Janusz Korczak

Dzięki staraniom Rzecznika Praw Dziecka Dzięki staraniom Rzecznika Praw Dziecka

Sejm ustanowił rok 2012 Sejm ustanowił rok 2012 rokiem Janusza Korczakarokiem Janusza Korczaka

Janusz Korczak jako pierwszy dorosły człowiek mówił o prawach dziecka. Uznawał dziecko za pełnowartościowego człowieka. Uważał, że każdy ma prawo być sobą.

Prawdziwe nazwisko Korczaka to Henryk Goldszmit, urodził się on 22 lipca 1878 lub 79 roku w Warszawie.

W ósmym roku życia rozpoczął naukę w szkole początkowej, gdzie panował surowy porządek.

Tak głęboko przejął się stosowaną tam karą chłosty, że rodzice musieli zabrać go ze szkoły. Przebywając w domu i przygotowując się do pierwszej klasy gimnazjum, marzył o świecie,

w którym nie będzie okrucieństwa i niesprawiedliwości.

Marzenia te znalazły odbicie w napisanej przez niego powieści dla dzieci „Król Maciuś Pierwszy”.

Główną pasją piętnastoletniego Janusza było czytanie książek. Uczęszczał do Gimnazjum Praskiego, w którym nauka odbywała się w języku rosyjskim. Nie lubił szkoły, uczył się raczej średnio, natomiast interesował się literaturą, której poświęcał cały czas wolny.

Ulubionym miejscem Korczaka z okresu dzieciństwa i młodości był Ogród Saski, w którym spotykał się z rówieśnikami i starszymi kolegami.

W roku 1898 zdał maturę i ku zaskoczeniu przyjaciół zapisał się na Wydział Lekarski Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytet Latający.

Organizował kolonie letnie dla dzieci i jako nauczyciel prowadził zajęcia na tajnej pensji, pracował również w bezpłatnej czytelni dla biednych dzieci, a w soboty w swoim mieszkaniu organizował zabawy dla najmłodszych.

W marcu 1905 roku Janusz Korczak otrzymał dyplom lekarza i podjął pracę w Warszawie w Szpitalu dla Dzieci. W ciągu siedmiu lat (1905-1912) spędzonych w szpitalu służył dzieciom jako lekarz, pedagog i pisarz.

W książkach prezentował swe poglądy na temat wychowania. Starał się zawsze traktować dzieci z należytym szacunkiem, akcentować ich prawa. W 1912 roku został dyrektorem Domu Sierot w Warszawie, gdzie opracował oryginalny program wychowawczy.

Kuchnia w Domu SierotKuchnia w Domu Sierot

StołówkaStołówka

Łaźnia i sypialniaŁaźnia i sypialnia

Korczak stworzył miejsce, które było "domem pracy i szkołą życia" dla osieroconych dzieci. Sięgał po nieznane wówczas środki wychowawcze, takie jak:

sąd koleżeński z kodeksem przebaczenia, który miał przezwyciężać negatywne sposoby zachowania dzieci oraz dążyć do ich korekty, a także inspirować dzieci,

rada samorządowa zajmowała się zaspokajaniem potrzeb współmieszkańców w związku ze zgłoszonymi prośbami, petycjami, regulowała współpracę dzieci z dorosłymi,

sejm dziecięcy - najważniejsza instytucja samorządu dziecięcego, jego zadaniem było: potwierdzanie lub odrzucanie praw ustanowionych przez radę samorządową, podejmowanie decyzji w sprawie świąt i ważnych wydarzeń w domu,

plebiscyt życzliwości i niechęci stosowany wśród wychowanków (+ oznaczał „lubię”, - oznaczał „nie lubię”, 0 – „jest mi obojętny”),

tablica do porozumiewania się z dziećmi, na której umieszczano wszelkie zawiadomienia, ogłoszenia, zarządzenia. Zmuszała wychowawcę do obmyślenia każdego przedsięwzięcia, chroniła przed pochopnymi ustnymi decyzjami, a dzieci uczyła cierpliwości w oczekiwaniu na decyzje,

gazetka dziecięca „Mały Przegląd” uczyła planowej pracy, śmiałości w wypowiadaniu swych przekonań,

system dyżurów dzieci obejmował: pracę nad utrzymaniem czystości, pracę w kuchni, pomoc słabszym, itp.

„szafa znalezionych rzeczy”, do której trafiały takie rzeczy jak, np. książka znaleziona na stole,

sklepik wydający o określonej porze pewne przedmioty bezpłatnie,

skrzynka na listy, do której dzieci wrzucały listy z pytaniami, prośbami, skargami.

W 1926 roku zainicjował wydawanie tygodnika dla dzieci i młodzieży „Mały Przegląd”.

W 1935 pod pseudonimem „Stary Doktor” wygłaszał w Polskim Radio pogadanki dla dzieci.

Wszystko przerwała wojna...

Dom Sierot już w 1939 roku stał się obiektem bombardowań. Warunki do dalszej pracy stały się niezwykle trudne, mimo to Korczak robił, co mógł, by pomóc swoim wychowankom, zabiegając o pomoc i dary dla nich.

W październiku 1940 roku w stolicy powstało getto dla ludności żydowskiej. Sytuacja stawała się coraz gorsza. On jednak wciąż poświęcał się całym sobą swojej życiowej misji, wciąż spędzał czas z dziećmi, uczył je, pomagał im. Wychowywał.

Niestety, wobec braku żywności i leków najmłodsi mieszkańcy getta zaczęli ginąć z głodu i wycieńczenia. Sam Korczak także był już wyczerpany. Rezygnował jednak z możliwości ucieczki z getta, pozostając do końca ze swoimi wychowankami.

Gdy w 1942 roku nastąpiła likwidacja getta, wraz z dziećmi trafił bydlęcym wagonem do niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Tam zginął razem z nimi w komorze gazowej.

Był altruistą, który całe swoje życie poświęcił najmłodszym, w nich bowiem widział przyszłość i wartości, a miało to miejsce w czasach, w których to wszystko - mogłoby się wydawać - traciło sens. Twierdził, że "odnowa świata dokona się przez dziecko i wychowanie".

Na terenie symbolicznego cmentarza w Treblince wśród siedemnastu tysięcy kamieni znajduje się jedno imienne upamiętnienie: JANUSZ KORCZAK

(Henryk Goldszmit) I DZIECI.

Dziecko ma prawodo bycia tym, kim jest, do życia własnym wysiłkiem i własną myślą, do poważnego i sprawiedliwego traktowania jego spraw, do wypowiadania swoich myśli, do upominania się i żądania, do protestu, do zabawy i rozrywki, do własności, niepowodzeń i łez oraz do szacunku dla niewiedzy, dla smutku,

dla młodego wysiłku i ufności Janusz Korczak

Autor prezentacji: Anna Bednarek Biografia opracowana dzięki informacjom umieszczonym na

stronie Muzeum Walki i Męczeństwa Treblinka