความสข
K5SocialCapital ทนทางสงคม
K6SustainableCapital ทนทางความยงยน
K7DigitalCapital ทนทางเทคโนโลยสารสนเทศ
หรอIT+ความสามารถทาง
ดานภาษา
K8TalentedCapital ทนทางความรทกษะและ
ทศนคต
“ทฤษฎ5K’s(ใหม)”ประกอบดวย
CreativityCapital ทนแหงความคดสรางสรรค
KnowledgeCapital ทนทางความร
InnovationCapital ทนทางนวตกรรม
EmotionalCapital ทนทางอารมณ
CulturalCapital ทนทางวฒนธรรม
(รายละเอยดของ8K’s+5K’sอยในหนงสอ“8K’s+5
K’s:ทนมนษยของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน)
นอกจากทนขนพนฐาน8ประการทสำคญแลวยงม
ทนอก5ประการทมความสำคญซงจะชวยใหทนมนษยของ
ประเทศไทยมคณภาพเพยงพอทจะอยรอดสามารถแขงขนใน
สงคมอาเซยนเสรไดอยางสงางามและยงยนผมเรยกแนวคด
ทนใหม5ประการนวา“ทฤษฎ5K’s(ใหม)”
ในทฤษฎ8K’sและ5K’s(ใหม)นนHuman
Capitalถอวาเปนพนฐานทสำคญเปน“ทนหลก”(ตวแม)
แตการจะเปนทนมนษยทมคณภาพนนยงจะตองประกอบดวย
ทนอนๆทสำคญและคณสมบตอนๆทพงประสงคดวย
การพฒนาทนมนษยดวย8K’s+5K’sจะนำไปสสง
ทเปนหวใจสำคญของการปรบตวสประชาคมอาเซยนคอ
-Standard มมาตรฐาน
-Quality มคณภาพ
-Excellence มความเปนเลศ
-Benchmarkingเทยบเคยงกบคแขงได
-BestPractice เปนแบบอยางการปฏบตท
ดทสด
ในสงคมอาเซยน10ประเทศมความเทาเทยม
ในเรองกฎระเบยบกตกานโยบายตางๆสงทตางคอ
คณภาพของทนมนษยของแตละประเทศทจะเปนเครองวด
ความสามารถทางการแขงขน
จากเน อหาของการสมมนาสาธารณะ เร อ ง
“8K’s+5K’s:ทนมนษยคนไทยรองรบประชาคมอาเซยน”
เมอวนท 28กมภาพนธ2555ทผานมาณหอประชม
ศรบรพามหาวทยาลยธรรมศาสตรซ งจดโดยสถาบน
ทรพยากรมนษยมหาวทยาลยธรรมศาสตรรวมกบมลนธ
พฒนาทรพยากรมนษยระหวางประเทศและChi ra
Academyไดมผทรงคณวฒทมความรและประสบการณ
ทเปนทยอมรบของสงคมไทยหลายทานมาใหความรและ
มมมองทนาสนใจเกยวกบประเทศไทยกบการกาวสประชาคม
อาเซยนและการปรบตวของคนไทยไวดงตอไปน
ทฤษฎ5K’sคออะไร?
49 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
นายสมเกยรตตรรตนพนธรองอธบดกรมเจรจา
การคาระหวางประเทศกระทรวงพาณชยกลาววา . .
“ประเทศไทยเขาไปเกยวของกบ AEC ทมงเปดเสร 4 ดานคอ
1) สนคา 2)บรการ 3)การลงทน และ 4)การเคลอนยาย
แรงงาน
- ในดานสนคา กำแพงภาษของทกประเทศในกลม
อาเซยนจะถกลดลงจนเหลอ 0% ในป 2558 ประเทศไทย
ลดกำแพงภาษจนเปน 0 เรยบรอยแลวต งแตป 2553
สวนประเทศลาว กมพชาและเมยนมารจะลดกำแพงภาษ
เปน 0 เสรจสนในป 2558
- ในดานการลงทนผลตสนคา มการเปดเสรเมอ 4-5
ปทแลวใหตางประเทศมาลงทนได และไมคอยนาเปนหวง
เพราะรฐบาลและ BOI สงเสรมอยแลว ประเทศไทยดำเนน
การเปดเสรดานการลงทนเสรจสนแลว
- ในดานการเปดเสรภาคบรการถอเปนเรองทกดกน
ไดยาก แตกสามารถทำไดโดยกฎหมายหามชาวตางชาต
ถอหนเกน 49 % แตจะเปดโอกาสใหตางชาตถอหนไดเปน
70% ในป 2558 ปน (2555) ประเทศไทยจะเปดใหชาว
ตางชาตถอหนไดเพมขนเปน 51%
- ขณะนประเทศไทยพยายามขอยกเวนการเปดเสร
ในดานทจะไดรบความกระทบกระเทอนมาก และพยายาม
ขยายขอบเขตบางด านท กระทบกระเทอนไมมากเพ อ
ใชประโยชนระหวางกนในอาเซยน
- สวนในดานการเคลอนยายบคลากร จะมการเปด
เสรใน 7 สาขาอาชพ คอ แพทย พยาบาล ทนตแพทย วศวกร
นกสำรวจ สถาปนกและนกบญช ซงการจะทำงานได ตองม
การสอบทเปนไปตามขอบงคบในประเทศดวย แตจำนวนทเขา
มาอาจจะมไมมาก
- กลมทไดรบผลกระทบจาก AEC มากทสดคอ
ผประกอบการรายเลกและรายยอย หรอ SMEs ซงจะตองม
ความยดหยนสง ดงนน ในอนาคตธรกจจงตองการคนม
ความยดหยน มความสามารถ เกงพอทจะเขาถงขอมลตลาด
และใชสทธประโยชน”
รศ.ดร.สมชายภคภาสนววฒนไดพดถงบทเรยน
จากAFTAและมองอนาคตของAECไวอยางนาสนใจคอ
-ไทยไมควรปลกปาลมนำมนแขงกบมาเลเซย
แตควรปลกยางพารา
-ไทยตองเนนสนคาระดบกลางยายฐานการผลต
และขายสนคาทมปญหาใหทอน
-ในอนาคตจะมการเปดเสรขยายตวไปมากกวา7
อาชพและจะมการเปดเสรแรงงานไรฝมออยางแนนอน
-ภาคบรการจะขยายตวเปน70%ในป2558
และหลงจากนนจะขยายตวเปน80-100%รฐบาลทกประเทศ
ในอาเซยนยกเวนสงคโปรจะตงกำแพงภาษสนคานอกกลม
AECกำหนดสนคาตองมมาตรฐานเดยวกน
-เมอเปดพรมแดนกจะมแรงงานตางชาตเขามา
มากขนแรงงานตองมหนงสอเดนทาง
-ตอนนเรากำลงไปสASEAN+3และASEAN+6
ดงนนสนคาจากญปนจนเกาหลอนเดยนวซแลนดและ
ออสเตรเลยภาษจะเหลอ0%
-SMEsตองปรบตวจงจะรอดไดและกระทรวง
พาณชยตองใหการสนบสนนเชนรานอาหารตองทำอาหารม
รสชาตตรงตามความตองการของกลมเปาหมายตองสอนให
คนทำไดอยางเปนรปธรรม
นายสมเกยรตศรลมพสมาชกสภาผแทนราษฎร
พรรคเพอไทยกลาววา..“คนไทยมกไมเรงรบทำอะไร เราตอง
ปรบตว จากประสบการณทไดไปตางประเทศ เชน เกาหล
สรางสนามบนอนชอนเสรจแลวไดองคความรมาตงบรษทรบ
บรหารสนามบนทวโลก สะทอนใหเหนถงระบบทด ตางจาก
ประเทศไทยทเนนความสามารถเฉพาะตว ซงมาจากระบบการ
ศกษาไทยทสอนใหจำไมใชคด ควรจะสอนใหคนมความคด
รเรมสรางสรรค ใหเยาวชนและประชาชนไดแสดงออกความ
คดสร างสรรคและศกยภาพท งหมด ถ าขาดความคด
สรางสรรคกจะปรบตวไมได”
นายอลงกรณพลบตรรองหวหนาพรรคภาคกลาง
พรรคประชาธปตยกลาววา..“นอกจากคนไทยจะตองมทน
มนษยตามทฤษฎ 8K’s+5K’s ของ ดร.จระแลว สงทสำคญ
คอ คนไทยตองใหความสำคญกบ 3K’s ตอไปน
Knowledge (ความร)
Know-how (รวธการ) และ
Know-who (รจกคน ม connection)
ป 2558 เปนจดเรมตนของการเปนประชาคม
อาเซยนซงมความหลากหลายทางวฒนธรรมและทรพยากรท
แบงปนกนได ตองคดนำมาสรางรายได ถอเปนกาวแรกของ
ประเทศไทยท จะแบงปนโอกาสและรวมมอแกปญหา
ตองเปลยนโมเดลจากการรบจางผลตเปนนำ Intellectual
Property มาใชทำใหมรายไดมากขน ถามคนทคดเกงและทำ
เกง ประเทศกจะรอด
ป 2558 เปนจดเปลยนของประเทศไทยและอาเซยน
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 50
ตองเดนทางสายใหมให AEC นำคณภาพชวตทดมาให
สงเสรม Happiness Capital เปลยนหน เปนความสข
ใหความสำคญกบการศกษาและพฒนาผประกอบการ”
นายผานพบปลงประยรผอำนวยการกองอาเซยน
3 กรมอาเซยนใหความเหนวา..“ในแงธรกจและตวบคคล
ตองปรบตวใหขดความสามารถสงขน การรวมของอาเซยน
เปนหนงเดยวเปนการเพมขนาดตลาดใหใหญขน มการลงทน
จากจนและอนเดยมากขน 7 สาขาอาชพทมการเปดเสร
อาเซยนตองปรบตวมากขน เพราะอาจจะพบกบคแขงมากขน
แตกมโอกาสไปทำงานตางประเทศมากขนดวย อาเซยนยงม
จดออนดานทรพยากรมนษยโดยเฉพาะอนโดนเซย กมพชา
ตองพยายามขบเคลอน 3 เสาและเชอมโยงเศรษฐกจและ
สงคม เมอมอาเซยน กมการเปรยบเทยบ Benchmark
มากขน และทำใหแขงกบระดบโลกได ในยคเศรษฐกจ
สรางสรรค ตองสรางนวตกรรม ตอบสนองสงทเปนความ
สนใจของชาวโลก ในความเปนอาเซยน ตองเขาใจภาษาและ
วฒนธรรม ตองเสรมจดแขง คอ Cluster และแกไขจดออน
คอ การศกษา”
นายฉตรชยมงคลวเศษไกวลรองประธานคณะ
กรรมการกฎระเบยบและการคาระหวางประเทศประธานคณะ
อนกรรมการดานการคาการบรการ รองประธานอนกรรมการ
ตดตามผลกระทบจากการเปดการคาเสรของสภาหอการคา
แหงประเทศไทยยำใหเหนความสำคญของการพฒนาคณภาพ
ของทนมนษยวา..“หนงสอ เรอง “8K’s+5K’s: ทนมนษยคน
ไทยรองรบประชาคมอาเซยน” เปนแนวทางสำคญในการปรบ
ตวเขาส AEC คนไทยและคนอาเซยนตองเกงจรง มคณธรรม
จรยธรรม มฉะนนจะไมเกด AEC Integration การเปดเสร
อาเซยน คอ การบรณาการศกยภาพอาเซยนเปนหนงเดยว
(Single Market) เปนฐานผลตเดยวกน เราตองพฒนา
ทรพยากรมนษยของไทยและประเทศอนๆ ในอาเซยนใหม
ศกยภาพระดบเดยวกนดวย วนนประเทศไทยและอาเซยนตอง
พฒนา Roadmap อยางจรงจง นำมาปรบใช และทำใหเกด
การพฒนาอยางตอเนอง เพราะวนนนมแค Roadmap แตยง
ขาด Tools ในการจดการ”
รศ.ดร.พภพอดรผอำนวยการสถาบนทรพยากร
มนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตรไดสรปไวอยางนาสนใจ
ในฐานะผดำเนนการเสวนาในชวงแรกซงเนนเรองประเทศไทย
กบการกาวสประชาคมอาเซยนและการปรบตวของคนไทยวา..
“จากนไป ความรและความคดจะจำกดอยแคในประเทศไมได
ตองคดใหใหญขนกวาประเทศตวเอง ตองรจกเพอนบาน
อาเซยนใหด คนไทยตองยกระดบความสามารถเพอเทยบ
กบชาวตางประเทศ ในดานการเรยนภาษาตางประเทศ ไมควร
จำก ดแค ภ าษาอ ง กฤษ แต ควร เ ร ยนร ภ าษาท 3 ค อ
ภาษาอาเซยน ตองเขาใจประเทศเพอนบานเทากบทเขาเขาใจเรา
ตองมทกษะการทำงานขามวฒนธรรมและใชประโยชน
จากความแตกตางทางวฒนธรรมดวย”
ในชวงหลงของการสมมนาฯซงเปนการแลกเปลยน
มมมองเกยวกบวธการสรางหรอพฒนาทนมนษยสำหรบ
คนไทยเพอรองรบประชาคมอาเซยนอาจารยธญญา
ผลอนนต นายกสมาคมความคดสร างสรรค ความจำ
และการเลนในฐานะของนกทรพยากรมนษยแถวหนา
ของประเทศไทยยำวา..การพฒนาทนมนษยของคนไทย
ตามแนวคด8K’s+5K’sของดร .จ ระ เปนแนวทาง
ทเหมาะสมโดยเฉพาะการเนนใหคนไทยคดเปนมความคด
สรางสรรคซงวธการพฒนาใหเกดความคดสรางสรรคคอ
การตงคำถามทนาสนใจวนนความรตางๆสามารถหาเองได
เรยนทนกนหมดแตความคดสรางสรรคเปนเรองทพฒนา
ไมงายนกแตสำคญและจำเปนเพราะจะเปนสงทชวยให
เรากาวไปไดไกลและเรววาคนอน
ศาสตราจารย(พเศษ)วชามหาคณกรรมการ
ป.ป.ช. ยำใหคนไทยตระหนกถงความสำคญของการมทนทาง
จรยธรรมวนนประเทศไทยยงสอบตกเรองความโปรงใส
และในขณะเดยวกนสงคมกควรใหอภยคนทเคยผดพลาดใหม
โอกาสไดพฒนาหากสงคมไทยไมใหอภยไมยนดตอนรบ
คนทมปญหากอาจจะนำไปสปญหาทใหญขนไดนอกจากน
ยงฝากหลกIntegrity4ประการทจะทำใหคนไทยสกบ
ประเทศอนๆในอาเซยนไดประกอบดวย
ปรชาญาณ
กลาหาญ
พอประมาณ
และยตธรรม
ดร.ศรลกษณเมฆสงขในฐานะนกทรพยากรมนษย
ดเดนแหงประเทศไทยป2550อกคนหนงทสนใจเรองการ
เรยนรและวฒนธรรมในการเรยนรของคนไทยไดใหมมมอง
ความสำคญของการพฒนาคณภาพทนมนษยของคนไทย
วา“ผบรหารระดบสงและฝายทรพยากรมนษยตองสรางให
51 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
เกดการเรยนร ควรจะเรยนแบบ Generative Learning
นำความรท ไดประกอบสงท เรยนรนำไปใชได ตองสราง
บรรยากาศการเรยนร เรมทผนำตองเปดใจกวาง ใหอภย
จากวจยทตนเองไดทำพบวา ในองคกร ไมมใครเรยนรจาก
ความผดพลาดซงเปนสงสำคญ ตองสงเสรมการเรยนรแบบ
Social Learning เรยนรจากการสนทนากน เรยนรจาก
บทเรยนและความผดพลาด ในการดงศกยภาพของคนออกมา
ไมควรยดตดกบกรอบและทฤษฎ ควรสรางทฤษฎของตนเอง
ตองรจกองคกรของตนเอง สรางทฤษฎใหเหมาะสมกบจรตของ
องคกรและคนในองคกร ตองสรางจรยธรรม คณธรรม ในการ
สรางทนมนษยตองมเวทใหคนแสดงความสามารถ ควรมอง
คนทความเกงและความด และรจกใหอภยเวลาทเขาทำผด
เพราะถอเปนบทเรยน สงทสำคญกคอตองทำใหคนทำงานแลว
มความสข”
คณอนรตนกองธรนนทรกรรมการผจดการบรษท
อตสาหกรรมเหลกกลาไทยจำกด(มหาชน)ไดใหมมมอง
ศ.ดร.จระหงสลดารมภ
ศาสตราจารย(พเศษ)วชามหาคณ
อาจารยธญญาผลอนนต
ดร.วรชยกประเสรฐ
คณอนรตนกองธรนนทร
ดร.ศรลกษณเมฆสงข
การเสวนา8K’s+5K’s:สรางทนมนษยคนไทยรองรบ
ประชาคมอาเซยนอยางไร?
เพมเตมสำหรบการสรางทนมนษยในธรกจครอบครวไว
วา“วนนธรกจครอบครวมความสำคญในการขบเคลอน
เศรษฐกจ แตธรกจครอบครวจะอยไมไดหากไมเรยนรทจะปรบ
ตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอกทมา
กระทบกบเรา โดยเฉพาะการแขงขนจาก AEC
จากประสบการณทผานมาเหนวา.. สงทสำคญธรกจ
ครอบครวตองสรางธรรมาภบาล (Good Governance)
ตองสรางวสยทศน และสงเสรมใหสมาชกมความรกความผกพน
ตอธรกจของเรา หรอ engagement ตองพฒนาเจาของกจการ
ใหมประสทธภาพ มการเตรยมตวผนำในอนาคต สงทสำคญคอ
การคดวาจะทำอะไรใหแก Stakeholder และลกจางเรา”
หากจะสรปวา..วนนสงคมไทยจะสรางทนมนษยคน
ไทยรองรบประชาคมอาเซยนอยางไร?จากแนวคดHR
Architectureดงรปน
จากภาพการสรางหรอพฒนาทนมนษยของสงคม
ไทยแบงไดเปน2ระดบคอ
1)ระดบMacroเรมจากครอบครวโรงเรยน
ศาสนาสอและนโยบายของรฐฯลฯและ
2)ระดบMicroคอการสรางหรอพฒนาทนมนษย
ในชวงวยทำงานเชนการฝกอบรมและกจกรรมการเรยนรใน
รปแบบต างๆซ ง ในแตละองคกรก จะมแนวทางและ
ยทธศาสตรทแตกตางกนออกไป
กรณศกษาทนาสนใจขององคกรทเปนตวอยางทด
ของการพฒนาทนมนษยคอการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย
(กฟผ.)เปนองคกรทใหความสำคญและมงมนเรองการพฒนา
ทนมนษยในองคกรอยางตอเนองตวอยางโครงการพฒนาผนำ
ระดบผอำนวยการฝายและผชวยผอำนวยการฝายทผมได
ทำตอเนองมาถง8รน(ป)
ผมเนนวธการเรยนรทสรางวสยทศนเรยนรจาก
ความรทสดทนสมยเนนเรยนรจากความจรงในบรบท
ของกฟผ.และเชอมโยงกบประเดนทสำคญเพอการทำงาน
ในอนาคตเนนการจดประกายสรางแรงบนดาลใจใหเกดพลง
ในการเร ยนร และการพฒนาณวนน ถ อ ได ว า กฟผ .
เปนองคกรทมผนำรนใหมทมทนมนษยทมคณภาพพรอม
ทจะทำงานเอาชนะอปสรรคและนำพาองคกรใหเตบโตอยาง
ยงยนไดในยคทโลกเปลยนแปลง(ศกษารายละเอยดไดท
http://www.gotoknow.org/blogs/posts/481480)
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 52
53 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
การสรางหรอพฒนาทนมนษยในองคกรหรอใน
ระดบMicroใหไดผลสงทสำคญคอผนำองคกรจะตอง
เอาจรงและมองการพฒนาทนมนษยเปนยทธศาสตรทสำคญ
โดยเฉพาะเมอประเทศไทยกำลงจะกาวสประชาคมอาเซยน
อกตวอยางหนงทนาชนชมคอ“ชมนมสหกรณการเกษตรแหง
ประเทศไทยจำกด(ชสท.)”ซ งนายศรชยออสวรรณ
ประธานชมนมฯในฐานะผนำไดเลงเหนความสำคญของการ
สรางความตระหนกในความสำคญของAECและเตรยม
ความพรอมใหกบสมาชกชมนมสหกรณการเกษตรทวประเทศ
เปนกจกรรมการสรางทนมนษยทไดทำอยางตอเนองสราง
ผลสำเรจเปนทนาพอใจมากในฐานะทมโอกาสไดโคชสมาชก
ชมนมสหกรณการเกษตรทวประเทศอยางตอเนองถง8ครง
(รน)ไดสรางทนทางความรและความตระหนกถงความสำคญ
ของการกาวสประชาคมอาเซยนใหแกสมาชกชมนมสหกรณ
การเกษตรฯแลวกวา2,000คนทำใหยงไดเรยนรมากขน
วาการสรางความเขมแขงใหกบเกษตรกรไทยเปนเรองทสำคญ
เรงดวนเปนความหวงเปนความตองการของเกษตรกรไทย
ทกคนทตองการการพฒนาเพราะโอกาสของธรกจการเกษตร
ของไทยกบAECนนมมากมาย(ศกษารายละเอยดเพมเตมท
http://www.gotoknow.org/blogs/posts/486224)
จากแนวคดการพฒนาคณภาพทนมนษยดวยทฤษฎ
8K’sและ5K’s(ใหม)ผนวกกบประมวลความคดเหน
ของบคคลทมความรและประสบการณเรองประชาคมอาเซยน
และเรองการสรางทนมนษยหวงเปนอยางยงวาทานผอาน
จะสามารถนำมมมองทเปนประโยชนไปปรบใชเพอชวยกนเรง
สรางคณภาพของทนคนไทยรองรบประชาคมอาเซยนใหสำเรจ
อยางเปนรปธรรม
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 54
เอกสารอางอง
8K’s+5K’s:ทนมนษยคนไทยรองรบประชาคมอาเซยน.พมพครงท1.กรงเทพฯ:ChiraAcademyPublishing.
ทรพยากรมนษยพนธแท.พมพครงท5.กรงเทพฯ:ChiraAcademyPublishing.
Becker,Gary.(1995).TheEssenceofBecker.Chicago:HooverInstitutionPress.
Buzan,Tony.MindMapping.http://www.thinkbuzan.com/th
CenterforCreativeLeadership.http://www.ccl.org/leadership/index.aspx
ChiraAcademy.http://www.chiraacademy.com
DeBono,Edward.(1985).SixThinkingHats.Little,BrownandCompany.
Drucker,Peter.(2004).TheDaily
Drucker:366DaysofInsightandบรษทเอเชยแปซฟคคอนซลแตนทจำกด(ผผลต).(2554,23กนยายน).
สศตวรรษใหมตอนกรณศกษาความสมพนธของประเทศลาวและเวยดนามกบประเทศไทยกบการกาวสประชาคมอาเซยน
[รายการโทรทศน].กรงเทพฯ:NBT.
จระหงสลดารมภ.(2555,2มถนายน).“วกฤตระยะสนและระยะยาว3–4เรองในประเทศไทย”.คอลมนบทเรยนจาก
ความจรง.แนวหนา.หนา5.
FIHRD–ChiraAcademyReviewsฉบบเดอนเมษายน2555
55 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
อาเซยนไดกำหนดทศทางทแนชดวาความรวมมอ
ระหวางกลมประเทศสมาชกจะตองมงสการเปนประชาคม
เศรษฐกจอาเซยน(ASEANEconomicCommunity:AEC)
ภายในป2558(ค.ศ.2015)และไดมการจดทำกฎบตร
อาเซยน(ASEANCharter)เพอใหการดำเนนงานมแนวทาง
ทชดเจนในสวนของแผนงานดานทรพยากรมนษยไดมการวาง
กรอบมาตรฐานแรงงานฝมอและอำนวยความสะดวกใหกบผ
ประกอบวชาชพและแรงงานทมคณสมบตตามมาตรฐาน
สามารถเคลอนยายไปทำงานในกลมประเทศสมาชกไดงายขน
ใ น ด า น ก า ร พ ฒน า ศ ก ย ภ า พบ ค ล า ก ร ( C a p a c i t y
Development)โดยเฉพาะในสายวทยาศาสตรและเทคโนโลย
จะสนบสนนการสรางเครอขายระหวางสถาบนการศกษาใน
อาเซยน(ASEANUniversityNetwork–AUN)เพมการ
แลกเปลยนนกศกษาและเจาหนาทผเชยวชาญรวมทงการ
จดตงสถาบนวจยระหวางกลมประเทศสมาชก
เพอรองรบAECทจะมาถงในป2015หนวยงานตางๆ
ควรใหความสำคญมากขนกบการบรหารทรพยากรมนษยภาย
ใต กต ก าสากล เ ช น ก า รจ า ง ง านพน ก ง านต า งช าต
(Expatr iatesHir ing)และการบรหารผลตอบแทนท
เทยบเคยงไดกบตลาดแรงงานในภมภาคการใชขอบงคบ
แรงงานตามสนธสญญาระหวางประเทศรวมทงสรางความ
เขาใจและตระหนกถงความสำคญของวฒนธรรมขามชาต
(Cross-CulturalAwareness)ในภาพรวมแนวคดการจดการ
ทรพยากรมนษยภายใตบรบทประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะ
เปลยนไปในรปแบบทเปนสากลมเปาหมายเชงกลยทธท
ชดเจนและมการเชอมโยงกนมากขนในระดบภมภาค
(RegionalConnectivity)
ทศทางกลยทธการบรหารทรพยากรมนษยของธนาคารแหงประเทศไทยเพอเตรยมรบAEC(RoadmaptoBankofThailand’sStrategicHumanResourcesManagementforAEC)
ดร.ณฐวฒ พงศสร ผชวยผวาการ สายทรพยากรบคคลและพฒนาองคกรธนาคารแหงประเทศไทย
ผไดรบรางวลนกทรพยากรมนษยดเดนแหงประเทศไทย ป 2550
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
ทศทางการบรหารองคกรและการ
พฒนาทรพยากรมนษยในปจจบน
ขณะทองคกรสวนใหญยงคงใหความสำคญกบการ
สรางประสทธภาพการบรหารงานเปาหมายในเรองการ
บรหารทรพยากรมนษยควรจะตองถกปรบเปลยนใหม
ความพรอมและเปนสากลกอนเขาสประชาคมเศรษฐกจ
อาเซยนโดยหนมาเนนพฒนาและบรหารคนในฐานะทเปน
สนทรพยทมคณคาสงสด(HumanCapital)สามารถชวย
สรางมลคาเพม(ValueCreation)เพอนำองคกรไปสการได
เปรยบในการแขงขน(CompetitiveAdvantage)ในระดบ
ภมภาคกลยทธการบรหารองคกรและพฒนาทรพยากรมนษย
ในทกวนนจงตองปรบใหสอดรบกบทศทางดงกลาวสำหรบ
ธนาคารแหงประเทศไทยไดมการเตรยมการเชนกนโดยได
กำหนดแผนแผนกลยทธHR&ODระหวางป2555-2559
ออกเปน3ระดบดงแสดงในภาพท1
ระดบท1กลยทธในการเพมศกยภาพขององคกร
(OrganizationEfficiencyandEffectiveness)
ในอดตการบรหารทรพยากรมนษยของธนาคารแหง
ประเทศไทยจะมลกษณะเปนการจดการงานในหนาทประจำ
(Functions)เมอระบบเทคโนโลยสารสนเทศมความกาวหนา
มากขนจงไดมการพฒนาระบบบรการพนกงานแบบออนไลน
(EmployeeSelf-ServiceOnline)เพอเพมความรวดเรว
ถกตองและลดเวลาการจดทำเอกสารเชนงานสวสดการกยม
การลาการเบกคารกษาพยาบาลและจดหมายรบรองเปนตน
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 56
ภาพท 1ทศทางการบรหารองคกรและพฒนาทรพยากรมนษยในปจจบน
(ทมา:แผนกลยทธHR&ODของธนาคารแหงประเทศไทย2555-2559)
นอกจากนมการใชบรการจากภายนอก(Outsourcing)
เขามาทำหนาทแทนในงานธรการตางๆตงแตการจางงาน
การฝกอบรมการบรหารสญญามการรวมศนยงานบรการ
(SharedServices)เพอลดคาใชจายรวมทงบางหนวยงานท
พนกงานตองออกไปทำงานนอกสถานทเชนฝายตรวจสอบ
หวหนางานสามารถพจารณาเปลยนวธทำงานของพนกงาน
จากเตมเวลาในททำงานเปนการเปดโอกาสใหมกรอบเวลา
ทำงานทยดหยนการเปลยนแปลงทงหมดลวนมผลโดยตรงตอ
การเพมประสทธภาพ(Ef f ic iency)และประสทธผล
(Effectiveness)ขององคกร
ระดบท2กลยทธในการเปนองคกรทมผลปฏบต
งานเปนเลศ(HighPerformerOrganization)
ขณะทงานบคคลดจะมความสำคญลดนอยลงโดย
เฉพาะในดานธรการองคกรกลบตองเผชญกบสภาวะการ
แขงขนทรนแรงยงขนฝายทรพยากรมนษยของธนาคารฯ
ตองหนมาเนนบทบาทการทำงานเชงกลยทธทสอดคลองกบ
เปาหมายทางธรกจขององคกรใหมากขนมการนำเครองมอ
เชนBalancedScorecard(BSC)มาใชเปนกรอบกำหนด
ลำดบความสำคญของกจกรรมและเปนตววดความสำเรจของ
งานงานจดการทรพยากรมนษย(HumanResource
Management)ถกปรบทศทางใหมเปนงานบรหารทนมนษย
(HumanCapitalManagement)ทมองการใชบคลากร
เสมอนกบการบรหารการลงทนเนองจากบคลากรในองคกรไม
ไดเปนเพยงทรพยากรทใชแลวหมดไปซงอาศยเพยงการจดการ
เพอประโยชนสงและประหยดสดเทานนแตเปนสนทรพยท
สามารถสรางมลคาเพมไดมตใหมในการบรหารทนมนษยจง
เรมตงแตการสรรหาคนเกง(TalentSourcing)การวางแผน
กำลงคนระยะยาว(StrategicStaffing)เพมศกยภาพของ
คนทมอยใหมคณคา(ValueCreation)ผานทางการสอนงาน
ฝกอบรมและเรยนรจากประสบการณจรง(Mentoring/
CoachingandActiveLearning)มการพฒนาองคความร
(KnowledgeManagement)และสรางทกษะความชำนาญ
และแผนความกาวหนาในวชาชพอยางเปนระบบ(Career
DevelopmentRoadmap)ทำใหองคกรสามารถยกระดบ
ศกยภาพและขดความสามารถในการปฏบตงานและคดคนสง
ใหมๆโดยมเปาหมายทจะเปนองคกรทมผลปฏบตงานเปนเลศ
(HighPerformanceOrganization)และเทยบเคยงไดกบ
ธนาคารกลางอนในภมภาค
57 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ระดบท3กลยทธในการมงสการเปนองคกรใน
ดวงใจ(OrganizationofChoice)
สำหรบแนวโนมในอนาคตจะพบวา
ธนาคารกลางหลายแหงในASEANเชนธนาคารกลางของ
มาเลเซย(BankNegaraMalaysia)และธนาคารกลางของ
สงคโปร(TheMonetaryAuthorityofSingapore)
มการกำหนดกลยทธชดเจนในการยกระดบเปนองคกรระดบ
ภมภาคและระดบโลก(RegionalPlayerandGlobal
Player)เพอใหแขงขนกบธนาคารกลางในภมภาคไดธนาคาร
แหงประเทศไทยไดวางแนวคดการบรหารงานจากการมงส
องคกรทมผลปฏบตงานเปนเลศ(HighPerformance
Organization)ไปสเปาหมายทสงขนไปอกขนคอเปนองคกร
ในดวงใจ(OrganizationofChoice)ทตระหนกถงความ
ตองการทแตกตางกนในแตละบคคลยอมรบในคณคาและ
ความหลากหลายทงในเชงความคดและการปฏบตมการ
มอบหมายงานใหตรงกบความสามารถใหคำชมเชยและ
รางวลตามผลงานอยางสมำเสมอสนบสนนใหพนกงานทำงาน
เปนทมแตสามารถเรยนรและแสดงออกไดเตมทปลกฝงความ
เปนอนหนงอนเดยวกนมการจดสภาพแวดลอมการทำงานท
เออตอการเกดความคดสรางสรรคจดเครองมอในการทำงาน
และทรพยากรใหอยางเพยงพอมการดแลสขภาพและผล
ประโยชนของพนกงานเปนอยางดและยงเปดโอกาสให
พนกงานสามารถบรหารสมดลระหวางชวตและการทำงาน
(Work-lifeBalance)ไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบความ
จำเปนของตนเองและครอบครวเมอพนกงานรสกพงพอใจใน
ในวฒนธรรมการทำงานทเออใหสามารถนำศกยภาพออกมา
ใชไดและมโอกาสเตบโตในวชาอาชพตามความรความสามารถ
ของตนองคกรกจะกลายเปนองคกรในดวงใจ(Organization
ofChoice)ทพนกงานรสกมสวนรวมและภาคภมใจกบความ
สำเรจขององคกรเตมใจทจะเปนBrandAmbassador
ชวยผลกดนองคกรใหไดรบการชนชมเชอถอและสนบสนน
จากคนภายนอกทงในและตางประเทศ
การบรหารองคกรและการพฒนาทรพยากรมนษยเพอเตรยมรบ
AEC การวางกลยทธดานการบรหารทรพยากรมนษยเพอ
เตรยมรบAECของธนาคารแหประเทศไทยมเปาหมายการ
พฒนาขนไปใหอยในระดบเดยวกบการเปนองคกรในดวงใจ
(OrganizationofChoice)เพอลดปญหาการสญเสย
พนกงานในสายวชาชพไปทำงานในกลมประเทศASEAN
ซงมโอกาสไดงานททาทายและใหผลตอบแทนทสงกวาการ
ทำงานในประเทศภาพท2เปนแผนกลยทธHR&ODของ
ธนาคารฯระหวางป2555-2559ซงจะใหความสำคญใน5
ยทธศาสตรหลกคอการวางแผนอตรากำลงและการสรรหา
บคลากรการพฒนา
และกลยทธการรกษาบคลากรคณภาพภาวะผนำ
การบรหารผลงานการยกยองและใหรางวลผลงานรวมทง
สรางการมสวนรวมและผกพนของพนกงานซงตองอาศยการ
ปรบกระบวนการทำงานการออกแบบโครงสรางองคกรทม
ประสทธภาพและสนบสนนการปฏบตตนตามคานยมรวม
1.การวางแผนอตรากำลงและการสรรหาบคลากร
(StrategicStaffing&TalentSourcing)
ตองปรบเปลยนจากการจางงานตามความจำเปน
เปนการเตรยมแผนกำลงคนระยะยาว(StrategicStaffing)
สอดคลองกบนโยบายของธนาคารฯใน3-5ปขางหนา
การสรรหาคนเกง(TalentSourcing)จะมลกษณะเชงรกมาก
ขนมการใชกลยทธดานCorporateBrandingเพอสราง
ความนาสนใจในตวองคกรทำใหสามารถเจาะเขาถงกลม
เปาหมายทมศกยภาพ
2 . การพฒนาและกลยทธการรกษาบคลากร
(Development&Retention)
เ ป า ห ม า ย ไ ม จำ ก ด แ ค ก า รพฒน าศ ก ย ภ าพ
(Competency-based)สำหรบพนกงานใหทำงานไดแตจะ
ก าว ไปส ก าร เป นองค กรแห งการ เร ยนร ( Lea rn i ng
Organization)โดยมการจดระบบบรหารจดการองคความร
แบบองครวมพฒนาพนกงานใหมความรอบรทงงานภายใน
และภายนอกธนาคารฯมระบบประเมนศกยภาพพนกงาน
เบองตนกอนทจะสงเสรมใหมประสบการณพรอมทกษะท
หลากหลายและมศกยภาพทสามารถปฏบตงานไดจรง
(Practicality)ซงตองอาศยการมระบบพเลยงสอนงาน
(Mentoring/Coaching)ทมประสทธภาพและสอดคลองกบ
แนวทางการพฒนาบคลากรรายบคคล ( Ind iv idua l
DevelopmentPlan)สนบสนนการยายขามสายงาน(Cross-
FunctionalRotation)รวมทงไปทำงานสำนกงานตวแทน
หรอองคกรพนธมตรในตางประเทศมการวางระบบการ
บรหารเสนทางอาชพ(CareerPathManagement)
ทชดเจนมการจดเตรยมความพรอมพนกงานสำหรบทดแทน
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 58
ในตำแหนงบรหารทสำคญ(SuccessionPlanning)
ซงเปนการสรางโอกาสกาวหนาและเปนวธหนงทจะรกษา
พนกงานทมศกยภาพใหอยกบองคกรนานๆ
3.การพฒนาคณภาพภาวะผนำ(Qual i tyof
Leadership)
ธนาคารฯมแผนการพฒนาผบรหารอยางเปนระบบ
ใหมความรหลากหลายไมไดเปนแคผจดการทด(Good
Manager)แตตองเปนผบรหารมออาชพทถงพรอมดานภาวะ
ผนำสามารถเปนแบบอยางทด(RoleModel)กลาผลกดน
การเปลยนแปลงและมโลกทศนกวาง(GlobalMindset)
สามารถนำพาองคกรไปสระดบสากลได
4.การบรหารผลงานการยกยองและใหรางวล
ผลงาน(Performance&RewardSystem)
ธนาคารฯมการใชBalancedScorecard(BSC)
เพอเชอมโยงผลงานขององคกรกบคาตอบแทนตามผลงาน
แทนการจายผลตอบแทนตามอายงานมระบบการประเมน
ผลงานและพฤตกรรมทไดมาตรฐานและสอดคลองกบลกษณะ
งานทแตกตางกนศกษาระบบวธกำหนดผลตอบแทนทแขงขน
ไดทงในประเทศและระดบภมภาคผสมผสานผลตอบแทนทง
ภาพท2กลยทธการบรหารองคกรและการพฒนาทรพยากรมนษยเพอมงสการเปนองคกรในดวงใจ
(OrganizationofChoice)
ทมา:แผนกลยทธHR&ODของธนาคารแหงประเทศไทย2555-2559
ในรปตวเงนและไมใชตวเงนทสอดคลองกบความตองการของ
พนกงานแตละกลมเพอใหสามารถดงดดและรกษาพนกงานท
มศกยภาพ
5 . ก า รม ส ว น ร ว มและผ กพ น ขอ งพน ก ง าน
(EmployeeEngagement)
ธนาคารฯมการปลกฝงใหพนกงานรสกพงพอใจใน
วฒนธรรมการทำงานและมสวนรวมกบความสำเรจของ
องคกรสนบสนนกจกรรมขามสายงานเสรมสรางการม
สวนรวมและผกพน(Engagement)พรอมทจะเปนBrand
Ambassadorใหกบธนาคารฯซงภายในองคกรเองตองไมม
การเลอกปฏบตมกฎระเบยบทโปรงใสงายตอการนำไปปฏบต
ซงจะทำใหพนกงานมความพงพอใจในงานทรบผดชอบและ
บรรยากาศของททำงาน
การทกลยทธทงหมดจะบรรลไดตองมการปรบ
กระบวนการทำงานและโครงสรางองคกร(WorkProcess&
OrganizationDesign)ใหมความยดหยน(Flexible
Organization)มอตรากำลงทสอดคลองกบความจำเปนของ
งานแตสามารถปรบเปลยนไดตามภารกจและสงแวดลอม
ภายนอกทเปลยนไป
59 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
อยางไรกตามนอกเหนอจากการพฒนาบคลากรเพอ
เพมทนทางปญญา(IntellectualCapital)เพอนำไปสการเปน
องคกรในดวงใจ(OrganizationofChoice)ฝายทรพยากร
มนษยไมละเลยททำงานรวมกบผบรหารในการสอดแทรกการ
พฒนาทนทางจรยธรรม(EthicalCapital)เพอเสรมความ
แขงแกรงดานคณธรรมความซอสตยสจรตและการม
ระเบยบวนยใหกบบคลากรในทกระดบซงจะนำธนาคารฯไป
ส การมผลปฏบต งานเปน เลศ (H ighPer fo rmance
Organization)เปนองคกรในดวงใจ(Organizationof
Choice)ทไดรบการชนชมและเชอถอจากผท เกยวของ
ทงในประเทศและระดบภมภาคพนกงานมความพงพอใจ
ในวฒนธรรมการทำงานรสกเปนเจาของและมสวนรวม
กบความสำเรจขององคกร
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 60
ปจจบนประเทศไทยกาวเขาสสงคมผสงอายอยาง
รวดเรวสดสวนของประชากรผสงอายเพมสงขนเรอยๆโดยม
ปจจยสำคญ2ประการดวยกนคออตราการเจรญพนธทลดลง
และระยะเวลาการดำรงชพทยาวนานขนหรออายยนยาวขน
นนเองสำหรบประเทศไทยอตราการเจรญพนธลดลงจากรอย
ละ6.4ในปค.ศ.1990เหลอรอยละ1.9ในปค.ศ.2000*
“บรหารทรพยากรบคคลอยางไร ในยคอตรา การขยายตวของประชากรเปนศนย”
คณทายาท ศรปลง Managing Partner
124 Management Consulting ผไดรบรางวลนกทรพยากรมนษยดเดนแหงประเทศไทย ป 2550
Journal of HR Intelligence ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2555
ระยะเวลาการดำรงชพเพมขนอยางรวดเรวจากอายขยเฉลย
ซงเคยอยท59ปในปค.ศ.1970เปรยบเทยบกบ71.2ป
ในปค.ศ.2003*ผหญงจะมชวตยนยาวกวาผชายโดยผลจาก
การสำรวจในปค.ศ.2003พบวาผชายและผหญงมอายเฉลยท
อยท69.1และ73.5ปตามลำดบ
ทมา:NWSDB,NationalPopulationProjection2000-2025.
ภายในปค.ศ.2020มการคาดการณวาประชากรเพศ
ชายจะมอายยนยาวถง72.2ปในขณะทประชากรเพศหญง
76.5ปซงเรองนนาจะสงผลกระทบตออายเษยณงานของ
พนกงานในอนาคตได
การบรหารทรพยากรบคคลในภาวะทมคนหนมสาว
เขาสตลาดแรงงานนอยลงเนองจากจำนวนประชากรลดลง
เพราะการลดลงของอตราเจรญพนธดงกลาวนบตงแตปนคอ
ปค.ศ.2012ตองแตกตางไปจากเดมเนองจากจำนวนแรงงาน
ในตลาดโดยเฉพาะคนทมความสามารถจะไม เพมขน
ในขณะทความตองการผทมความสามารถและประสบการณ
กลบมมากขนตามภาวะเศรษฐกจทเตบโตและตามการ
เปลยนแปลงของประเทศไทยทผกตวเองตดกบประชาคมโลก
นยามของคนทมความสามารถและประสบการณก
จะเปลยนไปความสามารถในการเขาใจและปรบตวตอการ
เปลยนแปลงได เรวความสามารถในการเรยนร ได เรว
ความสามารถในการประมาณความไมแนนอนไดจะเปนความ
สามารถหรอCompetencyทตองการมากขนในยคปจจบน
61 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
สวนประสบการณนนกเชนเดยวกนบคลากรทม
ประสบการณทำงานกบสถานประกอบการขามชาตมากอน
และมประสบการณทำงานมามากกวา1ประเภทจะกลาย
เปนประสบการณทสถานประกอบการสวนใหญมองหามากขน
คนอกกลมหนงทสถานประกอบการตองการกคอบคลากรทม
ประสบการณในเชงลกและคดคนนวตกรรมใหมๆหรอม
ประสบการณในการปรบเปลยนกระบวนงานและการพฒนา
งานสถานประกอบการณตางๆตองการประสบการณของ
บคลากรเหลานซงถอไดวาเปนประสบการณแบบปลากระปอง
(แบบสำเรจรปพรอมทำงาน)เปดแลวรบประทานไดเลย
จะถกกบจรตคนไทยมากเพราะไมชอบเสยเวลาพฒนาคน
มนษยเงนเดอนสายพนธบะหมสำเรจรปหรอสาย
พนธปลากระปองจะเปนทตองการของตลาดและขาดตลาด
อยางรวดเรวกลมคนเหลานจะหมนเวยนเปลยนงานบอย
ด ง น น ว ธ ท า ง แ ก ไ ข ห ร อ ก า ร ป ร บ ต ว ท ถ ก ต อ ง ก ค อ
สถานประกอบการจะตองสรางคนขนมาเองอยางรวดเรวและ
จำนวนมากๆเพอลดความกดดนจากการเปลยนงานของ
บคลากรกลมนสถานประกอบการตองปรบตวเองใหเปน
สถานทแหงการเรยนรงานหวหนาและทมงานรวมมอกนเปน
เพอนสอนเพอนเรยนดวยกนการวดผลงานตองกระทำอยาง
ตอเนองแตตองลดนสยเสยๆบางอยางในการทำงานลง
ในขณะเดยวกนกสงเสรมคณลกษณะนสยในการเรยนร/ใฝรใน
ตวพนกงานทมงานและทงองคกรซงกคอการพฒนาระบบ
การบรหารองคความร(Knowledgemanagement:KM)
มการสรางบรรยากาศแหงการเรยนรในองคกรโดยรวม
การเปล ยนแปลงในเร องการ
บรหารทรพยากรมนษย การเปลยนแปลงในเรองการบรหารทรพยากรมนษย
นนมหลายสวนไดแก(1)การรบพนกงาน(2)การพฒนา
พนกงาน(3)การลงทนดานเครองจกรและAutomation(4)
การจางงานบคลากรตางชาตมากขนและ(5)การออกไป
ลงทนในตางประเทศซงผเขยนจะขอขยายความในแตละ
ประเดนตามลำดบดงน
1. การรบพนกงาน
การขาดแคลนบคลากรเขาทำงานจะสงขนเนองจาก
การลดลงของจำนวนประชากรซงหมายถงการลดลงของ
จำนวนแรงงานนนเองโดยเฉพาะในภาคการผลตทตองใช
แรงงานจำนวนมากจะประสบกบปญหานสถานประกอบการ
มทางเลอกไมกทางดงน
ก)ตองขยายโครงการสหกจศกษาลงมายงนสตนก
ศกษาในระดบชนปท2-3ไมตองรอจนถงชนปท4อยางเชน
ในปจจบนเพอเปนการฝกใหเดกวย18ปไดมโอกาสทำงาน
ขณะทเรยนหนงสอไปพรอมๆกนเดกกลมนอาจจะเปนเดกท
ครอบครวมฐานะไมดนกซงจะมขอดหลายประการคอ
สถานประกอบการมคนเขาสการทำงานเรวขนคาจางแรงงาน
กไมใช15,000บาทในขณะทนสตนกศกษากจะไดเรยนร
ทกษะในการทำงานทเรวขนและพรอมทำงานไดทนทเมอ
เรยนจบสงทตองเปลยนแปลงคอหลกสตรการเรยนการสอน
ของสถาบนการศกษาในระดบอดมศกษาซงควรปรบเปลยน
ตามสภาวะประชากรทลดลงและเศรษฐกจทไมแนนอนนดวย
ข)ตองขยายหรอตออายการเกษยณงานออกไป
แตควรเปนการระบเลอกเฉพาะตวบคคลไมใชประยกตใชกบ
พนกงานทกคนสถานประกอบการควรมระบบการคดเลอก
บคลากรทมอายเกน60ปขนไปทยงคงสามารถทำงานตอได
แตควรเปนการเซนตสญญาจางงานแบบใหมเชนในฐานะ
เปนพนกงานโครงการผเชยวชาญหรอทปรกษาทตองสราง
ผลงานทชดเจนการจางงานทใหตออายเกษยณงานออกไป
แบบนจะเปนการสรางโอกาสความกาวหนาในงานใหแก
บคลากรทยงไมเกษยณงานไดอกดวย
2. การพฒนาพนกงาน
สถานประกอบการตองใหความสำคญกบการพฒนา
ฝมอแรงงานเพมมากขนและตองพยายามเชอมโยงระบบ
เงนเดอนเขากบระบบการพฒนาพนกงานเชนเปลยนจาก
ระบบกระบอกเงนเดอนทคาจางจะขนตามอายงาน(หรอ
อาย)มาเปนระบบการจายคาจางตามทกษะความสามารถ
(Skill-basedpay)เพราะถาสถานประกอบการโยงความ
สมพนธระหวางคาจาง(Pay)และทกษะความสามารถ
(Skills)ไมไดหรอไมชดเจนเพยงพอพนกงานจะขาดความ
ตระหนกถงความสำคญของการพฒนาฝมอแรงงานหรอความ
สามารถในการทำงานของตนสถานประกอบการหลายแหงใน
ปจจบนอาจพบวาองคกรของตนนนจายคาจางแรงงาน
โดยไมไดมระบบคาจางทชดเจนจงอยากขอแนะนำใหสถาน
ประกอบการจดทำตารางทกำหนดประเภททกษะทพนกงาน
ตองมสอดคลองกบขนคาจางในระดบตางๆอยางชดเจน
(Alignment)ใหเปนระเบยบและมมาตรฐานเดยวกนสามารถ
อธบายและเขาใจไดทงองคกร
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 62
3. การลงทนดานเครองจกรและ Automation
สถานประกอบการตองลงทนดานเครองจกรและนำ
ระบบAutomationมาใชมากขนเนองจากจำนวนแรงงาน
และบคลากรในตลาดแรงงานจะตงตวมากการปรบระบบ
เศรษฐกจเปนแบบใชแรงงานทมทกษะชนสงและใชเครองจกร
มาทดแทนในบางสวนมากขนเปนภาคบงคบทจะทำให
ประเทศเรายงคงมศกยภาพในการแขงขนทสกบสงคมโลกได
4. การจางงานบคลากรตางชาตมากขน
สถานประกอบการตองปรบการบรหารองคกรใหเปน
แบบสากลย งข น ม ระเบยบงานบคคลท สอดคลองกบ
มาตราฐานสากลมการใชภาษา2ภาษาในททำงานโดยม
ภาษาองกฤษเปนภาษากลางการปรบเปลยนทรวดเรวแบบน
ทำใหสถานประกอบการอาจตองพฒนาหลกสตรภาษาเปนของ
ตนเองแบบกระชบและทำงานไดทนทเชนภาษาองกฤษ
“500คำทำงานได”ซงอาจจะใชเวลาไมเกน4เดอนทจะ
เรยนรคำศพทสำคญทคดมาแลววาจำเปนในการทำงานเทานน
หรอ“100คำบรหารงานได”สำหรบหวหนางาน
การพฒนาภาษาทเรวอกวธหนงทไดผลคอจางคน
ตางชาตเขามาทำงานในหนวยงานดวยเลยพนกงานในหนวย
งานนนจะปรบตวไดอยางรวดเรวเพราะตองใชภาษาตางชาต
ทกวนทงพดและเขยน
5. การออกไปลงทนในตางประเทศ
สถานประกอบการขนาดใหญจะมขอไดเปรยบ
ในการระดมเงนทนเพอออกไปลงทนตางประเทศและโยกยาย
คนไทยบางสวนไปทำงานนอกประเทศอนทจรงสถาน
ประกอบการขนาดกลางทมนวตกรรมโดดเดนชดเจนและ
คาจางปจจบน ทกษะทตองม คาจางใหม ทกษะใหมทตองม
250.00 ทกษะ1,2และ3 320.00 ทกษะ1,2,3และ4
275.00 ทกษะ1,2,3และ4 332.50 ทกษะ1,2,3และ5
300.00 ทกษะ1,2,3และ5 345.00 ทกษะ1,2,3และ6
325.00 ทกษะ3,4,5และ6 357.50 ทกษะ3,4,5และ7
350.00 ทกษะ3,4,5และ7 370.00 ทกษะ3,4,5และ8
375.00 ทกษะ3,4,5และ8 382.50 ทกษะ4,5,6และ9
400.00 ทกษะ3,4,5และ9 400.00 ทกษะ3,4,5และ9
ตารางตอไปนแสดงตวอยางการจดระดบคาจางและทกษะทเกยวของ
คลองตวกวากสามารถทำไดเชนกนผทเสยเปรยบคงจะเปน
สถานประกอบการประเภทเอาตามอยางคนอน(MeToo)
ทขาดจดแขงหรอขอไดเปรยบในการแขงขนของตนเอง
หรอกลมทเนนเรองตนทนการผลตตำแตเพยงอยางเดยว
จะอยรอดไดยาก
การเปลยนแปลงของระบบสงคม
การทำงานในประเทศไทย ผเขยนประเมนวาสงคมไทยนบตงแตปค.ศ.2012
เปนตนไปจะมการเปลยนแปลงใหญๆดงน
1)ขนาดขององคกรจะเลกลงและองคกรตางๆ
จะอาศยความสามารถเฉพาะดานจากความไดเปรยบทเปน
องคกรเลกๆเชนองคกรธรกจแขนงใหมและองคกรททำธรกจ
ซงมลกษณะพเศษเฉพาะตว
ก.บคลากรทตองการทำงานใหกบองคกรใดองคกร
หนงเปนระยะเวลานานๆจะมจำนวนนอยลง
ข.บคคลากรทมความสามารถสงจะตองการความ
เปนอสระโดยจะหนมาตงบรษทเฉพาะทางทเสนอนวตกรรม
ใหมๆใหกบตลาด
นกบรหารงานบคคลจะตองรบมอโดย
ก.เสรมสรางความแขงแกรงใหกบคานยมหลกของ
องคกร
ข.ตองมความรดานการออกแบบองคกร
ค.ตองหาวธการวางแผนกำลงคนทมประสทธภาพ
ยงขน
2)พฒนาสมรรถนะของทานอยางตอเนองแมวาอาย
63 สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ของทานจะยางเขา60ปแลวกตามเพราะโอกาสททานจะ
ตองทำงานหลงอาย60มมากขน
นกบรหารงานบคคลจะตองรบมอโดย
ก.สรางคานยมในเรองความมพนธะผกพนกบงานท
ทำและความภกดตอองคกรใหกบบคลากรรนใหมๆ
ข.เรงใหบคลากรทมศกยภาพพฒนาสมรรถนะของ
ตวเองไปสระดบสากลไมใชมงใหไดมาซงตำแหนงทสงขน
3)รกษาบคลากรทกระดบทมความสามารถและมคา
นยมสวนบคคลทสอดคลองกบคานยมขององคกร
ก.โครงสรางการบงคบบญชาหลกภายในองคกรของ
ทานจะตองมความแขงแกรงเกดจากการทองคกรของทาน
มบคลากรทดทสดไมวาเขาจะปฏบตงานอยในระดบฐานราก
ขององคกรอยในระดบกลางหรออยในระดบสงสดขององคกร
นกบรหารงานบคคลจะตองรบมอโดย
ก.แมวาจะใชทงเครองมอทางการเงนและเครองมอ
ทไมเกยวของทางการเงนเพอจงใจพนกงานองคกรควรจะ
เนนหนกการใชเครองมอทไมเกยวของทางการเงนมากกวา
ข.วางแผนสบทอดตำแหนงสำหรบหวหนาสายงาน
ทอายตงแต40ปขนไป
ค.ยดระยะการจางงานบคลากรทดทสดออกไปหลง
ครบอาย60ป
คำแนะนำสำหรบผเขยนทประสงคสงบทความลงตพมพในวารสารHRIntelligence
บทความทจะลงตพมพในวารสารทรพยากรมนษยจะตองเปนบทความทไมเคยไดรบการตพมพเผยแพรหรออยระหวางการ
พจารณาลงตพมพในวารสารอนๆ การละเมดลขสทธถอเปนความรบผดชอบของผสงบทความโดยตรง
นโยบายการพจารณากลนกรองบทความ (Editorial Policy)
วารสารทรพยากรมนษยประสงครบพจารณาบทความวชาการและบทความวจยทงภาษาไทยและภาษาองกฤษทมเนอหา
เกยวของกบการบรหารและพฒนาทรพยากรมนษย วตถประสงคเพอเปนสอกลางสำหรบเผยแพรผลงานและบทความทางวชาการ
ดงนนบทความทจะไดรบลงตพมพจะตองผานการพจารณากลนกรองโดยผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของเพอลงตพมพเผยแพร
ในวารสาร และจะตองเปนบทความทแสดงใหเหนถงคณภาพทางดานวชาการหรอประสบการณของนกบรหารจดการและพฒนา
ทรพยากรมนษยทเปนประโยชนในวงกวาง
ขอบเขตวารสารทรพยากรมนษยจะครอบคลมเนอหาทเกยวของกบ ”คน” ในหลายมต ไมวาจะเปนดานการบรหารและ
พฒนาทรพยากรมนษยในองคกรภาครฐ ภาคเอกชน องคกรพฒนาชมชน ชมชน ตลอดจนองคความรทเสรมสรางจนตนาการ
ความคดสรางสรรค สรางทกษะ สรางปญญาใหกบ ”คน” ในสงคมไทย เพอเสรมสรางศกยภาพและเตรยมความพรอมทจะรบมอ
กบสถานการณทเปลยนแปลงและสามารถดำเนนชวตอยรวมกนไดอยางมความสข วารสารเปดรบบทความทงในสาขาวชาทาง
สงคมศาสตร อาท สาขาวชาการบรหารจดการองคกร การพฒนาทรพยากรมนษย สวสดการสงคมและแรงงาน ประชากรศาสตร
จตวทยา สงคมวทยา มานษยวทยา รฐศาสตร เศรษฐศาสตร นตศาตร ตลอดจนสหสาขาวชาทบรณาการสาขาวชาทาง
สงคมศาสตรเขากบสาขาวชาทางวทยาศาสตรทศกษาเกยวกบ ”คน”
ขอกำหนดของบทความตนฉบบ (Manuscript Requirements)
ผทประสงคจะสงบทความจะตองเขยนชอ-สกลและสถานททำงานหรอสถานศกษา รวมทงขอมลทตดตอไดไวในสวนท
แยกออกจากบทความ ผสงบทความควรตรวจสอบความถกตองของการพมพตนฉบบ เชน ตวสะกด วรรคตอน และความเหมาะสม
ควรสละสลวยของการใชภาษา รวมทงควรจะกำหนดประเภทของบทความใหชดเจนวาเปนบทความวจย หรอบทความวชาการ
องคประกอบของบทความทง 2 ประเภทดงรายละเอยดตอไปน
1) บทความวชาการ หวขอและเนอหาควรเปนการเสนอแนวคดหรอการวเคราะห รวมถงเสนอแนวคดใหมในการพฒนา
ควรชประเดนทตองการนำเสนอใหชดเจนและมลำดบเนอหาทเหมาะสมเพอใหผอานสามาถเขาใจไดชดเจน โดยตงอยบนพนฐาน
ทางวชาการหรอประสบการณตรงของผเชยวชาญเพอเกดประโยชนตอการพฒนาทรพยากรมนษย ทนำไปประยกตใชตอไปได
บทความทจะสงควรมความยาวไมเกน 2500 คำ
2) บทความวจย ควรใหมการเสนอการวจยและผลทไดรบอยางเปนระบบ สรปผลการวจยทจะนำไปใชประโยชนตอไปได
บทความทจะสงควรมความยาวไมเกน 7500 คำ พรอมบทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษทมความยาวไมควรเกน 280 คำ
บทความควรมองคประกอบดงตอไปน
1. บทนำ ทครอบคลมความสำคญและทมาของปญหาวจย พรอมทงเสนอภาพรวมของบทความ
2.ทบทวนและวเคราะหเอกสาร
3. วธการวจย
4. ผลการศกษา
5. อภปรายและสรปผลการวจย เนนขอเสนอแนะ และแนวทางการพฒนาไปในอนาคต
ผสงบทความควรเขยนอางองเอกสารอนตามหลกเกณฑทวารสารพฒนาทรพยากรมนษยกำหนด และตรวจสอบความถก
ตองสมบรณของการอางองในกรณทผสงบทความตองการอางองในเนอหา
หลกเกณฑการอางอง
ในกรณทผสงบทความตองการอางองเอกสารภาษาไทยในเนอเรอง ควรใชชอตามดวยปทตพมพในเอกสาร เชน (อเนก,
2554) หรอ อเนก (2554) การอางองในกรณทผแตง 2 คน เชน วทยาและมานะ (2523) หรอ (วทยาและมานะ 2535) สวนการ
อางองในกรณทผแตงมากกวา 3 คนขนไป เชน (วทยาและคณะ, 2554) หรอ วทยาและคณะ (2554) แลวแตโครงสรางประโยค
สำหรบบทความทความตองการอางองเอกสารภาษาองกฤษในเนอเรอง ควรใชชอตามดวยปทตพมพในเอกสาร เชน (Voss, 2010)
หรอ Voss (2010) การอางองในกรณทผแตง 2 คน เชน Sharwa and Jandalk (1978) หรอ (Sharwa and Jandalk 1978)
สวนการอางองในกรณทผแตงมากกวา 3 คนขนไป เชน (Paul et al., 1999) หรอ Paul et al. (1999) แลวแตโครงสรางประโยค
หลกเกณฑการเขยนบรรณานกรมหรออางองเอกสารทายเรอง
ผสงบทความตองเรยงลำดบเอกสารภาษาไทยอยในสวนแรก และเอกสารภาษาตางประเทศอย ในสวนทสอง โดยเรยงชอ
ผแตงตามอกษรแตละภาษา
กรณทผแตงชอเดยวกนและมการอางองเอกสารมากกวา 1 ฉบบ ถาตพมพในปตางกน ใหเรยงปทพมพจากนอยไปหามาก
ถาตพมพในปเดยวกน ใหใสอกษร ก ข ค หรอ a b c กำกบในเนอเรองทอางถงกอนและหลง ตามลำดบ
การอางองเอกสารทายเรองตองตรงกนกบการอางองเอกสารในเนอเรอง ควรตดเอกสารอางองทายเรองทไมมการอางอง
ในเนอเรอง
การเขยนอางองเอกสารภาษาไทยและภาษาองกฤษประเภทตางๆ พรอมตวอยาง • การอางองชอหนงสอ
ชอผแตง. ป. ชอหนงสอ. ชอสำนกพมพ จงหวด. จำนวนหนา.
โกศล เจรญสม. 2523. แตนเบยนคาชดอย. เอกสารพเศษ ฉบบท 3 ศนยวจยและควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต.
มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และสำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต กรงเทพฯ. 301 หนา.
Krebs, C.J. 1978. Ecology : the Experimental Analysis Distribution and Abundance. 2nd Ed. Harper and
Row, N.Y. 678 pp.
• การอางองชอบทความในวารสาร Newsletter และ Bulletin
ชอผแตง. ป. ชอเรอง. ชอวารสารหรอชอเรอง Newsletter หรอชอ Bulletin ถามตวยอเปนสากล กใหใชตวอยาง ปท:
หนา-หนา.
ไพศาล เหลาสวรรณ. 2524. วธการเขยนบทความทางวชาการวทยาศาสตร. ว.สงขลานครนทร 3 :27-43.
Yano, K. 1979. Effect of vegetable juice and milk on alkylating activity of n-methyl-n-nitrourea.J.Agric.
Food Chem. 27 : 2456-2458.
• การอางองรายงานประจำป
ชอผแตง. ป. ชอเรอง. ชอรายงานประจำป พ.ศ. หนวยงาน หนา-หนา.
กรองทอง จนทร, อำนวย ทองด และบรรจง สกขะมณฑล. 2522. การศกษาวธการปลกหอมแดงในภาคเหนอ. รายงาน
สรปผลการทดลองพชสวน 2522. กองพชสวน กรมวชาการเกษตร. หนา 5-20.
Lewanich, A. 1974. A Taxonomic Study on the Lepidopterous Pests of Sugar Cane. Annual Research
Report 1974. Div. of Entomol. And Zool., Dept. of Agric., Bangkok p. 11-513.
• การอางองรายงานการประชม
ชอผแตง. ป. ชอเรอง. รายงานการประชม ถามตวยอสากลกใหพมพตวยอ ครงท (ถาม) วนเดอนปทมการประชม
สถานทประชม. หนา-หนา.
พสษฐ เสพสวสด, ศรสมร พทกษและสาทร สรสงห. 2523. ประสทธภาพของสารฆาแมลงบางชนดกบหนอนเจาะ
ฝกถวเหลอง. รายงานการประชมวชาการแมลงและสตวศตรพช ครงท 2 กองกฏและสตววทยา 24-27 มถนายน 2532 ณ
ศนยวจยอารกขาขาว กรงเทพฯ. หนา 492-523.
Magee, P.N. 1992. The Future of Research on Chemical Carcinogenesis. In 2nd Princess Chulabhorn
Science Congresst. Nov. 2-6, 1992. Bangkok. P. 11.
กระบวนการพจารณากลนกรองบทความ (Review Process)
บทความทจะไดรบการพจารณาลงตพมพจะตองผานการพจารณาจากกองบรรณาธการและผทรงคณวฒในสาขาท
เกยวของโดยจะมกระบวนการดงตอไปน
1. กองบรรณาธการจะแจงใหผสงบทความทราบเมอกองบรรณาธการไดรบบทความเรยบรอยสมบรณ
2. กองบรรณาธการจะตรวจสอบหวขอและเนอหาของบทความถงความเหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคของ
วารสาร รวมถงกองบรรณาธการจะตรวจสอบถงประโยชนทงทางดานทฤษฎและแนวการนำไปใชในการบรหารและพฒนา
ทรพยากรมนษย
3. ในกรณทกองบรรณาธการพจารณาเหนควรใหดำเนนการสงบทความเพอทำการกลนกรองตอไป บรรณาธการจะสงให
ผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของตรวจสอบคณภาพของบทความวาอยในระดบทเหมาะสมจะตพมพหรอไม โดยในกระบวนการ
พจารณากลนกรองน ผทรงคณวฒจะไมสามารถทราบขอมลของผสงบทความ (Double – Blind Process)
4. เมอผทรงคณวฒไดพจารณากลนกรองบทความแลว กองบรรณาธการจะตดสนใจโดยองตามขอเสนอแนะของผทรง
คณวฒวาบทความนนๆ ควรจะลงตพมพในวารสารทรพยากรมนษยหรอควรทจะสงใหกบผสงบทความนำกลบไปแกไขกอน
พจารณาอกครงหนงหรอปฏเสธการลงตพมพ
การสงบทความ (Paper Submission)
ผทประสงคจะสงบทความกบวารสารทรพยากรมนษย กรณาสงตนฉบบบทความพรอมโดย
บทความภาษาไทย พมพดวยฟอนท Cordia New ขนาด 15 พอยน
บทความภาษาองกฤษ พมพดวยฟอนท Cordia New ขนาด 15 พอยน
และสงอเมลในรปของ Microsoft Word หรอสามารถสงในรปของเอกสารทางไปรษณยมาไดท
คณชนกฤต คงเจรญพร
โครงการวารสารทรพยากรมนษย (HRi)
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
เลขท 2 ถนนพระจนทร เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200
โทรศพท 0 2613 3305 โทรสาร 0 2226 5324
Website : http://www.hri.tu.ac.th
e-mail : hritu.journal@gmail.com
สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
อาคารอเนกประสงค 1 ชน 6
เลขท 2 ถนนพระจนทร แขวงพระบรมมหาราชวง
เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200
Recommended