Embed Size (px)
DESCRIPTION
SERTİFİKASYON KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR 1-) Herhangi bir parçanın uçağa takılabilmesi için neler gerekir? 2-) Onaylı veri nedir? 3-) Tip Sertifikası (Type Certificate) nedir? 4-) Ek Tip Sertifikası (Supplemental Type Certificate - STC) nedir? 5-) Uçağa takılacak tüm parçalar için 1 nolu süreç mi geçerli? 6-) ETSO/TSO nedir? 7-) ETSO onayı almak için DOA ya da POA gibi bir organizasyon gerekir mi? 8-) ADOA nedir? 9-) Standart parçalar nelerdir? Bir parçanın standart olup olmadığını nasıl anlarız? 10-) Standart bir parçayı uçağa takmak için ne gerekir? 11-) İç piyasada faaliyet gösteren bir firma, ürettiği bir ürünün tüm testlerini ve analizleri yapmış. Bu ürün sertifiye edilip, uçağa takılabilir mi? 12-) İç piyasada faaliyet gösteren bir firma, CofC ile ürün satıyor. Bu ürün uçağa takılabilir mi? 13-) Yazılımlar için durum nedir? 14-) DOA ya da POA almak kaç liraya mal olur? 15-) DOA ya da POA almak için SHGM’ye başvurulabilir mi? 16-) THY Teknik’te Part 21 kapsamında hangi yetkiler var?
Citation preview
Mart 2014
Sivil Havacılık Sektöründe
Sertifikalı Tedarikçi Nasıl Olunur?
İçerik: Davut Yılmaz Hazırlayan: Reyyan Demir
Mart 2014
1. Herhangi bir parçanın uçağa takılabilmesi
için neler gerekir?
EASA’nın ve FAA’in yayınladığı uçuşa elverişlilik kurallarına göre,
orjinal konfigürasyondan “her türlü” sapma, onay gerektirir.
Onaylı konfigürasyonda olmayan bir parçanın uçağa
takılabilmesi için :
• Tasarımın onaylı veriye dayanması,
• Onaylı veriyle tasarlanmış parçanın
“imalat organizasyonu onayı” (POA)
almış bir yerde üretilerek EASA Form
1 yayınlanması
• “Tasarım organizasyonu onayı” (DOA) almış
bir kuruluş tarafından uçağa entegre edilmesi
gereklidir.
Mart 2014
• Tip sertifikası sahibi (TC Holder)
• Ek tip sertifikası sahibi
(STC Holder)
• Tasarım Organizasyonu Onayı
sahibinden (DOA Holder)’dan
• gelen veridir.
2. Onaylı veri nedir?
Mart 2014
3. Tip Sertifikası (Type Certificate) nedir?
Bir ürünün (hava aracı, motor
veya pervane) ilgili tüm
kurallara uygun olduğunu
belirleyen, teknik özelliklerini ve
işletme limitlerini içeren ve
otorite tarafından yayınlanan
belgedir.
Boeing, Airbus, GE tip sertifikası
sahiplerine örnek olarak
verilebilir.
Mart 2014
4. Ek Tip Sertifikası (Supplemental Type
Certificate - STC) nedir?
Bir üründe (uçak, motor ve pervane)
tip sertifikası sahibi haricinde
yapılacak majör değişiklik için,
değişikliği yapacak kuruluşa otorite
tarafından verilen sertifikadır.
• Yolcu uçağını kargoya çevirme
• Kabin içinde yapılan büyük
modifikasyonlar,
• Aviyonik modifikasyonların büyük
kısmı STC kapsamında
değerlendirilir.
• Minör değişiklik onayını DOA Holder
verebilirken,
• STC onayını sadece EASA verebilir.
Mart 2014
5. Uçağa takılacak tüm parçalar için 1 nolu
süreç mi geçerli?
• Standart parçalar ile
ETSO/TSO onayına sahip
“teçhizatlar” da durum
biraz farklı olmakla birlikte,
genel prosedür aynıdır.
• Bakımdaki uygulamalar
için Kalite Başkanlığı’nın
görüşü alınmalıdır
Mart 2014
6. ETSO/ TSO nedir?
ETSO (European Technical Standard Order)
EASA tarafından yayınlanan ve bir uçağın tip
tasarımına özgü olmayan, farklı uçak tiplerinde
de kullanılabilen teçhizatlar (appliances) için
gereken minimum performans için yayınladığı
teknik standartlardır.
Örnek: Koltuk, emniyet kemeri, oksijen
maskeleri, raft, kargo paleti, konteynır, ELT ve
pek çok aviyonik komponent için ETSO/TSO
onayı gerekir.
TSO ise, ETSO’nun FAA’deki karşılığıdır.
Mart 2014
6. ETSO/ TSO nedir?
ETSO / TSO onayı, parçanın belirtilen minimum performans
gereklerini karşıladığını gösterir,
Ancak bu onay parçanın uçağa takılması için yeterli değildir,
uçağa takılması için 1 nolu süreçte belirtilen onaylar da alınmalıdır
(Ayrıca Bkz. Madde 7).
Tüm parça listesine
https://www.easa.europa.eu/agency-measures/docs/certification-
specifications/CS-ETSO/ETSO%20Index.xls adresinden ulaşılabilir.
Mart 2014
7. ETSO onayı almak için DOA ya da POA gibi
bir organizasyon gerekir mi?
APU hariç, ETSO onayı
alabilmek için başvuru sahibinin
ADOA (Alternative Procedures
to Design Organisation
Approval) sahibi olması gerekir.
(APU için DOA gerekir).
Ayrıca imalat için
• ya POA sahibi olması,
• ya Part 21 Subpart F altında
POA
olmaksızın imalata onay almış
olması
• ya da başka bir POA sahibi ile
anlaşma yapmış olması gerekir.
Mart 2014
8. ADOA nedir?
ADOA, DOA’e göre çok kısıtlı bir yetki olup, “sadece bir ürün” için
tasarım yetkisi verir.
• Tasarım organizasyonu,
• Atanmış personel,
• Minör/majör sınıflandırma,
• Başka bir parçada değişiklik/onay
gibi durumlar
söz konusu olmadığı için, bu yetkinin
alınması çok kolaydır.
ADOA tarafından yapılan her
tasarım aktivitesinin, EASA
tarafından ayrıca onaylanması
gereklidir
Mart 2014
9. Standart parçalar nelerdir? Bir parçanın
standart olup olmadığını nasıl anlarız?
Standart parçalar, otoriteler veya OEM’ler tarafından
ilgili manuellerde ve/veya dökümanlarda “standard”
olarak açıkca yazılan ve SAE, NAS, AN, EN, ANSI gibi
uluslararası standartlara uygunluğu istenen nut, bolt,
o-ring gibi parçalardır.
IPC, AMM veya CMM dokümanlarında bu parçalar
görülebilir.
.
Mart 2014
10. Standart bir parçayı uçağa takmak için
ne gerekir?
Bir parçanın ilgili standartlara uygun olup olmadığı:
“Bağımsız” bir laboratuvar tarafından testlerle ve gerekirse analizlerle
doğrulanmalıdır.
• Ayrıca izlenebilirlik ve tedarik kontrolü açısından firmanın AS 9100’e sahip
olması havacılıkta uygulanan “de facto” kurallardan biridir.
• Standart parçalar için EASA Form 1 gerekmediğinden, CofC ile teslim
alınması yeterlidir.
Bu aşamalardan geçen standart parçalar, onay gerektirmeksizin temin edilip
uçağa takılabilir.
Bakımdaki uygulamalar için ayrıca Kalite Başkanlığı’nın görüşü alınmalıdır.
Boeing Airbus gibi Tip Sertifikası sahibi üreticiler, bu tip standart parçaların kendi
onayladıkları üreticilerden alınmasını zorunlu “tutabilir”.
Ayrıca EASA’dan farklı olarak fasteners, bearing gibi bazı standart parçalar için FAA,
TSO onayı alınmasını şart koşmuştur.
Mart 2014
11. İç piyasada faaliyet gösteren bir firma,
ürettiği bir ürünün tüm testlerini ve
analizleri yapmış. Bu ürün sertifiye edilip,
uçağa takılabilir mi?
DOA onayı olmayan bir
firmanın yaptığı
tüm test ve analizler
doğru bile olsa hiç bir
şekilde kullanılamaz,
geçerliliği yoktur
(Ayrıca Bkz. Madde 1,
Madde 7)
Mart 2014
12. İç piyasada faaliyet gösteren bir firma,
CofC ile ürün satıyor. Bu ürün uçağa
takılabilir mi?
EASA kurallarına göre standart parçalar ve kimyasallar ile yazılım
anlamında Field Loadable Software’ler ve Database Field Loadable Data
(DFLD) için CoC (Certificate of Conformity) verilebilir.
Diğer tüm parça ve teçhizatlar için EASA
Form 1 gerekir.
Bakımdaki uygulamalar için ayrıca Kalite
Başkanlığı’nın görüşü alınmalıdır (Ayrıca
Bkz. Madde 1, Madde 7).
Mart 2014
13. Yazılımlar için durum nedir?
EASA’ nın yayınladığı EC 216/2008’in (Basic Regulations)
Article 3’ündeki “part ve appliance” tanımı, software’i de
içermektedir.
Bu nedenle parça ve teçhizatlar için geçerli olan kurallar, yazılımlar
için de aynen geçerlidir.
Mart 2014
14. DOA ya da POA almak kaç liraya mal olur?
DOA ve POA için ilk başvuru maliyeti
yaklaşık 12.000Euro + EASA denetçisinin masrafları şeklindedir.
DOA için personel sayısı,
POA içinse yıllık ciro üzerinden ücretlendirme yapılmaktadır.
Detaylı fiyatlara http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:081:0007:0025:E
N:PDF adresinden ulaşılabilir.
Mart 2014
15. DOA ya da POA almak için SHGM’ye
başvurulabilir mi?
SHGM, 2014 başı
itibariyle tasarım ve
üretim organizasyonu
başvurularını kabul
etmeye başlamıştır.
Mart 2014
16. THY Teknik’te Part 21 kapsamında hangi
yetkiler var?
Part 21 Subpart J (tasarım) kapsamında
• Yapısal ve aviyonik alanlarda minör seviyede
tamir/değişiklik yetkisi,
• Kabiniçi alanında ise majör seviyede (STC)
değişiklik yapma yetkisi vardır.
Part 21 Subpart G (imalat) yetkisinin de bir kaç ay
içinde EASA’dan alınacağı öngörülmektedir.
