View
1
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Nieuwe bedreigingen
PFAS: een nieuwe bedreiging
• Expertisecentrum PFAS
• Wat zijn PFAS
• Waarom een probleem
Onderzoek Expertisecentrum PFAS
• Meetprogramma
• Ontwikkeling Handelingskader
Nieuwe aantastingen van bodem en watersysteem
Arne Alphenaar
NND 18 mei 2017
- Lood, Teer, VOCl, DDT, PCB, Dioxine, MTBE, …
- Nano particles, POP’s, PCP(personal care products),
medicijnen, endocrine disrupting compounds (EDCs), Qkoorts
etc.
- Stoffen waarvan:
• de verspreiding niet bekend is
• nog geen (milieu)normen zijn vastgesteld
• de schadelijkheid nog niet is vastgesteld.
Wat zijn nieuwe verontreinigingen?
“Elke synthetische of natuurlijk voorkomende chemische stof die
niet regulier wordt gemonitord, maar die in potentie in het milieu
leidt tot humane of ecologische risico’s
- Emerging contaminants, Emerging substances, Contaminants of
emerging concern, Zeer zorgwekkende stoffen
- Stoffen waarvan:
• de verspreiding niet bekend is
• nog geen (milieu)normen zijn vastgesteld
• de schadelijkheid nog niet is vastgesteld.
Nieuwe verontreinigingen, nieuwe bedreigingen?
- Norman Network (EU), ca 1.000 stoffen die aandacht verdienen
- Stockholm Conventie (VN), ca 30 ‘zwarte lijst’ stoffen
- Hoe maak je keuzes
Nieuwe verontreinigingen, nieuwe bedreigingen?
- Awareness
- Hoe maak je keuzes (je kan niet alles meten)
- Hoe zet je iets op de agenda (en er weer af)
- De (omgevings) wet
- PFAS als Pilot
Verantwoordelijkheden en beleid
Start 2012 Aanleiding: gebrek aan informatie mbt risico’s en aanpak
Doel: gecontroleerd op de agenda zetten van PFOS
Voorjaar 2017 Start onderzoek Handelingskader PFAS
Deelnemers Dordrecht, Amsterdam, Tilburg, Katwijk,
onderzoek Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid, Omgevingsdienst
Noordzeekanaal gebied, RUD Drenthe, DCMR,
RWS WVL / Bodem+, RVB – Defensie,
Noord-Holland, Drenthe, Groningen,
RIVM, OVAM.
Expertisecentrum PFAS
• PFAS: Poly Fluor- Alkyl Stoffen
• Stofgedrag verschilt van alle andere verontreinigingen
• Koolstof-fluoride binding extreem sterk
Wat zijn PFAS
Perfluorsulfonzuren (PFSA), C2 tot C16,
perfluoro-octaansulfonaat (PFOS) (C8) meest bestudeerd.
Perfluorcarboxylzuur (PFCA), C2 tot C16,
perfluor-octanoic acid (PFOA) (C8) meest bestudeerd.
• PFOS / PFOA veel gebruikt 1970 – 2000
• Unieke oppervlakte eigenschappen: stoten zowel water als olie af
• Inkt, vernis, wassen, brandblusschuim (AFFF), hydraulische vloeistoffen, smeermiddelen, anti-aanbaklagen (teflon), coatings, metaalbehandeling, water en oliebescherming leer, papier en textiel (‘ScotchGuard’)
PFAS: Gebruik
• Nuttig (heel veel gebruikt)
• Zéér stabiel (nauwelijks chemisch, niet biologisch afbreekbaar)
• Ze komen daarom op veel plaatsen voor
• Toxisch en bioaccumulatief
• Nieuwe bedreigingen / zeer zorgwekkende stof
• Verboden (2009, Stockholmconventie), tenzij geen alternatief
Eigenschappen van PFAS
• Ingestie belangrijkste route, (ook opname door huid (tapijten e.d.)
• PFAS binden aan eiwit, aangetroffen in bloed, lever en nieren
• De uitscheiding van PFOS en PFOA uit het lichaam duurt jaren…
• Schadelijke invloed op geboortegewicht, schildklier, lever.
• PFOS en PFOA: waarschijnlijk carcinogeen (nieren, blaas)
• Drinkwaternormen in de US en Duitsland zijn naar beneden bijgesteld naar 70 ng/l en 60 ng/l voor PFOS/PFOA,
• AAEQS oppervlaktewater NL 0,6 ng/l
• Data van PFAS componenten zijn schaars en inconsistent
Toxiciteit
Is PFAS een probleem?
Kennis niet eenduidig en onvoldoende toegankelijk
Ontbreken normen
Stoffen niet opgenomen in standaard monitorings protocol
Onbekendheid humane / ecologische risico’s
Voorkomen / verspreiding in NL niet duidelijk
Geen ontwikkeling van technieken en strategieën
Onduidelijke aansprakelijkheid
Financiële onzekerheid
Stagnatie RO, maatschappelijke onrust
Geen (eenduidig) beleid
Probleemanalyse: onzekerheid → stagnatie
Wat zijn PFAS
voorkomen PFAS
De risico’s van PFAS
Werken met PFAS
Aanpak locatie niveau
Hergebruik en storten
Aanpak gebieds-niveau
Verant-woordelijkheden
Onderzoeksprogramma Probleemanalyse, Kader, Uitgangspunten, randvoorwaarden
Onderzoekslijn 1 Kennisdocument
Onderzoekslijn 2 Risico-analyse en normering
Onderzoekslijn 3 Meetprogramma
Onderzoekslijn 4 Voorkomen PFAS in Nederland
Onderzoekslijn 5 Beleidsmatig / juridisch instr.
Vragen en uitdagingen praktijk vormen basis onderzoek
Onderzoek Handelingskader PFAS
Wat zijn PFAS Kenmerken, eigenschappen, gedrag in het milieu
Waar komen PFAS voor Conceptual site model (CSM ) / bron-pad-object
Gebruik en voorkomen in het Nederlandse milieu
De risico’s van PFAS Milieutechnische risico’s, toetsingswaarden en normen
Werken met PFAS in
grond/grond water
Bemonstering, analyse, veiligheid en Arbo
Aanpak op locatieniveau Saneringstechnieken bronlocaties, zuivering grondwater
Hergebruik en storten Graven, tijdelijke uitname, toepassen, storten
Aanpak op gebiedsniveau diffuse verontreiniging, gebruiksbeperkingen, bescherming
drinkwaterwinning
Verantwoordelijkheden en
risico‘s
Zorgplicht, secundaire bronnen, schade, financiële en juridische
risico’s
Handelingskader
Onderzoeksprogramma Probleemanalyse, Kader, Uitgangspunten, randvoorwaarden
Onderzoekslijn 1 Kennisdocument
Onderzoekslijn 2 Risico-analyse en normering
Onderzoekslijn 3 Meetprogramma
Onderzoekslijn 3 Voorkomen PFAS in Nederland
Onderzoekslijn 3 Beleidsmatig / juridisch instr.
Onderzoekslijnen
Bronnen / toepassingen
Stofgedrag
Toxicologie
Saneringstechnieken
Meetprotocollen
Bemonsteringstechnieken
Analysetechnieken
Inventarisatie internationale toetsingswaarden
Voorstel toetsingswaarde of rekenmethode PFAS (PFOS equivalenten)
Uitvoeren metingen
PFAS-verdachte locaties
Verwerven metingen op noodzakelijk nieuwe locaties
CSM verspreiding milieu
Strategie / prioritering verdachte locaties.
Analyse meetresultaten Voorkomen in Nederland
Achtergrondwaarden,
Analyse diffuus / lokaal probleem
Inventarisatie juridisch en beleidsmatig instrumentarium
Grenswaarden,
Verantwoordelijkheden
Toekomstig instrumentarium
Conceptual Site Model
PFAS in grond, grondwater en sediment - Primaire en secundaire bronnen
- Verspreiding
- Risico’s
Waar komt PFAS voor
• Aanscherpen / verifiëren CSM
Aanvulling meetprogramma
• Gehalten in grond en grondwater nabij ‘bronlocaties’
• PFAS verdacht sediment (op de kant)
• Achtergrondconcentraties (provinciale meetnetten)
Meetprogramma / handelingskader
• Tot 1 juli: locaties aanleveren
• Tot 1 oktober: data aanleveren
Meetprogramma
Info expertisecentrum: www.expertisecentrumpfas.nl
Aanmelden locaties: Arne Alphenaar
alphenaar@engineers.nl
0570 – 665878 / 06 - 27007331
Informatie
Recommended