ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Часціцы

Тэорыя і практыка мовыЧАСЦІЦЫ

Часціцы, што выражаюць сэнсавыя

адценні-указваюць на нешта

вунь той чалавек, гэтая кніга

-удакладняюць якраз тут, амаль зроблена

-вылучаюць ці абмяжоўваюць

толькі ты, хоць трошкі

Часціцы, што маюць мадальную функцыю

- сцвярджэнне так, але

- адмаўленне не, ні, ані

- волевыяўленнехай/ няхай зробіць, сказаў

бы

Часціцы, што маюць мадальную функцыю

- пытанне Ці будзеш заўтра?

Хіба ты яго не ведаеш? - параўнанне

быццам/нібы/як новы- верагоднасць

бадай зрабіў, наўрад ці прыеду

Часціцы з эмацыйна-экспрэсіўнай функцыяй

- клічныя Бач ты! Ну і надвор’е!

- узмацняльныя Нават сагрэўся тут.

Пачакай жа мяне!

Часціцы бы / ббы – калі папярэдняе слова заканчваецца на зычны : змог быб – калі на галосны:

змагла б

Часціцы жа / ж жа – калі папярэдняе слова заканчваецца на

зычны : Дрэнь жа нейкая! ж – калі на галосны:

Добра ж тут!

Часціцы такі / ткі пішуцца праз злучок,

калі стаяць пасля знамянальнага слова:ён-такі сказаў, усё-такі,

напісаў-ткі Але: такі сказаў

праўду, зайшла ж ткі

Часціцы –ка / -тка стаяць пасля словаў, да якіх адносяцца, і пішуцца з імі праз

злучок: скажы-ка, глядзі-тка

Часціцы сь / сьці, са / ца

пішуцца разам са знамянальным словам: хтось,

кудысьці, раюся, мыцца

Часціцы небудзь, кольвек, кольвечы,

колечы звычайна пішуцца са

знамянальнымі словамі праз злучок:

дзе-небудзь, што-колечыАле: Дзе ж небудзь ён

ёсць!

Часціца абызвычайна пішацца са

знамянальнымі словамі праз злучок:

абы-хто, абы-дзеАле: абы з кім

Часціца цізаўсёды стаіць у

пачатку пытальнага сказа:

Ці ты гатовы ўжо? Але: наўрад ці

Часціца такСцвярджальная часціца так мае варыянт але:

- Ты ўжо скончыў? – Так. / Але.

Часціца такСцвярджальная часціца так мае варыянт але:

- Ты ўжо скончыў? – Так. / Але.

Раскрыйце дужкіусё(ж)такіЗ кім(кольвечы)У каго(небудзь)Абы(для)чаго(такі)сказаў праўду

усё ж такіз кім-кольвечыу каго-небудзьабы для чаготакі сказаў праўду

Раскрыйце дужкіДаволі(такі)Зрабіла(ж) Чый(сьці)Каго(ж)небудзьТак(такі)

даволі-такізрабіла жчыйсьцікаго ж небудзьтак-такі

Раскрыйце дужкіАбы(з)кім Чытай(ка)Як(раз)Быццам(бы) Нібы(та)

абы з кімчытай-каякразбыццам бынібыта

Раскрыйце дужкіНаўрад(ці)Абы(дзе)Усё(роўна)Усё(такі)

наўрад ціабы-дзеусё роўнаусё-такі

перакладзіце

Он же чуть справился с этим заданием!

Ён жа ледзьве справіўся з гэтым заданнем / ледзь агораў гэта заданне.

перакладзіце

Что было бы, если бы мы не успели на поезд?

Што было б, калі б мы не паспелі на цягнік?

перакладзіце

Для нее же это совсем не проблема.

Для яе ж гэта зусім не праблема.

перакладзіце

Он так поступил без каких-либо на то причин.

Ён зрабіў так без якіх-кольвечы / якіх-небудзь на тое прычын.

перакладзіце

Дождика бы сегодня!

Дожджыку б сёння!

перакладзіце

Сможешь ли посодействовать мне в этом вопросе?

Ці зможаш паспрыяць / пасадзейничаць у гэтым пытанні?

перакладзіце

Не хочу встречаться лишь бы с кем!

Не хачу сустракацца абы з кім!

перакладзіце

Разве мы не правы?

Хіба мы не маем рацыі?