Sistemi i raportimit financiar

UNIVERSITETI I PRIZRENIT

Prof.Dr. Hysni TERZIU

SISTEMI I RAPORTIMIT FINANCIAR (teori, parime, kocepte, metoda, modele, sisteme , zbatime)

Pjesë nga trajtimet e sistemeve të raportimeve financiare

“Kontabiliteti i informatizuar” Prof.Dr. Harullah Gorani, 2007, “Kontabiliteti Financiar, Prof.Dr. Skender Ahmeti 2007, “Analiza e pasqyrave financiare” Prof.Ass.Dr. Ingrid Shuli dhe Dr.Rezata Perri 2008,

PRIZRENË, 2012

SISTEMI FINANCIAR

Përkufizimi i "Sistemit Financiar"Një sistem financiar mund të përcaktohet në nivel global, rajonal apo firmë të veçantë. Në një shkallë rajonale, sistemi financiar është sistemi që mundëson huadhënësve dhe huamarrësve për fondet e këmbimit. Sistemi global financiar është në thelb një sistem më i gjerë rajonal që përfshin të gjitha institucionet financiare, huamarrësit dhe huadhënësit brenda ekonomisë globale.

Investopedia shpjegon "sistemi financiar"Nuk janë komponente të shumta që e përbëjnë sistemin financiar të niveleve të ndryshme: Brenda një firmë, sistemi financiar përfshin të gjitha aspektet e financave. Për shembull, kjo do të përfshijë masa të kontabilitetit, të ardhurat dhe shpenzimet, oraret e pagave dhe bilancin e verifikimit. Sistemet rajonale financiare do të përfshijnë bankat dhe institucionet e tjera financiare, tregjeve financiare, shërbime financiare në një pamje globale, sistemet financiare do të përfshijë Fondin Monetar Ndërkombëtar, bankat qendrore, Banka Botërore dhe bankat e mëdha që kane kreditimin jashte shtetit.

Sistem financiar (ang.: Financial system ) janë procedurat për përgatitjen, regjistrimin dhe raportimin e informacionit të besueshëm për sa u takon transaksioneve financiare dhe ngjarjeve ekonomike.

Në sektorin e financës, sistemi financiar është sistemi që lejon transferimin e parave në mes të kursimtarëve (dhe investitorët) dhe huamarrësit. Një sistem financiar mund të veprojë në nivel global, rajonal apo firmë të veçantë. Gurusamy, shkruar në Financial Services dhe e ka përshkruar atë si te përbërë nga "një grup i ndërlidhur ngushtë komplekse dhe institucionet financiare, tregjet, instrumentet, shërbimet, praktikat dhe transaksionet."

Sipas Franklin Allen dhe Douglas Gale sistemi i financave eshte:

"Sistemet financiare janë vendimtare për alokimin e burimeve në një ekonomi moderne Ata kan analizuar kursimet shtëpiake për sektorin e korporatave dhe shpërndarjen e fondeve të investimeve midis firmave;. Ata lejojnë zbutjen intertemporal e konsumit nga familjet dhe

http://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Raportimi&action=edit&redlink=1

http://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Regjistrimi&action=edit&redlink=1

http://sq.wikipedia.org/wiki/Procedura

http://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuha_angleze

shpenzimeve nga firmat, dhe ato mundësojnë familjet dhe firmat të rrezikuara, këto funksione janë të zakonshme për sistemet financiare të ekonomive më të zhvilluara. Megjithatë, forma e këtyre sistemeve financiare ndryshon gjerësisht. "

Shërbimet financiare janë shërbimet ekonomike të ofruara nga industria e financave, e cila përfshin një gamë të gjerë të organizatave që menaxhojnë paratë, duke përfshirë edhe unionet e kreditit, bankat, kompanitë e kartës së kreditit, kompanitë e sigurimeve, kompanitë e financave të konsumit, Ndërmjetësit të aksioneve, fondeve të investimeve dhe disa ndërmarrjeve shtetërore sponsorizuara . Si të vitit 2004, industria e shërbimeve financiare përfaqësuar 20% të kapitalizimit të tregut të S & P 500 në Shtetet e Bashkuara.

Historia e shërbimeve financiare

Termi "shërbime financiare" u bë më e përhapur në Shtetet e Bashkuara pjesërisht si rezultat i Gramm-Leach-Bliley Aktit të viteve 1990, i cili mundësoi lloje të ndryshme të kompanive që operojnë në industrinë financiare amerikane e shërbimeve në atë kohë që të bashkohet.

Kompanitë zakonisht kanë dy qasje të ndryshme për këtë lloj të ri të biznesit. Një qasje e tillë do të jetë një bankë që thjesht blen një kompani e sigurimit ose një bankë investimesh, mban markave origjinale të firmës se fituar, dhe shton blerjen për kompaninë e tij thjesht për të diversifikuar të ardhurat e veta. Jashtë SHBA (p.sh., në Japoni), shërbimet jo-financiare janë lejuar brenda kompanisë që mbajnë. Në këtë skenar, çdo kompani ende duket e pavarur, dhe ka klientët e saj, etj në stilin tjetër, një bankë thjesht do të krijojë ndarjen e saj brokerimi ose ndarjen e sigurimit dhe përpjekje për të shitur këto produkte për klientët e veta ekzistuese, me stimuj për të gjitha gjërat me një kompani.

Raportimi financiar është në dispozicion për përdoruesit e autorizuar e ndara, departamentit qendror dhe administrative përmes një sistemi depo të dhënave. Raportimi objektit të Integruar (IRF) ofron qasje për të raportuar paketa që përmban të dhënat nga sistemi financiar i Universitetit, FAS, duke përfshirë librin e Përgjithshme dhe Ndërmarrja (GL dhe SL) duke përdorur mjet Objekte Biznesit. IRF aktualisht ofron qasje në më shumë se 12vjetë të dhënave të detajuara financiare dhe më shumë se 22vjet e fundvitit te mbyllur financiarisht. IRF mundëson përdoruesve për të kandiduar para-ndertuar pyetje që lejojnë ata që të hyjnë vargjet specifike data dhe numrat e llogarisë financiare (për shembull) të kufizojnë rezultatet për nevojat e tyre.

F9 është një softëare Raportimi financiar kërkesë që lidh dinamike të përgjithshme të dhënat e librit në Microsoft Excel përmes përdorimit të qelizave të bazuara në formula financiare, magjistarët, dhe mjetet e analizës për të krijuar raporte që mund te llogariten .

Sistemi i Raportimit Financiar (SNRF) është projektuar për të lejuar shqyrtimin e performancës funksionale të mëdha amerikane të energjisë prodhimin e kompanive në total, si dhe nga funksionet specifike dhe zonat gjeografike të operacionit. Oraret e raportimit financiar të marrë të dhëna mbi të ardhurat, shpenzimet, dhe fitimet, duke treguar rrjedhat financiare dhe karakteristikat e performancës. Përveç kësaj, Forma VNM-28 grumbullon të dhëna bilancit (dmth., Acumulated, prona e bimëve, dhe pajisje, etj), së bashku me të dhënat për investime të reja në këto llogari. Për të plotësuar të dhënat financiare, një seri e orareve statistikore janë të përfshira për të gjetur modele të aktivitetit fizik dhe për të vlerësuar marrëdhëniet e disa fizike / financiare.

Sistemi global financiar (GFS) është sistemi financiar i përbërë nga institucionet dhe rregullatorët që veprojnë në nivel ndërkombëtar, në krahasim me ato që veprojnë në nivel kombëtar ose rajonal. Lojtarët kryesorë janë institucionet globale, siç janë Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka për Rregullime Ndërkombëtare, agjencitë kombëtare dhe departamenteve qeveritare, p.sh., bankat qendrore dhe ministritë e financave, institucionet private që veprojnë në shkallë globale, p.sh., bankat dhe fondet gardh, dhe rajonale institucionet, p.sh., Eurozona.

Mangësitë dhe reforma e GFS janë diskutuar nxehtësisht në vitet e fundit.

Historia e institucioneve financiare duhet të jenë të diferencuara nga historia ekonomike dhe historinë e parave. Në Evropë, ai mund të ketë filluar me shkëmbimin e mallrave te parë, Bruges bursa në 1309 dhe financierët e para dhe bankat në 15-17 shekuj në Evropën Qendrore dhe Perëndimore. Te financierët e parë globale Fuggers (1487) në Gjermani, kompania e parë e aksioneve në Angli (Kompania Rusia 1553); parë në tregun valutor (Exchange Royal 1566, Angli), këmbimit të aksioneve të parë (Stock Exchange 1602 Amsterdam).

Pikat kyçe në historinë e institucioneve financiare janë Standard Gold (1871-1932), themelues i Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) dhe Banka Botërore në Bretton Ëoods 1944, dhe braktisja e kursit të këmbimit fikse në vitin 1973.

RAPORTIMI FINANCIAR

Një diskutim i shkurtër i Raportimit Financiar

Një objektiv parësor i çdo sistemi të kontabilitetit financiar është që të sigurojë të sakta

deklaratat financiare në kohën e duhur. Një ankesë e shpeshtë është se një produkt nuk do të prodhojë llojin e raporteve financiare që një kompani dëshiron. Megjithatë, duke pasur parasysh rëndësinë e raportimit financiar, përdoruesit zakonisht dështojnë që plotësisht të marrin në konsideratë aftësitë e raportimit financiar, në vlerësimin e produkteve.

Kur është fjala për raportimin financiar, shumë produkte softëare të kontabilitetit përfshijnë dy palësh të treta, produkteve-FRX dhe Crystal Reports-në paketat e tyre në vend se ku zhvillohen. Dhe në vitet e fundit këto dy produkte janë bërë standardet e industrisë. Dy punojnë me më shumë se 25 paketave softëare të kontabilitetit të lartë. Pra dominuese është FRx Microsoft që disa produkte, të tilla si Great Plains Dinamika, Platinum për Ëindoës nga nxehtë dhe Solomon IV, mbështetet në atë si mjet kryesor të tyre të raportimit financiar.

Kur është fjala per vlerësimin softëare, ju duhet të pyesni nëse ajo punon me FRX ose, nëse kjo nuk ndodh, a built-in modul ekspozitave tipare të krahasueshme. Këtu janë disa nga aftësitë kryesore të FRX:

Prodhon pasqyra financiare me deri në 256 kolona. Linke të dhënat financiare ose nga një librit të përgjithshëm ose produkte të tjera të tilla si zbatimi i bazave të dhëna Krijon llogaritje të tilla si shpenzimet e ndara sipas njësive të prodhuara. Prodhon pasqyrat financiare te përkohshe - sikur të gjitha OKB-transaksione qe jane postruar Dërgon e-mail raporte direkt për përdoruesit të largët nga raporti preëiu Trajton llogaritje komplekse të tilla si kushtëzuar nëse- është deklarata. Krahason të ardhurat dhe shpenzimet për shifrat e departamenteve të ndryshme duke krijuar krah për krah raporte. Operon në një mjedis klient-server.

Aq i fuqishëm sa është, FRx kryesisht ofron aftësive superiore raportimi vetëm nga moduli i librit kryesor, ajo nuk është projektuar për nxjerrjen e të dhënave me lehtësi nga modulet e tjera. Kjo është e forte e Crystal Reports. Është madhështor në nxjerrjen dhe raportimin e transaksioneve nga të gjitha modulet. Për shembull, ajo mund të prodhojë një sërë etiketat e postimeve për të gjithë shitësit që kanë marrë më shumë se $ 600 për një vit, por nuk arriti të sigurojë numrin e duhur të identifikimit të tatimpaguesit. Ashtu si FRX, Crystal Reports punon me shumë prej paketave softëare të kontabilitetit të lartë. Disa produkte të tilla si MAS MAS 90 dhe 500 kanë shkuar edhe aq larg sa për të përdorur Crystal Reports për të zhvilluar të gjitha raportet e saj modul.

Gjatë viteve, unë kam hasur shumë klientë të cilët mendonin që ata kishin për të zëvendësuar programet e tyre të kontabilitetit për shkak të raportimit të pamjaftueshëm financiar. Një numër prej tyre, megjithatë, zgjidhur atë problem thjesht duke shtuar FRX dhe Crystal Reports.

Raportet vlerësim

Një tjetër aspekt i rëndësishëm i raportimit financiar është ndërtuar në raport. Fatkeqësisht, softëë ei i kontabilitetit dhe të palëve të treta zhvilluesve të aplikimit ose të injorojë këtë funksion ose nuk japin atë që meriton vëmendje. Shumë shitësit thonë se ata ofrojnë ndërtuar në raportimin raport, megjithatë, sipas mendimit tim, numri i raporteve shumica e tyre që ofron është mjaftueshëm e veshtire

Një nga produktet e pakta që do ta drejtonte në mënyrë adekuate këtë nevojë është Business Ë orks Gold-. Secili nga modulet e saj përmban një funksion flash raport që përmbledh raportet kyçe financiare dhe thekson informacion kyç. Librin iPërgjithshëm tregon 20 treguesit kyç për periudhat e mëposhtme: aktuale, viti-deri te-date dhe para-vjeçare, gjithashtu janë shitjet historitë dhe shumat e bilancit për 24 muajt e fundit. Në çdo kompani, është e rëndësishme për të menaxhimit për të marrë një paketë të pasqyrave financiare të paktën çdo muaj, të plotë me raportin financiar.

Një foto është me të vërtetë me vlerë një mijë fjalë, por kjo është ndoshta vlen disa mijëra numra. Ju duhet të kontrolloni për t'u siguruar që ju jeni duke konsideruar paketa mund të konvertohet numrat në grafikë.

Shumë produkte softëare të kontabilitetit kanë aftësinë për të njoftuar përdoruesit kushteve të paracaktuara financiare. Me të tillë një funksion i ZKF mund të krijojnë llogaritje të thjeshta që softëare i kontabilitetit te vazhdoje krahasimin kundër një vlerë paraprake. Për shembull, një ZKF mund të krijojë llogaritje të tingëllojë një alarm në qoftë se të holla në dorë bie nën $ 100,000, marzhi bruto bie nën 20% ose numrin e ditëve në inventar tejkalon 80. Në shumicën e rasteve, nuk ka asnjë kufizim për numrin e shkaktuar që mund të krijohen.

ProSeries ACCPAC, për shembull, jo vetëm që monitoron ngjarjet me porosi, por ajo mund të lajmërojnë menagjeret duke dërguar e-mail e tyre.

4.3.RAPORTIMI I TË ARDHURAVE DHE I SHPENZIMEVE

Të gjitha kostot dhe shpenzimet e bëra në krijimin e të ardhurave, duhet të njihen në të njëtën periudhë raportuese sikurse edhe të ardhurat që lidhen me to. Ky proces i përputhjes së shpenzimeve me njohjen e të ardhurave përcakton shumën e të ardhurës neto të raportuar në raportin financiar në të njëjtën periudhë raportuese.

Termi “të hyra” shpesh këmbehet me termin “të ardhura”. Të hyrat përfshijnë edhe të ardhurat dhe perfitimet që dalin nga transaksionet jashtë veprimtarive të zakonshme të ndërmarrjes. Për

shembull, për një ndërmarrje, aktivitetet kryesore të biznesit përfshijnë blerjen dhe rishtijen e lapsave. Të ardhurat nga shitja e lapsave ishin 30.000€, kurse ndërmarrja realizoi edhe një përfitim prej 4.000€ nga shitja e disa kompjuterëve të saj të zyrave, të cilët ka për qëllim t’i ndërrojë me modele më të reja. Të hyrat e ndërmarrjes ishin 34.000€.

Shtrohet pyetja: ҫfarë janë të ardhurat dhe shpenzimet?

E ardhura shpreh rrjedhjen e aseteve nga shpërndarja apo prodhimi i mallrave, kryerja e shërbimeve apo veprimtarive të tjera që një kompani e caktuar është në gjendje të bëjë brenda një periudhe të caktuar kohore fiskale. E ardhura regjistrohet kur plotësohen dy kritere kryesore:

- Procesi i fitimit kryesisht është i kompletuar, përgjithësisht shitja është bërë apo shërbimi është kryer,

- Paraja gjithashtu është e grumbulluar apo grumbullimi është shtyrë me arsye.

Kjo figurë në vijim sqaron parimin e përputhjes:

Fillimi i periudhës Fundi i periudhës

Së raportuar Të ardhurat e njohura së raportuar

= E ardhura neto e periudhës së

raportuar

Shpenzimet e përputhura

Të ardhurat e njohura- Shpenzimet e përputhura = E ardhura neto për periudhën

Si mund të ndahen të ardhurat?

- Në shumicën e rasteve të transaksioneve të shitjes, e ardhura njihet në momentin kur mallrat I kalojnë blerësit (konsumatorit).

- Ka raste kur kompania merr para për mallrat dhe shërbimet, edhe pse ato nuk janë dhënë në këtë koment, port ë do jepen në të ardhmen. Kjo formë e të ardhurës njihet si e ardhura e pafituar.

- Rasti I kundërt është me të ardhurat e mëvonshme, të cilat paraqesin shuma të përfituara, por që nuk janë arkëtuar në të holla pasi që nuk është maturuar ende afati I pagesës. P.sh., kompania shet mallra apo shërbime me kusht që kompania blerëse të paguajë pas dy muajsh. N fund të vitit, kompania vërteton se këto të ardhura të fituara, a janë mbledhur apo regjistruar.

Nga aspekti i raporteve financiare , e ardhura mund të jetë edhe:

E ardhura operative, që paraqet një total të reflektuar nga e ardhura nga shitja e produkteve apo e shërbimeve të kompanisë të redaktuar nga shpenzimet operative apo kostoja e prodhimit të këtyre produkteve apo shërbimeve.E ardhura jooperative, që paraqet një nëntotal, të reflektuar nga e ardhura apo fitimet nga veprimtaritë që nuk janë të rregullta, të reduktuara nga shpenzimet dhe humbjet e natyrës së njëjtë.

Shpenzimet janë derdhjet apo shfrytëzimi I aseteve; shkaktimi I detyrimeve nga shpërndarja apo prohdimi I mallrave, kryerja e shërimeve apo I veprimtarive të tjera, që një kompani e caktuar është në gjendje të bëjë brenda një periudhe të caktuar kohore fiskale. Në kontabilitet, shpenzimet mund të paraqiten si:

- Shpenzime rrjedhëse që rezultojnë kur shpenzimet njihen para pagesës së parave,

- Shpenzimet të parapaguara, të cilat shprehin një llogari asetesh që identifikojnë një llogari asetesh që identifikojnë një burim që është paguar, por nuk është përdorur ende.

- Shpenzime të përbartura ( të shtyra)- janë shpenzime për sistemime vlerore, që pasqyrohen në anën e djathtë të një ekuacioni kontabël ( pasiv të një bilanci të një kompanie). Konsistojnë në zbritjen nga të ardhurat në vitin paraprak, por që në fakt paguhen në vitin që vjen. P.sh., shpenzimet e energjisë elektrike të përdrorura deri më 31 dhjetor, në fakt paguhen në muajin janar. Ato janë shpenzime që I përkasin vititn të kaluar, pavarësisht se paguhen në vitin që vjen.

Diferenca në mes të ardhurave dhe shpenzimeve mund të paraqitet përmes fitimeve apo humbjeve, por edhe përmes të ardhurës neto.

Fitimet paraqesin rritje në ekuitet (asete neto) nga transaksionet, ngjarjet periferike apo të rastësishme.

Humbjet paraqesin zbritje në ekuitet (asete neto) nga transaksionet apo ngjarjet periferike apo të rastësishme.

E ardhura neto paraqet ndyrshimin në ekuitet të kompanisë gjatë periudhës nga transaksionet apo ngjarjet dhe rrethanat e tjera, duke përjashtuar relacionet e njëjta të periudhës apraprake, si dhe investimet e bëra nga pronarët apo duke ua shpërndarë atyre. Ajo llogaritet nga

diferenca në mes të ardhurës dhe shpenzimeve. Zakonisht është e njohur si fitim neto apo profit apo nëse është vegativ si humbje neto.

RAPORTIMI I NDRYSHIMEVE NE GJENDJEN FINANCIARE1. Pasqyra e ndryshimit të gjendjes financiare

Për të gjykuar në lidhje me rezultatin financiar të njësisë ekonomike si dhe ndikimin e faktorëve kryesorë mbi të kontabilisti ndërton edhe pasqyrën e lë vizjes së kapitalit. Kjo pasqyrë jep infromacion të zbërthyer në lidhje me masën e ndikimit të aktivitetit të biznesit, pra të të ardhurave dhe shpenzimeve, mbi kapitalin e pronarit si dhe masën e ndikimit të ndryshimit të interesave të pronarëve se nga tërheqjet dhe investimet në kapitalin e njësisë . Por megjithatë pasqyrat e mësipërme nuk sigururojnë të gjithë infromacionin e nevojshëm për pë rdoruesit për të parë dhe gjykuar në lidhje me të gjitha faktorët që kanë ndikuar gjatë një periudhe në rezultatin e njësisë . Për të gjykuar ne lidhje me ndryshimet qe pason gjendja financiare e biznesit, ka rendesi te dihet dhe si është zhvilluar aktiviteti financues dhe investues i biznesit. Aktiviteti i një biznesi mund te shihet si një cikel i panderprere investimesh, perfitimesh dhe riinvestimesh. Investimet e bera ne aktivet afatshkurtra perfitohen dhe riinvestohen brenda një cikli te aktivitetit te biznesit. Pra nevojat kryesore për kapital biznesi i siguron prej këtij aktivite. Nese biznesi nuk arrin që t’I riktheje ne formen fillestare monetare investimet e bera, pra te mos rimarre parate ne kohen e duhur per shlyerjen e detyrimeve të tij, ai mund të kekroj borxh ose te gjeje para prej burimeve të tjera, me që llim të vazhdoje aktivitetin e vet. Përdoruesit e pasqyrave financiare dhe sidomos kreditoret dhe pronaret e biznesit, janë shum të interesuar që të dinë se nga janë siguruar fondet e nevojshme të biznesit dhe si janë pë rdorur ato prej tij. Kjo u krijon atyre mundesine qe te dine, p.sh. nese shoqëria ka zhvilluar një aktivitet normal që ishte ne gjendje të prodhonte fondet e nevojshme për pagimin e dividendeve apo jo, nëse ajo ka marrë hua për aktivet afatgjata apo jo, nëse është rritur apo jo aftësia paguese e biznesit, etj. Ky infromacion iu vlen atyre për të kuptuar gjendjen e vërtetë financiare të biznesit. Në kërkim të rrugëve për gjetjen e mjeteve dhe formave më të përshtatshme të infromacionit kontabël, kontabilistet rekomnadojnë ndërtimin e një pasqyre tjetër financiare. Kjo pasqyre mund të quhet Pasqyra e ndryshimit të gjendjes financiare ose thjesht Pasqyra financiare apo Pasqyra e fondeve. Ajo përbën një pasqyrë të rëndësishme që kompleton pasqyrat financiare të nevojshme për sigurimin e një infromacioni të plotë mbi aktivitetin e biznesit. Kjo pasqyrë siguron infromacion në lidhje me aktivitetin investues dhe financiar të biznesit, pra se nga ai i ka siguruar fondet dhe si i ka pë rdorur ato. Ajo vë në dukje dhe faktin në se biznesi ka prodhuar ose jo fonde nga kativiteti i tij gjatë periudhës kontabël. Ajo përcakton dhe pozicionin financiar të biznesit gjatë periudhës.

Pasqyra e fondeve pasqyron burimet dhe përdorimet e fondeve nga biznesi gjatë një periudhe kontabël. Këtu lind nevoja që të bëhet një sqarim në lidhje me konceptin e fondeve. Në kontabilitet ky term ka një kuptim më të gjerë . Ai përfshin te gjitha rezervat financiare që rrjedhin nga transaksionet e brendshme dhe të jashtme të biznesit, në formë monetare ose jo në formë monetare. Termi “fonde” nuk duhet të ngatrrohet me parate që ka në dispozicion ose që siguron biznesi gjatë një periudhe. Ky concept i gjerë i fondeve siguron marrjen e një infromacioni me kuptimplotë se prej nga kanë ardhur fondet (burimet) financiare të biznesit dhe si janë përdorur ato gjatë periudhës. Kontabilistet i shohin fondet e pritshme të biznesit si kapitalin punues të tij (ëorking capital). Kapitali punues llogaritet si tejkalim i aktiveve afatshurtra nga detyrimet afatshurta. Siҫ dihet, gjatë ҫdo cikli të aktivitet të biznesit, aktivet afatshurtra e ndryshojnë formën e tyre fillestare duke u shëndrruar në formë monetare. Këto para përdoren para së gjithash për shlyerjen e detyrimeve afatshurtra të biznesit. Pjesa tjetër që tejkalon detyrimet afatshurtra, konsiderohet si rezerve likuide apo fond i pritshëm ( i arketueshëm). Kjo pjesë e fondeve, që kontabilistet e quajnë kapital punues, mund të përdoret nga biznesit për që llimet të ndryshme, si p.sh. për investime afatgjata, për shlyerjen e detyrimeve atagjata, për shpërndarjen e dividendeve, etj. Por pjesa më e madhe e tij përdoret për të plotësuar nevojat për ciklin e ri te aktivitetit të biznesit. Rritja e kapitalit punues në një periudhë kontabël tregon se gjatë kësaj periudhe është siguruar kapitali punues më tepër se sa ai qe është përdorur për qëllime të ndryshme të biznesit dhe e kunderta. Pra rritja e kapitalit punues sjell rritjen e fondeve të biznesit dhe anasjelltas. Por fondet e biznesit sigurohen edhe nga burime të jashtme të tij i cili përkufizohet si aktiviteti financues i tij. Të gjitha fondet e siguruara nga burimet e brendshme dhe të jashtme të shoqërisë përdoren për aktivitetin e saj afatshkurtër si dhe për aktivitein investues të saj. Pasqyra e ndryshimit të gjendjes financiare (e fondeve) të biznesit duhet të sqarojë të gjitha aspektet e rëndësishme të aktivitetit të tij financiar dhe investues, pavarësisht nëse preken direkt ose jo mjetet monetare apo elemente të tejrë të kapitalit punues. Një pasqyrë tipike e ndryshimeve të gjendjes financiare (pasqyra e fondeve) në përgjithësi përbë het nga dy pjesë kryesore:

1- Sigurimi I burimeve (fodeve) financiare, në të cilën tregohet se nga janë siguruar fondet financiare të biznesit. Fondet finanaciare mund të sigurohen nga disa drejtime si p.sh. nga fitimi i aktivitetit normal të biznesit, nga rezultatet të jashtëzakonshme, etj. si dhe nga drejtime të tjera të sigurimit të tyre, pra nga aktiviteti financues I shoqërisë si huat, obligacionet, kontributi me kapital i pronarëve etj.

2- Përdorimi i burimeve (fondeve) financiare, në të cilë n tregohet se ku janë përdorur fondet financiare të siguruara gjatë periudhës. Këto fonde mund të përdoren për pagimin e dividendë ve, për bërjen e investimeve, shlyerjen e huave, etj. Ndryshimet e gjendjes financiare të biznesit rezultojë prej:

1- Ndryshimeve të kapitalit punues2- Prej ndryshimeve të tjera që s’prekin kapitalin punues

Raportet e brendshme financiareQë shfrytëzohen nga ata që drejtë për drejtë, nga dita në ditë janë të kyҫur në operacionet biznesore të ndërmarrjes.

Në fjalorin e biznesit, ky grup i njerëzve njihet me emrin “menaxhmenti” apo edhe shfrytëzues të brendshëm të infromatave siҫ janë : pronarët, menaxherët dhe punëtorët, auditorët e brendshëm, zyrtarë të buxhetit, kontrollorët etj, dhe ka të bëjë me fushën e kontabilitetit të quajtur “kontabiliteti menaxherial”.Menaxherët dhe ekzekutuesit tejrë që punojnë brenda kompanisë kanë qasje në informatat e specializuara të kontbailitetit menaxherial e të cilat nuk janë në dispozicion për shfrytë zuesit e jashtëm.P.sh. menaxhmenti i ndërmarrjes “REX” ka të dhënat detale të përgatitura nga kontabilitetit menaxherial mbi atë se sa me saktësi do të kushtojë prodhimi i secilës njësi për produktin e caktuar. Natyrisht se këto të dhëna nuk janë në dispozicion për shfrytëzuesit e jashtëm.Raportet e jashtme financiarePërfshihen në raportet vjetore të kompanisë dhe shfrytëzohen nga individët dhe organizatat që kanë interes ekonomik në biznesin e kompanisë konkrete, por që nuk janë pjesë e menaxhmentit të asaj kompanie. Këta shfrytëzues të infromatave quhen edhe shfrytëzues të jashtëm siҫ janë : konsumatorët, krediorët, qeveria, aksionarët, sindikatat, auditorët e jashtëm etj. Infromatat për keta kshfrytëzues të jashtëm ofrohen përmes raportimeve apo pasqyrimeve finanaciare.Raportimet financiare janë raporte kontabë i ku përmblidhet ecuria financiare e një subjekti biznesi, përgjatë një periudhe të dhënë kohore.Qëllimi i përgjithshëm i infromatave të ofruara nga kontabiliteti financiar janë të përmbledhura në tri raporte kryesore finanaciare: bilancin, raportimin e të ardhurave dhe raportimin e rrjedhës së parasë apo cesh- floë -it.Procesi i sigurimit të infromacionit kontabël kalon nëpër pesë faza:Identifikimi i grupeve të interest (stakeholders)- që në nkupton identifikimi i të gjitha grupeve që përfshin drejtpërsëdrejti apo jo në aktivitetin afarist të biznesit duke filluar nga shteti, investitorët, kreditorët, sindikatat etj. Ndryshimet në kontabilitet ndiqen dhe evidencohen në llogari të veҫanta.Përdoruesit e infomacioneve kontabile mund të ndahen në dy grupe:1.përdoruesit e brendshëm2.perdoruesit e jashtëm .Vlerësimi i infromacionit kontabël të nevojshëm për grupet e interest- duke ndarë , përpunuar dhe ofruar këtë infromacion secilit nga grupet e interest i interesuar për ta shfrytëzuar dhe pë rdorur atë informacion.Si përdorues të brendshëm llogariten: udhëheqja e ndërmarrjes, pronarët- ndërmarrës, punë marrësit.Përdoruesit e jashtëm të infromatave kontabile janë : aksionet, kreditorët, organet tatimore, organet shtetërore dhe të besuarit (besorësit) e tjerë . Si përdorues të tërthortë (indirektë ) të infromatave kontabile janë : sindikatat, analitikët financiarë , bursat, organizatat profesionale të kontabilistëve, organet ligjvënëse, publicistika ekonomike, odat e ndryshme ekonomike etj.Kontabiliteti në kuptim të gjerë shpeshherë quhet edhe llogaritari.Dizajnimi i sistemit të informacionit kontabël për të plotësuar nevojat e grupeve të interest,

1. Regjistrimi i të dhënave ekonomike për aktivitetet dhe ngjarjet e biznesit duke pë rdorur librat e përshtatshëm për kryerjen e atyre regjistrimeve,

2. Përgatitja e raporteve kontabël pë r grupet e interest në formë të raportit të bilancit, raportit të ardhurave, raportit të rrjedhës së parasë , raportit të ekuitetit por edhe të raporteve dhe analizave tjera për nevoja të shfrytëzimit për grupet e interesit.

ETIKA NË KONTABILITET

Etika përfshin jetesën sipas normave dhe rregullave të shoqërisë. Etika e biznesit shpreh bashkësinë e standardeve të sjelljes morale dhe profesionale në përkushtim të detyrimeve që punonjësit e një firme kanë në komunikimin me njëri-tjetrin, me eprorët, me personelin jashtë firmës, me klientët, përgjithësisht me mjedisin natyror, shoqëror dhe public. Apo ajo mund të jetë edhe shprehje e marrëdhënieve në biznes, p.sh., në marrëdhniet si I punësuar dhe punëdhënës, si aksionar apo pronar dhe menaxher dhe nënpunës, si blerës e shitës, si huadhënës e huamarrës etj. Në ҫdo rast etika përcaktohet si factor që ndikon në shtimin në maksimum të profitit të një subjekti biznesi, si dhe në krijimin e një mjedisi për realizimin në mënyrë të qëndrueshe të këtij objektivi.

Etika është veҫanërisht e rëndësishme për kontabilitetin pasi besueshmëria e infromacionit kontabël varet nga ndjeshmëria e atyre që përgatisin, raportojnë dhe kontrollojnë këtë infromacion. Zakonisht personat që merren me këto ҫështje, duhet të bazohen rreptësisht në kodin e mirësjelljes profesionale, I cili duhet bazuar në tri parime themelore:

- Në integritetin e personit që përgatit, raporton dhe kontrollon informatat e kontabilitetit,

- Në objektivitetin e informative të përgatitura, të raportuara dhe të kontrolluara,

- Në pavarësinë profesionale të personit që përgatit, raporton apo kontrollon informatat.

Të bazuarit në këto tri parime themelore, mundëson që:

- Të mënjanohen gabimet e vogla etike,

- Të fokusohemi në reputacionin tonë afatgjatë, qoftë si menaxher apo kontabilist,

- Të përgatitemi për të pritur të përcjetojmë konsekuenca personale për mbajtjen e pozicionit etik.

Kodin e mirësjelljes profesionale e ka zhvilluar fillimisht Federata Ndërkombëtare e Kontabilistëve (IFAC) gjatë viteve të 20-ta të shekullit të kaluar. Në kodin e mirësjelljes profesionale janë dhënë parimet bazë, të cilat përgjithësohen në gjasht pjesë:

1. Ҫmuarja- kontabilisti professional duhet të jetë I sinqertë, I drejtë dhe I ndershëm në ofrimin e shërbimeve profesionale,

2. Objektivizmi- kontabilisti professional nuk bën të lejojë prejudikime,konflikte interesash, apo ndikim me qëllim që t’I ikte objektivizimit.

3. Aftësia profesionale- nënkupton kryerjen e punëve në mënyrë profesionale dhe me kompentencë,

4. Besueshmëria- në ruarjten e infromatave dhe mos dhënien e tyre personave të paautorizuar, si dhe mosshfrytëzimi I tyre për nevoja dhe ҫështje që nuk kanë të bëjnë me interesin në tërësi,

6. Standardet teknike- duhen zbatuar në tërësi nga kontabilisti, varësihst nga vendi ku aplikohen ato standard.

Parimet kontabël të pranuara në përgjithësi, rregullat e tjera të kontabilitetit dhe auditimit janë krijuar për të siguruar që kompanitë I raportojnë siҫ duhet veprimtarisë së tyre të biznesit.

KËSHILLAT DHE SHOQATAT NDËRKOMBËTARE TË KONTABILITETIT

Shoqata e parë e kontabilistë është themeluar në Kongresin e Parë Ndërkombëtar të , Kontabilistëve (ICA) të mbajtur më 1904 në SHBA. Pas shumë kohe, ICA-ja, më 1972 ka formuar Komitetin Koordinues Ndërkombëtar të Profesionit të Kontabilistit (ICCAP). Viteve pasuese, themelimi I këshilltarëve dhe I shoqatave të ngjajshme ka pasur hov të madh. Për shkak të rëndësisë së tyre në zhvillimin e profesionistit të kontabilistit, është e nevojshme të paraqiten disa nga këto organizata më të rëndësishme. 1.Federata Ndërkombëtare e Kontabilistëve (IFAC)- është organizatë ndërkombëtare e shoqatave dhe e organizatave kombëtare të kontabilitetit. Është themeluar në Nju-Jork, më 1976. Në IFAC janë të anëtarësuar 152 shoqata nacionale të kontabilitetit nga 113 vende të botës. Përes shoqatave nacionale, sot IFAC-ja mundohet ta realizojë duke përmirësuar disa nga aktivitetet kryesore, në mesit e të cilave: - Zhvillimin e raporteve që shërbejnë si udhëheqës për praktikën ndërkombëtare të auditimit; - Vendosja dhe zhvillimin e kodeksit të etikës së kontabilistit, - Përcaktimin e programit të trajnimeve të kontabilistëve, - Vlerësimin dhe zhvillimin e teknikës dhe procesit të kontabilitetit menaxhues, - Hulumtimit dhe analizën e ifromacioneve në praktikën e menaxhmenti të sektorit public etj. 2. Këshilli për Standardet Financiare dhe Kontabël (FASB)- Në SHBA, standardet e kontabilitetit janë vendosur nga Këshilli për Standarde Financiare dhe Kontabël. FASB-ja ka selinë në Norëalk, Konektikat, ndërsa të shtatë anëtarët e tij të rregullt janë përzgjdhur nga profesione të ndryshme, si: kontabilistë, nga biznesi, qeveria dhe academia. FASB-ja është një organizatë joqeveritare, përkatësisht një trup privat I themeluar dhe I përkrahur nga komuniteti amerikan I biznesit, nuk ka një forcë ilegale që të imponojë impkementimin e standardeve. Mirëpo, FASB-ja ruan influencën e saj në zbatimin e standardeve të kontabilitetit me mrojtje të suksesshme të prestigjit dhe reputacionit të saj, duke përgatitur standard të mira. 3. Komisioni për Sigurimin e Këmbimeve (SEC)- një agjenci federale (amerikane), që i raporton Kongresit Amerikan, u krijuan me dekret nga shteti më 1933, që qëllim të mbikëqyrjes

dhe raportimit të jashtëm financiar nga korporata të treguara publikisht. Aktualisht, SEC-I u këkron korporatave publike që të publikojnë raporte vjetore dhe tremujore. Përveҫ kësaj, raportet vjetore dhe tremujore të regjistrimit duhet të skedohen nga korporatat me SEC-in. Raportet vjetore të regjistrimit të skeduar sipas SEC-it janë të njohur si Raportet e Formës 10-K. Ato kërkohen nga Sektori 10-K I dekretit të 1934-ës. Raportet tremujore janë të njohura si 10-Q. Gjatë shekullit XX, kontabiliteti financiar është bërë një process shumë I rregulluar dhe I fromalizuar. Korporatat që tregojnë publikisht duhet t’u sigurojnë aksionarëve raportet financiare mbikëqyrëse.

4.Instituti Amerikan për Certifikimin e Kontabilistëve Publik (AICPA)- asocioni I parë professional kontabël në SHBA është Institucioni Amerikan për Certifikimin e Kontabilistëve Publikë. AICPA përgatit provimet unifrome për kontabilistët publikë të certifikuar (CPA), që duhet të jenë komplet me qëllim të certifikimit të personave t interesuar si kontabilistë publikë. Emërtimi CPA (certificated public accountant) I ka dy lloje të shfrytëzimit; së pari, aty janë individët që kanë fituar emërtimin kontabilist I certifikuar public (CPA), kurse emërtimin CPA e merr individi I cili ka kaluar nëpër kurset e organizuara nga AICPA dhe pas kalimit të testeve ka marrë certifikatën e kontabilistit publik, dhe së dyti, firmat që janë CPA. Firmat CPA janë kompanitë që ofrojnë shërbie të kontabilitetit njësoj sikur që ofrojnë shërbime firmat juridike. Si mund të vërehet, firmat CPA punësojnë një numër të konsiderueshë të kontabilistëve, prej të cilëve nuk është e thënë që të gjithë të kenë certifikatë të kontabilistit public. Firmat CPA, po ashtupunësojnë jurist, avokatë, specialist të teknologjisë informative, ekspert në financa dhe specialist të tjerë në biznes. Firmat CPA I ndihmojnë kompanitë të themelojnë sistemin e kontabilitetit, të formulojë plane të biznesit, të ridizajnojnë procedurat e tyre operative si dhe ҫdo gjë tjetër me interes për zhvillimin e biznesit në përgjithësi. CPA firmatpo ashtu punësojnë auditorë me qëllim të auditimit të pasqyrave financiare të kompanive.

5.Komiteti Ndërkombëtar për Standardet e Kontabilitetit (IASC)- është formuar më 1973, me qëllim të zhvillimit të standard botërore të kontabilitetit. Ky trup tani përfaqëson më tepër se 142 organizata të kontabilitetit nga 103 vende (duke përfshirë edhe SHBA-në). Sikurse edhe FASB-ja, edhe IASC-ja zhvillon propozimet, I përcjell te organizatat e interesuara, pranon prapveprimet dhe pastaj lëshon prononcimin final. Standardet e kontabilitetit të përpunuara nga IASC-ja u referohen Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit (SNK). SNK-të përpilohen me qëllim të shfrytëzimit nga të gjitha kompanitë që kanë interes për zbatimin e tyre. IASC- standard janë duke u përdorur gjithnjë e më shum. Kështu, në prill të vitit 2000, ëeb faqja e IASC- së është listuar nga më shumë se 958 kompani nga e tërë bota, të cilat përgatistin raportet financiare në pajtim me SNK-në. Nga këto kompani, 161 ishin nga Gjermania, ndërsa 121 nga Kina. Kjo është shenjë se SNK-të janë të pranueshme nga vendet e shumë vendeve dhe nga të gjithë rajonet e botës.

1.7.2.Këshilli Kosovar mbi standardet për rapotim financiar (KKSRF)

Këshilli Kosovar mbi standaret për Raportimin Financiar- është themeluar më 29 tetor të vitit 2001 sipas rregullores 2001/30. Këshilli është organ I pavarur në marrjen e përgjegjësive dhe kryerjen e detyrave të tij, varësisht nga autoriteti I I përfaqësuesit special të Sekretarit të

Përgjithshëm. Këshilli ka kompetencat për të lidhur kontrata dhe, sipas nevojës, për të nxjerrë udhëzime adeministrative për kryerjen e funksioneve të veta, duke përfshirë kontratat e punësimit, kontratat e strehimi dhe të dhënies me qira të pajisjeve. Këshilli nxjerr standard të kontabilitetit në përputhje me Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit (SNK). Këshilli vends se cilat standard të SNK-së do të zbatohen, duke marrë parasysh mjedisin afarist në Kosovë. Standardet e kontabilitetit dhe të revizionit të nxjerra nga Këshilli, botohen dhe shpërdahen në tërë Kosovën në tri gjuhë që përdoren në Kosovë. Po ashtu, Këshilli cakton standardet për aftësimin teknik lidhur me certifikimin e kontabilistëve dhe licencimin e revizorëve që uhet të përfshijë fushat e mëposhtme:

- Kontabilitetin financiar,- Standardet e kontabilitetit të Kosovës,- Parimet e menaxhimit financiar të ndërmarrjeve afariste,- Parimet e kontollit dhe të revizionit të brendshëm,- Kontabilitetin e kostos dhe atë menaxhues,- Sjelljen dhe etikën profesionale etj.

PARIMET KRYESORE TË NDËRTIMIT TË PASQYRAVE FINANCIARE

Biznesi ka dy objektiva primarë të tij:1. Realizimin e profitit, dhe2. Të mbeturit sovent (me aftësi pagimi të faturave për mallra dhe shërbime).

Pasqyrat financiare janë raporte që u lejojnë palëve të interesuara që të vlerësojnë profitabilitetin dhe solventitetin e biznesit. Këto raporte të kontabilitetit të quajtuara pasqyra financiare, ofrojnë informata të përgjithësuara për shfrytëzuesit dhe ajnë të dedikuara për shfrtyëzim të brendshëm dhe të jashtëm. Pasqyrat financiare zakonisht na paraqesin në disa forma:

- Bilanci- paraqet një listë të aseteve, të detyrimeve dhe të ekuitetit të pronarëve për periudhën specifike kohore,

- Raporti i të ardhurave- paraqet përmbledhjen e të ardhurave dhe shpenzimeve për periudhën specifike kohore,

- Raporti i fitimeve të mbajtura- paraqet përmbledhjen e fitimeve të mbajtuara të korporatës për periudhë specifike kohore,

- Raporti i rrjedhjes së parasë- paraqet përmbledhjen e të pranuarve të gatshme (cash) dhe pagesave për periudhën specifike kohore.

Këto pasqyra përbëjnë tiparin kryesor të kontabilitetit sepse ato janë mjetet e para të komunikimit dhe të informimit kontabël, si dhe produkti final i analizave kontabël i transaksioneve të bzinesit. Ato japin gjendjen e biznesit në terma financiarë, duke filluar me libërmbajtjen, që është vetëm nja hap në procesin e kontabilitetit dhe shpreh regjistrimin actual të transaksioneve të kompanisë pa ndonjë analizë të informacioneve. Kontabiliteti vlerëson dhe analizon infromacionet duke u dhënë kuptimin numrave.

Që pasqyrat financiare, si product përfundimtar i sistemit kontabël, të mund të përdoren me efektivitet nga përdoruesit e tyre, duhet të plotësojnë disa kritere, të ndërtohen mbi bazën e disa parimeve, të cilat do të paraqiten shkurtimisht në vijim: 1.Qartësia dhe vërtetësia- nënkuptojmë evidencimin dhe paraqitjen e informacioneve në mënyrën që siguron një pasqyrë të qartë të afarizmit, të situatës monetale dhe të përparimit të kompanisë. Për informacionin, qartësia dhe vërtetësia do të thonë “ta tregosh ashtu siҫ është”. Ҫdo pasqyrë kontabël duhet të japë në mënyrë të qartë dhe reale kuptimit e të gjitha fakteve që ti nevojiten shfrtyëzuesve të informacionit, qofshin të brendshëm apo të jashtëm, për marrjen e vendimeve në biznes. Dhënia në mënyrë të kuptueshme, të plotë, të qartë dhe të paanshme i të gjithë informacionit të nevojshëm luan një rol të madhe në marrjen e vendimeve afariste të drejta dhe efikase.

2.Qëndrueshmëria (konsistenca)- nënkupton faktin se parimet dhe rregullat e shfrytëzuara në kontabilitet nuk duhen ndryshuar nga viti në vit për shkak të pamundësisë së krahasimit të rezultateve. Është shumë e rëndësishme që kontabiliteti të jetë i qëndryeshëm në zbatimin e parimeve dhe të procedurave kontabël për situata të ngjashme. Duke respektuar këtë parim, ngjarjet afariste duhet që, nga periudha në periudhë, të evidencohen sipas rregullave të përcaktuara më parë. Nëse këto parime ndërrohen, atëherë si pasojë e kësaj mund të jetë rezultati tjetër financiar, që mund të sjellë deri te dhënia e infromacioneve të gabueshme mbi pozitën financiare dhe suksesin e biznesit.

3.Materialiteti (rëndësia)- kërkon përmbajtjen e të gjitha rregullave që kanë rëndësi të veҫantë në krijimin e një fotografie të qartë mbi kompaninë. Në kontabiliteti, koncepti i materialitetit ka të bëjë me rëndësinë relative të të dhënave ekonomike. Në kuptimin kontabël, një object, infromacion, është material në qoftë se ai është i dobishëm ose i rëndësishëm për përdoruesit e informacionit të një pasqyre financiare në marrjen e një vendimi të caktuar.

4.Korrektësia- Në kontabilitetin korrektësia kërkon që pasqyrat financiare të japing një përmbledhje ose paraqitje korrekte dhe të ndershme të ngjarjeve që paraqiten në pasqyrat financiare me qëllim që ato të mos fshehin apo të shtrembërojnë relatitetin. Korrektësia këkron që pasqyrat financiare të mos favorizojnë grupe ose individë të caktuar që i përdorin ato.

5.Kujdesi- si parim niset nga fakti se pasiguria e përpilimit të pasqyrave financiare është pjesë përbërëse e zhvillimit të biznesit dhe sidomos kur është fjala për zhvillimin e biznesit në të ardhmen. Pikërisht për këtë, nga kontabiliteti pritet që me veprimet e caktuara të zvogëlojë pasigurinë gjatë zhvillimit të këtij biznesi. Kjo lidhet edhe me kujdesin maksimal në parashikimin e rezultateve në të ardhmen, ku kontabiliteti zakonisht parashikon rezultate positive. Edhe kjo kërkon jë vlerësim të kujdesshëm të të gjitha elementeve të aceteve, të detyrimeve dhe të ekuitetit të pronarëve. Kjo bëhet me qëllim që të mos nxirren përfundime tepër optimiste.

6.Kontinuiteti apo biznesi në vijimësi (going concern principle)- këkron nga kompania reajtjen e kontinuitetit, përkatësisht afarizmit pozitiv si ekzistim afatgjatë i kompanisë në fjalë. Edhe kontabilitetiti, kur ndërton pasqyrat financiare, supozon që biznesi do të vazhdojë të funksionojë pas a shumë në formën që e ka aktualisht edhe për një periudhë të catuar në të

ardhmen. Zbatimi i këtij parimi ka rëndësi shumë të madhe në drejtimin e politikave dhe të kritereve të velrësimit, që duhet të përdoren për ndërtimin e pasqyrave financiare.

7.Kostoja historike- nënkupton parimin sipas të cilit të gjitha mjetet e kompanisë vlerësohen në lartësinë etë dhënave relae monetare të shfaqura në momentin e furnizimit apo të realizimit të atyre mjeteve. Sipas këtij parimi, kur ndërtohen pasqyra financiare, në kushtet kur plotësohet kriteri i kontinuitetit të biznesit, kontabiliteti paraqet elementet e aseteve dhe të detyrimeve të vlerësuara me kosto historike. Lexuesi i një pasqyre kontabël duhet kryesisht të njohë që kjo pasqyrë bazohet në konceptin e kostos historike për të arritur në një vlerësim përsonal të vlerës aktuale, pjesërisht përmes informacionit që ka marrë nga kjo pasqyrë dhe pjesërisht nga infromacioni ekstra kontabël.

LIBËRMBAJTJA E THJESHTË

Në kushtet bashkëkohore, kontabiliteti financiar është i bazuar në rregullat e kontabilitet të dyfishtë. Mirëpo, me qëllim të kuptimit dhe të të ҫmuarit të kontabilitetit të dyfishtë, vlen të ekzaminohet sistemi i regjistrimit sipas libërmbajtjes së thjeshtë, përkatësisht siҫ njihet në literaturën tonë, të kontabilitetit të thjeshtë. Në formën e tij bazike, sistemi i thjeshtë i mbajtjes së librave është i njëjtë me regjistrin e kontrollit të librave dhe karakterizohet nga fakto se aty kemi të bëjmë vetëm me regjistrim të hyrjeve të thjeshta vertikale për secilin transaksion. Kjo do të thotë se regjistrimi i secilit transaksion përfshin një shtyllë të vetme, që nënkupton se transaksioni vijues regjistrohet në shtyllën vijuese. P.sh. shkojm me posht:

Data Përshkrimi Shuma1 janar Balanca fillestare 10.000,002 janar Blerja e furnizimeve për shitore (7.500,00)4 janar Kryerja e shërbimeve riparuese 250,007 janar Kryerja e shërimeve riparuese 120,0015 janar Pagesa e faturës së telefonit (50)30 janar Balanca përfundimtare 2.820,00

Ka raste kur një formë tjetër tabelare shfrytëzohet për paraqitjen e këtyre transaksioneve. Ajo formë klasifikon të ardhurat dhe shpenzimet duke I paraqitur ndaras njërën nga tjetra. Në këtë mënyrë biznesi në ҫdo kohë mund të dijë rezultatin etij afarist qoftë ai pozitiv apo negative.

Data Përshkrimi Të ardhurat Shpenzimet1 janar Balanca fillestare 10.000,002 janar Blerja e furnizimeve për

shitore 7.500,00

4 janar Kryerja e shërbimeve riparuese 275,007 janar Kryerja e shërbimeve riparuese 120,0015 janar Pagesa e faturës së telefonit 5

0

Totali i janarit 10.395,00 7.550,00

P.sh., një shtyllë shtesë mund t’i shtohet tabelës me qëllim të klasifikimit të të ardhurave nga shitja dhe të taksës së mbledhur nga shitja, apo klasifikimi i shpenzimeve të qirasë, komunaleve, furnizimeve etj. Disa nga të metat e këtij sisstemi mund të jenë:

- Nuk lë gjurmë të paraqitjes së llogarive të aseteve apo detyrimeve siҫ është inventari i mallit, llogaritë e arkëtueshme apo llogaritë e pagueshme.

- Edhe pse lehtëson kalkulimin e të hyrave nga pozicioni financiar, nuk ka një lidhje të drejtpërdrejtë në mes të të hyrës dhe të bilancit të gjendjes,

- Gabimet mund të mbesin të paidentifikuara. Atom mund të identifikohen vetëm përmes bashkërendimit të raporteve bankare.Për shkak të këtyre pagesave, sistemi i thjeshtë kontabël nuk është praktik për shumë organizata biznesi.

2.3. EKUACIONI I KONTABILITETIT TË DYFISHTË

Ttransaksionet në biznes përfshijnë një shkëmbim në mes të dy llogarive. P.sh., për secilin asset ekziston kërkesa apo pretendimi ndaj atij aseti, si nga ata që kanë në pronësi atë asset, po ashtu nga ana tjetër që huazojnë para për biznesin e tyre. Ngjashëm, shitja e produkteve shkakton ndryshime në asset, sin ë kuptimin e daljes së mallit, po ashtu edhe në kuptimin e hyrjes së parasë. Kjo formë e evidentimit është në përdorim për më tepër se 600 vjet. Paraqitja e parë e kontabilitetit të dyfishtë paraqitet në librat e matematikës, të cilat i kishte shkruar Luca Paciolo. Ky libër ishte botuar më 1494, vetëm dy vjet pas zbulimit të Amerikës nga Kolomboja. Janë dy karakteristika të rëndësishme të sistemit të kontabilitetit të dyfishtë:

1. Secili transaksion duhet të regjistrohet në dy llogari, dhe2. Secila llogari duhet të ketë dy shtylla (vargje).

Te ky sistem, dy hyrje krijohen për secilin transaksion – një hyrje si debi në një llogari dhe hyrja tjetër si kredi në llogarinë tjetër. Këto dy hyrje e mbajnë ekuacionin kontabël në bilancë të përhershëme. Ekuacioni kontabël ndryshe quhet edhe identitet kontabël. Zakonisht, ekuacioni kontabël ka këtë formë:

Asetet = Detyrimet + Ekuiteti i pronarëve

Ekuacioni i kontabilitetit është një ekuacion algjebrik, që shpreh raportin në mes të aseteve (burimeve), detyrimeve dhe ekujtetit të pronarëve (neto aseteve apo interesit të mbetur) në biznes pasi që të jenë mbuluar detyrimet. Me fjalë të tjera, ekuacioni kontabël është bazë e të shprehurit të informacioneve të bilancit të gjendjes, apo edhe bazë e kontabilitetit të dyfisht si sistem i regjistrimit të transaksioneve në drejtim të ruajtjes së barazisë së të dy anëve të bilancit.

Kontabiliteti i dyfishtë ka disa përparësi në krahasim me sistemin e thjeshtë, dhe atë:1. Kalkulimi me kujdes i profitit dhe i humbjes në organizata komplekse,2. Përfshirja e aseteve dhe e detyrimeve ne llogaritë e libër-mbajtjes,3. Përgaditja e raporteve financiare drejtëpërdrejti nga llogarit,4. Zbulimi më i lehtë i gabimev dhe i mashtrimeve.

Ekuacioni i kontabilitetit tregon mardhënien bazë në mes të burimeve dhe pretendimeve për këto burime.

Elementet e ekuacionit të kontabilitetit janë:

Asetet = Detyrimet + Ekuiteti I pronarëve

Asetet = janë burime ekonomike të etnitetit dhe përfshijnë zëra si: paraja, llogari të arkëtueshme (shumat në pronësi të kompanisë nga konsumatorët e saj), inventari I mallit, toka, ndërtesat, paisjet, si dhe asetet e pa prekshme, si: patentat, licencat etj. Detyrimet = janë shumat në pronësi të të tjerëve dhe kanë të bëjnë me huatë, kreditë dhe obligimet e tjera që i arrijnë biznesit. Ekuiteti i pronarëve = shpreh “interesin” e pronarëve në biznes. Shpeshherë quhen neto asete, sepse janë ekuivalent i aseteve minus detyrimet për biznesin e caktuar.

Si ndikojnë transaksionet në ekuacionin e kontabilitetit. Secili transaksion apo ngjarje sjell ndryshime në kushtet e përgjithshme financiare të kompanisë. Veprimtaritë biznesore mund të

ndikojnë në ndryshimet në llogari të aseteve, të detyrimeve apo edhe të ekuitetit, port ë gjitha këto nuk do të prishin barazinë e ekuacionit kontabël. Atëherë shiqojmë katër transaksione specifike të kompanisë “Standard Benz”. Këtu do të shofim se si secili transaksion ka efekt në llogari individuale të aseteve, të detyrimeve apo të ekuitetit pa një ҫrregullim të ekuacionit kontabël apo në përgjithësi të bilancit të gjendjes.

1. Grumbullimi i një llogarie të arkëtueshme. – Nëse “Standard Benz” mbledh 20.000 Ero nga konsumatorët në formë të llogarive të arkëtueshme (d.m.th., jo një shitje e re, por vetëm një grumbullim nga një transaksion i mëparshëm), atëherë bilanci do të korigjohet si p.sh. në ilustrimin e poshtëm:

Bilanci i gjendjes i kompanisë ‘Standard Benz’ Më 31.12.2005 (para transaksionit)

Bilanci i gjendjes i kompanisë ‘Standard Benz’ Më 31.12.2005 (pas transaksionit)

AstetParaja 10.000

Llogari të arkëtueshme 30.000Malli 35.000

Toka 125.000 Ndërtesat 220.000 Pajisjet 100.000 Totali i aseteve 520.000 Detyrimet: Llogari të pagueshme 22.000 Pagat e pagueshme 5.000 Huaja bankare 38.000 Totali i detyrimeve: 65.000 Ekuiteti i pronarëve: Rezervat e kapitalit 410.000 Fitimet e mbajtura 45.000 Totali i ekuitetit 455.000 Totali Idetyrim.dhe ekut. 520.000

AstetParaja 30.000



Figura nr.8

Ilustrimi I tregon që paraja (asset) rritet nga 10.000 € në 30.000 €, ndërsa llogaria e arkëtueshme zbritet nga 30.000€ në 10.000 €. Si rezultat i kësaj, totali i aseteve ndryshon, ndëersa llogaritë e detyrimeve dhe të ekuitetit mbesin të paprekura.. Edhe më tutje asetet mbesin të barabarta me detyrimet plus ekuiteti.

2.Blerja e pajisjeve me kredi: -‘Standard Benzi’ ka blerë 40.000 € pajisje, të cilat do t’I paguajë më vonë (duke marrë një hua).Në këtë bilanci do të duket kështu:


Bilanci i gjendjes i kompanisë ‘Standard Benz’ Më 31.12.2005 (pas transaksionit)

AstetParaja 10.000


Toka 125.000 Ndërtesat 220.000 Pajisjet 100.000 Totali i aseteve 520.000 Detyrimet: Llogari të pagueshme 22.000 Pagat e pagueshme 5.000 Huaja bankare 38.000 Totali i detyrimeve: 65.000 Ekuiteti i pronarëve: Rezervat e kapitalit 410.000 Fitimet e mbajtura 45.000 Totali i ekuitetit 455.000 Totali Idetyrim.dhe ekut.520.000

AstetParaja 10.000



Figura nr. 9Ky ilustrim tregon se pajisjet (si asset) rriten nga 100.000 € në 140.000 €, ndërsa huaja bankare po ashtu rritet nga 38.000 € në 78.000 €. Si rezultat I kësaj,si asetet totale, ashtu edhe detyrimet totale rriten për 40.000 €, kështu që asetet edhe më tutje mbesin të barabarta me detyrimet plus ekuiteti.

3.Ofrimi i shërbimeve përmes llogarisë.-Ҫfarë do të ndodhë nëse ‘Standard Benz’ kryen punë për konsumatorët në shumën prej 15.000 €, kurse ato do t’i arkëtonte më vonë? Kjo kërkon një shjpegim më detal dhe të provohet të përcillet një përfundim logjik. Siҫ shihet edhe nga pasqyra e mësipërme e bilancit, fitimet e mbajtura janë të hyra të biznesit të cilat nuk u janë shpërndarë pronarëve të biznesit. Në momentin kur ‘Standard Benzi’fiton 15.000€ ( të cilat do t’i mbledh më vonë) duke u ofruar shërbime konsumatorëve, mund të thuhet se ajo krijon te hyra prej 15.000 €. E hyra është shtim i aseteve që rezulton nga ofrimi i mallrave apo shërbimeve për konsumatorët.E thamë më sipër është e qartë, atëherë mund ta paraqesim edhe përmes pasqyrave të bilancit të gjendjes:



AstetParaja 30.000


Toka 125.000 Ndërtesat 220.000 Pajisjet 140.000 Totali I aseteve 520.000 Detyrimet: Llogari të pagueshme 22.000 Pagat e pagueshme 5.000 Huaja bankare 78.000 Totali I detyrimeve: 105.000 Ekuiteti I pronarëve: Rezervat e kapitalit 410.000 Fitimet e mbajtura 45.000 Totali I ekuitetit 455.000 Totali Idetyrim.dhe ekut. 520.000

AstetParaja 30.000



Figura nr.10

Me faktin se llogaritë e arkëtueshme dhe fitimet e mbajtura janë rritur për 15.000 €, kjo nënkupton se janë rritur edhe asetet edhe ekuiteti i pronarëve për 15.000€. Barazimi i ekuacionit kontabël është ruajtur, për shkak se rritja prej të dy anët e këtij ekuacioni, që do të thotë se ende asetet janë të barabarta me detyrimet plus ekuitetin e pronarëve.

4. Pagesa e shpenzimeve me para të gatshme: -Me rastin e krijimit të ardhurave, kompania krijon në të njejtën kohë edhe shpenzime.Do të ishtë mirë që të krijohen vetëm të ardhura pa shpenzim, por ja që kjo është e pamundur.Sidoqoftë, imagjinoni një shembull ku ‘Standard Benz’ ka shkaktuar dhe paguar 7.000€ e shpenzime operative të biznesit.Siҫ duket, paraja do të shkaktojnë uljen e fitimeve të mbajtura.Shembulli në vijim e përshkruan më mirë këtë:

Bilanci I gjendjes I kompanisë ‘Standard Benz’ Më 31.12.2005 (para transaksionit)

Bilanci I gjendjes I kompanisë ‘Standard Benz’ Më 31.12.2005 (para transaksionit)

AstetParaja 30.000



AstetParaja 23.000



Figura nr.11

Këto janë ndër llojet e shumta të transaksioneve që mund të shkaktohen dhe nga secili nga këto transaksione mund të shpjegohet në drejtimin e ndikimit të tyre në asete, detyrime dhe ekuitet të pronarëve. Ajo ҫka është më e rëndësishme të dihet, është se nuk ka transaksione që e prishin ekuacionin bazik të kontabilitetit do të thotë:


Po ashtu edhe përmes shembujve në vijim do të ilustrojmë regjistrimet e transaksioneve në biznes duke ruajtur parimin e ekuacionit kontabël, përkatësisht rregullim themelor të kontabilitetit të dyfishtë.

Shembulli 1

Gjatë muajit nëntor 2005, kompania ‘Standard Banz’ ka pasur transaksionet vijuese:

1. Pronarët deponojnë 25.000 € në llogarinë bankare të kompanisë me kompensim të aksoneve në korporatë,

2. ‘Standard Benzi’ u siguron shërbime konsumatorëve me tarifë fitimi prej 7.500 €, duke pranuar shumën në kesh(cash). Të bëhen regjistrimet.

3. ‘Standard Benzi’ I ndërron 20.000 € për tokë.4. Gjatë muajit, ‘Standard Benzi’ blen furnizime (mall) për 1.350 € dhe pajtohet të paguajë

furnizuesit në një të ardhme të afërt ( në llogari).5. ‘Standard Benzi’ ka paguar si vijon: paga 2.125 €, qiraja 800 €, komunale 450 € dhe

shpenzime të tjera 275 €.6. ‘Standard Benzi’ u pagoi gjatë muajit kreditorëve 950 €.7. Në fund të muajit,furnizuesit kanë balancë prej 550 €,që d.m.th 800 € nga furnizimet

janë shfrytëzuar.8. Në fund të muajit,’Standard Benz’u pagoi 2.00 aksionarëve €.

Zgjidhja

Asetet = Detyrimet+ Ekuiteti pronarëveParaja+ Furnizimet+ Toka= Llogari të

pagueshmeRezerva kapitali+

Fitimet e mbajt.

25.000 25.000

7.500 7.500 -20.000 20.000

1.350 1.350 -3.650 -2.125

-800 -400 -275

-950 -800

-800 -2.000 T=5.900 550 20.000 400 25.000 1.050

Shembulli 2

Zana ka themeluar kompaninë e quajtur ‘Zana Design’ e cila, përvec të tjerash,merret edhe me punë të dizajnit dhe të konsaltingut. Analizoni transaksionet vijuese:

7. Pronari invesiton 50.000 € në kompani në këmbim të aksioneve të zakonshme.8. ‘Zana Design’blen furnizime në vlerë prej 4.800 €, duke paguar me të gatshme.9. ‘Zana Design’ blen pajisje me të gatshme në vlerë prej 30.000 €.10. ‘Zana Design’blen furnizime plotësese në vlerë 9.400 € me afat pagese.11. Për shërbimet e konsaltingut janë pranuar në të gatshmë 9.800 €.12. Janë paguar 2.800 € qira për ndërtesën ku është vendosur biznesi.13. Janë paguar pagat në vlerë prej 1.200 €.

Zgjidhja:

Asetet = Detyrimet + Ekuiteti i pronarëveParaja+ Furnizimet + Pajisjet = Llogari të

pagueshmeRezerva kapitali +

Fitimet e mbajt.

50.000 50.000 -4.800 4.800 -30.000 30.000

9.400 9.400 9.800 9.800 -2.800 -2.800 - 1.200 -1.200 21.000 14.200 30.000 9.400 55.800

Shembulli 3:

Në kompaninë ‘Standard Benz’gjatë muahit shtator kanë ndodhur këto transaksionë:

1. Më 1 shtator, pronari ka kontribuar me 7.500 € me para në dorë për ta kapitalizuar biznesin,

2. Më 8 shtator është blerë përmes llogarisë 2.500 € lëndë e parë, e cila shumë do të paguhet pas 30 ditëve,

3. Më 15 shtator është paguar qiraja mujore në shumën prej 400 €,4. Më 18 shtator janë shitur mallra në shumën prej 1.100 € prej të cilës shumë 400 € janë

arkëtuar në të gatshme, ndërsa pjesa tjetër me afat pagese 30 ditësh,5. Më 25 shtator janë arkëktuar 425 € nga konsumatorët,6. Më 28 shtator u janë paguar furnitorëve500 € për blerjet e bëra më parë.

Zgjidhja

Asetet = Detyrimet + Ekuiteti i pronarëveParaja + Inventar

malli+Llogari të arkëtueshme=

Llogari të pagueshme=

Rezerva kapitali +

Fitimet e mbajt.

7.500 7.500 2.500 2.500

-400 -400 400 -1.100 700 425 -425 -500 -500 7.542 1.400 275 2.000 7.500 -400

Vëretje: Nga tre shembujt e mësipërm mund të vërehet se shuma e hyrjeve nën ‘ Asete’ është përherë e barabartë me shumën nën ‘Detyrimet + Ekuiteti i pronarëve’. Në shumicën e rasteve, transaksioni i regjistruar në njërën anë, shkakton një transaksion të ngjashëm me anën tjetër.Sidoqoftë, ka edhe raste kur gjithsesi duhet që njëra hyrje të jetë positive dhe ndërsa tjetra negative, me qëllim që të ruhet balanca e ekuacionit kontabël.

2.5 PASQYRA E TË ARDHURAVE

Zakonisht, kompanitë që dëshirojnë të dinë gjendjen e përafërt të afarizmit të tyre, shpesh përpilojnë raportin e qarkullimit, sipas të cilit po ashtu në mënyrë të përafërt dinë se sa është e ardhura, shpenzimet apo edhe fitimi i saj. Këto pozicione dhe të tjera të përafërta raportohen në pasyrën apo në raportin e të ardhurave. Kjo mënyrë tregon rezultatet e operacioneve të kompanisë për një periudhë kohore (mujore, tremujore apo edhe vjetore). Ajo përmbledh të ardhurat e krijuara dhe kostos (shpenzimet) e bëra për krijimin e këtyre të ardhurave. Diferenca

në mes të ardhurës neto (apo humbjen) apo siҫ mund të gjendet në pasyqra të ndryhsme, profitin (apo humbjen). Ekuacioni më i thjeshtë për përshkrimin e të ardhurave është:

Neto e ardhura =E ardhura – Shpenzimet

Fjalët mund të trajtohen sinonime në fakt atëherë kur nuk janë. Një rast i tillë janë fjalët ‘e ardhur’ dhe e ‘e hyrë’. Secili term ka një domethënie të saktë, ndërsa ju duhet t’i përdorin ato drejt.Të ardhurat mund të shpjegohen përmes ekuacionit:

Eardhura = rritje në asete të një organizate apo zbritje e detyrimeve gjatë nje periudhe kontabël, kryesisht nga veprimtaritë operative të një organizate.

Ehyra = paraja e fituar gjatë një periudhe kontabël që rezullton me rritje të aseteve.

Neto e ardhura = E ardhura – Shpenzimet + Fitimet – Humbjet

Fitimet u refuzohen zërave siҫ janë :fitimet kapitale, ndërsa humbjet u referohen humbjeve kapitale, humbjeve nga fatkeqësitë natyrore etj.

Për të kuptuar më mirë pasqyrën e të ardhurave dhe rolin e tyre, duhet definiuar së pari elementet e saj, përkatësisht të adhurën, shpenzimet dhe të ardhmen neto (apo humbjen neto)

Raporti I të ardhurave

Të ardhurat

Shpenzimet E ardhura neto (apo humbja

neto)

E ardhura – paraqet shumën e aseteve të krijuara përmes operacioneve në biznes, përkatësisht e adhura paraqet derdhjet (infloës) nga shpërndarja e mallrave dhe shërbimeve. Ato operacione mund të jenë të ndryshme, varësisht nga veprimtaria me të cilën merret kompania. P.sh , kompanitë prodhuese realizojnë të ardhura nga shitja e produkteve që ato I prodhojnë, kompanitë tregtare realizojnë të arhdura nga shitja e mallrave apo kompanitë shërbyese, realizojnë të ardhura nga kryerja e shërbimeve.Kompanitë mund të kriojnë të ardhura edhe nga aktivitete të tjera, siҫ është interesi I mbledhur apo qiraja (renta) e mbledhur. Përgjithësisht, të ardhurat rrisin totalin e aseteve.

Shpenzimet – paraqesin shumën e aseteve të konsumuara gjatë operacioneve në biznes, përkatësisht rrjedhjet (outfloës) dhe obligimet e arritura nga prodhimi I mallrave dhe I shërbimeve. Shpenzimet paraqesin koston e krijuar në operacionet normale për të krijuar të ardhura. Shpenzimet e pagave dhe obligimet komuanale,të shfrytëzuara gjatë periudhës së caktuar, janë dy shembuj të zakonshëm të shpenzimeve, kurse koston e produktit të prodhuar e përbëjne të gjitha shpenzimet nga lënda e parë, pagat e punëtorëve, energjia eletktrike etj.Koston e mallit të shitur e përbën vlera blerëse e atij malli (do të thotë vlera san a ka kushtuar blerja e atij malli). Gjatë përllogaritjes së të ardhurave dhe shpenzimeve, duhet pasur parasysh faktin se nuk janë të gjitha hyrjet, derdhjet (infloës), të ardhura, si dhe të gjitha daljet, rrjedhjet (outfloës) e aseteve shpenzimeve. P.sh, paraja e huazuar nga banka, mund të rritë obligimin, por jo edhe të ardhurën. Njësoj, paraja e paguar për furnizimet, e cila shpreh këmbimin e një aseti me një asset tjetër, nuk është shpenzim.

E ardhura neto ( apo humbja neto). – E ardhura neto nganjëherë e quajtur edhe si profit apo fitim, reflekton të ardhurën ( të arriturën) në raport me shpenzimin ( përpjekjen)” gjatë jë periudhe të caktuar kohore. Nëse e ardhura tejkalon shpenzimin, rezultati quhet e ardhura neto ( e ardhura – shpenzimet = e ardhura neto). Nëse shpenzimet tejkalojnë të ardhurën, rezultati quhet humbja neto.Pasi që neto e ardhura rezulton në rritjen e burimeve nga operacionet, në të njëjtën kohë rritet edhe ekuiteti I pronarëve. Në të kundërtën, humbja neto zvogëlon ekuitetin e proarëve.

Formati I pasqyrës së të ardhurave ndryshon varësisht nga sistemi I aplikuar I kontabilitetit. Në Kosovë, mënyra dhe forma e përpilimit të një pasqyre të të ardhurave nuk është e kufizuar apo e dedikuar, edhe pse elementet e përbërjes së pasqyrës përcaktohen me standardet kosovare të kontabilitetit të bazuar në standardet ndërkombëtare të kontabilitetit.

Në vazhdim do të shohim njërën nga mënyrat tipike të pasqyrës së të ardhurave.

Pasqyra e të ardhuraveTë ardhurat Derdhjet që vijnë nga shitja konsumatorëve

Kosotoja e mallit të shitur(KMSH)

Një shpenzim që reflekton kosotn e produktit apo mallit që krijon të ardhura.Psh, nëse një bukë kushton 0,20 për t’u bërë, atëherë KMSH-ja është 0.20 €

Marzha bruto Po ashtu profiti I quajtur bruto,që shpreh të ardhurat minus MSH-nëShpenzimet operative

Një shpenzim operativ është secili shpenzim që nuk përfshihet nën KMSH, siҫ janë p.sh, shpenzimet administrative apo të marketingut.

E ardhura neto para taksave

E ardhura neto para marrjes së shpenzimeve të interesit dhe shpenzimeve të taksave prej llogarisë.

Shpenzimet e interesit

Shpenzimet e interesit përfshijnë pagesat e kryera në borgjet e papaguara të komapnisë.

Shpenzimet e taksave në të ardhura

Shpenzimet e taksave në të ardhura janë shumat e pagueshme institucioneve qeveritare.

E ardhura neto E ardhura neto është profiti final pas zbirtjes së të gjitha shpenzimeve nga e ardhura.

E ardhura neto për aksion.

E ardhura neto për aksion është e ardhura neto e ndarë sipas numrit të aksioneve në pronësi të aksionarëve. Përndryshe, është I njohur si fitimet për aksion.

Një formë e thjeshtë e përpilimit të pasqyrës së të ardhurave është dhënë këtu:

Rrjedhja e aseteve në këmbim për produkte dhe

shëbrime të ofruara

Derdhjet e aseteve që rezultojnë nga ofrimi I

produkteve apo shëbrimeve konsumatorëve

“Standard Benz”

Pasqyra e të ardhurave

Më 31.12.2004

E ardhura

E ardhura nga konsultimet €7.850

E ardhura nga qiraja 300

Shpenzimet operative:

Shpenzimet e zhvlerësimit €375

Pagat 1.610

Shpenzimet e sigurimit 100

Shpenzimet e qirasë 1.000

Shpenzimet e furnizimit 1.050

Komunalitë 230

Gjithsej shpenzimet 4.365

E ardhura neto €3.785

Pëmbledhje

Pasqyra e të ardhurave ofron infroacionin mbi suksesin e kompanisë për një periudhë të caktuar kohore. Pasqyra e të ardhurave tregon burimet kryesore të të ardhurave të krijuara, si dhe të shpenzimeve që I shoqërojnë këto të ardhura. Diferenca në mes të ardhurave dhe shpenzimeve është e ardhura neto apo humbja neto. Dobitë (gains) dhe humbjet u referohen parave të krijuara apo humbjeve jashtë operacioneve biznesore. Pasqyra e të ardhurave e korporatës përfshin edhe të dhënat e fitimit për aksion. Sikurse edhe bilanci, edhe pasqyra e të ardhurave përpilohet në baza krahasuese.

2.6.PASQYRA E FITIMEVE TË MBAJTURA

Si shtim i pasqyrës së të ardhurave, kompanive nganjëherë përpilon edhe pasqyrën e fitimeve të mbajtuara apo pasqyrën e ekuitetit të pronarëve. Kjo pasqyrë identifikon ndryshimet në fitimet e mbajtura na një periudhë kontabël të te tjetra. Siҫ është ilustruar në figurën e mëposhtme, pasqyra e fitimeve të mbajtura tregon balancën fillestare të fitimeve të mbajtura, të ardhurën neto të periudhës, zbritjen për ҫdo dividend të paguar dhe në fund balancën përfundimtare të fitimeve të mbajtura. Ekuacioni vijues përshkruan pasqyrën e fitimeve të mbajtuara për bizneset individuale:

Ekuiteti përfundimtar = Ekuiteti fillestar + Investimet – Tërheqjet + Të ardhurat

Për korporata, termi “tërheqje” zëvendësohet me termin “dividend të paguar”, ndërsa ekuiteti i aksionarëve kalkudohet si vijon:

Aksionet e zakonshme (regjistruar me vlerë nominale)

+ Premia në aksionet e zakonshme (ҫmimi i emertimit muns vlera nominale)

+ Aksionet e preferuara (regjistruar me vlerë nominale)

“Standard Benz”

Pasqyra e të ardhurave

Më 31.12.2004

E ardhura

E ardhura nga konsultimet €7.850

E ardhura nga qiraja 300

Shpenzimet operative:

Shpenzimet e zhvlerësimit €375

Pagat 1.610

Shpenzimet e sigurimit 100

Shpenzimet e qirasë 1.000

Shpenzimet e furnizimit 1.050

Komunalitë 230

Gjithsej shpenzimet 4.365

E ardhura neto €3.785

+ Premia në aksionet e preferuara (ҫmimi i emetimit muns vlera nominale)

+ Fitimet e mbajtura

= Ekuiteti i askionarëve

Një formë e pasqyrës së fitimeve të mbajtura duket kështu:

Figura nr.16

2.7.PASQYRA E RRJEDHJES SË PARASË

Natyra e kontabilitetit actual është e atillë që kompania mund të jetë fitimprurëse, por, megjithatë, përvoja mund ta tregojë të kundërtën. Andaj, me qëllim të krijimit të një pasqyre të qartë të mundësisë së kompanisë për pagesën e faturave të saj, ajo I hyn përpilimit të një raporti apo pasqyrës tjetër përkatësisht pasqyrës së rrjedhjes së parasë.

Pasqyra e rrjedhjes së parasë raporton ngjarjet që kanë ndikuar mbi llogaritë e parave të kompanisë gjatë një periudhe fiskale. Për periudhën në fjale, pasqyra e rrjedhjes së parasë ofron informacionet mbi:

1.- Burimet e parasë,

2.- Shfrytëzimin e parasë,

3.- Ndryshimin në balancën e parasë.

Pasqyra e rrjedhjes së parasë paraqet një analizë të të gjitha transaksioneve të bzinesit, duke raportuar se kur kompania përdor paranë e saj dhe ҫfarë bën me të. Ajo treon dredhjet, të pranuarat (cash infloës) dhe rrjedhjet pagesat (cash outfloës) të një entiteti gjatë një periudhe të caktuar kohore. Si mund të shihet edhe nga figura e mëposhtme, kompanitë pranojnë para (cash)

“Standard Benz”

Pasqyra e fitimeve të mbajtura

Më 31.12.2004

Fitimet e mbajtura 12.01.2004 € -

Plus: E ardhura neto 3.785

Minus: Dividenda (600)

Fitimet e mbajtura 12.31.2004 € 3.185

në radhë të parë me shitjen e mallrave apo duke ofruar shërbime, duke shitur asete të tjera, duke huazuar, si dhe duke pranuar para nga investimet nga ana e pronarëve.

Cash floë statement- evidencë financiare ku për një periudhë kohore të dhënë pasqyrohen hyrjet dhe daljet në të hilla të një usbjekti biznesi. Evidencë ku raportohen fondet gjithsej të disponueshme për një firmë. Apo evidencë e ndryshimit të pozicionit financiar të një firme që tregon burimet dhe përdorimet në të holla.

Pasqyra e rrjedhës së parasë së shpërndan burimet e parasë dhe shfrytëzimin e saj sipas kategorive vijuese:

Veprimtaritë operuese paraqesin ato veprimtari që janë pjesë e bzinesit të përditshëm të kompanisë. Ato raportojnë paratë në dorë nga shitja e mallrave, shëbrimet dhe paratë në dorë të paguara për shpenzimet si : blerja e iventuarit, pagesa e pagave, e taksave, interesi, komunalet, qiratë dhe shpenzimet të ngjashme.

Veprimtaritë investuese paraqesin ato veprimtari që raportojnë paratë e paguara për pajisjet dhe asetet e tjera afatgjata dhe paratë e marra nga shitja e këtyre aseteve.

Veprimtaritë financuese shprehin ato veprimtari që raportojnë paratë e marra nga kreditorët dhe pronarë, paratë e paguara kreditorëve si tipagim I shumave të marra hua nga kompania dhe parave të paguara pronarëv

Derdhjet (hyrjet) e parasë

Aktivitetet operuese:

- Shitja e mallit

- Ofrimi I shërimeve

Aktivitetet investuese:

- Shitja e ndërtesave

- Shitja e tokës

Aktiviteti financuese:

-Huazimi I parasë

-Praninimi I investuesve nga pronarët

Paraja (cash)

Rrjedhjet (daljet) e parasë

Figura në vazhdim jëp një raport (pasqyrë) të rrjedhjes së parasë për kompaninë “Ardi Company” për muajin dhjetor 2004.

Një formë më e zgjeruar e raportit të rrjedhjes së parasë është paraqitur në figurën në vazhdim, duke simuluar të dhënat nga kontabiliteti i kompanisë “Standard Benz”:

“Standard Benz Corperation”, Raporti i rrjedhjes së parasë, më 31 dhjetor 2004

Rrjedhja e parasë nga aktivitetet operuese: E ardhura neto € 105.000Rregullimi i të ardhurës neto në baza aktuale:Shpenzime të zhvlerësimit € 34.000Rritja në llogarinë e të pranueshmeve (9000)

Aktivitetet operuese:

- Pagesa e parave

- Pagesa e komunaleve

- Pagesa e taksave

Aktivitetet investuese:

- Blerja e ndërtesave

- Blerja e tokës

Aktivitetet financuese:

- Kthimi I kredive

- Shpërndarja ndaj pronarëve

Zvogëlimi i intervalit 19.000Zvogëlimi në llogarinë e të pagueshmeve (8.000) Gjithsej rregullimet 36.000 Rrjedhja neto e parasë nga kativitetet operuese 141.000Rrjedhja e parasë nga aktivitetet investuese:Rrjedhur nga shitja e tokës 25.000Blerja e pajisjeve (70.000) Paraja e neto nga aktivitetet investuese (45.000)Rrjedhja e parasë nga aktivitetet financuese:Rrjedhja nga emërtimi I aksioneve të zakonshme 35.000Riblerja e boneve (50.000)Pagesa e dividendës (40.000) Rrjedhja neto e parasë nga aktivitetet financuese (55.000) Rritja neto në para (cash) 41.000 Paraja, 1 janar 2004 22.000 Paraja, 31 janar 2004 € 63.000 Tabela nr.7

Përmbledhje

Pasqyra e rrjedhjes së parasë është njëra nga katër pasqyrat kryesore të pasqyrave finacniare në përgjithësi. Ajo tregon derdhjen (infloë) dhe rrjedhjen (outfloë) domethënëse të një komapnie për një periudhë të caktuar kohore. Veprimtaritë kryesore që përfshihen në pasqyrën e rrjedhjes së parasë janë: operuese, investuese dhe financuese. Pasqyra e rrjedhjes së parasë është e dobishme për të përcaktuar se sa par aka një kompani, nga kanë ardhura paratë dhe si i ka përdorur kompania paratë e saj gjatë një periudhe fiskale.

3. ANALIZA E TRANSAKSIONEVE NË BZINES

3.1.SHFRYTËZIMI I LLOGARIVE PËR KATËGORIZIMIN E TRANSAKSIONEVE NË BZINES

Gjatë prezantimit të llojeve të pasqyrave financiare të bilancit, të të ardhurave apo edhe të rrjedhjes së parasë, mësuam se elemente të bilancit ishin asetet, detyrimet dhe ekuiteti I pronarëve, elemente të pasqyrës së të ardhurave ishin të ardhurat dhe shpenzimet, ndërsa elemente të pasqyrës së rrjedhjes së parasë ishin aktivitetet operuese, investuese dhe financuese. Të gjitha këto elemente, në vete përmbajnë nga disa llogari të ndryshme, të cilat sit ë tilla nevojiten për ruajtjen e gjurmëve të veprimeve ekonomike që kanë sjellë efektin përkatës në këto pasqyra.

Një llogari paraqet një regjistrim specific kontabël, që në një mënyrë të qartë kategorizon transaksionet që ndodhin gjatë zhvillimit të biznesit të një kompanie. Kështu ne mund të emërtojmë llogaritë e aseteve, të detyrimeve, të rezervave të kapitalit, të fitimeve të mbajtura, të ardhurave, të shpenzimeve etj. Duke shfrytëzuar transaksionet ekonomike, ne mund të shohim se si ekuacioni kontabël mund të zgjerohet për të përfshirë nënllogari të aseteve, të detyrimeve apo edhe të ekuitetit të pronarëve.

Cili është definicioni i llogarisë? Një llogari është një regjistrim i ngritjeve dhe i rënieve në shuma monetare e shoqëruar me një burim ose veprimtari specifike. Transaksionet e kontabilitetit janë përshkrime të veprimtarive të biznesit (ose të ngjarjeve) që maten në vlerat monetare dhe regjistrohen në llogari. Apo llogaria është mjet me anën e të cilit grumbullohen dhe regjistrohen efektet e veprimeve ekonomike homogjene. LLogaritë shërbejnë për të studiuar historinë financiare të njësisë ekonomike dhe për të planifikuar të ardhmen e saj. Informacioni për asetet, detyrimet dhe ekuitetin e pronarëve është I akumuluar në llogari, e cila mund të paraqitet si vijon:

Kjo formë e llogarisë është e njohur si T-llogaria dhe është e përdorshme për qëllime shpjeguese. Për llogarinë e dhënë, të gjitha rrjetet regjistrohen në njërën anë, ndërsa të gjitha zbritjet në anën tjetër. Balanca e llgarisë është diferenca në mes të rritjes totale dhe zbritjes totale.

Profecioni I kontabilitetit shfrytëzon nocionet debi, që nënkupton (1) anën e majtë të llogarisë, (2) një hyrje apo shumë në anën e majtë, (3) një akt të kryerjes së një regjistrimi në anën e majtë të llogarisë, ndërsa nocioni kredi nënkupton të njëjtat për anën e djathtë të llogarisë.

Paraja

Ana e majtë Ana e djathtë

debitë kreditë

Emri I llogarisë

Ana e majtë Ana e djathtë

Debi Kredi

Llogaria T

Figura nr.20

Titulli I llogarisë (paraja p.sh) vendoset në ballë të T- llogarisë. Shumat e transaksioneve mund të regjistrohen në të dy anë e T- llogarisë. Siҫ mund të vërehet, regjistrimet në anën e majtë nënkuptojmë regjistrimet debitore, ndërsa regjistrimet në anën e djathtë nënkuptojnë regjistrimet kreditore. Debi nënkupton asnjë më tepër se regjistrim vlerë majtas, ndërsa kredi nënkupton asgjë më tepër se regjistrim vlere djathtas. Nuk ka ndonjë kuptim për të cilin duhet brengosur. Gjatë regjistrimit të transaksioneve financiare, barazimi I ekuacionit kontabël thjesht mund të vendoset me shtimin e balacën për të gjitha llogaritë e aseteve dhe me krahasimin e shumës së përgjithshme të të gjitha llogarive të detyrimeve dhe të llogarive të etkuitetit të pronarëve. Kjo është esenca edhe e kontabilitetit të dyfishtë, me ҫ’rast ky sistem ofron sistemin e verifikimit dhe të balancës. Duke përmbledhur të gjitha regjistrimet në debi dhe po ashtu duke përmbledhur të gjitha regjistrimet në kredi dhe duke krahasuar këto dy totale, mund të zbulojmë dhe të kemi mundësinë e përmirësimit të shumë llojeve të gabimeve të zakonshme në kontabilitet.

Përveҫ paraqitjes së anës së majtë apo anës së djathtë të llogarisë, nocioni debi (shkurtimisht DR) dhe kredi (shkurtimisht KR), marrin një kuptim tjetër kur lidhen për llogari specifike, përkatësisht varen nga lloji I llogarisë. Kështu, për llogaritë e aseteve, debia I referohet rritjes, ndërsa kredia zvogëlimit. P.sh., në llogaritë në vend që të themi se e rrisim llogarinë e parasë, ne e themi se e debitojmë atë, ndërsa kur e zvogëlojmë, e kreditojmë atë llogari. Pasi që ne presim që rritja totale e llogarisë së parasë të jetë më e madhe se zvogëlimi I saj, atëherë llogaria e parasë, pas regjistrimit të të gjitha transaksioneve bzinesore, do të ketë balancë (saldo) debitore. Në bazë të kësaj, ne mund të bëjmë një përgjithësim dhe të themi se të gjitha llogaritë e aseteve kanë balancuar debitore, përkundër llogarive të detyrimeve dhe ekuitetit të pronarëve që përgjithësisht kanë balancë kreditore e të cilat gjatë regjistrimit të transaksioneve biznesore, rriten në kredi dhe zvogëlohen në debi. Efektet e këtij sistemi shihen më poshtë, ku rritjet janë shënuar me (+) ndërsa zvogëlimet (zbritjet) me (-).

Ana e majtë e kontos është debi

Ana e djathtë e kontos është kredi


DR KR DR KR DR KR

(+)(-) (-) (+) (-) (+)

Llogaritë e aseteve: Llogaritë e detyrimeve dhe

Debitë rriten ekuitetit të pronarëve

Kreditë zvogëlohen. Debitë zvogëlohen.

Kreditë rriten.

Ashtu si barazoheshin ana debitore dhe ana kreditore e aseteve (shpeshherë duke përdorur edhe balancën), në të njëjtën mënyrë barazohen edhe ana debitore dhe ajo kreditore e detyrimeve dhe ekuitetit të pronarëve. Këto dy anë përherë duhet të jenë të barabarta për shkak se ekuiacioni kontabël përherë duhet të jetë i barabartë. Ky edhe është qëllimi i kontabilitetit të dyfishtë, përkatësisht i zbatimit të ekuacionit kontabël përherë duhet të jetë i barabartë. Ky edhe është qëllimi i kontabilitetit të dyfishtë, përkatësisht I zbatimit të ekuacioni kontabël. Për të kuptuar pse kjo ndodh, duihet pasur parasysh tri fakte bazike:

1. Debitë janë përherë hyrje në anën e majtë të llogarisë, ndërsa kreditë janë përherë hyrje në anën e djathtë të llogarisë,

2. Për ҫdo transaksion, më së paku duhet të kemi një debi dhe një kredi,3. Për secilin transaksion, debitë duhet të barazohen me kreditë.

Pra:

MOS HARRONI

Debitë janë Kreditë janë

Thjeshtë hyrje thjeshtë hyrje

Në anën e majtë në anën e

djathtë

Po ashtu, mos harroni, që ҫdoherë kur një llogari debiton, llogaria tjetër duhet të kreditojë për të njëjtën shumë. Kjo është karaktersitika kryesore e sistemit të kontabilitetit të dyfishtë: debia përherë duhet të jetë e barabartë me kredinë (zakonisht në llogari të ndryshme). Kjo karaktersitikë e rëndësishme na krijon edhe një mundësi, atë të “vetëkontrollit”. Kur debia nuk është e barabartë me kredinë, atëherë kemi një gabim në regjistrimin e transaksioneve në biznes. Pra, kjo formë e paraqitjes së transaksioneve biznesore, quhet sistem i kontabilitetit të dyfishtë. Nocioni “ i dyfishtë” ka të bëjë me nevojën e evidencimit të secilit transaksion në të dy anët e ekuacionit kontabël. Secila ndërmarrje përdor “kontabilitetin e dyfishtë” pa marrë parasysh se a e udhëheq kontabilitetin në mënyrë manual apo komjuterike. Në figurën e mëposhtme shohim lëvizjen e transaksioneve biznesore, duke respektuar parimet e sistemit të kontabilitetit të dyfishtë:

Kontabiliteti I dyfishtë

Figura nr.23

Sa u përket llogarive që kanë të bëjnë me ekuitetin e pronarëve, transaksionet mund të lëvizin siҫ shihet në figurën që vijon:

Aset Detyrimet Ekuiteti

Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi

+ - - + - +

Fit. E mbajtur Dividenda E ardhura Shpenzime

- + + - - + + -

Fillimisht, është e natyrshme që të duken konfuze rregullat themelore për debi dhe kredi, edhe pse më vonë do të shihni se janë shumë logjike. Por, prapë fillimisht mbajini në mend si të tilla, sepse mbajtja në mend I praparin të kuptuarit të mëvonshëm të këtyre rregullave. Prandaj, ju këshilloheni që së pari t’I mbani në mend këto rregulla, edhe pse ende nuk duke të logjikshme. Nëse ju I keni mbajtur në mend këto rregulla, studimi juaj I kontabilitetit do të jetë shumë I lehtë sesa ju duket në fillim. Andaj, ajo ҫka shihet nga figura e mësipërme, është se tri lloje të llogarive përcjellin të njëjtin rregull të debi/kredisë. Ato janë llogaritë e aseteve, të shpenzimeve dhe të dividendëve. Te këto tri lloje të llogarive, debitë rrisin llogarinë, ndërsa kreditë zvogëlojnë. Këto llogari normalisht kanë balance debitore. Po ashtu janë tri lloje të tjera të llogarive, të cilat përcjellin një rregull tjetër të debi/kredisë, por që është e kundërt me rregullin e parë të dhënë më sipër. Kreditë rrisin detyrimet, të ardhurat dhe kapitalin e pronarëve, ndërsa debitë e zvogëlojnë e zvogëlojnë atë. Këto llogari kanë balancë kreditore.

3.1. RRJEDHAT E TRANSAKSIONEVE NË BIZNES

Në jëtën e përditshme secili nga ne bën transaksione të ndryshme të natyrës financiare aoi të ndonjë natyre tjetër. Disa nga ju, mund të pyetenu, p.sh., se sa është kostoja e studimeve tuaja për këtë vit? Apo sa është kostoja juaj e qëndrimit në qytetin në të cilin studioni? Për t’u përgjigjur në këto pyetje ju duhet:

- Të grumbulloni infromata (nga faturat, kartelat kreditore apo edhe të paguara në cash),- Të analizoni ato infromata për të përcaktuar se ҫfarë rrjedhje lidhet me koston e edukimit

tuaj apo koston e qëndrimit tuaj në qytetin e studimeve.

Pasi që të keni kryer këto dy hapa, ju sërish do të pyetni vete: a mjafton që të gjitha këto infromata të sigurohen nga notesi juaj? Apo di të mund të përzieni pagesat në cash me pagesat me ҫek pagese. Apo edhe do të harroni të evidenconi ndonjë detyrim ndaj fakultetit tuaj apo edhe ndaj qiradhënësit apo dyqanit ku furnizoheni me ushqim.

Shndërroni të gjitha këto dilema në dilemma të një bzinesi. Zakonisht biznesi ka transaksione më të shumta se që mund të ketë secili prej nesh. Pramendoni një situatë të tillë në biznes, ku nuk ka një evidencë të qartë të transaksioneve që ndodhin në atë biznes. Biznesi blen dhe shet

mallra dhe shëbrime, huazon para dhe investon para, paguan paga të punësuarve, blen tokë, ndërtesa dhe pajisje, ua shpërndan fitimet pronarëve dhe I paguan taksa qeverisë. Të gjitha këto janë transaksione në biznes, të cilat duhet grumbulluar vendosur, përgatitur dhe regjistruar. Ju mund të shtroni pyetjen: Si mund të dokumentojmë se kanë ndodhur këto transaksione dhe ku duhet regjistruar të gjitha këto transaksione që ndodhin në biznes? Dokumentet e biznesit, siҫ janë dëftesat, urdhëresat për blerje, faturat, urdhërpagesat etj., janë dokumente përmes të cilave regjistrohen të gjitha transaksionet e ndohura në biznes nëpër dokumente të tjera kontabël, përkatësisht në llogari dhe përmes llogarive në ditar.

Për të përcaktuar se sa mirë entiteti biznesor menaxhon me burimet, dueht analizuar rezultatet e transaksioneve. Cikli I kontabilitetit I bën të mundshme këto analiza përmes regjistrimit dhe përmbledhjes së transaksioneve të një bzinesi dhe përmes përgatitjes së raportit, I cili tregon këto rezultate të përmbledhura.

Natyrisht, cikli I kontabilitetit për kompanitë e mëdha është shumë më I ndërlikuar sesa I kompanive të vogla, për shkak të numrit të transaksioneve që ndodhin në secilën kompani. Prandaj, është e preferueshme që paraqitja e sa më shumë transaksioneve biznesore të ndërlidhet me autorizimin, përkatësisht me zbatimitn e sistemeve të kompjuterizuara, përkatësisht softuerëve t ëlirë për udhëheqjen e kontabilitetit. Përdorimi I këtyreve softuerëve zvogëlon numrin e fuksioneve të zakonshme administrative, duke përmirësuar saktësinë dhe shpejtësinë e regjistrimit kontabël.

Procesi I kontabilitetit, përkatësisht rrjedha e transaksioneve në secilin biznes fitimprurës,

karakterizohet nga: Procesi I kontabilitetit

hghg

Transaksioni apo ngjarja Burimi I dokumenteve Analizat

Regjistrimi & bartja

RaportimiBilanci provue

s

Figura nr.25

1. Transaksionet apo ngjarjet- nënkuptojnë këmbimin e dy elementeve ekonomike në mes të dy palëve pjesëmarrëse në biznes. Transaksionet apo ngjarjet ekonomike kërkojnë njohjen, përkatësisht identifikimin e tyre pëmres evidencimit të burimeve siҫ janë dëftesat apo faturat e shitjes. Transaksionet në biznes mund të jenë:

a. Interne- që ndodhin brenda kompanisë dhe

b. Eksterne- që ndodhin në mes të kompanisë dhe një pale jashtë saj.

2. Burimi I dokumenteve- nënkupto dokumentet përmes të cilëve dëshmohet se ka ndodhur transaksioni, si: ҫeqet, bonot, dëftesat e pagesës, faturat e shtijes, urdhëresat e furnizimit etj.

3. Analizat. Pas pranimit të dokumenteve dhe para procesit të regjistrimit të atyre dokumenteve, bëhet analizimi I tyre lidhur me transaksionin që ka ndodhur si dhe klasfikimin dhe përgatitjen e tyre për regjistrim. Bazuar në evidencën që dispozicion, transaksioni apo ngjarja klasifikohet dhe matet me qëlli të njohjes se cila llogari është e prekur dhe sa.

4. Regjistrimi- nënkupton regjistrimin e dokumeteve mbi transaksionin e ndohur, përkatësisht rezultatet e transaksioneve në ditar. Ditari ofron regjistrime kronologjike të të gjitha veprimtarive biznesore. Regjistrimet në ditar përfshijnë datën, titullin dhe numrin ellogarisë së prekuar, si dhe shumat specifike debitore apo krediotre, shprehur në njëso monetare. Nga ditari bëhet bartja e të dhënave në llogari analitike apo sinentike. Secila shumë nga ditari transformohet në libër të llogarive. Një grup i tërë i llogarive është i njohur si libri kryesor. Në kushtet e sotme të kompjuterizimit të sistemit të udhëheqjes së kontabilitetit, bartja e të dhënave bëhet në mënyrë automatike.

Formati i përgjithshëm i regjistrimeve në ditar është dhënë më poshtë:

DITARI Data Përshkrimi Debi Kredidd Mm Hyrje debi xxxxx

Hyrje kredi xxxxx

Shpjegimi

Procesi i regjistrimit të transaksioneve në ditar kalon nëpër tre hapa:

1. Idenfitifikimi i llogarive që janë të përfshira në transaksion,2. Për secilën llogari të përcaktohet se a ka rritje apo zvogëlim dhe3. Për secilën llogari të përcaktohet se për sa do të ndryshojë.

Shembull

Më 1 dhjetor janë blerë furnizime për 25.000€ në afat pagese. Përgatit regjistrimet e duhura.

DITARI Data Përshkrimi Debi Kredi 1 dhjetor Furnizimet 25.000

Llogari të pagueshme 25.000

5. Bilanci provues- si një listë e llogarive dh e balancës (saldos) së tyre, përgatitet për të siguruar saktësinë e regjistrimeve dhe bartjen e procesece duke u siguruar se shuma debitore e balancës është e barabartë me shumën kreditore të balancës. Nga shumat debitore apo kreditore të balancave (saldove), përgatiten pasqyrat financiare. Natyrisht, parapraksiht bëhet mbyllja e llogarive të përkohshme, të cilat tranferohen te fitimet e mbajtura duke I lënë llogaritë e përkohshme të barabarta me zero. Hyrjet mbyllëse duhet të regjistrohen në ditar dhe të barten në librin e llogarive. Pas këtij hapi, bilanci provues përfundimisht është I përgatitur. Më detalisht mbi mënyrën e përgatitjes së bilancit provues do të ndalemi më vonë.

6. Raportimi- si fazë e fundit ka të bëjë me përgatitjen e pasqyrave financiare (binalcit, pasqyrës së të ardhurave, pasqyrës së rrjedhjes së parasë apo edhe pasqyrës së ekuitetit të pronarëve) dhe shfrytëzimin e tyre për infromacionet e nevojshme për grupet e interesuara qofshin ata brenda apo edhe jashtë kombanisë.