Makroekonomia IIIMakroekonomia III

Lidhjet ndërkombëtareLidhjet ndërkombëtare

Lidhjet ndërkombëtare – janë raportet Lidhjet ndërkombëtare – janë raportet ndërkombëtare më vendet e tjera.ndërkombëtare më vendet e tjera.

Integrimi i vendeve në ekonominë Integrimi i vendeve në ekonominë botërore quhet ekonomi globale. botërore quhet ekonomi globale.

Ekonomitë kombëtare po bëhen Ekonomitë kombëtare po bëhen gjithmonë e më të ndërlidhura dhe gjithmonë e më të ndërlidhura dhe ideja që ne po shkojmë drejt një ideja që ne po shkojmë drejt një ekonomie globale po bëhet gjithnjë e ekonomie globale po bëhet gjithnjë e më shumë e pranueshme.më shumë e pranueshme.

Po kthehemi te koncepti i ekonomive Po kthehemi te koncepti i ekonomive të hapura dhe të mbyllura. të hapura dhe të mbyllura.

Lind pyetja se si realizohet këmbimi Lind pyetja se si realizohet këmbimi midis dy vendeve?midis dy vendeve?

Këmbimi në mes të vendeve lidhet Këmbimi në mes të vendeve lidhet përmes dy kanaleve :përmes dy kanaleve :

• Këmbimi Tregtar – ku bëhet këmbimi Këmbimi Tregtar – ku bëhet këmbimi i mallrave, dhei mallrave, dhe

• Këmbimi Financiar – ku këmbehen Këmbimi Financiar – ku këmbehen aktivet.aktivet.

Bilanci i pagesave dhe kurset e Bilanci i pagesave dhe kurset e këmbimitkëmbimit

Bilanci i pagesave përfaqëson Bilanci i pagesave përfaqëson regjistrimin e transaksioneve të regjistrimin e transaksioneve të banorëve të një vendi me pjesën tjetër banorëve të një vendi me pjesën tjetër të botës.të botës.

Në bilancin e pagesave përfshihen dy Në bilancin e pagesave përfshihen dy llogari kryesore:llogari kryesore:

llogaria korrentellogaria korrente,, dhe dhe llogaria e kapitalit. llogaria e kapitalit.

Llogaria korrenteLlogaria korrente regjistron tregtinë e regjistron tregtinë e mirave dhe shërbimeve, si dhe pagesat mirave dhe shërbimeve, si dhe pagesat e transferueshme.e transferueshme.

Shërbimet përfshijnë pagesat për Shërbimet përfshijnë pagesat për transportin e të mirave, pagesat për transportin e të mirave, pagesat për qiratë e shfrytëzimit të nëntokës si dhe qiratë e shfrytëzimit të nëntokës si dhe pagesat për interesat.pagesat për interesat.

Pagesat e transferushme përbëhen prej të Pagesat e transferushme përbëhen prej të hollave të dërguara nga jashtë, dhe hollave të dërguara nga jashtë, dhe ndihmave falas.ndihmave falas.

Llogaria e kapitalitLlogaria e kapitalit regjistron blerjet regjistron blerjet dhe shitjet e aktiveve si, për shembull, dhe shitjet e aktiveve si, për shembull, aksionet, obligacionet dhe tokën.aksionet, obligacionet dhe tokën.

Llogaritë e jashtme duhet të Llogaritë e jashtme duhet të balancohenbalancohen

Thelbi i pagesave ndërkombëtare është shumë i Thelbi i pagesave ndërkombëtare është shumë i thjeshtë: individët dhe firmat duhet të thjeshtë: individët dhe firmat duhet të paguajnë për ato që blejnë jashtë. Nëse një paguajnë për ato që blejnë jashtë. Nëse një person shpenzon më shumë se të ardhurat që person shpenzon më shumë se të ardhurat që kaka,, është e nevojshme që deficiti i tij të është e nevojshme që deficiti i tij të financohet duke shitur aktive ose duke marrë financohet duke shitur aktive ose duke marrë hua. hua.

Rritja në rezervat zyrtare quhet edhe tepricë e Rritja në rezervat zyrtare quhet edhe tepricë e përgjithshme e bilancit të pagesave. përgjithshme e bilancit të pagesave. Diskutimet mund të përmblidhen në pohimin e Diskutimet mund të përmblidhen në pohimin e mëposhtëm:mëposhtëm:

Teprica e bilancit = rritja në rezervat zyrtare Teprica e bilancit = rritja në rezervat zyrtare valutore = teprica e llogarisë korrente + hyrja valutore = teprica e llogarisë korrente + hyrja e kapitalit privat neto.e kapitalit privat neto.

Kurset fikse të këmbimitKurset fikse të këmbimitTani do të shikojmë se si bankat qendrore, Tani do të shikojmë se si bankat qendrore,

nëpërmjet transaksioneve zyrtare, nëpërmjet transaksioneve zyrtare, financojnë ose sigurojnë mjete pagese për financojnë ose sigurojnë mjete pagese për tepricat dhe deficitet e bilancit të tepricat dhe deficitet e bilancit të pagesave.pagesave.

Në këtë kuadër, bëjmë dallimin midis Në këtë kuadër, bëjmë dallimin midis sistemit të kursit fiks dhe kursit luhatës të sistemit të kursit fiks dhe kursit luhatës të këmbimit.këmbimit.

Në një sistem të kursit fiks të këmbimit, Në një sistem të kursit fiks të këmbimit, bankat qendrore të huaja janë gati të bankat qendrore të huaja janë gati të blejnë dhe të shesin valutat e tyre me një blejnë dhe të shesin valutat e tyre me një çmim fiks të shprehur me valuta tjera.çmim fiks të shprehur me valuta tjera.

NdërhyrjaNdërhyrja

Bankat e huaja qendrore mbajnë rezerva Bankat e huaja qendrore mbajnë rezerva – inventarëve të dollarëve dhe të artit – inventarëve të dollarëve dhe të artit që mund ta shesin për të marrë dollarë që mund ta shesin për të marrë dollarë – për t’i shitur kur dëshirojnë, ose iu – për t’i shitur kur dëshirojnë, ose iu duhet të ndërhyjnë në tregun valutor.duhet të ndërhyjnë në tregun valutor.

Ndërhyrja përfaqëson shitjen ose Ndërhyrja përfaqëson shitjen ose blerjen e valutave nga bankat blerjen e valutave nga bankat qendrore.qendrore.

Kurset fleksibile të këmbimitKurset fleksibile të këmbimit

Sipas kurseve fikse të këmbimit, bankat Sipas kurseve fikse të këmbimit, bankat qendrore duhet të sigurojnë qendrore duhet të sigurojnë çfarëdolloj sasie të valutës së huaj që çfarëdolloj sasie të valutës së huaj që nevojitet për të financuar balancimin nevojitet për të financuar balancimin e pagesave.e pagesave.

Në të kundërtën, në një sistem të Në të kundërtën, në një sistem të kurseve fleksibile bankat lejojnë kurseve fleksibile bankat lejojnë përshtatjen e kurseve të këmbimit për përshtatjen e kurseve të këmbimit për të barazuar kërkesën me ofertën për të barazuar kërkesën me ofertën për valutë të huaj.valutë të huaj.

Kurse luhatës, të pastër dhe të Kurse luhatës, të pastër dhe të përzierpërzier

Në një sistem luhatës të pastër, bankat Në një sistem luhatës të pastër, bankat qendrore qëndrojnë plotësisht mënjanë dhe qendrore qëndrojnë plotësisht mënjanë dhe lejojnë që kurset e këmbimit ë përcaktohen lejojnë që kurset e këmbimit ë përcaktohen lirisht në tregjet valutore.lirisht në tregjet valutore.

Në një sistem i tillë, derisa bankat qendrore Në një sistem i tillë, derisa bankat qendrore nuk ndërhyjnë në tregjet valutore, nuk ndërhyjnë në tregjet valutore, rrjedhimisht transaksionet e rezervës rrjedhimisht transaksionet e rezervës zyrtare janë zero. Kjo do të thotë që, në një zyrtare janë zero. Kjo do të thotë që, në një sistem luhatës të pastër, bilanci i pagesave sistem luhatës të pastër, bilanci i pagesave është zero: kursi i këmbimit përshtatet për është zero: kursi i këmbimit përshtatet për ta bërë zero shumën e llogarisë korrente ta bërë zero shumën e llogarisë korrente dhe të kapitalit.dhe të kapitalit.

TerminologjiaTerminologjia

Gjuha e kurseve të këmbimit mund të Gjuha e kurseve të këmbimit mund të jetë shumë e ngatërruar. jetë shumë e ngatërruar. Veçanërisht, termat Veçanërisht, termat nënçmimi e nënçmimi e mbiçmimi mbiçmimi ( kurse fleksibile të ( kurse fleksibile të këmbimit )këmbimit ) dhe dhe zhvlerësimi e zhvlerësimi e rivlerësimi rivlerësimi ( Kurse fikse të këmbimit ( Kurse fikse të këmbimit ),), përsëriten në çdo diskutim për përsëriten në çdo diskutim për tregtinë dhe financën tregtinë dhe financën ndërkombëtare.ndërkombëtare.

NjëNjë zhvlerësimzhvlerësim ndodh kur çmimi i valutave të ndodh kur çmimi i valutave të huaja sipas regjimit të kurseve fikse rritet me huaja sipas regjimit të kurseve fikse rritet me akt zyrtar.akt zyrtar.

E kundërta e zhvlerësimit, E kundërta e zhvlerësimit, rivlerësimirivlerësimi,, ulja e ulja e çmimit të valutave të vendit tonë në krahasim çmimit të valutave të vendit tonë në krahasim më vendet tjera.më vendet tjera.

Nënçmimi Nënçmimi – një valutë nënçmohet kur në – një valutë nënçmohet kur në sistemin e kurseve luhatëse, bëhet më pak e sistemin e kurseve luhatëse, bëhet më pak e shtrenjtë në terma të valutave të huaja.shtrenjtë në terma të valutave të huaja.

Mbiçmimi Mbiçmimi – një valutë mbiçmohet kur bëhet më – një valutë mbiçmohet kur bëhet më shtrenjtë në termat të parasë së huaj. shtrenjtë në termat të parasë së huaj.

Matja e kursit real të këmbimit dhe Matja e kursit real të këmbimit dhe dollari amerikandollari amerikan

Kursi real përfaqëson raportin e Kursi real përfaqëson raportin e çmimeve të huaja ndaj çmimeve të çmimeve të huaja ndaj çmimeve të brendshme të matura nga e njëjta brendshme të matura nga e njëjta valutë.valutë.

Kursi real i këmbimit mat aftësinë Kursi real i këmbimit mat aftësinë konkurruese të një vendi me konkurruese të një vendi me tregëtinë ndërkombëtare.tregëtinë ndërkombëtare.

Kursi real i këmbimit = ePf

P

Ku P dhe Pf përfaqësojnë respektivisht nivelet e çmimeve brenda dhe jashtë dhe e përfaqëson çmimin në dollarë të valutës së huaj.

Vini re që, deri Pf përfaqëson çmimet e huaja, si p.sh. çmimet e matura në € dhe kursi i këmbimit matet si kaq dollarë për €, atëherë numëruesi shpreh çmimet e jashtme të matura në dollarë, dhe derisa në këtë rast, në emërues niveli i çmimeve të brendshme matet me dollarë, atëherë kursi reali i këmbimit shpreh raportin e çmimeve të jashtme ndaj atyre të brendshme.

Teoria Sasiore e parasëTeoria Sasiore e parasë

Teoria sasiore e parasë në formën e saj Teoria sasiore e parasë në formën e saj më të plotë pohon se niveli i çmimeve më të plotë pohon se niveli i çmimeve është përpjestimor ndaj stokut monetar. është përpjestimor ndaj stokut monetar.

Neutraliteti i parasëNeutraliteti i parasë

Paraja është neutrale kur ndryshimet Paraja është neutrale kur ndryshimet në stokun monetar çojnë vetëm në në stokun monetar çojnë vetëm në ndryshime të nivelit të çmimeve, pa ndryshime të nivelit të çmimeve, pa ndryshuar variablat reale ( produkt, ndryshuar variablat reale ( produkt, punëzënie, norma e interesit).punëzënie, norma e interesit).

Lëvizja e kapitalitLëvizja e kapitalit

Kapitali është plotësisht i Kapitali është plotësisht i lëvizshëm nga pikëpamja lëvizshëm nga pikëpamja ndërkombëtare kur investitorët ndërkombëtare kur investitorët mund të blejnë aktive me mund të blejnë aktive me shpejtësi, me kosto të ulët shpejtësi, me kosto të ulët transaksionesh, në shuma të transaksionesh, në shuma të pakufizuara dhe në çdo vend që pakufizuara dhe në çdo vend që të duan.të duan.

Ekuilibri në tregun e të miraveEkuilibri në tregun e të mirave

Rritja në kërkesën për import që vjen nga një Rritja në kërkesën për import që vjen nga një dollar rritjeje në të ardhurat quhet prirje dollar rritjeje në të ardhurat quhet prirje marxhinale për import. Prirja marxhinale për marxhinale për import. Prirja marxhinale për import mat funksionin e një dollari shtesë të të import mat funksionin e një dollari shtesë të të ardhurave që shpenzohet për importe.ardhurave që shpenzohet për importe.i

LM

IS

YY0

i0

0

E

Tani, një rritje në shpenzimet autonome, Ĭ –Ĭ’ rrit nivelin e të Tani, një rritje në shpenzimet autonome, Ĭ –Ĭ’ rrit nivelin e të ardhurave prej Y në Y’, dhe rritja e të ardhurave qon në ardhurave prej Y në Y’, dhe rritja e të ardhurave qon në zhvendosjen e kursës IS – IS’. Rritja e të ardhurave rrit zhvendosjen e kursës IS – IS’. Rritja e të ardhurave rrit kërkesën për para, rritja e kërkesës për para qon në rritjen kërkesën për para, rritja e kërkesës për para qon në rritjen e normës së interesit dhe ne normës së interesit dhe në ë fund kemi uljen e fund kemi uljen e shpenzimeve për investimeshpenzimeve për investime.( .( Ĭ = Ă).Ĭ = Ă).

iLM

IS

YY0

i0

0

E

IS’

Y’

i'