Embed Size (px)
Citation preview
2
Kwiecień 2013
Raport: Jak oszacować i zabezpieczyć
potrzeby kapitałowe?
3
Wstęp do raportu
Zabezpieczenie finansowania biznesów jest
problemem, który spędza sen z powiek
przedsiębiorcom i dyrektorom finansowym
na całym świecie. Szczególnie teraz, trzy lata
po kryzysie, kiedy kredytodawcy oraz inwestorzy
są dużo bardziej niż kiedyś ostrożni w ocenie
sytuacji finansowej klientów oraz szans ich
pomysłów na rozwój.
Problem ma charakter globalny, gdyż przykręcenie
kurka z pieniędzmi zawsze skutkuje
zahamowaniem wzrostu gospodarczego.
Raport Grant Thornton na temat finansowania
pokazuje tę kwestię kompleksowo, a więc zarówno
w perspektywie dostępności finansowania, doboru
jego najlepszych źródeł, jak i sposobów
skutecznego przekonania instytucji finansowych
do swojego projektu.
Maciej Richter Partner Zarządzający Doradztwo Gospodarcze Grant Thornton Polska
4
Zabezpieczanie finansowania wymaga
odpowiedzi na właściwe pytania:
Dlaczego, kiedy i jak zarządzać potrzebami
kapitałowymi
Profesjonalna ocena sytuacji umożliwia wybór właściwej strategii finansowania:
Zabezpieczenie finansowania w nowej
gospodarce
Finansowanie jest procesem, a nie transakcją:
Efektywnie oceniaj i zaspokajaj swoje
potrzeby kapitałowe
5
Dla szybko rosnących, dynamicznych, prywatnych
przedsiębiorstw, o średniej skali działalności,
największe wyzwanie zawsze stanowiło pozyskanie
finansowania w najbardziej skuteczny,
a jednocześnie najtańszy sposób. Określenie
dokładnych potrzeb, jak również sposobu i czasu
realizacji strategii pozyskania kapitału, często
okazuje się być bardzo złożonym procesem,
do którego większość firm podchodzi
w nieodpowiedni sposób.
Kwestię pozyskania finansowania komplikuje
dodatkowo fakt, iż trwający kryzys finansowy,
fala zmian regulacyjnych i niepewność na rynkach
finansowych spowodowały, że pożyczkodawcy
i inwestorzy są bardziej nieufni i ostrożni
w dzieleniu się swoim kapitałem.
Faktem jest, że efektywne pozyskiwanie oraz
wykorzystywanie finansowania są niezbędne
do funkcjonowania i rozwoju każdego
przedsiębiorstwa. Firmy, które starają się wdrożyć
nowe strategie wzrostu lub próbują zaspokoić
własne potrzeby operacyjne, stoją przed
wyzwaniem sfinansowania szerokiego zakresu
wydatków i inwestycji, w skład którego wchodzą:
kapitał obrotowy (zapasy, należności),
środki trwałe (budynki, maszyny),
IT oraz badania i rozwój,
finansowanie operacji podczas wzrostu i
ekspansji (okres pomiędzy zatrudnieniem
sprzedawców a wzrostem sprzedaży),
przejęcia,
finansowanie potrzeb płynnościowych
udziałowców.
Określenie potrzeb jest tylko początkiem
finansowego równania. Jeśli Twoja firma
zamierza realizować dalszą ekspansję,
a jednocześnie chce utrzymać
dotychczasową działalność w niezachwianej
kondycji, z pewnością możesz podjąć
właściwe kroki, które zapewnią efektywne
przeprowadzenie procesu pozyskiwania
kapitału: oceń, gdzie potrzeby kapitałowe
są największe, określ poziom kapitału
potrzebnego do osiągnięcia różnych
celów oraz wielkość kapitału, którą
należy pozyskać z zewnątrz, oceń swoją
zdolność do zarządzania długiem i
rozważ, które źródła finansowania
najbardziej Ci odpowiadają. Proces ten
powinien zamknąć się w kompleksowym
biznesplanie, który uwzględni krótko-,
średnio- i długookresowy wpływ różnych
strategii finansowania na działalność Twojej
firmy.
6
Wykorzystanie sytuacji firmy oraz jej działalności do określenia potrzeb biznesowych
Każdy biznes potrzebuje określonej
ilości kapitału, aby kontynuować
działalność i finansować wzrost.
Gotówka jest siłą napędową
Twojej firmy, jednak wraz
z nieustanną dekoniunkturą
w sektorze bankowym w wielu
regionach na świecie, finansowanie
okazuje się być nie tylko drogie,
ale również może być
przedmiotem bardziej wnikliwej
analizy due dilligence. Wprawdzie
obecnie zwiększają się możliwości
kredytowania, ale w dalszym ciągu
firmy muszą wykazać się dużym
uporządkowaniem prowadzonej
działalności i właściwą oceną
własnych potrzeb kapitałowych.
Ta z kolei zależy w dużej mierze
od bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa
i przedsięwzięć, które planujesz.
Istnieje wiele sytuacji, które mogą
mieć wpływ na potrzeby
finansowania:
firma może potrzebować
specjalistycznego sprzętu do
poprawy wydajności operacyjnej
i ograniczenia kosztów,
przedsiębiorstwa, które
zanotowały znaczny spadek
wyników finansowych,
potrzebują sfinansować straty
operacyjne,
działalności sezonowe może
charakteryzować się dużą
zmiennością potrzeb
kapitałowych miesiąc
do miesiąca lub kwartał
do kwartału,
przedsiębiorstwa znajdujące się
w głównych cyklach wzrostu
mogą potrzebować znaczącej
ilości kapitału obrotowego,
aby wypełnić luki pomiędzy
odzyskaniem należności i spłatą
zobowiązań.
Potrzeba kapitału może również
wynikać z oczekiwań samych
udziałowców a nie całej firmy –
np. w celu wypłacenia dywidendy.
Jako że finansujący zazwyczaj wolą
alokować kapitał w działalność
operacyjną, dług wykorzystywany
do zapewnienia płynności
w związku z wypłatą dywidendy
jest zwykle drogi i często trudny
do uzyskania. Przekształcenie
przedsiębiorstwa może również
stworzyć dodatkowe wyzwania
np. w przypadku, jeśli konieczne
jest pozyskanie kapitału
na sfinansowanie wyjścia jednego
z właścicieli.
Oczywiście globalna sytuacja firmy
– to gdzie jest usytuowana, jaki ma
zasięg – ma duży wpływ, nie tylko
na dostępność kapitału, ale także
na rodzaj potrzeb. Na rynkach
rozwijających się podstawową
potrzebą jest często kapitał
na rozwój wewnętrzny
przedsiębiorstwa – nowe zakłady,
wzrost zatrudnienia, R&D,
promowanie nowych produktów;
oraz kapitał na wzrost zewnętrzny
- finansowanie przejęć, produktów,
sieci dystrybucji
i patentów.
To stworzyło znaczące możliwości
dla funduszy private equity
na Środkowym Wschodzie,
w Chinach i Afryce, gdzie
błyskawiczna ekspansja wymaga
dużego zastrzyku kapitału.
7
Określenie potrzeb kapitałowych – kluczowa rola biznes planu
Finansowanie opiera się właściwie na trzech
aspektach. Ile mogę wnieść sam? Ile mogę wnieść
z firmy? Ile powinienem zebrać na zewnątrz?
Na ogół przedsiębiorcy lekceważą te kwestie
we wszystkich aspektach. Niemniej jednak
dokładne prognozy zawierające szczegółową
analizę możliwych scenariuszy mogą zapewnić
korelację między najważniejszymi miarami
finansowymi.
"Solidny biznesplan jest
podstawą. Zanim zapewnisz
sobie kapitał, którego
potrzebujesz, musisz zrozumieć
rynek na który wchodzisz,
produkty i usługi, które
oferujesz, założenia finansowe,
które przyjmiesz oraz modele
finansowania, które obowiązują
na tym rynku. Tylko wtedy
będziesz mógł opracować
odpowiednią strategię
finansowania.”
Brendan Foster Partner Departament Doradztwa Gospodarczego Grant Thornton Irlandia
Kiedy już wiesz, jakie są Twoje
potrzeby kapitałowe, musisz
określić źródła kapitału, które
w efektywny sposób sprostają
tym potrzebom. Niezależnie
od tego czy rozważasz
finansowanie dłużne, czy poprzez
podniesienie kapitału i emisję
akcji, dokładny biznesplan
i kompleksowy model finansowy
pomogą określić nie tylko obecne
potrzeby kapitałowe, ale również
ocenić możliwość obsługi długu
w przyszłości oraz Twoje
potrzeby kapitałowe w kolejnych
latach.
Jakie są Twoje bieżące potrzeby kapitałowe?
Biznesplan jest kluczowym
elementem do oceny
zapotrzebowania. Kiedy już
wyznaczysz cele strategiczne
Twojej firmy np. roczny
wzrost organiczny na
poziomie 10% rocznie,
otwarcie nowych rynków
w Azji i Australii, czy też
zidentyfikujesz konkretne
przedsiębiorstwo do
przejęcia, możesz przełożyć
pomyślną realizację tych
celów na przyszłe
przychody, przepływy
pieniężne i prognozy
bilansowe.
8
Na przykład, w celu oszacowania przyszłych
dochodów przedsiębiorstwo może wykorzystać
bieżące plany produkcji do prognozy przyszłej
sprzedaży, pomnożyć je przez koszt uzyskania
przychodu i odjąć powiązane wydatki (takie jak
koszty ogólne i administracyjne).
W celu zaprognozowania przepływów pieniężnych
można wykorzystać przepływ przychodów
ze sprzedaży, aby w następnej kolejności obliczyć
wskaźnik, który pokaże spływ należności od
klientów (przy założeniu, że zaksięgowanie
sprzedaży nie generuje w tym samym momencie
przyrostu gotówki). Po sporządzeniu prognozy
dochodu oraz przepływów pieniężnych jesteśmy
w stanie przygotować projekcję bilansu. Z reguły
przedsiębiorstwa agregują te prognozy
w sprawozdaniu finansowym pro forma, które jest
wykorzystywane do prognozy przyszłych zysków
i zidentyfikowania potrzeb kapitałowych.
Po przypisaniu wartości liczbowych
do zindentyfikowanych obszarów potrzeb
kapitałowych, będziesz w stanie ocenić,
czy potrzeby te są odpowiednio zaspokojone
w prognozach. Często okazuje się, że nie są - wtedy
pojawia się potrzeba pozyskania dodatkowego
finansowania.
Niemniej jednak twój biznesplan, model biznesowy
i sprawozdanie finansowe pro forma są kluczowe,
aby dokładnie określić prognozy przychodów
i skorelować je z potrzebami biznesowymi
i wymogami kapitałowymi. Kiedy w kolejnym
kroku zwrócisz się do banku lub do inwestorów
w celu pozyskania dodatkowego finansowania,
będziesz przygotowany do odpowiedzi na trudne
pytania, które z pewnością zostaną Ci zadane.
"Ocena ilości potrzebnego kapitału może
być ruchomym celem. Przedsiębiorstwa
powinny określić swoje przepływy
pieniężne, nie tylko w przyszłym miesiącu,
ale w ciągu najbliższych 12, 18 i 24 miesięcy.
Koniecznym jest cofnięcie się nieco do tyłu
i zrozumienie nie tylko wymagań
dotyczących przychodów, ale również
tempa wykorzystywania gotówki
i właściwych potrzeb związanych
z finansowaniem kapitału obrotowego.
Zdobycie tej wiedzy wymaga bardziej
krytycznego podejścia do prognozowania
przepływów pieniężnych, które daje wgląd
w codzienne potrzeby operacyjne
przedsiębiorstwa."
Jack DiFranco Partner, Doradztwo Transakcyjne Grant Thornton USA
9
Jaka jest Twoja zdolność do
zaciągania zobowiązań?
Jeśli z powodzeniem osiągasz
zakładane cele strategiczne
i generujesz odpowiednie zyski,
potrzeby finansowe Twojego
przedsiębiorstwa mogą zostać
zaspokojone. Jeśli jednak będziesz
musiał skorzystać z zewnętrznych
źródeł kapitału - najtańsza forma
finansowania, czyli dług, będzie
najprawdopodobniej Twoim
pierwszym wyborem, niezależnie
od tego czy chcesz zaciągnąć dług
u zwykłego pożyczkodawcy,
czy u udziałowców. W tej sytuacji
Twoja zdolność kredytowa, czyli
Twoja zdolność do zaciągnięcia
i obsługi długu, powinna być
przedmiotem dokładnej analizy,
najlepiej w kilku aspektach.
Pierwszym z nich jest analiza
zdolności kredytowej oparta na
analizie aktywów (tzw. asset-based),
gdzie aktywa są zabezpieczeniem
pożyczki (ciekawa propozycja dla
banków, ponieważ kredyt jest
z reguły zaciągany na mniejszą
wartość niż wartość aktywów
stanowiących zabezpieczenie).
Kolejną możliwością jest
wykorzystanie składników kapitału
obrotowego, czyli zapasów
i należności. Trzeci sposób zakłada
efektywne zarządzanie długiem
poprzez prognozy przepływów
pieniężnych.
Podejmując decyzję odnośnie
wyboru podejścia należy zrozumieć
różnice pomiędzy głównymi
rodzajami długu:
• dług zabezpieczony - dług
zabezpieczony konkretnymi
aktywami (np. poprzez
ustanowienie hipoteki), które
wierzyciel może przejąć
w przypadku niewypłacalności.
• dług uprzywilejowany - nie
musi być zabezpieczony, ale i tak
ma wyższy priorytet niż
większość innych form długu,
a więc musi zostać spłacony w
pierwszej kolejności.
• mezzanine - jest niżej
w hierarchii niż dług
uprzywilejowany, z tego względu
jest też postrzegany jako rodzaj
długu podporządkowanego.
Zazwyczaj wymaga od
pożyczkobiorców rekompensaty
w postaci udziału w firmie dla
pożyczkodawcy (opcje albo
warranty).
Twoje decyzje będą ponownie w
dużej mierze zależne od biznesplanu
i tego jak efektywnie byłeś w stanie
dopasować swoje prognozy
do potrzeb. Zanim rozważysz
finansowanie za pomocą
kapitału własnego
(czyli wieczystego roszczenia
do udziału w zyskach firmy),
pamiętaj, że kapitał własny jest
najdroższą dostępną formą
finansowania.
W przypadku poszukiwania finansowania dłużnego przedsiębiorca musi zdawać sobie
sprawę z tego, że poszczególne rodzaje długu nie są współmierne i należy je rozpatrywać
w świetle konkretnego przypadku. Aby zapewnić sobie jak najlepsze warunki finansowania
potrzebujesz strategii do negocjowania atrakcyjnej stopy oprocentowania oraz rozsądnych
warunków spłaty kwoty nominalnej. Bądź świadomy rodzajów i liczby zabezpieczeń,
które oferujesz wierzycielom, zwłaszcza, jeśli zagraża to twojej zdolności do prowadzenia
bieżącej działalności. Upewnij się, że w pełni rozumiesz kowenanty finansowe związane z
pożyczką. Często zwykłe spłacenie długu zgodnie z umową nie wystarcza.
Jeśli nie dotrzymasz innych klauzul może się okazać, że złamałeś postanowienia umowy.
10
Indie od zawsze skłaniały się ku finansowaniu długiem. Nie tylko ze względu na
ograniczoną podaż kapitału własnego, ale również ze względu na niechęć
przedsiębiorców do utraty pełnej kontroli i wzrostu wymogów związanych z samym
zarządzaniem biznesem, co może mieć miejsce, gdy dochodzi do kapitałowego
zaangażowania nowego inwestora lub, gdy spółka debiutuje na giełdzie.
Jak oszacować skutki zmian,
których nie możemy przewidzieć?
W pewnych przypadkach proces
finansowania ogranicza się do
stworzenia biznesplanu,
sporządzenia dokładnych prognoz
i znalezienia odpowiedniego
źródła kapitału. Jednak takie
podejście nie jest powszechne,
a jednocześnie niczego nie
gwarantuje. Ponieważ nie możemy
udać się do banku za każdym
razem, kiedy potrzebujemy
gotówki, ostrożniejsze planowanie
jest najlepszym rozwiązaniem.
Istnieje kilka sposobów
planowania przyszłości.
Po pierwsze należy uwzględnić
ramy czasowe w biznesplanie.
Pierwotne oszacowanie potrzeb
prawdopodobnie wybiega
w przyszłość od sześciu miesięcy
do roku. Ale jak sfinansować
wymagania kapitałowe,
lub obsłużyć istniejące długi,
w kolejnych okresach? Na jakie
ryzyko refinansowania się
naraziłeś? Czy dysponujesz jakimś
planem?
Przedsiębiorcy muszą rozważać
plany finansowe w średnim
i długim okresie- od dwóch
do pięciu lat- i starać się
dysponować narzędziami,
które pozwolą im osiągnąć
przyszłe cele.
Jeśli, na przykład, za wcześnie
wyczerpiesz swoją zdolność
kredytową, narażasz firmę
na niewypłacalność. Dlatego
zostaw margines bezpieczeństwa,
abyś mógł w razie zaistnienia takiej
potrzeby zaciągnąć kredyt również
w przyszłości. To podejście
wymaga bardziej
zdyscyplinowanego
prognozowania przepływów
pieniężnych i dogłębnego
rozumienia codziennych potrzeb
operacyjnych firmy.
A co z sytuacjami i miarami, które
po prostu nie mogą być dokładnie
przewidziane na podstawie
bieżących danych: Co jeśli firma
nie rośnie tak szybko jak
przewidywałeś? Co jeśli rośnie
szybciej? Co jeśli nieruchomość
kosztuje więcej niż przewidywałeś?
Co jeśli rozpoczęcie generowania
zysków przeciąga się o 3 miesiące?
Co jeśli rośnie koszt finansowania
dłużnego?
Liczne wydarzenia,
od małych do katastroficznych,
mogą wpłynąć na dokładność
twoich prognoz
i efektywność twojej głównej
strategii. Planowanie scenariuszy
i analiza wrażliwości, gdzie
przewidywane rezultaty modelu
mogą ulec zmianie z powodu
zmiany poszczególnych
czynników, pomagają stworzyć
plan na różnorodne sytuacje
i są najlepszą metodą na
uwzględnienie tego typu zmian.
Czasami odpowiedni dobór
współwłaściciela może być
świetnym buforem przeciwko
nieprzewidywanej przyszłości
oraz źródłem długoterminowego
kapitału. Chociaż współudział
niesie ze sobą różne ryzyka,
odpowiedni partner z właściwymi
umiejętnościami może nie tylko
pomóc w podjęciu kluczowej
decyzji, ale również we wsparciu
przedsiębiorstwa w przypadku
zbyt dużego obciążenia długiem.
Czego potrzebujesz, z czym sobie
poradzisz i jak to wszystko może
wpłynąć na zmianę Twojej ścieżki?
Te kluczowe pytania pomogą
rozwinąć Twój biznesplan
i określić poziom kapitału,
który jest odpowiedni dla twoich
potrzeb.
11
Zastanów się, jakie źródła finansowania najlepiej pasują do Twoich potrzeb
Kiedy jesteś pewien, że rozumiesz
potrzeby kapitałowe swojego
przedsiębiorstwa, pora wybrać
źródła finansowania
najodpowiedniejsze w Twojej
sytuacji. Istnieje generalny
podział na finansowanie długiem
i kapitałem własnym. Oprócz
tego dostępne są alternatywne
formy finansowania dostosowane
do szczególnych uwarunkowań.
Podczas gdy finansowanie
wyłącznie długiem (kiedy
przepływy pieniężne są wysokie),
lub wyłącznie kapitałem
(z odpowiednim wspólnikiem)
może być często odpowiednim
rozwiązaniem, większość firm
woli połączyć obydwie formy
finansowania jednocześnie. Dług
jest często pierwszym słusznym
wyborem, jednak zbyt wysoka
dźwignia może postawić
przedsiębiorstwo w trudnej
sytuacji, z niemożliwymi do
obsłużenia płatnościami
odsetkowymi i nadmierną ilością
kapitału do spłacenia.
W przypadku finansowania
kapitałem własnym, niektóre
spółki obawiają się rozwodnienia
kapitału przez sprzedaż
udziałów. Jednak w niektórych
sytuacjach może to być
doskonałe rozwiązanie –
zwłaszcza dla wrażliwych na
poziom zysku start-up’ów.
Każda spółka wymaga unikalnego
rozwiązania finansowego, ale jest
kilka kluczowych czynników
i sytuacji, które trzeba wziąć pod
uwagę:
• rozważ sposoby finansowania
w kolejności od najtańszego
do najdroższego i od najmniej
do najbardziej rozwadniającego
(zmniejszającego wartość).
Należy pamiętać, że mimo,
że kapitał własny nie wymaga
spłacania odsetek, powoduje
największe rozwodnienie zysków,
a zatem jest najdroższy
• przyjrzyj się historii zysków -
może ona dyktować preferencję
lub konieczność wyboru pewnych
rodzajów finansowania.
Na przykład, tradycyjne formy długu
mogą nie być dostępne, jeżeli nie
posiadasz środków
na zabezpieczenie i/lub historii
działalności, która mogłaby
je uwiarygodnić.
Podczas gdy dług jest zazwyczaj
pierwszym wyborem, warto podjąć
się bardziej szczegółowego
dopasowania źródła finansowania.
Wydatki operacyjne są zazwyczaj
finansowane za pomocą linii
kredytowej; wydatki inwestycyjne
natomiast są finansowane
długoterminowym długiem lub
leasingiem; Wzrost lub ekspansja
mogą być finansowane kapitałem
własnym; Podział zysków
(zazwyczaj) zależy od tego,
co zostało. Podsumowując; należy
dopasować potrzeby kapitałowe
z najbardziej odpowiednimi formami
finansowania, jednocześnie starając
się zminimalizować ich koszt.
„Firmy nie powinny traktować
dostępu do kapitału jako
pewnik. Rozwijaj relacje
z tymi, którzy umożliwiają
Twoją działalność. Dbaj o to,
by byli dobrze poinformowani.
Połóż nacisk na stałą
komunikację i bądź
bezpośredni, na ile to
możliwe, ponieważ kiedy
nastają trudne czasy, te relacje
nabierają na znaczeniu.
Ponadto, zawsze monitoruj
przepływy pieniężne,
ponieważ jest to
najważniejsze. Nie możesz
mylić gotówki, którą
posiadasz dzisiaj z przyszłym
przepływem pieniężnym”.
Kevin Fraser
Partner
Departament Doradztwa Gospodarczego
Grant Thornton Kanada
12
Finansowanie kapitału obrotowego z banku -
tak, ale w jakiej formie?
Firmy borykają się z niedoborem gotówki.
Częstokroć to właśnie jej brak jest przyczyną
wolniejszego rozwoju biznesu, a nawet niemożności
skorzystania z okazji, które pojawiają się na rynku.
Siłą rzeczy, najbardziej oczywistym i naturalnym
miejscem, w którym firma poszukuje finansowania
jest bank. Niemniej kwestią otwartą pozostaje forma
w jakiej to finansowanie ma być pozyskane.
Czy firma powinna zdać się na bank w kwestii
określenia sposobu finansowania? Czy też może
lepiej jest samemu określić jakie formy
finansowania będą najwłaściwsze dla jej
rozwoju?
Wybór między tymi dwiema opcjami niesie
za sobą bardzo istotne konsekwencje:
• W pierwszym przypadku firma zdaje się
na bankowego sprzedawcę, którego główną
motywacją będzie sprzedać produkt, jaki
zgodnie z bieżącą polityką banku przyniesie
mu największą korzyść w postaci premii
sprzedażowej.
Z kolei w drugim przypadku firma wychodzi
z punktu widzenia własnych potrzeb
i oczekuje od banku dostarczenia
konkretnego zestawu produktów związanych
z finansowaniem działalności.
W naturalny sposób to drugie rozwiązanie
stawia firmę w dużo lepszej pozycji
negocjacyjnej w rozmowach z bankiem —
klient, który wie czego chce zazwyczaj
otrzymuje pakiet lepiej dostosowany do potrzeb
niż klient, który zdaje się na prowadzenie przez
doradcę bankowego.
W zależności od obszaru, w którym
przedsiębiorca poszukuje finansowania,
do wyboru mogą być różne produkty bankowe.
Firma, poszukując finansowania bankowego,
powinna rozważyć kilka poniższych kwestii.
Na pewno w sytuacji braku gotówki kredyt
obrotowy jest jednym z pierwszych rozwiązań,
które przychodzą przedsiębiorcom na myśl.
Zanim jednak firma zwróci się do banku
o kredyt warto jest sprawdzić czy w bilansie
firmy są zamrożone pokłady płynności
finansowej, które uwolnione mogą dostarczyć
dużo tańszego źródła finansowania niż kredyt
bankowy.
„Najbardziej oczywistym i naturalnym
miejscem, w którym firma poszukuje
finansowania jest bank. Kwestią otwartą
pozostaje forma w jakiej to finansowanie ma
być pozyskane. Zanim zwrócisz się do banku
o kredyt, sprawdź czy w bilansie Twojej firmy
są zamrożone pokłady płynności finansowej,
które uwolnione będą mogły stanowić dużo
tańsze źródło pozyskania kapitału niż kredyt
bankowy”
Przemysław Hewelt
Menedżer
Corporate Finance
Grant Thornton Polska
13
Wielkość zapasów i stan należności
W szczególności warto przeanalizować wielkość
zapasów w stosunku do potrzeb firmy oraz stan
należności od kontrahentów. W szczególności
ta druga pozycja może zawierać spore rezerwy
płynności. Warto jest się przyjrzeć terminom
płatności jakie firma daje odbiorcom swoich
produktów i usług w kontekście terminów, w jakich
jest zobowiązana płacić swoim dostawcom - dobrze
jest gdy termin zapłaty zobowiązań jest nie krótszy
niż termin uzyskania zapłaty od odbiorców.
Analiza należności obejmuje jeszcze jeden istotny
element — należności przeterminowane. To kwestia
o tyle istotna, że należności przeterminowane są
odpowiednikiem „złych kredytów" w banku.
Dlatego, aby firmy skutecznie zarządzały płynnością
finansową, bardzo istotne jest wdrożenie jasnych
zasad udzielania „kredytów kupieckich"
oraz szybkiego odzyskiwania przeterminowanych
należności. Brak tego typu zasad może spowodować,
że firma będzie musiała się ponad miarę posiłkować
kosztownym kredytem bankowym.
Faktoring i leasing zwrotny
Zanim firma zwróci się do banku o kredyt obrotowy
warto jest rozważyć czy chociaż część portfela
należności spełnia warunki kwalifikujące je na
faktoring. Ta forma finansowania może być
obciążona znacznie niższymi marżami niż kredyt,
przez co może być korzystniejsza z punktu
widzenia rachunku zysków i strat. Uwolnienie
gotówki z aktywów firmy może również
przyjąć formę leasingu zwrotnego. Podobnie
jak w przykładzie podanym powyżej, cena
finansowania uzyskanego w leasingu zwrotnym
może być istotnie niższa niż w przypadku
zwykłego kredytu obrotowego.
Generalnie banki stosują zasadę, że kredyt
zabezpieczony oraz obwarowany warunkami
dodatkowymi jest tańszy niż kredyt
zabezpieczony w mniejszym stopniu lub
niezabezpieczony. Niższa cena może się
przekładać na większą uciążliwość związaną
z dodatkowymi wymaganiami
dokumentacyjnymi ze strony banku.
Kwestią nieco poboczną, natomiast równie
bliską codziennej działalności firm, jest
finansowanie pozabilansowe w postaci
gwarancji (np. gwarancji należytego
wykonania) lub też potwierdzenia akredytywy
importowej. Ustalenie z bankiem możliwości
uzyskania tego typu form finansowania
pozabilansowego jest bardzo istotne i powinno
być przedyskutowane zanim pojawi się
konieczność uzyskania tego typu produktu
Zagadnienia związane z finansowaniem bieżącej działalności obejmują zarówno
problematykę czysto finansową, jak również sferę relacji z bankami. Ten drugi
aspekt jest warty szczególnego rozważenia po to, by w banku firma była
w pełni świadomym swoich oczekiwań partnerem a nie petentem.
14
Właściwy moment na obligacje
Kiedy Twoją firmę czekają zaplanowane inwestycje a banki
i wspólnicy nie kwapią się do finansowego zaangażowania,
przyszedł czas abyś pomyślał o obligacjach.
Niewiele spółek jeszcze dostrzega, że za sprawą rynku Catalyst
w Warszawie, proces pozyskania kapitałów z emisji obligacji
stał się prosty i relatywnie tani jak nigdy wcześniej.
Instrumenty dłużne notowane na GPW Catalyst
Stan na 31.03.2013 Korporacyjne* Spółdzielcze Komunalne Razem
Liczba emitentów
126 22 14 162
Liczba serii
282 31 48 361
Wartość emisji (mld zł)
51 352 503 2 467 54 323
Źródło: GPW, * z listami zastawnymi
Obecnie na Catalyst notowanych jest 137 serii obligacji 59
spółek. Na rynku coraz śmielej pojawiają się także gminy
i banki spółdzielcze. Głównym powodem rosnącej
popularności tej formy finansowania są cechy charakterystyczne
obligacji.
Zaletą finansowania z emisji obligacji nie jest ani koszt obsługi
kredytu (który zazwyczaj przewyższa oprocentowanie kredytów
bankowych) ani koszt procesu emisji (przewyższający prowizję
w banku). Główną korzyścią dla przedsiębiorcy jest
elastyczność w dostosowaniu programu emisji do rzeczywistych
potrzeb kapitałowych oraz możliwości finansowych spółki oraz
pewność, że inwestor nie wypowie umowy w najmniej
oczekiwanym momencie. A dzięki coraz częstszemu
zaangażowaniu w emisje instytucji finansowych OFE i TFI,
spółki mogą pozyskać długoterminowego cierpliwego
inwestora, który swoim zaangażowaniem w emisję
uwiarygodnia biznes. Nie bez znaczenia pozostaje także efekt
reputacji spółki w związku z notowaniem jej obligacji na rynku
giełdowym Catalyst prowadzonym przez GPW.
„Paradoksalnie odwrót inwestorów z
giełdy i niepewność na rynku akcji
zwiększyły zainteresowanie emisjami
obligacji korporacyjnych. Nadal
jednak spółki zainteresowane tą
formą finansowania muszą
udowodnić biznesowy sens i zdolność
kredytową do tego typu transakcji.
Coraz ważniejszą rolę odgrywa rynek
obligacji CATALYST – założony z
wizją zaledwie 3 lata temu,
przyciągnął do tej pory ponad 100
emitentów.”
Damian Atroszczak
Menedżer
Transakcje Kapitałowe
Grant Thornton Polska
15
Alternatywne źródła
finansowania
Czasami tradycyjne sposoby
finansowania nie są dostępne lub
dopasowane do sytuacji spółki
i musi ona poszukiwać alternatyw.
Rynkowe schyłki i wynikająca
z nich ostrożność banków
sprzyjają takiemu środowisku.
Na alternatywne źródła
finansowania mogą się składać
leasing, finansowanie przez
dostawców, finansowanie przez
klientów (prośba o zapłatę z góry),
dotacje rządowe oraz sprzedaż
aktywów nie przynoszących
zysków, np. sprzedaż fabryki,
wyposażenia, oddziału, itp.,
aby uwolnić kapitał i wykorzystać
go w inny sposób.
Istnieją także instytucje finansowe,
inne niż banki, które oferują
finansowanie w formie kredytu.
Są to instrumenty dłużne bez
zabezpieczenia, ale bardziej
kosztowne ze względu na
zwiększone ryzyko. Tego typu
finansowanie – głównie dług
nieuprzywilejowany lub mezzanine
–ma przeważnie dłuższy okres
spłaty i większą elastyczność.
Pomimo wyższych kosztów,
ta elastyczność może być cenna,
jeżeli spółka rośnie szybko lub
zmienia właściciela.
Private equity
Pozyskiwanie kapitału
długookresowego przez sprzedaż
udziałów funduszowi private
equity może stanowić rozwiązanie
dla niektórych spółek. Niemniej
jednak istnieje duża różnica
pomiędzy oddaniem udziałów
członkowi rodziny lub wybranemu
inwestorowi z branży, a ich
sprzedażą firmie inwestującej na
dużą skalę, gdzie kontrola może
być w wysokim stopniu zależna od
udziałowców bądź zarządu,
lub gdy częścią warunków umowy
jest restrukturyzacja
przedsiębiorstwa.
Private equity może być jednak
dobrą decyzją dla właścicieli firm
potrzebujących dużego zastrzyku
gotówki, chcących skorzystać z
finansowej ekspertyzy i kontaktów
firmy o ustalonej reputacji, bądź
dla właścicieli, którzy są gotowi
odejść od – lub sprzedać –
przedsiębiorstwo. W globalnych
jurysdykcjach, gdzie wyceny
są niższe, private equity jest
doskonałym sposobem pozyskania
finansowania, ponieważ tego typu
inwestorzy są w stanie
zaangażować w określone projekty
duże ilości kapitału.
16
Upublicznienie spółki
W następstwie kryzysu finansowego poziom aktywności IPO
(pierwszych ofert publicznych) na giełdach znacząco się
zmniejszył, gdyż zwracanie się ku zdestabilizowanym rynkom
w poszukiwaniu funduszy na strategie wzrostowe lub
wyjściowe po prostu stało się nieatrakcyjnym rozwiązaniem.
Wraz z powrotem globalnej gospodarki na ścieżkę wzrostu w
wielu krajach, ten trend powinien mieć się ku końcowi,
a w odpowiednich okolicznościach oferta publiczna może być
dobrym sposobem na pozyskanie kapitału. Wraz ze wzrostem
spółki rosną również dostępne możliwości i może się okazać,
że finansowanie oparte na długu i kapitale własnym może nie
wystarczyć do pełnego wykorzystania pojawiających się
sytuacji. Ponadto spółce będącej już w obrocie publicznym
łatwiej pozyskać kapitał w przyszłości, ponieważ inwestorzy
mają więcej zaufania do sprawozdań finansowych spółek
funkcjonujących w restrykcyjnych regulacjach giełdowych.
Zarządy spółek powinny jednak uważnie przemyśleć taką
strategię finansowania. IPO może zapewnić kapitał i może
być siłą napędową rozwoju, jednak zobowiązuje do
radzenia sobie z wymogami giełdowymi, ładem
korporacyjnym, kosztami relacji inwestorskich oraz utratą
prywatności i mniejszą kontrolą pierwotnych właścicieli.
Niemniej jednak, jeżeli ma się odpowiednie atrybuty –
dobrą historię zysków, pokrycie aktywów, potencjał dla
wzrostu i biznes plan wspierający koncepcję IPO – może
to być doskonały wybór, który zaspokoi zapotrzebowanie
na kapitał również w przyszłości.
„Istnieje pogląd, że trudniej jest pozyskać kapitał własny niż dług, jednak te procesy są w zasadzie tożsame. W obu przypadkach trzeba przedstawić sytuację firmy w najlepszym możliwym świetle. Celem jest doprowadzenie do tego, że inwestorzy lub pożyczkodawcy będą na tyle zainteresowani przyszłością spółki i jej projekcjami, że będą chcieli zapewnić jej kapitał, czy to w formie odnawialnej linii kredytowej, czy kapitału własnego.”
17
Abyś mógł wykorzystać coraz
lepsze możliwości finansowania,
musisz mieć spójny plan
Spółki nie mogą zakładać,
że banki i inwestorzy rozdają
pieniądze – w rzeczywistości
są one bardziej czujne niż
kiedykolwiek i chcą widzieć
przejrzyste dowody na zdolność
spółki do utrzymania się na rynku
i ostrożne planowanie.
Bardzo możliwe, że będzie rosła
konkurencja ze strony innych
kredytobiorców.
Z tych przyczyn firmy starające
się o finansowanie powinny
uporządkować własne
podwórko, zanim udadzą się
do banku lub rozpoczną
poszukiwanie inwestorów.
Nieważne, jakiego rodzaju
finansowania poszukujesz,
wszystko zależy w jakim świetle
przedstawisz swoją spółkę.
Upewnij się, co do jakości
Twojego biznesplanu i strategii;
wykonaj krótko-, średnio-
i długoterminowe projekcje;
zastosuj w planowaniu różne
scenariusze i przeprowadź analizę
wrażliwości. Upewnij się,
że znajdujesz się w stabilnej
sytuacji finansowej.
Krótko mówiąc, Twoja wizja
biznesowa musi być nie do
odparcia, zanim zaczniesz ją
przedstawiać bankom, innym
pożyczkodawcom lub
potencjalnym inwestorom.
18
Każdy raport dostępny jest na naszej stronie www. grantthornton.pl/publikacje
Zbadaliśmy każdy spośród ponad 300 dokumentów i not informacyjnych wszystkich emitentów obligacji notowanych na Catalyst. W oparciu o przeanalizowane dane zaprezentowaliśmy najważniejsze statystyki dotyczące rynku obligacji.
W raporcie dzielimy się naszymi doświadczeniami Autoryzowanego Doradcy rynku NewConnect oraz prezentujemy wynik analizy ponad 400 debiutów, które miały miejsce na rynku alternatywnym.
Zapraszamy do zapoznania się z naszymi ostatnimi raportami
„Raport Catalyst – podsumowanie rozwoju”
„Raport: 5 lat NewConnect Podsumowanie rozwoju”
19
Dane kontaktowe Kontakt z Grant Thornton w związku z tym dokumentem:
www.grantthornton.pl
Grant Thornton Frąckowiak Sp. z o.o. Sp. k.
ul. Abpa Antoniego Baraniaka 88 E , 61-131 Poznań
NIP: 778-14-76-013, REGON: 301591100 Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, KRS 369868
Maciej Richter
Partner Zarządzający
Doradztwo Gospodarcze
T +48 61 62 51 463
Damian Atroszczak
Menedżer
Transakcje Kapitałowe
T +48 22 20 54 844
M + 48 661 530 314
Przemysław Hewelt
Menedżer
Corporate Finance
T +48 61 62 51 470
M + 48 601 068 984
