Εισοδηματική ανισότητα στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Μάθημα: Μεθοδολογία της Έρευνας

Διδάσκων καθηγητής: Ιωάννης Υφαντόπουλος

Ακαδημαϊκό εξάμηνο : 1ο

Ακαδημαϊκό έτος: 2013-2014

Φοιτητής: Παπαδόπουλος Δημήτρης

Α.Μ. : 13815

Τίτλος εργασίας:

ΑΘΗΝΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014

Εισοδηματική ανισότητα στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου

2

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ............................................................................................................................ 4

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ......................................................................................................................................... 5

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ .................................................................................................................................. 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................................... 7

A. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ: ΟΡΙΣΜΟΙ, ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ. ................................................................................................................ 10

1. ΟΡΙΣΜΟΙ ............................................................................................................................................ 10

2. ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ..................................................................................................................... 11

3. Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ....................................................................................................................... 15

Β. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ............................................................................................................................ 16

1. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ................................................................................................................. 16

2. ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ..................................................................................................................................... 16

3. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ- ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕΤΡΗΣΗΣ .................................................................................... 17

4. ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΧΩΡΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ...................................................................................................... 19

5. ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ................................................................................................................. 21

Γ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ .......................................................................................... 23

1. Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ...................................................................................................... 23

2. ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΕΓΧΠ ......................................................................................................................... 28

3. ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ...................................................................................................... 33

4. ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ ........................................................................................................ 36

4.1 Ανεργία, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός ...................................................................... 36

4.2 Εκπαίδευση .............................................................................................................................. 40

4.3 Υγεία ........................................................................................................................................ 47

4.4 Κοινωνική προστασία .............................................................................................................. 56

5. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ....................................................................................................................... 62

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ............................................................................................................................. 65

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ .................................................................................................................................... 68

Πίνακας 3: Μέτρηση της ανισότητας στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012. ........... 69

Πίνακας 4: Διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα 2005-2012 και L index. ............................. 71

Πίνακας 5: Διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα 1995-2012 και Theil index (a=0, a=1, a=2).

....................................................................................................................................................... 73

Πίνακας 6: Εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2004-2012

(Ομαδοποίηση 2) ........................................................................................................................... 75

Πίνακας 7: Ρυθμός μεταβολής (%) του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στις χώρες αναφοράς για την

περίοδο 2005-2012 ........................................................................................................................ 77

Πίνακας 8: Κατάταξη GINI και συνολικές επενδύσεις στις χώρες αναφοράς για την περίοδο

2005-2012 (% OF GDP) .................................................................................................................. 78

Πίνακας 9: Δημόσιο έλλειμμα στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012 (%) ................. 79

Πίνακας 10: Επίπεδα ανεργίας 2005-2012 (%) .............................................................................. 80

Πίνακας 11: Κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (2005-2012) (%) ............................. 81

Πίνακας 12: Επίπεδα υλικής στέρησης τεσσάρων (4) ή περισσοτέρων βασικών αγαθών (2005-

2012) (%) ........................................................................................................................................ 82

Πίνακας 13: Κατανομή εισόδήματος ανά εκπαιδευτικό επίπεδο σε pps (2005-2012)(Levels

ISCED97). ........................................................................................................................................ 83

Πίνακας 14: Δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ (2005-2012) ...... 84

Πίνακας 15: Δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ )(2005-2012)

(Ομαδοποίηση 2) ........................................................................................................................... 85

3

Πίνακας 16: Ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης εκπαίδευσης ηλικίες 18-24 (2005-2012). ............ 86

Πίνακας 17: Επίπεδα υλικής στέρησης ανά εκπαιδευτικό επίπεδο % (2005-2012). .................... 87

Πίνακας 18: Δημόσια δαπάνη για την υγεία ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ )(2005-2012) ............... 88

Πίνακας 19: Προσδόκιμο ζωής από το 1ο έτος(2005-2012) .......................................................... 89

Πίνακας 20: Βρεφική Θνησιμότητα για κάθε 1.000 γεννήσεις (2005-2011) ................................. 90

Πίνακας 21: Μη δυνατότητα για διενέργεια ιατρικών εξετάσεων λόγω υψηλού κόστους (2005-

2012) .............................................................................................................................................. 91

Πίνακας 22: Πρόσληψη προσωπικής κτάστασης υγείας ανά πεμτημόριο εισοδήματος (2005-

2012) .............................................................................................................................................. 97

Πίνακας 23 : Ποσοστό ατόμων που αντιμετωπίζουν μακροπρόθεσμους περιορισμούς λόγω

προβλημάτων υγείας ανά πεπτημόριο εισοδήματος (2005-2012). ............................................ 104

Πίνακας 24: Έσοδα από φόρους και εισφορές ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-2012) (%) ........... 110

Πίνακας 25: Εισφορές ανά τύπο προέλευσης (2005-2011) (% επί των συνολικών εσόδων) ...... 111

Πίνακας 26: Δαπάνες Κοινωνικής Προστασίας (2005-2011) (% του ΑΕγχΠ)* ............................. 112

Πίνακας27: Δαπάνες για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-2011) .................................. 113

Πίνακας28: Ισοδύναμο καθαρό εισόδημα σε pps (2005-2012) .................................................. 114

Πίνακας29: Ισοδύναμο καθαρό εισόδημα πριν τις κοινωνικές μεταβιβάσεις pps (οι συντάξεις

εξαιρούνται από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις)(2005-2012) ....................................................... 115

Πίνακας30: Ποσοστιαία διαφορά ισοδύναμου καθαρού εισοδήματος πριν και μετά τις

κοινωνικές μεταβιβάσεις σε pps (2005-2012) Οι συντάξεις εξαιρούνται από τις κοινωνικές

μεταβιβάσεις) .............................................................................................................................. 116

Πίνακας31: Ποσοστό συνεισφοράς στο εθνικό εισόδημα 10 βασικών οικονομικών τομέων

(Branches) (2010-2012) ............................................................................................................... 117

ΠΙΝΑΚΑΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ............................................................................................................... 119

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ .................................................................................................................... 122

4

Συντομογραφίες

AT: Αυστρία

BE: Βέλγιο

CY: Κύπρος

CZ: Τσέχικη Δημοκρατία

DK: Δανία

ΕΕ: Εσθονία

FI: Φινλανδία

FR: Γαλλία

DE: Γερμανία

EL: Ελλάδα

SW: Ελβετία/

HU: Ουγγαρία

ΙΕ: Ιρλανδία

IT: Ιταλία

IS: Ισλανδία

LV: Λετονία

LV: Λευκορωσία

LT: Λιθουανία

LU: Λουξεμβούργο

ΜΤ: Μάλτα

NO: Νορβηγία

NL: Ολλανδία

PL: Πολωνία

ΡΤ: Πορτογαλία

SK: Σλοβακία

SI: Σλοβενία

ES: Ισπανία

SE: Σουηδία

UK: Ηνωμένο Βασίλειο

ΕΕ: Ευρωπαϊκή Ένωση

EQLS: European Quality of Life Survey

EU SILC: European Survey in Social Inclusion and Living Conditions

Ο.Ο.Σ.Α: Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

5

Περίληψη

Η ανισότητα στη διανομή του παραγόμενου πλούτου στις σύγχρονες κοινωνίες, αποτελεί

φαινόμενο ιδιαίτερα σύνθετο και πολύπλοκο που προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις στις ζωές

των ανθρώπων. Φτώχεια, οικονομική δυσπραγία, κοινωνικός αποκλεισμός, κοινωνική και

πολιτική αστάθεια προκαλούνται από την ανισότητα και διακυβεύουν τη κοινωνική συνοχή.

Για την ερμηνεία των αιτιών του φαινομένου, απαιτείται μία σύνθετη, πολυπαραγοντική

ανάλυση που θα λαμβάνει υπ’ όψιν τον υψηλό βαθμό αλληλεξαρτήσεων των σύγχρονων

κοινωνιών. Η Ευρώπη, μία από τις ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου, αλλά και ιστορικά η

πρώτη που ανέπτυξε τις δομές του κράτους πρόνοιας και της προστασίας των κοινωνικών

δικαιωμάτων αντιμετωπίζει την πρόκληση της ανισότητας με έντονο τρόπο. Η παρούσα

μελέτη ασχολείται με την ανισότητα έτσι όπως αυτή καταγράφεται στον ευρωπαϊκό χώρο και

χρησιμοποιεί τα σχετικά στοιχεία της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας (Eurostat),

προσπαθώντας να περιγράψει τις βασικές συνιστώσες, τις διαστάσεις και τις μεταβλητές που

επηρεάζουν την εμφάνιση και ένταση του φαινομένου για την χρονική περίοδο 2005-2012.

Αφού παραθέτει συνοπτικά, τις κύριες θεωρίες διανομής του εισοδήματος και ερμηνείας των

αιτιών και επιπτώσεων του φαινομένου, προβαίνει στην παράθεση των ευρημάτων των

οποίων η σχέση με το φαινόμενο ελέγχεται. Εξετάζει τις συσχετίσεις της ανισότητας με τομείς

όπως η ανεργία, η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η εκπαίδευση, η υγεία, η κοινωνική

προστασία, η παραγωγική διάρθρωση, ελέγχοντας τις διάφορες θεωρητικές υποθέσεις με

βάση τα στοιχεία, τα δεδομένα και τα ευρήματα της έρευνας. Τέλος, προβαίνει στην σύνοψη

των συμπερασμάτων έτσι όπως αυτά προκύπτουν από την ανάλυση των στοιχείων.

Λέξεις κλειδιά

Ανισότητα, φτώχεια, κοινωνικός αποκλεισμός, εισόδημα, πλούτος, διανομή, κοινωνική

προστασία, εκπαίδευση, υγεία, κοινωνικές δαπάνες, μεταβιβαστικές πληρωμές, συντάξεις.

6

Abstract

Inequality in modern societies, is a particularly complex and sophisticated phenomenon that

causes adverse effects on people's lives. Poverty, economic hardship, social exclusion, social

and political instability are some of the main consequences of inequality that jeopardize social

cohesion and integration. Finding the causes of the phenomenon requires a complex,

multifactorial analysis that takes into account the high degree of interdependence in modern

societies. Europe, one of the strongest economies in the world, but also historically the first

to develop the welfare state and the protection of social rights, faces intensively the inequality

challenge. In this study we deal with inequality so as recorded in the European area using the

details of the European statistical office (Eurostat), and we try to describe the basic

components, dimensions and variables that affect the appearance and intensity of the

phenomenon for the period 2005-2012. First we briefly refer to the main theories of income

distribution and interpretation of the causes and effects of the phenomenon, and then we

quote to the findings which seem to be associated with the phenomenon. Using specific

variables and provided data we try to examine the relationships of inequality with areas such

as unemployment, poverty, social exclusion, education, health, social protection, economy

structure, and control the various theoretical assumptions on the basis of the provided

information, data and research findings. Finally, we refer to our own conclusions so as derived

from the previous analysis.

Key-words:

Inequality, poverty, social exclusion, income, wealth distribution, social protection, education,

health, social transfers, social contribution, transfer payments, pensions.

7

Εισαγωγή

Το βιοτικό επίπεδο μιας χώρας αντικατοπτρίζεται, κατ’ αρχήν, στο κατά κεφαλήν (per capita)

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕγχΠ), το οποίο και δείχνει τον παραγόμενο πλούτο στις

διάφορες χώρες επιτρέποντας τις συγκρίσεις μεταξύ τους.

Ωστόσο, το ΑΕγχΠ μας δίνει ελάχιστες πληροφορίες σχετικά με τη διανομή του πλούτου

αυτού μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων και κατηγοριών και, επιπλέον, παρέχει

ελάχιστα στοιχεία για τους μη νομισματικούς παράγοντες που επηρεάζουν σε σημαντικό

βαθμό το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά την αύξηση του

παραγόμενου εισοδήματος κυρίως κατά την μεταπολεμική περίοδο του περασμένου αιώνα,

το φτωχότερο 40% του παγκόσμιου πληθυσμού λάμβανε το 2007 το 5% του συνολικού

παγκόσμιου εισοδήματος ενώ το πλουσιότερο 20% το 75%.1 Αντίστοιχα, περίπου το 9% του

παγκόσμιου πληθυσμού για το έτος 2010 λάμβανε το 50% του παγκόσμιου εισοδήματος

καταναλώνοντας το 1/2 των παγκοσμίως παραγόμενων αγαθών και υπηρεσιών.

Περαιτέρω, όπως είναι φυσικό, η οικονομική ανισότητα συνδέεται με πλήθος δυσμενών

επιπτώσεων όσον αφορά στην επίτευξη των στόχων μείωσης της φτώχειας, ενίσχυσης της

κοινωνικής συνοχής και επίτευξης κοινωνικής ευημερίας. Μερικές από τις πιο

χαρακτηριστικές είναι (Soubbotina T., Sheram K.,2000):2

Πολιτική αστάθεια: Υψηλά επίπεδα οικονομικής ανισότητας απειλούν την πολιτική

σταθερότητα δεδομένου ότι περισσότεροι άνθρωποι είναι δυσαρεστημένοι με την

οικονομική τους κατάσταση, με συνέπεια να καθίσταται ολοένα και δυσκολότερη η επίτευξη

κοινωνικο-πολιτικής συναίνεσης. Συνακόλουθα, η πολιτική αστάθεια αποτελεί υψηλό

παράγοντα κινδύνου διενέργειας νέων επενδύσεων με άμεση συνέπεια την υπονόμευση των

δυνατοτήτων οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.

Φτώχεια και Κοινωνικός αποκλεισμός: Παρά το ότι οι ανισότητες στην κατανομή του

εισοδήματος είναι πιθανόν να δημιουργούν κίνητρα για τους πολίτες να βελτιώσουν την

κατάστασή τους μέσω της εργασίας, της καινοτομίας ή της βελτίωσης των δεξιοτήτων τους,

τα υψηλά επίπεδα οικονομικής ανισότητας σε συνδυασμό με περιορισμούς πρόσβασης στην

αγορά εργασίας, οδηγούν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού σε υψηλά επίπεδα στέρησης,

ενισχύοντας τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την παραβατική συμπεριφορά.

Απορρύθμιση: Υψηλά επίπεδα οικονομικής ανισότητας περιορίζουν τη χρήση κρίσιμων

εργαλείων ρύθμισης της αγοράς, όπως ο προσδιορισμός των τιμών και των τελών χρήσης

βασικών, δημόσιου χαρακτήρα, αγαθών (ενέργεια, ύδρευση κ.λπ.). Έτσι για παράδειγμα, ενώ

σε μία κοινωνία με χαμηλά επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας η αύξηση της τιμής του

ηλεκτρικού ρεύματος μπορεί να αντιμετωπίσει θεωρητικά την επάρκεια και αποδοτικότητα

του ενεργειακού συστήματος, σε μία κοινωνία με υψηλά επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας

μία, έστω και ελάχιστη αύξηση, μπορεί να επιφέρει υψηλότατα επίπεδα στέρησης σε

μεγάλες ομάδες του πληθυσμού με κίνδυνο την κοινωνική έκρηξη.

1 2007 Human Development Report (HDR), United Nations Development Program, November 27, 2007, p.25. 2 Soubbotina T., Sheram K., Beyond Economic Growth, Meeting the Challenges of Global Development,

World Bank, 2000, http://www.worldbank.org/depweb/beyond/beyondco/beg_00.pdf.

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:Per_capita

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:GDP

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:GDP

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:Innovation

http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2007-2008/

http://www.worldbank.org/depweb/beyond/beyondco/beg_00.pdf

8

Οικονομική δυσπραγία: Υψηλά επίπεδα οικονομικής ανισότητας διαταράσσουν βασικές

νόρμες συμπεριφοράς μεταξύ των οικονομικών-κοινωνικών «παικτών» (άτομα και

επιχειρήσεις), όπως οι στάσεις της δέσμευσης και της ειλικρινούς εμπιστοσύνης, με

αποτέλεσμα να επιβραδύνονται οι οικονομικές συναλλαγές.

Η σημασία λοιπόν της ανισότητας στη διανομή του παραγόμενου πλούτου είναι

αδιαμφισβήτητη. Δεν είναι επίσης τυχαίο το γεγονός ότι η ανισότητα, οι αιτίες, οι επιπτώσεις

της και οι τρόποι άμβλυνσής της, αποτελούν κεντρικό ζήτημα στην πολιτική agenda των δύο

τελευταίων δεκαετιών, ιδιαίτερα στις πολιτικές και τις δράσεις που εξυφαίνονται στο

επίπεδο των μεγάλων υπερεθνικών οργανισμών (Ο.Ο.Σ.Α., Ε.Ε., World Bank κ.λπ.), μέσα στο

πλαίσιο λειτουργίας της παγκοσμιοποιημένης αγοράς.

‘Οπως είναι φυσικό, η σημαντικότητα αυτή έχει οδηγήσει πλήθος μελετητών, ερευνητών και

θεωρητικών επιστημόνων να ασχοληθεί ποικιλοτρόπως με τα ζητήματα της οικονομικής

ανισότητας μέσω διαφόρων μεθοδολογικών κατευθύνσεων και διεπιστημονικών

προσεγγίσεων. Άλλωστε, η ερμηνεία των αιτιών της ανισότητας και οι πιθανές θεραπείες της

απαιτεί όχι μόνο τη συνδρομή διαφόρων επιστημονικών κλάδων όπως η στατιστική, η

οικονομετρία, η κοινωνιολογία, η κοινωνική ανθρωπολογία, η οικονομική, πολιτική και

διοικητική επιστήμη, το δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο, οι διεθνείς σχέσεις κ.λπ.

Ωστόσο, ένα τέτοιο εγχείρημα, εκφεύγει των στόχων της παρούσας ανάλυσης. Κάτι τέτοιο θα

απαιτούσε αφενός τη σύσταση μίας διεπιστημονικής και ιδιαίτερα έμπειρης ερευνητικής

ομάδας αφετέρου την ύπαρξη και πρόσβαση σε πλήθος έγκυρων, αξιόπιστων και διαχρονικά

διαθέσιμων δεδομένων που μπορούν να δημιουργήσουν μία ασφαλή βάση εκκίνησης των

προσπαθειών ανάλυσης και ερμηνείας. Όμως, στο πλαίσιο εκπόνησης της παρούσας ούτε το

πρώτο ούτε το δεύτερο είναι εφικτά.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η ανάλυσή μας δεν προσεγγίζει το φαινόμενο. Περιορίζει ωστόσο

την προσέγγιση αυτή σε μία περιγραφική ανάλυση της εισοδηματικής ανισότητας

οριοθετώντας το πεδίο μελέτης με βάση γεωγραφικά, χρονικά και ερευνητικά κριτήρια.

Γεωγραφικά περιορίζει την ανάλυση στις χώρες της Ε.Ε. και του Ε.Ο.Χ., χρονικά αξιοποιεί

στοιχεία μίας συγκεκριμένης περιόδου (2005-2012) και ερευνητικά, περιγράφει τους

βασικούς δείκτες μέτρησης της ανισότητας συνδέοντας τους με μία σειρά μεταβλητών

προκειμένου να διαπιστώσει σε αδρές γραμμές το βαθμό συσχέτισης και αλληλεξάρτησης

του φαινομένου με αυτές.

Σκοπός λοιπόν της παρούσας μελέτης είναι:

Να περιγράψει τις βασικές πτυχές της οικονομικής-εισοδηματικής ανισότητας στις

χώρες μέλη της Ε.Ε. και του Ε.Ο.Χ. κατά την περίοδο 2005-2012.

Να αποτυπώσει τη διαμόρφωση των βασικών δεικτών που περιγράφουν και

προσδιορίζουν το φαινόμενο της στο χωρικό πεδίο της μελέτης.

Να ταξινομήσει τις διάφορες χώρες με βάση τους δείκτες ανισότητας και να τις

κατανείμει σε ομάδες.

Να διερευνήσει τη σχέση της ανισότητας με πλήθος άλλων μεταβλητών

συγκρίνοντας μεταξύ τους τις ταξινομημένες με βάση τους δείκτες ανισότητας χώρες

ως προς τα αποτελέσματα μέτρησης των μεταβλητών αυτών.

9

Στις ενότητες που ακολουθούν γίνεται μία σύντομη αναφορά και περιγραφή των

σημαντικότερων θεωριών ερμηνείας της οικονομικής ανισότητας με βάση τη βιβλιογραφία.

Κατόπιν, παρουσιάζεται η μεθοδολογία ανάλυσης και προσδιορισμού των δεικτών μέτρησης

και των μεταβλητών που χρησιμοποιούμε για την εξέταση του φαινομένου. Στο κύριο μέρος,

εκθέτονται τα αποτελέσματα της έρευνας και γίνεται προσπάθεια ερμηνείας των σχετικών

δεδομένων. Τέλος, παρατίθενται τα βασικά μας συμπεράσματα με βάση τα στοιχεία και

ευρήματα που προέκυψαν.

10

A. Οικονομική ανισότητα και διαθέσιμο εισόδημα: Ορισμοί, θεωρητικές προσεγγίσεις και

ερευνητικές υποθέσεις.

1. Ορισμοί

Η κλασική θεώρηση διερμηνείας της οικονομικής ανισότητας αντιμετώπισε το φαινόμενο

μέσω της λειτουργικής διανομής του εισοδήματος (Smith, Malthus, Ricardo), στο πλαίσιο της

οποίας εξετάζεται το πως κατανέμεται το εισόδημα μεταξύ των κύριων παραγωγικών

συντελεστών (φύση, εργασία, κεφάλαιο). Αντίθετα, οι σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις

αντιμετωπίζουν την οικονομική ανισότητα εκκινώντας από τον τρόπο με τον οποίο

κατανέμεται το εισόδημα μεταξύ ατόμων των ίδιων ή και διαφορετικών, κοινωνικών τάξεων

και ομάδων (Υφαντόπουλος et al, 2009), επιτρέποντας με αυτό τον τρόπο τον προσδιορισμό

πλήθους άλλων παραγόντων που συνεκτιμώνται τόσο στην ερμηνεία όσο και στις

προτεινόμενες μεθόδους άμβλυνσης του φαινομένου. Έτσι, στη σύγχρονη θεώρηση, στοιχεία

όπως η παραγωγική διάρθρωση, η δομή και οργάνωση των συστημάτων υγείας και

κοινωνικής ασφάλισης, οι δομές κοινωνικής προστασίας μιας χώρας, η εκπαίδευση, οι

ατομικές ικανότητες-δεξιότητες, η υιοθέτηση καινοτομιών, αλλά και εξωγενείς με την αγορά

παράγοντες, όπως οι πόλεμοι, η εκτεταμένη διαφθορά κ.λπ. μπορεί να αποτελούν κρίσιμες

μεταβλητές ενίσχυσης ή άμβλυνσης της ανισότητας στη διανομή του παραγόμενου

εισοδήματος (Υφαντόπουλος et al, 2009).

Κατά συνέπεια, η συμμετοχή του πληθυσμού στην κοινωνική ευημερία συνδέεται όχι μόνο

με την αύξηση του παραγόμενου εισοδήματος, αλλά και με τη διασφάλιση της αναδιανομής

του, με τρόπο ώστε αυτοί που βρίσκονται στα κατώτερα εισοδηματικά επίπεδα να ανέλθουν

στη σχετική κλίμακα το γρηγορότερο δυνατόν.

Στο πλαίσιο αυτό, η ανισότητα εκλαμβάνεται ως ένα χαρακτηριστικό, μία ιδιότητα ή η

διασπορά της κατανομής του προσωπικού εισοδήματος που συνιστά έναν αξιόπιστο δείκτη

εκτίμησης της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας (Μπαλούρδος, Υφαντόπουλος, 2007).

Αναφέρεται, κατ’ αρχήν, στον τρόπο με τον οποίο διανέμεται το εισόδημα (πλούτος) που

παράγεται μέσα σε έναν οικονομικά, κοινωνικά, και γεωγραφικά, ορισμένο χώρο (άτομο,

νοικοκυριό, αγορά, κράτη, γεωγραφικές περιοχές, υπερεθνικές ενώσεις).

Ποιος όμως είναι ο ορισμός του προσωπικού εισοδήματος; Παρά την πλειάδα διαφορετικών

ορισμών που απαντά κανείς στη βιβλιογραφία, όλοι φαίνεται ότι συμφωνούν σε τρεις

βασικές συνιστώσες της έννοιας του προσωπικού εισοδήματος (Υφαντόπουλος et al 2009):

1. Το εισόδημα από εργασία (μισθοί/ημερομίσθια, εισόδημα από αυτοαπασχόληση)

2. Το εισόδημα από περιουσία (πρόσοδοι, τόκοι, μερίσματα)

3. Το εισόδημα από μεταβιβαστικές πληρωμές (συντάξεις, επιδόματα,

φοροαπαλλαγές).

Αφαιρώντας από το παραπάνω εισόδημα τους φόρους και τις ασφαλιστικές και άλλες

εισφορές και κρατήσεις, προκύπτει το προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα (disposable income).

Η μονάδα που λαμβάνεται ως στοιχείο μέτρησης και αναφοράς είναι το άτομο, το νοικοκυριό

και τέλος, η κοινωνική ομάδα.

Η παρούσα μελέτη επεξεργάζεται τα διάφορα στοιχεία του εισοδήματος επιχειρώντας

συγκρίσεις μεταξύ χωρών ή ομάδων χωρών. Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν, χρησιμοποιείται το

11

μέτρο του προσωπικού ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος (equivalised disposable

income) που υπολογίζεται ως το συνολικό καθαρό εισόδημα ανά νοικοκυριό (μετά την

αφαίρεση φόρων και εισφορών), το οποίο στη συνέχεια επιμερίζεται κατ΄ άτομο με βάση τη

σχετική κλίμακα ισοδυναμίας του Ο.Ο.Σ.Α. 3

2. Θεωρητικές προσεγγίσεις

Λόγω της συνθετότητας και του υψηλού βαθμού αλληλεξάρτησης των διαφόρων

παραγόντων που επηρεάζουν την οικονομική ανισότητα, η οικονομική θεωρία δεν έχει

ακόμη προτείνει μία ενιαία και γενικά αποδεκτή θεωρία διανομής του εισοδήματος. Τα

περισσότερα υποδείγματα εστιάζουν κυρίως στις ανισότητες που αφορούν στα εισοδήματα

από απασχόληση και επικεντρώνονται σε μερικού χαρακτήρα προσεγγίσεις που αφορούν

στην προσφορά και ζήτηση της αγοράς εργασίας (Υφαντόπουλος et al 2009).

Βασικές νεοκλασικές προσεγγίσεις της προσωπικής διανομής του εισοδήματος αποτελούν οι

θεωρίες της ατομικής επιλογής που περιλαμβάνουν τη θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου,

των εξισωτικών διαφορών, της αποδοτικότητας των αμοιβών και της προσέγγισης των

συλλογικών διαπραγματεύσεων (Υφαντόπουλος et al 2009).

Πολύ συνοπτικά:

Η θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου αναπτύχθηκε αρχικά από τους Smith και Petty και

επεκτάθηκε και συμπληρώθηκε από τους Schultz, Mincer και Becker, τονίζει την αξία των

ανθρώπινων ικανοτήτων και εργασιακών δεξιοτήτων και συναρτά τη διαφοροποίηση των

αμοιβών, με την ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου. Αυτή με τη σειρά της, εξαρτάται τόσο

από τα χρόνια εκπαίδευσης όσο από την επιλογή ή τη μη επιλογή κατάρτισης και

εξειδίκευσης, στοιχεία τα οποία υπό προϋποθέσεις οδηγούν σε καλύτερες αμοιβές και

υψηλότερα εισοδήματα. Σε κάθε περίπτωση, το άτομο έχοντας γνώση των δεδομένων, είναι

σε θέση να επιλέξει την ανάπτυξη της ποιότητας του προσωπικού του, ανθρώπινου

κεφαλαίου, επενδύοντας στη γνώση, την εκπαίδευση και την απόκτηση δεξιοτήτων,

υπολογίζοντας εκ των προτέρων τις επιλογές που μπορούν μεγιστοποιήσουν την παρούσα

αξία. Τέλος, η πρόσκτηση εμπειρίας που αποκτάται κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου

αποτελεί για την απόκτηση εισοδήματος παράγοντα αρχικά αυξητικό (ως αποτέλεσμα της

αρχικής επένδυσης του ατόμου στο ανθρώπινο κεφάλαιο) που ακολουθεί όμως μετά από

ένα υψηλό σημείο περίπου στις ηλικίες 40-50 του εργασιακού του βίου, φθίνουσα πορεία.

Η θεωρία των εξισωτικών διαφορών, υποστηρίζει ότι οι θέσεις εργασίας που είναι δύσκολες

ή μη επιθυμητές, έχουν υψηλό βαθμό δυσκολίας μάθησης ή έντασης χρόνου ως προς τη

μάθηση, συνεπάγονται μερική ή εποχική απασχόληση, έχουν υψηλό βαθμό ευθύνης και

κατά συνέπεια κινδύνου και τέλος, χαμηλή πιθανότητα επιτυχίας, αντισταθμίζουν τα

μειονεκτήματά τους αυτά, προσφέροντας υψηλότερες αμοιβές έναντι θέσεων που ενέχουν

καλύτερες συνθήκες εργασίας, ευκολία μάθησης, σταθερότητα, απουσία ευθύνης και υψηλή

πιθανότητα επιτυχούς διεκπεραίωσης των καθηκόντων.

Η θεωρία της αποδοτικότητας των αμοιβών που εστιάζει στην παροχή υψηλότερων αμοιβών

εκ μέρους των εργοδοτών, οι οποίες λειτουργούν ως κίνητρο προσέλκυσης των ικανότερων

3 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:Equivalised_disposable_income

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:Equivalised_disposable_income

12

και παραγωγικότερων εργαζομένων, μειώνουν το κόστος στελέχωσης και

ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης και αντισταθμίζουν το κόστος επίβλεψης με το υψηλότερο

κόστος ευκαιρίας που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι από την πιθανή απώλεια της θέσης.

Η θεωρία των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η οποία υποστηρίζει ότι οι άτυπες ή τυπικές

θεσμοθετημένες διαπραγματεύσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων για τη διαμόρφωση

του ελάχιστου ύψους των αμοιβών των τελευταίων που συνδέεται με την οριακή

παραγωγικότητα της εργασίας. Οι συμφωνίες αυτές μειώνουν την ανασφάλεια και στις δύο

πλευρές αφού οι απασχολούμενοι γνωρίζουν τα όρια των αμοιβών τους ενώ οι εργοδότες σε

συνθήκες υπερπροσφοράς των αγαθών μπορούν να επιλέξουν αντί της μείωσης του

επιπέδου των τιμών την υιοθέτηση ευέλικτων εργασιακών πρακτικών.

Στον αντίποδα των θεωριών της νεοκλασικής σχολής αναπτύχθηκαν οι θεωρίες της

κατατμημένης αγοράς εργασίας (Doeringer, Plore, Edwards, Reich, Gordon), οι οποίες

εστιάζουν στη δομή της αγοράς αυτής αντί να αποδίδουν τις διακρίσεις που υφίστανται στη

διαφοροποίηση των ατομικών χαρακτηριστικών, του επιπέδου εκπαίδευσης, των

ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Η βασική διάκριση που γίνεται εδώ είναι αυτή μεταξύ

πρωτεύουσας/κύριας και δευτερεύουσας αγοράς εργασίας, όπου η πρώτη περιλαμβάνει

δυναμικές και επικερδείς επιχειρήσεις, σταθερότητα απασχόλησης, υψηλότερες αμοιβές και

δυνατότητες εξέλιξης ενώ η δεύτερη, αφορά ασταθείς και αδόμητες θέσεις χωρίς

δυνατότητες εξέλιξης και χαμηλές αμοιβές. Η αγορά εργασίας δεν είναι ενιαία και

ανταγωνιστική και δεν προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους προκειμένου να επωφεληθούν της

εκπαίδευσης, της κατάρτισης και των ικανοτήτων τους. Για τους υποστηρικτές της θεωρίας

αυτής η πρωτεύουσα αγορά εργασίας ρυθμίζεται από πρωτίστως από θεσμικούς

παράγοντες, τα συνδικάτα συμβάλλουν στην παγίωση καταστάσεων που ευνοούν τους ήδη

απασχολούμενους ενώ άτομα με συγκρίσιμα, ισοδύναμα προσόντα, αμείβονται πολύ

διαφορετικά ανάλογα με το εάν απασχολούνται στην κύρια ή τη δευτερεύουσα αγορά.

Στην ίδια κατεύθυνση περισσότερο ριζοσπαστικές προσεγγίσεις ασκούν κριτική στις

νεοκλασικές θεωρήσεις της διανομής υπό μία καθαρά μαρξιστική οπτική, εκλαμβάνοντας την

κατάτμηση της αγοράς εργασίας και της εργατικής δύναμης ως το αποτέλεσμα της ιστορικής

διαδικασίας ανάπτυξης και αναπαραγωγής των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Οι

εργοδότες συστηματικά προωθούν και στηρίζουν την κατάτμηση της αγοράς εργασίας, μέσω

της οποίας διασφαλίζουν τελικά τη διαίρεση της εργατικής δύναμης και την επιβολή τους σε

αυτήν (Υφαντόπουλος et al, 2009).

Τέλος, εξέχουσα θέση στη θεωρία προσωπικής διανομής του εισοδήματος και στις

προσπάθειες μελέτης του φαινομένου της οικονομικής ανισότητας κατέχει η προσέγγιση του

Kuznets (1953, 1963) και η θεωρία του δυαδικού τομέα της οικονομίας. Ο Kuznets

βασιζόμενος σε εμπειρικά ευρήματα απέδειξε ότι η ανισότητα συνδέεται με τη μακροχρόνια

οικονομική ανάπτυξη δεδομένου ότι η διανομή του εισοδήματος είναι περισσότερο άνιση

κατά τα αρχικά στάδια της ανάπτυξης (λόγω της υπερβολικής συγκέντρωσης των

αποταμιεύσεων) ενώ μειώνεται σταδιακά με τη μετάβαση της οικονομίας από το

παραδοσιακό και το βιομηχανικό, στο μετα-βιομηχανικό στάδιο. Η οικονομία σταδιακά

απελευθερώνει συσσωρευμένους πόρους και πλεονάσματα μέσω των πολιτικών

αναδιανομής ενώ παράλληλα, προωθεί την αύξηση της κοινωνικής κινητικότητας και την

απόδοση μεγαλύτερης βαρύτητας στα εισοδήματα από εργασία. Στο ίδιο θεωρητικό πλαίσιο,

η οικονομία διακρίνεται σε δύο τομείς: τον παραδοσιακό και το σύγχρονο καπιταλιστικό

13

τομέα. Ο πρώτος απορροφά κεφάλαιο για την παραγωγή αγαθών που συνδέονται με την

επιβίωση του πληθυσμού ενώ ο δεύτερος «θυσιάζει» κεφάλαιο προσδοκώντας μελλοντικά

κέρδη που θα εντείνουν τη συσσώρευσή του. Για τον Kuznets η εκροή του εργατικού

δυναμικού από τον παραδοσιακό στο μη παραδοσιακό τομέα της οικονομίας αποτελεί

συνθήκη μελλοντικής ανάπτυξης και μπορεί να βοηθήσει μία χώρα να περιέλθει σε

κατάσταση αυτόνομης οικονομικής εξέλιξης. Η ανισότητα αρχίζει να φθίνει, όταν εισάγονται

διαρθρωτικές μεταβολές της οικονομίας, η οποία πλέον χαρακτηρίζεται από συνεχή

εκβιομηχάνιση, αστικοποίηση και εκσυγχρονισμό του αγροτοδιατροφικού τομέα.

Αντίστοιχες προσαρμογές πραγματοποιούνται παράλληλα στα επαγγέλματα, στα επίπεδα

εκπαίδευσης κ.λπ. ενισχύοντας και διατηρώντας τη δυναμική της αναπτυξιακής μετάβασης

(Υφαντόπουλος et al, 2009).

Η εμπεριστατωμένη παρουσίαση της κριτικής που έχει ασκηθεί στις παραπάνω θεωρητικές

προσεγγίσεις, παρότι γόνιμη και εξαιρετικά αποκαλυπτική, εκφεύγει κατά πολύ του

αντικειμένου της παρούσης, δεδομένου ότι απαιτεί εκτεταμένη και πολυδιάστατη έρευνα.

Μία σύντομη ωστόσο, αναφορά επιβάλλεται να γίνει για λόγους πληρότητας. Έτσι από την

πλευρά των νεοκλασικών η κύρια κριτική που ασκείται στην προσέγγιση της δυαδικής

αγοράς εργασίας (πρωτεύουσας/κύριας και δευτερεύουσας) συνοψίζεται στο ότι η ύπαρξη

κατάτμησης, η υποαπασχόληση στη δευτερεύουσα αγορά εργασίας και η χαμηλή

κινητικότητα των εργαζομένων ανάμεσα στις δύο αγορές δεν υποστηρίζεται επαρκώς από τα

διαθέσιμα δεδομένα. Αντίθετα από την πλευρά των εναλλακτικών θεωρητικών, η βασική

κριτική που ασκείται στα υποδείγματα της ατομικής επιλογής αφορούν στην αδυναμία

πλήρους γνώσης των δεδομένων από τα άτομα και ανεπαρκούς ή μη ακριβούς εκτίμησης της

παρούσας αξίας των επιλογών τους, αλλά και στο γεγονός ότι η εκπαίδευση δεν αποτελεί

παράγοντα μείωσης της ανισότητας, αλλά κυρίως παράγοντα αναπαραγωγής των ταξικών

διαφορών που συνδέεται με τις άνισες δυνατότητες πρόσβασης των ατόμων στη γνώση και

κατά συνέπεια με περιορισμένες ευκαιρίες προσωπικής εξέλιξης και ένταξης σε

αποδοτικότερες θέσεις απασχόλησης (Υφαντόπουλος et al, 2009).

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει γενικότερα αποδεκτό ότι η εισοδηματική ανισότητα συνδέεται

στενά με πολλαπλά κοινωνικά προβλήματα, όπως λ.χ. το φαινόμενο της φτώχειας και του

κοινωνικού αποκλεισμού. Η έννοια του κοινωνικού αποκλεισμού έχει στη σχετική

βιβλιογραφία ένα δυναμικό και πολυδιάστατο χαρακτήρα. Οι Teague and Wilson (1995)

όρισαν την έννοια υπό μία διευρυμένη οπτική προτείνοντας ότι: Με τον κοινωνικό

αποκλεισμό δεν εννοούμε μόνο μία στατική κατάσταση ανισότητας, αλλά κυρίως ένα σύνολο

δυναμικών διαδικασιών εντός της αγοράς εργασίας και του προνοιακού συστήματος, μέσω

των οποίων άτομα, οικογένειες ακόμη και κοινωνικές ομάδες, ωθούνται ή εξαναγκάζονται να

παραμένουν στο κοινωνικό περιθώριο. Υπό αυτήν την έννοια ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν

περιλαμβάνει μόνο την υλική στέρηση αλλά κυρίως, την αποστέρηση των ευκαιριών πλήρους

συμμετοχής στην κοινωνική ζωή.4

Στη σύγχρονη βιβλιογραφία φαίνεται να έχει επιτευχθεί μία ευρύτερη συμφωνία των

κοινωνικών επιστημόνων διαφόρων επιστημονικών κλάδων, γύρω από τα χαρακτηριστικά

του κοινωνικού αποκλεισμού [Room (1995), Atkinson (1998), Sen (2000), Atkinson et al

(2002), στο Τσακλόγλου και Παπαδόπουλος, 2006]: Σύμφωνα με τις θεωρήσεις αυτές, ο

4 Civic Forum: Aregional strategy for Social Inclusion, May 2002, http://cain.ulst.ac.uk/dd/papers/ddcf02.pdf.

http://cain.ulst.ac.uk/dd/papers/ddcf02.pdf

14

κοινωνικός αποκλεισμός είναι ένα φαινόμενο πολυδιάστατο που δημιουργεί σοβαρές

στερήσεις σε πολλαπλά επίπεδα, απομακρύνει όσους τον βιώνουν από τα πρότυπα

κοινωνικής διαβίωσης και μπορεί να προκληθεί τόσο από την ατομική έλλειψη υλικών και

άυλων πόρων, όσο και από ανεπαρκείς ή μη ικανοποιητικές κοινωνικές μέριμνες, έχοντας ως

αποτελέσματα την απώλεια της προοπτικής για το μέλλον, την έλλειψη κοινωνικής

συμμετοχής και τελικά, την απώλεια της κοινωνικής συνοχής.

Η αντιμετώπιση του φαινομένου συνδέεται στενά με την προστασία των κοινωνικών

δικαιωμάτων, προκρίνοντας πολιτικές ίσων ευκαιριών πρόσβασης σε μερικές κρίσιμες

κοινωνικο-οικονομικές περιοχές, όπως η αγορά εργασίας, η στέγαση, η κοινωνική

προστασία, η εκπαίδευση και η υγεία.

Ένας από τους πρώτους μελετητές που ασχολήθηκαν με το ζήτημα των οικονομικών της

υγείας στην μεταπολεμική περίοδο, ήταν ο Kenneth Arrow με το άρθρο του Uncertainty and

the welfare economics of medical care, το οποίο δημοσιεύτηκε στο American Economic

Review το 1963. Μέσω του άρθρου αυτού. ο Arrow ανέδειξε για πρώτη φορά τις αδυναμίες

της ελεύθερης αγοράς να διασφαλίσει μία άριστη κατανομή στους πόρους υγείας και

πρότεινε την ανάγκη ύπαρξης ενός μηχανισμού κρατικής παρέμβασης προκειμένου να

καλυφθούν τα κενά που δημιουργεί η αγορά (Υφαντόπουλος, 2006). Το 1978 στο

πανεπιστήμιο του York στη Βρετανία δημιουργήθηκε τμήμα για τα οικονομικά της υγείας,

όπου καλλιεργήθηκαν οι πρώτες ιδέες για τα χαρακτηριστικά του αγαθού, την κατανομή των

πόρων, την οικονομική αξιολόγηση της λειτουργίας, τη μέτρηση της απόδοσης και της

ισότητας των συστημάτων υγείας, καθώς και τη συγκριτική αξιολόγηση των συστημάτων των

χώρων της Ε.Ε. (Υφαντόπουλος, 2006).

Ειδικότερα από τη σκοπιά της σχέσης ανισότητας και υγείας που μας ενδιαφέρει εδώ, αυτή

προσέλκυσε το επιστημονικό ενδιαφέρον ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 με την

κλασική πλέον μελέτη του Sir Douglas Black, The Black Report (1981), η οποία μελετούσε τις

αιτίες θανάτου με βάση την κοινωνική τάξη και ανέδειξε τη στενή σχέση μεταξύ χαμηλών

εισοδημάτων και συχνότητας θανάτων. Το ζήτημα της ισότητας στην υγεία έχει ωστόσο,

πολυπαραγοντικό χαρακτήρα, δεδομένου ότι η υγεία δεν εξαρτάται μόνο από βιολογικούς

παράγοντες, αλλά και από τις επιλογές των ατόμων, τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας,

το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και φυσικά, τη δομή της κοινωνικής και οικονομικής

οργάνωσης. Ακόμη περισσότερο που το μέγεθος των ανισοτήτων ποικίλει από χώρα σε χώρα

ενώ χώρες με ισχυρά συστήματα κοινωνικής πρόνοιας και προστασίας φαίνεται να

αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά τα φαινόμενα της ανισότητας στο συγκεκριμένο πεδίο

(Υφαντόπουλος, 2006). Η σημασία της ισότητας στο δικαίωμα στην υγεία, έχει αναγνωριστεί

από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (1980) ως θεμελιακή και ουσιαστική αρχή της

κοινωνικής πολιτικής των κρατών και αφορά σε ίσες ευκαιρίες υγείας, ισότητα πρόσβασης

στις υπηρεσίες υγείας, γεωγραφική ισότητα, ίσες παροχές για ίσες ανάγκες κ.λπ.

(Υφαντόπουλος, 2006).

Πρωτύτερα, η Ε.Ε. θεσμοποίησε σε επίπεδο αρχών τη σημασία του ζητήματος με το άρθρο

152 της Συνθήκης του ‘Άμστερνταμ, ορίζοντας ως κύριο στόχο της Ε.Ε. τη βελτίωση της

δημόσιας υγείας, την πρόληψη των ασθενειών, την ενημέρωση και διαπαιδαγώγηση του

κοινού, την αποτροπή κινδύνων και την υιοθέτηση ενιαίας στρατηγικής για τη δημόσια υγεία,

η οποία άρχισε να εξειδικεύεται από το 2000 (Λισσαβώνα), με την υιοθέτηση της

μεθοδολογίας «ανοικτού συντονισμού» που προάγει τις εταιρικές σχέσεις μεταξύ των

15

φορέων που εμπλέκονται στην υγεία, την κοινωνική πρόνοια, το συνταξιοδοτικό σύστημα

κ.λπ.. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ (2001), υιοθετήθηκαν οι βασικοί άξονες-

στόχοι της πολιτικής υγείας στον ενωσιακό χώρο, που επικεντρώνονται στη διασφάλιση της

προσπέλασης όλων των πολιτών στο σύστημα περίθαλψης, ανεξάρτητα από οικονομικά ή

κοινωνικά κριτήρια, στην ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών και στην οικονομική

βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας. Δημιουργήθηκε έτσι ένα Ευρωπαϊκό Υγειονομικό

Μοντέλο που σηματοδότησε μία νέα πολιτική στο χώρο της υγείας, η οποία βασίζεται στην

αλληλεξάρτηση ισότητας, ποιότητας και οικονομικής αποδοτικότητας στο συγκεκριμένο

τομέα (Υφαντόπουλος, 2006).

Οι Wilkinson και Pickett (2009), στο ευρέως πλέον γνωστό έργο τους The Spirit Level,

προσεγγίζοντας το φαινόμενο της ανισότητας από την σκοπιά της υγείας, διαπιστώνουν ότι

η ανισότητα προκαλεί πολλαπλά κοινωνικά προβλήματα σε διάφορους τομείς της κοινωνικής

ζωής, όχι μόνο στις υπανάπτυκτες, αλλά και στις αναπτυγμένες χώρες. Προβλήματα υγείας

και κοινωνικής περιθωριοποίησης είναι περισσότερο συχνά σε χώρες με υψηλή

εισοδηματική ανισότητα. Η τελευταία λειτουργεί διαιρετικά για την κοινωνία επηρεάζοντας

τη δυνατότητα των ατόμων να συναισθάνονται τους άλλους και να επιδεικνύουν

«εμπάθεια».

Σύμφωνα με την ανάλυσή τους, οι πολιτικές κοινωνικής προστασίας που διαμορφώνονται

στη βάση των συνεχώς μεταβαλλόμενων ορίων της φτώχειας δεν μπορούν να

αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα κοινωνικά προβλήματα, δεδομένου ότι δεν εστιάζουν

στα αίτια αλλά στα αποτελέσματα που επιφέρει η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός.

Αντίθετα, η συστηματική έρευνα και η επιβεβαίωση των δυσμενών κοινωνικών επιπτώσεων

της ανισότητας, αποτελεί όχι μόνο εργαλείο κατανόησης των αιτιωδών σχέσεων που τη

διέπουν, αλλά και ευκαιρία υλοποίησης πολιτικών που θα αμβλύνουν το φαινόμενο,

αυξάνοντας την κοινωνική συμμετοχή και συνοχή (Wilkinson και Pickett, 2009).

Μία ολοκληρωμένη μελέτη της ανισότητας στην υγεία απαιτεί όπως είδαμε

πολυπαραγοντική ανάλυση η οποία εκφεύγει των ορίων της παρούσας. Εμείς στην

προσέγγισή μας, επιχειρούμε να περιγράψουμε, σε γενικές γραμμές, κάποιες από τις όψεις

της σύνδεσης του φαινομένου της εισοδηματικής ανισότητας με τα προβλήματα υγείας και

τις παροχές κοινωνικής προστασίας στις χώρες αναφοράς.

3. Η ερευνητική υπόθεση

Τα όσα ήδη αναφέρθηκαν προσδιορίζουν μία γενική προσέγγιση του φαινομένου της

οικονομικής ανισότητας και των θεωριών προσωπικής διανομής του εισοδήματος.

Συνδέοντας λοιπόν τις γενικές θεωρητικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις με τα εμπειρικά

δεδομένα, θεωρούμε δόκιμο και επιστημονικά αποδεκτό να διατυπώσουμε μια ερευνητική

υπόθεση, η οποία δεν φιλοδοξεί να έχει θεωρητική βαρύτητα αλλά αποκλειστικά

περιγραφικό χαρακτήρα αξιοποιώντας ένα σύνολο επιλεγμένων δεδομένων.

Έτσι, η βασική ερευνητική υπόθεση από την οποία ξεκινά η ανάλυσή μας είναι η εξής: «Ποιες

είναι οι βασικές μεταβλητές με τις οποίες συνδέεται θετικά το φαινόμενο της

εισοδηματικής ανισότητας στις χώρες της Ε.Ε. και του Ε.Ο.Χ. με βάση τα στοιχεία της

περιόδου 2005-2012 και πως διαμορφώνεται η σχέση αυτή;».

Στην προσπάθεια εξειδίκευσης της υπόθεσης αυτής, διατυπώθηκαν επιμέρους υποθέσεις,

στη βάση των οποίων η ανισότητα επιχειρείται να συσχετισθεί θετικά ή αρνητικά με

16

διάφορες μεταβλητές όπως: η δημοσιονομική πολιτική, οι επενδύσεις, η ανεργία, ο κίνδυνος

φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, η φορολογική πολιτική, η διάρθρωση και το ύψος

των ασφαλιστικών εισφορών, οι συντάξεις, η πολιτική κοινωνικής προστασίας και παροχών,

το εκπαιδευτικό επίπεδο, η κατάσταση υγείας του πληθυσμού, το προσδόκιμο ζωής, η

παιδική θνησιμότητα, η συμβολή των παραγωγικών τομέων στο παραγόμενο εισόδημα.

Β. Μεθοδολογία

1. Πληθυσμός και δεδομένα

Ο στατιστικός πληθυσμός που μελετάται στην παρούσα ανάλυση, δηλαδή το σύνολο των

στατιστικών μονάδων, είναι ο πληθυσμός των χωρών της Ε.Ε. και του Ε.Ο.Χ. (στο εξής χώρες

αναφοράς). Συνολικά 30 χώρες (28 της Ε.Ε. και δύο του Ε.Ο.Χ. Νορβηγία, Ισλανδία)

μελετώνται, ως προς το φαινόμενο της οικονομικής ανισότητας για την χρονική περίοδο

2005-2012. Τα στατιστικά δεδομένα που χρησιμοποιούνται είναι δευτερογενή. Προέρχονται

δηλαδή από χρονολογικές σειρές δημοσιευμένων από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία

(Eurostat).

Ο έλεγχος των δεδομένων υπήρξε συνεχής καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης ενώ τα

δεδομένα υποβλήθηκαν στην κατάλληλη επεξεργασία (καταχώρηση, ταξινόμηση,

πινακοποίηση, υπολογισμός δεικτών, βασικών μέτρων κεντρικής τάσης και διασποράς,

ομαδοποιήσεις/κατηγοριοποιήσεις, συγκριτικές αναφορές, διαγράμματα/απεικονίσεις,

συσχετίσεις) με το πρόγραμμα λογιστικών φύλλων EXCEL και με το πρόγραμμα στατιστικής

επεξεργασίας SPSS (v. 22).

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα δεδομένα χρειάστηκε να κατηγοριοποιηθούν και να

εισαχθούν σε νέους πίνακες προκειμένου η επεξεργασία τους να είναι σχετικά εύκολη και να

οδηγήσει σε συγκρίσιμα και απεικονίσιμα αποτελέσματα. Οι πίνακες που χρησιμοποιούνται

στην ανάλυση από δευτερογενείς επεξεργασίες, περιλαμβάνονται στο Παράρτημα της

παρούσας. Τέλος, στο ηλεκτρονικό παράρτημα ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει στο

σύνολο των πρωτογενών και δευτερογενών πινάκων δεδομένων, αλλά και σε άλλους,

βοηθητικούς για την επεξεργασία, πίνακες.

2. Μεταβλητές

Η επιλογή των μεταβλητών υπήρξε μία δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Άλλωστε η

οικονομική ανισότητα αποτελεί μία σύνθετη και εξαιρετικά αλληλένδετη έννοια, σε βαθμό

που δύσκολα μπορεί να προσδιορίσει κανείς, με σαφή και πέρα από κάθε αμφισβήτηση

τρόπο, υποθέσεις πιθανής συσχέτισης μεταξύ των διαθέσιμων στοιχείων. Ωστόσο, ακριβώς

αυτή ήταν και η πρόκληση της μελέτης, η οποία προσπαθεί να διερευνήσει τον τρόπο με τον

οποίο η οικονομική ανισότητα συνδέεται με ένα πλήθος μεταβλητών που αφορούν στην

κοινωνική και οικονομική οργάνωση σε ορισμένο χρόνο και χώρο.

Στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνοντας την οικονομική ανισότητα ως την εξαρτημένη μεταβλητή της

μελέτης, επιχειρείται η σύνδεση και η διακρίβωση αιτιωδών σχέσεων με σειρά άλλων

ανεξάρτητων μεταβλητών που αφορούν σε διάφορα πεδία άσκησης της οικονομικής και

κοινωνικής πολιτικής.

Έτσι η οικονομική ανισότητα μελετάται στις χώρες αναφοράς και για τη συγκεκριμένη

χρονική περίοδο (2005-2012), σε σχέση και σύγκριση με τις παρακάτω μεταβλητές:

17

1. Ρυθμός μεταβολής του ΑΕγχΠ.

2. Πρωτογενές έλλειμμα.

3. Επενδύσεις (ποσοστό του ΑΕγχΠ).

4. Ανεργία.

5. Κίνδυνος φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

6. Υλική στέρηση

7. Δαπάνες για την εκπαίδευση (ποσοστό του ΑΕγχΠ).

8. Εκπαιδευτικό επίπεδο.

9. Πρόωρη εγκατάλειψη εκπαίδευσης.

10. Δαπάνες για την υγεία (ποσοστό του ΑΕγχΠ).

11. Προσδόκιμο ζωής.

12. Βρεφική θνησιμότητα.

13. Δυνατότητα πληθυσμού για τη διενέργεια ιατρικών εξετάσεων.

14. Μακροχρόνιοι περιορισμοί σχετιζόμενοι με προβλήματα υγείας.

15. Φόροι (ποσοστό του ΑΕγχΠ).

16. Εισφορές (ποσοστό του ΑΕγχΠ).

17. Εισφορές με βάση την πηγή προέλευσης.

18. Δαπάνες για συντάξεις (ποσοστό του ΑΕγχΠ).

19. Δαπάνες για κοινωνική προστασία (ποσοστό του ΑΕγχΠ).

20. Κοινωνικές μεταβιβάσεις.

21. Συνεισφορά παραγωγικών τομέων στο ΑΕγχΠ (10 τομείς).

3. Προσδιορισμός Δεικτών- Μονάδων μέτρησης

Ο βασικός δείκτης μέτρησης της οικονομικής ανισότητας που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη,

είναι ο συντελεστής Gini που μετρά το βαθμό στον οποίο η κατανομή του εισοδήματος σε

μια χώρα παρεκκλίνει από μία απόλυτα ίση κατανομή (καμπύλη Lorenz). Λαμβάνει τιμές στην

κλίμακα από 0 έως 1, όπου η τιμή 0 ισούται με την απόλυτη ισότητα ενώ η τιμή 1 με την

μέγιστη ανισότητα. Για λόγους εύληπτης παρουσίασης των δεδομένων οι τιμές

απεικονίζονται, κατά κανόνα, στην κλίμακα 0-100 αντί στην κλίμακα 0-1.

Άλλοι δείκτες οι οποίοι προκύπτουν από τη βιβλιογραφία και χρησιμοποιούνται ευρέως από

τους ερευνητές για τη μέτρηση του φαινομένου (Υφαντόπουλος 2008, Υφαντόπουλος et al,

2007, 2009, χρησιμοποιούνται επιλεκτικά σε συγκεκριμένα σημεία της μελέτης, όπου

κρίθηκε ότι μπορούν να βοηθήσουν στην ερμηνεία των στοιχείων. Συγκεκριμένα γίνεται

χρήση:

1. Του λόγου πεμπτημορίων εισοδήματος ή αναλογία S80/S20, που υπολογίζεται ως

η αναλογία του συνολικού εισοδήματος που λαμβάνει το 20% του πληθυσμού με το

υψηλότερο εισόδημα (το πάνω πεμπτημόριο) προς αυτό που έλαβε το 20% του

πληθυσμού με το χαμηλότερο εισόδημα (το κάτω πεμπτημόριο) και εκφράζεται

συνήθως ως ποσοστό του πληθυσμού.

2. Του δείκτη του Theil (Τ) ή μέσης λογαριθμικής απόκλισης για τιμές α=0, 1 και 2, που

μετρά την απόσταση (gap) μεταξύ μέγιστης (maximum) και πραγματικής (actual)

«εντροπίας» (entropy) ενός εισοδηματικού «συστήματος» (στην περίπτωσή μιας

18

ομάδας χωρών), όπου μέγιστη εντροπία σημαίνει πλήρη ισότητα στην κατανομή των

πόρων. Όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση (gap) μεταξύ της μέγιστης και

πραγματικής εντροπίας (redundancy) τόσο μεγαλύτερη είναι η ανισότητα μεταξύ των

διάφορων ατόμων εντός του εισοδηματικού συστήματος. Ο δείκτης λαμβάνει τιμές

από 0-1 και υπολογίζεται ως εξής:

Για τον υπολογισμό του δείκτη του Theil (TT(α=1)), εφαρμόζεται ο τύπος:

𝛵𝛵 =1

𝛮∑ (

𝑥𝑖

�̅�𝑙𝑛

𝑥𝑖

𝜇)𝛮

𝑖=1 (1)

Με τις κατάλληλες απλοποιήσεις ο παραπάνω τύπος (1) διαμορφώνεται ως εξής:

𝛵𝛵 =1

𝛮∑ ⌈

𝑥𝑖(𝑙𝑛 𝑥𝑖− 𝑙𝑛 𝜇)

𝜇⌉𝛮

𝑖=1 (2)

Και συνεπώς προκύπτει:

𝛵𝛵 = ∑ ⌈𝑥𝑖(𝑙𝑛 𝑥𝑖− 𝑙𝑛 𝜇)

𝑁𝜇⌉𝛮

𝑖=1 (3)

Για τον υπολογισμό του δείκτη με α=0 (ΤL(α=0)) ισχύει ο τύπος:

𝛵(𝐿) =1

𝛮∑ (𝑙𝑛

𝜇

𝑥𝑖)𝛮

𝑖=1 (4)

Δηλαδή:

𝛵(𝐿) = ∑(ln 𝜇−ln 𝑥𝑖)

𝑁𝛮𝑖=1 (5)

Ο δείκτης αυτός (5) αποδίδει τη μέση λογαριθμική διακύμανση (Mean Log Deviation

ή MLD).

Τέλος όταν α≠ 0, 1 (TS(α≠ 0, 1), ο δείκτης προκύπτει από τον τύπο:

𝑇(𝑆) = 1

𝑁𝑎(𝑎−1) ∑𝑁

𝑖=1 [(𝑥𝑖

𝜇)

𝛼− 1] (6)

Δηλαδή:

𝑇(𝑆) = 1

𝑁𝑎2−𝛮 ∑𝑁

𝑖=1 [(𝑥𝑖

𝛼

𝜇𝛼 ) − 1] (7)

Συνεπώς λαμβάνουμε:

𝑇(𝑆) = [∑ 𝑥𝑖

𝛼𝑁𝑖=1

𝑁𝑎2𝜇𝛼−𝛮𝜇𝛼] − [1

𝑁𝑎2−𝑁] (8)

Οι τύποι(3), (5) και (8) για α=1, α=0 και α=2 αντίστοιχα, είναι αυτοί που εφαρμόσαμε

στους υπολογισμούς μας.

19

3. Τέλος, του λόγου (L) του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εθνικού εισοδήματος

κάθε χώρας αναφοράς προς το διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα όλων των

χωρών.

Ο συντελεστής Gini (Gini coefficient) και ο δείκτης του Theil, ικανοποιούν τα περισσότερα

από τα αξιωματικά κριτήρια ανισοκατανομής, ήτοι το βαθμό ανισοκατανομής, την

ανεξαρτησία από το μέγεθος του πληθυσμού του δείγματος, την ανεξαρτησία από τις

μονάδες μέτρησης του εισοδήματος και την αρχή της μεταβίβασης (Υφαντόπουλος et al,

2009). Τέλος, ο αριθμητικός μέσος όρος (mean/average) και η διάμεσος (median),

χρησιμοποιήθηκαν ως τα κύρια μέτρα κεντρικής τάσης.

Για τη διενέργεια συσχετίσεων (correlations) μεταξύ των διαφόρων μεταβλητών

χρησιμοποιήθηκε ο συντελεστής συσχέτισης Pearson (r). Όλες οι συσχετίσεις έγιναν με το

στατιστικό πρόγραμμα SPSS (v.22) και τα αποτελέσματά τους παρατίθενται αναλυτικά στο

ηλεκτρονικό Παράρτημα.

Οι μονάδες μέτρησης των διαφόρων μεταβλητών που συνδέονται με τα δεδομένα ποικίλουν

ανάλογα με την περίπτωση των μεταβλητών που εξετάζονται και ορίζονται στους σχετικούς

πίνακες και τα διαγράμματα. Ως γενικό κανόνα αναφέρουμε ότι η μέτρηση των

εισοδηματικών μονάδων εκφράζεται σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power

Standards – PPS) προκειμένου να σταθμίζονται ενιαία και χωρίς διαφοροποιήσεις οι μονάδες

μέτρησης εισοδήματος, ενώ για τις υπόλοιπες μεταβλητές χρησιμοποιούνται μονάδες

μέτρησης που αντιστοιχούν σε συντελεστές είτε με βάση την κλίμακα 0-1 είτε με βάση την

κλίμακα 0-100.

4. Ομαδοποιήσεις χωρών αναφοράς

Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι συγκρίσεις και οι αναγωγές

πραγματοποιήθηκαν για την χρονική περίοδο 2005-2012. Επί των αρχικών δεδομένων και

ανάλογα με τη μεταβλητή και τις μονάδες μέτρησης, υπολογίστηκαν ο μέσος όρος, η

διάμεσος και η μέση τυπική απόκλιση.

Τα νέα συγκεντρωτικά δεδομένα για το σύνολο της υπό εξέταση περιόδου, εισήχθησαν ανά

χώρα αναφοράς σε νέους πίνακες προκειμένου να καταστεί δυνατή η ενιαία επεξεργασία και

εύληπτη παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Οι 30 χώρες αναφοράς κατατάχθηκαν (ranking)

με βάση το δείκτη Gini, σε τρεις διαφορετικές ομάδες:

Πίνακας 1: Κατάταξη των χωρών αναφοράς με βάση τους δείκτες Gini και S80/20 RATIO (ΜΕΑΝ

2005-2012).

Countries RANKING GINI RANKING S80/S20

GINI S80/S20

Slovenia 1 1 23,5 3,38

Sweden 2 3 24,1 3,53

20

Norway 3 6 24,9 3,69

Czech Republic 4 2 25,2 3,51

Slovakia 5 7 25,5 3,73

Finland 6 4 25,9 3,68

Denmark 7 12 26,0 4,01

Iceland 8 5 26,2 3,68

Austria 9 8 26,2 3,80

Netherlands 10 9 26,6 3,86

Hungary 11 10 26,8 3,95

Belgium 12 11 26,9 3,98

Malta 13 13 27,3 4,04

Luxembourg 14 14 27,7 4,09

Germany 15 17 28,7 4,43

France 16 15 29,1 4,28

Croatia 17 19 29,4 4,84

Cyprus 18 16 29,5 4,40

Ireland 19 18 30,6 4,53

Italy 20 22 31,8 5,40

Poland 21 20 32,2 5,31

Estonia 22 21 32,3 5,33

Bulgaria 23 24 32,8 5,84

United Kingdom 24 23 33,1 5,45

Spain 25 28 33,1 6,26

Greece 26 25 33,6 5,98

Romania 27 29 34,1 6,28

Lithuania 28 27 34,6 6,21

Portugal 29 26 35,8 6,18

Latvia 30 30 36,5 6,93 Πηγή: Eurostat και προσωπική επεξεργασία

Με βάση τον παραπάνω πίνακα και για καθαρά περιγραφικούς λόγους, υποθέτουμε ότι οι

χώρες που κατατάσσονται στη σειρά 1-10 παρουσιάζουν σχετικά χαμηλά επίπεδα

ανισότητας, αυτές που κατατάσσονται στη σειρά 11-20 έχουν ένα μέσο επίπεδο ανισότητας

και τέλος, αυτές που κατατάσσονται στη σειρά 21-30 χαρακτηρίζονται από σχετικά υψηλά

επίπεδα ανισότητας. Η ομαδοποίηση αυτή ονομάζεται για τις ανάγκες παράθεσης των

στοιχείων Ομαδοποίηση 1.

Σε ορισμένες περιπτώσεις και για περαιτέρω αναλυτικούς λόγους, χρησιμοποιείται μία

εναλλακτική ομαδοποίηση με βάση γεωγραφικά, οικονομικά και δημοσιονομικά κριτήρια,

αλλά και το χρονικό κριτήριο ένταξης στην Ε.Ε. Έτσι υπό εξέταση χώρες διακρίνονται: στην

Ομάδα Α (Group A): Ισχυρές πολιτικά και βιομηχανικά χώρες, στην Ομάδα Β (Group Β):

Χώρες που αντιμετωπίζουν κρίση και έντονα δημοσιονομικά προβλήματα και στην Ομάδα

Γ (Group C): Χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Η ομαδοποίηση αυτή ονομάζεται για τις

ανάγκες παράθεσης των στοιχείων Ομαδοποίηση 2.

Πίνακας 2: Ομαδοποίηση χωρών με βάση γεωγραφικά, οικονομικά, δημοσιονομικά και χρονικά

κριτήρια

21

Ομάδα 1 «Ισχυρές» πολιτικά και βιομηχανικά χώρες

1. Belgium

2. Denmark

3. Germany

4. France

5. Luxembourg

6. Netherlands

7. Austria

8. Finland

9. Sweden

10. United Kingdom

11. Norway

Ομάδα 2 Χώρες που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα

12. Iceland

13. Ireland

14. Greece

15. Spain

16. Italy

17. Cyprus

18. Portugal

19. Malta

Ομάδα 3 Χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ

20. Croatia

21. Latvia

22. Lithuania

23. Bulgaria

24. Czech Republic

25. Estonia

26. Hungary

27. Poland

28. Romania

29. Slovenia

30. Slovakia

5. Ελλείψεις και προβλήματα

Αρχικά, η έρευνά μας είχε σχεδιαστεί έτσι ώστε να καλύψει την περίοδο 1995-2012, ωστόσο

κατά τη διερεύνηση και συλλογή των στοιχείων κρίθηκε απαραίτητο να περιοριστεί στην

περίοδο 2005-2012, όπου περισσότερα στοιχεία ήταν συμπληρωμένα και διαθέσιμα. Η

Ελβετία ως χώρα του Ε.Ο.Χ. που συμπεριλαμβανόταν αρχικά στο σχεδιασμό, τελικά

εξαιρέθηκε δεδομένου ότι ήταν η χώρα στην οποία υπήρχε εκτεταμένη -έως και παντελής-

έλλειψη στοιχείων για τις περισσότερες από τις μεταβλητές που χρησιμοποιήσαμε στην

ανάλυση και για το σύνολο σχεδόν της υπό εξέταση περιόδου.

Πρόβληματα διαθεσιμότητας δεδομένων εμφανίστηκαν πλην της Ελβετίας και σε άλλες

χώρες, αλλά με διαφορετική ένταση και πάντως μικρότερης έκτασης. Εντονότερο υπήρξε το

πρόβλημα στην περίπτωση της Κροατίας όπου τα διαθέσιμα στοιχεία καλύπτουν μόνο την

τριετία 2010-2012, ενώ σε άλλες χώρες οι ελλείψεις που παρατηρήθηκαν ήταν πολύ

λιγότερες όπως λ.χ. στην περίπτωση της Ρουμανίας (2005-2006), της Βουλγαρίας (2005) και

της Ιρλανδίας (2012).

22

Οι τελευταίες αυτές ελλείψεις κρίθηκε ότι δεν αλλοιώνουν σημαντικά τη συνολική εικόνα

των στοιχείων και των συμπερασμάτων για τη χρονική περίοδο αναφοράς, δεδομένου ότι

όλα τα μέτρα κεντρικής τάσης για την υπό εξέταση περίοδο, εκτιμήθηκαν για κάθε χώρα

ξεχωριστά και αποκλειστικά με βάση τα έτη στα οποία υπήρξαν διαθέσιμα στοιχεία. Επίσης,

σε μερικές περιπτώσεις υπήρχαν εξαιρετικά ελλιπή στοιχεία για το έτος 2012, όχι όμως και

για τα προηγούμενα. Έτσι στις περιπτώσεις αυτές, επιλέξαμε η ανάλυση να γίνει με βάση το

χρονικό διάστημα 2005-2011, αντί του διαστήματος 2005-2012.

Περαιτέρω, στον αρχικό σχεδιασμό προβλεπόταν και η στατιστική επεξεργασία με το

πρόγραμμα STATA, μέσω της οποίας θα καθίστατο δυνατή η εξαγωγή πλέον σύνθετων

δεικτών μέτρησης της ανισότητας, όπως για παράδειγμα ο δείκτης του Atkinson. Δυστυχώς

όμως, τεχνικής φύσεως προβλήματα δεν μας επέτρεψαν να χρησιμοποιήσουμε το

συγκεκριμένο πρόγραμμα για τους λόγους της μελέτης και έτσι περιοριστήκαμε στις

δυνατότητες του EXCEL και του SPSS, μέσω των οποίων μας επιτράπει να αναλύσουμε τα

δεδομένα έως ένα ορισμένο σημείο.

Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθούμε στην προσπάθεια εύρεσης και χρήσης της

πλήρους βάσης δεδομένων της Ευρωπαϊκής Έρευνας Εισοδήματος και Διαβίωσης των

Νοικοκυριών (EU Survey on Income and Living Conditions-SILC), μέσω της οποίας θα

καθίστατο δυνατή η ανάλυση της διάρθρωσης και κατανομής του εισοδήματος εντός των

χωρών αναφοράς για κάθε έτος ξεχωριστά και η περισσότερο ολοκληρωμένη συγκριτική

προσέγγιση των εξεταζόμενων μεγεθών. Αφενός όμως οι αυστηρές διατυπώσεις παροχής

των σχετικών στοιχείων αφετέρου ο απαιτούμενος χρόνος ολοκλήρωσης της διαδικασίας,

κατέστησαν το εγχείρημα αυτό εξ υπαρχής απαγορευτικό.

23

Γ. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων

1. Η ανισότητα στις χώρες αναφοράς

Όπως ήδη έχει αναφερθεί η εισοδηματική ανισότητα εκτιμάται με διάφορους δείκτες. Ο

βασικότερος και πλέον διαδεδομένος δείκτης είναι ο συντελεστής Gini (Gini coefficient) που

μετρά το βαθμό στον οποίο η κατανομή του εισοδήματος σε μια χώρα παρεκκλίνει από μία

απόλυτα ίση κατανομή (καμπύλη Lorenz). Ο συντελεστής Gini πληροί τα βασικά αξιωματικά

κριτήρια των μέτρων της ανισότητας, ήτοι το βαθμό ανισοκατανομής, την ανεξαρτησία από

το μέγεθος του πληθυσμού του δείγματος, την ανεξαρτησία από τις μονάδες μέτρησης του

εισοδήματος και την αρχή της μεταβίβασης. Λαμβάνει τιμές στην κλίμακα από 0 έως 1, όπου

η τιμή 0 ισούται με την απόλυτη ισότητα ενώ η τιμή 1 με την μέγιστη ανισότητα. Για λόγους

εύληπτης παρουσίασης των δεδομένων οι τιμές απεικονίζονται, κατά κανόνα, στην κλίμακα

0-100 αντί στην κλίμακα 0-1.

Στην ανάλυσή μας ο συντελεστής Gini και ο τιμές που αυτός λαμβάνει για την περίοδο 2005-

2012, αποτελεί τον κύριο δείκτη με βάση των οποίο ομαδοποιούνται οι χώρες αναφοράς και

περιγράφονται οι σχέσεις της εισοδηματικής ανισότητας με τις διάφορες μεταβλητές.

Γράφημα 1: Κατάταξη χωρών αναφοράς με βάση των συντελεστή Gini για την περίοδο 2005-

2012 (Ομαδοποίηση 2)

Πηγή: Eurostat και προσωπική επεξεργασία, Παράρτημα Πίνακας 3.

Στο γράφημα 1 απεικονίζεται η κατάταξη των χωρών για την περίοδο 2005-2012 με βάση το

συντελεστή Gini. Η κατάταξη αυτή χρησιμοποιείται σε όλη την έκταση της ανάλυσης είτε

αυτούσια είτε με τη μορφή της κατηγοριοποίησης των χωρών σε ομάδες (ομαδοποίηση 1).

Ο λόγος πεμπτημορίων εισοδήματος ή η αναλογία S80/S20, που υπολογίζεται ως η

αναλογία του συνολικού εισοδήματος που λαμβάνει το 20% του πληθυσμού με το

23,5 24,124,9 25,2 25,5 25,9 26,0 26,2 26,2 26,6 26,8 26,9 27,3 27,7

28,7 29,1 29,4 29,530,6

31,8 32,2 32,3 32,8 33,1 33,1 33,6 34,1 34,635,8

36,5

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

Slo

ven

ia

Swed

en

No

rway

Cze

ch R

epu

blic

Slo

vaki

a

Fin

lan

d

De

nm

ark

Ice

lan

d

Au

stri

a

Net

her

lan

ds

Hu

nga

ry

Be

lgiu

m

Mal

ta

Luxe

mb

ou

rg

Ger

man

y

Fran

ce

Cro

atia

Cyp

rus

Ire

lan

d

Ital

y

Po

lan

d

Esto

nia

Bu

lgar

ia

Un

ite

d K

ingd

om

Spai

n

Gre

ece

Ro

man

ia

Lith

uan

ia

Po

rtu

gal

Latv

ia

GINI RANKING 2005-2012

GINI

24

υψηλότερο εισόδημα (το πάνω πεμπτημόριο) προς αυτό που έλαβε το 20% του πληθυσμού

με το χαμηλότερο εισόδημα (το κάτω πεμπτημόριο) και η σχετική σύνδεση του δείκτη αυτού

με την κατάταξη Gini απεικονίζεται στο γράφημα 2.

Γράφημα 2: Κατάταξη Gini και S80/s20 Ratio για την περίοδο 2005-2012


Από τον πίνακα 1 (βλ. παραπάνω) και το γράφημα 3 προκύπτει ότι η κατάταξη των διαφόρων

χωρών με βάση τους δύο συντελεστές δεν μεταβάλλει σημαντικά τη θέση τους στο σχετικό

πίνακα κατάταξης ανά δεκάδες (Ομαδοποίηση 1). Εξαίρεση αποτελούν η Δανία που

μεταβαίνει από τη δεύτερη στην πρώτη δεκάδα, η Ουγγαρία που μεταβαίνει από την πρώτη

στη δεύτερη, η Ιταλία που εντάσσεται στη δεύτερη από την τρίτη και η Πολωνία που

κατεβαίνει στην τρίτη από την δεύτερη δεκάδα της σχετικής κατάταξης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα αποτελέσματα των επεξεργασιών μας

(γραφήματα 3 και 4, πίνακες 3 και 4) και των σχετικών ομαδοποιήσεων με βάση το δείκτη L,

δηλαδή το λόγο του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εθνικού εισοδήματος κάθε χώρας

αναφοράς προς το διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα όλων των χωρών.

Όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει, ο λόγος αυτός, κατά κανόνα, υπερβαίνει τη μονάδα στις

χώρες που κατατάσσονται στις 20 πρώτες θέσεις της κατάταξης Gini (1,17 για την πρώτη

δεκάδα, 1,11 για τη δεύτερη) ενώ υπολείπεται συστηματικά της μονάδας για τις θέσεις 21-

30, με εξαίρεση το Η.Β. (1,14).

Γράφημα 3: Κατάταξη Gini και L index του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος για την

περίοδο 2005-2012

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

Slo

ven

ia

Swed

en

No

rway

Cze

ch R

epu

blic

Slo

vaki

a

Fin

lan

d

Den

mar

k

Icel

and

Au

stri

a

Ne

the

rlan

ds

Hu

nga

ry

Bel

giu

m

Mal

ta

Luxe

mb

ou

rg

Ge

rman

y

Fran

ce

Cro

atia

Cyp

rus

Irel

and

Ital

y

Po

lan

d

Esto

nia

Bu

lgar

ia

Un

ited

Kin

gdo

m

Spai

n

Gre

ece

Ro

man

ia

Lith

uan

ia

Po

rtu

gal

Latv

ia

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

MEAN GINI INDEX AND S80/20 MEAN RATIO (2005-2012)

MEAN GINI (2005-2012) S80/20 RATIO MEAN (2005-2012)

25




Πηγή: Eurostat και προσωπική επεξεργασία, Παράρτημα Πίνακες3 και 4.

Γράφημα 5: Κατάταξη Gini και κατανομή του μέσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος ανά

πεμπτημόριο για την περίοδο 2005-2012

0,91

1,18

1,54

0,64

0,48

1,111,17

1,21

1,231,24

0,44

1,12

0,88

1,76

1,171,16

0,49

1,201,11

1,00

0,460,49

0,38

1,14

0,830,75

0,23

0,40

0,62

0,38

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40

1,60

1,80

2,00

Slo

ven

ia

Swed

en

No

rway

Cze

ch R

epu

blic

Slo

vaki

a

Fin

lan

d

De

nm

ark

Ice

lan

d

Au

stri

a

Net

her

lan

ds

Hu

nga

ry

Be

lgiu

m

Mal

ta

Luxe

mb

ou

rg

Ger

man

y

Fran

ce

Cro

atia

Cyp

rus

Ire

lan

d

Ital

y

Po

lan

d

Esto

nia

Bu

lgar

ia

Un

ite

d K

ingd

om

Spai

n

Gre

ece

Ro

man

ia

Lith

uan

ia

Po

rtu

gal

Latv

ia

L INDEX OF MEDIAN EQUIVALIZED NET INCOME PPS (2005-2012)


1,171,11

0,48

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40


INEQUALITY RANKING (1-10) MEDIAN INEQUALITY RANKING (11-20) MEDIAN

INEQUALITY RANIKING (21-30) MEDIAN

26



πεμπτημόριο για την περίοδο 2005-2012 (Ομαδοποίηση 1).


Στα γραφήματα 5 και 6 απεικονίζεται η κατανομή του εισοδήματος ανά πεμπτημόριο

(quintile) για την περίοδο αναφοράς. Μπορεί κανείς να διαπιστώσει (γράφημα 5) ότι το

Slo

ven

ia

Swed

en

No

rway

Cze

ch R

epu

blic

Slo

vaki

a

Fin

lan

d

Den

mar

k

Icel

and

Au

stri

a

Ne

the

rlan

ds

Hu

nga

ry

Bel

giu

m

Mal

ta

Luxe

mb

ou

rg

Ge

rman

y

Fran

ce

Cro

atia

Cyp

rus

Irel

and

Ital

y

Po

lan

d

Esto

nia

Bu

lgar

ia

Un

ited

Kin

gdo

m

Spai

n

Gre

ece

Ro

man

ia

Lith

uan

ia

Po

rtu

gal

Latv

ia

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

TOTA

L IN

CO

ME

%

INCOME DISTRIBUTION BY QUINTILES (2005-2012) PPS

5th Q

4th Q

3rd Q

2nd Q

1st Q

9,568,51

6,87

14,7113,56

12,30

18,1917,65 16,88

22,41 22,72 22,91

35,13

37,56

41,05

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

45,00

INEQUALITY RANKING (1-10)MEAN


INEQUALITY RANIKING (21-30) MEAN

1st Q 2nd Q 3rd Q 4th Q 5th Q

27

μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου εισοδήματος μοιράζεται μεταξύ των ατόμων του

πέμπτου πεμπτημορίου (80-100) και αυξάνεται ακόμη περισσότερο όσο ανεβαίνει κανείς

στις σχετικές θέσεις της κατάταξης Gini.

Η ομαδοποίηση της κατάταξης Gini σε δεκάδες (γράφημα 6) είναι περισσότερο

αποκαλυπτική των συνθηκών κατανομής του εισοδήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι η σχέση

κατανομής του εισοδήματος μεταξύ του πρώτου (0-20) και του πέμπτου (80-20)

πεμπτημορίου, διαμορφώνεται, κατά προσέγγιση, σε αναλογία 1 προς 4, για την πρώτη, 1

προς 4,5 για τη δεύτερη και 1 προς 6 για την τρίτη δεκάδα.

Γράφημα 7: Εκτίμηση του δείκτη του Theil (1995-2012)


Τέλος, στο γράφημα 7 παρουσιάζονται οι υπολογισμοί μας για την εκτίμηση του δείκτη του

Theil (α=1, α=2 και α=3) για όλη την χρονική περίοδο από το 1995-2012. Δυστυχώς η έλλειψη

αναλυτικών δεδομένων διάρθρωσης των εισοδημάτων στο εσωτερικό των χωρών αναφοράς

δεν μας επέτρεψε να προχωρήσουμε σε περαιτέρω εκτίμηση της συνεισφοράς της κάθε

χώρας στη συνολική ανισότητα. Ωστόσο, από το σχετικό γράφημα μπορεί κανείς να

διαπιστώσει ότι σταδιακά από το 1995 έως τουλάχιστον και το 2008, η εισοδηματική

ανισότητα φαίνεται να μειώνεται με ελαφρές αυξητικές διακυμάνσεις, ενώ από το 2008 και

έπειτα δείχνει αυξητικές τάσεις, γεγονός που πιθανολογείται ότι σχετίζεται με την οικονομική

κρίση, τα ελλείμματα, την πίεση που ασκείται στα χαμηλά και μέσα εισοδήματα και τις

πολιτικές αναδιανομής του εισοδήματος από τα υψηλότερα στα χαμηλότερα εισοδηματικά

στρώματα.

0,420,41

0,38

0,360,37

0,36

0,330,32

0,310,29

0,280,26

0,23

0,20 0,210,22 0,21 0,22

0,300,29

0,270,26

0,27 0,270,25 0,25 0,24 0,23 0,23

0,220,21

0,19 0,190,20 0,20 0,21

0,510,50

0,49 0,480,49 0,49

0,48 0,48 0,48 0,48 0,48 0,48 0,470,46 0,46

0,47 0,47 0,48

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Theil index (1995-2012)

Theil(α=0) Theil(α=1) Theil(α=2)

28

2. Ανισότητα και ΑΕγχΠ

Στην ενότητα αυτή περιγράφονται τα ευρήματα της ανάλυσης σε συνάρτηση με τη σχέση της

οικονομικής ανισότητας και της εξέλιξης του ΑΕγχΠ για την περίοδο 2005-2012. Όπως μπορεί

να δει κανείς από το γράφημα 8, το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν βαίνει

αυξανόμενο μέχρι και το έτος 2008 για όλες τις χώρες αναφοράς.

Γράφημα 8: Εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2004-

2012 (Ομαδοποίηση 2)


Αντιθέτως, μετά το 2008 το ΑΕγχΠ παρουσιάζει μικρή κάμψη για να επανέλθει σε αυξητική

τάση έως και το 2012, τάση όμως που δεν προκύπτει για την Ομάδα 2 (Group B) της ανάλυσής

μας (Ομαδοποίηση 2), δηλαδή τις χώρες με μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα, οι οποίες

φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο από την οικονομική κρίση. Αυτή η καθυστέρηση

κρατά σε χαμηλότερα επίπεδα τη μέση τάση αύξησης (διάμεσος) του εισοδήματος του

συνόλου των χωρών αναφοράς, η οποία σταθεροποιείται κατά την περίοδο 2009-2012.

Γράφημα 9: Κατάταξη Gini και ρυθμός μεταβολής (%) του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ 2005-2012

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

GDP per capita in European Countries 2004-2012 (MEDIAN PPS)

MEDIAN GDP MEDIAN GDP A MEDIAN GDP B MEDIAN GDP C

29


Στο γράφημα 9, απεικονίζεται η εξέλιξη του ρυθμού μεταβολής (%) του ΑΕγχΠ σε σχέση με

την κατάταξη των χωρών αναφοράς με βάση το δείκτη Gini. Από το γράφημα μπορεί κανείς

να διαπιστώσει ότι δεν προκύπτει εμφανής σχέση μεταξύ της ανισότητας του εισοδήματος

και του μέσου επιπέδου μεταβολής του ΑΕγχΠ για την περίοδο 2005-2012. Πράγματι οι

χώρες με τη μεγαλύτερη μέση αύξηση για την περίοδο αναφοράς (Εσθονία 7,81%, Λιθουανία

10,6%, Βουλγαρία 8,71 %, Λεττονία 9,03%) κατατάσσονται όλες στη σειρά 21-30 της

Ομαδοποίσης 1, με βάση το δείκτη GINI.

Αντιθέτως, οι χώρες που καταλαμβάνουν τις θέσεις 1-20 στη σχετική κατάταξη παρουσιάζουν

ισοδύναμους ρυθμούς αύξησης με εξαίρεση τη Νορβηγία (6,13%) και τη Σλοβακία (5,89%).

Χαρακτηριστικές επίσης είναι οι περιπτώσεις της σχεδόν μηδενικής μεταβολής του ΑΕγχΠ της

Ισπανίας (0,41%) καθώς και η αρνητική της Ελλάδας (-1,51%).

Παρόμοια εικόνα προκύπτει με βάση την Ομαδοποίηση 2 (γράφημα 10). Οι χώρες του πρώην

ανατολικού μπλοκ έχουν τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης (5.89%), γεγονός που

συνδέεται με την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας και την είσοδο επενδυτικών

κεφαλαίων μετά την ένταξή τους στη Ε.Ε. όσο και με τη μετάβαση των οικονομιών τους από

τον παραδοσιακό στο μη παραδοσιακό τομέα (Kuznets).

Γράφημα 10: Ρυθμός μεταβολής (%) του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στις χώρες αναφοράς για την

περίοδο 2005-2012 (Ομαδοποίηση 2)

-4,00

-2,00

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

Slo

ven

ia

Swed

en

No

rway

Cze

ch R

epu

blic

Slo

vaki

a

Fin

lan

d

Den

mar

k

Icel

and

Au

stri

a

Ne

the

rlan

ds

Hu

nga

ry

Bel

giu

m

Mal

ta

Luxe

mb

ou

rg

Ge

rman

y

Fran

ce

Cro

atia

Cyp

rus

Irel

and

Ital

y

Po

lan

d

Esto

nia

Bu

lgar

ia

Un

ited

Kin

gdo

m

Spai

n

Gre

ece

Ro

man

ia

Lith

uan

ia

Po

rtu

gal

Latv

ia

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

GINI RANKING AND GDP MEDIAN CHANGE % (2005-2012)

MEAN GINI (2005-2012) GDP CHANGE % OF PREVIOUS PERIOD MEDIAN (2005-2012)

30


Οι ισχυρές, βιομηχανικές χώρες κρατούν ένα ικανοποιητικό μέσο ρυθμό ανάπτυξης (3,28%)

γεγονός που συνδέεται με την ευκολία πρόσβασης στις αγορές κεφαλαίου και τη δυναμική

των εξαγωγών. Τέλος, οι χώρες με σημαντικά δημοσιονομικά προβλήματα (με προεξάρχουσα

την Ελλάδα), φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο από τη δυσκολία εξεύρεσης κεφαλαίων

και τα δημοσιονομικά τους ελλείματα, γεγονός που αντανακλάται και στους ρυθμούς

ανάπτυξης (1,93%).

Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από το γράφημα 11 που ακολουθεί. Σε αυτό απεικονίζεται

το ύψος των συνολικών επενδύσεων, δημόσιων και ιδιωτικών, που πραγματοποιήθηκαν στις

χώρες αναφοράς (Ομαδοποίηση 2) για την ίδια ως άνω χρονική περίοδο. Από τα στοιχεία

προκύπτει ότι οι ισχυρές, βιομηχανικές χώρες (Group A) παρουσιάζουν κατά κανόνα

χαμηλότερα επίπεδα επένδυσης από ότι οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ οι οποίες

φαίνεται να έχουν αρκετά περιθώρια εκσυγχρονισμού και οικονομικής επέκτασης.

Γράφημα 11: Συνολικές επενδύσεις στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012

(Ομαδοποίηση 2)

-4,00

-2,00

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00

GDP MEDIAN CHANGE % GROUPS A, B, C (2005-2012)

MEDIAN GDP A MEDIAN GDP B MEDIAN GDP C

31


Επίσης, με εξαίρεση την Ισπανία (25,64% του ΑΕγχΠ μέσο ύψος συνολικών επενδύσεων), οι

χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση, παρουσιάζουν σχετική

επενδυτική στασιμότητα.

Ωστόσο, η παραπάνω εικόνα διαφοροποιείται ελαφρά εάν τα στοιχεία αναλυθούν υπό το

πρίσμα της Ομαδοποίησης 1 των χωρών αναφοράς. Στο γράφημα 12 βλέπουμε ότι το ύψος

των συνολικών επενδύσεων στην πρώτη δεκάδα της κατάταξης Gini διαμορφώνεται για τις

περισσότερες χώρες στα ίδια περίπου επίπεδα με τις χώρες που κατατάσσονται στις θέσεις

21-30. Στην άνοδο αυτή συμβάλλουν οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλόκ (Σλοβενία,

Τσεχία, Σλοβακία) που διαμορφώνουν μεγαλύτερους μέσους όρους επενδυτικής

δραστηριότητας και δυναμικής (23,43%, 25,21% και 23,63% αντίστοιχα.

Γράφημα 12: Κατάταξη GINI και συνολικές επενδύσεις 2005-2012

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00

INVESTMENT RATES, GROUPS A, B, C (2005-2012) % OF GDP

GROUP A

GROUP B

GROUP C

32


Γράφημα 13: Συνολικές επενδύσεις στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012



0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

Slo

ven

ia

Swed

en

No

rway

Cze

ch R

epu

blic

Slo

vaki

a

Fin

lan

d

De

nm

ark

Ice

lan

d

Au

stri

a

Net

her

lan

ds

Hu

nga

ry

Be

lgiu

m

Mal

ta

Luxe

mb

ou

rg

Ger

man

y

Fran

ce

Cro

atia

Cyp

rus

Ire

lan

d

Ital

y

Po

lan

d

Esto

nia

Bu

lgar

ia

Un

ite

d K

ingd

om

Spai

n

Gre

ece

Ro

man

ia

Lith

uan

ia

Po

rtu

gal

Latv

ia

GINI RANKING AND INVESTMENT RATES % OF GDP (2005-2012)

INV % OF GDP (2005-2012) MEAN GINI (2005-2012)

21,70

19,47

23,06

17,00

18,00

19,00

20,00

21,00

22,00

23,00

24,00

INV % OF GDP (2005-2012)

INEQUALITY RANKING AND TOTAL INVESTMENT 2005-2012

INEQUALITY RANKING (1-10) MEAN INEQUALITY RANKING (11-20) MEAN


33

Η παραπάνω εικόνα γίνεται πιο καθαρή εάν δει κανείς το γράφημα 13. Εδώ πλέον,

απεικονίζεται καθαρά το γεγονός ότι το ύψος των συνολικών επενδύσεων είναι μεγαλύτερο

στις χώρες 1-10 και 21-30 και μικρότερο στις χώρες που κατατάσσονται στο μέσον της

κατάταξης.

Ωστόσο, και εδώ είναι εμφανές ότι ο μέσος όρος της πρώτης δεκάδας συμπαρασύρεται προς

τα πάνω από τις καλές επιδόσεις των χωρών που ανήκουν στις υπό ανάπτυξη χώρες του

πρώην ανατολικού μπλοκ (Σλοβενία, Τσεχία και Σλοβακία). Περαιτέρω, από κανένα στοιχείο

δεν προκύπτει ότι υφίσταται μίa σαφής θετική σχέση μεταξύ χαμηλών επιπέδων

οικονομικής ανισότητας και συνολικού ύψους των επενδύσεων. Αντίθετα, παρατηρεί

κανείς ότι η ανισότητα είναι υψηλότερη στις χώρες τις τρίτης δεκάδας της σχετικής κατάταξης

όπου παρουσιάζονται ταυτόχρονα οι μεγαλύτεροι ρυθμοί ανάπτυξης και τα υψηλότερα

επίπεδα επενδύσεων.

3. Ανισότητα και δημόσιο έλλειμμα

Είναι ευρέως γνωστό ότι τα υψηλά δημόσια ελλείμματα επηρεάζουν τόσο τη δυνατότητα

άσκησης αναπτυξιακών πολιτικών με τη μορφή δημόσιων επενδύσεων όσο και τις

δυνατότητες άσκησης αναδιανεμητικών πολιτικών. Η κάλυψη των δημοσίων ελλειμμάτων

συνεπάγεται αυξημένες ανάγκες δανεισμού, η εξυπηρέτηση του οποίου κατά κανόνα απαιτεί

υψηλή φορολογία και χαμηλά επίπεδα κοινωνικών δαπανών.

Γράφημα 14: Δημόσιο έλλειμμα στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012



Υψηλά ελλείμματα έχουν ως αποτέλεσμα την ανάσχεση της επενδυτικής δραστηριότητας,

μείωση της κατανάλωσης και συνεπώς, μείωση της συνολικής προσφοράς, αύξηση της

-15,00

-10,00

-5,00

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00

GOVERNMENT DEFICIT % GROUPS A, B, C (2005-2012)

MEDIAN DEFICIT A MEDIAN DEFICIT B MEDIAN DEFICIT C

NO

U.K

.

BL

FR

EE BL

DK FI

SE

ES

GR

IE

34

ανεργίας και μείωση των κρατικών εσόδων, κύκλος που ανατροφοδοτεί τα ελλείμματα μέσω

της αύξησης του δημόσιου δανεισμού και περιορίζει την εφαρμογή πολιτικών αναδιανομής

(π.χ. μέσω της φορολογίας, των κοινωνικών μεταβιβάσεων κ.λπ, Καράγιωργας, 1981). Από

την άλλη πλευρά, ανεκτά επίπεδα ελλειμμάτων συνεπάγονται χαμηλό κόστος δανεισμού,

μείωση των δαπανών εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους και αύξηση των δημοσίων

επενδύσεων, γεγονός που ευνοεί την αναπτυξιακή διαδικασία και συμβάλλει στην

αναστροφή των αρνητικών τάσεων.

Στο γράφημα 14 απεικονίζονται τα δημόσια ελλείμματα στις χώρες αναφοράς με βάση την

Ομαδοποίηση 2 και για το χρονικό διάστημα που καλύπτεται από την παρούσα έρευνα.

Μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι οι ισχυρότερες οικονομικά και πολιτικά χώρες με

εξαίρεση το Η.Β. (-5,55%),το Βέλγιο (-3,10%) και τη Γαλλία (-4,05%), συγκρατούν διαχρονικά

τα ελλείμματα σε σχετικά ανεκτά επίπεδα. Εντύπωση προκαλεί το μεγάλο πλεόνασμα της

Νορβηγίας (14,35%), ενώ διαχρονικά, πλεονάσματα εμφανίζουν η Δανία (0,70%), η Σουηδία

(1.25%) και η Φιλανδία (1.10%). Αντίθετα, όπως θα ανέμενε κανείς, οι χώρες που πλήττονται

περισσότερο από την οικονομική κρίση παρουσιάζουν ελλείμματα άνω του -3% με

«πρωτοπόρες» την Ελλάδα (-9,25%), την Ιρλανδία (-7,80%) και την Ισπανία (-7,05%). Τέλος,

οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ εμφανίζουν μέσα ελλείμματα γύρω από τα επιτρεπτά

όρια της ευρωπαϊκής συνθήκης ενώ οριακά πλεονάσματα έχουν η Βουλγαρία (0,10%) και η

Εσθονία (0,65%).

Γράφημα 15: Δημόσιο έλλειμμα στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012



Ποια όμως είναι η σχέση των υψηλών ελλειμμάτων με την ανισότητα; Στα γραφήματα 15 και

16 βλέπουμε ότι οι χώρες που βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα της σχετικής κατάταξης GINI

-2,53

-3,73

-4,15-4,50

-4,00

-3,50

-3,00

-2,50

-2,00

-1,50

-1,00

-0,50

0,00

GOVERNMENT DEFICIT (2005-2012)



35

(Ομαδοποίηση 1), έχουν σχετικά χαμηλά δημόσια ελλείμματα (με την εξαίρεση της

πλεονασματικής Νορβηγίας, +14,35%) ενώ αντίστοιχα, όσο ανέρχεται κανείς στην κλίμακα

της σχετικής κατάταξης τα ελλείμματα αυξάνονται.

Γράφημα 16: Κατάταξη Gini και Δημόσιο έλλειμμα και 2005-2012 (Ομαδοποίηση 1)


Φαίνεται λοιπόν ότι κατ’ αρχάς, υφίσταται μία θετική σχέση μεταξύ της συγκράτησης των

δημοσίων ελλειμμάτων (ή της ύπαρξης πλεονασμάτων) και σχετικά χαμηλού επιπέδου

εισοδηματικής ανισότητας. Ωστόσο, αυτή καθ’ αυτή η ύπαρξη χαμηλού επιπέδου

ελλειμμάτων ή η επίτευξη πλεονασμάτων δεν πρέπει να μας οδηγεί, κατ΄ανάγκην, στο

παραπάνω συμπέρασμα, χωρίς να έχουν εξεταστεί οι πολιτικές αναδιανομής (βλ.

παρακάτω). Άλλωστε, όπως ήδη έχουμε δει, η διασφάλιση πόρων για τη διενέργεια

επενδύσεων (δημόσιων και ιδιωτικών) μπορεί να οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων της

οικονομικής δραστηριότητας, αλλά δεν εγγυάται ταυτόχρονα και την περισσότερο δίκαιη

κατανομή του παραγόμενου πλούτου.

-15,00

-10,00

-5,00

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

Slo

ven

ia

Swed

en

No

rway

Cze

ch R

epu

blic

Slo

vaki

a

Fin

lan

d

Den

mar

k

Icel

and

Au

stri

a

Ne

the

rlan

ds

Hu

nga

ry

Bel

giu

m

Mal

ta

Luxe

mb

ou

rg

Ge

rman

y

Fran

ce

Cro

atia

Cyp

rus

Irel

and

Ital

y

Po

lan

d

Esto

nia

Bu

lgar

ia

Un

ited

Kin

gdo

m

Spai

n

Gre

ece

Ro

man

ia

Lith

uan

ia

Po

rtu

gal

Latv

ia

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

GINI RANKING AND GOVERNMENT DEFICIT % (2005-2012)

MEAN GINI (2005-2012) GOVERNMENT DEFICIT (2005-2012)

36

4. Ανισότητα και κοινωνική συνοχή

4.1 Ανεργία, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός

Βασική προϋπόθεση για την ισόρροπη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη, είναι η διατήρηση και

δημιουργία θέσεων εργασίας. Η εργασία είναι αυτή που δίνει στα άτομα όχι μόνο το

απαραίτητο εισόδημα για την κάλυψη των πρωταρχικών αναγκών τους, αλλά αποτελεί και

τον κυριότερο ίσως παράγοντα ατομικής και κοινωνικής ολοκλήρωσης, δεδομένου ότι από

αυτήν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό οι ικανότητες του ατόμου να ενσωματωθεί στο

κοινωνικό σύνολο, να αναπτύξει τις ικανότητές του και να καλλιεργήσει τα ιδιαίτερα ταλέντα

και ενδιαφέροντά του. Συνεπώς, η εργασία αποκτά πρωτεύουσα σημασία για την ευημερία

μιας χώρας όχι μόνο γιατί τροφοδοτεί την εξέλιξη της παραγωγικής διαδικασίας

δημιουργώντας την απαραίτητη «ύλη» που είναι δυνατόν να φορολογηθεί, επενδυθεί,

καταναλωθεί και αναδιανεμηθεί, αλλά επίσης, γιατί αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για

τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και την άμβλυνση φαινομένων αποκλεισμού και

κοινωνικής διάλυσης που είναι πολύ πιθανόν να επισύρουν φαινόμενα πολιτικού και

κοινωνικού αυταρχισμού.

Αντίστοιχα, σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή έχει και το φαινόμενο της

φτώχειας, η οποία συνδέεται όχι μόνο με την αποστέρηση μιας σειράς βασικών για την

επιβίωση αγαθών (τροφή, νερό, στέγαση, καλές συνθήκες υγιεινής κ.λπ.), αλλά και με μια

διαδικασία κοινωνικής απόρριψης, αποξένωσης και αποτυχίας διατήρησης του δεσμού

μεταξύ της κοινωνίας και του ατόμου, που επικράτησε στη θεωρία ως ο ορισμός της έννοιας

του κοινωνικού αποκλεισμού (Υφαντόπουλος et al. 2009).

Είναι εύλογο ότι η προσπάθεια προσδιορισμού των αιτιών, των χαρακτηριστικών και των

πιθανών τρόπων μέτρησης και προσδιορισμού πολιτικών αντιμετώπισης των φαινομένων

της ανεργίας και της φτώχειας, αποτελούν αυτοτελή αντικείμενα μιας άλλης ερευνητικής

προσπάθειας, η οποία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της παρούσας. Εμείς, θα

περιορίσουμε την προσπάθειά μας στην περιγραφή της συσχέτισης της ανεργίας και της

φτώχειας με την εισοδηματική ανισότητα στις χώρες αναφοράς και στις βασικές επιπτώσεις

που φαίνεται ότι η τελευταία έχει στα παραπάνω φαινόμενα.

Καταρχάς, από τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας για την περίοδο 2005-2012

προκύπτει ότι η ανεργία και η φτώχεια συνδέονται θετικά με το φαινόμενο της

εισοδηματικής ανισότητας. Συγκεκριμένα, με τη βοήθεια του στατιστικού προγράμματος

SPSS υπολογίσαμε τη συσχέτιση (correlation) των επιπέδων ανεργίας και ανισότητας στις

χώρες αναφοράς με βάση τον συντελεστή Pearson. Ο συντελεστής r λαμβάνει τιμή 0,56,

γεγονός που υποδεικνύει ισχυρή θετική συσχέτιση (γράφημα 17).

Αντίστοιχα, στο γράφημα 18 επιβεβαιώνεται η παραπάνω εικόνα με βάση την Ομαδοποίηση

1. Η ανεργία αυξάνεται προοδευτικά σε σχεδόν γραμμική συσχέτιση με τα επίπεδα

εισοδηματικής ανισότητας λαμβάνοντας τιμές 6,38% για την πρώτη δεκάδα, 8,04% για τη

δεύτερη και 10,43% για την τρίτη. Και παρά το ότι τα δύο φαινόμενα έχουν αμφίδρομη,

αλληλεξαρτώμενη σχέση και συνεπώς, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια ποια είναι

η σχετική βαρύτητα της ανεργίας στην πρόκληση της ανισότητας και αντίστροφα, μπορούμε

να υποθέσουμε με ασφάλεια ότι υφίσταται θετική διασύνδεση μεταξύ τους και μάλιστα

ισχυρή.

37

Γράφημα 17: Συσχέτιση ανισότητας και ανεργίας (2005-2012)


Γράφημα 18: Κατάταξη Gini και επίπεδα ανεργίας (2005-2012)


Ανάλογα συμπεράσματα, προκύπτουν και από την ανάλυση των στοιχείων σε συνάρτηση με

τις βασικές μεταβλητές της φτώχειας.

6,38

8,04

10,43

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

UNMPLOYMENT RATE % (2005-2012)

INEQUALITY RANKING AND UNEMPLOYMENT RATE 2005-2012



38

Γράφημα 19: Συσχέτιση ανισότητας και κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (2005-

2012)


Γράφημα 20: Κατάταξη Gini και κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (2005-2012)


16,23

23,10

29,03

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

PEOPLE AT RISK OF POVERTY OR SOCIAL EXCLUSION (%) (2005-2012)

INEQUALITY RANKING AND PEOPLE AT RISK OF POVERTY % 2005-2012

INEQUALITYRANKING(1-10)MEDIAN


INEQUALITYRANIKING(21-30)MEDIAN

39

Όπως παρατηρούμε, στο γράφημα 19 απεικονίζεται η ισχυρή θετική σχέση μεταξύ του

επιπέδου εισοδηματικής ανισότητας και του συνολικού ποσοστού των ατόμων που

αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ στο γράφημα 20, η σχέση

αυτή επιβεβαιώνεται μεταξύ των τριών ομάδων εισοδηματικής κατάταξης με βάση τον

συντελεστή Gini (Ομαδοποίηση 1). Όπως θα ανέμενε κανείς, η τελευταία δεκάδα χωρών

(θέσεις 21-30) εμφανίζει σχεδόν 78% μεγαλύτερο ποσοστό κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού

αποκλεισμού από την πρώτη (θέσεις 1-10) και 25% από τη δεύτερη (θέσεις 11-20).

Αντίστοιχες παρατηρήσεις προκύπτουν και από τη σύγκριση μεταξύ του επιπέδου

εισοδηματικής ανισότητας και του επιπέδου υλικής στέρησης, ο οποίος προσμετράται με

γνώμονα την έλλειψη τεσσάρων (4) ή περισσότερων βασικών αγαθών (επαρκής τροφή, νερό,

στέγαση, καλές συνθήκες υγιεινής κ.λπ.).

Γράφημα 21: Συσχέτιση ανισότητας και επιπέδου υλικής στέρησης τεσσάρων (4) ή

περισσότερων βασικών αγαθών (2005-2012)


Ο συντελεστής συσχέτισης παίρνει την τιμή r=0,53, υποδεικνύοντας την ισχυρή θετική

συσχέτιση που υφίσταται μεταξύ των δύο μεταβλητών. Όπως και προηγουμένως, η θετική

αυτή συσχέτιση των δύο μεταβλητών προκύπτει με σαφήνεια και από τη σύγκριση των

χωρών αναφοράς με βάση την κατάταξη Gini (γράφημα 22).

Γράφημα 22: Κατάταξη Gini και επίπεδο υλικής στέρησης τεσσάρων (4) ή περισσότερων

βασικών αγαθών (2005-2012)

40


Στο παραπάνω γράφημα μπορεί κανείς να διαπιστώσει την ένταση με την οποία βιώνεται η

φτώχεια και η υλική στέρηση στις περισσότερο άνισες εισοδηματικά χώρες. Η τελευταία

δεκάδα (θέσεις 21-30) έχει 4,65 φορές περισσότερο πληθυσμό που βιώνει τη στέρηση

βασικών αγαθών επιβίωσης από ό,τι η πρώτη και 2,5 φορές περισσότερο από ό,τι η δεύτερη.

4.2 Εκπαίδευση

Στα προηγούμενα (βλ. ενότητα Α.2), αναφερθήκαμε στη μεγάλη σημασία που αποδίδεται

στο ανθρώπινο κεφάλαιο από τις κλασικές και νεοκλασικές σχολές της οικονομικής θεωρίας,

προκειμένου να δοθεί μία πειστική θεωρητική εξήγηση για τις ανισότητες που

παρατηρούνται στη διανομή του εισοδήματος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι, κατά την

τελευταία τουλάχιστον εικοσαετία, η ποιότητα της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής

κατάρτισης και της διά βίου μάθησης, έχει αποκτήσει κεντρική σημασία στην εφαρμογή όλων

σχεδόν των παρεμβάσεων δημόσιας πολιτικής σε διεθνές επίπεδο, αλλά επίσης, έχει γίνει

και συνείδηση εκατομμυρίων πολιτών σε ολόκληρο τον κόσμο, γεγονός που από μόνο του

ίσως αρκεί για να επιβεβαιώσει τον κεντρικό ρόλο της εκπαίδευσης στην προσπάθεια

επίτευξης οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και προσωπικής και κοινωνικής ευημερίας.

Η σύνδεση λοιπόν της ποιότητας της εκπαίδευσης τόσο με την αγορά εργασίας όσο και το

επίπεδο του εισοδήματος είναι σχεδόν μία καθολική παραδοχή που επιβεβαιώνεται από τα

εμπειρικά στοιχεία. Και φυσικά σε αυτό το σημείο η δική μας ανάλυση δεν θα μπορούσε να

αποτελεί εξαίρεση, αφού τα στοιχεία δείχνουν ότι η εισοδηματική ανισότητα εξαρτάται σε

μεγάλο βαθμό από την επένδυση των ανθρώπων και των κοινωνιών στη βελτίωση της

ποιότητας της εκπαίδευσης και εξειδίκευσής τους.

3,00

5,65

13,95

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

16,00

MATERIAL DEPRIVATION RATE 4 ITEMS OR MORE (2005-2012)

INEQUALITY RANKING MATERIAL DEPRIVATION RATE 2005-2012



41

Στο γράφημα 23 παρουσιάζουμε τις χώρες αναφοράς με βάση την κατάταξη Gini

(Ομαδοποίηση 1) σε συνάρτηση με την κατανομή του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος ανά

εκπαιδευτικό επίπεδο για την περίοδο αναφοράς (2005-2012).

Γράφημα 23: Κατάταξη Gini και μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα ανά εκπαιδευτικό επίπεδο PPS

(2005-2012) (Levels ISCED97).


Τα επίπεδα εκπαίδευσης (levels) αντιστοιχούν στην κωδικοποίηση ISCED97 και λαμβάνουν

τις τιμές 0-2 για την προκαταρκτική, υποχρεωτική και την κατώτερη μέση εκπαίδευση, τις

τιμές 3 και 4 (levels 3-4) για τη ανώτερη μέση και μεταλυκειακή εκπαίδευση και τέλος, τις

τιμές 5 και 6 (levels 5-6) για την τριτοβάθμια και μεταπτυχιακή εκπαίδευση. Μπορεί κανείς

να παρατηρήσει με ευκολία ότι και στις τρεις ομάδες χωρών με βάση την ομαδοποίηση 1

προκύπτουν μεγάλες διαφορές στο μέσο κατά κεφαλήν ισοδύναμο εισόδημα σε συνάρτηση

με το εκπαιδευτικό επίπεδο για όλη την περίοδο αναφοράς.

Στο γράφημα 24 οι παραπάνω διαφορές απεικονίζονται με μεγαλύτερη σαφήνεια. Οι λόγοι

(L) της κατανομής του εισοδήματος μεταξύ των διαφόρων επιπέδων εκπαίδευσης, είναι και

στις τρεις ομάδες της κατάταξης Gini, εμφανώς υπέρ των ανώτερων κα ανώτατων επιπέδων

(levels 5-6), τόσο σε σύγκριση με το κατώτατο (levels 0-2) όσο και με το μέσο εκπαιδευτικό

επίπεδο (levels 3-4). Ενδιαφέρον έχει να παρατηρήσει κανείς το γεγονός ότι, όσο αυξάνεται

η θέση μίας χώρας στην κλίμακα της εισοδηματικής ανισότητας με βάση την κατάταξη Gini,

τόσο περισσότερο μεγαλώνει και η απόσταση του εισοδήματος των ατόμων με ανώτατη

εκπαίδευση σε σχέση με τα υπόλοιπα (L=1,44, 1,69 και 2,15), λαμβάνοντας τη

Γράφημα 24: Κατάταξη Gini και μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα ανά εκπαιδευτικό επίπεδο PPS

(2005-2012) (Levels ISCED97).

17334,50

15880,00

6346,75

19269,25 19270,00

7997,00

23889,25

26078,00

12667,00

0,00

5000,00

10000,00

15000,00

20000,00

25000,00

30000,00

INEQUALITY RANKING (1-10) MEAN INEQUALITY RANKING (11-20)MEAN

INEQUALITY RANIKING (21-30)MEAN

INCOME INEQUALITY AND DISTRIBUTION OF INCOME BY EDUCATION LEVEL (PPS) (2005-2012) (LEVELS ISCED97)

levels 0-2 levels 3 and 4 levels 5 and 6

42


μεγαλύτερη τιμή στην ομάδα χωρών με θέση 21-30. Αντίθετα, ο λόγος (L) μεταξύ των

εισοδημάτων των ατόμων που ανήκουν στο μέσο εκπαιδευτικό επίπεδο (levels 3 -4) προς το

εισόδημα αυτών που ανήκουν στο κατώτερο επίπεδο (levels 0-2), παραμένει σε σχετικά

λογικά επίπεδα όσο ανεβαίνει κανείς θέση στην κατάταξη Gini ((L=1,27, 1,37 και 1,54). Το

γεγονός αυτό, φαίνεται να υποδηλώνει το χαμηλό επίπεδο εκσυγχρονισμού των οικονομιών

που βρίσκονται υψηλότερα στην κλίμακα της εισοδηματικής ανισότητας και την ανάγκη που

έχουν οι οικονομίες αυτές να προσελκύσουν σχετικά υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και

εξειδίκευσης ανθρώπινο δυναμικό, προσφέροντας σημαντικά μεγαλύτερες αμοιβές.

Τα παραπάνω καθίστανται εμφανή εάν δει κανείς τα γραφήματα 25 και 26 που ακολουθούν.

Στο πρώτο φαίνεται καθαρά το βάρος που έχει ο τομέας της εκπαίδευσης στο στρατηγικό

σχεδιασμό των χωρών με τα χαμηλότερα επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας, που

αντιστοιχεί στο μέσο όρο των δημοσίων δαπανών που διενεργούν οι χώρες αυτές για την

εκπαίδευση, εκφραζόμενο ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (6,06%) για την χρονική περίοδο

αναφοράς (2005-2012). Ακόμη όμως σημαντικότερο φαίνεται να είναι το γεγονός ότι, οι

χώρες της τρίτης ομάδας της κατάταξης (θέσεις 21-30) συγκλίνουν ως προς το μέσο επίπεδο

των εκπαιδευτικών τους δαπανών (5,30%) με τις χώρες που κατατάσσονται στο μέσον (θέσεις

11-20), γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει μία αντίρροπη τάση μεταξύ των δύο ομάδων στο

σχετικό ζήτημα: αφενός ότι οι χώρες με υψηλότερα επίπεδα ανισότητας προσπαθούν να

συγκλίνουν σταδιακά με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αναγνωρίζοντας την κεντρική

σημασία της εκπαίδευσης για τον οικονομικό τους εκσυγχρονισμό, αφετέρου ότι αυτές που

βρίσκονται στο μέσον της κατάταξης παρουσιάζουν μία σχετική στασιμότητα

Γράφημα 25: Κατάταξη Gini και δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση ως ποσοστό (%) του

ΑΕγχΠ (2005-2012)

1,12

1,25

1,331,27

1,371,54

1,44

1,69

2,15

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50




INEQUALITY RANKING AND INCOME DISTRIBUTION BY EDUCATION LEVEL (L INDEX 2005-2012)

L (3-4)/L (0-2) L (5-6)/L (3-4) L (5-6)/L (0-2)

43


Γράφημα 26: Μέση δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ

Ομαδοποίηση 2 (2005-2012)


λόγω του ότι βάλλονται περισσότερο από τη δυσπραγία των ελλειμμάτων και τις αυξημένες

ανάγκες δημοσιονομικής προσαρμογής. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται περισσότερο εάν

6,06

5,37

5,30

4,80

5,00

5,20

5,40

5,60

5,80

6,00

6,20

EDU GOV EXP % OF GDP (2005-2012)

INEQUALITY RANKING AND GOVERNMENT EXPENDITURE ON EDUCATION (2005-2012)



8,26

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00

GOVERNMENT EXPENDITURE ON EDUCATION GROUPS A, B, C % OF GDP (MEAN 2005-2012)

MEAN GROUP A

MEAN GROUP B

MEAN GROUP C

IS

DK

GR GE RO

44

δει κανείς το γράφημα 26, όπου ακολουθείται η ομαδοποίηση 2. Πράγματι, οι περισσότερες

από τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ (Group C), με την εξαίρεση της Ρουμανίας

(3,83%), της Βουλγαρίας (3,89%) και της Σλοβακίας (3,98%), συναγωνίζονται στη σχετική

δαπάνη όχι μόνο τις χώρες που βάλλονται περισσότερο από την κρίση (Group B), αλλά ακόμη

και τις πλέον ισχυρές βιομηχανικά και πολιτικά χώρες (Group A). Εντύπωση προξενεί η

σχετικά χαμηλή δαπάνη της Γερμανίας (4,19%) ενώ θλιβερή είναι για μία ακόμη φορά, η

τελευταία θέση της Ελλάδας στην ομάδα των νοτιοευρωπαϊκών χωρών (4,04%).

Γράφημα 27: Συσχέτιση ανισότητας και ποσοστού πρόωρης εγκατάλειψης εκπαίδευσης

(ηλικίες 18-24) (2005-2012)


Στο γράφημα 27 αναδεικνύεται ακόμη μία διάσταση της εισοδηματικής ανισότητας σε σχέση

με την εκπαίδευση. Ο συντελεστής συσχέτισης μεταξύ της εισοδηματικής ανισότητας με

βάση το συντελεστή Gini και του ποσοστού των μαθητών που εγκαταλείπει πρόωρα την

εκπαίδευση σε ηλικία 18-24 ετών, λαμβάνει την τιμή r=0,38 , γεγονός που υποδηλώνει μία

μέτρια θετική συσχέτιση μεταξύ των δύο μεταβλητών.

Γράφημα 28: Κατάταξη Gini και ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης εκπαίδευσης (ηλικίες 18-24)

(2005-2012).

45


Η συσχέτιση επιβεβαιώνεται και στο γράφημα 28, όπου φαίνεται καθαρά ότι στις χώρες με

υψηλότερη εισοδηματική ανισότητα εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαιδευτική διαδικασία

περίπου 1,6 φορές περισσότερα άτομα ηλικίας 18-24 ετών (16,16%) από ό,τι στις χώρες που

βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα της σχετικής κατάταξης (10,23%). Αυτή όμως η παρατήρηση

δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε αυθαίρετα συμπεράσματα, δεδομένου ότι η πρόωρη

εγκατάλειψη της εκπαίδευσης μπορεί να είναι όχι μόνο μία από τις αιτίες που δημιουργεί

ανισότητα και εισοδηματικές διαφορές, αλλά ταυτόχρονα και ένα από τα αποτελέσματα

αυτής της ανισότητας και των εισοδηματικών διαφορών.

Πράγματι, είναι γεγονός ότι η ανισότητα δημιουργεί στο σημείο αυτό έναν φαύλο κύκλο,

αφού οι άνθρωποι που βιώνουν περισσότερο απ’ όλους τους κινδύνους και την ανασφάλεια

που δημιουργεί, είτε εγκαταλείπουν την εκπαιδευτική διαδικασία σε μία προσπάθεια

επιβίωσης και άμεσης βελτίωσης της θέσης τους είτε απλά δεν μπορούν να διαθέσουν τους

απαραίτητους οικονομικούς πόρους για να ολοκληρώσουν την εκπαιδευτική διαδικασία, με

συνέπεια να υποβαθμίζεται και στις δύο περιπτώσεις η εισοδηματική τους προοπτική.

Και αυτό φαίνεται περισσότερο καθαρά στα δύο επόμενα γραφήματα όπου παρουσιάζεται

η συσχέτιση της υλικής στέρησης με το μέσο εκπαιδευτικό επίπεδο 3-4 (Levels ISCED97). Ο

συντελεστής συσχέτισης λαμβάνει τιμή r=0,51 (γράφημα 29), υποδεικνύοντας ισχυρή θετική

συσχέτιση.

Γράφημα 29: Συσχέτιση ανισότητας και επιπέδων υλικής στέρησης με βάση το εκπαιδευτικό

επίπεδο 3-4 (2005-2012) (Levels ISCED97)

10,23

13,51

16,16

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

16,00

18,00

EARLY LEAVERS FROM EDUCATION AND TRAINING 2005-2012

INEQUALITY RANKING AND EARLY LEAVERS FROM EDUCATION AND TRAINING (2005-2012)



46


Γράφημα 30: Κατάταξη Gini και υλική στέρηση με βάση το εκπαιδευτικό επίπεδο (2005-2012)

(Levels ISCED97)


Και το παραπάνω συμπέρασμα δείχνει να επιβεβαιώνεται από το γράφημα 30, όπου

βλέπουμε πως και στις τρεις ομάδες της σχετικής κατάταξης Gini, υπάρχει ομοιομορφία στη

8,13

12,58

27,07

3,94

6,73

16,32

1,582,77

7,14

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

INEQUALITY RANKING (1-10) MEAN INEQUALITY RANKING (11-20)MEAN


INEQUALITY RANKING AND MATERIAL DEPRIVATION BY EDUCATION LEVEL (2005-2012)


47

σχέση μεταξύ υλικής στέρησης και εκπαιδευτικών επιπέδων ενώ, όπως ήδη μπορούμε να

συνάγουμε από τη μέχρι τώρα ανάλυση, είναι απολύτως λογικό η στέρηση αυτή να βιώνεται

εντονότερα στο μέσο (levels 3-4) και το κατώτερο (levels 0-2) εκπαιδευτικό επίπεδο.

4.3 Υγεία

Μία πρώτη προσέγγιση περιγραφής της σχέσης μεταξύ ανισότητας και υγείας αφορά στο

μέσο όρο των δημοσίων δαπανών που διατίθενται στον τομέα για την χρονική περίοδο

αναφοράς, εκφρασμένο ως ποσοστό του ΑΕγχΠ.

Γράφημα 31: Κατάταξη Gini και δημόσιες δαπάνες για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-

2012)*

* Δεν βρέθηκαν επαρκή στοιχεία για την Κροατία.


Από το γράφημα 31 φαίνεται ότι οι χώρες που έχουν χαμηλότερα επίπεδα ανισότητας,

δαπανούν περισσότερα για την υγεία από ό,τι εκείνες που βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις

της σχετικής κατάταξης.

Το γεγονός αυτό αποτελεί μία πρώτη ένδειξη σαφούς σχέσης μεταξύ της ανισότητας και των

πολιτικών αντιμετώπισης των φαινομένων που αυτή έχει στον τομέα της υγείας. Η διαφορές

μεταξύ των τριών ομάδων χωρών με βάση την ομαδοποίηση 1 της μελέτης μας, στο σχετικό

ζήτημα απεικονίζονται σαφέστερα στο γράφημα 32. εδώ φαίνεται ότι οι χώρες της πρώτης

ομάδας της κατάταξης Gini (θέσεις 1-10) δαπανούν ως ποσοστό του ΑΕγχΠ 1,35 φορές

περισσότερα για τον τομέα της υγείας από αυτές της τρίτης ομάδας (θέσεις 21-30) και 1,18

φορές περισσότερα από εκείνες των θέσεων 11-20 της κατάταξης.

Γράφημα 32: Κατάταξη Gini και δημόσιες δαπάνες για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-

2012), (Ομαδοποίηση 1).

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

Slo

ven

ia

Swed

en

No

rway

Cze

ch R

epu

blic

Slo

vaki

a

Fin

lan

d

Den

mar

k

Icel

and

Au

stri

a

Ne

the

rlan

ds

Hu

nga

ry

Bel

giu

m

Mal

ta

Luxe

mb

ou

rg

Ge

rman

y

Fran

ce

Cro

atia

Cyp

rus

Irel

and

Ital

y

Po

lan

d

Esto

nia

Bu

lgar

ia

Un

ited

Kin

gdo

m

Spai

n

Gre

ece

Ro

man

ia

Lith

uan

ia

Po

rtu

gal

Latv

ia

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

INEQUALITY RANKING AND HEALTH GOVERNMENT EXPENDITURE (2005-2012)

MEAN GINI (2005-2012) HLTH % OF GDP (2005-2012)

48


Γράφημα 33: Συσχέτιση μεταξύ δημοσίων δαπανών για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕγχΠ και

προσδόκιμου ζωής (2005-2012).


Ο συντελεστής συσχέτισης μεταξύ των δημοσίων δαπανών για την υγεία και του

προσδόκιμου ζωής των ατόμων στις χώρες αναφοράς για την περίοδο που εξετάζουμε,

7,34

6,18

5,41

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

HLTH % OF GDP (2005-2012)

INEQUALITY RANIKING AND HEALTH GOVERNMENT EXPENDITURE (2005-2012)



49

λαμβάνει τιμή r= 0,60 και συνεπώς υποδηλώνει ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ των δύο

μεταβλητών (γράφημα 33).

Γράφημα 34: Κατάταξη Gini και προσδόκιμο ζωής (2005-2012), (Ομαδοποίηση 1).


Γράφημα 35: Κατάταξη Gini και βρεφική θνησιμότητα (per 1000 births) (2005-2011).


78,85 78,86

75,83

74,00

74,50

75,00

75,50

76,00

76,50

77,00

77,50

78,00

78,50

79,00

79,50

LIFE EXPECTANCY 2005-2012

INEQUALITY RANKING AND LIFE EXPECTANCY 2005-2012



50

Γράφημα 36: Κατάταξη Gini και βρεφική θνησιμότητα για κάθε 1.000 γεννήσεις (2005-2011),

(Ομαδοποίηση 1).


Στην ίδια ερμηνεία μας οδηγούν και τα στοιχεία που απεικονίζονται στο γράφημα 34. Ο

μέσος όρος του προσδόκιμου ζωής για την περίοδο 2005-2012 διαμορφώνεται στα 79

περίπου έτη για τις δύο πρώτες ομάδες της κατάταξης Gini, ενώ είναι σημαντικά χαμηλότερος

στις χώρες της τρίτης ομάδας (περίπου 76 έτη).

Στα γραφήματα 35 και 36, εξετάζεται η διάσταση των σχέσεων εισοδηματικής ανισότητας και

βρεφικής θνησιμότητας για την περίοδο 2005-2011 (για το 2012 δεν υπήρξαν επαρκή

δεδομένα). Αρχικά παρατηρούμε ότι υπάρχει μία μέτρια θετική συσχέτιση των δύο

μεταβλητών αφού ο συντελεστή συσχέτισης λαμβάνει την τιμή r=0.46.

Επιπρόσθετα, στο γράφημα 36 απεικονίζεται με εύγλωττο τρόπο η διαφορά μεταξύ των

τριών ομάδων της κατάταξης Gini. Έτσι η πρώτη ομάδα εμφανίζει και τις μικρότερες τιμές

βρεφικής θνησιμότητας για την περίοδο αναφοράς (3,34 για κάθε 1.000 γεννήσεις) με τη

δεύτερη (4,07) και την τρίτη (5,79) ομάδα να ακολουθούν διαδοχικά. Ωστόσο δεν μπορεί να

μην παρατηρήσει κανείς, ότι οι βρεφικοί θάνατοι στις χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα

εισοδηματικής ανισότητας ανέρχονται περίπου στο διπλάσιο επίπεδο από αυτούς των

χωρών που βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα της κατάταξης.

Μία ακόμη διάσταση της σχέσης εισοδηματικής ανισότητας και υγείας αφορά στην

πρόσβαση σε υπηρεσίες διενέργειας ιατρικών εξετάσεων με στόχο, την πρόληψη και τη

διάγνωση. Όπως ήδη έχουμε αναφέρει, οι ευρωπαϊκές πολιτικές ισότητας στον τομέα,

αποδίδουν μεγάλη σημασία στην πρόληψη και ενημέρωση, αλλά και στη διασφάλιση

συνθηκών παροχής ίσων υπηρεσιών υγείας για ίσες συνθήκες. Η σχέση λοιπόν μεταξύ της

3,34

4,07

5,79

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

INF MORT RATE (2005-2011)

INEQUALITY RANKING AND INFANT MORTALITY (per 1000 births) (2005-2011)



51

Γράφημα 37: Κατάταξη Gini και μη δυνατότητα διενέργειας ιατρικών εξετάσεων λόγω

υψηλού κόστους (2005-2012).


Γράφημα 38: Μη δυνατότητα διενέργειας ιατρικών εξετάσεων λόγω υψηλού κόστους ανά

πεμπτημόριο (2005-2012), Ομαδοποίηση 2.


4,8

3,0

2,1

1,4

0,6

1,7

0,80,5

0,3 0,2

4,6

3,2

2,4

1,5

0,6

8,0

4,9

3,4

2,3

1,2

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0


UNMET NEEDS FOR MED EXAMS BY INCOME QUINTILE (2005-2012) Reason: too expensive

TOTAL GROUP A GROUP B GROUP C

52

εισοδηματικής ανισότητας και της εκπλήρωσης της ανάγκης για ιατρικές εξετάσεις είναι ένα

κρίσιμο ζήτημα που οφείλουμε να εξετάσουμε. Τα σχετικά στοιχεία προκύπτουν από την

Έρευνα Συνθηκών Διαβίωσης της Ε.Ε. (EU –SILC).

Κατ’ αρχάς, από το γράφημα 37 υποδηλώνεται ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ της

εισοδηματικής ανισότητας και της διενέργειας κάλυψης του κόστους ιατρικών εξετάσεων. Ο

συντελεστής συσχέτισης λαμβάνει τιμή r=0,63 και επιβεβαιώνοντας το παραπάνω

συμπέρασμα. Το γράφημα 38, βασίζεται στην ομαδοποίηση 2 της μεθοδολογικής μας

προσέγγισης και δείχνει την κατανομή της μη δυνατότητας κάλυψης του κόστους των

ιατρικών εξετάσεων, ανά πεμπτημόριο εισοδήματος (quintile) για την περίοδο 2005-2012.

Μπορεί αμέσως να παρατηρήσει κανείς ότι σε όλες τις περιπτώσεις, η μη δυνατότητα

κάλυψης του κόστους βιώνεται περισσότερο από τις ομάδες του πληθυσμού με μέσα και

χαμηλά εισοδήματα, δηλαδή τον πληθυσμό των τριών πρώτων πεμπτημορίων. Ακόμη όμως

περισσότερο ενδιαφέρον είναι το ότι το φαινόμενο βιώνεται πολύ πιο έντονα στις χώρες με

μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα (Group B) και σε εκείνες του πρώην ανατολικού μπλοκ

(Group C), σε σχέση με τις αποκαλούμενες ισχυρές, πολιτικά και οικονομικά, χώρες (Group

A). Η εξήγηση εδώ δεν μπορεί να είναι άλλη από το ότι οι τελευταίες διαθέτουν παραδοσιακά

ισχυρά συστήματα υγείας, τα οποία όχι μόνο απορροφούν περισσότερους πόρους αλλά

επίσης, καλύπτουν με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα τις σχετικές ανάγκες του

πληθυσμού.

Γράφημα 39: Κατάταξη Gini και μη δυνατότητα διενέργειας ιατρικών εξετάσεων λόγω

υψηλού κόστους (2005-2012)


0,56

1,88

4,65

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

UNMET NEEDS FOR MEDICAL EXAMINATION - REASON: TOO EXPENSIVE (2005-2012)

INEQUALITY RANKING AND UNMET NEEDS FOR MED EXAMS (2005-2012)



53

Η κατάσταση δεν μεταβάλλεται όταν κανείς εξετάζει το σχετικό φαινόμενο με βάση την

κατάταξη Gini (ομαδοποίηση 1). Στο γράφημα 39 βλέπουμε ότι οι πολίτες των χωρών που

παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας και δεν μπορούν να

ανταποκριθούν στο κόστος διενέργειας ιατρικών εξετάσεων, είναι 8,30 φορές περισσότεροι

από τους αντίστοιχους των χωρών της πρώτης δεκάδας (4,65 έναντι 0,56) και 2,5 φορές

περισσότεροι από εκείνους της δεύτερης (4,65 έναντι 1,88).

Γράφημα 40: Πρόσληψη της προσωπικής κατάστασης υγείας ανά πεμπτημόριο εισοδήματος

(2005-2012).


Μία άλλη διάσταση του ζητήματος των σχέσεων ανισότητας και υγείας προκύπτει από την

πρόσληψη που έχουν προσωπικά για την κατάσταση της υγείας τους οι πολίτες των χωρών

αναφοράς με βάση το πεμπτημόριο εισοδήματός τους. Από το γράφημα 40 προκύπτει

χαρακτηριστικά η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο ύψος του εισοδήματος και στην

πρόσληψη της κατάστασης υγείας, σχέση η οποία βελτιώνεται όσο τα άτομα ανεβαίνουν την

εισοδηματική κλίμακα και αντίστροφα, επιδεινώνεται όσο πιο χαμηλά τοποθετείται το

εισόδημα.

Η συσχέτιση αυτή προκύπτει επίσης, και από την εφαρμογή του συντελεστή Pearson στις

μεταβλητές μέτρησης της εισοδηματικής ανισότητας και της πρόσληψης της προσωπικής

κατάστασης υγείας ως κακής (bad) και πολύ κακής (very bad) που απεικονίζεται στο γράφημα

41. Ο συντελεστής λαμβάνει την τιμή r=0,34, υποδεικνύοντας μία μέτρια θετική σχέση

μεταξύ κατάστασης υγείας και εισοδήματος.

3,7 3,1 2,1 1,4 0,8

13,3 11,68,2

5,9 3,8

26,426,1

23,020,5

17,0

36,5 38,2

42,244,6

46,7

20,2 21,0 24,5 27,7 31,6

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


SELF-PERCEIVED HEALTH BY INCOME QUANTILE (2005-2012)

Very Bad Bad Fair Good Very Good

54

Γράφημα 41: Συσχέτιση ανισότητας και πρόσληψης της κατάστασης υγείας (2005-2012)


Γράφημα 42: Κατάταξη Gini και πρόσληψη της προσωπικής κατάστασης υγείας (2005-2012)

Ομαδοποίηση 1.


1,93

7,06

20,86

41,47

28,68

2,06

8,49

22,03

41,30

26,11

2,82

10,65

25,69

41,33

19,50

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

45,00

VERY BAD BAD FAIR GOOD VERY GOOD

INEQUALITY RANKING AND SELF-PERCEIVED HEALTH STATUS (2005-2012)



55

Όπως φαίνεται και από το γράφημα 42, οι χώρες της πρώτης δεκάδας παρουσιάζουν

χαμηλότερα ποσοστά που αναφέρουν ότι η κατάσταση της υγείας τους είναι κακή ή πολύ

κακή (7,06% και 1,93 % αντίστοιχα), ενώ στις χώρες της τρίτης δεκάδας της κατάταξης, τα

ποσοστά ανεβαίνουν στις δύο αυτές κατηγορίες (10,65% και 2,82% αντίστοιχα). Αξίζει να

σημειωθεί επίσης, ότι στις χώρες της τρίτης ομάδας το ποσοστό των ατόμων που

αντιλαμβάνονται την υγεία τους ως πολύ καλή (19,5%), είναι σημαντικά χαμηλότερο από

αυτό των χωρών της πρώτης (28,68%) και της δεύτερης ομάδας (26,11%), γεγονός που

ενδεχομένως υποδηλώνει τη γενικότερη ανασφάλεια που επικρατεί στις χώρες αυτές αλλά

και την κακή κατάσταση των συστημάτων υγείας που διαθέτουν.

Γράφημα 43: Πρόσληψη της προσωπικής κατάστασης υγείας (2005-2012), Ομαδοποίηση 2.


Τα τελευταία αυτά συμπεράσματα, ενισχύονται από τα δεδομένα του γραφήματος 43, όπου

παρουσιάζεται η πρόσληψη της προσωπικής κατάστασης υγείας με βάση την ομαδοποίηση

2. Μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ παρουσιάζουν

υπερδιπλάσιο ποσοστό αυτών που αντιλαμβάνονται την υγεία τους ως κακή και πολύ κακή

σε σχέση με τις ισχυρότερες χώρες, ενώ το ποσοστό αυτών που αντιλαμβάνονται την υγεία

τους ως πολύ καλή είναι μειωμένο δραματικά, περίπου στο ½ των ισχυρότερων χωρών και

των χωρών με δημοσιονομικά προβλήματα. Αξίζει επίσης να σημειωθεί εδώ και το αυξημένο,

σε σχέση με τις άλλες χώρες, ποσοστό των κατοίκων του πρώην ανατολικού μπλοκ που

αντιλαμβάνονται την κατάσταση της υγείας τους ως μέτρια (28,1%), κάτι το οποίο

ενδεχομένως υποδηλώνει την εισοδηματική ανασφάλεια που βιώνουν οι κάτοικοι των

χωρών αυτών και τη σχετική ανεπάρκεια των συστημάτων υγείας και πρόνοιας.

1,4

5,8

19,3

44,3

29,3

2,1

6,6

20,1

39,5

31,6

3,2

12,9

28,1

40,3

15,5

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

Very Bad Bad Fair Good Very Good

SELF-PERCEIVED HEALTH BY COUNTRY GROUP (2005-2012)

MEAN GROUP A MEAN GROUP B MEAN GROUP C

56

Γράφημα 44: Ποσοστό ατόμων που αντιμετωπίζουν μακροπρόθεσμους περιορισμούς λόγω

προβλημάτων υγείας ανά πεμπτημόριο εισοδήματος (2005-2012).


Τέλος κλείνοντας την ενότητα αυτή, έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε τα δεδομένα του

γραφήματος 44 όπου παρουσιάζεται το ποσοστό των ατόμων που βιώνουν

μακροπρόθεσμους περιορισμούς λόγω προβλημάτων υγείας ανάλογα με το πεμπτημόριο

εισοδήματος στο οποίο ανήκουν. Και εδώ φαίνεται να επιβεβαιώνονται τα προηγούμενα

συμπεράσματα, αφού το εισόδημα σχετίζεται στενά με τη δυνατότητα άρσης ή άμβλυνσης

των περιορισμών που μπορεί να προκαλεί ένα χρόνιο πρόβλημα υγείας που είναι συνήθως

σύνθετο και αρκετά δαπανηρό να αντιμετωπιστεί.

4.4 Κοινωνική προστασία

Η φορολογία και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, αποτελούν βασικά εργαλεία

υλοποίησης πολιτικών αναδιανομής με στόχο την κοινωνική προστασία και την άσκηση

κοινωνικής πολιτικής. Ωστόσο όπως έχουμε ήδη δει, η δυνατότητα συγκέντρωσης πόρων από

τις δύο αυτές πηγές δεν είναι ανεξάρτητη από τη δημοσιονομική κατάσταση, την πραγματική

οικονομία και τη λειτουργία των αγορών κεφαλαίου. Σε μία οικονομία που αντιμετωπίζει

έντονα δημοσιονομικά προβλήματα, αυξημένοι φόροι και εισφορές δημιουργούν ασφυκτικό

περιβάλλον για την κατανάλωση και οδηγούν σε αποεπένδυση. Από την άλλη πλευρά,

υπέρμετρη μείωση των φόρων μειώνει δραματικά τη δυνατότητα υλοποίησης δημόσιων

επενδύσεων και άσκησης κοινωνικών πολιτικών, χωρίς να συνοδεύεται κατ΄ ανάγκην από

υψηλά επίπεδα ιδιωτικών επενδύσεων και δημιουργία ικανού αριθμού νέων θέσεων

εργασίας.

38,62

36,5835,71

37,39

34,36

36,58

31,06

29,0130,70

26,9226,02 25,5325,40

22,74

20,37

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

45,00




INEQUALITY RANKING AND LONG-STANDING LIMITATIONS DUE TO HEALTH PROBLEMS BY INCOME QUINTILE (2005-2012)


57

Γράφημα 45: Κατάταξη Gini και Έσοδα από φόρους και εισφορές (2005-2012)


Γράφημα 46: Κατάταξη Gini και εισφορές με βάση την πηγή προέλευσης (2005-2012)


40,3038,79

32,11

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

45,00

TAXES AND SOCIAL CONTRIBUTIONS % OF GDP

TAXES AND SOCIAL CONTRIBUTIONS 2005-2012 (% OF GDP)



34,41

20,39

39,82

5,38

34,10

20,66

41,15

4,09

43,46

14,20

37,07

5,27

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

45,00

50,00

Employers S.C. Protected PersonsS.C.

Government S.C. Other

SOCIAL CONTRiBUTION BY TYPE OF ORIGIN (2005-2011) (% OF TOTAL RECEIPTS)



58

Στο γράφημα 45 παρατηρούμε ότι οι χώρες που καταλαμβάνουν τις θέσεις της πρώτης

δεκάδας στην κατάταξη Gini, είναι αυτές που έχουν και τα περισσότερα έσοδα από φόρους

και εισφορές για την περίοδο 2005-2012 ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (40,30%). Οι χώρες που

κατατάσσονται στις θέσεις 11-20 έχουν ελαφρά μικρότερα έσοδα (38,79%) ενώ οι χώρες της

τρίτης δεκάδας παρουσιάζουν σημαντικά χαμηλότερα έσοδα (32,11%).

Ενδιαφέρον έχει επίσης, να εκτιμήσει κανείς τα στοιχεία διάρθρωσης της πηγής των εσόδων

των εισφορών που απεικονίζονται στο γράφημα 46.

Από την ανάλυση προκύπτει ότι οι χώρες με χαμηλά και μέσα επίπεδα ανισότητας διατηρούν

περίπου τα ίδια επίπεδα εργοδοτικών εισφορών (34,41% και 34,10% αντίστοιχα), εισφορών

που προέρχονται από τους ασφαλισμένους (20,39% και 20,66%), καθώς και εισφορών που

προέρχονται από το κράτος (39,82% και 41,15%). Αντίθετα, οι χώρες που κατατάσσονται σε

υψηλότερα επίπεδα ανισότητας (θέσεις 21-30), έχουν πολύ μεγαλύτερα έσοδα από τις

εργοδοτικές εισφορές (43,46%), ελαφρώς χαμηλότερα από το κράτος (37,07%) και σημαντικά

χαμηλότερα από τους ασφαλισμένους (14,20%).

Από τα παραπάνω στοιχεία, φαίνεται ότι, κατ’ αρχήν, τα χαμηλά επίπεδα εισοδηματικής

ανισότητας, συνδέονται θετικά με τα μεγαλύτερα έσοδα από φόρους και ασφαλιστικές

εισφορές, δεδομένου ότι προσφέρουν περισσότερες δυνατότητες άσκησης πολιτικών

αναδιανομής. Παράλληλα, η συμμετοχή των ασφαλισμένων βρίσκεται στα ίδια περίπου

επίπεδα για τις είκοσι πρώτες χώρες της κατάταξης Gini, ενώ είναι σημαντικά χαμηλότερα

για τις χώρες κατατάσσονται στις θέσεις 21-30.

Γράφημα 47: Συσχέτιση μεταξύ Φόρων - Εισφορών και Δαπανών Κοινωνικής Προστασίας

(2005-2012)


59

Στο σημείο αυτό, έχει σημασία να εξετάσει κανείς την επιβεβαίωση της παραπάνω υπόθεσης

συγκρίνοντας το επίπεδο των φόρων και των εισφορών στις διάφορες χώρες με το επίπεδο

δαπανών κοινωνικής προστασίας ως ποσοστό του ΑΕγχΠ. Πράγματι ο συντελεστής

συσχέτισης λαμβάνει τιμή r=0,83, γεγονός που υποδεικνύει ισχυρή θετική συσχέτιση

(γράφημα 47). Αντίστοιχα, στο γράφημα 48, επιβεβαιώνεται η παραπάνω εικόνα με βάση

την Ομαδοποίηση 1.

Γράφημα 48: Κατάταξη Gini και σχέση μεταξύ Φόρων - Εισφορών και Δαπανών Κοινωνικής

Προστασίας (2005-2011)

Πηγή: Eurostat και προσωπική επεξεργασία, Παράρτημα Πίνακες 24 και 26.

Βλέπουμε λοιπόν ότι αυξημένοι φόροι και εισφορές συνδυάζονται κατά κανόνα με αυξημένη

αναδιανομή δαπανών κοινωνικής προστασίας που είναι σχεδόν η ίδια στις είκοσι πρώτες

χώρες τις κατάταξης Gini και σημαντικά μικρότερη στις χώρες της τελευταίας δεκάδας

(14,32%).

Πιο έντονη γίνεται η παραπάνω εικόνα εάν πάρουμε τα στοιχεία που αφορούν στις δαπάνες

για συντάξεις. Στο γράφημα 49 παρουσιάζεται η συσχέτιση των δαπανών για συντάξεις με

την εισοδηματική ανισότητα. Ο συντελεστής συσχέτισης λαμβάνει την τιμή r= 0,47, γεγονός

που όπως έχουμε δει, υποδηλώνει μία μέτρια θετική συσχέτιση. Το ίδιο ισχύει και για τις

συνολικές δαπάνες που διατίθενται για κοινωνική προστασία σε σχέση με το προσδόκιμο

ζωής στις χώρες αναφοράς, όπου η τιμή του συντελεστή συσχέτισης (r=0.49) είναι ελαφρώς

μεγαλύτερη (γραφήματα 49 και 50).

40,3038,79

32,11

17,40 17,34

14,32

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

45,00




TAXES AND SOCIAL PROTECTION EXPENDITURE 2005-2012 (% OF GDP)

TAXES AND SOCIAL CONTRIBUTIONS % OF GDP SOC PRT % OF GDP (2005-2012)

60

Γράφημα 49: Συσχέτιση Δαπανών για Συντάξεις και προσδόκιμου ζωής (2005-2011)


Γράφημα 50: Συσχέτιση Δαπανών Κοινωνικής Προστασίας και προσδόκιμου ζωής (2005-2011)


61

Στο γράφημα 51 διαπιστώνεται με σχετικά μεγαλύτερη ένταση η παραπάνω σχέση. Όπως και

προηγουμένως για το σύνολο των δαπανών κοινωνικής προστασίας (βλ. γράφημα 48), οι

δαπάνες για συντάξεις εμφανίζονται ως ποσοστό του ΑΕγχΠ, σημαντικά μικρότερες στις

χώρες της τρίτης ομάδας της κατάταξης Gini (θέσεις 21-30), σε σχέση με τις άλλες δύο ομάδες

που εμφανίζουν περίπου ισοδύναμα ποσοστά.

Γράφημα 51: Κατάταξη Gini και δαπάνες για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-2011)


Τέλος έχει ενδιαφέρον να δει κανείς το γράφημα 52. Εκεί απεικονίζεται η ποσοστιαία

διαφορά της διαμέσου του ισοδύναμου καθαρού (net) εισοδήματος μετά τις κοινωνικές

μεταβιβάσεις (oι συντάξεις εξαιρούνται από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις) για τις χώρες

αναφοράς με βάση την κατάταξη Gini και για την περίοδο 2005-2012.

Μπορεί κανείς να διαπιστώσει τη μεγάλη σημασία των μεταβιβάσεων στη μείωση των

εισοδηματικών ανισοτήτων, δεδομένου ότι οι χώρες που βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα της

κατάταξης Gini έχουν μέσο ποσοστό αύξησης 11,77% και οι χώρες της δεύτερης δεκάδας

ακολουθούν πολύ κοντά με ποσοστό 10,09%. Αντίθετα οι χώρες τις τρίτης δεκάδας έχουν

ποσοστό αύξησης 7,96%, γεγονός που συμβαδίζει με την κατάταξή τους στην τελευταίες

θέσεις της κλίμακας ανισότητας.

Από τα παραπάνω πιστεύουμε ότι καταδεικνύεται η κεντρική σημασία που έχει το κράτος

πρόνοιας και οι πολιτικές κοινωνικής προστασίας για την άμβλυνση της έντασης με την οποία

βιώνεται η εισοδηματική ανισότητα στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες.

10,5710,61

9,72

9,20

9,40

9,60

9,80

10,00

10,20

10,40

10,60

10,80

PEN % OF GDP (2005-2011)

INEQUALITY RANKING AND GOVERNMENT EXPENDITURE ON PENSIONS (2005-2011)



62

Γράφημα 52: Ποσοστό αύξησης του διάμεσου καθαρού ισοδύναμου εισοδήματος (pps) μετά

τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (οι συντάξεις εξαιρούνται των κοινωνικών μεταβιβάσεων) (pps)

(2005-2011)

Πηγή: Eurostat και προσωπική επεξεργασία, Παράρτημα Πίνακες 28, 29 και 30.

5. Παραγωγική διάρθρωση

Κλείνοντας, θα θέλαμε να επιχειρήσουμε με βάση τα στοιχεία που διαθέτουμε και μία πολύ

σύντομη αναφορά στην παραγωγική διάρθρωση των χωρών αναφοράς. Η υπόθεση που

προσπαθούμε να ελέγξουμε εδώ είναι εάν πράγματι επιβεβαιώνεται η σχέση εισοδηματικής

ανισότητας και εκσυγχρονισμού της οικονομίας. Επαναφέρουμε έτσι στο προσκήνιο την

βασική υπόθεση του Kuznets (βλ. ενότητα Α.2) ότι η διανομή του εισοδήματος είναι

περισσότερο άνιση κατά τα αρχικά στάδια της ανάπτυξης (λόγω της υπερβολικής

συγκέντρωσης των αποταμιεύσεων) ενώ μειώνεται σταδιακά με τη μετάβαση της οικονομίας

από το παραδοσιακό και το βιομηχανικό, στο μετα-βιομηχανικό στάδιο.

Τα γραφήματα που ακολουθούν είναι αποκαλυπτικά. Αρχικά στο γράφημα 53 βλέπουμε ότι

υπάρχει μία μέτρια θετική συσχέτιση μεταξύ της εισοδηματικής ανισότητας και της

ποσοστιαίας συνεισφοράς του αγροτοδιατροφικού τομέα στο ΑΕγχΠ των χωρών αναφοράς

(ο συντελεστής συσχέτισης λαμβάνει την τιμή r=0,33).

11,77

10,09

7,96

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

% DIFFERENCE OF MEDIAN NET INCOME AFTER SOCIAL TRANSFERS (2005-2012)

DIFFERENCE OF MEDIAN NET INCOME AFTER SOCIAL TRANSFERS (PENSIONS EXCLUDED) (2005-2012)

INEQUALITYRANKING (1-10) MEDIAN


INEQUALITYRANIKING(21-30)MEDIAN

63

Γράφημα 53: Συσχέτιση ανισότητας και αγροτοδιατροφικού τομέα (2005-2012)

Πηγή: Eurostat και προσωπική επεξεργασία, Παράρτημα Πίνακας31.

Γράφημα 54: Συσχέτιση ανισότητας και τομέα κατασκευών(2005-2012)


64

Γράφημα 55: Συσχέτιση ανισότητας και τομέα χονδρικού-λιανικού εμπορίου, και παροχής

υπηρεσιών διαμονής και εστίασης (2005-2012)


Ελαφρώς μεγαλύτερη τιμή r=0,38 λαμβάνει ο συντελεστής συσχέτισης μεταξύ της

ανισότητας και του τομέα των κατασκευών υποδεικνύονται και εδώ την ύπαρξη μίας μέτριας

θετικής συσχέτισης.

Τα πράγματα όμως διαφοροποιούνται όταν κανείς δει το γράφημα 55, όπου ο συντελεστής

συσχέτισης λαμβάνει την τιμή r=0,59, υποδεικνύοντας μία ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ

της ανισότητας και του τομέα του εμπορίου, των μεταφορών, της εστίασης και των

υπηρεσιών φιλοξενίας και διαμονής. Αντίθετα όπως θα ανέμενε κανείς, ο συντελεστής

λαμβάνει αρνητικές τιμές για τομείς όπως η βιομηχανία (r=-0,26), ο τομέας πληροφορικής

και επικοινωνιών (r=-0,038), ο τομέας των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (r=-0,05), ο τομέας

επιστημονικής έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, ο τομέας των τεχνών (r=-0,009).

Γράφημα 56: Κατάταξη Gini και παραγωγικοί τομείς (2005-2012)

65


Στο γράφημα 56 παρατηρούμε ότι οι χώρες που βρίσκονται στην δεύτερη και την τρίτη

δεκάδα της κατάταξης Gini έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένο τον αγροτοδιατροφικό τομέα, τον

τομέα του εμπορίου των μεταφορών και της παροχής υπηρεσιών διαμονής και εστίασης,

καθώς και αυτόν των κατασκευών, σε σχέση με τις χώρες που βρίσκονται στην πρώτη

δεκάδα, οι οποίες δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στη βιομηχανία. Αξίζει επίσης να σημειώσει

κανείς, τα μεγάλα ποσοστά εθνικού εισοδήματος που αφορούν στις δραστηριότητες

δημόσιας διοίκησης, εκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών στις χώρες που

κατατάσσονται στις θέσεις 1-20 της σχετικής κατάταξης. Με μία πρώτη ματιά φαίνεται

λοιπόν ότι ο βαθμός του βιομηχανικού εκσυγχρονισμού και της ισόρροπης ανάπτυξης μεταξύ

των λοιπών παραγωγικών τομέων, επηρεάζει το μέγεθος της οικονομικής και κοινωνικής

ανισότητας.

Ωστόσο, η επιβεβαίωση της επιρροής του εκσυγχρονισμού μίας οικονομίας στη μείωση των

εισοδηματικών ανισοτήτων, απαιτεί μία περισσότερο λεπτομερή και προσεκτική διερεύνηση

που θα περιλαμβάνει πλήθος άλλων δεδομένων και μεταβλητών, ωστόσο φαίνεται ότι αυτό

μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μίας μελλοντικής, ενδελεχούς έρευνας προκειμένου οι

σχετικές θεωρητικές υποθέσεις να επιβεβαιωθούν από τα εμπειρικά ευρήματα.

Συμπεράσματα

2,53

24,29

6,56

19,00

4,43 4,97

8,54 8,00

18,95

2,742,08

18,04

6,11

19,31

5,10

8,269,92 9,44

18,20

3,543,80

20,16

8,00

23,92

4,49 5,04

8,84

6,83

15,82

2,96

Agr

icu

ltu

re, f

ore

stry

an

d f

ish

ing

Ind

ust

ry (

exce

pt

con

stru

ctio

n)

Co

nst

ruct

ion

Wh

ole

sale

an

d r

etai

l tra

de

, tra

nsp

ort

,ac

com

od

atio

n a

nd

fo

od

ser

vice

act

ivit

ies

Info

rmat

ion

an

d c

om

mu

nic

atio

n

Fin

anci

al a

nd

insu

ran

ce a

ctiv

itie

s

Rea

l est

ate

acti

viti

es

Pro

fess

ion

al, s

cien

tifi

c an

d t

ech

nic

alac

tivi

ties

; ad

min

istr

ativ

e an

d s

up

po

rt s

ervi

ceac

tivi

ties

Pu

blic

ad

min

istr

atio

n, d

efe

nce

, ed

uca

tio

n,

hu

man

he

alth

an

d s

oci

al w

ork

act

ivit

ies

Art

s, e

nte

rtai

nm

ent

and

rec

reat

ion

; oth

erse

rvic

e ac

tivi

ties

; act

ivit

ies

of

ho

use

ho

ld a

nd

extr

a-te

rrit

ori

al o

rgan

izat

ion

s an

d b

od

ies

INEQUALITY RANKING AND NATIONAL BRANCHES (2005-2012)

INEQUALITY RANKING (1-10) MEAN INEQUALITY RANKING (11-20) MEAN INEQUALITY RANIKING (21-30) MEAN

66

Συνοψίζοντας τα όσα μέχρι τώρα έχουμε δει μπορούμε να προβούμε σε κάποια βασικά

συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάλυση. Ειδικότερα από τα στοιχεία που

παραθέσαμε φαίνεται ότι:

Η συγκράτηση των δημοσίων ελλειμμάτων (ή η ύπαρξη πλεονασμάτων) που

διαμορφώνουν ικανά επίπεδα εσόδων για την άσκηση αναδιανεμητικών πολιτικών

φαίνεται να συνδέεται θετικά με την ύπαρξη σχετικά χαμηλών επιπέδων

εισοδηματικής ανισότητας. Αντίθετα η δυσπραγία που επιφέρουν τα δημόσια

ελλείμματα σε συνδυασμό με τις αυξημένες ανάγκες δημοσιονομικής προσαρμογής,

εντείνουν το φαινόμενο της ανισότητας.

Τα επίπεδα ανεργίας αυξάνουν την ανισότητα. Παρά το ότι οι δύο αυτές μεταβλητές

έχουν αμφίδρομη, αλληλεξαρτώμενη σχέση και συνεπώς, δεν μπορούμε να

γνωρίζουμε με ακρίβεια ποια είναι η σχετική βαρύτητα της ανεργίας στην πρόκληση

της ανισότητας και το αντίστροφο, τα στοιχεία δείχνουν πως μπορούμε να

υποθέσουμε με ασφάλεια ότι υφίσταται θετική διασύνδεση μεταξύ τους και μάλιστα

ισχυρή. Παράλληλα είναι σχεδόν αυτονόητο ότι η ύπαρξη ανισοτήτων συνδέεται

θετικά με αυξημένα ποσοστά ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή

κοινωνικού αποκλεισμού.

Η άμβλυνση της εισοδηματικής ανισότητας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την

επένδυση των ανθρώπων και των κοινωνιών στη βελτίωση της ποιότητας της

εκπαίδευσης και εξειδίκευσής τους. Ο τομέας της εκπαίδευσης αποτελεί κύριο

μέλημα στο στρατηγικό σχεδιασμό των χωρών με τα χαμηλότερα επίπεδα

εισοδηματικής ανισότητας, γεγονός που φαίνεται από το μέσο όρο των δημοσίων

δαπανών που διενεργούν οι χώρες αυτές για την εκπαίδευση. Αντίστοιχα, οι χώρες

με υψηλότερα επίπεδα ανισότητας προσπαθούν να συγκλίνουν σταδιακά με τις

πρώτες, αναγνωρίζοντας την πρωταρχική σημασία της εκπαίδευσης για τον

οικονομικό τους εκσυγχρονισμό.

Οι άνθρωποι που βιώνουν περισσότερο απ’ όλους τους κινδύνους και την

ανασφάλεια που δημιουργεί η ανισότητα, είτε εγκαταλείπουν την εκπαιδευτική

διαδικασία σε μία προσπάθεια επιβίωσης και άμεσης βελτίωσης της θέσης τους είτε

δεν μπορούν να διαθέσουν τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους για να

ολοκληρώσουν την εκπαιδευτική διαδικασία, με συνέπεια να υποβαθμίζεται και στις

δύο περιπτώσεις η εισοδηματική τους προοπτική. Παράλληλα, τα άτομα με μέσο και

κατώτερο εκπαιδευτικό επίπεδο, φαίνεται να βιώνουν πιο έντονα την υλική

στερήσεις βασικών αγαθών.

Οι χώρες με χαμηλότερα επίπεδα ανισότητας, δαπανούν περισσότερα για την υγεία

από ό,τι εκείνες παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα. Επιπρόσθετα , το προσδόκιμο

ζωής των ανθρώπων που ζουν σε χώρες με μεγάλη ανισότητα είναι σημαντικά

μικρότερος. Ταυτόχρονα η βρεφική θνησιμότητα στις χώρες με τα υψηλότερα

επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας ανέρχεται περίπου στο διπλάσιο επίπεδο από

αυτήν των χωρών με τα χαμηλότερα επίπεδα.

Περαιτέρω, οι πολίτες των χωρών που παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα εισοδηματικής

ανισότητας και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος διενέργειας ιατρικών

εξετάσεων, είναι 8,30 φορές περισσότεροι από τους αντίστοιχους των χωρών που

παρουσιάζουν χαμηλά επίπεδα ανισότητας. Η μη δυνατότητα κάλυψης του κόστους

βιώνεται περισσότερο στις ομάδες του πληθυσμού με μέσα και χαμηλά εισοδήματα

και επίσης, εντονότερα στις χώρες με μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα καθώς και

67

στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Οι ισχυρές, πολιτικά και οικονομικά χώρες

φαίνεται να αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά το πρόβλημα αφού διαθέτουν

ισχυρά συστήματα υγείας που καλύπτουν τις σχετικές ανάγκες του πληθυσμού.

Στις χώρες που παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα ανισότητας το ποσοστό αυτών που

αντιλαμβάνονται την υγεία τους ως πολύ καλή, είναι σημαντικά χαμηλότερο από το

αντίστοιχο των χωρών με χαμηλότερα επίπεδα. Το γεγονός υποδηλώνει τη

γενικότερη ανασφάλεια που δημιουργεί η ανισότητα στις χώρες αυτές αλλά και την

κακή κατάσταση των συστημάτων υγείας που διαθέτουν. Ακόμη, οι χώρες του πρώην

ανατολικού μπλοκ παρουσιάζουν υπερδιπλάσιο ποσοστό αυτών που

αντιλαμβάνονται την υγεία τους ως κακή και πολύ κακή σε σχέση με τις ισχυρότερες

χώρες, ενώ το ποσοστό αυτών που αντιλαμβάνονται την υγεία τους ως πολύ καλή

είναι μειωμένο δραματικά, ανερχόμενο περίπου στο ½ αυτού των ισχυρότερων

χωρών και των χωρών με δημοσιονομικά προβλήματα.

Τα χαμηλά επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας, συνδέονται θετικά με μεγαλύτερα

έσοδα από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, υψηλότερα επίπεδα δαπανών για

συντάξεις και κοινωνική προστασία και διευρυμένες δυνατότητες άσκησης

πολιτικών αναδιανομής. Αντίθετα, οι χώρες που έχουν υψηλά επίπεδα ανισότητας,

έχουν σημαντικά χαμηλότερα έσοδα από φόρους και εισφορές και δαπανούν πολύ

λιγότερα για συντάξεις και αναδιανεμητικές τους πολιτικές.

Τέλος φαίνεται ότι η ανισότητα στη διανομή του εισοδήματος συνδέεται θετικά με

την καθυστέρηση του εκσυγχρονισμού του βιομηχανικού τομέα της οικονομίας, και

την υπερανάπτυξη του τομέα των κατασκευών, του εμπορίου, των μεταφορών και

των υπηρεσιών εστίασης και διαμονής, δεδομένου ότι οι οικονομίες των χωρών με

τα υψηλότερα επίπεδα ανισότητας, βασίζουν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής

τους σε αυτούς ακριβώς τους τομείς.

Η ανάλυση που προηγήθηκε παρά το ότι ήταν σύντομη, απαίτησε εξαιρετικά έντονη και

επίπονη προσπάθεια. Ωστόσο, μία πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση του φαινομένου της

ανισότητας, χρειάζεται να στηριχθεί σε ειδικότερα, πολυπληθή δεδομένα, σύνθετες

επεξεργασίες και πολύ περισσότερο χρόνο προκειμένου να διαθέτει την απαιτούμενη

πληρότητα και εγκυρότητα. Παρόλα αυτά, ελπίζουμε ότι η περιγραφική αυτή προσπάθεια

είναι δυνατόν να συμβάλλει, έστω και κατ’ ελάχιστο, στη μελέτη του πολυσχιδούς

φαινομένου της ανισότητας που τόσο πολύ ταλανίζει τις σύγχρονες κοινωνίες.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Πίνακας 3: Μέτρηση της ανισότητας στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012.

GEO/TIME GINI COEFFICIENT MEAN GINI

(2005-2012)

S80/20 RATIO MEAN (2005-2012)

L INDEX OF MEDIAN

EQUIVALIZED NET INCOME PPS (2005-2012)

INCOME DISTRIBUTION BY INCOME QUINTILE IN PPS (2005-2012)

INEQUALITY RANKING BY S80/20 RATIO 2005-2012

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 1st Q

2nd Q

3rd Q

4th Q

5th Q

SUM

Slovenia 23,8 23,7 23,2 23,4 22,7 23,8 23,8 23,7 23,5 3,38 0,91 10,0 15,1 18,6 22,8 33,6 100

Sweden 23,4 24,0 23,4 24,0 24,8 24,1 24,4 24,9 24,1 3,53 1,18 9,5 15,1 18,8 22,9 33,7 100

Norway 28,2 29,2 23,7 25,1 24,1 23,6 22,9 22,6 24,9 3,69 1,54 9,5 15,1 18,4 22,1 34,9 100

Czech Republic 26,0 25,3 25,3 24,7 25,1 24,9 25,2 24,9 25,2 3,51 0,64 10,1 14,6 17,7 22,0 35,6 100

Slovakia 26,2 28,1 24,5 23,7 24,8 25,9 25,7 25,3 25,5 3,73 0,48 9,5 14,7 18,1 22,5 35,2 100

Finland 26,0 25,9 26,2 26,3 25,9 25,4 25,8 25,9 25,9 3,68 1,11 9,7 14,3 18,1 22,4 35,6 100

Denmark 23,9 23,7 25,2 25,1 26,9 26,9 27,8 28,1 26,0 4,01 1,17 8,7 15,0 18,8 22,9 34,6 100

Iceland 25,1 26,3 28,0 27,3 29,6 25,7 23,6 24,0 26,2 3,68 1,21 9,9 14,5 17,6 21,8 36,3 100

Austria 26,2 25,3 26,2 26,2 25,7 26,1 26,3 27,6 26,2 3,80 1,23 9,4 14,3 18,0 22,5 35,8 100

Netherlands 26,9 26,4 27,6 27,6 27,2 25,5 25,8 25,4 26,6 3,86 1,24 9,4 14,4 17,8 22,3 36,1 100

Hungary 27,6 33,3 25,6 25,2 24,7 24,1 26,8 26,9 26,8 3,95 0,44 9,3 14,3 17,9 22,3 36,3 100

Belgium 28,0 27,8 26,3 27,5 26,4 26,6 26,3 26,5 26,9 3,98 1,12 9,0 14,0 18,2 23,0 35,8 100

Malta 26,9 27,0 26,3 27,9 27,2 28,4 27,4 27,2 27,3 4,04 0,88 9,0 13,7 17,9 23,2 36,2 100

Luxembourg 26,5 27,8 27,4 27,7 29,2 27,9 27,2 28,0 27,7 4,09 1,76 9,0 13,8 17,7 22,6 36,9 100

Germany 26,1 26,8 30,4 30,2 29,1 29,3 29,0 28,3 28,7 4,43 1,17 8,5 13,9 17,7 22,5 37,4 100

France 27,7 27,3 26,6 29,8 29,9 29,8 30,8 30,5 29,1 4,28 1,16 9,0 13,6 17,2 21,9 38,3 100

Croatia 30,0 28,0 29,0 28,0 27,0 31,4 31,0 30,5 29,4 4,84 0,49 7,0 13,2 17,9 23,6 38,3 100

Cyprus 28,7 28,8 29,8 29,0 29,5 30,1 29,2 31,0 29,5 4,40 1,20 8,7 13,3 17,3 22,3 38,4 100

Ireland 31,9 31,9 31,3 29,9 28,8 30,7 29,8 30,3* 30,6 4,53 1,11 8,3 12,8 17,2 22,8 38,9 100

Italy 32,8 32,1 32,2 31,0 31,5 31,2 31,9 31,9 31,8 5,40 1,00 7,3 13,0 17,5 23,1 39,2 100

Poland 35,6 33,3 32,2 32,0 31,4 31,1 31,1 30,9 32,2 5,31 0,46 7,6 12,8 17,0 22,6 40,0 100

Estonia 34,1 33,1 33,4 30,9 31,4 31,3 31,9 32,5 32,3 5,33 0,49 7,5 12,6 17,0 23,1 39,9 100

Bulgaria 25,0 31,2 35,3 35,9 33,4 33,2 35,0 33,6 32,8 5,84 0,38 6,7 12,4 17,2 23,0 40,7 100

70

United Kingdom 34,6 32,5 32,6 33,9 32,4 32,9 33,0 32,8 33,1 5,45 1,14 7,5 12,5 16,8 22,5 40,7 100

Spain 32,2 31,9 31,9 31,9 33,0 34,4 34,5 35,0 33,1 6,26 0,83 6,4 12,7 17,6 23,8 39,5 100

Greece 33,2 34,3 34,3 33,4 33,1 32,9 33,5 34,3 33,6 5,98 0,75 6,8 12,5 17,1 23,0 40,6 100

Romania 31,0 33,0 37,8 36,0 34,9 33,3 33,2 33,2 34,1 6,28 0,23 6,2 12,1 17,2 23,5 41,0 100

Lithuania 36,3 35,0 33,8 34,0 35,5 36,9 33,0 32,0 34,6 6,21 0,40 6,7 12,2 16,7 22,8 41,6 100

Portugal 38,1 37,7 36,8 35,8 35,4 33,7 34,2 34,5 35,8 6,18 0,62 7,1 11,8 15,9 21,6 43,6 100

Latvia 36,2 38,9 35,4 37,5 37,5 35,9 35,1 35,7 36,5 6,93 0,38 6,2 11,5 16,4 23,1 42,9 100

MEAN 29,3 29,7 29,4 29,4 29,3 29,2 29,2 29,3 29,3 4,7 8,3 13,5 17,6 22,7 37,9

MEDIAN

*Προσωπικοί υπολογισμοί

Πηγή: Eurostat επεξεργασμένα στοιχεία Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

71

Πίνακας 4: Διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα 2005-2012 και L index.

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEDIAN L INDEX

European Union (28 countries) : : : : : : : :



New Member States (12 countries) : : : : : : : :

Euro area (17 countries) : : : : : : : :

Belgium 15.536 16.178 16.311 16.743 17.491 17.330 17.995 18.058 17.037 1,12

Bulgaria : 3.200 3.299 4.765 5.751 5.880 5.726 5.793 5.726 0,38

Czech Republic 7.641 8.261 8.841 9.725 10.104 9.656 9.859 10.182 9.691 0,64

Denmark 15.854 16.147 16.868 17.601 17.917 17.855 18.681 18.529 17.728 1,17

Germany (until 1990 former territory of the FRG) 15.651 15.167 17.325 18.007 17.954 17.724 18.242 18.996 17.839 1,17

Estonia 4.728 5.628 6.492 7.563 7.990 7.483 7.338 7.686 7.411 0,49

Ireland 15.079 15.938 17.722 18.169 17.593 16.082 16.829 : 16.829 1,11

Greece 10.751 11.162 11.455 12.032 12.626 12.599 11.482 9.949 11.469 0,75

Spain 11.493 12.226 12.690 13.602 13.524 12.982 12.500 12.319 12.595 0,83

France 14.503 14.981 15.149 17.493 17.741 17.804 18.058 18.696 17.617 1,16

Croatia : : : : : 7.566 7.371 7.375 7.375 0,49

Italy 13.680 13.871 14.401 15.262 15.198 15.199 15.515 15.350 15.199 1,00

Cyprus 14.776 16.362 18.252 18.241 18.761 18.048 18.990 19.048 18.247 1,20

Latvia 3.917 4.481 5.591 7.146 7.139 5.885 5.680 6.005 5.783 0,38

Lithuania 3.847 4.620 5.714 6.949 7.304 6.070 5.938 6.595 6.004 0,40

Luxembourg 27.564 26.418 26.847 26.943 27.036 26.748 26.669 26.660 26.798 1,76

Hungary 5.561 6.077 6.490 6.597 6.836 6.686 7.017 7.386 6.642 0,44

Malta 11.739 12.088 12.440 13.324 13.784 13.311 14.034 14.634 13.318 0,88

Netherlands 16.020 16.495 17.537 19.142 19.227 18.823 18.752 19.007 18.788 1,24

Austria 17.429 17.420 17.810 18.539 18.858 19.132 20.252 20.499 18.699 1,23

Poland 4.759 5.095 5.609 6.732 7.376 7.566 8.207 8.529 7.054 0,46

Portugal 8.236 8.595 8.915 9.504 9.407 9.731 9.584 9.561 9.456 0,62

Romania : : 2.877 3.064 3.442 3.536 3.556 3.509 3.476 0,23

Slovenia 11.577 12.153 12.922 13.812 14.410 13.713 13.809 14.125 13.761 0,91

Slovakia 3.990 4.620 5.608 6.763 7.852 8.306 8.856 9.574 7.308 0,48

Finland 14.123 14.810 15.241 16.556 17.368 17.232 17.744 18.202 16.894 1,11

72

Sweden 14.414 15.113 15.908 17.799 18.763 18.162 18.475 19.488 17.981 1,18

United Kingdom 16.894 17.630 18.778 18.543 16.819 16.964 16.805 17.636 17.297 1,14

Iceland 17.178 18.560 19.894 21.630 21.569 18.179 17.146 17.027 18.370 1,21

Norway 18.982 20.198 20.702 23.131 24.137 23.624 24.235 25.731 23.378 1,54

Switzerland : : 20.526 21.525 22.677 22.315 23.070 24.643 22.496 1,48

MEDIAN ALL 15.199

Πηγή: Eurostat επεξεργασμένα στοιχεία Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

73

Πίνακας 5: Διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα 1995-2012 και Theil index (a=0, a=1, a=2).

GEO/TIME 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 N MEAN

Belgium 21.500 21.400 21.700 22.400 23.400 24.600 25.300 26.000 26.600 28.000 29.000 30.200 31.600 32.400 31.600 32.700 33.600 34.000 27.556

Denmark 26.600 27.600 28.500 29.300 30.700 32.500 33.500 34.400 35.000 36.500 38.300 40.200 41.700 42.800 40.500 42.600 43.200 43.900 35.989

Germany 23.600 23.400 23.200 23.700 24.400 24.900 25.500 25.900 26.000 26.600 27.000 28.100 29.500 30.100 29.000 30.500 31.900 32.600 26.994

France 20.200 20.800 21.000 21.900 22.700 23.700 24.500 25.000 25.600 26.500 27.300 28.400 29.600 30.100 29.300 29.900 30.700 31.100 26.017

Luxembourg 38.600 39.100 38.900 40.700 46.100 50.300 51.100 53.700 57.100 59.900 65.000 71.700 78.000 76.400 71.400 77.400 80.300 80.700 59.800

Netherlands 20.700 21.200 21.900 22.900 24.400 26.300 27.900 28.800 29.400 30.200 31.500 33.100 34.900 36.200 34.700 35.300 35.900 35.800 29.506

Austria 23.000 23.200 23.000 23.900 24.900 26.000 26.600 27.300 27.700 28.700 29.800 31.300 33.000 34.000 33.100 34.100 35.700 36.400 28.983

Finland 19.600 19.700 21.100 22.500 23.700 25.500 26.800 27.600 27.900 29.100 30.000 31.500 34.000 34.900 32.299 33.300 35.000 35.600 28.339

Sweden 22.000 24.600 25.300 25.700 27.400 30.200 28.500 29.900 31.100 32.400 33.000 35.000 36.900 36.100 31.500 37.300 40.800 42.800 31.694

United Kingdom 15.600 16.800 20.900 22.600 24.300 27.500 28.100 29.000 27.900 29.900 31.000 32.700 34.200 29.900 25.700 27.800 28.200 30.300 26.800

Norway 26.100 28.800 31.700 30.400 33.500 40.700 42.300 45.000 43.600 45.600 52.900 58.100 61.100 65.300 56.500 65.000 71.300 77.500 48.633

Iceland 20.100 21.400 24.200 27.000 29.600 33.500 31.000 32.900 33.600 36.500 44.300 43.800 48.000 32.200 27.200 29.800 31.600 32.900 216 32.200

Ireland 14.400 16.200 19.600 21.200 24.100 27.800 30.400 33.200 35.200 36.900 39.200 41.600 43.100 40.100 35.800 34.700 35.500 35.700 31.372

Greece 8.500 9.100 9.900 10.100 10.800 12.600 13.400 14.300 15.600 16.700 17.400 18.700 19.900 20.800 20.500 19.600 18.500 17.200 15.200

Spain 11.600 12.400 12.800 13.500 14.500 15.600 16.700 17.700 18.600 19.700 21.000 22.400 23.500 23.900 22.800 22.700 22.700 22.300 18.578

Italy 15.200 17.500 18.600 19.200 19.900 21.000 22.000 22.800 23.300 24.000 24.500 25.300 26.200 26.300 25.200 25.700 26.000 25.700 22.689

Cyprus 10.800 11.000 11.600 12.400 13.300 14.300 15.300 15.600 16.200 17.300 18.400 19.500 20.700 21.800 20.900 21.000 21.100 20.700 16.772

Portugal 9.000 9.500 10.100 10.800 11.700 12.500 13.100 13.600 13.700 14.200 14.600 15.200 16.000 16.200 15.900 16.300 16.100 15.600 13.561

Malta 7.500 7.900 8.700 9.100 9.800 11.200 11.400 11.800 11.600 11.600 12.200 12.800 13.700 14.600 14.400 15.400 16.000 16.300 126 12.000

Croatia 3.600 4.100 4.500 5.000 4.800 5.300 5.800 6.300 6.800 7.400 8.100 8.900 9.800 10.700 10.100 10.100 10.400 10.300 7.333

Latvia 1.500 1.800 2.300 2.600 2.900 3.600 3.900 4.200 4.300 4.900 5.800 7.200 9.600 10.500 8.600 8.600 9.800 10.900 5.722

Lithuania 1.400 1.800 2.500 2.800 2.900 3.600 3.900 4.400 4.900 5.400 6.300 7.400 8.900 10.100 8.400 8.900 10.200 11.000 5.822

Bulgaria 1.200 800 1.100 1.400 1.500 1.700 2.000 2.200 2.400 2.600 3.000 3.400 4.000 4.600 4.600 4.800 5.200 5.400 2.883

Czech Republic 4.300 5.000 5.100 5.600 5.700 6.200 7.000 8.200 8.300 9.000 10.200 11.500 12.800 14.800 13.600 14.300 14.800 14.600 9.500

Estonia 2.000 2.600 3.200 3.600 3.900 4.500 5.100 5.700 6.400 7.200 8.300 10.000 12.000 12.100 10.400 10.700 12.100 13.000 7.378

Hungary 3.400 3.500 4.000 4.200 4.400 4.900 5.800 6.900 7.300 8.100 8.800 8.900 9.900 10.500 9.100 9.600 9.900 9.800 7.167

Poland 2.800 3.200 3.600 4.000 4.100 4.900 5.600 5.500 5.000 5.300 6.400 7.100 8.200 9.500 8.100 9.200 9.600 9.900 6.222

Romania 1.300 1.300 1.400 1.600 1.500 1.800 2.000 2.200 2.400 2.800 3.700 4.500 5.800 6.500 5.500 5.800 6.200 6.200 3.472

Slovenia 8.100 8.400 9.100 9.800 10.500 10.800 11.500 12.300 12.900 13.600 14.400 15.500 17.100 18.400 17.300 17.300 17.600 17.200 13.433

Slovakia 2.800 3.100 3.500 3.700 3.600 4.100 4.400 4.800 5.500 6.300 7.100 8.300 10.200 11.900 11.600 12.100 12.800 13.200 198 7.167

74

N 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 540

MAX 38.600 39.100 38.900 40.700 46.100 50.300 51.100 53.700 57.100 59.900 65.000 71.700 78.000 76.400 71.400 77.400 80.300 80.700

MIN 1.200 800 1.100 1.400 1.500 1.700 2.000 2.200 2.400 2.600 3.000 3.400 4.000 4.600 4.600 4.800 5.200 5.400

RANGE 37.400 38.300 37.800 39.300 44.600 48.600 49.100 51.500 54.700 57.300 62.000 68.300 74.000 71.800 66.800 72.600 75.100 75.300

LOG10 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48

STURGE (K) 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91 5,91

ΕΥΡΟΣ ΔΙΑΣΤ/ΤΩΝ 6.535 6.619 6.585 6.890 7.804 8.515 8.651 9.091 9.667 10.141 11.004 12.138 13.205 12.934 12.087 13.103 13594,05 13661,76

MEAN (μ) 12.900 13.573 14.433 15.120 16.167 17.737 18.347 19.240 19.730 20.763 22.283 23.743 25.463 25.457 23.520 24.750 25.757 26.287

ln(μ) 9,465 9,516 9,577 9,624 9,691 9,783 9,817 9,865 9,890 9,941 10,012 10,075 10,145 10,145 10,066 10,117 10,156 10,177

ΣxI*(lnxI-lnμ) 12,74 12,43 11,35 10,70 11,10 10,68 9,91 9,52 9,22 8,81 8,33 7,81 7,04 6,10 6,21 6,46 6,38 6,48

N*μ 387.000 407.200 433.000 453.600 485.000 532.100 550.400 577.200 591.900 622.900 668.500 712.300 763.900 763.700 705.599 742.500 772.700 788.600

Theil(α=0) 0,42 0,41 0,38 0,36 0,37 0,36 0,33 0,32 0,31 0,29 0,28 0,26 0,23 0,20 0,21 0,22 0,21 0,22

Theil(α=1) 0,30 0,29 0,27 0,26 0,27 0,27 0,25 0,25 0,24 0,23 0,23 0,22 0,21 0,19 0,19 0,20 0,20 0,21

Theil(α=2) 0,51 0,50 0,49 0,48 0,49 0,49 0,48 0,48 0,48 0,48 0,48 0,48 0,47 0,46 0,46 0,47 0,47 0,48

Πηγή: Eurostat και προσωπική επεξεργασία Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

75

Πίνακας 6: Εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2004-2012 (Ομαδοποίηση 2)

GEO/TIME 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEDIAN ST DEV

Belgium 26.300 27.000 27.900 28.900 29.000 27.700 29.100 29.800 30.400 28.900 1253,54

Denmark 27.200 27.800 29.300 30.600 31.100 29.000 31.300 31.500 32.100 30.600 1636,01

Germany 25.000 26.100 27.300 28.900 29.000 27.000 29.000 30.500 31.300 28.900 1931,03

France 23.700 24.700 25.600 26.900 26.700 25.600 26.500 27.300 27.500 26.500 1190,81

Luxembourg 54.600 57.100 63.900 68.500 65.900 59.300 64.200 66.700 67.100 64.200 4600,24

Netherlands 28.000 29.400 31.000 33.100 33.600 31.000 32.000 32.700 32.800 32.000 1748,3

Austria 27.700 28.200 29.800 30.900 31.200 29.500 31.100 32.400 33.300 30.900 1734,05

Finland 25.200 25.700 27.000 29.400 29.800 26.900 27.700 28.700 29.100 27.700 1550,47

Sweden 27.400 27.400 29.100 31.200 31.000 28.200 30.200 31.700 32.700 30.200 1828,65

United Kingdom 27.000 27.900 28.900 29.500 28.600 26.300 27.500 27.700 28.300 27.900 927,362

Norway 35.800 39.900 43.800 45.400 48.000 41.500 44.300 46.900 49.900 44.300 4103,96

MEDIAN GDP A 27.200 27.800 29.100 30.600 31.000 28.200 30.200 31.500 32.100


Iceland 28.400 29.300 29.200 30.200 30.900 28.300 27.300 28.100 28.500 28.500 1049,28

Ireland 30.900 32.500 34.400 36.500 32.900 30.200 31.300 32.600 33.200 32.600 1798,63

Greece 20.300 20.400 21.800 22.500 23.100 22.100 21.200 19.900 19.200 21.200 1229,27

Spain 21.900 22.900 24.800 26.200 25.900 24.200 24.200 24.300 24.400 24.300 1254,72

Italy 23.200 23.700 24.700 26.000 26.100 24.400 24.700 25.100 25.200 24.700 902,397

Cyprus 19.700 20.900 22.000 23.600 24.900 23.500 23.600 23.700 23.500 23.500 1539,68

Portugal 16.700 17.900 18.700 19.600 19.500 18.800 19.700 19.600 19.200 19.200 939,398

Malta 17.300 18.000 18.600 19.600 20.300 19.900 21.400 21.900 22.100 19.900 1612,45

MEDIAN GDP B 21.100 21.900 23.350 24.800 25.400 23.850 23.900 24.000 23.950


Croatia 12.200 12.800 13.700 15.200 15.800 14.500 14.300 15.200 15.600 14.500 1182,28

Latvia 10.100 11.100 12.500 14.300 14.600 12.700 13.200 14.700 15.900 13.200 1746,74

Lithuania 11.200 12.300 13.600 15.500 16.100 13.600 15.000 16.700 17.900 15.000 2036,94

Bulgaria 7.500 8.200 9.000 10.000 10.900 10.300 10.700 11.600 12.100 10.300 1446,84

Czech Republic 16.900 17.800 18.900 20.700 20.200 19.400 19.500 20.100 20.300 19.500 1184,57

Estonia 12.400 13.800 15.600 17.500 17.200 15.000 15.500 17.200 18.000 15.600 1763,2

Hungary 13.600 14.200 14.900 15.400 16.000 15.300 15.800 16.300 16.700 15.400 939,398

Poland 11.000 11.500 12.300 13.600 14.100 14.200 15.300 16.200 16.800 14.100 1903,47

Romania 7.400 7.900 9.100 10.400 11.700 11.100 11.400 11.900 12.500 11.100 1724,84

Slovenia 18.800 19.600 20.700 22.100 22.700 20.300 20.500 21.000 20.900 20.700 1110,56

Slovakia 12.300 13.500 15.000 16.900 18.100 17.100 17.900 18.500 19.100 17.100 2228,32

MEDIAN GDP C 12.200 12.800 13.700 15.400 16.000 14.500 15.300 16.300 16.800

76

Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

77

Πίνακας 7: Ρυθμός μεταβολής (%) του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012

GEO/TIME 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 GDP CHANGE %

MEDIAN

Belgium 2,66 3,33 3,58 0,35 -4,48 5,05 2,41 2,01 2,53

3,23

Denmark 2,21 5,40 4,44 1,63 -6,75 7,93 0,64 1,90 2,06

Germany 4,40 4,60 5,86 0,35 -6,90 7,41 5,17 2,62 4,50

France 4,22 3,64 5,08 -0,74 -4,12 3,52 3,02 0,73 3,27

Luxembourg 4,58 11,91 7,20 -3,80 -10,02 8,26 3,89 0,60 4,24

Netherlands 5,00 5,44 6,77 1,51 -7,74 3,23 2,19 0,31 2,71

Austria 1,81 5,67 3,69 0,97 -5,45 5,42 4,18 2,78 3,23

Finland 1,98 5,06 8,89 1,36 -9,73 2,97 3,61 1,39 2,48

Sweden 0,00 6,20 7,22 -0,64 -9,03 7,09 4,97 3,15 4,06

United Kingdom 3,33 3,58 2,08 -3,05 -8,04 4,56 0,73 2,17 2,12

Norway 11,45 9,77 3,65 5,73 -13,54 6,75 5,87 6,40 6,13

Switzerland 2,33 7,49 9,09 3,33 -5,38 6,82 5,05 3,29 4,19

Iceland 3,17 -0,34 3,42 2,32 -8,41 -3,53 2,93 1,42 1,87

1,93

Ireland 5,18 5,85 6,10 -9,86 -8,21 3,64 4,15 1,84 3,90

Greece 0,49 6,86 3,21 2,67 -4,33 -4,07 -6,13 -3,52 -1,51

Spain 4,57 8,30 5,65 -1,15 -6,56 0,00 0,41 0,41 0,41

Italy 2,16 4,22 5,26 0,38 -6,51 1,23 1,62 0,40 1,42

Cyprus 6,09 5,26 7,27 5,51 -5,62 0,43 0,42 -0,84 2,84

Portugal 7,19 4,47 4,81 -0,51 -3,59 4,79 -0,51 -2,04 1,98

Malta 4,05 3,33 5,38 3,57 -1,97 7,54 2,34 0,91 3,45

Croatia 4,92 7,03 10,95 3,95 -8,23 -1,38 6,29 2,63 4,43

5,89

Latvia 9,90 12,61 14,40 2,10 -13,01 3,94 11,36 8,16 9,03

Lithuania 9,82 10,57 13,97 3,87 -15,53 10,29 11,33 7,19 10,06

Bulgaria 9,33 9,76 11,11 9,00 -5,50 3,88 8,41 4,31 8,71

Czech Republic 5,33 6,18 9,52 -2,42 -3,96 0,52 3,08 1,00 2,04

Estonia 11,29 13,04 12,18 -1,71 -12,79 3,33 10,97 4,65 7,81

Hungary 4,41 4,93 3,36 3,90 -4,38 3,27 3,16 2,45 3,31

Poland 4,55 6,96 10,57 3,68 0,71 7,75 5,88 3,70 5,21

Romania 6,76 15,19 14,29 12,50 -5,13 2,70 4,39 5,04 5,90

Slovenia 4,26 5,61 6,76 2,71 -10,57 0,99 2,44 -0,48 2,58

Slovakia 9,76 11,11 12,67 7,10 -5,52 4,68 3,35 3,24 5,89

GDP CHANGE (%) 4,55 5,85 6,76 1,63 -6,56 3,88 3,35 2,01 3,31 * Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

78

Πίνακας 8: Κατάταξη GINI και συνολικές επενδύσεις στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012 (% OF GDP)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN INV %

OF GDP

MEDIAN INV %

OF GDP ST DEV

Belgium 20,66 20,92 21,70 22,31 20,81 20,10 20,72 20,36 20,95 20,77 0,61

Denmark 25,75 27,61 28,68 33,60 28,87 22,80 21,55 21,40 26,28 26,68 3,56

Germany 17,28 18,06 18,44 18,58 17,21 17,44 18,13 17,65 17,85 17,86 0,44

France 19,34 20,04 20,91 21,31 19,49 19,47 19,98 19,77 20,04 19,88 0,60

Luxembourg 19,19 20,74 21,44 19,22 17,36 18,54 19,29 19,40 19,22 1,10

Netherlands 18,90 19,69 20,00 20,50 18,98 17,36 17,84 17,02 18,79 18,94 1,07

Austria 21,91 21,32 21,45 21,63 20,70 20,16 21,22 21,44 21,23 21,38 0,47

Finland 20,05 19,99 21,32 21,36 19,73 18,85 19,41 19,59 20,04 19,86 0,74

Sweden 17,90 18,72 19,58 20,03 17,99 18,03 18,70 18,99 18,74 18,71 0,65

United Kingdom 16,79 17,18 17,79 16,79 14,90 14,89 14,36 14,37 15,88 15,85 1,16

Norway 19,20 19,86 22,28 21,18 21,64 18,94 19,61 0,9 17,95 19,74 5,88

Iceland

Ireland 26,80 27,22 25,57 21,98 16,06 12,17 10,63 10,69 18,89 19,02 6,12

Greece 20,73 22,62 26,6 22,56 19,88 17,64 15,15 13,14 19,79 20,31 3,65

Spain 29,41 30,57 30,69 28,69 23,63 22,23 20,71 19,19 25,64 26,16 3,94

Italy 20,94 21,37 21,46 20,99 19,39 19,42 19,07 17,91 20,07 20,18 1,09

Cyprus 19,39 20,61 22,11 22,94 20,54 19,14 16,64 13,71 19,39 19,97 2,51

Portugal 22,96 22,31 22,22 22,46 20,55 19,57 17,99 16,03 20,51 21,39 2,10

Malta 21,22 21,28 21,08 18,42 16,84 17,62 15,11 14,76 18,29 18,02 2,25

Croatia

Latvia 31,03 32,95 34,06 29,65 21,58 18,22 21,33 22,79 26,45 26,22 5,12

Lithuania 22,90 25,28 28,14 25,35 17,18 16,29 18,03 16,65 21,23 20,47 3,96

Bulgaria 25,75 27,61 28,68 33,60 28,87 22,80 21,55 21,40 26,28 26,68 3,56

Czech Republic 25,82 25,66 27,02 26,80 24,64 24,55 24,13 23,09 25,21 25,15 1,13

Estonia 32,07 35,98 35,54 30,31 21,19 18,97 23,59 25,22 27,86 27,77 5,45

Hungary 22,78 21,74 21,79 21,70 20,69 18,56 17,91 17,40 20,32 21,20 1,74

Poland 18,22 19,65 21,56 22,26 21,17 19,86 20,20 19,15 20,26 20,03 1,12

Romania 23,72 25,61 30,20 31,92 24,43 24,71 25,97 26,65 25,61 2,59

Slovenia 25,40 26,52 27,76 28,63 23,06 19,71 18,59 17,76 23,43 24,23 3,60

Slovakia 26,54 26,52 26,19 24,80 20,74 21,02 23,14 20,11 23,63 23,97 2,29 * Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

79

Πίνακας 9: Δημόσιο έλλειμμα στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012 (%)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEDIAN

Belgium -2,5 0,4 -0,1 -1,0 -5,6 -3,7 -3,7 -4,0 -3,10

Bulgaria 1,0 1,9 1,2 1,7 -4,3 -3,1 -2,0 -0,8 0,10

Czech Republic -3,2 -2,4 -0,7 -2,2 -5,8 -4,7 -3,2 -4,4 -3,20

Denmark 5,2 5,2 4,8 3,2 -2,7 -2,5 -1,8 -4,1 0,70

Germany -3,3 -1,6 0,2 -0,1 -3,1 -4,2 -0,8 0,1 -1,20

Estonia 1,6 2,5 2,4 -2,9 -2,0 0,2 1,1 -0,2 0,65

Ireland 1,6 2,9 0,2 -7,4 -13,7 -30,6 -13,1 -8,2 -7,80

Greece -5,2 -5,7 -6,5 -9,8 -15,7 -10,7 -9,5 -9,0 -9,25

Spain 1,3 2,4 2,0 -4,5 -11,1 -9,6 -9,6 -10,6 -7,05

France -2,9 -2,3 -2,7 -3,3 -7,5 -7,1 -5,3 -4,8 -4,05

Croatia : : : : -5,3 -6,4 -7,8 -5,0 -5,85

Italy -4,4 -3,4 -1,6 -2,7 -5,5 -4,5 -3,8 -3,0 -3,60

Cyprus -2,4 -1,2 3,5 0,9 -6,1 -5,3 -6,3 -6,4 -3,85

Latvia -0,4 -0,5 -0,4 -4,2 -9,8 -8,1 -3,6 -1,3 -2,45

Lithuania -0,5 -0,4 -1,0 -3,3 -9,4 -7,2 -5,5 -3,2 -3,25

Luxembourg 0,0 1,4 3,7 3,2 -0,7 -0,8 0,1 -0,6 0,05

Hungary -7,9 -9,4 -5,1 -3,7 -4,6 -4,3 4,3 -2,0 -4,45

Malta -2,9 -2,7 -2,3 -4,6 -3,7 -3,5 -2,8 -3,3 -3,10

Netherlands -0,3 0,5 0,2 0,5 -5,6 -5,1 -4,3 -4,1 -2,20

Austria -1,7 -1,5 -0,9 -0,9 -4,1 -4,5 -2,5 -2,5 -2,10

Poland -4,1 -3,6 -1,9 -3,7 -7,5 -7,9 -5,0 -3,9 -4,00

Portugal -6,5 -4,6 -3,1 -3,6 -10,2 -9,8 -4,3 -6,4 -5,50

Romania -1,2 -2,2 -2,9 -5,7 -9,0 -6,8 -5,6 -3,0 -4,30

Slovenia -1,5 -1,4 0,0 -1,9 -6,3 -5,9 -6,3 -3,8 -2,85

Slovakia -2,8 -3,2 -1,8 -2,1 -8,0 -7,7 -5,1 -4,5 -3,85

Finland 2,9 4,2 5,3 4,4 -2,5 -2,5 -0,7 -1,8 1,10

Sweden 2,2 2,3 3,6 2,2 -0,7 0,3 0,2 -0,2 1,25

United Kingdom -3,4 -2,8 -2,8 -5,0 -11,4 -10,1 -7,7 -6,1 -5,55

Iceland 4,9 6,3 5,4 -13,5 -9,9 -10,1 -5,6 -3,8 -4,70

Norway 15,1 18,5 17,5 18,8 10,5 11,0 13,3 13,6 14,35

* Πηγή: Eurostat

80

Πίνακας 10: Επίπεδα ανεργίας 2005-2012 (%)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN

UNMPL RATE (2005-2012)

MEDIAN UNMPL RATE (2005-2012)

ST DEV

Belgium 8,5 8,3 7,5 7,0 7,9 8,3 7,2 7,6 7,79 7,75 0,52

Denmark 4,8 3,9 3,8 3,5 6,0 7,5 7,6 7,5 5,58 5,40 1,68

Germany 11,3 10,3 8,7 7,5 7,8 7,1 5,9 5,5 8,01 7,65 1,89

France 9,3 9,2 8,4 7,8 9,5 9,7 9,6 10,2 9,21 9,40 0,72

Luxembourg 4,6 4,6 4,2 4,9 5,1 4,6 4,8 5,1 4,74 4,70 0,28

Netherlands 5,3 4,4 3,6 3,1 3,7 4,5 4,4 5,3 4,29 4,40 0,74

Austria 5,2 4,8 4,4 3,8 4,8 4,4 4,2 4,3 4,49 4,40 0,40

Finland 8,4 7,7 6,9 6,4 8,2 8,4 7,8 7,7 7,69 7,75 0,67

Sweden 7,7 7,1 6,1 6,2 8,3 8,6 7,8 8,0 7,48 7,75 0,87

United Kingdom 4,8 5,4 5,3 5,6 7,6 7,8 8,0 7,9 6,55 6,60 1,30

Norway 4,5 3,4 2,5 2,5 3,2 3,6 3,3 3,2 3,28 3,25 0,60

Iceland 2,6 2,9 2,3 3,0 7,2 7,6 7,1 6,0 4,84 4,50 2,19

Ireland 4,4 4,5 4,7 6,4 12,0 13,9 14,7 14,7 9,41 9,20 4,52

Greece 9,9 8,9 8,3 7,7 9,5 12,6 17,7 24,3 12,36 9,70 5,43

Spain 9,2 8,5 8,3 11,3 18,0 20,1 21,7 25,0 15,26 14,65 6,26

Italy 7,7 6,8 6,1 6,7 7,8 8,4 8,4 10,7 7,83 7,75 1,33

Cyprus 5,3 4,6 3,9 3,7 5,4 6,3 7,9 11,9 6,13 5,35 2,52

Portugal 8,6 8,6 8,9 8,5 10,6 12,0 12,9 15,9 10,75 9,75 2,51

Malta 6,9 6,9 6,5 6,0 6,9 6,9 6,5 6,4 6,63 6,70 0,31

Croatia 12,8 11,4 9,6 8,4 9,1 11,8 13,5 15,9 11,56 11,60 2,35

Latvia 10,0 7,0 6,1 7,7 17,5 19,5 16,2 15,0 12,38 12,50 4,93

Lithuania 8,5 5,8 4,3 5,8 13,8 17,8 15,4 13,4 10,60 10,95 4,78

Bulgaria 10,1 9,0 6,9 5,6 6,8 10,3 11,3 12,3 9,04 9,55 2,23

Czech Republic 7,9 7,1 5,3 4,4 6,7 7,3 6,7 7,0 6,55 6,85 1,07

Estonia 7,9 5,9 4,6 5,5 13,8 16,9 12,5 10,2 9,66 9,05 4,15

Hungary 7,2 7,5 7,4 7,8 10,0 11,2 10,9 10,9 9,11 8,90 1,68

Poland 17,9 13,9 9,6 7,1 8,1 9,7 9,7 10,1 10,76 9,70 3,27

Romania 7,2 7,3 6,4 5,8 6,9 7,3 7,4 7,0 6,91 7,10 0,52

Slovenia 6,5 6,0 4,9 4,4 5,9 7,3 8,2 8,9 6,51 6,25 1,45

Slovakia 16,4 13,5 11,2 9,6 12,1 14,5 13,7 14,0 13,13 13,60 1,97 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

81

Πίνακας 11: Κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (2005-2012) (%)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEDIAN

Belgium 22,6 21,5 21,6 20,9 20,2 20,8 21,1 21,7 21,3

Bulgaria : 61,4 60,8 44,8 46,1 49,2 49,1 49,3 49,2

Czech Republic 19,6 18,0 15,8 15,3 14,0 14,4 15,3 15,4 15,4

Denmark 17,3 16,8 16,9 16,4 17,6 18,4 18,8 19,0 17,5

Germany 18,4 20,2 20,6 20,1 20,0 19,8 19,9 19,6 20,0

Estonia 25,9 22,0 22,0 21,9 23,4 21,8 23,0 23,5 22,5

Ireland 25,0 23,3 23,1 23,7 25,7 27,3 29,4 : 25,0

Greece 29,4 29,4 28,4 28,0 27,5 27,7 30,9 34,7 28,9

Spain 24,4 24,1 23,3 24,5 24,5 26,7 27,7 28,2 24,5

France 18,9 18,7 18,9 18,5 18,3 19,1 19,1 19,1 18,9

Croatia : : : : : 30,7 32,3 32,3 32,3

Italy 25,0 25,9 26,0 25,3 24,7 24,5 28,2 29,9 25,6

Cyprus 25,3 25,4 25,2 23,3 23,5 24,6 24,6 27,1 24,9

Latvia 46,0 42,2 35,0 34,3 37,8 38,2 40,1 36,2 38,0

Lithuania 41,1 35,9 28,7 27,7 29,6 33,4 33,1 32,5 32,8

Luxembourg 17,3 16,5 15,9 15,5 17,8 17,1 16,8 18,4 17,0

Hungary 32,1 31,4 29,4 28,2 29,6 29,9 31,0 32,4 30,5

Malta 20,2 19,1 19,4 19,6 20,2 20,3 21,4 22,2 20,2

Netherlands 16,7 16,0 15,7 14,9 15,1 15,1 15,7 15,0 15,4

Austria 16,8 17,8 16,7 18,6 17,0 16,6 16,9 18,5 17,0

Poland 45,3 39,5 34,2 30,5 27,8 27,8 27,2 26,6 29,2

Portugal 26,1 24,9 25,1 25,9 24,9 25,2 24,4 25,3 25,2

Romania : : 45,9 44,1 43,1 41,4 40,3 41,7 42,4

Slovenia 18,5 17,1 17,1 18,5 17,1 18,3 19,3 19,6 18,4

Slovakia 32,0 26,7 21,4 20,6 19,6 20,6 20,6 20,5 20,6

Finland 17,2 17,1 17,4 17,4 16,9 16,9 17,9 17,2 17,2

Sweden 14,3 16,2 13,9 14,9 15,9 15,1 16,2 18,3 15,5

United Kingdom 24,7 23,9 22,8 23,6 21,9 23,1 22,7 24,1 23,4

Iceland 13,4 12,5 13,0 11,8 11,6 13,8 13,7 12,7 12,9

Norway 16,1 16,9 16,5 14,9 15,3 14,8 14,4 13,8 15,1 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

82

Πίνακας 12: Επίπεδα υλικής στέρησης τεσσάρων (4) ή περισσοτέρων βασικών αγαθών (2005-2012) (%)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

Belgium 6,5 6,4 5,7 5,6 5,2 5,9 5,7 6,5 5,9 5,8 0,45

Bulgaria : 57,7 57,6 41,2 41,9 45,7 43,6 44,1 47,4 44,1 6,62

Czech Republic 11,8 9,6 7,4 6,8 6,1 6,2 6,1 6,6 7,6 6,7 1,93

Denmark 3,2 3,1 3,3 2,0 2,3 2,7 2,6 2,8 2,8 2,8 0,42

Germany 4,6 5,1 4,8 5,5 5,4 4,5 5,3 4,9 5,0 5,0 0,35

Estonia 12,4 7,0 5,6 4,9 6,2 9,0 8,7 9,4 7,9 7,9 2,30

Ireland 5,1 4,8 4,5 5,5 6,1 5,7 7,8 : 5,6 5,5 1,01

Greece 12,8 11,5 11,5 11,2 11,0 11,6 15,2 19,5 13,0 11,6 2,76

Spain 4,1 4,1 3,5 3,6 4,5 4,9 4,5 5,8 4,4 4,3 0,69

France 5,3 5,0 4,7 5,4 5,6 5,8 5,2 5,3 5,3 5,3 0,32

Croatia : : : : : 14,3 14,8 15,4 14,8 14,8 0,45

Italy 6,4 6,3 6,8 7,5 7,0 6,9 11,2 14,5 8,3 7,0 2,76

Cyprus 12,2 12,6 13,3 9,1 9,5 11,2 11,7 15,0 11,8 12,0 1,81

Latvia 39,3 31,3 24,0 19,3 22,1 27,6 31,0 25,6 27,5 26,6 5,90

Lithuania 32,6 25,3 16,6 12,3 15,6 19,9 19,0 19,8 20,1 19,4 5,89

Luxembourg 1,8 1,1 0,8 0,7 1,1 0,5 1,2 1,3 1,1 1,1 0,38

Hungary 22,9 20,9 19,9 17,9 20,3 21,6 23,1 25,7 21,5 21,3 2,22

Malta 5,4 3,9 4,4 4,3 5,0 6,5 6,6 9,2 5,7 5,2 1,63

Netherlands 2,5 2,3 1,7 1,5 1,4 2,2 2,5 2,3 2,1 2,3 0,42

Austria 3,0 3,6 3,3 6,4 4,8 4,3 3,9 4,0 4,2 4,0 1,00

Poland 33,8 27,6 22,3 17,7 15,0 14,2 13,0 13,5 19,6 16,4 7,14

Portugal 9,3 9,1 9,6 9,7 9,1 9,0 8,3 8,6 9,1 9,1 0,44

Romania : : 36,5 32,9 32,2 31,0 29,4 29,9 32,0 31,6 2,35

Slovenia 5,1 5,1 5,1 6,7 6,1 5,9 6,1 6,6 5,8 6,0 0,62

Slovakia 22,1 18,2 13,7 11,8 11,1 11,4 10,6 10,5 13,7 11,6 3,97

Finland 3,8 3,3 3,6 3,5 2,8 2,8 3,2 2,9 3,2 3,3 0,36

Sweden 2,3 2,1 2,2 1,4 1,6 1,3 1,2 1,3 1,7 1,5 0,42

United Kingdom 5,3 4,5 4,2 4,5 3,3 4,8 5,1 7,8 4,9 4,7 1,22

Iceland 2,7 2,1 2,1 0,8 0,8 1,8 2,1 2,4 1,9 2,1 0,65

Norway 3,5 2,8 2,3 2,0 2,2 2,0 2,3 1,7 2,4 2,3 0,53 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

83

Πίνακας 13: Κατανομή εισόδήματος ανά εκπαιδευτικό επίπεδο σε pps (2005-2012)(Levels ISCED97).

GEO/TIME 2005-2012


Belgium 15.629,00 18.955,00 24.938,50

Denmark 17.584,50 19.089,00 23.042,50

Germany 16.429,50 19.585,00 26.644,50

France 17.577,00 20.400,00 26.433,50

Luxembourg 24.420,00 30.293,00 43.334,00

Netherlands 18.498,50 20.353,00 26.315,50

Austria 16.959,00 21.768,00 27.004,50

Finland 17.084,50 17.835,50 24.736,00

Sweden 18.245,00 19.449,50 22.615,00

United Kingdom 16.056,50 20.397,50 28.028,00

Norway 22.700,00 25.862,50 30.184,50

Iceland 20.094,00 20.767,50 25.635,00

Ireland (2005-2011) 16.131,00 20.203,00 27.199,00

Greece 10.920,50 13.810,50 20.491,50

Spain 12.153,50 15.133,00 20.320,00

Italy 14.809,50 18.780,50 25.722,50

Cyprus 17.435,50 21.506,00 29.526,50

Portugal 9.955,00 14.087,50 23.298,50

Malta 13.953,50 17.802,50 23.046,50

Croatia (2010-2012) 6.227,00 8.469,00 12.810,00

Latvia 5.174,50 6.881,50 10.959,00

Lithuania 4.984,00 6.646,50 10.883,50

Bulgaria (2006-2012) 4.335,00 7.032,00 10.333,00

Czech Republic 8.661,00 11.173,00 15.694,00

Estonia 6.738,00 8.084,50 11.811,50

Hungary 5.627,00 7.361,50 11.037,50

Poland 5.955,50 7.909,50 13.522,50

Romania (2007-2012) 2.612,00 4.134,50 7.765,50

Slovenia 11.972,00 14.547,00 20.539,00

Slovakia 6.456,50 8.156,00 10.840,00

MEDIAN 14.810 17.836 23.047


84

Πίνακας 14: Δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ (2005-2012)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN EDU GOV EXP%

OF GDP

MEDIAN EDU GOV EXP % OF

GDP

EDU GOV EXP ST

DEV

Iceland 8,3 8,3 8,1 8,4 8,6 8,3 8,1 8,0 8,26 8,30 0,18

Denmark 7,3 7,0 6,7 6,9 8,0 8,1 7,8 7,9 7,46 7,55 0,52

Sweden 7,0 6,9 6,7 6,8 7,2 6,9 6,8 6,8 6,89 6,85 0,15

Estonia 6,0 6,0 5,9 6,7 7,1 6,7 6,3 6,4 6,39 6,35 0,40

Portugal 6,8 6,6 6,1 6,2 6,8 7,1 6,6 5,7 6,49 6,60 0,43

Slovenia 6,7 6,4 5,9 6,1 6,5 6,6 6,6 6,4 6,40 6,45 0,25

Cyprus 6,4 6,4 6,3 6,8 7,2 7,5 7,2 6,7 6,81 6,75 0,42

Finland 6,2 6,0 5,7 5,9 6,6 6,6 6,4 6,3 6,21 6,25 0,31

Switzerland 6,0 5,7 5,6 5,7 6,1 6,1 6,1 6,1 5,93 6,05 0,20

France 5,8 5,8 5,6 5,7 6,2 6,2 6,1 6,1 5,94 5,95 0,22

Norway 5,7 5,4 5,4 5,2 6,0 5,9 5,6 5,5 5,59 5,55 0,25

Belgium 5,9 5,8 5,7 5,9 6,2 6,1 6,3 6,3 6,03 6,00 0,22

Latvia 5,6 6,0 5,9 6,6 6,8 6,1 5,7 5,5 6,03 5,95 0,44

United Kingdom 5,9 6,1 6,0 6,3 6,9 6,8 6,2 6,0 6,28 6,15 0,35

Lithuania 5,4 5,3 5,2 5,8 6,8 6,1 5,8 5,6 5,75 5,70 0,48

Poland 6,1 6,0 5,7 5,7 5,6 5,6 5,5 5,5 5,71 5,65 0,21

Austria 5,2 5,2 5,2 5,4 5,7 5,7 5,6 5,6 5,45 5,50 0,21

Malta 5,5 5,5 5,3 5,2 5,4 5,7 5,7 5,9 5,53 5,50 0,22

Netherlands 5,5 5,3 5,3 5,5 5,9 5,8 5,8 5,8 5,61 5,65 0,23

Hungary 5,8 5,8 5,5 5,2 5,3 5,7 5,2 4,8 5,41 5,40 0,33

Luxembourg 4,7 4,4 4,2 4,6 5,3 5,2 5,1 5,4 4,86 4,90 0,42

Ireland 4,7 4,6 4,8 5,3 5,4 5,4 5,2 5,2 5,08 5,20 0,30

Italy 4,7 4,6 4,6 4,4 4,6 4,5 4,2 4,2 4,48 4,55 0,18

Czech Republic 4,6 4,7 4,5 4,5 4,8 4,8 4,9 4,8 4,70 4,75 0,14

Spain 4,3 4,3 4,4 4,6 5,1 4,9 4,8 4,5 4,61 4,55 0,28

Germany 4,1 4,0 3,9 4,0 4,4 4,4 4,4 4,3 4,19 4,20 0,20

Greece 3,9 3,9 3,9 4,1 4,3 4,0 4,1 4,1 4,04 4,05 0,13

Bulgaria 4,3 3,7 3,8 4,1 4,3 3,8 3,6 3,5 3,89 3,80 0,29

Slovakia 4,0 3,7 3,9 3,5 4,3 4,5 4,1 3,8 3,98 3,95 0,30

Romania 3,6 4,1 3,9 4,5 4,1 3,3 4,1 3,0 3,83 4,00 0,46

MEAN EDU % OF GDP 5,53 5,45 5,32 5,52 5,92 5,81 5,66 5,52 5,59 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

85

Πίνακας 15: Δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ )(2005-2012) (Ομαδοποίηση 2)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN EDU GOV EXP%

OF GDP

Belgium 5,9 5,8 5,7 5,9 6,2 6,1 6,3 6,3 6,03

Denmark 7,3 7,0 6,7 6,9 8,0 8,1 7,8 7,9 7,46

Sweden 7,0 6,9 6,7 6,8 7,2 6,9 6,8 6,8 6,89

Finland 6,2 6,0 5,7 5,9 6,6 6,6 6,4 6,3 6,21

Germany 4,1 4,0 3,9 4,0 4,4 4,4 4,4 4,3 4,19

France 5,8 5,8 5,6 5,7 6,2 6,2 6,1 6,1 5,94

Luxembourg 4,7 4,4 4,2 4,6 5,3 5,2 5,1 5,4 4,86

United Kingdom 5,9 6,1 6,0 6,3 6,9 6,8 6,2 6,0 6,28

Austria 5,2 5,2 5,2 5,4 5,7 5,7 5,6 5,6 5,45

Netherlands 5,5 5,3 5,3 5,5 5,9 5,8 5,8 5,8 5,61

Iceland 8,3 8,3 8,1 8,4 8,6 8,3 8,1 8,0 8,26

Norway 5,7 5,4 5,4 5,2 6,0 5,9 5,6 5,5 5,59

MEAN GROUP A 6,0 5,9 5,7 5,9 6,4 6,3 6,2 6,2 6,06

Portugal 6,8 6,6 6,1 6,2 6,8 7,1 6,6 5,7 6,49

Cyprus 6,4 6,4 6,3 6,8 7,2 7,5 7,2 6,7 6,81

Malta 5,5 5,5 5,3 5,2 5,4 5,7 5,7 5,9 5,53

Ireland 4,7 4,6 4,8 5,3 5,4 5,4 5,2 5,2 5,08

Italy 4,7 4,6 4,6 4,4 4,6 4,5 4,2 4,2 4,48

Spain 4,3 4,3 4,4 4,6 5,1 4,9 4,8 4,5 4,61

Greece 3,9 3,9 3,9 4,1 4,3 4,0 4,1 4,1 4,04

MEAN GROUP B 5,2 5,1 5,1 5,2 5,5 5,6 5,4 5,2 5,29

Slovenia 6,7 6,4 5,9 6,1 6,5 6,6 6,6 6,4 6,40

Latvia 5,6 6,0 5,9 6,6 6,8 6,1 5,7 5,5 6,03

Lithuania 5,4 5,3 5,2 5,8 6,8 6,1 5,8 5,6 5,75

Poland 6,1 6,0 5,7 5,7 5,6 5,6 5,5 5,5 5,71

Czech Republic 4,6 4,7 4,5 4,5 4,8 4,8 4,9 4,8 4,70

Hungary 5,8 5,8 5,5 5,2 5,3 5,7 5,2 4,8 5,41

Estonia 6,0 6,0 5,9 6,7 7,1 6,7 6,3 6,4 6,39

Bulgaria 4,3 3,7 3,8 4,1 4,3 3,8 3,6 3,5 3,89

Slovakia 4,0 3,7 3,9 3,5 4,3 4,5 4,1 3,8 3,98

Romania 3,6 4,1 3,9 4,5 4,1 3,3 4,1 3,0 3,83

MEAN GROUP C 5,21 5,17 5,02 5,27 5,56 5,32 5,18 4,93 5,21 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

86

Πίνακας 16: Ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης εκπαίδευσης ηλικίες 18-24 (2005-2012).

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN

ST DEV

Belgium 12,9 12,6 12,1 12,0 11,1 11,9 12,3 12,0 12,1 12,1 0,50

Bulgaria 20,4 17,3 14,9 14,8 14,7 13,9 11,8 12,5 15,0 14,8 2,56

Czech Republic 6,2 5,1 5,2 5,6 5,4 4,9 4,9 5,5 5,4 5,3 0,40

Denmark 8,7 9,1 12,9 12,5 11,3 11,0 9,6 9,1 10,5 10,3 1,53

Germany 13,5 13,7 12,5 11,8 11,1 11,9 11,7 10,6 12,1 11,9 1,01

Estonia 13,4 13,5 14,4 14,0 13,9 11,6 10,9 10,5 12,8 13,5 1,43

Ireland 12,5 12,1 11,6 11,3 11,7 11,5 10,8 9,7 11,4 11,6 0,80

Greece 13,6 15,5 14,6 14,8 14,5 13,7 13,1 11,4 13,9 14,1 1,19

Spain 30,8 30,5 31,0 31,9 31,2 28,4 26,5 24,9 29,4 30,7 2,37

France 12,2 12,4 12,6 11,5 12,2 12,6 12,0 11,6 12,1 12,2 0,39

Croatia 5,1 4,7 3,9 3,7 3,9 3,7 4,1 4,2 4,2 4,0 0,47

Italy 22,3 20,6 19,7 19,7 19,2 18,8 18,2 17,6 19,5 19,5 1,37

Cyprus 18,2 14,9 12,5 13,7 11,7 12,7 11,3 11,4 13,3 12,6 2,18

Latvia 14,4 14,8 15,1 15,5 13,9 13,3 11,6 10,6 13,7 14,2 1,62

Lithuania 8,1 8,2 7,4 7,4 8,7 7,9 7,4 6,5 7,7 7,7 0,63

Luxembourg 13,3 14,0 12,5 13,4 7,7 7,1 6,2 8,1 10,3 10,3 3,08

Hungary 12,5 12,6 11,4 11,7 11,2 10,5 11,2 11,5 11,6 11,5 0,65

Malta 33,0 33,1 32,7 29,3 28,0 25,9 23,6 22,6 28,5 28,7 3,96

Netherlands 13,5 12,6 11,7 11,4 10,9 10,0 9,1 8,8 11,0 11,2 1,54

Austria 9,1 9,8 10,7 10,1 8,7 8,3 8,3 7,6 9,1 8,9 0,98

Poland 5,3 5,4 5,0 5,0 5,3 5,4 5,6 5,7 5,3 5,4 0,23

Portugal 38,8 39,1 36,9 35,4 31,2 28,7 23,2 20,8 31,8 33,3 6,58

Romania 19,6 17,9 17,3 15,9 16,6 18,4 17,5 17,4 17,6 17,5 1,05

Slovenia 4,9 5,6 4,1 5,1 5,3 5,0 4,2 4,4 4,8 5,0 0,50

Slovakia 6,3 6,6 6,5 6,0 4,9 4,7 5,1 5,3 5,7 5,7 0,71

Finland 10,3 9,7 9,1 9,8 9,9 10,3 9,8 8,9 9,7 9,8 0,47

Sweden 10,8 8,6 8,0 7,9 7,0 6,5 6,6 7,5 7,9 7,7 1,30

United Kingdom 11,6 11,3 16,6 17,0 15,7 14,9 15,0 13,6 14,5 15,0 2,00

Iceland 24,9 25,6 23,2 24,4 21,3 22,6 19,7 20,1 22,7 22,9 2,07

Norway 4,6 17,8 18,4 17,0 17,6 17,4 16,6 14,8 15,5 17,2 4,25 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

87

Πίνακας 17: Επίπεδα υλικής στέρησης ανά εκπαιδευτικό επίπεδο % (2005-2012).

GEO/TIME 2005-2012


Belgium 8,39 4,60 2,03

Denmark 3,99 2,05 1,39

Germany 8,48 4,34 2,23

France 7,16 4,45 2,35

Luxembourg 1,53 0,78 0,26

Netherlands 3,01 1,66 0,99

Austria 7,63 3,19 1,50

Finland 4,74 3,75 1,06

Sweden 2,61 1,61 0,79

United Kingdom 6,45 4,66 1,95

Norway 3,80 1,88 0,85

Iceland 2,56 1,41 0,88

Ireland 7,79 3,59 1,93

Greece 18,15 11,14 3,88

Spain 5,14 2,99 1,50

Italy 11,01 5,25 2,26

Cyprus 17,24 11,01 4,84

Portugal 8,96 3,61 1,20

Malta 6,63 2,68 1,11

Croatia (2010-2012) 24,00 12,67 4,47

Latvia 40,90 27,00 12,86

Lithuania 31,45 20,63 8,85

Bulgaria (2006-2012) 68,13 41,37 24,99

Czech Republic 16,28 6,25 1,46

Estonia 13,79 8,11 3,25

Hungary 33,58 17,98 6,20

Poland 32,23 18,95 4,86

Romania (2007-2012) 45,47 24,77 8,02

Slovenia 12,00 4,91 1,20

Slovakia 24,69 12,73 5,68 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

88

Πίνακας 18: Δημόσια δαπάνη για την υγεία ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ )(2005-2012)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 HLTH EXP

MEAN % OF GDP

HLTH EXP MEDIAN % OF

GDP

HLTH EXP ST DEV

Belgium 6,9 6,7 6,8 7,2 7,8 7,7 7,9 8,1 7,45 7,45 0,52

Denmark 7,2 7,3 7,5 7,7 8,8 8,4 8,3 8,6 8,00 8,00 0,58

Germany 6,7 6,6 6,5 6,7 7,3 7,2 7,0 7,0 6,85 6,85 0,27

France 7,8 7,7 7,6 7,6 8,1 8,2 8,2 8,3 7,95 7,95 0,27

Luxembourg 5,2 4,6 4,4 4,7 5,4 5,0 4,9 5,1 4,95 4,95 0,31

Netherlands 5,7 7,2 7,3 7,3 8,3 8,4 8,4 8,9 7,80 7,80 0,96

Austria 7,6 7,6 7,5 7,8 8,2 8,2 7,8 7,9 7,80 7,80 0,25

Finland 6,9 6,9 6,6 7,0 7,9 7,9 7,9 8,2 7,45 7,45 0,58

Sweden 6,7 6,6 6,6 6,9 7,4 7,0 7,1 7,1 6,95 6,95 0,26

United Kingdom 6,8 7,0 7,0 7,4 8,3 8,1 7,9 7,9 7,65 7,65 0,54

Norway 7,2 6,8 6,9 6,6 7,6 7,4 7,3 7,3 7,25 7,25 0,32

Iceland 8,1 7,9 7,9 7,9 8,3 7,9 7,6 7,7 7,90 7,90 0,20

Ireland 6,5 6,5 6,8 7,6 8,3 7,9 7,3 7,1 7,20 7,20 0,61

Greece 6,1 6,1 6,2 6,4 6,6 6,7 6,2 5,8 6,20 6,20 0,27

Spain 5,7 5,6 5,7 6,1 6,8 6,6 6,5 6,2 6,15 6,15 0,43

Italy 6,9 7,1 6,8 7,2 7,6 7,5 7,3 7,3 7,25 7,25 0,26

Cyprus 3,0 3,1 2,9 3,0 3,3 3,3 3,4 3,3 3,20 3,20 0,17

Portugal 7,2 6,7 6,6 6,6 7,2 6,7 6,5 6,1 6,65 6,65 0,34

Malta 6,3 6,3 5,7 5,4 5,3 5,4 5,6 5,8 5,65 5,65 0,37

Latvia 4,3 4,9 4,3 4,6 4,7 4,2 4,1 3,9 4,30 4,30 0,31

Lithuania 5,7 5,3 5,3 5,6 6,7 7,0 6,7 5,9 5,80 5,80 0,63

Bulgaria 4,8 4,0 4,1 4,5 4,2 4,7 4,5 4,6 4,50 4,50 0,27

Czech Republic 6,9 6,9 6,9 6,9 7,7 7,8 7,8 7,8 7,30 7,30 0,44

Estonia 4,1 4,2 4,3 5,2 5,6 5,3 5,0 5,1 5,05 5,05 0,53

Hungary 5,6 5,6 5,0 4,9 5,1 5,1 5,2 5,3 5,15 5,15 0,24

Poland 4,4 4,6 4,5 5,0 5,1 5,0 4,7 4,6 4,65 4,65 0,24

Romania 2,7 2,7 3,1 3,2 3,8 3,6 3,4 3,1 3,15 3,15 0,37

Slovenia 6,3 6,3 5,9 6,2 7,1 6,9 6,9 7,0 6,60 6,60 0,42

Slovakia 4,8 5,8 6,4 7,0 7,8 6,4 6,0 6,2 6,30 6,30 0,82

MEAN HLTH % OF GDP 6,30 6,40 6,45 6,60 7,25 6,95 6,80 6,60 6,63 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

89

Πίνακας 19: Προσδόκιμο ζωής από το 1ο έτος(2005-2012)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN

Belgium 78,4 78,8 79,2 79,1 79,4 79,6 79,9 79,8 79,3 79,3

Bulgaria 72,3 72,4 72,7 73,0 73,4 73,5 73,9 74,0 73,2 73,2

Czech Republic 75,4 76,0 76,3 76,5 76,6 76,9 77,2 77,4 76,5 76,6

Denmark 77,6 77,7 77,7 78,1 78,3 78,6 79,1 79,4 78,3 78,2

Germany 78,7 79,2 79,4 79,5 79,6 79,8 80,1 80,2 79,6 79,6

Estonia 72,4 72,5 72,6 73,7 74,6 75,3 75,8 76,0 74,1 74,2

Ireland 78,3 78,6 79,0 79,5 79,5 80,1 80,1 80,2 79,4 79,5

Greece 78,8 79,1 78,9 79,4 79,6 79,9 80,1 79,9 79,5 79,5

Spain 79,6 80,4 80,4 80,8 81,2 81,6 81,8 81,8 81,0 81,0

France 79,7 80,3 80,6 80,7 80,9 81,1 81,6 81,4 80,8 80,8

Croatia 74,7 75,3 75,2 75,3 75,7 76,1 76,5 76,6 75,7 75,5

Italy 80,2 80,7 80,8 80,9 81,1 81,5 81,6 81,6 81,1 81,0

Cyprus 78,0 79,4 79,1 79,9 80,2 80,8 80,5 80,4 79,8 80,1

Latvia 70,2 70,1 70,4 71,6 72,3 72,5 73,4 73,6 71,8 72,0

Lithuania 70,7 70,5 70,2 71,1 72,4 72,6 73,1 73,4 71,8 71,8

Luxembourg 78,8 78,6 78,7 79,8 80,0 80,1 80,4 80,7 79,6 79,9

Hungary 72,4 72,9 73,0 73,6 73,8 74,1 74,5 74,6 73,6 73,7

Malta 78,9 78,8 79,5 79,4 79,8 80,9 80,4 80,3 79,8 79,7

Netherlands 79,0 79,3 79,7 79,8 80,2 80,3 80,6 80,5 79,9 80,0

Austria 78,9 79,4 79,6 79,9 79,8 80,1 80,4 80,3 79,8 79,9

Poland 74,5 74,8 74,8 75,1 75,3 75,8 76,2 76,3 75,4 75,2

Portugal 77,5 78,3 78,5 78,8 79,0 79,3 79,9 79,8 78,9 78,9

Romania 72,4 72,8 73,2 73,3 73,3 73,5 74,3 74,2 73,4 73,3

Slovenia 76,8 77,5 77,6 78,3 78,5 79,0 79,4 79,4 78,3 78,4

Slovakia 73,7 73,9 74,0 74,4 74,8 75,0 75,5 75,7 74,6 74,6

Finland 78,4 78,8 78,8 79,1 79,3 79,4 79,8 79,9 79,2 79,2

Sweden 79,9 80,2 80,3 80,5 80,7 80,9 81,0 81,0 80,6 80,6

United Kingdom 78,6 78,9 79,1 79,2 79,8 80,0 80,4 80,3 79,5 79,5

Iceland 80,7 80,3 80,7 80,8 80,9 81,1 81,5 82,0 81,0 80,9

Norway 79,6 79,9 79,9 80,1 80,3 80,4 80,6 80,7 80,2 80,2 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

90

Πίνακας 20: Βρεφική Θνησιμότητα για κάθε 1.000 γεννήσεις (2005-2011)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 MEAN IMR (2005-2011)

MEDIAN IMR (2005-

2011) IMR ST DEV

Belgium 3,7 4,0 3,9 3,8 3,5 3,6 3,3 3,69 3,70 0,22

Denmark 4,4 3,5 4,0 4,0 3,1 3,4 3,5 3,70 3,50 0,41

Germany 3,9 3,8 3,9 3,5 3,5 3,4 3,6 3,66 3,60 0,19

France 3,8 3,8 3,8 3,8 3,9 3,6 3,5 3,74 3,80 0,13

Luxembourg 2,6 2,5 1,8 1,8 2,5 3,4 4,3 2,70 2,50 0,82

Netherlands 4,9 4,4 4,1 3,8 3,8 3,8 3,6 4,06 3,80 0,42

Austria 4,2 3,6 3,7 3,7 3,8 3,9 3,6 3,79 3,70 0,20

Finland 3,0 2,8 2,7 2,6 2,6 2,3 2,4 2,63 2,60 0,22

Sweden 2,4 2,8 2,5 2,5 2,5 2,5 2,1 2,47 2,50 0,19

United Kingdom 5,1 4,9 4,7 4,6 4,5 4,2 4,2 4,60 4,60 0,31

Norway 3,1 3,2 3,1 2,7 3,1 2,8 2,4 2,91 3,10 0,27

Iceland 2,3 1,4 2,0 2,5 1,8 2,2 0,9 1,87 2,00 0,52

Ireland 4,0 3,6 3,3 3,4 3,3 3,8 3,5 3,56 3,50 0,24

Greece 3,8 3,7 3,5 2,7 3,1 3,8 3,4 3,43 3,50 0,38

Spain 3,7 3,5 3,4 3,3 3,2 3,2 3,1 3,34 3,30 0,19

Italy 3,8 3,6 3,5 3,3 3,4 3,2 3,2 3,43 3,40 0,21

Cyprus 4,6 3,1 3,7 3,5 3,3 3,2 3,1 3,50 3,30 0,49

Portugal 3,5 3,3 3,4 3,3 3,6 2,5 3,1 3,24 3,30 0,34

Malta 5,4 3,6 6,5 8,2 5,3 5,5 6,3 5,83 5,50 1,30

Croatia 5,7 5,2 5,6 4,5 5,3 4,4 4,7 5,06 5,20 0,49

Latvia 7,8 7,6 8,7 6,7 7,8 5,7 6,6 7,27 7,60 0,92

Lithuania 6,8 6,8 5,9 4,9 4,9 4,3 4,2 5,40 4,90 1,02

Bulgaria 10,4 9,7 9,2 8,6 9,0 9,4 8,5 9,26 9,20 0,61

Czech Republic 3,4 3,3 3,1 2,8 2,9 2,7 2,7 2,99 2,90 0,26

Estonia 5,4 4,4 5,0 5,0 3,6 3,3 2,5 4,17 4,40 0,99

Hungary 6,2 5,7 5,9 5,6 5,1 5,3 4,9 5,53 5,60 0,42

Poland 6,4 6,0 6,0 5,6 5,6 5,0 4,7 5,61 5,60 0,55

Romania 15,0 13,9 12,0 11,0 10,1 9,8 9,4 11,60 11,00 1,99

Slovenia 4,1 3,4 2,8 2,4 2,4 2,5 2,9 2,93 2,80 0,58

Slovakia 7,2 6,6 6,1 5,9 5,7 5,7 4,9 6,01 5,90 0,68 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

91

Πίνακας 21: Μη δυνατότητα για διενέργεια ιατρικών εξετάσεων λόγω υψηλού κόστους (2005-2012)

GEO/TIME

Belgium 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 2,4 1,6 1,4 1,4 1,4 1,1 4,1 4,5 2,2 1,5 1,2

2nd Q 0,8 0,4 : 0,6 0,9 0,2 1,9 2,2 1,0 0,8 0,7

3rd Q 0,2 0,1 0,1 0,1 0,2 0,3 0,8 0,9 0,3 0,2 0,3

4th Q 0,2 : : 0,1 0,3 0,1 0,3 0,4 0,2 0,3 0,1

5th Q : 0,1 : 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0

All Q 0,7 0,4 0,3 0,5 0,6 0,4 1,4 1,6 0,7 0,6 0,5

Denmark 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,1 0,1 0,3 : 0,4 0,6 0,3 0,4 0,3 0,3 0,2

2nd Q 0,3 0,2 0,1 0,1 0,1 0,5 0,2 0,8 0,3 0,2 0,2

3rd Q 0,2 0,2 0,5 : 0,1 : 0,1 0,3 0,2 0,2 0,1

4th Q : 0,2 0,1 : : 0,2 : 0,0 0,1 0,2 0,1

5th Q : 0,2 0,1 : 0,1 : : 0,1 0,1 0,1 0,0

All Q 0,1 0,2 0,2 0,0 0,1 0,3 0,1 0,3 0,2 0,2 0,1

Germany 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 15,7 8,3 6,2 4,6 4,0 3,1 3,3 2,2 5,9 4,3 4,1

2nd Q 8,7 5,3 3,9 1,6 1,2 1,3 0,8 1,1 3,0 1,5 2,6

3rd Q 5,7 3,1 1,9 0,7 0,8 0,5 0,3 0,5 1,7 0,8 1,8

4th Q 3,7 2,9 1,3 0,5 0,4 0,5 0,3 0,1 1,2 0,5 1,3

5th Q 2,9 1,6 0,5 0,5 0,2 0,2 0,1 0,2 0,8 0,4 0,9

All Q 7,3 4,2 2,8 1,6 1,3 1,1 0,9 0,8 2,5 1,5 2,1

France 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 3,5 3,9 3,2 4,1 4,1 4,6 4,9 4,8 4,1 4,1 0,6

2nd Q 1,6 1,3 1,4 2,1 2,0 1,9 2,3 2,4 1,9 2,0 0,4

3rd Q 1,1 0,9 0,6 1,4 0,8 1,2 1,4 1,4 1,1 1,2 0,3

4th Q 0,3 0,2 0,5 0,6 0,7 0,4 0,5 0,6 0,5 0,5 0,2

5th Q 0,2 0,3 0,1 0,1 0,3 0,3 0,5 0,2 0,3 0,3 0,1

All Q 1,3 1,3 1,2 1,6 1,6 1,7 1,9 1,9 1,6 1,6 0,3

Luxembourg 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,5 0,6 1,0 1,4 1,4 1,7 1,4 1,9 1,2 1,4 0,5

2nd Q 0,2 0,1 0,2 0,6 0,0 0,0 0,0 0,5 0,2 0,2 0,2

3rd Q : 0,0 : 0,1 0,4 0,0 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1

4th Q : 0,1 : 0,0 : 0,0 0,3 0,1 0,1 0,1 0,1

5th Q 0,1 : 0,1 0,2 0,1 : : 0,1 0,1 0,1 0,0

92

All Q 0,2 0,2 0,3 0,5 0,4 0,4 0,4 0,5 0,4 0,4 0,1

Netherlands 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,3 0,3 0,2 0,0 0,1 0,5 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1

2nd Q 0,3 0,2 0,3 0,1 0,2 0,1 0,3 0,4 0,2 0,2 0,1

3rd Q 0,3 : 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,1

4th Q 0,1 0,0 : 0,0 : 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0

5th Q : : 0,1 : : 0,0 : 0,1 0,1 0,1 0,0

All Q 0,2 0,1 0,1 0,0 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1

Austria 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,7 0,8 0,9 1,1 1,0 1,5 0,9 : 1,0 0,9 0,2

2nd Q 0,0 0,5 0,6 0,8 0,4 0,6 0,1 : 0,4 0,5 0,3

3rd Q 0,3 0,2 0,6 0,6 0,0 0,2 0,1 : 0,3 0,2 0,2

4th Q 0,2 0,1 0,1 0,1 0,0 : 0,1 : 0,1 0,1 0,1

5th Q 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 : 0,1 : 0,1 0,1 0,0

All Q 0,3 0,4 0,4 0,5 0,3 0,5 0,3 : 0,4 0,4 0,1

Finland 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 4,1 2,3 0,7 1,3 0,3 0,3 0,1 0,3 1,2 0,5 1,3

2nd Q 2,2 1,4 0,5 0,5 0,4 0,3 0,1 0,2 0,7 0,5 0,7

3rd Q 1,3 0,5 0,2 0,5 0,3 0,0 : 0,1 0,4 0,3 0,4

4th Q 0,7 0,5 : 0,1 0,1 0,2 0,0 : 0,3 0,2 0,2

5th Q 0,5 0,1 0,0 0,1 : 0,1 : 0,1 0,2 0,1 0,2

All Q 1,8 1,0 0,3 0,5 0,2 0,2 0,0 0,1 0,5 0,3 0,6

Sweden 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,9 1,9 0,8 1,8 1,2 1,1 1,1 1,5 1,3 1,2 0,4

2nd Q 0,9 1,7 0,9 0,6 0,5 0,5 0,4 0,4 0,7 0,6 0,4

3rd Q 0,3 0,6 0,6 0,3 0,1 0,3 0,4 0,2 0,4 0,3 0,2

4th Q 0,3 0,3 0,1 0,3 0,2 0,1 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1

5th Q 0,2 0,1 0,1 0,1 0,0 : : : 0,1 0,1 0,1

All Q 0,5 0,9 0,5 0,6 0,4 0,4 0,4 0,4 0,5 0,5 0,2

United Kingdom 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,2 0,1 0,0 : 0,1 0,0 0,0 0,3 0,1 1,0 0,1

2nd Q 0,0 0,1 0,1 0,1 0,1 : 0,1 0,1 0,1 0,4 0,0

3rd Q 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,1 0,0 0,1 0,2 0,0

4th Q 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0

5th Q 0,1 0,1 : : 0,1 : 0,0 0,0 0,1 0,1 0,0

All Q 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,1 0,1 0,1 0,4 0,0

93

Norway 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 1,2 0,9 1,1 0,4 0,7 1,3 0,6 1,4 1,0 1,0 0,3

2nd Q 1,0 0,8 0,4 0,2 0,3 0,6 0,2 0,3 0,5 0,4 0,3

3rd Q 0,1 0,2 0,3 : 0,1 0,2 0,3 : 0,2 0,2 0,1

4th Q 0,2 0,1 0,2 0,1 : 0,1 0,2 0,0 0,1 0,1 0,1

5th Q 0,1 : : 0,1 : : : : 0,1 0,1 0,0

All Q 0,5 0,4 0,4 0,2 0,2 0,4 0,3 0,3 0,3 0,4 0,1

Iceland 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 3,2 1,1 3,0 2,4 3,7 4,8 6,8 6,7 4,0 3,5 1,9

2nd Q 2,7 1,1 2,2 1,7 2,5 2,3 4,4 3,8 2,6 2,4 1,0

3rd Q 1,5 0,9 1,1 0,4 1,1 2,3 2,4 4,3 1,8 1,3 1,2

4th Q 0,4 0,8 0,9 0,7 0,7 2,6 1,8 2,2 1,3 0,9 0,8

5th Q 0,5 : 0,2 0,5 0,5 0,7 1,5 1,7 0,9 0,5 0,5

All Q 1,7 0,8 1,5 1,2 1,7 2,5 3,4 3,7 2,1 1,7 1,0

Ireland 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 1,1 1,3 3,3 0,9 1,0 1,6 1,8 : 1,6 1,3 0,8

2nd Q 2,0 0,9 0,8 0,6 1,7 0,7 1,8 : 1,2 0,9 0,5

3rd Q 2,1 2,1 1,7 2,5 1,1 2,3 2,0 : 2,0 2,1 0,4

4th Q 0,8 1,3 0,9 1,2 1,4 2,5 1,7 : 1,4 1,3 0,5

5th Q 0,4 0,2 0,4 0,7 0,5 0,8 0,4 : 0,5 0,4 0,2

All Q 1,3 1,2 1,4 1,2 1,1 1,6 1,5 : 1,3 1,3 0,2

Greece 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 6,3 6,5 9,0 7,0 8,4 7,8 10,1 11,0 8,3 8,1 1,6

2nd Q 4,3 6,3 5,4 6,0 6,1 5,5 8,1 8,4 6,3 6,1 1,3

3rd Q 3,1 5,7 5,0 5,1 3,3 4,6 5,9 7,3 5,0 5,1 1,3

4th Q 1,7 2,8 3,0 2,0 1,8 2,2 3,6 3,5 2,6 2,5 0,7

5th Q 0,4 1,0 0,8 0,9 0,6 0,8 3,3 2,2 1,3 0,9 0,9

All Q 3,2 4,5 4,6 4,2 4,0 4,2 6,2 6,5 4,7 4,4 1,0

Spain 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,8 0,4 0,0 0,2 0,4 0,3 0,7 0,8 0,5 0,4 0,3

2nd Q 0,4 0,4 0,0 0,2 0,2 0,2 0,4 0,5 0,3 0,3 0,2

3rd Q 0,3 0,1 : 0,1 0,1 0,3 0,4 0,5 0,3 0,3 0,1

4th Q 0,2 0,2 : 0,0 0,1 0,1 0,3 0,1 0,1 0,1 0,1

5th Q 0,1 : : 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,1 0,1 0,0

All Q 0,4 0,2 0,0 0,1 0,2 0,2 0,4 0,4 0,2 0,2 0,1

Italy 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

94

1st Q 7,9 7,0 7,0 8,7 8,3 7,1 11,1 10,5 8,5 8,1 1,5

2nd Q 3,7 3,2 4,0 4,9 4,6 4,8 6,5 5,8 4,7 4,7 1,0

3rd Q 3,1 2,4 2,3 3,2 3,5 3,2 4,3 4,4 3,3 3,2 0,7

4th Q 1,8 1,7 1,8 1,6 2,0 2,0 2,6 2,7 2,0 1,9 0,4

5th Q 0,7 0,9 0,8 0,9 0,9 0,7 0,8 0,9 0,8 0,9 0,1

All Q 3,4 3,0 3,2 3,9 3,9 3,6 5,1 4,9 3,9 3,8 0,7

Cyprus 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 5,8 6,2 8,7 5,2 4,8 5,8 6,3 5,9 6,1 5,9 1,1

2nd Q 5,1 4,4 4,4 3,9 5,7 7,0 6,1 4,8 5,2 5,0 1,0

3rd Q 2,7 2,3 2,3 2,7 4,1 3,3 4,9 3,2 3,2 3,0 0,9

4th Q 1,2 1,4 1,8 1,1 1,6 2,2 2,7 2,2 1,8 1,7 0,5

5th Q 0,3 0,5 0,4 0,4 0,4 0,4 0,8 0,9 0,5 0,4 0,2

All Q 3,0 3,0 3,5 2,7 3,3 3,7 4,2 3,4 3,4 3,4 0,4

Portugal 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 8,7 7,2 17,9 2,2 6,1 3,6 2,2 4,9 6,6 5,5 4,8

2nd Q 4,1 4,4 10,6 1,2 3,1 2,4 2,4 3,4 4,0 3,3 2,7

3rd Q 3,2 3,4 9,1 0,6 3,2 1,2 1,1 1,8 3,0 2,5 2,5

4th Q 2,0 1,3 6,3 0,4 1,2 0,9 0,6 2,3 1,9 1,3 1,8

5th Q 0,5 0,7 2,0 0,2 0,4 0,1 0,1 0,4 0,6 0,4 0,6

All Q 3,7 3,4 9,2 0,9 2,8 1,6 1,3 2,6 3,2 2,7 2,5

Malta 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 1,2 3,2 1,3 1,1 2,1 1,7 1,8 1,5 1,7 1,6 0,6

2nd Q 1,6 1,3 0,9 0,8 1,8 1,9 1,0 1,5 1,4 1,4 0,4

3rd Q 1,2 1,4 0,5 0,3 0,9 1,5 0,4 0,9 0,9 0,9 0,4

4th Q 1,1 0,9 0,6 0,2 0,5 0,9 0,9 0,5 0,7 0,8 0,3

5th Q 0,4 0,3 0,1 0,2 0,3 0,3 0,2 0,1 0,2 0,3 0,1

All Q 1,1 1,4 0,7 0,5 1,1 1,3 0,8 0,9 1,0 1,0 0,3

Croatia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 6,2 5,0 3,3 4,8 5,0 1,2

2nd Q 3,0 2,8 1,6 2,5 2,8 0,6

3rd Q 1,8 1,3 1,0 1,4 1,3 0,3

4th Q 1,5 0,7 0,8 1,0 0,8 0,4

5th Q 0,6 0,2 0,3 0,4 0,3 0,2

All Q 2,7 2,2 1,4 2,1 2,2 0,5

Latvia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 28,6 24,6 19,0 16,6 16,8 26,1 26,1 20,6 22,3 22,6 4,3

95

2nd Q 22,5 16,1 9,2 7,9 10,3 15,9 19,0 13,1 14,3 14,5 4,7

3rd Q 16,3 7,3 6,5 4,1 5,2 12,8 13,7 9,5 9,4 8,4 4,1

4th Q 10,3 5,7 4,2 3,4 4,0 6,9 8,8 5,8 6,1 5,8 2,3

5th Q 4,4 2,4 2,0 1,3 2,7 4,3 4,4 2,8 3,0 2,8 1,1

All Q 16,4 11,2 8,2 6,7 7,8 13,2 14,4 10,4 11,0 10,8 3,2

Lithuania 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 7,5 9,4 4,6 3,8 1,7 1,9 1,6 1,1 4,0 2,9 2,9

2nd Q 4,9 6,2 2,1 1,6 0,4 0,8 0,8 0,8 2,2 1,2 2,0

3rd Q 4,0 4,9 1,2 2,2 0,4 0,7 1,1 0,3 1,9 1,2 1,6

4th Q 2,4 1,6 0,8 0,8 0,7 0,3 0,8 0,2 1,0 0,8 0,7

5th Q 1,3 1,3 0,4 0,1 0,2 0,3 0,1 0,1 0,5 0,3 0,5

All Q 4,0 4,7 1,8 1,7 0,7 0,8 0,9 0,5 1,9 1,3 1,5

Bulgaria 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 32,8 33,4 25,0 18,8 18,0 18,3 14,3 22,9 18,8 7,1

2nd Q 19,1 16,6 13,3 7,9 7,2 8,5 7,5 11,4 8,5 4,5

3rd Q 13,9 11,0 9,0 4,9 5,0 4,4 3,9 7,4 5,0 3,6

4th Q 10,0 7,2 6,6 4,0 3,5 3,1 2,6 5,3 4,0 2,5

5th Q 4,4 5,5 4,1 1,4 1,6 1,1 1,0 2,7 1,6 1,7

All Q 16,4 15,4 11,6 7,4 7,1 7,1 5,9 10,1 7,4 4,0

Czech Republic 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,6 0,6 0,4 0,8 0,9 0,7 1,0 0,9 0,7 0,8 0,2

2nd Q 0,4 0,2 0,0 0,2 0,3 0,3 0,7 0,7 0,4 0,3 0,2

3rd Q 0,4 0,1 0,2 0,0 0,1 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1

4th Q 0,3 : 0,1 0,3 0,0 0,3 0,3 0,2 0,2 0,3 0,1

5th Q 0,2 0,1 : 0,1 0,1 0,1 0,3 0,0 0,1 0,1 0,1

All Q 0,4 0,2 0,1 0,3 0,3 0,3 0,5 0,4 0,3 0,3 0,1

Estonia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 8,1 8,2 4,2 2,5 1,8 2,0 2,5 2,8 4,0 2,7 2,5

2nd Q 3,5 2,0 0,7 1,0 1,5 0,8 0,8 1,0 1,4 1,0 0,9

3rd Q 3,3 1,3 1,0 0,3 0,4 0,6 0,7 0,4 1,0 0,7 0,9

4th Q 0,8 1,4 0,7 0,4 0,2 0,3 0,6 0,2 0,6 0,5 0,4

5th Q 0,8 0,4 0,2 0,2 : : 0,3 0,2 0,4 0,3 0,2

All Q 3,3 2,7 1,4 0,9 0,8 0,7 1,0 0,9 1,5 1,0 0,9

Hungary 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 5,3 2,9 4,1 5,6 3,6 2,9 5,7 5,9 4,5 4,7 1,2

2nd Q 3,3 2,1 2,5 2,6 1,3 1,4 2,0 2,6 2,2 2,3 0,6

96

3rd Q 1,6 1,3 1,2 2,2 1,1 0,6 2,0 1,5 1,4 1,4 0,5

4th Q 1,8 0,8 1,0 1,2 0,8 0,7 0,9 1,1 1,0 1,0 0,3

5th Q 1,7 0,3 0,5 0,4 0,5 0,4 0,4 0,8 0,6 0,5 0,4

All Q 2,7 1,5 1,9 2,4 1,5 1,2 2,2 2,4 2,0 2,1 0,5

Poland 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 11,7 10,2 7,5 5,2 5,6 6,9 6,1 6,2 7,4 6,6 2,2

2nd Q 8,7 7,6 5,5 3,8 3,3 4,5 4,4 5,2 5,4 4,9 1,8

3rd Q 6,5 5,5 3,6 2,3 2,1 2,5 3,3 3,3 3,6 3,3 1,5

4th Q 4,9 3,3 2,0 1,1 1,9 1,5 2,2 2,1 2,4 2,1 1,1

5th Q 2,5 1,6 0,8 0,6 0,8 0,8 1,0 0,8 1,1 0,8 0,6

All Q 6,8 5,6 3,9 2,6 2,7 3,2 3,4 3,5 4,0 3,5 1,4

Romania 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 19,3 15,5 12,1 14,1 14,1 13,3 14,7 14,1 2,3

2nd Q 15,1 13,4 10,1 12,1 13,8 12,5 12,8 13,0 1,6

3rd Q 11,3 10,1 8,2 10,5 11,6 10,9 10,4 10,7 1,1

4th Q 7,3 6,5 5,7 8,3 9,9 7,6 7,6 7,5 1,3

5th Q 2,5 2,9 2,9 4,0 4,8 3,5 3,4 3,2 0,8

All Q 11,3 9,7 7,8 9,8 10,9 9,6 9,9 9,8 1,1

Slovenia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 0,5 0,0 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1 0,2 0,2 0,1

2nd Q 0,1 0,0 0,1 0,3 0,1 0,1 : : 0,1 0,1 0,1

3rd Q 0,1 : 0,1 : : : : : 0,1 0,1 0,0

4th Q 0,1 : : 0,1 : : 0,0 0,1 0,1 0,1 0,0

5th Q 0,1 : : : : : : : 0,1 0,1 0,0

All Q 0,2 0,0 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1

Slovakia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 4,9 5,1 2,8 1,2 1,8 2,3 2,0 2,7 2,9 2,5 1,3

2nd Q 3,4 2,4 0,6 0,6 0,4 0,4 0,7 0,8 1,2 0,7 1,0

3rd Q 2,2 1,5 0,4 0,2 0,4 0,1 0,4 0,6 0,7 0,4 0,7

4th Q 1,5 1,2 0,2 0,2 0,2 0,4 0,4 0,2 0,5 0,3 0,5

5th Q 0,8 0,5 0,0 0,2 0,1 0,2 0,3 0,3 0,3 0,3 0,2

All Q 2,6 2,1 0,8 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,1 0,8 0,7

97

Πίνακας 22: Πρόσληψη προσωπικής κτάστασης υγείας ανά πεμτημόριο εισοδήματος (2005-2012)

GEO/TIME

Belgium 2005-2012 MEAN ST DEV

1st Q 2nd Q 3rd Q 4th Q 5th Q ALL Q

Very Bad 3,5 2,5 1,3 0,6 0,4 1,7 1,2

Bad 13,4 10,4 5,4 3,4 2,4 7,0 4,2

Fair 24,9 22,6 16,9 13,2 10,5 17,6 5,5

Good 39,0 42,7 46,6 47,5 50,0 45,2 3,9

Very Good 19,2 21,8 29,8 35,3 36,8 28,6 7,0

All Q 100 100 100 100 100

Denmark 2005-2012


Very Bad 3,1 4,2 1,6 1,0 0,7 2,1 1,3

Bad 8,1 8,4 5,0 3,4 2,7 5,5 2,4

Fair 22,1 25,1 18,4 16,1 13,4 19,0 4,2

Good 36,7 36,1 40,9 41,6 42,3 39,5 2,6

Very Good 30,1 26,2 34,1 38,0 41,0 33,9 5,3

All Q 100 100 100 100 100

Germany 2005-2012


Very Bad 3,0 1,6 1,2 1,2 0,7 1,5 0,8

Bad 12,0 8,4 6,2 5,0 3,7 7,1 2,9

Fair 34,1 32,8 28,9 24,8 20,2 28,2 5,2

Good 38,5 44,6 48,9 51,7 54,0 47,5 5,5

Very Good 12,3 12,6 14,9 17,4 21,5 15,7 3,4

All Q 100 100 100 100 100

France 2005-2012 MEAN ST DEV


Very Bad 2,3 1,4 0,9 0,9 0,7 1,2 0,6

Bad 11,8 9,6 7,0 5,6 4,6 7,7 2,6

Fair 24,6 24,8 22,0 20,4 19,2 22,2 2,2

Good 38,8 41,8 45,3 46,4 48,1 44,1 3,3

Very Good 22,5 22,4 24,8 26,8 27,5 24,8 2,1

All Q 100 100 100 100 100

Luxembourg 2005-2012 MEAN ST DEV


98

Very Bad 2,6 1,7 1,1 1,0 0,5 1,4 0,7

Bad 10,2 7,8 6,3 4,3 2,9 6,3 2,6

Fair 19,9 21,3 19,4 16,7 14,2 18,3 2,5

Good 40,6 44,8 44,3 45,6 44,7 44,0 1,8

Very Good 26,7 24,4 28,9 32,4 37,7 30,0 4,7

All Q 100 100 100 100 100

Netherlands 2005-2012 MEAN ST DEV


Very Bad 1,4 1,0 0,5 0,4 0,4 0,74 0,4

Bad 7,9 6,5 3,8 2,5 1,9 4,50 2,3

Fair 23,6 22,6 17,5 14,6 11,4 17,94 4,1

Good 48,2 52,3 56,4 57,4 57,3 54,31 3,6

Very Good 19,0 17,6 21,8 25,1 29,1 22,52 4,2

All Q 100 100 100 100 100

Austria 2005-2012 MEAN ST DEV


Very Bad 3,0 2,1 1,6 1,3 1,0 1,82 0,7

Bad 11,7 7,8 6,6 4,4 3,7 6,84 2,8

Fair 28,1 23,7 20,7 17,0 13,6 20,65 5,1

Good 32,9 36,1 37,1 39,3 37,9 36,65 2,1

Very Good 24,3 30,4 33,8 38,0 43,7 34,03 6,6

All Q 100 100 100 100 100

Finland 2005-2012 MEAN ST DEV


Very Bad 3,0 2,4 1,2 0,9 0,7 1,6 0,9

Bad 11,4 9,1 5,2 3,8 2,7 6,4 3,3

Fair 30,8 27,7 22,5 19,4 16,7 23,4 5,2

Good 34,5 38,2 43,7 45,5 45,2 41,4 4,4

Very Good 20,4 22,7 27,3 30,5 34,7 27,1 5,2

All Q 100 100 100 100 100

Sweden 2005-2012


Very Bad 2,4 1,4 0,8 0,6 0,5 1,1 0,7

Bad 6,7 5,8 3,3 2,5 1,8 4,0 1,9

Fair 22,1 21,1 15,5 13,0 10,2 16,4 4,6

Good 39,9 40,4 42,2 42,3 42,7 41,5 1,1

99

Very Good 29,0 31,3 38,2 41,7 44,8 37,0 6,0

All Q 100 100 100 100 100

United Kingdom 2005-2012


Very Bad 1,9 1,9 1,4 0,8 0,3 1,2 0,6

Bad 7,9 7,5 5,2 3,0 1,3 5,0 2,5

Fair 22,9 20,3 16,5 12,2 8,8 16,1 5,1

Good 38,3 39,8 40,4 42,6 40,8 40,4 1,4

Very Good 29,0 30,6 36,5 41,5 48,7 37,3 7,3

All Q 100 100 100 100 100

Norway 2005-2012


Very Bad 2,5 1,7 0,9 0,5 0,4 1,2 0,8

Bad 10,6 10,0 6,1 4,5 3,3 6,9 2,9

Fair 19,3 19,8 16,1 13,9 11,6 16,1 3,1

Good 42,0 45,6 49,0 50,1 49,0 47,1 3,0

Very Good 25,7 22,9 27,9 31,0 35,7 28,7 4,4

All Q 100 100 100 100 100 100 0,0

Iceland 2005-2012


Very Bad 2,8 2,2 1,4 0,6 0,7 1,5 0,8

Bad 5,3 5,0 3,4 2,3 1,7 3,5 1,4

Fair 19,3 19,4 15,3 13,1 12,0 15,8 3,1

Good 32,1 33,2 33,8 35,3 35,3 33,9 1,2

Very Good 40,5 40,2 46,1 48,7 50,4 45,2 4,2

All Q 100 100 100 100 100

Ireland 2005-2012


Very Bad 0,9 0,9 0,5 0,4 0,2 0,6 0,3

Bad 4,1 3,6 2,0 1,3 0,9 2,4 1,3

Fair 21,1 19,6 12,4 8,9 5,5 13,5 6,0

Good 38,6 39,7 39,3 37,1 34,0 37,8 2,1

Very Good 35,3 36,1 45,8 52,2 59,4 45,8 9,3

All Q 100 100 100 100 100

Greece 2005-2012


100

Very Bad 3,7 3,9 3,1 2,0 1,3 2,8 1,0

Bad 9,6 8,7 6,8 4,5 2,5 6,4 2,6

Fair 17,8 18,1 15,6 12,3 9,2 14,6 3,4

Good 23,6 23,7 25,4 26,7 26,5 25,2 1,3

Very Good 45,3 45,6 49,2 54,6 60,6 51,0 5,8

All Q 100 100 100 100 100

Spain 2005-2012


Very Bad 3,1 3,1 2,1 1,3 0,9 2,1 0,9

Bad 11,2 9,8 7,7 5,2 3,2 7,4 2,9

Fair 23,4 23,2 20,6 16,8 13,0 19,4 4,0

Good 47,1 48,5 52,5 56,3 59,3 52,8 4,6

Very Good 15,1 15,4 17,0 20,4 23,5 18,3 3,2

All Q 100 100 100 100 100

Italy 2005-2012


Very Bad 2,9 2,9 2,6 2,0 1,4 2,3 0,6

Bad 11,7 11,2 9,1 6,9 4,6 8,7 2,7

Fair 27,9 28,6 26,8 24,1 21,4 25,7 2,7

Good 43,6 44,9 49,0 53,3 58,2 49,8 5,4

Very Good 14,0 12,5 12,5 13,8 14,5 13,4 0,8

All Q 100 100 100 100 100

Cyprus 2005-2012


Very Bad 5,2 2,3 1,4 0,8 0,5 2,0 1,7

Bad 15,9 7,0 4,4 3,3 1,9 6,5 5,0

Fair 24,8 17,3 14,2 12,0 9,1 15,5 5,4

Good 25,1 29,5 32,1 29,5 31,2 29,5 2,4

Very Good 29,0 43,8 48,0 54,5 57,3 46,5 10,0

All Q 100 100 100 100 100

Portugal 2005-2012


Very Bad 8,5 7,3 4,4 2,9 1,6 4,9 2,6

Bad 21,7 18,9 13,9 10,7 6,8 14,4 5,4

Fair 34,9 34,5 33,5 32,3 28,4 32,7 2,4

Good 29,1 33,0 40,9 45,9 51,7 40,1 8,2

101

Very Good 5,7 6,3 7,2 8,2 11,6 7,8 2,1

All Q 100 100 100 100 100 100,0

Malta 2005-2012


Very Bad 1,1 0,7 0,5 0,3 0,2 0,5 0,3

Bad 6,4 5,1 3,5 2,4 1,4 3,8 1,8

Fair 32,8 29,4 23,4 18,6 14,4 23,7 6,7

Good 41,9 44,2 48,1 50,3 50,4 47,0 3,4

Very Good 17,9 20,6 24,6 28,4 33,7 25,0 5,6

All Q 100 100 100 100 100 100

Croatia 2005-2012 MEAN ST DEV


Very Bad 10,1 6,3 3,8 3,0 1,7 4,97 3,0

Bad 33,3 26,9 19,5 15,7 10,5 21,17 8,1

Fair 22,6 27,6 28,4 29,4 26,3 26,85 2,3

Good 23,7 27,3 33,6 34,6 37,6 31,34 5,1

Very Good 10,3 12,0 14,7 17,4 23,9 15,65 4,8

All Q 100 100 100 100 100 100

Latvia 2005-2012


Very Bad 6,4 6,1 3,2 1,9 1,1 3,7 2,2

Bad 20,7 20,5 13,4 9,3 6,0 14,0 5,9

Fair 40,8 40,5 38,9 38,0 32,3 38,1 3,1

Good 30,0 30,0 41,1 46,2 54,2 40,3 9,4

Very Good 2,1 2,8 3,6 4,5 6,5 3,9 1,5

All Q 100 100 100 100 100

Lithuania 2005-2012


Very Bad 4,5 4,9 3,3 2,1 0,9 3,2 1,5

Bad 21,4 22,5 16,5 10,3 5,1 15,2 6,6

Fair 34,8 35,6 36,6 35,5 31,8 34,9 1,6

Good 33,5 31,1 37,2 44,5 53,7 40,0 8,2

Very Good 5,8 5,9 6,5 7,6 8,5 6,9 1,0

All Q 100 100 100 100 100

Bulgaria 2005-2012


102

Very Bad 5,1 4,7 2,7 1,9 0,9 3,1 1,6

Bad 17,5 15,2 9,7 7,0 4,3 10,7 4,9

Fair 26,0 25,6 21,6 19,0 15,5 21,5 4,0

Good 38,7 39,6 48,3 50,9 53,2 46,1 5,9

Very Good 12,7 14,9 17,8 21,2 26,1 18,5 4,7

All Q 100 100 100 100 100 100

Czech Republic 2005-2012


Very Bad 4,3 3,3 2,2 1,3 0,8 2,4 1,3

Bad 16,4 14,9 9,4 6,4 3,9 10,2 4,8

Fair 29,2 33,6 28,1 22,7 19,1 26,5 5,1

Good 35,1 34,6 42,1 46,1 48,6 41,3 5,7

Very Good 15,1 13,7 18,2 23,5 27,7 19,7 5,3

All Q 100 100 100 100 100

Estonia 2005-2012


Very Bad 4,2 4,4 2,1 0,7 0,3 2,4 1,7

Bad 22,4 20,0 11,0 6,4 3,4 12,6 7,4

Fair 36,7 38,5 33,1 29,4 20,2 31,6 6,5

Good 31,7 32,8 46,8 54,6 63,0 45,8 12,2

Very Good 5,0 4,4 7,1 8,9 13,1 7,7 3,1

All Q 100 100 100 100 100

Hungary 2005-2012


Very Bad 5,2 6,0 5,1 3,4 1,9 4,3 1,5

Bad 17,9 19,1 15,7 11,8 7,2 14,4 4,4

Fair 27,8 29,7 30,1 29,6 26,6 28,7 1,4

Good 34,9 32,3 34,9 39,0 43,7 36,9 4,0

Very Good 14,2 13,0 14,2 16,2 20,6 15,6 2,7

All Q 100 100 100 100 100

Poland 2005-2012


Very Bad 3,3 4,1 3,5 2,6 1,3 3,0 1,0

Bad 15,8 16,6 15,2 12,0 7,0 13,3 3,5

Fair 27,0 28,3 28,1 27,9 23,8 27,0 1,7

Good 38,3 36,1 37,1 40,4 47,0 39,8 3,9

103

Very Good 15,7 14,9 16,0 17,2 21,0 16,9 2,1

All Q 100 100 100 100 100

Romania 2005-2012


Very Bad 2,1 2,4 2,3 1,7 0,8 1,8 0,6

Bad 8,2 9,3 8,5 6,8 4,4 7,4 1,7

Fair 19,9 22,7 22,5 22,2 17,9 21,0 1,9

Good 42,9 40,6 41,1 45 45,6 42,9 1,9

Very Good 26,9 25,0 25,6 24,7 31,4 26,7 2,5

All Q 100 100 100 100 100

Slovenia 2005-2012


Very Bad 6,1 3,3 2,4 1,7 1,1 2,9 1,8

Bad 19,8 13,0 10,1 8,1 4,9 11,2 5,0

Fair 31,3 30,3 28,4 25,6 20,3 27,2 4,0

Good 30,9 39,5 42,9 45,1 50,0 41,7 6,4

Very Good 11,9 14,0 16,3 19,4 23,8 17,1 4,2

All Q 100 100 100 100 100 100

Slovakia 2005-2012


Very Bad 5,4 6,3 4,2 2,5 1,2 3,9 1,8

Bad 15,0 17,1 11,8 8,3 5,3 11,5 4,3

Fair 25,4 28,4 27,2 24,2 22,7 25,6 2,0

Good 33,8 30,9 37,4 41,0 43,5 37,3 4,6

Very Good 20,3 17,5 19,4 24,0 27,2 21,7 3,5

All Q 100 100 100 100 100

TOTAL 2005-2012

QUINTILES 1st Q 2nd Q 3rd Q 4th Q 5th Q

Very Bad 3,7 3,1 2,1 1,4 0,8

Bad 13,3 11,6 8,2 5,9 3,8

Fair 26,4 26,1 23,0 20,5 17,0

Good 36,5 38,2 42,2 44,6 46,7

Very Good 20,2 21,0 24,5 27,7 31,6

All Q 100 100 100 100 100 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014

104

Πίνακας 23 : Ποσοστό ατόμων που αντιμετωπίζουν μακροπρόθεσμους περιορισμούς λόγω προβλημάτων υγείας ανά πεπτημόριο εισοδήματος (2005-2012).

GEO/TIME

Belgium 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 34,3 36,6 36,0 35,6 36,3 35,3 37,6 34,2 35,7 35,8 1,1

2nd Q 31,6 31,0 30,4 31,0 31,8 35,1 34,3 31,5 32,1 31,6 1,6

3rd Q 23,9 23,2 22,1 24,8 23,3 24,2 25,7 22,6 23,7 23,6 1,1

4th Q 18,8 17,6 19,6 16,7 18,5 17,7 18,0 18,9 18,2 18,3 0,9

5th Q 15,9 15,2 16,0 15,4 15,8 15,9 15,1 14,9 15,5 15,6 0,4

All Q 24,9 24,7 24,8 24,7 25,1 25,6 26,1 24,4 25,0 24,9 0,5

Denmark 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 29,9 35,2 33,0 28,9 33,4 31,5 29,7 30,9 31,6 31,2 2,0

2nd Q 31,9 37,0 32,8 32,7 39,7 36,7 39,7 37,3 36,0 36,9 2,9

3rd Q 26,3 26,6 27,5 25,6 29,0 26,0 31,6 28,6 27,7 27,1 1,9

4th Q 20,3 24,6 22,7 18,5 22,5 22,1 24,1 27,0 22,7 22,6 2,4

5th Q 20,2 24,7 22,8 17,0 20,2 20,3 21,2 21,1 20,9 20,7 2,1

All Q 25,7 29,6 27,8 24,6 28,9 27,3 29,3 29,0 27,8 28,4 1,7

Germany 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 45,2 44,9 45,1 43,9 44,7 44,0 45,0 45,9 44,8 45,0 0,6

2nd Q 38,0 42,0 42,3 41,3 40,5 41,9 41,5 42,8 41,3 41,7 1,4

3rd Q 36,2 38,0 37,4 35,8 35,6 36,0 37,2 37,2 36,7 36,7 0,8

4th Q 32,4 33,3 34,5 32,5 31,9 31,8 32,0 31,1 32,4 32,2 1,0

5th Q 29,1 32,7 29,7 27,0 27,4 27,4 28,3 27,9 28,7 28,1 1,7

All Q 36,2 38,2 37,8 36,1 36,0 36,2 36,7 36,9 36,8 36,5 0,8

France 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 39,0 39,1 36,5 39,4 38,9 39,5 38,8 38,6 38,7 39,0 0,9

2nd Q 37,6 38,1 37,3 39,0 40,3 39,5 39,4 39,3 38,8 39,2 1,0

3rd Q 33,1 33,3 32,6 35,6 35,7 36,2 34,9 34,6 34,5 34,8 1,3

4th Q 32,1 30,7 30,9 35,0 36,0 35,1 35,0 34,8 33,7 34,9 2,0

5th Q 30,7 30,5 30,1 33,6 33,9 33,7 34,1 35,1 32,7 33,7 1,8

All Q 34,5 34,3 33,5 36,5 36,9 36,8 36,4 36,5 35,7 36,5 1,3

Luxembourg 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 26,2 23,9 25,0 25,6 22,3 22,4 23,5 22,2 23,9 23,9 1,5

2nd Q 23,6 25,5 30,1 27,4 27,3 23,0 22,2 23,5 25,3 25,3 2,6

3rd Q 21,3 28,7 26,7 24,1 22,9 23,2 22,2 20,8 23,7 23,2 2,5

4th Q 20,7 22,0 25,5 23,8 19,6 21,2 18,7 18,7 21,3 21,2 2,3

5th Q 20,4 18,1 22,5 20,7 17,9 18,8 17,4 15,5 18,9 18,8 2,1

105

All Q 22,4 23,6 26,0 24,3 22,0 21,7 20,8 20,1 22,6 22,4 1,8

Netherlands 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 33,2 36,7 39,9 39,6 41,2 43,4 40,7 41,5 39,5 39,9 3,0

2nd Q 37,5 40,4 36,9 35,8 36,0 37,5 40,2 40,8 38,1 37,5 1,9

3rd Q 29,3 31,3 30,7 28,9 30,6 30,7 34,4 34,9 31,4 30,7 2,0

4th Q 27,8 28,2 26,0 26,4 28,1 27,7 29,4 29,2 27,9 27,9 1,1

5th Q 23,8 23,3 24,6 25,5 26,9 24,0 25,5 26,2 25,0 25,0 1,2

All Q 30,3 32,0 31,6 31,2 32,6 32,7 34,0 34,5 32,4 32,4 1,3

Austria 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 27,4 28,2 29,3 40,4 41,5 42,6 41,1 35,8 40,4 6,5

2nd Q 21,6 22,4 25,5 34,0 34,3 37,0 36,9 30,2 34,0 6,3

3rd Q 22,0 21,6 22,9 30,7 31,4 34,2 32,2 27,9 30,7 5,0

4th Q 19,4 20,2 21,1 30,3 25,4 31,4 30,1 25,4 25,4 4,8

5th Q 19,0 17,3 20,2 27,0 26,1 27,7 28,1 23,6 26,1 4,3

All Q 21,9 21,9 23,8 32,5 31,7 34,6 33,7 28,6 31,7 5,3

Finland 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 50,6 55,2 55,2 50,9 53,5 51,8 54,3 58,7 53,8 53,9 2,5

2nd Q 52,8 51,0 45,0 45,5 48,4 49,9 51,7 52,5 49,6 50,5 2,8

3rd Q 40,4 39,1 39,7 39,9 40,0 42,3 44,6 44,4 41,3 40,2 2,0

4th Q 35,7 36,1 36,3 34,1 36,9 39,4 38,6 40,6 37,2 36,6 2,0

5th Q 35,7 33,0 31,6 32,1 34,2 35,3 36,5 37,4 34,5 34,8 2,0

All Q 43,0 43,1 41,7 40,5 42,6 43,7 45,1 46,7 43,3 43,1 1,8

Sweden 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 45,4 37,9 38,1 39,5 40,5 36,6 38,3 40,8 39,6 38,9 2,5

2nd Q 46,4 40,0 40,5 37,8 35,7 34,3 35,4 37,6 38,5 37,7 3,6

3rd Q 42,0 33,9 33,7 30,7 29,8 27,8 31,7 29,3 32,4 31,2 4,1

4th Q 37,8 31,8 31,5 28,0 28,8 28,1 27,9 29,2 30,4 29,0 3,1

5th Q 37,3 31,4 29,9 29,1 27,9 26,8 28,5 32,3 30,4 29,5 3,1

All Q 41,8 35,0 34,8 33,0 32,5 30,7 32,4 33,8 34,3 33,4 3,1

United Kingdom 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 44,5 47,7 45,2 40,8 39,3 41,0 43,1 39,3 42,6 42,1 2,8

2nd Q 45,0 45,9 43,0 38,5 40,8 40,7 40,6 39,5 41,8 40,8 2,5

3rd Q 38,3 38,2 34,9 31,6 36,0 35,0 40,3 35,5 36,2 35,8 2,5

4th Q 31,0 31,2 30,4 29,1 28,6 29,3 30,7 27,9 29,8 29,9 1,1

5th Q 26,9 26,9 25,3 23,1 23,5 23,4 25,2 22,0 24,5 24,4 1,7

All Q 37,2 38,1 35,8 32,6 33,6 33,9 36,0 32,8 35,0 34,9 1,9

106

Norway 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 38,2 38,7 34,4 39,6 45,4 41,6 42,7 36,1 39,6 39,2 3,3

2nd Q 37,3 41,2 38,1 36,5 39,9 39,8 43,0 35,8 39,0 39,0 2,3

3rd Q 30,6 33,1 29,6 31,2 34,1 32,9 38,2 31,1 32,6 32,1 2,5

4th Q 27,1 29,1 26,0 28,1 31,3 31,6 30,7 27,1 28,9 28,6 2,0

5th Q 25,0 26,3 23,6 24,8 27,9 23,4 26,8 23,9 25,2 24,9 1,5

All Q 31,6 33,7 30,3 32,0 35,7 33,8 36,3 30,8 33,0 32,9 2,1

Iceland 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 28,5 31,9 22,2 33,0 31,7 30,9 30,7 30,3 29,9 30,8 3,2

2nd Q 29,3 27,0 21,4 30,0 31,2 33,7 36,6 34,4 30,5 30,6 4,5

3rd Q 26,8 24,1 18,0 23,2 26,7 27,0 27,7 28,7 25,3 26,8 3,2

4th Q 23,3 20,4 13,7 21,2 22,2 25,3 28,1 25,1 22,4 22,8 4,0

5th Q 17,8 18,4 15,6 22,6 25,9 27,0 26,9 25,5 26,9 24,1 4,3

All Q 25,2 24,4 18,2 26,0 27,5 28,8 30,0 28,8 26,1 26,8 3,5

Ireland 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 37,2 36,1 38,0 34,6 34,5 32,6 29,7 34,7 34,6 2,6

2nd Q 30,2 33,7 30,6 34,0 31,6 38,8 37,9 33,8 33,7 3,2

3rd Q 22,3 24,1 21,6 21,3 24,8 27,1 24,7 23,7 24,1 1,9

4th Q 15,2 18,1 18,2 16,5 21,7 20,8 23,0 19,1 18,2 2,6

5th Q 14,5 14,9 15,9 14,8 16,2 19,3 15,9 15,9 15,9 1,5

All Q 23,9 25,4 24,9 24,2 25,8 27,7 26,3 25,5 25,4 1,2

Greece 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 27,0 26,8 27,9 27,9 27,6 29,2 26,6 23,2 27,0 27,3 1,6

2nd Q 25,5 24,2 27,4 27,1 28,3 29,5 29,8 27,6 27,4 27,5 1,8

3rd Q 19,4 21,6 22,7 25,2 24,1 24,4 25,3 26,4 23,6 24,3 2,1

4th Q 16,0 16,7 17,7 16,0 17,0 16,6 17,7 23,0 17,6 16,9 2,1

5th Q 12,1 11,6 12,0 14,2 12,8 13,3 16,9 18,2 13,9 13,1 2,3

All Q 20,0 20,2 21,6 22,1 22,0 22,6 23,2 23,7 21,9 22,1 1,2

Spain 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 30,9 31,2 32,8 39,1 36,2 32,3 24,3 24,9 31,5 31,8 4,7

2nd Q 26,8 27,8 29,8 36,2 36,0 34,4 29,3 31,9 31,5 30,9 3,4

3rd Q 26,2 23,2 25,1 30,1 32,1 32,2 24,8 29,0 28,2 27,6 3,3

4th Q 20,2 19,3 20,8 25,2 26,4 26,3 20,8 24,7 23,3 22,8 2,8

5th Q 16,2 17,3 17,9 20,7 22,0 22,6 17,4 19,8 19,8 18,9 2,2

All Q 24,1 23,8 25,3 30,2 30,5 29,6 23,3 26,1 26,6 25,7 2,8

Italy 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

107

1st Q 24,7 24,1 23,7 24,9 22,5 22,7 25,6 24,0 24,0 24,1 1,0

2nd Q 24,3 23,7 24,5 25,7 24,6 24,8 30,1 26,8 25,6 24,7 1,9

3rd Q 23,6 22,0 21,6 22,8 23,7 25,3 28,7 26,2 24,2 23,7 2,2

4th Q 20,3 20,3 18,7 21,4 20,7 21,4 25,0 23,4 21,4 21,1 1,8

5th Q 17,2 17,7 17,1 17,8 17,3 18,5 23,6 21,9 18,9 17,8 2,3

All Q 22,0 21,5 21,1 22,5 21,8 22,5 26,6 24,5 22,8 22,3 1,7

Cyprus 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 45,8 50,6 49,5 46,3 44,8 51,6 48,4 45,1 47,8 47,4 2,5

2nd Q 27,6 29,6 30,3 25,9 31,9 34,7 35,6 36,6 31,5 31,1 3,6

3rd Q 21,9 24,9 23,9 24,1 24,2 29,7 28,8 30,3 26,0 24,6 2,9

4th Q 18,9 21,9 21,8 17,5 19,4 26,7 23,9 26,1 22,0 21,9 3,1

5th Q 16,5 17,8 17,5 15,5 21,4 26,0 26,0 24,1 20,6 19,6 4,1

All Q 26,1 29,0 28,6 25,9 28,3 33,7 32,6 32,4 29,6 28,8 2,8

Portugal 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 41,8 39,7 46,2 42,5 43,2 45,4 43,2 41,4 42,9 42,9 2,0

2nd Q 38,1 36,4 36,8 40,4 38,9 41,2 39,3 43,9 39,4 39,1 2,3

3rd Q 30,2 29,1 31,2 29,6 32,6 34,0 39,1 37,1 32,9 31,9 3,4

4th Q 26,9 25,1 28,5 29,5 30,0 26,6 27,3 32,7 28,3 27,9 2,2

5th Q 23,9 23,9 23,2 24,2 25,6 21,9 24,7 29,9 24,7 24,1 2,2

All Q 32,2 30,8 33,2 33,2 34,1 33,8 34,7 37,0 33,6 33,5 1,7

Malta 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 29,9 30,2 35,3 37,4 37,6 38,2 37,7 35,1 35,2 36,4 3,1

2nd Q 24,5 25,0 34,1 31,4 34,0 34,1 34,6 36,4 31,8 34,1 4,2

3rd Q 18,5 20,8 23,0 23,3 26,7 29,1 30,8 31,6 25,5 25,0 4,5

4th Q 16,7 13,7 19,7 17,0 22,8 21,0 24,4 23,8 19,9 20,4 3,6

5th Q 13,0 12,3 13,0 13,3 17,0 18,3 20,2 17,7 15,6 15,2 2,8

All Q 20,5 20,3 25,0 24,5 27,6 28,1 29,5 28,9 25,6 26,3 3,4

Croatia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 46,6 47,7 37,2 43,8 46,6 4,7

2nd Q 43,7 43,1 34,7 40,5 43,1 4,1

3rd Q 35,0 33,9 28,0 32,3 33,9 3,1

4th Q 32,7 33,0 25,9 30,5 32,7 3,3

5th Q 29,1 27,5 20,7 25,8 27,5 3,6

All Q 37,9 37,7 29,3 35,0 37,7 4,0

Latvia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 41,6 43,7 47,3 52,6 49,3 39,1 35,9 40,2 43,7 42,7 5,3

108

2nd Q 47,9 45,4 42,0 38,3 40,2 46,9 49,0 48,4 44,8 46,2 3,8

3rd Q 34,3 32,5 33,4 31,0 28,5 35,8 39,4 36,8 34,0 33,9 3,2

4th Q 31,7 31,7 26,7 24,6 25,2 26,8 29,5 28,0 28,0 27,4 2,6

5th Q 26,0 22,4 19,8 21,2 21,3 23,1 24,3 22,0 22,5 22,2 1,8

All Q 36,3 35,1 33,8 33,6 32,9 34,3 35,6 35,1 34,6 34,7 1,1

Lithuania 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 32,2 37,3 41,7 39,1 38,0 25,9 27,7 34,7 34,6 36,0 5,2

2nd Q 38,6 45,1 39,7 37,1 39,0 34,5 38,0 39,8 39,0 38,8 2,8

3rd Q 35,1 35,3 29,7 29,4 29,3 33,5 35,8 33,6 32,7 33,6 2,6

4th Q 26,8 27,5 25,0 22,4 20,2 24,7 27,0 24,4 24,8 24,9 2,3

5th Q 17,8 21,5 21,3 17,0 15,0 15,3 15,3 14,7 17,2 16,2 2,6

All Q 30,1 33,4 31,5 29,0 28,3 26,8 28,8 29,5 29,7 29,3 1,9

Bulgaria 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 36,1 33,5 33,1 31,8 26,0 22,9 23,2 29,5 31,8 5,0

2nd Q 38,9 37,6 30,2 27,6 22,3 23,6 25,7 29,4 27,6 6,1

3rd Q 32,5 27,0 23,9 19,4 18,3 17,5 17,2 22,3 19,4 5,4

4th Q 27,9 22,3 17,9 16,5 17,8 15,9 14,1 18,9 17,8 4,4

5th Q 23,3 21,7 15,2 11,4 11,0 10,6 12,5 15,1 12,5 4,9

All Q 31,9 28,7 24,1 21,3 19,1 18,1 18,6 23,1 21,3 5,0

Czech Republic 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 38,4 35,9 35,2 38,1 40,9 34,8 39,6 39,5 37,8 38,3 2,1

2nd Q 37,4 37,8 36,9 36,4 36,1 37,7 39,1 37,6 37,4 37,5 0,9

3rd Q 30,0 29,8 27,4 25,3 28,0 28,7 30,4 28,7 28,5 28,7 1,6

4th Q 24,9 24,5 20,5 20,8 23,2 23,8 22,4 23,7 22,8 23,5 1,5

5th Q 19,9 20,4 17,4 16,6 19,3 18,4 19,8 18,9 19,0 19,1 1,2

All Q 30,3 29,8 27,7 27,7 29,8 28,9 30,6 30,0 29,4 29,8 1,1

Estonia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 50,3 52,9 56,2 61,1 55,7 52,4 51,2 55,0 54,4 54,0 3,2

2nd Q 51,9 53,4 53,9 50,4 50,9 54,9 59,3 57,2 54,0 53,7 2,9

3rd Q 39,2 35,8 37,1 32,6 37,0 42,4 45,9 43,0 39,1 38,2 4,1

4th Q 28,5 29,2 31,2 26,0 30,7 34,3 37,6 35,7 31,7 31,0 3,7

5th Q 21,4 21,0 22,3 19,8 25,5 28,1 29,2 27,0 23,5 23,9 3,4

All Q 38,3 38,5 40,2 38,0 40,0 42,5 44,7 43,6 40,7 40,1 2,4

Hungary 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 41,5 38,8 37,2 37,4 34,9 34,2 35,6 37,9 37,2 37,3 2,2

2nd Q 44,5 41,5 44,2 43,4 41,4 43,5 41,7 42,9 42,9 43,2 1,1

109

3rd Q 43,5 39,9 39,4 40,6 38,7 38,0 39,7 38,4 39,8 39,6 1,6

4th Q 39,5 33,0 34,4 37,3 34,0 34,4 34,6 33,7 35,1 34,4 2,0

5th Q 30,9 24,6 28,8 31,6 31,0 29,6 26,5 25,9 28,6 29,2 2,5

All Q 40,0 35,6 36,8 38,0 36,0 35,9 35,6 35,8 36,7 36,0 1,5

Poland 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 26,9 27,6 30,3 30,9 35,8 36,0 35,9 35,5 32,4 33,2 3,6

2nd Q 34,4 35,5 34,0 35,2 36,6 37,2 37,9 38,6 36,2 36,1 1,6

3rd Q 37,5 37,9 34,4 33,8 33,1 35,9 34,4 36,5 35,4 35,2 1,7

4th Q 33,8 33,4 33,9 29,1 31,1 31,2 33,8 32,9 32,4 33,2 1,6

5th Q 27,5 27,7 27,4 25,3 26,6 27,0 27,9 28,5 27,2 27,5 0,9

All Q 32,0 32,4 32,0 30,9 32,6 33,5 34,0 34,4 32,7 32,5 1,1

Romania 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 24,3 18,8 17,8 17,3 16,9 16,1 18,5 17,6 2,7

2nd Q 24,4 23,7 22,3 20,7 21,6 21,7 22,4 22,0 1,3

3rd Q 22,1 21,8 22,0 22,9 23,6 22,8 22,5 22,5 0,6

4th Q 17,1 18,2 20,5 22,1 23,0 22,9 20,6 21,3 2,3

5th Q 11,9 13,4 15,0 16,0 18,9 16,4 15,3 15,5 2,2

All Q 20,1 19,1 19,5 19,8 20,8 20,0 19,9 19,9 0,5

Slovenia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 39,3 46,0 48,7 52,5 41,3 47,5 46,7 47,6 46,2 47,1 3,9

2nd Q 33,1 39,6 41,5 41,8 32,4 39,8 39,7 37,4 38,0 39,7 3,4

3rd Q 31,6 36,7 35,8 37,6 28,3 34,1 35,3 35,2 33,7 35,3 2,8

4th Q 26,5 32,5 32,8 33,9 27,3 31,7 31,4 28,2 30,5 31,6 2,6

5th Q 23,0 27,2 29,2 30,6 23,7 26,8 27,8 28,0 27,0 27,5 2,4

All Q 30,7 36,4 37,6 39,3 30,6 36,0 36,2 35,3 35,3 36,1 2,9

Slovakia 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN MEDIAN ST DEV

1st Q 26,8 27,7 32,1 36,2 34,8 32,9 33,4 35,6 32,4 33,2 3,3

2nd Q 31,8 34,1 35,0 37,3 36,8 39,2 40,4 39,1 36,7 37,1 2,7

3rd Q 30,8 29,0 26,9 27,4 30,0 33,7 33,0 29,3 30,0 29,7 2,3

4th Q 23,6 22,8 22,0 24,1 24,2 26,2 27,2 25,0 24,4 24,2 1,6

5th Q 20,9 23,2 20,3 22,5 20,8 20,8 23,3 19,6 21,4 20,9 1,3

All Q 26,8 27,4 27,3 29,5 29,3 30,5 31,4 29,7 29,0 29,4 1,5


110

Πίνακας 24: Έσοδα από φόρους και εισφορές ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-2012) (%)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN

Belgium 46,2 45,9 45,4 45,7 45,1 45,5 46,0 47,3 45,89

Bulgaria 31,3 30,7 33,0 31,9 28,7 27,3 27,0 27,7 29,70

Czech Republic 35,4 35,0 35,6 34,1 33,2 33,3 34,3 34,7 34,45

Denmark 51,5 50,3 49,6 48,4 48,5 48,2 48,4 48,9 49,23

Germany ( 39,4 39,6 39,7 39,8 40,6 39,1 39,6 40,2 39,75

Estonia 30,4 30,4 31,2 31,6 35,2 33,8 32,1 32,4 32,14

Ireland 31,7 33,2 32,6 30,7 29,5 29,3 29,4 30,0 30,80

Greece 34,1 33,2 34,0 33,9 32,6 33,6 34,6 36,4 34,05

Spain 36,4 37,2 37,6 33,5 31,4 33,0 32,5 33,3 34,36

France 45,4 45,6 44,9 44,8 43,9 44,3 45,4 46,7 45,13

Croatia 36,6 37,1 37,4 37,1 36,5 36,4 35,4 35,9 36,55

Italy 40,1 41,7 42,7 42,6 43,0 42,6 42,5 44,0 42,40

Cyprus 34,8 35,5 39,9 38,4 35,1 35,4 35,1 35,1 36,16

Latvia 29,1 30,4 30,5 29,4 26,8 27,2 27,5 27,9 28,60

Lithuania 29,1 29,9 30,1 30,6 30,4 28,5 27,4 27,2 29,15

Luxembourg 38,3 36,5 36,3 38,2 40,7 39,0 39,0 40,2 38,53

Hungary 37,2 37,2 40,2 40,1 39,9 37,9 37,2 39,0 38,59

Malta 33,9 34,1 34,8 33,9 34,5 33,3 34,0 34,6 34,14

Netherlands 38,1 39,3 38,9 39,4 38,6 39,3 38,8 39,2 38,95

Austria 43,4 42,7 42,9 44,0 43,8 43,6 43,7 44,5 43,58

Poland 32,5 33,5 34,5 34,0 31,5 31,5 32,1 32,3 32,74

Portugal 34,7 35,3 35,6 35,7 34,2 34,5 35,9 34,6 35,06

Romania 28,5 29,2 29,5 28,5 27,5 27,4 28,3 28,3 28,40

Slovenia 38,6 38,2 37,5 37,2 37,2 37,7 37,2 37,6 37,65

Slovakia 31,2 29,1 29,1 28,9 28,6 28,0 28,5 28,2 28,95

Finland 43,8 43,7 42,8 42,8 42,7 42,4 43,6 44,0 43,23

Sweden 49,0 48,4 47,6 46,7 46,9 45,7 44,8 44,6 46,71

United Kingdom 36,6 37,4 36,9 38,4 35,8 36,4 37,1 36,8 36,93

Iceland 40,6 41,4 40,5 36,6 33,8 35,0 35,9 36,8 37,58

Norway 43,3 43,5 43,0 42,1 42,0 42,7 42,7 42,2 42,69 * Πηγή: Eurostat

111

Πίνακας 25: Εισφορές ανά τύπο προέλευσης (2005-2011) (% επί των συνολικών εσόδων)

GEO/TIME SOCIAL CONTRIBUTION (RECEIPTS) BY TYPE Mean (2005-2011)

Employers S.C. Protected Persons S.C. Government S.C. Other Total

Belgium 43,0 21,1 33,6 2,28 100

Denmark 10,9 15,2 67,8 6,1 100

Germany 34,3 28,4 35,4 1,9 100

France 43,24 20,75 33,27 2,73 100

Luxembourg 26,83 24,11 45,02 4,04 100

Netherlands 32,85 33,65 22,59 10,90 100

Austria 37,79 27,03 33,59 1,59 100

Finland 37,18 11,54 44,15 7,12 100

Sweden 38,12 9,34 50,15 2,38 100

United Kingdom 33,68 11,81 49,36 5,15 100

Norway 32,80 14,93 52,19 0,07 100

Iceland 32,39 6,76 45,51 15,33 100

Ireland 24,98 11,91 58,93 4,18 100

Greece 33,25 21,63 34,49 10,63 100

Spain 46,53 13,08 38,90 1,49 100

Italy 39,56 15,26 43,58 1,60 100

Cyprus 23,53 15,57 48,76 12,13 100

Portugal 30,51 14,86 44,36 10,27 100

Malta 39,06 17,30 41,24 2,39 100

Croatia 29,46 33,85 34,02 2,68 100

Latvia 44,01 15,86 39,18 0,95 100

Lithuania 53,78 10,11 35,25 0,85 100

Bulgaria 35,21 18,31 44,45 2,04 100

Czech Republic 51,58 25,41 21,57 1,45 100

Estonia 78,85 1,51 19,50 0,14 100

Hungary 37,04 18,31 37,60 7,05 100

Poland 41,63 19,96 18,98 19,43 100

Romania 37,16 14,86 46,26 1,72 100

Slovenia 26,96 39,84 31,73 1,48 100

Slovakia 43,42 20,27 28,97 7,34 100 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

112

Πίνακας 26: Δαπάνες Κοινωνικής Προστασίας (2005-2011) (% του ΑΕγχΠ)*

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEAN SOC PRT % OF

GDP

MEDIAN SOC PRT %

OF GDP

SOC PROT ST

DEV

Belgium 18,0 17,8 17,5 18,0 19,8 19,4 19,5 20,3 18,79 18,70 1,00

Denmark 23,2 22,5 22,0 22,2 25,1 25,3 25,2 25,2 23,84 24,15 1,40

Germany 21,3 20,5 19,4 19,3 21,3 20,6 19,5 19,4 20,16 20,00 0,81

France 21,7 22,0 21,9 22,3 23,9 24,0 23,9 24,4 23,01 23,10 1,06

Luxembourg 17,4 16,4 15,3 16,8 19,6 18,8 18,5 19,2 17,75 17,95 1,42

Netherlands 15,5 15,2 14,9 15,3 17,0 17,2 17,2 17,6 16,24 16,25 1,04

Austria 20,6 20,2 19,8 20,0 21,8 21,8 21,1 21,4 20,84 20,85 0,75

Finland 21,2 20,7 20,0 20,4 24,0 24,0 23,7 24,8 22,35 22,45 1,82

Sweden 23,0 22,3 21,1 21,1 22,9 21,6 20,9 21,4 21,79 21,50 0,78

United Kingdom 15,5 15,1 15,0 15,6 17,6 17,5 17,4 17,9 16,45 16,50 1,17

Norway 16,2 15,4 15,5 15,2 17,9 17,7 17,5 17,4 16,60 16,80 1,07

Iceland 9,1 8,3 8,5 8,9 11,3 11,2 11,6 11,2 10,01 10,15 1,34

Ireland 10,9 11,0 11,7 13,9 17,0 17,1 16,8 16,4 14,35 15,15 2,63

Greece 15,1 15,6 16,2 17,7 19,2 19,3 20,5 21,1 18,09 18,45 2,13

Spain 12,9 12,9 13,1 14,1 16,4 17,0 17,1 17,7 15,15 15,25 1,96

Italy 18,0 18,0 18,1 18,7 20,4 20,5 20,4 21,0 19,39 19,55 1,22

Cyprus 10,7 10,3 9,5 9,8 11,0 11,7 12,1 12,4 10,94 10,85 0,99

Portugal 15,2 15,4 15,3 15,7 17,9 18,0 18,2 18,8 16,81 16,80 1,44

Malta 13,7 13,7 13,9 13,7 14,6 14,2 14,2 14,7 14,09 14,05 0,38

Croatia

Latvia 9,9 9,6 8,5 9,6 14,1 13,7 12,1 11,2 11,09 10,55 1,92

Lithuania 9,9 9,8 10,9 12,3 16,8 14,4 12,6 12,1 12,35 12,20 2,20

Bulgaria 11,0 10,9 10,7 11,2 13,6 13,5 12,9 12,9 12,09 12,05 1,17

Czech Republic 12,3 12,3 12,5 12,5 13,7 13,6 13,7 13,8 13,05 13,05 0,66

Estonia 9,8 9,4 9,3 11,6 15,6 14,5 12,9 12,6 11,96 12,10 2,22

Hungary 17,0 17,7 17,6 17,8 18,6 17,8 17,2 17,1 17,60 17,65 0,48

Poland 17,0 16,9 15,6 15,6 16,4 16,9 15,9 16,1 16,30 16,25 0,55

Romania 11,1 11,0 11,2 12,4 14,6 14,9 14,1 13,6 12,86 13,00 1,53

Slovenia 16,8 16,4 15,5 15,9 18,1 18,6 19,0 18,9 17,40 17,45 1,32

Slovakia 13,2 12,3 10,6 10,2 12,3 12,2 12,0 12,1 11,86 12,15 0,92 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

113

Πίνακας27: Δαπάνες για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-2011)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 PEN MEAN % OF GDP

PEN MEDIAN %

OF GDP ST DEV

Belgium 11,2 11,1 10,7 11,4 12,2 12,1 12,4 11,59 11,4 0,60

Denmark 11,0 10,7 12,4 12,5 13,8 13,8 14,3 12,64 12,5 1,31

Germany 13,4 13,0 12,4 12,4 13,3 12,8 12,4 12,81 12,8 0,40

France 13,3 13,1 13,1 13,4 14,3 14,4 14,5 13,73 13,4 0,59

Luxembourg 9,6 8,6 8,2 8,8 9,9 9,4 9,5 9,14 9,4 0,57

Netherlands 12,5 12,3 12,1 12,0 12,8 12,9 13,0 12,51 12,5 0,37

Austria 14,2 14,0 13,8 14,0 15,0 15,0 14,8 14,40 14,2 0,48

Finland 11,2 11,1 10,8 10,8 12,6 12,7 12,5 11,67 11,2 0,82

Sweden 12,2 11,8 11,6 11,8 12,9 12,1 11,5 11,99 11,8 0,44

United Kingdom 10,6 10,6 10,0 11,1 12,1 11,7 11,8 11,13 11,1 0,71

Norway 7,9 7,6 7,7 7,6 8,7 8,4 8,5 8,06 7,9 0,43

Switzerland 12,7 12,2 12,0 11,6 12,4 12,2 12,3 12,20 12,2 0,32

Iceland 7,0 6,8 7,0 7,2 8,3 7,9 8,6 7,54 7,2 0,66

Ireland 4,9 5,0 5,2 6,1 7,0 7,1 7,1 6,06 6,1 0,95

Greece 12,2 12,1 12,3 12,7 13,5 13,9 14,9 13,09 12,7 0,97

Spain 9,1 8,9 9,2 9,5 10,4 11,0 11,4 9,93 9,5 0,93

Italy 14,6 14,6 14,5 14,9 16,0 16,0 16,1 15,24 14,9 0,69

Cyprus 6,7 6,7 6,6 6,8 7,4 8,3 8,7 7,31 6,8 0,80

Portugal 12,3 12,6 12,6 13,2 14,1 14,2 14,8 13,40 13,2 0,90

Malta 8,9 9,0 8,9 8,9 9,5 9,7 9,3 9,17 9,0 0,31

Croatia : : : 9,5 10,4 10,7 10,5 10,28 0,46

Latvia 6,4 6,2 5,3 6,0 8,4 10,0 8,6 7,27 6,4 1,60

Lithuania 6,5 6,3 6,6 7,4 9,6 8,5 7,7 7,51 7,4 1,12

Bulgaria 7,6 7,2 6,9 7,0 8,8 9,2 8,7 7,91 7,6 0,89

Czech Republic 8,0 8,0 7,9 8,2 9,1 9,2 9,7 8,59 8,2 0,67

Estonia 5,9 5,9 5,8 7,1 9,0 8,9 8,0 7,23 7,1 1,32

Hungary 9,8 10,0 10,5 11,0 12,0 11,0 11,1 10,77 11,0 0,69

Poland 12,7 12,5 11,6 11,6 11,9 12,0 11,6 11,99 11,9 0,42

Romania 6,2 6,0 6,4 7,6 9,4 9,4 9,2 7,74 7,6 1,46

Slovenia 10,3 10,3 9,7 9,6 10,9 11,3 11,4 10,50 10,3 0,67

Slovakia 7,5 7,4 7,3 7,2 8,5 8,4 8,3 7,80 7,5 0,53 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

114

Πίνακας28: Ισοδύναμο καθαρό εισόδημα σε pps (2005-2012)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEDIAN

Belgium 15.536 16.178 16.311 16.743 17.491 17.330 17.995 18.058 17.037

Bulgaria : 3.200 3.299 4.765 5.751 5.880 5.726 5.793 5.726

Czech Republic 7.641 8.261 8.841 9.725 10.104 9.656 9.859 10.182 9.691

Denmark 15.854 16.147 16.868 17.601 17.917 17.855 18.681 18.529 17.728

Germany 15.651 15.167 17.325 18.007 17.954 17.724 18.242 18.996 17.839

Estonia 4.728 5.628 6.492 7.563 7.990 7.483 7.338 7.686 7.411

Ireland 15.079 15.938 17.722 18.169 17.593 16.082 16.829 : 16.829

Greece 10.751 11.162 11.455 12.032 12.626 12.599 11.482 9.949 11.469

Spain 11.493 12.226 12.690 13.602 13.524 12.982 12.500 12.319 12.595

France 14.503 14.981 15.149 17.493 17.741 17.804 18.058 18.696 17.617

Croatia : : : : : 7.566 7.371 7.375 7.375

Italy 13.680 13.871 14.401 15.262 15.198 15.199 15.515 15.350 15.199

Cyprus 14.776 16.362 18.252 18.241 18.761 18.048 18.990 19.048 18.247

Latvia 3.917 4.481 5.591 7.146 7.139 5.885 5.680 6.005 5.783

Lithuania 3.847 4.620 5.714 6.949 7.304 6.070 5.938 6.595 6.004

Luxembourg 27.564 26.418 26.847 26.943 27.036 26.748 26.669 26.660 26.798

Hungary 5.561 6.077 6.490 6.597 6.836 6.686 7.017 7.386 6.642

Malta 11.739 12.088 12.440 13.324 13.784 13.311 14.034 14.634 13.318

Netherlands 16.020 16.495 17.537 19.142 19.227 18.823 18.752 19.007 18.788

Austria 17.429 17.420 17.810 18.539 18.858 19.132 20.252 20.499 18.699

Poland 4.759 5.095 5.609 6.732 7.376 7.566 8.207 8.529 7.054

Portugal 8.236 8.595 8.915 9.504 9.407 9.731 9.584 9.561 9.456

Romania : : 2.877 3.064 3.442 3.536 3.556 3.509 3.476

Slovenia 11.577 12.153 12.922 13.812 14.410 13.713 13.809 14.125 13.761

Slovakia 3.990 4.620 5.608 6.763 7.852 8.306 8.856 9.574 7.308

Finland 14.123 14.810 15.241 16.556 17.368 17.232 17.744 18.202 16.894

Sweden 14.414 15.113 15.908 17.799 18.763 18.162 18.475 19.488 17.981

United Kingdom 16.894 17.630 18.778 18.543 16.819 16.964 16.805 17.636 17.297

Iceland 17.178 18.560 19.894 21.630 21.569 18.179 17.146 17.027 18.370

Norway 18.982 20.198 20.702 23.131 24.137 23.624 24.235 25.731 23.378 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

115

Πίνακας29: Ισοδύναμο καθαρό εισόδημα πριν τις κοινωνικές μεταβιβάσεις pps (οι συντάξεις εξαιρούνται από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις)(2005-2012)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEDIAN

Belgium 13.599 14.355 14.444 14.916 15.647 15.336 15.802 16.113 15.126

Bulgaria : 2.987 3.150 4.472 5.415 5.330 5.264 5.397 5.264

Czech Republic 6.983 7.482 8.094 8.693 9.191 8.811 9.072 9.420 8.752

Denmark 13.726 14.114 15.001 15.527 15.522 15.449 16.440 16.378 15.486 Germany (until 1990 former territory of the FRG) 14.146 13.427 15.764 16.485 16.528 16.330 16.715 17.528 16.408

Estonia 4.352 5.170 6.035 7.008 7.186 6.679 6.651 6.954 6.665

Ireland 13.075 13.789 14.902 15.331 14.046 12.227 13.132 : 13.789

Greece 10.457 10.702 10.908 11.709 12.026 11.971 10.871 9.269 10.890

Spain 10.898 11.548 12.055 12.856 12.627 11.861 11.390 11.260 11.705

France 13.152 13.486 13.473 15.971 16.285 16.172 16.548 17.204 16.072

Croatia : : : : : 6.838 6.509 6.500 6.509

Italy 12.953 13.239 13.682 14.384 14.359 14.293 14.605 14.492 14.326

Cyprus 13.901 15.374 17.139 16.992 17.676 16.560 17.295 17.442 17.066

Latvia 3.674 4.169 5.164 6.634 6.608 5.272 5.163 5.492 5.218

Lithuania 3.609 4.274 5.312 6.368 6.500 5.178 5.060 5.720 5.245

Luxembourg 25.122 24.128 24.595 24.861 24.098 23.817 24.025 23.882 24.113

Hungary 4.833 5.352 5.552 5.586 5.926 5.852 6.188 6.578 5.719

Malta 11.250 11.466 11.649 12.536 13.075 12.563 13.162 13.757 12.550

Netherlands 14.918 15.332 16.351 18.047 18.027 17.646 17.486 17.716 17.566

Austria 15.607 15.513 15.901 16.697 16.905 17.160 18.107 18.353 16.801

Poland 4.310 4.649 5.166 6.304 6.936 7.165 7.787 8.157 6.620

Portugal 7.585 7.883 8.280 8.900 8.822 8.973 8.884 8.881 8.852

Romania : : 2.595 2.799 3.101 3.219 3.251 3.283 3.160

Slovenia 10.207 10.900 11.629 12.387 12.997 12.134 12.306 12.537 12.220

Slovakia 3.650 4.241 5.260 6.272 7.369 7.771 8.314 8.985 6.821

Finland 12.177 12.746 13.288 14.574 15.422 15.135 15.597 16.143 14.855

Sweden 12.184 12.860 13.546 15.032 16.375 15.868 15.684 16.970 15.358

United Kingdom 15.293 16.159 17.193 17.245 15.278 15.623 15.330 15.608 15.616

Iceland 15.681 17.188 18.576 20.306 20.154 16.118 15.266 15.221 16.653

Norway 15.649 16.481 17.722 19.878 21.043 20.410 20.447 22.403 20.144 Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

116

Πίνακας30: Ποσοστιαία διαφορά ισοδύναμου καθαρού εισοδήματος πριν και μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις σε pps (2005-2012) Οι συντάξεις εξαιρούνται από τις κοινωνικές

μεταβιβάσεις)

GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MEDIAN

Belgium 14,24 12,70 12,93 12,25 11,79 13,00 13,88 12,07 12,81

Bulgaria 7,13 4,73 6,55 6,20 10,32 8,78 7,34 7,13

Czech Republic 9,42 10,41 9,23 11,87 9,93 9,59 8,68 8,09 9,51

Denmark 15,50 14,40 12,45 13,36 15,43 15,57 13,63 13,13 14,02

Germany 10,64 12,96 9,90 9,23 8,63 8,54 9,14 8,38 9,18

Estonia 8,64 8,86 7,57 7,92 11,19 12,04 10,33 10,53 9,59

Ireland 15,33 15,58 18,92 18,51 25,25 31,53 28,15 18,92

Greece 2,81 4,30 5,01 2,76 4,99 5,25 5,62 7,34 5,00

Spain 5,46 5,87 5,27 5,80 7,10 9,45 9,75 9,40 6,49

France 10,27 11,09 12,44 9,53 8,94 10,09 9,12 8,67 9,81

Croatia 10,65 13,24 13,46 13,24

Italy 5,61 4,77 5,26 6,10 5,84 6,34 6,23 5,92 5,88

Cyprus 6,29 6,43 6,49 7,35 6,14 8,99 9,80 9,21 6,92

Latvia 6,61 7,48 8,27 7,72 8,04 11,63 10,01 9,34 8,15

Lithuania 6,59 8,10 7,57 9,12 12,37 17,23 17,35 15,30 10,75

Luxembourg 9,72 9,49 9,16 8,37 12,19 12,31 11,01 11,63 10,36

Hungary 15,06 13,55 16,89 18,10 15,36 14,25 13,40 12,28 14,66

Malta 4,35 5,42 6,79 6,29 5,42 5,95 6,63 6,37 6,12

Netherlands 7,39 7,59 7,25 6,07 6,66 6,67 7,24 7,29 7,25

Austria 11,67 12,29 12,01 11,03 11,55 11,49 11,85 11,69 11,68

Poland 10,42 9,59 8,58 6,79 6,34 5,60 5,39 4,56 6,57

Portugal 8,58 9,03 7,67 6,79 6,63 8,45 7,88 7,66 7,77

Romania 10,87 9,47 11,00 9,85 9,38 6,88 9,66

Slovenia 13,42 11,50 11,12 11,50 10,87 13,01 12,21 12,67 11,86

Slovakia 9,32 8,94 6,62 7,83 6,55 6,88 6,52 6,56 6,75

Finland 15,98 16,19 14,70 13,60 12,62 13,86 13,77 12,75 13,81

Sweden 18,30 17,52 17,44 18,41 14,58 14,46 17,80 14,84 17,48

United Kingdom 10,47 9,10 9,22 7,53 10,09 8,58 9,62 12,99 9,42

Iceland 9,55 7,98 7,10 6,52 7,02 12,79 12,31 11,87 8,76

Norway 21,30 22,55 16,82 16,36 14,70 15,75 18,53 14,86 16,59

Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

117

Πίνακας31: Ποσοστό συνεισφοράς στο εθνικό εισόδημα 10 βασικών οικονομικών τομέων (Branches) (2010-2012)

GEO/TIME

2005-2012

Agriculture, forestry

and fishing

Industry (except

construction) Construction

Wholesale and retail trade, transport,

accomodation and food service

activities

Information and

communication

Financial and

insurance activities

Real estate

activities

Professional, scientific

and technical activities;

administrative and support service

activities

Public administration, defence, education,

human health and social

work activities

Arts, entertainment and recreation;

other service activities;

activities of household and extra-territorial

organizations and bodies

SUM

Belgium 0,75 17,58 5,65 20,36 4,18 6,06 9,25 12,65 21,54 2,03 100

Denmark 1,21 18,56 5,30 19,64 4,33 6,09 10,35 7,73 23,39 3,40 100

Germany 0,84 25,56 4,36 15,49 4,05 4,36 11,90 11,10 17,81 4,55 100

France 1,84 13,64 6,16 18,28 4,93 4,38 13,29 12,14 22,00 3,40 100

Luxembourg 0,35 8,61 6,24 16,86 6,01 26,34 9,28 10,01 14,44 1,85 100

Netherlands 1,76 18,90 5,54 19,15 4,93 7,30 7,01 11,58 21,31 2,50 100

Austria 1,56 22,50 6,93 22,38 3,31 5,16 9,44 8,66 17,29 2,79 100

Finland 2,78 22,98 6,96 17,23 4,95 2,85 11,39 7,48 20,39 3,03 100

Sweden 1,58 21,58 5,14 17,88 5,28 4,21 9,21 8,93 23,31 2,95 100

United Kingdom 0,65 15,60 6,61 18,48 6,51 9,00 9,46 11,66 18,71 3,33 100

Norway 1,41 36,68 5,44 14,64 3,73 4,04 7,03 6,49 18,66 1,91 100

Iceland 6,65 17,56 7,70 16,54 4,43 7,39 10,10 6,61 20,20 2,76 100

Ireland 1,53 23,60 5,75 16,34 7,49 10,39 6,86 8,83 17,18 2,03 100

Greece 3,54 13,00 5,46 25,79 4,55 4,76 13,49 5,60 19,35 4,46 100

Spain 2,63 17,10 12,14 23,74 4,24 4,89 7,15 7,29 17,26 3,59 100

Italy 2,03 19,63 6,18 20,51 4,45 5,28 13,10 8,61 16,81 3,41 100

Cyprus 2,45 9,74 10,18 23,80 4,15 8,23 10,59 6,25 20,69 3,94 100

Portugal 2,41 17,80 6,66 23,64 3,76 6,96 8,43 6,45 21,20 2,73 100

Malta 1,88 15,75 4,65 22,49 5,71 6,34 6,25 9,43 18,79 8,70 100

Croatia 4,95 20,30 7,34 21,09 4,90 6,66 10,16 7,15 14,86 2,58 100

Latvia 4,10 16,84 7,63 29,50 4,35 4,30 8,65 6,75 15,13 2,76 100

Lithuania 3,81 23,31 8,08 29,75 3,60 2,65 6,49 5,65 14,74 1,93 100

Bulgaria 6,13 23,29 7,45 21,33 4,95 6,98 9,56 5,01 11,61 2,26 99

Czech Republic 2,26 30,89 6,80 20,09 5,04 3,95 6,79 6,80 15,04 2,38 100

Estonia 3,35 21,08 8,35 22,81 4,70 3,83 10,83 8,25 14,39 2,43 100

Hungary 4,15 26,00 4,64 17,91 5,16 4,56 8,53 8,20 17,93 2,93 100

Poland 4,01 24,46 7,54 25,64 3,98 4,60 5,95 6,75 13,84 3,26 100

118

Romania 7,36 29,15 10,06 18,58 4,30 2,46 8,44 4,90 11,96 2,84 100

Slovenia 2,53 25,23 7,09 20,35 4,05 4,94 7,64 8,78 16,71 2,74 100

Slovakia 3,51 28,08 8,66 22,10 4,28 3,80 6,43 7,00 13,21 2,91 100

Πηγή: Eurostat, επεξεργασμένα στοιχεία, Παπαδόπουλος Δ., Μάρτιος 2014.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ

Γράφημα 1: Κατάταξη χωρών αναφοράς με βάση των συνετελεστή Gini για την περίοδο 2005-2012


Γράφημα 2: Κατάταξη Gini και S80/s20 Ratio για την περίοδο 2005-2012 (Ομαδοποίηση 2)









Γράφημα 7: Εκτίμηση του δείκτη του Theil (1995-2012)

Γράφημα 8: Εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2004-2012


Γράφημα 9: Ρυθμός μεταβολής (%) του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ και κατάταξη GINI στις χώρες αναφοράς

για την περίοδο 2005-2012

Γράφημα 10: Ρυθμός μεταβολής (%) του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στις χώρες αναφοράς για την περίοδο

2005-2012 (Ομαδοποίηση 2)

Γράφημα 11: Συνολικές επενδύσεις στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012 (Ομαδοποίηση

2)

Γράφημα 12: Κατάταξη GINI και συνολικές επενδύσεις 2005-2012

Γράφημα 13: Συνολικές επενδύσεις στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012 (Ομαδοποίηση

1)

Γράφημα 14: Δημόσιο έλλειμμα στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012 (Ομαδοποίηση 2)

Γράφημα 15: Δημόσιο έλλειμμα στις χώρες αναφοράς για την περίοδο 2005-2012 (Ομαδοποίηση 1)

Γράφημα 16: Κατάταξη Gini και Δημόσιο έλλειμμα και 2005-2012 (Ομαδοποίηση 1)

Γράφημα 17: Συσχέτιση ανισότητας και ανεργίας (2005-2012)

Γράφημα 18: Κατάταξη Gini και επίπεδα ανεργίας (2005-2012)

Γράφημα 19: Συσχέτιση ανισότητας και κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (2005-2012)

Γράφημα 20: Κατάταξη Gini και κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (2005-2012)

Γράφημα 21: Συσχέτιση ανισότητας και επιπέδου υλικής στέρησης τεσσάρων (4) ή περισσότερων

βασικών αγαθών (2005-2012)

120

Γράφημα 22: Κατάταξη Gini και επίπεδο υλικής στέρησης τεσσάρων (4) ή περισσότερων βασικών

αγαθών (2005-2012)

Γράφημα 23: Κατάταξη Gini και μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα ανά εκπαιδευτικό επίπεδο PPS (2005-

2012) (Levels ISCED97).

Γράφημα 24: Κατάταξη Gini και μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα ανά εκπαιδευτικό επίπεδο PPS (2005-

2012) (Levels ISCED97).

Γράφημα 25: Κατάταξη Gini και δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ (2005-

2012)

Γράφημα 26: Μέση δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση ως ποσοστό (%) του ΑΕγχΠ Ομαδοποίηση 2

(2005-2012)

Γράφημα 27: Συσχέτιση ανισότητας και ποσοστού πρόωρης εγκατάλειψης εκπαίδευσης (ηλικίες 18-

24) (2005-2012)

Γράφημα 28: Κατάταξη Gini και ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης εκπαίδευσης (ηλικίες 18-24) (2005-

2012).

Γράφημα 29: Συσχέτιση ανισότητας και επιπέδων υλικής στέρησης με βάση το εκπαιδευτικό επίπεδο

3-4 (2005-2012) (Levels ISCED97)

Γράφημα 30: Κατάταξη Gini και υλική στέρηση με βάση το εκπαιδευτικό επίπεδο (2005-2012) (Levels

ISCED97)

Γράφημα 31: Κατάταξη Gini και δημόσιες δαπάνες για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-2012)

Γράφημα 32: Κατάταξη Gini και δημόσιες δαπάνες για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-2012),


Γράφημα 33: Συσχέτιση μεταξύ δημοσίων δαπανών για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕγχΠ και

προσδόκιμου ζωής (2005-2012).

Γράφημα 34: Κατάταξη Gini και προσδόκιμο ζωής (2005-2012), (Ομαδοποίηση 1).

Γράφημα 35: Κατάταξη Gini και βρεφική θνησιμότητα (per 1000 births) (2005-2011).

Γράφημα 36: Κατάταξη Gini και βρεφική θνησιμότητα για κάθε 1.000 γεννήσεις (2005-2011),


Γράφημα 37: Κατάταξη Gini και μη δυνατότητα διενέργειας ιατρικών εξετάσεων λόγω υψηλού

κόστους (2005-2012).

Γράφημα 38: Μη δυνατότητα διενέργειας ιατρικών εξετάσεων λόγω υψηλού κόστους ανά

πεμπτημόριο (2005-2012), Ομαδοποίηση 2.

Γράφημα 39: Κατάταξη Gini και μη δυνατότητα διενέργειας ιατρικών εξετάσεων λόγω υψηλού

κόστους (2005-2012)

Γράφημα 40: Πρόσληψη της προσωπικής κατάστασης υγείας ανά πεμπτημόριο εισοδήματος (2005-

2012).

121

Γράφημα 41: Συσχέτιση ανισότητας και πρόσληψης της κατάστασης υγείας (2005-2012)

Γράφημα 42: Κατάταξη Gini και πρόσληψη της προσωπικής κατάστασης υγείας (2005-2012)

Ομαδοποίηση 1.

Γράφημα 43: Πρόσληψη της προσωπικής κατάστασης υγείας (2005-2012), Ομαδοποίηση 2.

Γράφημα 44: Ποσοστό ατόμων που αντιμετωπίζουν μακροπρόθεσμους περιορισμούς λόγω

προβλημάτων υγείας ανά πεπτημόριο εισοδήματος (2005-2012).

Γράφημα 45: Κατάταξη Gini και Έσοδα από φόρους και εισφορές (2005-2012)

Γράφημα 46: Κατάταξη Gini και εισφορές με βάση την πηγή προέλευσης (2005-2012)

Γράφημα 47: Συσχέτιση μεταξύ Φόρων - Εισφορών και Δαπανών Κοινωνικής Προστασίας (2005-2012)

Γράφημα 48: Κατάταξη Gini και σχέση μεταξύ Φόρων - Εισφορών και Δαπανών Κοινωνικής

Προστασίας (2005-2011)

Γράφημα 49: Συσχέτιση Δαπανών για Συντάξεις και προσδόκιμου ζωής (2005-2011)

Γράφημα 50: Συσχέτιση Δαπανών Κοινωνικής Προστασίας και προσδόκιμου ζωής (2005-2011)

Γράφημα 51: Κατάταξη Gini και δαπάνες για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (2005-2011)

Γράφημα 52: Ποσοστό αύξησης του διάμεσου καθαρού ισοδύναμου εισοδήματος (pps) μετά τις

κοινωνικές μεταβιβάσεις (οι συντάξεις εξαιρούνται των κοινωνικών μεταβιβάσεων) (pps) (2005-2011)

Γράφημα 53: Συσχέτιση ανισότητας και αγροτοδιατροφικού τομέα (2005-2012)

Γράφημα 54: Συσχέτιση ανισότητας και τομέα κατασκευών(2005-2012)

Γράφημα 55: Συσχέτιση ανισότητας και τομέα χονδρικού-λιανικού εμπορίου, και παροχής υπηρεσιών

διαμονής και εστίασης (2005-2012)

Γράφημα 56: Κατάταξη Gini και παραγωγικοί τομείς (2005-2012)

122

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ

Atkinson B. A., Reducing income inequality in Europe, IZA Journal of European Labor Studies, 2013,

2:12, http://www.izajoels.com/content/2/1/12.

Atkinson B. A., Marlier E., , Income and Living Conditions in Europe, Eurostat Statistical Books,

n2010.

Atkinson B. A., Cantillon B., Marlier E.and Nolan B., Taking Forward the EU Social Inclusion, Process,

Report, An Independent Report Commissioned by the Luxemburg Presidency of the Council of the

European Union, July 2005.

Civic Forum: A regional strategy for Social Inclusion, May 2002,

http://cain.ulst.ac.uk/dd/papers/ddcf02.pdf.

Fernando G De Maio, Income inequality measures, J Epidemiol Community Health 2007;61:849–

852. doi: 10.1136/jech.2006.052969,

Καράγιωργας Δ. Π., Οι Δημοσιονομικοί Θεσμοί, Παπαζήσης, 1981.

Karen Rowlingson, Does income inequality cause health and social problems?, Joseph Rowntree

Foundation, September 2011, www.jrf.org.uk.

Kuznets S., Economic Growth and Income Inequality, The American Econopmic Review, Volume

45, Issue 1, March 1955, 1-28.

Litchfield Julie A., Inequality: Methods and Tools, March 1999, Text for World Bank’s Web Site on

Inequality, Poverty, and Socio-economic Performance,

http://www.worldbank.org/poverty/inequal/index.htm

OECD, An Overview of Growing Income Inequalities in OECD Countries: Main Findings, 2011,

www.oecd.org/els/social/inequality

Soubbotina T., Sheram K., Beyond Economic Growth, Meeting the Challenges of Global

Development, World Bank, 2000,

http://www.worldbank.org/depweb/beyond/beyondco/beg_00.pdf.

Tsakloglou Panos, Papadopoulos Fotis, Social exclusion, long term poverty and social transfers in

the EU: Evidence from the ECHP, Paper Prepared for the 29th General Conference of The

International Association for Research in Income and Wealth, August 2006.

UN 2007 Human Development Report (HDR), United Nations Development Program, November

27, 2007, p.25.

Wilkinson R. και Pickett K., Greater Equality: The Hidden Key to Better Health and Higher Scores,

American Educator, Spring 2011.

Wilkinson R., What difference does inequality make?, www.daneprairie.com.

Υφαντόπουλος Ι., Τα Οικονομικά της Υγείας, Gutenberg, 2006.

Υφαντόπουλος Ι., Μπαλούρδος Δ., Οικονομική ανισότητα και φτώχεια στην Ελλάδα: Ορισμένα

αποτελέσματα από την έρευνα SILC, Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τ. 122, 2007, σ. 53-92.

Υφαντόπουλος Ι., Νικολαΐδου Κ., Η Στατιστική στην Κοινωνική Έρευνα, Gutenberg, 2008.

Υφαντόπουλος Ι., Μπαλούρδος Δ., Νικολόπουλος Κ., Οικονομικές και Κοινωνικές Διαστάσεις του

Κράτους Πρόνοιας, Gutenberg, 2009.

http://www.izajoels.com/content/2/1/12

http://cain.ulst.ac.uk/dd/papers/ddcf02.pdf

http://www.jrf.org.uk/

http://www.worldbank.org/poverty/inequal/index.htm

http://www.oecd.org/els/social/inequality

http://www.worldbank.org/depweb/beyond/beyondco/beg_00.pdf

http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2007-2008/

http://www.daneprairie.com/

123

Documents

Εισοδηματική ανισότητα στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης