View
1
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
1
2011 - 2012
Milou Visser
Basisschool de Kolkstede,
Beek
Groep 1 - 2
Werkplan SOT rekenen in de onderbouw
2
Algemene gegevens basisschool
Basisschool de Kolkstede Schoolstraat 29 7037 AS Beek
Groep: 1 – 2 B
Directeur: Hans Varenhout
Mentor: Heidi Lueb
Stagebegeleider: Monique de Goede
SOT begeleider: Bart Joosten
Stageperiode: 12 september 2011 t/m 6 juli 2012
Algemene gegevens student
Milou Visser
Klas: VR3B
Studentnummer 2910154
Persoonlijke leerdoelen
1. Tijdens het onderzoek naar rekenen –wiskunde in de onderbouw leer ik de leerprocessen van de leerlingen te volgen, te begrijpen en daarop in te spelen als ik lesgeef of kinderen begeleid.
2. Ik kan tijdens het onderzoek gesprekken over rekenen – wiskunde in de onderbouw voeren met collega’s uit het schoolteam.
3. Ik kan de leerdoelen voor de onderbouw in kaart brengen en daarbij activiteiten ontwerpen in een betekenisvolle context.
4. Ik kan in overleg met collega’s een planning maken en daarbij rekening houden met de einddoelen van groep 1 – 2 en het leerstofaanbod in een betekenisvolle context.
3
gekozen onderwerp Korte beschrijving van het gekozen onderwerp:
De basisschool vindt dat er hiaten zijn binnen het rekenonderwijs van de school. Vanaf het begin van de basisschool is het belangrijk dat er goed rekenonderwijs aangeboden wordt. Goed rekenonderwijs is van grote invloed op de kans van kinderen in het onderwijs en in de samenleving. De rol van leerkrachten is cruciaal bij de verbetering van het rekenonderwijs.
Wat kan er volgens de basisschool uitgevoerd worden?
Het in kaart brengen van de begin- tussen en einddoelen van rekenen/wiskunde in groep 1, 2. Na het in kaart brengen van deze doelen worden aansluitende activiteiten ontworpen of bestaande activiteiten onder de doelen geplaatst. De beginsituatie van de leerlingen in groep 1 en 2 ten aanzien van rekenen/wiskunde wordt beschreven en ontbrekende elementen worden toegevoegd zodat er gewerkt kan worden in een betekenisvolle context naar de einddoelen van rekenen. Van impliciet naar expliciet toe werken.
Probleemstelling Rekenen / wiskunde in de onderbouw
De kwaliteit van het onderwijs verbeteren: dat is een belangrijk streven binnen het onderwijsbeleid. Getallen en getalsmatige verschijnselen roepen al in een vroeg stadium de interesse van jonge kinderen op: ze vormen een intrigerend en veelomvattend gebied dat steeds aanleiding geeft tot nieuwe ontdekkingen. Het leerproces speelt zich voornamelijk af in de omgeving van het kind via betekenisvolle interacties. leren is dan ook het proces dat grotendeels van binnen uit aangedreven door de eigen kinderlijke nieuwsgierigheid, dor de drang om te onderzoeken hoe dingen in elkaar steken, en door de behoefte om na te spelen wat zij de grote mensen zien doen. Niet elk kind is even geïnteresseerd in alles wat met getallen te maken heeft. De eerder genoemde betekenisvolle context is erg belangrijk. Ook het is van belang een breed overzicht te hebben van wat de leerlingen zouden moeten kunnen en kennen aan het einde van groep 1 , 2 en groep 3. Daarbij is essentieel: wat heeft de leerling nodig om deze doelen te bereiken? De groepsleerkrachten werken met een diversiteit aan activiteiten voor rekenen – wiskunde om leerlingen spelenderwijs te laten leren. Er is echter onduidelijk tussen de betreffende einddoelen en de activiteiten in de klas. Wat leert men eigenlijk met deze activiteiten? Er zou vanuit een ander perspectief gewerkt moeten worden. Eerst moeten de doelen helder beschreven worden en aan de hand daarvan kunnen activiteiten gekoppeld worden. De onderstaande matrix geeft aan welke behoeften nodig zijn om tot goed onderwijs te komen:
4
Praktische relevantie:
Het is in de praktijk goed haalbaar om dit onderzoek uit te voeren, omdat er in overleg met de directeur een soort van stappenplan is ontstaan.
De leerdoelen moeten beschreven worden;
Er vindt een literatuuronderzoek plaats;
Theorie wordt gekoppeld aan de praktijk;
Er worden diverse activiteiten uitgevoerd met de leerlingen;
Er worden aanbevelingen geschreven;
Het vervolgtraject wordt beschreven Uiteindelijk wordt dit allemaal gepresenteerd aan de collega’s van basisschool de Kolkstede. Het onderzoek is praktisch zeer relevant. Het mooie van dit onderzoek is dat het de komende jaren door ontwikkeld wordt. Wat achterblijft voor de Kolkstede is het begin van een project, waar zij als school de komende jaren verder op kunnen bouwen. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van een nieuwe methode.
Voorbereiding literatuurstudie
Werkwijze Zoektermen:
- PO raad
- SLO – rekenen
- Rekenen onderbouw
- Einddoelen rekenen onderbouw
- Activiteiten rekenen onderbouw
- Onderwijsbehoeften
- Rekenen – wiskunde groep 1 – 2
- Onderzoek rekenen
verbeterde leerresultaten
van de leerlingen
effectief data gebruik
rol van de leerkracht
versterking instructie-vaardigheden
5
- Kleuters leren rekenen
- Iedereen kan rekenen
- Rekenactiviteiten
- Observatieformulieren rekenen
Welke zoekmachines ga je gebruiken?
www.google.nl
www.google.scholar.nl
Welke criteria gelden bij de keuze van je bronnen? De bronnen:
mogen niet ouder zijn dan het jaartal 2000;
beschrijft duidelijk een auteur;
uit een artikel moeten relevant zijn;
moeten gaan over de onderbouw.
Onderzoeksvragen
a. Literatuurstudie
De eindresultaten (tussen- en eindopbrengsten) voor rekenen zijn goed, maar vertonen een licht dalende
trend. We gaan op zoek naar een actuele methode voor het vak Rekenen/wiskunde. In de groepen 1-2 willen
we de rekenactiviteiten beter koppelen aan de leerlijnen en tussendoelen.
Hoofdvraag:
Hoe kan er een doorlopend aanbod gecreëerd worden voor goed rekenonderwijs in de onderbouw met betrekking tot het domein getallen en getalbegrip en zijn uitwerking
vindt, die minimaal drie dagen per week toegepast kan worden? Deelvragen:
1. Welke tussen- en einddoelen moeten worden nagestreefd met betrekking tot het
vakgebied rekenen/wiskunde in de onderbouw, domein tellen en getalbegrip?
2. Wat is goed rekenonderwijs in de onderbouw?
3. Wat is de rol van de leerkracht hierin?
4. Hoe kunnen de activiteiten en de theorie uit de cursus ‘met sprongen vooruit’ hierbij
ingezet worden? (praktijk)
5. Hoe kan de planning hierop aangepast worden?
6. Welke aanbevelingen kunnen gegeven worden?
b. Onderzoeksmethode
Theoretisch onderzoek:
In het theoretisch onderzoek ga ik uitzoeken hoe rekenonderwijs het meest efficiënt aangeboden kan
worden. Daarnaast ga ik op zoek naar de rol van de leerkracht daarin.
Er is veel informatie over dit onderwerp op internet, maar ook van andere bronnen maak ik
gebruik (zie: bronnen en uitwerking hoofdvraag).
Cursus ‘met sprongen vooruit’
Ik volg samen met de andere leerkrachten een cursus over het verbeteren van rekenonderwijs voor de
onderbouw. Daarin hoop ik meer te weten te komen over het inzetten van activiteiten tijdens de rekenlessen.
6
Lesactiviteiten uitvoeren, observeren en evalueren:
Er worden verschillende rekenlessen voorbereid en uitgevoerd. Aan de hand van deze uitvoering wordt een
evaluatie beschreven. Hoe verliep de les en hoe kan deze les ingezet worden?
Bronnen
1 Keijzer R. & Amse H. Rekenen – wiskunde in de praktijk, onderbouw. Noordhoff Uitgevers Groningen, 2010.
2 Tal - groep, Jonge kinderen leren rekenen Noordhoff Uitgevers Groningen, 2009.
3 Tal – groep, Kinderen leren rekenen. Noordhoff uitgevers Groningen, 2009.
4 Spel en ontwikkeling, spelen en leren in de onderbouw 2004 Koninklijke van Gorcum, Assen.
5 Verhulst, C. F. De ontwikkeling van het kind. Koninklijke van Gorcum, 2008.
6 Janssen – Vos F., Basisontwikkeling in de onderbouw. Koninklijke van Gorcum, 2003.
7 PO- raad. (2011). Actuele informatie over rekenonderwijs. Verkregen op 2 oktober, 2011, van http://www.poraad.nl/index
8 Volgens Bartjens, jaargang 28 2008 / 2009 nr. 5 spelend rekenen werken met rekenroutines draagt bij aan betekenisvolle rekenwiskunde activiteiten.
7
Uitwerking van de hoofd- en deelvragen
Hoofdvraag 1 Hoe kan er een doorlopend aanbod gecreëerd worden voor goed rekenonderwijs in de onderbouw met betrekking tot het domein getallen en getalbegrip en zijn uitwerking vindt, die minimaal drie dagen per week toegepast kan worden?
Welke onderzoeksactiviteiten ga je ondernemen voor iedere deelvraag?
Hoe ziet de praktijkcomponent eruit ?
Deelvragen 1 Welke tussen- en einddoelen moeten worden nagestreefd met betrekking tot het vakgebied rekenen/wiskunde in de onderbouw, domein tellen en getalbegrip?
Theoretisch onderzoek
Er worden diverse theoretische bronnen geraadpleegd.
In de loop van het primair onderwijs verwerven kinderen zich - in de context
van voor hen betekenisvolle situaties - geleidelijk
vertrouwdheid met getallen, maten, vormen, structuren en de daarbij passende
relaties en bewerkingen. Ze leren ‘wiskundetaal’ gebruiken en worden
‘wiskundig geletterd’ en gecijferd. De wiskundetaal
betreft onder andere reken-wiskundige en meetkundige zegswijzen, formele en
informele notaties, schematische
voorstellingen, tabellen, grafieken en opdrachten voor de rekenmachine.
‘Wiskundig geletterd’ en gecijferd betreft onder andere samenhangend
inzicht in getallen, maatinzicht en ruimtelijk
inzicht, een repertoire van parate kennis, belangrijke referentiegetallen en -
maten, karakteristieke voorbeelden en
toepassingen en routine in rekenen, meten en meetkunde. De
onderwerpen waaraan kinderen hun ‘wiskundige
geletterdheid’ ontwikkelen zijn van verschillende herkomst: het leven van
8
alledag, andere vormingsgebieden en de
wiskunde zelf. 2 Wat is goed
rekenonderwijs in de onderbouw?
Theoretisch onderzoek
Om tot goed rekenonderwijs te komen moet er naar een aantal punten gekeken worden:
1. heldere doelen, leerlijnen en hoge verwachtingen
2. het realiseren van een passend aanbod
3. het gebruik van effectieve instructie
4. omgaan met verschillen tussen leerlingen
5. efficiënt gebruik van de beschikbare rekentijd
6. toetsen en zicht krijgen op de rekenontwikkelingen van leerlingen.
3 Wat is de rol van de leerkracht hierin?
Theoretisch onderzoek
Om goed rekenwiskundeonderwijs aan te bieden is het nodig om aan de volgende vaardigheden inzichten en houding beschikt:
1. Het herkennen van wiskunde in zowel de eigen omgeving als die van kinderen. De leerkracht moet situaties uit de belevingswereld van kinderen kunnen herkennen als geschikte wiskundige contexten of als geschikte toepassingsituaties om in het eigen onderwijs te kunnen gebruiken.
2. Gericht zijn op oplossingsprocessen bij het laten oplossen van rekenwiskundige problemen, onder andere door te reflecteren op eigen en andermans oplossingen. De leerkracht moet oplossingen van leerlingen kunnen volgen en moet kunnen zien of ze wiskundig correct en functioneel in het leerproces. De
9
leerkracht moet flexibel kunnen omgaan met oplossingen en verschillende oplossingsmanieren naast elkaar kunnen zetten.
3. Inspelen op het wiskundig denken van de leerlingen, onder andere door te anticiperen op hun denkprocessen en hen te stimuleren tot niveauverhoging. De leraar moet wiskundige redeneringen kunnen verwoorden op het niveau van (jonge) kinderen en ze kunnen uitdagen om wiskundige ontdekkingen te doen. Daarbij is het van belang dat de leraar ook plezier heeft in rekenen-wiskunde, want daarmee draagt hij op leerlingen over dat een mooi vak is om te leren.
4 Hoe kunnen de activiteiten en de theorie uit de cursus ‘met sprongen vooruit’ hierbij ingezet worden? (praktijk)
Volgen van de cursus, lessen voorbereiden en uitvoering in de praktijk
Om meer uit de kinderen te halen, zorgt Lanting Rekenadvies voor twee
samenhangende voorwaarden: didactische bijscholing van de
leerkrachten en plezier in reken-/wiskunde bij de
leerlingen. Spel en coöperatieve werkvormen zijn daartoe geschikte
middelen. Niet opgelegde routines,
maar eigen denkprocessen van de leerling vormen het uitgangspunt. Op die basis
neemt het kind instructie blijvend in zich op. Vanuit
deze eigen ontwikkeling groeit het kind geleidelijk toe naar het formele
niveau.
5 Hoe kan de planning hierop aangepast worden?
Analyse van de planning Er is een planning opgesteld door de directeur voor de
10
leerkrachten in de onderbouw. Tijdens deze
periode wordt er elke maandag, dinsdag en
woensdag aandacht besteed aan doelgerichte activiteiten met groep 1 - 2.
De activiteiten zijn aan de hand van de einddoelen volgens Alette Lanting (met
sprongen vooruit 2011) samengesteld.
De leerkrachten vullen deze planning in en houden hierbij rekening
met tussendoelen.
6 Welke aanbevelingen kunnen gegeven worden?
Praktijkonderzoek – evaluaties en literatuurstudie
Waarom zijn deze vragen interessant en relevant?
De vragen zijn voor mij erg interessant, omdat ik daardoor vanuit verschillende invalshoeken dichterbij het antwoord op de hoofdvraag kom. De verschillende invalshoeken zijn:
Theoretisch onderzoek: internet & boeken
Het volgen van de cursus ‘met sprongen vooruit’ van Alette Lanting
Verwerken van informatie
Zelf aanbevelingen uitvoeren Al deze invalshoeken zijn relevant, omdat ze samen een actueel inzicht geven op de positieve invloed van het verbeteren van het rekenonderwijs op de basisschoo.l Kortom, deze deelvragen geven antwoord op de hoofdvraag. Ook is het relevant voor de praktijk (in dit geval de Kolkstedeschool), omdat zij verder kunnen ouwen op de aanbevelingen en overige informatie die ik achterlaat als ik hier weg ga.
Wat zijn de beoogde uitkomsten en opbrengsten van jouw onderzoek?
11
Planning van het onderzoek 2011 – 2012 SOT
Datum
Wat te doen?
19 – 09
Bespreking met Hans Varenhout
22 – 09
Cursus met sprongen vooruit
26 – 09
Werkplan invullen en theorie bestuderen
28 – 09
Werkplan invullen en theorie bestuderen
03 – 10
Beginnen met deelvraag 1
Theorie bestuderen en begin maken met het in kaart brengen van de
leerlijnen voor groep 1 en 2
05 – 10
In kaart brengen van domeinen, leerlijnen en bijbehorende doelen.
10 – 10
In kaart brengen van domeinen, leerlijnen en bijbehorende doelen
12 – 10 Cursus: met sprongen vooruit
17 t/m 21 okt. Herfstvakantie uitwerken:
Kerndoelen – leerlijnen uitwerken
Ontbrekende elementen in kaart brengen
Literatuurstudie
24 – 10 Literatuurstudie
26 – 10 In kaart brengen van domeinen, leerlijnen en bijbehorende doelen.
31 – 10 Idem
02 – 11 Idem
07 – 11 Idem
09 – 11 Idem
14 – 11 Cursus met sprongen vooruit 16 .00 – 19.00 u
Alette Lanting
16 – 11 Niet aanwezig
21 – 11 Theorie: professionele gecijferdheid
23 – 11 SLO doelen bespreken met Sot begeleider Bart Joosten
28 – 11 Boek ‘meten en meetkunde in de onderbouw’ doorlezen
SLO doelen vergelijken met schema
30 – 11 Bespreking met Hans Varenhout / Monique de Goede
05 – 12 Alette Lanting doelen beschrijven
07 – 12 Idem
12 – 12 Idem
14 – 12 Idem
19 – 12 Inventarisatie activiteiten rekenen in de klas
12
21 – 12 Inventarisatie activiteiten rekenen in de klas
Bespreken vervolgactiviteiten SOT – Hans Varenhout
26 dec. 2011
t/m 6 jan. 2012
Kerstvakantie uitwerken:
Activiteiten bij de juiste doelen plaatsen en in kaart brengen
09 – 01 Bespreking S.O.T. met Heidi en Hans
11 – 01 Aanpassen uitwerking activiteiten
Planning 2012
De planning wordt aangepast i.v.m. week afwezig/ziek.
Woensdag 29 februari Werken aan lesvoorbereidingen, aanpassen en opnieuw opsturen naar Monique (en Hans) 6 x lesvoorbereiding maken
Maandag 5 maart Lessen voorbereiden
Dinsdag 6 maart Lessen voorbereiden
Woensdag 7 maart Studiedag
Maandag 12 maart Lessen voor bereiden
Woensdag 13 maart Op de website aanpassen
Maandag 19 maart Les uitvoeren Evaluatie schrijven en vergelijken
5 lessen gehad: wat zijn opvallende elementen en waar
zitten hiaten? Zijn er aanpassingen nodig?
Eventueel de resterende lessen aanpassen
Woensdag 21 maart Les uitvoeren Evaluatie schrijven en vergelijken
Maandag 26 maart Les uitvoeren Evaluatie schrijven en vergelijken
Woensdag 28 maart Les uitvoeren Evaluatie schrijven en vergelijken
Maandag 2 april Les uitvoeren Evaluatie schrijven en vergelijken
Woensdag 4 april Les uitvoeren Evaluatie schrijven en vergelijken
13
Dinsdag 10 april Stagedag inkorten ivm vrije maandag ’s ochtends les – ’s middags: Evaluaties / vergelijken analyseren en aanbevelingen schrijven
Woensdag 11 april Aanbevelingen schrijven
Maandag 16 april Aanbevelingen schrijven
Woensdag 18 april Niet aanwezig
Maandag 23 april Niet aanwezig -
Woensdag 25 april Niet aanwezig -
Maandag 7 mei Vervolgtraject beschrijven
Dinsdag 8 mei Vervolgtraject beschrijven
Woensdag 9 mei Vervolgtraject beschrijven
Donderdag 10 mei Vrij van school, werken aan SOT Website aanpassen – overleggen met Bart Joosten
Maandag 14 mei Website aanpassen
Dinsdag 15 mei Website aanpassen – doorsturen naar Monique en Bart
Woensdag 16 mei
Maandag 21 mei Eindgesprek met Hans en Monique over de presentatie
Dinsdag 22 mei Presentatie maken
Woensdag 23 mei Presentatie afronden
Dinsdag 29 mei Website aanpassen
Woensdag 30 mei Website aanpassen
Donderdag 31 mei vrij
14 juni Tijdens onderbouwvergadering: 14 juni kortsluiten met Heidi Lueb Tevens in overleg met bart Joosten 4 juni teamvergadering – echter al gepland , overleggen met Hans Varenhout
14
Overleg met de begeleidende docent
Hoe plan je het overleg met jouw
begeleidend docent?
Ik neem per mail contact op met mijn begeleider. Dit doe ik wanneer een gedeelte van mijn onderzoek is afgerond of als ik tussendoor vragen heb. Als het gaat om een kleine vraag, dan zal het contact per mail voldoende zijn. We maken een afspraak als de vraag per mail niet te beantwoorden is of als het gaat om een grotere vraag.
Overige opmerkingen
Er wordt met Heidi Lueb (groepsleerkracht) en Hans Varenhout
(directeur) contact gehouden. Op maandag of woensdag is er voldoende
ruimte om zaken over het SOT te bespreken.
15
Vastgesteld op: 10 – 10 – 2011
Handtekening student
Handtekening docent
Recommended