Isang uri ng sining at panitikan na kilala sa malayang

• Isang uri ng sining at panitikan na kilala sa malayangpaggamit ng wika sa iba't ibang anyo at estilo. Anyo ngpanitikan na nagpapahayag ng damdamin ng isang tao.Ito ay binubuo ng mga saknong at ang mga saknong aybinubuo ng mga taludtod.

• Pinagyayaman ito sa pamamagitan ng paggamit ngtayutay. Ang tayutay ay ang matatalinghagang pahayago salita na Madaling makilala ang isang tula, sapagkatkaraniwan itong may batayan sa pagbigkas ng mgahuling salita.

• Isa sa layunin ng tula ang pagbibigay diin sa ritmo, mgatunog, paglalarawan, at pagbibigay ng masining napagpapakahulugan sa isang payak na konsepto. Kayanaman sa pagbabasa ng isang tula, nangangailanganito ng bukas na isipan at lawak ng talasalitaan.

• Karaniwang tungkol sa pag-ibig, pamilya,pakikipagsapalaran, at marami pang iba ang nagiging paksang tula. At hanggang ngayon, nagsusulat pa rin ang mgamakata ng tulang may paksang nakasasabay onakahahalina sa mambabasa. Inaayon din ng manunulatang kanilang wikang gagamitin sa kaisipan o mensahe ngtula. Katulad na amang ng pagpili ng kasuotang gagamitinsa isang pagtitipon, pipili ka ng damit naangkop atkatanggap-tanggap sa pagtitipong iyong dadaluhan.Ganoon din ang pagpili ng mga salita sa isang tula.

• Ayon kay Edgar Allan Poe, “Ang tula ay masasabing angmaaliw-aliw na paglikha ng namumukod na kagandahan.”

• Ito ay akdang pampanitikan na sadyang napakakulay atmatalinghaga, sinasabi nga rin na ito ay marikit na kaisipansa marikit na pananalita kaya naman sa pagbabasa ng mgaganitong akda, mahalagang matukoy ang kaisipang naispalutangin ng may-akda sapagkat makatutulong ito upanghigit na maintindihan ang mensahe ng tula.

Marami akong nakalistang mga pangarapHuwag naman sanang liparin ito sa alapaap

Tila sorbetes ito na unti-unting nilalasapHanggang nagbago lamang sa isang iglap.

Isang kahig, isang tuka ang aming buhayPalaging masaya minsa’y matamlay

Ang patay ay biglang nagkaroon ng kulayDahil sinubukan ang alak at drogang alay.

Aking mga kaibigan, ako ay tinuksoMatatawag ko ba silang tunay na katoto?

Masasamang ugali’t laging nasa gulo,Mga anak na suwail ang palaging kasama ko.

Sa bisyo’y nalulong dahil sa mundong nakagisnanMadalas ay mararawal na ugali ng lipunan

Kaya naman buhay ko’y narungisanKapos sa aral na sa paglago ay kailangan.

Hindi ko na alam kung saan ako patungoPuno ng paghihirap at hindi na makatayoMga pangarap ko’y lumipad nang palayoUnti-unting lumapit sa rurok ng delubyo.

Isang araw noon ako’y nahimasmasanBuhay ko, anong aking ginawa’t walang patutunguhan

Aking ina’y umiiyak, pinuntahan’t pinatahanMagbabago na’t di na magiging sakit ng ulo ng bayan.

• Ano ang dahilan ng pagkasira ng mga pangarapng nagsasalita sa tula?

• Sino ang naging masamang impluwensiya sanagsasalita sa tula?

• Sa hulihang bahagi, ano ang napagtanto ngpersona ng tula?

Inaasahang Pagpapahalaga

Nakatutulong ang kaalaman sa pagtukoy ng pangunahin at pantulong na kaisipan upang maunawaan natin nang mas malalim hindi lamang ang ating mga binabasa o pinanonood kung hindi maging ang sinasabi mismo ng mga nakakausap natin sa araw-araw.

Magagamit natin ang kasanayang ito na maunawaan ang mga pahayag na hindi madali maintindihan. Dagdag pa rito, nakatutulong din ang kasanayang ito sa pagkuha ng tiyak na bagay na gustong sabihin ng isang tao ngunitwalang kakayahang sabihin nang diretso ang nais sabihin.

1

2

Inaasahang Pagpapahalaga

3

Napag-uugnay nito ang karanasan ng manunulat sa karanasan ng mambabasa. Dahil dito, anumang karanasan na ibinibahagi ng manunulat ay nakatutulong para sa isang mambabasa para sa pamamagitan ng mga aral na mayroon ang isang tula.

PAGLALAGOMAng tula ay isang genre ng panitikan na naglalarawan ng kagandahan,

kariktan, at kadakilaan na hinango sa guniguni ng manunulat na isinulat sa

paraang masining.

● Sa isang tula, ang pangunahing kaisipan ang nagsasabi kung ano ang ibig

sabihin ng kabuoang konteksto ng bawat taludtod sa tula.

● Ang pantulong na kaisipan naman ay mahahalagang impormasyon o

detalye sa tula na nagbibigay ng pahiwatig o sumusuporta sa pangunahing

kaisipan.

* Nagsisilbing gabay ng mambabasa ang pantulong na kaisipan upang

maunawaan ang nilalaman ng bawat saknong.

PAGTATASABasahin ang bawat salawikain o kasabihan sa bawat bilang. Tukuyin ang pangunahing kaisipang ipinahihiwatig nito. Isulat ang titik ng

tamang sagot.

_____1. Pulutin ang mabuti, Ang masama ay iwaksi.

a. gawin lagi ang kabutihan c. alisn ang masasama

b. magpulot ng mabubuti d. iwasan ang masama

_____2. Ang mata ay itingin. Ang bibig ay tikumin.

a. ipatingin ang mata

b. manahimik kung walang sasabihing maganda

c. mag- obserba muna bago manghusga

d. itigil ang pagdadaldal

_____3. Pag- aasawa’y di biro. Kanin bagang isusubo. Iluluwa kung mapaso

a. huwag makipagbiruan sa asawa

b. ang pag- aasawa ay parang kaning nakapapaso

c. pwedeng itigil ang pag- aasawa kapag ayaw na

d. hindi minamadali ang pag- aasawa

_____4. Kung saan nadapa, doon magbangon

a. kapag nadapa ay tumayo

b. tandaan kung saan nadapa

c. simulang bumangon kung saan ka nagkamali

d. kung nagkamali ay tandaan ang pagkakamali

_____5. Ang magulang ay hindi makatitiis sa anak. Nakatitiis ang anak sa magulang.

a. makasarili ang anak c. masama ang loob ng anak

b. mapagparaya ang magulang d. masama ang loob ng magulang