Bigarren mundu gerra

Bigarren mundu gerra1939-1945

Datu orokorrak:• Data: 1939ko Irailaren 1tik 1945ko irailaren 2ra• Gizateriaren historian hildako gehien eragin duen

guda izan da, munduko biztanleriaren %2 hil baitzen.

• Bi alderdi:

Eslovakia, Finlandia, Hungaria, Errumania, Bulgaria, Kroazia eta

Thailandia

Polonia, Danimarka, Norvegia, Belgika, Herbehereak, Luxenburgo,

Jugoslavia, Grezia Australia, Kanada, Hegoafrika eta Zeelanda

Berria

Alemania, Italia eta Japonia

Frantzia eta Erresuma Batua

Aurkibidea:

• Gerraren aurrekariak (1930-1939)• Alemaniaren ofentsiba (1939-1941)• Aliatuen garaipena (1942-1945)• Bakearen antolaketa• Gerraren ondorioak

Gerraren aurrekariak:

• Japonia, Italia eta Alemaniak kanpo-politika erasotzaile eta espantsionista hasi.

• Japonia Mantxuria inbaditu zuen eta bertan protektoratua ezarri zen. Handik gutxira kanporatuak izan ziren.

• 1933. urtean Hitlerrek aldaketak egin Alemanian:– Alemania Nazioen Elkarte utzi– Sarre eskuratu 1935.urtean– Momentu horretan, Hitler Renania eskualdea militatu

• 1935. urtean Italiak Etiopia inbaditu– Hori dela eta, Nazioen elkartetik kanporatua izan

• Italia eta Alemania nazien alde.•Bien arteko lankidetza politika areagotu•Erroma- Berlin ardatza sortu 1936. urtean•Alemaniak, Japoniak et Italiak Sobietar Batasunaren kontrako Antikomite-ren ituna sinatu.

Baretze-politikioaren porrota

• Alemania espantzio prozesua hasi• Alemania zituen eskakizun guztiak

betetzen ziren gerra ez pizteko• 1938 . urtean Alemaniak Austria

inbaditu• Gero Txekoslovakia

– Sudeteetan alemaniar ugari bizi, eta Chanberlainek Hitlerri ema 1938.urtean,lurralde gehiago ez eskatzearen kondizioaz.

– Municheko konferentzian, Frantziak, Italiak eta Britainia Handiak Hitlerren eskakizunak onartu eta Txekoslovakia osoa eman.

Gerraren eragilea:

• Poloniak Frantziarekin laguntza ituna sinatua zuen, eta Hitlerrek Polonia ere nahi zuen.

• Alemaniak SESB (Sobietar Errepulika Sozialisten Batasuna)-rekin ezkutuko itun bat zuen, ez erasotzeko ituna.

• Horrela Alemaniak Polonia lortu eta SESBak Finlandia eta Baltikoko estatuak.

• 1939an Hitlerrek Polonia inbaditu– Britainia Handiak eta Frantziak Polonia babestu zuten,

eta beraz, gerra hasi zen.

Alemaniaren ofentsiba

• Polonia hilabetean inbaditu– 1939ko irailean 1an– Blitzkrieg taktika

• Ondoren Danimarka eta Norvegia inbaditu

• Ekainean Paris inbaditu– Hitlerrek Alsazia eta Lorrena

anexionatu– Frantzia bi zatitan banandu:

• Atlantikoko aldea (alemaniarrak)• Vichyko Frantzia ( Petain

jenerala)

•Chamberlainek dimititu eta Churchillek hartu ordena

Churchill Hitlerren aurka zegoen– Hitler Britainia Handia airez menderatzen saiatu

zen PORROTA

Italia ekainean gerran sartu– Afrikako iparraldean arazoak– Grezia inbaditzen saiatu Alemaniaren parte

hartzea behar

Ekialdeko frontea

Hitlerrek SESBko komunistak inbaditu:

– 3 milioi soldaduzko armada erabili– Helburua: negua baino lehen Leningrad, Mosku eta

Kiev okupatzea– Udazkeneko lokatzak gerra gurdiak geldiarazi

Errusiarrak borrokarako prestatu

– Gatazka luzea eta gogorra

Ozeano Bareko gerra• Japonia Ozeano Bareko

potentzia nagusia zen– Diktadura militarra ezarri– Tojo jeneralaren menpe– Mantxuria eta Korea okupatu

– 1941an Pearl Harbor base militarra eraso, AEBko basea• AEB Bigarren Gerran sartu aliatu

bezala

Totalitarismoa ordena berria

• Ofentsibaren ondoren, Ekialdeko eta Erdialdeko Europa Alemaniaren mendekuan egon.

• Gobernu naziak esplotazio ekonomikoa eta errepresio politikoa ezarri

• Aurkariak eta juduak lan esparruetan sartu eta sarraskitze-esparruetan hil

ALIATUEN GARAIPENA

Urte erabakigarria: 1942

• Gerraren norabidea aldatu porrotaren ondorioz

• Stalingrad: – Ekialdeko kostaldean erregai gutxi zegoen– Kaukasoko petrolio erreserbak nahi– Stalingraden konkista huts egin eta Volga ibaia

ezin kontrolatu

• Alamein:– Afrika Korps Egipto

konkistatzen saiatu– Erdialdeko petrolioa lortu nahi– Rommel jeneralak guda galdu

eta tropen amaiera ekarri

• Midway:– Japoniarren ofentsiba Koral

Itsasoko gudan gelditu– Pearl Haborreko hegazkinekin

japoniar flota hondoratu– Ozeano Barean aliatuek aurre

hartu

Aliatuen kontraerasoak (1943)

• Errusian, Krusk-eko gudan Alemaniak porrot egin

• Aliatuek Italiako inbasioa egin– Erregeak Mussolini bota eta

Badoglio jarri– Italiako iparraldean estatu faxista

Mussoliniren menpean• Alemaniarren aliatuak

Montecassinon gelditu– Alemaniarren jarrera: defentsiba

• Ozeano Barean aliatuek japoniarrak gelditu Guadalcanaleko gudan

• Marc Arthur igel-jauziak taktika: Helburua:– Aurrera egitea eta base militarrak

sortzea– Etsaien baseak isolatzea

• Aliatuek aurre hartu

Aliatuen azken ofentsiba (1944-1945)

• 1944an NORMANDIAKO LEHORRERATZEA– Frantzian– 1944ko ekainaren 6an hasi eta 30an bukatu– Alemaniarren eta aliatuen arteko borroka, itsas

erasoa– Aliatuak mendebaldean frontea irekitzen Berlinera

lehenago iristeko– Alemaniak Paris askatu abuztuaren 26an.– Alemaniarren azken erasoa Ardenetako guda izan

zen, bertan porrot egin.

• Aliatuek Alemaniako hirien aurkako bonbardaketa egin– Sobietarrek Berlin inguratu

– 1945ko apirilaren 30an HITLER SUIZIDATU

– Maiatzaren 2an Berlinen konkista lortu• Mussolini fusilatu

• AEB Iwo Jima eta Okinawa uharteak okupatu

• Japoniako armadak hiltzeko agindua

•Truman-en aginduz bonba nuklearra

•Hiroshima eta Nagasaki hiriak suntsitu 1945ko abuztuaren 6an eta 8an

•Japonia errenditu 1945ko irailaren 2an

Bakearen antolaketa:

Bake konferentziak:

YALTAKO KONFERENTZIA YALTAKO

KONFERENTZIA

Gerran gertatutakoa

azaltzeko

Estrategiak eta bake baldintzak

adosteko

Yaltako konferentzia:

• 1945eko otsailean• Stalin, Roosvelt eta

Churchill• Ekialdean hauteskunde

libre eta demokratikoak egitea erabaki

• Alemania lau zatitan banatzea eta zati bakoitzak batek kontrolatu

• Nazio Batuen erakundea sortzea

Potsdamgo konferentzia:

• 1945eko uztailean• Aliatuen aurkako

desadostasunak• Stailenen jarrera gogorra:

– Itunetako mugak gainditzen zuten lurraldeen hedapena proposatu

• Erabaki bakarra: naziek egindako krimenengandik epaiketa hastea

Lurralde aldaketa:• Alemania banaketa:

– AEB– Britainia Handia– Frantzia– SEBS

• Alemaniak Ekialdeko Prusiaren hegoaldea, Promenia eta Silezia, Poloniari eman

• Parisko bakean SEBSak – Polonia ekialdea, Baltikoko estatuak eta gainerako Prusia hartu– Hungariak mugak berreskuratu– Italiak: dodekanesoko koloniak eta Istria galdu

Gerraren ondorioak:

Hildakoen eta kontzientzien krisia:

• Hildakoak:60 milioitik gora• Zauritu: 35 milioi• Desagertu: 3 milioi

• Bizirik iraundakoak krisi morala jasan

• Nazien kontzentrazio esparruak aurkitu

• Sarraskitze.- eta genozidio- politikaren ondorioz 6 milioi judu hil

• Zibilak sarraskitzeko taktika militarrak (bonba atomikoa)

Galera ekonomikoa:• Hondamen material handia• Komunikabide-sarea desagertu• Petrolioa urria eta industria ekoizpena

murriztu, lehengoaren bostenera.

• Bi erakunde sortu:– Nazioarteko Diru funtsa– Nazioarteko Berreraikuntza eta

Garapenerako Bankua

– Helburua: ekonomia berreraikitzen laguntzea eta munduko finantza sistema berria sortzea

Aldaketa politikoa:

• Europako potentziek indarra galdu

• SESB eta AEB munduko potentzia indartsuenak bilakatu

• Sobietar eta Amerikarren arteko tirabirek Gerra Hotza eragin

Nazio Batuen Erakundea:

• Aliatuek sortutako erakundea

• 4 helburu:– Pertsonen eskubideak abestu– Bakeari eustea– Herrien determinazio librea– Herrien arteko lankidetza