FAKULTI PERNIAGAAN DAN PENGURUSAN

SEPTEMBER / 2013

UNDANG – UNDANG PERNIAGAAN

(BBUN 2103)

ELEMEN-ELEMEN ASAS PEMBENTUKAN SESUATU KONTRAK DIMALAYSIA (AKTA KONTRAK 1950)

DI SEDIAKAN OLEH:

RASMAN ABDULLAH(tengokxpopegexleh@yahoo.com)

BBUN 2103

ISI KANDUNGAN

KANDUNGAN MUKASURAT

Pengenalan ………………………………………………………………………………………………2

Kontrak Sah………………………………………...……………………………………………………3

Kontrak Boleh Batal……. ………………………………………………………………………………6

Saranan Untuk Pindaan Undang-Undang……………………………………………………………….14

Kesimpulan ……………………………………………………………………………………………...15

Rujukan ………………………………………………………………………………………………….16

1

BBUN 2103

1 Pengenalan

Akta Kontrak 1950, adalah satu akta bagi menguatkuasa undang-

undang yang mengawal pembentukkan sesuatu kontrak di Malaysia.

Akta kontrak ini berasaskan Akta Kontrak India. Ini kerana

mahkamah Malaysia telah merujuk kes-kes dan peruntukkan Akta

Kontrak India dan kerana itu banyak peruntukkan yang sama wujud

dalam Akta Kontrak kita.

Kontrak mengikut Akta Kontrak 1950 ditakrifkan sebagai ’satu

perjanjian yang boleh dikuatkuasakan oleh undang-undang’. Ini

bermakna jika sesorang itu ingin agar kontrak yang dibuat itu sah

maka beliau harus memastikan bahawa sesuatu perjanjian yang

dipersetujui itu sah dan boleh dikuatkuasakan di sisi undang-

undang sebagai suatu kontrak.

Mengikut Akta Kontrak 1950, kontrak boleh dikategorikan kepada

tiga jenis mengikut peruntukkan undang-undang.

1.1 Kontrak Sah

2

BBUN 2103

Merujuk kepada Seksyen 10(1) yang memperuntukkan bahawa ”

semua perjanjian adalah kontrak jika dibuat atas kerelaan bebas

pihak-pihak yang layak membuat kontrak, untuk sesuatu balasan yang

sah, dan dengan sesuatu tujuan yang sah; dan tidak ditetapkan

dengan nyata mengikut peruntukan Akta ini bahawa ianya batal”.

Sesuatu kontrak menjadi sah apabila boleh dikuatkuasakan oleh

undang-undang. Ia mewujudkan kewajipan undang-undang antara pihak-pihak

yang membuat perjanjian. Ia membolehkan satu pihak untuk memaksa pihak

lain untuk melakukan sesuatu atau tidak.

1.2 Kontrak Batal

Seksyen 2(g) memperuntukkan bahawa sesuatu perjanjian yang tidak“boleh dikuatkuasakan oleh undang-undang adalah batal . ” Pada asalnya ia

adalah kontrak yang sah tetapi kerana sebab-sebab tertentu ia menjadi tidak

sah selepas penubuhannya.Apabila sesuatu kontrak itu batal maka pihak yang

berkontrak akan hilang tanggungjawab terhadap kontrak tersebut. Ini

bermakna pihak terbabit tidak perlu lagi untuk melaksanakan kontrak itu

kerana kontrak tersebut sudah tidak sah. Mahkamah pula tidak akan

menguatkuasakan kontrak sedemikian.

Diantara perjanjian-perjanjian yang termasuk dalam kontrak batal ialah;

I. Perjanjian yang menyalahi undang-undang;

II. Perjanjian yang menghalang perdagangan;

III. Perjanjian yang menghalang tindakan undang-undang.

1.3 Kontrak Boleh Batal

Kontrak ini ialah kontrak yang dibuat tanpa kerelaan bebas salah satu

pihak yang berkontrak. Seksyen 2(i) memperuntukkan “sesuatu perjanjian yang boleh dikuatkuasakan oleh undang-

undang atas opsyen satu pihak atau lebih dari pihak-pihak

perjanjian itu, tetapi tidak berdasarkan atas opsyen pihak atau pihak yang

lain, adalah satu kontrak boleh batal . Ini bermakna satu pihak”boleh membatalkan kontrak jika terdapat elemen yang boleh

membatalkan kontrak dan mengenepikan tanggungjawabnya

mengikut kontrak.

3

BBUN 2103

2 Kontrak Sah ( Valid Contract)

Takrif kontrak seperti yang diperuntukkan dalam Seksyen 10(1) bahawa;

”semua perjanjian adalah kontrak jika dibuat

atas kerelaan bebas pihak-pihak yang layak

membuat kontrak, untuk sesuatu balasan yang

sah, dan dengan sesuatu tujuan yang sah; dan

tidak ditetapkan dengan nyata mengikut

peruntukan Akta ini bahawa ianya batal”.

Bagi membentuk satu kontrak yang sah dan boleh dikuatkuasakan oleh

undang-undang, terdapat beberapa unsur atau elemen asas yang perlu

dititikberatkan. Elemen-elemen ini akan memastikan setiap kontrak yang

dihasilkan tertakluk di bawah Akta Kontrak 1950. Elemen-elemen Asas

Pembentukan Kontrak adalah seperti berikut;

I. Tawaran (offer)

II. Penerimaan (acceptance)

III. Balasan (consideration)

IV. Keupayaan (capasity)

V. Niat (intention)

VI. Kerelaan Bebas (free consent)

VII. Ketentuan (certainty)

VIII. Tujuan yang sah (valid object)

2.1 Tawaran

Tawaran juga dirujuk sebagai cadangan dan ditakrifkan mengikut Seksyen

2(a) Akta Kontrak 1950 seperti berikut;

apabila seseorang menyatakan kesediaannya kepada seorang yang lain“untuk melakukan atau menahan diri daripada melakukan sesuatu,

dengan maksud untuk memperoleh persetujuan orang itu untuk

berbuat sesuatu atau menahan diri daripada berbuat sesuatu itu,

maka bolehlah dikatakan bahawa orang itu membuat cadangan”Berdasarkan takrifan diatas, tawaran akan wujud apabila pembuat tawaran

menyatakan kesediaannya, sama ada dengan perkataan atau perbuatan untuk

mengikat kontrak dengan orang yang menerima tawaran yang telah

diberikan. Tawaran yang diberikan mestilah jelas, lengkap dan muktamad.

Penerima tawaran mesti disebut sama ada individu atau kumpulan.

4

BBUN 2103

2.2 Penerimaan (acceptable)

Akta Kontrak 1950 mentakrifkan penerimaan mengikut Seksyen 2(b) Akta

Kontrak 1950 sebagai;

apabila orang kepada siapa tawaran itu dibuat “menyatakan persetujuan dengan tawaran berkenaan

maka bolehlah dikatakan bahawa tawaran berkenaan

diterima: sesuatu tawaran bila diterima, adalah

menjadi janji ”Daripada takrifan ini menunjukkan satu perjanjian atau kontrak

telah terikat apabila penerima tawaran menyatakan persetujuan

dan menerima tawaran tersebut. Terdapat dua syarat dalam

elemen penerimaan iaitu

a) Mutlak dan tak bersyarat Sesuatu penerimaan hanya –akan membentuk perjanjian jika segala syarat dalam

tawaran dipatuhi secara mutlak iaitu penerima tawaran

menerima semua syarat dan peraturan yang dikenakan

oleh pembuat tawaran.

b) Secara biasa dan munasabah melainkan tawaran telah

menetapkan sesuatu cara untuk diterima.

2.3 Balasan (consideration)

Seksyen 2(d) AK 1950: “menurut kehendak pembuat janji, apabila

penerima janji atau siapa sahaja yang telah membuat atau telah

menahan diri dari membuat sesuatu, atau membuat atau menahan

diri dari membuat sesuatu, maka perbuatan atau penahanan diri

atau janji itu adalah disebut balasan untuk janji itu”.

Balasan merangkumi sesuatu perbuatan atau harga yang perlu

dibayar bagi membalas janji atau perbuatan satu pihak lagi.

Unsure-unsur Balasan adalah seperti timbal balik, balasan

lampau adalah sah, balasan tidak semestinya berpadanan, mesti

sah disisi undang-undang, dan balasan tidak semestinya datang

daripada penerima janji.

5

BBUN 2103

2.4 Keupayaan (capacity)

Mengikut Seksyen 10 AK 1950 telah memperuntukkan (1) Semua

perjanjian adalah kontrak jika dibuat atas kerelaan bebas pihak-

pihak yang layak membuat kontrak, untuk sesuatu balasan yang sah,

dan dengan sesuatu tujuan yang sah, dan tidak ditetapkan dengan

nyata mengikut peruntukan ordinanin bahawa ianya batal.

Seksyen 11 pula memperuntukkan “setiap orang adalah layak

membuat kontrak sekiranya ia dewasa menurut undang-undang yang

mana ia tertakluk, dan sekiranya ia berakal sempurna, dan tidak

hilang kelayakan untuk membuat kontrak menurut mana-mana undang-

undang yang mana ia tertakluk”.

Berdasarkan peruntukkan Seksyen 11 menunjukkan orang yang

layak untuk membuat kontrak adalah dewasa menurut undang-undang.

Di Malaysia yang berumur 18 tahun keatas sahaja yang layak untuk

berkontrak. Ini kerana keupayaan dari segi umur di Malaysia

ditentukan oleh Akta Umur Dewasa 1971. Golongan lain yang layak

mengikut Seksyen 11 adalah mempunyai akal yang sempurna dan tidak

hilang kelayakan menurut sebarang undang-undang yang dia

tertakluk.

2.5 Niat (intention)

Setiap pihak yang berkontrak perlu mempunyai niat mewujudkan

hubungan di sisi undang-undang. Ini bermaksud mereka akan terikat

dengan tanggungjawab di bawah kontrak. Elemen niat ini ialah

sesuatu yang perlu ditentukan oleh mahkamah sebagai wujud sebelum

memutuskan kewujudan kontrak yang mengikat. Ini kerana Akta

Kontrak 1950 tidak memperuntukkan tentang niat. Jadi, mahkamah di

6

BBUN 2103

Malaysia melakukan amalan merujuk kepada kes-kes Inggeris dalam

menentukan kewujudan niat.

2.6 Ketentuan (certainly)

Mengikut Seksyen 30 AK 1950 memperuntukkan “perjanjian-perjanjian

yang mana maknanya tidak boleh ditentukan, adalah batal”.

Berdasarkan kepada peruntukkan tersebut maka elemen

ketentuan perlu diambil berat. Setiap perjanjian yang dibuat

haruslah mengandungi syarat jelas maknanya dan tidak kabur. Ini

adalah untuk mengelakkan kecacatan kepada perjanjian yang dibuat.

3 Kontrak Boleh Batal

Kontrak boleh batal adalah satu kontrak yang dibuat tanpa

kerelaan bebas dari satu pihak yang berkontrak. Jika satu pihak

mendapati ada unsur tanpa kerelaan bebas di dalam kontrak itu

maka ia boleh untuk membatalkan kontrak itu. Dengan ini pihak

yang membatalkan kontrak itu dapat mengenepikan tanggungjawabnya

mengikut kontrak. Ini telah diperuntukkan di dalam Seksyen 2(i)

di mana “sesuatu perjanjian yang boleh dikuatkuasakan oleh

undang-undang atas opsyen satu pihak atau lebih dari pihak-pihak

perjanjian itu, tetapi tidak berdasarkan atas opsyen pihak atau

pihak yang lain, adalah satu kontrak boleh batal”.

Seksyen 14 AK 1950 telah memperuntukkan maksud kerelaan

bebas iaitu “Kerelaan adalah dikatakan sebagai disebabkan

sedemikian bila ia tidak seharusnya diberi, melainkan adanya

7

BBUN 2103

paksaan, pengaruh tak berpatutan, tipuan, salah nyata atau khilaf

sedemikian itu”. Ini bermaksud jika terdapat unsur-unsur paksaan,

penipuan, khilaf, pengaruh, pengaruh tak berpatutan, dan salah

nyata bagi mendapat persetujuan untuk mengikat kontrak, maka

kontrak itu boleh batal jika satu pihak yang terlibat membatalkan

kontrak tersebut.

3.1 Paksaan

Seksyen 15 AK 1950 mentakrifkan paksaan secara umumnya sebagai

‘melakukan apa-apa perbuatan, atau mengancam untuk melakukan apa-

apa perbuatan yang di larang oleh Kanun Kesiksaan, atau menahan

secara tak sah atau mengancam untuk menahan, apa-apa harta,

dengan memudaratkan sesiapa jua dengan niat menyebabkan seseorang

untuk membuat suatu perjanjian’

Di dalam paksaan ini terdapat beberapa ciri bentuk paksaan

yang boleh dikenalpasti iaitu:

i) Kekerasan atau ancaman untuk melakukan kekerasan

Perbuatan untuk melakukan kekerasan atau ancaman dibawah

unsur paksaan bagi mendapatkan perjanjian ini adalah apa-apa

perbuatan jenayah yang bertentangan dengan Kanun Kesiksaan

iaitu undang-undang bertulis yang mengawal jenayah di Malaysia.

Ini bermakna ancaman atau perbuatan yang tidak bertentangan

dengan Kanun Kesiksaan tidak tertakluk kepada paksaan mengikut

Seksyen 15 AK 1950.

Rujuk contoh kes berikut;

A telah mengancam akan membunuh B dan seluruh keluarganya

jika B enggan menandatangani perjanjian jual beli semua saham

yang dimilikinya. Ancaman itu dilakukan semasa kedua-duanya

8

BBUN 2103

berada di luar negara. Jika B membawa kesnya di mahkamah

Malaysia mengatakan wujudnya paksaan yang menyebabkan kerelaan

diberikan tidak bebas, maka mahkamah boleh memutuskan wujudnya

paksaan mengikut Seksyen 15 kerana ancaman bunuh adalah jenayah

di bawah Kanun Kesiksaan.

ii) Perbuatan memaksa

Perbuatan ini adalah dengan cara memberi tekanan atau

paksaan dengan harapan dapat mempengaruhi seseorang itu

sehingga menjadikan kerelaannya tidak bebas.

Rujuk contoh kes 1:

Kes Kesarmal s/o Letcman Das lwn Valiappa Chettiar [1954].

Mahkamah memutuskan pindah milik tanah yang dilakukan atas

arahan Sultan yang diberikan atas paksaan dua orang pegawai

Jepun sebagai terbatal atas opsyen pihak yang kerelaannya

disebabkan oleh paksaan tersebut.

Rujuk contoh kes 2:

Kes Chin Nam Bee Development Sdn. Bhd. Lwn Tai Kim Choo & 4

Ors [1988], pihak responden telah menempah rumah yang akan

dimajukan oleh perayu. Mereka telah menandatangani perjanjian

jual beli rumah berkenaan pada harga RM29,500. Perayu

kemudiannya mengarahkan responden membayar wang tambahan

sebanyak RM4,000 dan mengatakan jika responden gagal membayar

maka tempahan mereka akan dibatalkan.

Ini jelas menunjukkan perayu telah memaksa dengan mengenakan

tekanan keatas responden agar membayar wang tambahan itu.Di

dalam kes ini mahkamah telah memutuskan bahawa pembayaran

tersebut tidak di buat secara sukarela tetapi atas paksaan

perayu. Mahkamah telah membatalkan pembayaran dan mengarahkan

9

BBUN 2103

perayu agar memulangkan wang yang telah di bayar itu kepada

responden.

Kesan keatas kontrak yang mengandungi unsur paksaan ini di

mana kontrak itu boleh batal di atas pilihan pihak yang

menerima paksaan kerana kerelaan yang diberikan tidak bebas.

Menurut Seksyen 19 AK 1950 telah memperuntukkan “Di mana

kerelaan untuk membuat perjanjian adalah disebabkan oleh

paksaan, frod atau salah nyata maka perjanjian itu adalah

kontrak yang boleh dibatalkan atas opsyen pihak yang

kerelaannya disebabkan sedemikian”. Oleh sebab itu setiap

perjanjian atau kontrak yang dibuat harus tiada unsur paksaan

dan pihak-pihak yang terlibat mesti melakukan dengan kerelaan

bebas.

3.2 Pengaruh Tak Berpatutan.

Di dalam Seksyen 16 AK 1950 telah memperuntukkan “Suatu kontrak

adalah dikatakan didorong oleh pengaruh tak berpatutan di mana

pertalian di antara kedua belah pihak adalah sedemikian rupa

hingga satu pihak adalah dalam kedudukan boleh menguasai kemahuan

pihak lain dan menggunakan kedudukan itu untuk memperoleh faedah

tak saksama ke atas pihak lain”.

Berdasarkan Seksyen 16 ini, pengaruh tak berpatutan boleh

ditakrifkan sebagai perhubungan kekeluargaan, persahabatan dan

kedudukan di dalam organisasi atau masyarakat dimana perhubungan

itu boleh mempengaruhi kontrak. Bagi memastikan kontrak telah

dipengaruhi oleh pengaruh tak berpatutan, elemen yang perlu

dipastikan wujud adalah:

10

BBUN 2103

i) wujudnya pertalian di antara pihak yang berkontrak

apabila satu pihak berada dalam kedudukan untuk

menguasai kemahuan pihak satu lagi.

ii) pihak yang berada di dalam kedudukan menguasai kontrak

berkenaan telah menggunakan kedudukannya bagi

mendapatkan manfaat tak saksama terhadap pihak satu

lagi.

Bagi seseorang boleh di anggap sebagai berada di dalam keadaan

mahu menguasai kemahuan pihak lain apabila;

i) beliau memegang kuasa benar atau kuasa zahir terhadap

seseorang lain atau beliau berada dalam perkaitan

amanah dengan seseorang lain. Contohnya seperti bapa

dengan anak dimana seorang bapa boleh menguasai kemahuan

anaknya dan juga boleh menggunakan pengaruhnya

keatas anaknya untuk memperoleh faedah keatas

pihak lain. Dengan ini bapa telah di anggap mengunakan

pengaruhnya dengan tak berpatutan.

ii) wujud perkaitan amanah. Mengikut Seksyen 16(b),

perkaitan amanah ini merujuk kepada pihak-pihak

yang mempunyai hubungan fidusiari apabila ia

bertanggungjawab menjalankan kewajipan secara berhati-hati

seperti hubungan doktor dengan pesakit, peguam

dengan anak guamnya serta lain-lain.

iii) beliau membuat kontrak dengan orang yang cacat atau

terjejas akal yang disebabkan penyakit,

faktor umur dan sebagainya. Contoh seperti seorang pesakit

yang mengidap penyakit barah telah di dorong oleh

doktor yang merawatnya supaya hanya membeli produk

11

BBUN 2103

kesihatan yang beliau jual sahaja. Dengan ini

doktor itu di anggap telah menggunakan ‘pengaruh tak

berpatutan’ terhadap pesakitnya.

Walaupun peruntukkan undang-undang disediakan bagi

mengelakkan wujudnya unsur pengaruh tak berpatutan di dalam

kontrak yang di buat, namun untuk membuktikan seorang itu berada

dalam kedudukan menguasai kemahuan pihak lain agak rumit. Ini

kerana walaupun seseorang itu telah dibuktikan berada di dalam

kedudukan menguasai, kontrak masih lagi sah jika dia tidak

menggunakan kedudukannya untuk mendapatkan manfaat tak saksama

terhadap satu pihak lagi. Menurut kes Raghunath Prasad lwn Sarju

Prasad AIR [1924], apabila kewujudan pengaruh tak berpatutan

berjaya dibuktikan, maka beban terletak pada orang yang berada

dalam kedudukan untuk menguasai bagi membuktikan bahawa kontrak

berkenaan tidak mengandungi unsur pengaruh tak berpatutan. Dengan

ini tanggungjawab dalam membuktikan tiada pengaruh tak berpatutan

terletak kepada orang yang menguasai kemahuan orang lain.

Rujuk contoh kes 1 : Salwath Haneem lwn Hadjee Abdullah

[1894], suami Plaintif telah melakukan urusniaga pindah milik

harta kepada dua orang saudara lelakinya. Tetapi setelah suaminya

meninggal, Plaintif membuat tindakan menuntut supaya diketepikan

perjanjian dan pemindahan hak tersebut. Dalam kes ini mahkamah

memutuskan ada hubungan perkaitan amanah di antara suami plaintif

dengan kedua-dua abangnya. Oleh itu beban pembuktian terletak

kepada kedua-dua abang suami plaintif untuk membuktikan

persetujuan pindah milik harta itu dilakukan suami

plaintif secara sukarela tanpa kewujudan pengaruh tak

12

BBUN 2103

berpatutan. Oleh kerana abang suami plaintif tidak memenuhi

beban tersebut maka urusan itu diketepikan oleh Mahkamah.

Rujuk kes 2: Kes Chait Singh lwn Budin bin Abdullah [1918],

mahkamah membuat anggapan wujud pengaruh tak berpatutan berdasarkan

fakta kes dimana seorang ceti telah memberikan pinjaman kepada seorang

buta huruf dengan kadar manfaat yang sangat tinggi.

Kesan Kontrak yang Dipengaruhi oleh Pengaruh Tak Berpatutan.

Merujuk kepada Seksyen 20 AK 1950 telah memperuntukkan “ di mana

kerelaan untuk membuat sesuatu perjanjian adalah disebabkan oleh

pengaruh tak berpatutan, maka perjanjian itu adalah satu kontrak boleh

batal atas opsyen pihak yang kerelaannya disebabkan sedemikian. Mana-

mana kontrak sedemikian itu boleh dibatalkan sama ada secara mutlak,

atau pun, jika pihak yang berhak mengelakkan kontrak itu telah mendapat

manfaat darinya, atas syarat-syarat yang difikirkan patut oleh

mahkamah’.

Daripada peruntukkan tersebut menunjukkan kesan keatas kontrak

yang dipengaruhi oleh unsur faktor tak berpatutan, akan menjadikan

kontrak tersebut boleh batal mengikut opsyen pihak yang telah

dipengaruhi. Bagi pihak yang ‘terpengaruh’ pula akan mendapat pampasan

mengikut peruntukan di dalam Seksyen 66 AK 1950, yang memerlukan

seseorang yang telah menerima sebarang faedah daripada kontrak

itu,sebelum dibatalkan memulangkannya dan memberi pampasan kepada

orang yang diterimanya faedah itu. Tetapi jika pihak yang

membatalkannya telah mendapat sebarang faedah daripada pihak lain dalam

kontrak itu, dia pun berkewajipan memulangkan faedah tersebut “pada

syarat-syarat dan keadaan sebagaimana difikirkan patut oleh pihak

Mahkamah. Dalam kes Chait Singh lwn Budin bin Abdullah [1918],

13

BBUN 2103

mahkamah membuat anggapan wujudnya pengaruh tak berpatutan

berdasarkan fakta kes apabila pinjaman yang diberikan oleh

seorang ceti kepada seorang yang buta huruf dengan kadar manfaat

yang sangat tinggi. Pihak mahkamah memutuskan untuk menyokong

kepada si pemberi pinjam tetapi mahkamah telah mengurangkan kadar

manfaat daripada 36 peratus kepada 18 peratus.

3.3 Tipuan (frod)

Merujuk kepada Seksyen 17 Akta Kontrak 1950, frod ditakrifkan

sebagai “perbuatan yang berikut yang dilakukan oleh suatu pihak dengan

niat untuk memperdaya atau mendorong suatu pihak yang lain untuk membuat

kontrak”. Ini bernaksud perbuatan itu mesti berserta dengan niat untuk

memperdayakan pihak lain dan unsur niat itu adalah penting ubtuk

menjadikan perbuatan berkenaan sebagai frod mengikut Seksyen 17. Oleh

kerana itu mengikut Seksyen 17, perbuatan yang tergolong sebagai frod

adalah seperti berikut:

i) menyarankan sesuatu fakta yang tidak benar oleh seseorang

yang tidak mempercayai bahawa sesuatu itu benar.

ii) menyembunyikan secara aktif sesuatu fakta oleh seseorang yang

mengentahui atau mempercayai fakta itu.

iii) membuat janji tanpa ada sebarang niat untuk menepati janji

berkenaan.

iv) sebarang perbuatan lain yang membawa maksud untuk memperdaya.

v) sebarang perbuatan atau tidak melakukan perbuatan yang

khususnya ditetapkan oleh undang- undang sebagai frod.

Perbuatan menyarankan sesuatu fakta yang tidak benar adalah sama

dengan salahnyataan secara tipu muslihat dalam undang-undang Inggeris.

14

BBUN 2103

Namun begitu wujud perbezaan di antara salahnyataan secara tipu muslihat

dengan frod. Perbezaan di antara keduanya adalah seperti berikut:

i) apabila fakta di dalam kenyataan yang dibuat itu salah, maka

seseorang itu telah melakukan salahnyataan.

ii) apabila sesuatu kontrak mempunyai unsur salahnyataan, maka ia

akan menjadi kontrak boleh batal.

iii) di dalam undang-undang Inggeris, salahnyataan terbahagi

kepada dua iaitu salahnyataan berunsur tipu muslihat dan

salahnyataan iklas. Dalam Akta Kontrak 1950, salahnyataan berunsur

tipu muslihat ditakrifkan sebagai frod merujuk kepada Seksyen

17 Akta Kontrak 1950 dan salahnyataan iklas ditakrifkan

sebagai salahnyataan merujuk kepada Seksyen 18 Akta Kontrak

1950.

iv) untuk membuktikan salahnyataan berunsur tipu muslihat

mengikut undang-undang Inggeris, perkara yang di ambil

kira adalah sama ada pembuat kenyataan ada pengentahuan bahawa

kenyataan itu benar atau salah. Sekiranya beliau tahu

kenyataan itu salah maka ia dikira telah melakukan

salahnyataan berunsur tipu muslihat.

v) Akta Kontrak 1950 menjadikan keadaan yang dikategorikan

sebagai frod merangkumi salahnyataan berunsur tipu

muslihat mengikut undang-undang Inggeris namun kategori frod di

dalam Akta Kontrak 1950 adalah lebih luas.

vi) bagi membuktikan berlakunya salahnyataan berunsur tipu

muslihat mengikut undang-undang Inggeris ialah

pengentahuan kebenaran tentang fakta kenyataan mesti dikenal pasti

manakala mengikut Akta Kontrak 1950 niat untuk menipu

adalah faktor penting yang mesti dibuktikan.

15

BBUN 2103

Frod boleh dinyatakan kepada beberapa kategori merujuk kes;

Kes 1: Senanyake lwn Annie Yeo (1965) : Defendan telah memberi

fakta berkenaan kedudukan kewangan dan masa depan firma defendan

dalam urusniaga saham sehingga menyebabkan plaintif membayar $20,000

untuk membeli lima saham milik defendan. Kedudukan kewangan dan

masa depan syarikat ternyata tidak seperti dinyatakan oleh

defendan, dan plaintif mengambil tindakan untuk menuntut kembali

wangnya. Dalam kes ini Mahkamah memutuskan bahawa plaintif berhak

mendapat kembali wangnya kerana kontrak yang dimasuki bersama

defendan telah dibuat atas‘frod’ yang dilakukan oleh defendan

terhadap plaintif.

Kes 2: Kheng Chwee Lian lwn Wong Tak Thong [1983]. Responden telah

menandatangani kontrak setelah di dorong oleh plaintif dengan menyatakan

tanah di dalam kontrak ini sama saiz dengan tanah yang telah

dipersetujui sebelum ini sedangkan tanah berkenaan lebih kecil saiznya.

Mahkamah telah mendapati wujudnya frod di dalam kontrak tersebut dan

membenarkan responden untuk membatalkan kontrak tersebut.

Berdasarkan kedua-dua kes tersebut telah menunjukkan bagaimana

berlakunya frod seperti yang di rujuk di dalam Seksyen 17(a) Akta

Kontrak 1950 iaitu “ menyarankan sesuatu yang tidak benar oleh seseorang yang tidak

mempercayai bahawa sesuatu itu benar”. Kes ini juga menunjukkan bagaimana pihak

yang melakukan frod tidak percaya bahawa kenyataan yang mereka buat

adalah tidak benar dan ini merujuk kepada Seksyen 17(b) Akta Kontrak

1950 iaitu “ menyembunyikan secara aktif sesuatu fakta oleh seseorang yang mengetahui atau

mempercayai fakta itu”.

16

BBUN 2103

Merujuk kepada Seksyen 17(c) Akta Kontrak 1950,” membuat janji

tanpa sebarang niat untuk menepati janji berkenaan”. Ini bernaksud

seseorang itu berjanji dan pada masa janji dibuat beliau telah berniat

untuk tidak menunaikan janji tersebut maka akan dikategorikan sebagai

frod. Contoh seperti A berjanji akan mengecat kereta B jika B

meminjamkan wang kepadanya. Semasa A membuat janji tersebut sebenarnya

dia tidak berniat pun untuk mematuhinya. Jadi kontrak ini boleh

dibatalkan alasan frod oleh B.

Ini berbeza jika seseorang itu berjanji dan pada masa janji dibuat

beliau sememangnya akan menunaikan janjinya tetapi selepas itu ia

menukar fikirannya dan tidak mahu menunaikan janji tersebut. Tiada frod

bagi situasi ini mengikut perenggan (c) kerana semasa janji itu dibuat

dia berniat untuk mematuhinya. Contoh seperti A berjanji akan mengecat

kereta B jika B meminjamkan wang padanya. Semasa A berjanji dia memang

berniat untuk menunaikan janjinya. Namun setelah A mendapat wang dari B,

A telah menukar fikiran dan tidak menunaikan janjinya. Jadi tiada frod

bagi pihak A mengikut perenggan (c) kerana pada masa membuat janji dia

berniat untuk mematuhinya.

Prinsip am kontrak menyatakan bahawa membisu bukanlah frod. Ini

dirujuk di dalam huraian Seksyen 17 iaitu “semata-mata membisu

terhadap fakta-fakta yang dikemukakan kepada seseorang

yang mungkin mempengaruhi kesediaan orang itu untuk

membuat kontrak tidak menjadikannya tipu”.

Rujuk contoh kes : Vyramutu lwn State Of Pahang : Defendan

telah menjual tanah secara lelong kepada plaintif dan defendan

menyangkakan bahawa tanah itu belum dimajukan, dan harganya jauh

lebih rendah daripada harga yang sepatutnya. Sebenarnya tanah

tersebut telah dimajukan, dan nilainya juga telah meningkat.

17

BBUN 2103

Apabila defendan mengetahui kesilapan tersebut, ia enggan

meneruskan transaksi jualbeli itu, dan mendakwa plaintif gagal

memberitahu maklumat tersebut kepadanya. Mahkamah membuat

keputusan bahawa plaintif tidak terikat untuk memberitahu

defendan tentang tanah itu, dan berhak mendapat gantirugi kerana

ia mengalami kerugian di atas keengganan defendan untuk meneruskan

jualbeli tersebut.

Prinsip am kontrak ada menyatakan bahawa membisu bukanlah frod

tetapi ada pengecualian menurut huraian Seksyen 17 Akta Kontrak 1950

yang menyatakan “... melainkan jika kedudukan perkara itu adalah

sedemikian hingga, jika kedudukan perkara itudipertimbangkan,

adalah jadi kewajipan bagi orang yang membisu itu untuk berkata-kata”.

Berdasarkan huraian di dalam Seksyen 17 terdapat 2 faktor dimana membisu

adalah satu frod iaitu

a) Mewajibkan orang membisu untuk berkata-kata dalam keadaan yang

tertentu merangkumi;

i) Kenyataan terdahulu yang menjadi tidak benar.

Fakta-fakta yang telah dinyatakan mungkin menjadi tidak benar

akibat perubahan tertentu yang berlaku. Sekiranya pihak

yang membuat kenyataan sedar akan perubahan itu, dia berkewajipan

tanpa dipinta untuk memberitahu pihak lain tentang perubahan

tersebut sebelum kontrak dipersetujui.

ii) Apabila wujud perkaitan amanah antara pihak-pihak berkontrak.

iii) Kontrak uberrimae fidei.

Ia dikenali sebagai kontrak suci hati. Contoh adalah seperti

kontrak insurans di mana pembeli insurans harus menyatakan

semua maklumat tentang beliau kerana ia adalah penting dan

mungkin akan melibatkan perubahan premium yang harus dibayar.

18

BBUN 2103

3.4 Salahnyataan

Seksyen 18 AK 1950 menyatakan bahawa salahnyataan hendaklah

berbentuk satu kenyataan fakta. Kalau sekadar pendapat peribadi

sahaja, ia tidak boleh menjadi salahnyataan walaupun jika

pendapat itu tidak benar. Dalam kes Bisset lwn Wilkinson [1927],

responden bersetuju untuk membeli tanah ladang daripada perayu

untuk tujuan menternak kambing. Dia bersetuju berdasarkan

kenyataan perayu yang menganggarkan ladang berkenaan boleh

memuatkan 2000 ekor kambing. Tiada sesiapa pun pernah menternak

kambing di ladang tersebut. Responden ingin membatalkan kontrak

akibat salahnyataan. Mahkamah memutuskan kontrak adalah sah dan

tidak boleh dibatalkan kerana tidak wujud salahnyataan. Ini

kerana kenyataan yang di buat oleh perayu ialah satu kenyataan

pendapat dan bukan fakta.

Salahnyataan iklas merujuk kepada salahnyataan yang

diberikan oleh seseorang tanpa niat untuk menipu dan dia sendiri

percaya kenyataan itu adalah benar. Menurut Seksyen 19, kontrak

yang telah dipersetujui yang mana kontrak itu mempunyai

salahnyataan ikhlas boleh dibatalkan atas opsyen pihak yang tidak

bersalah dan sebarang manfaat yang telah berpindah tangan boleh

didapati kembali dengan menggunakan Seksyen 66.

Namun begitu terdapat pengecualian dalam keadaan tertentu

bagi kontrak yang mempunyai salahnyataan ikhlas menjadi sah dan

tidak boleh dibatalkan. Ini boleh dirujuk dalam peruntukkan

Seksyen 19, “jika kerelaan itu disebabkan oleh salahnyataan atau

oleh pembisuan yang menjadi frod di dalam pengertian Seksyen 17

Akta kontrak 1950, maka kontrak itu,meskipun begitu, tidak boleh

19

BBUN 2103

dibatalkan, jika pihak yang kerelaannya disebabkan sedemikian ada

jalan untuk mengentahui kebenarannya dengan menggunakan ketekunan

yang lazim”. Maksudnya adalah jika pihak yang berkenaan mempunyai

cara untuk mengetahui kebenaran fakta yang diberikan ,kerelaannya

tidak boleh dikatakan sebagai tidak bebas.

Kontrak yang telah dipersetujui akan menerima kesan jika

mempunyai salahnyataan ikhlas. Kontrak tersebut boleh batal

sekiranya pihak yang tidak bersalah menggunakan opsyen untuk

membatalkan kontrak tersebut mengikut Seksyen 19 Akta Kontrak

1950. Sekiranya pengecualian dapat digunakan oleh pihak yang

membuat salahnyataan, maka kesannya kontrak tersebut menjadi sah

dan tidak boleh batal.

4 Saranan Untuk Pindaan Undang-Undang Malaysia Berkaitan Faktor

Yang Dibincangkan

Akta Kontrak 1950 merupakan akta yang menguatkuasakan perhubungan

kontrak dan menjadi dasar perundangan kepada semua jenis kontrak

di Malaysia. Jadi perkara-perkara asas kontrak untuk

menjadikannya sah dari segi perundangan telah diperuntukkan di

dalam akta ini. Namun begitu, kesahan suatu kontrak di Malaysia

lebih mengutamakan unsur-unsur asas seperti meletakkan

persetujuan dan kerelaan bebas sebagai asas kepada pembentukkan

20

BBUN 2103

kontrak. Perkara ini jelas diperlihatkan di dalam Seksyen 13 Akta

Kontrak 1950 yang mana mentakrifkan erti kata ‘berkerelaan”

sebagai “dua orang atau lebih boleh dikatakan berkerelaan bila

mereka setuju mengenai satu perkara yang sama dalam pengertian

yang sama.” Jika seksyen ini diterima pakai dalam konteks amalan

terma tak adil khususnya dalam jenis kontrak bentuk seragam,

ternyata pembentukkan kontrak bentuk seragam adalah tidak sama

dengan pembentukkan kontrak biasa. Penyediaan kearah pembentukkan

kontrak hanya melibatkan satu pihak sahaja tanpa melalui proses

rundingan dengan pihak satu lagi. Oleh sebab itu adalah tidak

adil jika kontrak bentuk seragam diberi layanan yang sama dengan

kontrak-kontrak biasa.

Kontrak bentuk seragam juga bercirikan ‘terima atau tolak’.

Ciri ini telah membangkitkan persoalan perundangan kontrak dimana

Seksyen 14 Akta Kontrak 1950 telah mentakrifkan ‘kerelaan bebas’

bila ianya tidak disebabkan unsur ‘paksaan’ atau ‘pengaruh tak

berpatutan’. Ciri pengakhiran ‘terima atau tolak’ di dalam

kontrak bentuk seragam menunjukkan wujudnya unsur paksaan dan

pengaruh tak berpatutan. Paksaan kerana pengguna tidak mempunyai

pilihan lain setelah diberi kata dua tersebut menyebabkan

pengguna berada di dalam tekanan ekonomi untuk memilih. Pengaruh

tak berpatutan wujud disebabkan kontrak bentuk seragam hanya

disediakan oleh peniaga dan sifat kontrak ini tidak membenarkan

rundingan diadakan menyebabkan peniaga menyediakan terma-terma

yang lebih berpihak kepadanya.

Bagi menjaga kepentingan pengguna cadangan supaya akta

kontrak ini di kaji semula adalah perlu terutama dari sudut

fungsi akta itu. Sepatutnya akta itu berfungsi sebagai satu

21

BBUN 2103

platform untuk membina dan memperkembangkan hubungan yang

berasaskan kepercayaan dan bukannya mengesahkan keuntungan jangka

pendek. Ia juga seharusnya dapat menguatkan dan memperkukuhkan

lagi etika kerjasama di antara pihak yang terlibat bukanya

mementingkan kepentingan sendiri.

Di lihat kepada kesan kontrak yang mengandungi unsur ‘frod’

dimana kontrak adalah sah jika pihak yang kerelaannya disebabkan

oleh frod itu mempunyai jalan untuk mengetahui kebenarannya. Ini

menimbulkan persoalan adakah kebenaran itu akan diketahui

sekiranya beliau mempunyai jalan untuk mengetahui kebenarannya.

Ini kerana untuk mengetahui sesuatu kebenaran walaupun tahu

caranya akan memerlukan masa yang tertentu atau mungkin terpaksa

mengeluarkan perbelanjaan sendiri. Ini akan menjadikan beliau di

dalam dilemma diantara kerelaan dan mendapatkan kebenaran. Lagi

pun kesalahan dilakukan oleh pihak yang melakukan frod. Jadi

cadangan pindaan akta berkaitan faktor ini harus dilakukan

terutama dalam mengesahkan kesahan kontrak tersebut kerana pihak

yang melakukan frod telah mendapat manfaat dan juga mungkin akan

mewujudkan hubungan yang tegang di antara pihak yang berkontrak.

Di dalam kontrak yang mempunyai salahnyataan ikhlas,

pengecualian boleh dibuat oleh pihak yang melakukan salahnyataan

ikhlas itu. Kesannya keatas kontrak menyebabkan kontrak itu sah

dan sekiranya manfaat telah berpindah tangan boleh di ambil

kembali mengikut Seksyen 66 Akta Kontrak 1950. Dengan adanya

pengecualian ini akan menjadikan pihak yang melakukan

salahnyataan ikhlas ini tidak mendapat pengajaran sepatutnya

daripada kesalahan yang dia telah lakukan. Sepatutnya di dalam

urusan kontrak pihak yang menawarkan kontrak harus mempunyai

22

BBUN 2103

pengentahuan yang benar tentang kenyataan yang dikeluarkan.

Perlakuan ini menunjukkan pihak yang melakukan salahnyataan

ikhlas ini hanya mementingkan faedah dan manfaat daripada kontrak

itu sahaja. Cadangan pindaan keatas pengecualian harus

diperkemaskan lagi agar ia dapat berlaku adil terhadap pihak yang

tidak bersalah. Ia juga untuk memastikan agar pihak yang membuat

kenyataan lebih berwaspada dan lebih bertanggungjawab keatas

kenyataan yang dinyatakan.

5 KESIMPULAN

Di Malaysia, undang-undang kontrak adalah tertakluk di bawah Akta

Kontrak 1960 (Akta 136). Elemen-elemen asas dalam pembentukkan

kontrak yang sah mengikut undang-undang adalah terdiri daripada

tawaran, penerimaan, balasan, keupayaan, niat, kerelaan bebas,

ketentuan, dan tujuan yang sah.

Jika satu elemen itu tiada kontrak tersebut hanya akan

menjadi kontrak boleh batal atau kontrak terbatal. Kontrak boleh

batal berlaku apabila elemen kerelaan bebas tidak wujud semasa

kontrak itu dibuat. Elemen-elemen yang menyebabkan kerelaan bebas

tidak wujud adalah paksaan, pengaruh tak berpatutan, tipuan,

salahnyataan, dan khilaf (kesilapan).

Kontrak batal pula boleh berlaku apabila kontrak itu adalah

kontrak yang menyalahi undang-undang, kontrak yang menghalang

perdagangan, dan kontrak yang menghalang tindakan undang-undang.

RUJUKAN

23

BBUN 2103

1.Akta Kontrak 1950 (Akta 136), Internastional Law Book Services

2.Buang. S & Torji, N (1992) , Undang-Undang Kontrak Di Malaysia

3.Major, W. T. (1997). Undang-undang kontrak, Kuala Lumpur :

International Law Book Services

4.Mohamed A et. al (2009), Business Law, (6thed.). Selangor : Open University

Malaysia

5.Yusoff S.S & Aziz A.A (2003), Mengenali Undang-Undang Kontrak

Malaysia

24