Halkla İlişkilerde Etik Kavramı

HALKLA İLİŞKİLERDEETİK KAVRAMI

Yönlendirilmiş ÇalışmaProje Ödevi Sunumu

Halkla İlişkiler Nedir?

Halkla İlişkiler, kamu ve özel kurum kuruluşlarının faaliyetlerinin, onların adına tanıtma, açıklama ve geliştirme amacı ile kamunun ve belirli halk kesimlerinin (hedef kitle) bilgilendirilmesi ve bunlardan gelecek tepkilerin değerlendirilmesine dönük yürütülen planlı iletişim çalışmalarının bütünüdür.

• Halkla ilişkiler danışmanı veya görevlisi, bu çalışmaları yürütürken toplum çıkarlarına ve kişi değer ve özgürlüklerine saygılı olmak, hedef aldığı kitlelere ve yararlandığı medyaya karşı dürüst ve açık davranmakla yükümlüdür.

Etik Nedir?• Etik, toplumun bakış açısını dikkate alarak bireylerin

uygun ve uygun olmayan davranışlarını belirler. Etik ilkeler yıllarca süren bir gelişmenin sonucunda ortaya çıkarlar ve bütün bireyler, iş yerinde, toplumda ve karar verme sürecindeki etik değerlerini ve davranışlarını gözden geçirmekle sorumludurlar. Söz konusu toplumsal yaşamın önemli bir bölümünü şüphesiz ki iş hayatı kapsamaktadır. Bu önemli öğe için karşımıza çıkan kavram da iş etiği olmaktadır. İş etiği, ekonomik yaşamın tüm alanlarında doğru ve yanlış davranışları betimleme ve genel ahlaki kurallara ulaşma çabasıdır.

Etik Kavramı Türleri

• Kişisel Etik: • Bireyin giriştiği her eylemde, yaptığı her

işte ve aldığı her kararda doğru ve yanlışı ayırıp, kendine göre doğru kararı vermesini sağlayan ahlaki değerler, içinden gelen ses olan "vicdanı"dır.

• Mesleki Etik:• İnsanların çeşitli meslekleri uygularken uymak

zorunda oldukları davranış kurallarıdır. Her meslek sahibi az ya da çok belirgin olan bu meslek kurallarını uygulamak zorundadır. Mesleki etiğin en önemli özelliği, meslekle ilgili davranış kurallarının dünyanın neresinde olursa olsun geçerli olduğudur. Diğer bir deyişle, aynı meslekten olan bireylerin, birbirleriyle veya müşterileriyle ilişkilerinde belirli davranış kalıplarına uymaları meslek etiğinin gereğidir.

• İş etiği-yönetsel etik: İş yerinde neyin doğru, neyin yanlış

olduğunu bilmek ve doğru olanı yapmak anlamına gelmektedir.

• Toplumsal etik Yasal davranış standartlarının yanı sıra,

bireyin içinde yaşadığı toplumun yazılı olmayan örf ve adetleri, gelenekleri, kültürü, dini inanışlarından kaynaklanan değer yargıları ve ahlak anlayışı toplumsal etiğin temelini oluşturur.

• Global etik: Global etik kısaca, iş etiği ile toplumsal

etik değerlerin uluslararası boyutta uygulanması olarak tanımlanabilir. Uluslararası ilişkilerin gelişmeye başlaması, çeşitli ülkelerde büyüme birleşme gibi stratejik kararlar, global işletmelerle birlikte global etik kavramını da gündeme getirmiştir.

HALKLA İLİŞKİLER VE ETİK

• Güven stratejilerine dayalı halkla ilişkiler çalışmaları, açıklığı ve şeffaf olmayı gerektirir. Halkla ilişkiler program ve uygulamaları süreklilik arz ettiği için ilgili çevrelere güven duygusu veren dürüstlük ilkesini başat ilke olarak kabul eder. Kamuoyunu yönlendirmeyi değil, bilgilendirmeyi hedefleyen halkla ilişkiler,  saygınlığı ve inandırıcılığı koruyabilmesi için dürüstlük ilkesine kesinlikle uymak zorundadır.

Kuruluşun açıklanması sakıncalı görülen çok özel sırları dışında hiç bir şey kamuoyundan saklanmamalıdır.Kamuoyunu yanıltıcı, şaşırtıcı, kandırıcı, tutarsız, gizli kapaklı politika ve eylemlerden kaçınmak kuruluşa karşı güveni artırıcı bir özellik taşır.

… Teknolojideki hızlı ilerlemeler, halkla ilişkiler

uygulayıcılarını ilişkide bulunduğu çevreleri bilgilendirmek için farklı yollar bulmaya zorlar.

Halkla ilişkiler uygulayıcıları hedef kitlelerinin bir çeşit muhabiri olarak görev yaparlar. Dolayısıyla, bu muhabirlerin ve temsil ettikleri organizasyonların bireyleri, grupları veya diğer organizasyonları lekeleme riskleri vardır. Herhangi bir muhabirin olduğu gibi, halkla ilişkiler mesleğini uygulayanların da asılsız haber açısından dikkatli olması gerekir. Çünkü halkla ilişkiler uzmanları da -tıpkı gazeteciler gibi-  üyelerini ve diğer grupları bilgilendirmek amacıyla kurum içi yayınlar, bültenler, posterler, kapalı devre yayınlar, videolar ve CD’ler kullanırlar.

HALKLA İLİŞKİLER MESLEĞİNİN ETİK YASALARI

• Halkla İlişkiler Derneği (TÜHİD) Meslek Ahlakı İlkeleri :

TÜHİD Etik Kurulu, Türkiye'de Halkla İlişkiler mesleğinin TÜHİD Meslek Ahlakı İlkeleri doğrultusunda korunması, haksız rekabetin önlenmesi, meslek ahlak ve dayanışmasının yerleştirilmesi, halkın ve iş dünyasının halkla ilişkiler kavramına güven ve saygı duymasını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. 

• IPRA Meslek Ahlakı Yasası: • 1961 yılında Venedik’te yapılan Uluslararası Halkla

İlişkiler Derneği’nin genel oturumunda alınan kararlar, derneğe bağlı halka ilişkiler üyelerini bağlamaktadır.

IPRA Meslek Ahlakı İlkelerinde halkla ilişkiler uzmanlarının;

• 1. Tüm müşterilere eşit davranmaları • 2. Müşterinin gizlilik hakkına saygı duymaları • 3. Müşterilerle iş yaparken değerli hediye kabul

etmemeleri • 4. Üyelere saygı duymaları • 5. Basınla doğru ve dürüstlüğe dayalı ilişkiler kurmaları • 6. Bu ilkelere uymayanları IPRA’ya bildirmelerinin

gerekliliği gibi hususlar üzerinde durulmuştur.

• Atina Yasası: Atina Yasası, 1965 yılında CERP ( Avrupa

Halkla İlişkiler Konfederasyonu ) tarafından da kabul edilmiştir. Yasa, IPRA üyelerini bağlayıcı niteliktedir. Atina Yasası’nda üyeler arasında dayanışmanın, özel yaşam ve meslek yaşamındaki davranışların bir bütün olduğu, insan haklarının evrensel ilkelerine saygı gösterilmesi, hem halkın hem de kuruluşun karşılıklı çıkarlarını gözetecek şekilde davranılması, doğruluk ve dürüstlükten ayrılmamak gerektiği belirtilmektedir.

• Lizbon Yasası: Lizbon Yasası’nda halkla ilişkiler uzmanlarının; 1. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin ilkelerine

uymaları 2. Doğru, dürüst etkinliklerde bulunmaları ve yanıltıcı

bilgilerden kaçınmaları 3. Meslektaşlarına saygılı olmaları 4. Müşterinin gizlilik haklarına saygı duymaları 5. Müşterilerinin ve işverenlerinin çıkarlarını korumaları6. Müşterileri kendi çıkarları için maddi açıdan

kullanmamaları 7. Bu ilkelere uymayanları disiplin kurullarına

bildirmeleri gerekliliği gibi hususlar üzerinde durulmuştur.

• Roma Bildirisi: Roma’da toplanan ICO ( Uluslararası Halkla İlişkiler

Danışmanları Derneği ) Komitesi tarafından kabul edilmiştir.

Roma Bildirisi’nde derneğe üye olan halkla ilişkiler şirketlerinin;

• Mesleki uygulamalardaki sorumluluklarına uymaları • Kamu çıkarlarını korumaları • Doğru ve dürüst davranmaları • Diğer mesleklere saygı göstermeleri • Müşterinin gizlilik haklarına saygı duymaları • Müşterileri kendi çıkarları için maddi açıdan

kullanmamaları gerekliliği gibi hususlar üzerinde durulmuştur.

REKLAM ETİĞİ

• Reklamlarda insanların ihtiyaç duymadıkları ya da insanlar için zararlı olan ürünlerin satışını teşvik etmek için etkileyici yöntemler kullanılması etik değilken, gerekli olan ürün veya hizmetlerin satışını teşvik eden reklamlar ise etik açıdan değerlendirildiğinde doğru bir yaklaşımdır.

• Reklamda etiğin amacı, tüketicilerin ürünleri satın almada reklamın dürüst bir kılavuz olduğuna inanmalarını sağlamaktır

Reklamlarda Etik Sorunlar

• Abartılı Televizyon Reklamları:• Reklamlarda abartı; ürüne doğru olmayan anlamlar

yükleyerek insanların satın alma davranışlarını yönlendirmektir. Reklamlar tüketicinin tercihlerini etkilemektedir.

• Yapılan araştırmalarda; tüketicilerin abartılı iddialara inandıkları ve bu iddiaların onların karar verme süreci ve satın alma davranışları üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır Abartılı iddianın doğru olmaması durumunda ise, tüketicinin yanlış yönlendirilmesi söz konusudur.

Psikolojik Etkiye Sahip Televizyon Reklamları

• Hayatın birçok alanında karşılaşılan reklamlar, tüketiciyi olumlu etkilediği gibi bazen de olumsuz etkileyebilir. Örneğin satın alma konusunda, kafası karışık tüketiciyi bilgilendirip yol gösteren reklam kişiyi psikolojik olarak rahatlatırken hayalini kurup da elde edemediği ihtiyaçlarını hatırlatarak psikolojik bunalıma itebilir. Reklamlarda gördükleriyle yaşadıkları gerçekler karşısında çelişkiye düşen tüketiciler, psikolojik sorunlar yaşayabilmektedirler.

Aldatıcı – Yanıltıcı Reklamlar • Genel olarak reklam, ikna etmek ve bilgi vermek gibi

iki fonksiyona sahiptir. Reklamla ilgili iki yönlü eleştiri mevcuttur. Bunlardan birincisi reklamın tüketicileri bilgilendirmekten çok ikna etmeye çalışmasıyla, diğeri ise reklamın bilgilendirici rolüne eklenen aldatma veya yanıltmasıyla ilgilidir. Reklamın bilgilendirirken tüketiciyi aldatma veya yanıltması etik bir sorundur.

• Örneğin kozmetik ürünlerin reklamlarında, ürünü kullananın karşı tarafa daha çekici görüneceği imajını vermek sıklıkla kullanılan etik olmayan reklam yöntemlerindendir.

HANDMADE??

Gizli ve Bilinçaltı Reklamlar • Bilinçaltı reklamları gözle algılanamayacak kadar kısa

süreli sinema ya da televizyon reklamı veya ancak bilinçaltı düzeyde algılanabilecek kadar kısa verilmiş söz, resim ve biçimlerden oluşan reklam olarak tanımlanmaktadır. Çeşitli araştırmacılar tarafından bilinçaltı tekniklerin kullanıldığı reklamlarda ilgili ürünlerin satış gücünü önemli oranda etkilediği belirtilmektedir.

• Günümüze kadar gelen en klasik bilinçaltı reklam örneği bir araştırmacının “Coca-Cola İçiniz” ve “Patlamış Mısır Yiyiniz” iletilerini sinemada bilinçli olarak algılanamayacak sürede yayınlaması ve satışların artmasına ilişkin açıklamasıdır.

• Bilinçaltı reklamla ilgili olarak üç tür bilinçaltı uyaranın varlığından bahsedilir:

• 1. Sinema ve reklamlarda gözle görülemeyecek kadar kısa sürede gösterilen uyaran

• 2. İşitsel mesajlarda ve reklamlarda düşük ses tonuyla hızlandırılmış konuşma

• 3. Basılı reklam materyallerine sözcük ya da cinsel imajların yerleştirilmesi

Karşılaştırmalı Reklamlar • Reklam etiğinin en tartışmalı konularından bir diğerini

oluşturan karşılaştırmalı reklamlar, reklam mesajlarında doğrudan ya da dolaylı bir biçimde rakip ürünlerin gösterildiği veya adının verildiği reklamlardır.

• Karşılaştırmalı reklamlarda sıklıkla kullanılan kötüleme unsuru hukuksal açıdan kişilik haklarına müdahale kapsamında değerlendirilmektedir. Karşılaştırmalı reklamlarda kötüleme daha çok ticari itibarı zedeleyebileceği için çoğunlukla tüzel kişilik saldırıları kapsamında ele alınmaktadır.

TEŞEKKÜR EDERİM…

Şeyma ŞEN