Mites (Acari) in the Bieszczady Mountains

-§OSRODEK NAUKOWO _ DYDAKTYCZNYB IE S ZC Z ADZKIEGO PARKU NARODOWEGO

MONO GRAFIE BIE S ZCZADZI<IETom VII

Redakcja naukowaJerzy Pawłowski

BEZKRĘGOWCEBIE SZ CZADOW Z ACHODNIC H

ZE SZCZE GOLI{YM IJw ZGLĘD|{IE|{IEMBIESZCZADZKIEGO

PARKU NARODOWEGOCZĘŚC I

Ustrzyki Dolne 2000

?-Ą.f ł ?€D ĄKCYI\.Ą_" _--,". l! j,,,,rP-'f.-. !, 'ć.n :.r::;.: 7€,7JA;_,::,. S. .|Iichalik. Z. ,YĄ,g2l@1|5ki, P. Patoczka._ ]J,,,l :",h _,,{* !- -==, i..-ri; S. Słióa, T. Il'innicki (redaktor naczelny), B. Zemanek

REDAKCJARedaktor naczelny - Tbmasz Wnnicki

Sekretarz redakcji - Adam Leń

Redaktor naukowy - Jerzy PawłowskiRęcenzenci - prof, J. Pąwłowski, dr K. Kukułą

ADRES REDAKCJI38-700 Ustrzyki Dolne, ul. Bęłska 7

tel. (0l3) 461-10-9ltel,/fax (0 l 3) 461-30-62

Korekta - Barbara Cwikowska, Adąm LeńTfumacze nia or az weryfi kacj a - Mał gorz at a Mako m as ka-Ju c h iew ic z

Projekt okładki - Hąnna Juraszynska

Zdjęcie na okładceŁatczynbrodawnik Decticus verrucivorus L. - Fot. Cezary Cyvikoyvski

Wydano dzięki pomocy finansowejWojewodzkiego Funduszu Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej u,Rzeszorvie

@ Copyright by Bieszczadzki Park Narodorry

ISBN 83- 903209-ż4 (całość)

ISBN 83-88505-00-9 (tom VII)

O fi cyna Wydawn icza,,,Impul s"2I-|4l Kraków, ul. Krowoderska 2Il3

tel. (0-12) 422-41-80, fax: (0-I2) 4żż-59-47Internet : htę : //www. impulsofi cyna.com.pl

e-mail: [email protected]

Maciej Skorupski', Eugeniusz Biesiadk a2, Grzegorz Gabryś3,Dariusz J. Gwiazdowiczl, Andrzej Kaźmierskia, WojciechŁ. Magow-

skis, Joanna Mąkol3, Ziemowit Olszanowskis, Krzysztof Siuda.

1Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego, Katedra Ochrony Lastt i SrodowiskaPrzyrodniczego, ul. Wojska Polskiego 7 ] c, 60-625 Poznań,.

e-mail: dagwiazd@owl,au.poznan.pl [email protected] Warmińsko - Mazurski, Zakład Ekologii i Ochrony Srodowiska,

ul. Zołnierska ]4, 10-561 OlszQn, e-mail: [email protected] Rolnicza, Kątedra Zoologii, ul. Cybulskiego 20, 50-205 LYrocław;

e-mail:[email protected] [email protected],pla(Jniwersytet im. Adama Mickiewiczą, Zakład Morfologit Zwierząt,

ul, 28 Czerwca 1956 r. 198, 61-4B4 Poznan5(Jniwersytet im. Adama Mickiewicza, Zakłąd Taksononlii i Ekologii Zwierząt,

ul. Szamarzewskiego 9]A, 60-569 Poznańe-mail: magowski@main,amu,edu.pl [email protected]

ÓAkademia Pedagogiczna im. Konisji Edukacji Narodowej, Zakład Ekologii i OchronyŚrodowiska, ul. Podbrzezie 3, 3]-054 Krakow

e - m a il : s iu da@w sp. krakow. p l

5. ROZTOCZE (ACARI) BIESZCZADOWMites (Acari) in the Bieszczady Mountains

Abstract. This review of mites (Acari) from the Bieszczady Mountains is based orr theliterature data, The paper contains the list of mite species found in the region, rvith infor-mation about most interesting taxa.

WSTĘPRoztocze (A c ar in a) są j edną z najliczniej szych i naj bard ziej zr ożni cowanych

grup pajęczakow (Arachnida). Są one szeroko rozprzestrzenione i występuj ąza-równo nalądzi1 jak i w wodzie . Zasiedlają tereny leśne, łąki, agro cenozy, atakżęróznego rodzaju rozkładający się materiał organiczny. Mozna wśród nich wyróz-nić saprofagi, fitofagi, pasozyty, parazytoidy oraz drapieżcę. Niektóre z nich wy-korzystują inne zwierzętajako sposób rozprzestrzeniania się (forezja). W Polsceznanychjest około 2500 gatunków roztoczy (Błaszak i in. 1997).

HISTORIA BADAŃ I AKTUALNY STAN WIEDZYBadania akarologicznę w Bieszczadachprowadzone były przez licznych auto_

row. Obejmowały one kompleksowo duze grupy systematy czne roztoczy na tymterenie (Gwiazdowicz, Sznajdrowski 2000; Biesiadka, Kowalik 1980; Melamud|999; Sell 1990) lub prowadzone były w ramach szeroko pojętych badań fauny

6B MONOGRAFlE BlESZCZADZK!E 2000 (7)

Polski lub przy okazji innych badań. Łącznie ukazało się blisko 60 prac, w kto-rych zawarte są informacje na temat składu gatunkowego roztoczy w Bieszcza-dach. W efekcie tych badań wykazano na terenie Bieszczadow 433 gatunki rozto-czy, co stanowi ponad 17oń |iczbv gatunków znanych z terenu Polski. W niniej-szej monografii poszczególne rzędy roztoczy opracowali: Gamasida (łącznie 13lgatunkow) - D. J. Gwiazdowicz i M. Skorupski; Ixodida (3 gatunki) - K. Siuda;Actinedida (łącznie |25 gatunkow) - E. Biesiadka (rv zakresie Hydrachnidiąi Limnohalacaridae), G. Gabryś i J. Mąkol (w zakresie Pąrasitengona terrestria),A. Kazmierski (Labidostommatina, Eupodina, Raphignathae) i W. Ł. Magowski(Heterostigmae); Oribatida (l74 gatunki) - Z. Olszanowski.

WYKAZ ROZTOCZY (ACARĄ BIESZCZADOW

Ponizej (tab. 1) przedstawiono listę gatunkow roztoczy, wykazanych na terenieBięszczadów, w układzie systematycznym Błaszaka i in. (1991).

Analiza zebranych danych wskazuje, ze najwięcej gatunkow wykazano w pię-

trze reg|a - 355 (Oribatida - 165 gatunków, Gamasida - ll9, Actinedida - 68

i lxodida - 3), następnie pogotza- l06 (Actinedida -9lr, Gamasida - 13 i Ixodida

- 2) i połonin - 63 (Gamasida - 2J , Actinedida - 2l, Oribatida - |2).

Jednak w wielu przypadkach podane dane miejsc zbioru są orientacyjne, nie-pełne lub nieścisłe, dlatego dopiero kompleksowe badania będąmogły je weryfi-kować i uzupełniać. Ponizej przedstawiono krotkie informacje uzupełniające na

temat roztoczy z poszczęgolnych rzędów.

M. Skorupski i inni - Roztocze (Acari) Bieszczadów

Tabela 1. Wykaz roztocry (Acari) Bieszczadów.Table 1, The list of mites (Acari) from the Bieszczady Mountains.Wykaz skrotów / List of abbreviations:hol. - holarktyczny / Hol,arctic; pal. - palearktyczny / Palearctic; E-Sy - ewosyberyjski / Euro-Siberian;E-europejski/European;cE-środkowoeuropejski/central-European; s-południo-wy/southern;n-połnocny/nońhern; w-zachodni/western;e-wschodni/eastern;g,-gorski / mowttain; bo-g - borealno-gorski / boreal and mountain; K - karpacki / Carpathian;Su-K-sudecko-karpacktlSudetic-Carpathian;P-panoński/Panonian;Pt-pontyjski/Pontic;tU!l - rurikatowy (edyne stanowisko w Polsce) / unique species (one locality in Poland only);

[I.IFP] dla t'auriv polski / new 1br polish ta

69

nowy new )r r0IISIl raulra;

ACARl

Występowanie (+):

pogórzewrazz krainą dolin(Pg+Kd), lasy

dolnoreglowe (Rg),połoniny (Pl).

Occurrence (+):

foothills with valleys(Pg+Kd), forest inlower montane zone

(Rg), mourtainmeadows (Pł).

Dane o zasięgu pionowyn(m n.p.m.) w Bieszczadachoraz uwagi biogeografltczne,ekologiczne. Głowne żródło

lnformacfi o grupie.Data on veńical distribution

(in m a.s,l.) in the BieszczadyMts, biogeographical and

ecological remarks. The mainsource of information about

group.

Pg+Kd Rg Pł

l 2 3 4 5

GAMASIDA=MESOSTIGMATA

ANTENNOPHORINA

CEL4EI{oPSIDAE 1Gwiazdowicz, Sznaj drowski12000)

Celaenopsis badiusC. L. Koch, 1839

+E; pod korą drzew, gntazdamrowek

MICROGYNIINA

MICROGYI{IIDAE 1Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000)

Mi cr o gln ium r e ct an gu l atumTraeardh, |94ż

+ pal.; leśny

SEJINA

SEJIDAE 1Gwiazdowicz, Sznaj drowski12000)

Seius togatus C. L. Koch, 1836 + pal.; leśny, pospolity

GAMASINA

EPICRIIDAE 2Gwiazdowicz, Sznajdrowski(2000)

Epicrius resinąeKare. 1971

+ cE; leśny

70 MoNoGRAF!E BlESZCZADZK|E 2000 (7)

1 2 5 4 5Epicrius tauricusBregetova, 197'7

+ eE; bo-g?

ZERCOI\|IDAE 10 13 4Błaszak (197a); Błoszyk (1998),Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000)

parazercon radiatu,s(Berlese, 1914)

+ + E; eurytopowy

prozercon carsticttsHalaśkova. 1963

+ + eK; ściołka grądow

Prozercon finlbriatus(C L,Koch, 1839)

+ + E; leśny

Prozercon kochi Sellnick, l943 f + + E; pospolity, eurytopowyProzercon rafalskii Błaszzrk, l 97 l + + eK; ściółka grądow podgorskichProzercon traegardhi(Halbert, 1923)

+ E; pospolity, leśny

Zercon arcuatus Trzigardh, 193 1 + do 1200, bo-g; leśnyZercon carpathictt,sSellnick, 1958

+ + + K; leśny

Zercon curiosus Trtigardh, l9l0 + + ncE; leśnlZercon fageticolaHalaśkova. 1969

+ + podgorski, K; leśny

Zercołt pe l tatu s pe ltąto i de sHeilaśkova, 1969

+ + eE; eurytopowy

Zercon pe ltatus pe ltatusC. L. Koch. l836

l wE; leśny

Zercon romagniolusSellnick, l944

+ + bo-g; leśny

Zercon triangularisC. L. Koch. 1836

+ +do 1200, E; pospolity,eurytopowy

PARĄSITI DAE (P arasi t i n ae) 1 6 1

Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000); Haitlinger ( 1 999);Micherdziński (1969)

para,situs betaOudemans et Voigts, 1904

+ wcE; leśny

P ąr asi tu,s co l e optr at orum(Linne, l758) + E; ściołka leśna, foretyczny

P ar asi trt s con sałl gu i neusOudenrans et Voigts, 1904

+ E; komposty, ściołka leśna

poecilochirus carabiG. et R. Canestrini, 1882

+ E; ściołka leśna, lbretycznv

P orrho stąspi s lunu l ataMiiller, 1859

+ E; leśny, ściółka

Tr achygantasu s gr ac i l i s(Karg, 1965)

+ cE; komposty, ściołka leśna

M. Skorupski i inni- Roztocze (Acari) Bieszczadow 71

l 2 3 4 -5

Vu l garogamasus krae pe li ni(Berlese. l904)

+ E; leśny, pospolĘ

Vu l gar o gam ąsu s r emb er t i(Oudemans, 1912)


PA RA SITI DA E (P er gam as i n ae) l9 7Grabowski (i98a);Gwiazdowi cz, Sznaj drowski(2000): Micherdziński ( 1 969)

Holoparasitus caesusMicherdziriski. 1969

+ E; ściołka leśna, mech

Ho lop ar asi tus calc ar ątus(C. L. Koch. 1839)


Ho l op ar asi tus coronariu sKare. 197l


H o l oparasi tu s qu adratusWitaliński. l9'72

+ K; ściołka leśna, mech

H o l oparasi tus tub ercu l atu sJuvara-Bals, 1975

+ E, ściołka leśna, mech

L ept o gam asu s c arp ati cu sMicherdziński, 1969)

+ +K; ściółka leśna; gora Tarnicaterra Npica

Leptogamąsus dolosusWitaliński, 19'73

+ K; ściołka leśna

Leptogamasu,s facetusWitaliński. 19'73

+ + K; ściolka leśna

P ar a gam asu s (A c l e ro gamasu s)holzmannae(Micherdziński, 1969)

+

P ar agam asu s (Att i do gam asu,s)

crassi cornutus (Wl[mann, l 954)+ + cE, Su-K; ściolka leśna

P ar ag amasu s (A n i do gam asu s)misellus (Berlese. 1903)

+ E; euqrtopowy, pospolity

P ar agamasu s (An i do gam asus)runcatellus(Berlese, 1903) s. Karg, l971

+ pal. ; eurytopowy, pospolity

P ar agam asu s (An i d o gamasu s)vaęabundus (Karg. l 968)

+ E; eurytopowy, pospolity

P ergamasus (P ergamasus)brevi cornis Berlese, 1 903

+ + E; komposty, ściołka leśna

P e r gam a.su s (P e r g am a su s)crassipes (Linne, 1758)

+ hol.;pospolity

P ergamasus (P ergamasus)l ąm i n arius Witaliński, l9'7 l + + K; ściółka leśna

P ergamasus (P ergamasus)mediocrisBerlese, 1904 s. Karg,1971


72 MoNoGRAFlE BlESZCZADZK|E 2000 (7)

I ) 3 4 5

P e r g am a.łu s (Th e n ar g am a su s)bąrbarus@erlese, 1904) s. Karg, 1971

+ + cE; ściołka leśna,mech

P e rgamasu s (Th e n ar gam asu s)qui squ i l i arum (Canestrini, l 882)

+ E; komposty, ściołka leśna

P e rgama su s (Tr a di o gam asu s)montico lus (Willmann, 1 953)

+

^ĄĄCROCHELIDAE8 2

Grabowski (198a);Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000); Haitlineer ( l 999)

Geho l aspi s (Geh o l asp i s)longi spinosłs (Kramer, l 876)

+ + E; ściółka leśna

Ge ho l aspi s (Lo ngi che l e s)hortorum (Berlese, l904)

+ E; ściołkaleśna

Ge ho l aspi s (Lo ngi ch e l e s)mandib u l aris (Berlese, 1 904)

+ E; ściołka leśna

Macrocheles dentatus(Evans et Browning, 1956)

+ wcE; ściółka leśna

Macrocheles glaber(Miiller. 1860)

+ + pal.; lbretyczny na Scarabaeidae

Mącrocheles montanus(Willmann, l95l) + E; ściołka leśna

Macrocheles opacus(C.L Koch, 1839)

+ wcE; ściółka leśna, mursz drzew

Macro ch e l e s tri dent inus(G. et R, Canestrini, l882)

+ E; ściółka leśna

EVIPHIDIDAE 1 3Gwiazdowicz, Sznajdrowski(2000); Haitlineer ( 1 988)

Alliphis ,siculus(Oudemans, l905)

+

Eviphis ostrinus(C.L.Koch, l836)

+ E;pospolity

Iphidosoma fimetarium(Miiller, l859) + E; ściołka leśna, foretyczny

Iph i do som a physo gastr i sKarg,.l9'7I + cE; ściółka leśna, foretyczny

ASCIDAE (Ascinae) 6Grabowski (198a);Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000)

Aceoseius muricatus(C.L.Koch, 1839)

+ E; ściółka leśna, mwsz drzew

Gamasellodes bicolor@erlese,l9l8)

+ E, eurytopowy, pospolity

Lasioseius ometes(Oudemans, l903)

+ E, wmwszu i pod korą drzew

M. Skorupski i inni - Roztocze (Acari) Bieszczadow 73

1 2 -5 4 5

Lasi o se ius ome ti simi li sHirschmann,196ż

+ IU!]

Leioseius magnanalis(Evans. 1958)


P ro cto l ae l aps pygmaeu s(Miiller, 1860)

+ hol.; errrytopowy, pospolity

ASC I DAE (Arcto s e i inae) 2Gwiazdowicz, Sznajdrowski(2000)

Arctoseius eremitus(Berlese, 1918)

+ scE, ściołka leśna

Zerconopsis remiger(Kramer. 1876)

+ E; ściołka leśna, tnursz drzew

LAELAPIDAE 6 1

Grabowski (198a);Gwiazdowicz, Sznajdrowski(2000)

Androlaelaps casalis(Berlese. 1887)

+ pal.; gniazda ptakow

Hirstionyssrl§ sp. + + gniazda drobnych s sakow

Hypo aspi s (Ge o l ae l aps) acu le ifer(Canestrini. l883)

+ hol, ; eurytopo}\y, pospolity

Hypo aspi s (Ge o l ae l aps) b rev ip i l i,s

Hirschmann, 1969+

cE; mursz drzew, gniazdamrowek

Hllp o a sp i s (P n e umo l a e l ap s)prandiporłs Hirschmann, 1 969

+cE; mursz drzew, gntazdamrowek

Ololaelaps placentula(Berlese, 1887)


VEIGAIAIIDAE 5 3Grabowski (198a);Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000)

Gamasolaelaps excisus(C. L. Koch, 1879)

+ hol.; ściołka leśna, mursz drzew

Veigaia cervus (Kramer, 1876) + hol. ; eurytopowy, pospolity

Veięaia kochi (Tróeardh, l901) + hol.; eury.topo\^ry, pospolity

Veigaia nemorensisrc. L. Koch, 1839)

+ + hol. ; eurytopowy, pospolity

Veigaia propinquaWillmann, 1956

+ hol.; ściołka leśna, mursz drzew

Veigaia trąnsisalae(Oudemans, 1902)

+ + E; ściołka leśna, mursz drzew

RHODACARIDAE l 4Gwiazdowicz, S znaj drowski12000)

Cyrto l ae l aps chiropter ae

Kare. 1971+

E;mursz drzew, gnlazdadrobnych ssaków

Cyrt o l ae l ap s mu cr on ątu s(G. et R. Canestrini, 1881)

+cE; mursz drzew, gniazdadrobnych ssakow

74 MONoGRAFlE BlESZCZADZK|E 2000 (7)

1 2 J 4 5

Euryp ar as i ttt s e m ar gi n ątu sC. L. Koch, 1839

+E; mursz drzew, gniazdadrobnych ssakow

Gantąsellus montąnus(Willmanrr, 1936)

+ +E; bo-g.; ściołka leśna, murszdrzew

PACHYLAELAPIDAE 5 l Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000)

P a chyl ae l aps (O lopachys)suecicus Sellnick, 1950

+ ncE; leśny

P a chyl ae l aps (P achy l ae l aps)

furcifer Oudemans, 1903 s.

Koroleva, 1977

+ -| E; mursz drzew, ściołka

P achy l ae l ap s (P a c hy l a e l a ps)lonęisetis Halbert, 19 15

+ E; ściołka leśna, mrrrsz drzew

P a c h.y l ae l ap s (P ach1l l ae l ap s)pectinifer(G. et R. Canestrini, 1882)


Pachyseius humeralisBerlese, 19l0


DIGA]ńŁSELLIDAE 6Grabowski (198a);Gwi;zdowicz, Sznajdrowskir2000)

D endro l ae l aps (D en dro l ae l aps)corn utus (Kramer, 1 886)

+ E; pod korą drzew

Dendrolaelaps(C orn o de n dr o l ae l ap s) un du l atu sHirschmann, 1960

+ttB,, gniazda mrowek, murszdrzew

Dendrolaelaps(E p i,s t o d e n dr o l a e l ap s)eue pistoxtłs Hirsclrmann, l 960


D e n dr o l ae l ap,s (I n s e c t o l a e l a p s)pini Hirschnrann, l960

+ cE; pod korą drzew

Dendrolaelaps(Multidendrolaelaps)h ex a.s p i nosłs Hirschmann, 1 960


D en dro l ae l aps (Punct o den dro-laelaps) fallax (Leitner, 1949)

+ E; leśny, eurytopowy

PHYTOSEIIDAE 2Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000)

Antblvseill.§ sp. +

Typhlodromus wichmaniHirschmann,1962

+ tU!]


1 ) 1 5

aRoPoDINA

TRĄCHYTIDAE 5 3Błoszyk (1980a, 1991, 1998);Grabowski ( l 98a); Gwiazdo-wicz, Sznajdrowski (2000)

Trachytes aegrota(C.L.Koch, 1841)

+ + pal.; pospolity

Trachytes irenae Pećina, 1970 + + cE; bo-g.; leśny

Trąchvtes minima Tróeardh, 1910 + cE; g; leśny

Trachytes pauperior(Berlese, 1914)

+ + E; eurytopowy

Trachytes splettdida Huttl 19'12 + K; rv mclru

PoLYĄSPID.4E 2

Błoszyk (1991, l998); Błoszyk,Athias-Binche (1998);Grabowski (198a);Grł,iazdowi cz, Szrraj drowskir2000)

P o lyaspi nu s c.yl i n dr i cu sBerlese. 1916

+ do 700;E; leśnv

P o lyaspi nu s schw e i zer i(Hutu. 19'76\

+ k. rv murszu drzew

TRE]zATURIDAE, 8Błoszyk (1 99 1 ); Grabowski(l98a); Gwiazdowicz,Sznaidrowski (2000)

Tr i c h ou r o p o d a kar a,yu ą i ew i(Berlese. 1903)

+ E; leśrry, gniazda mrowek

Trichouropoda obscura(C.L Koch, 1836)

+pal.; pod korą drzew, gniazdamrowek

Tr i ch ouropo da ob s cur asi mi li sHi rschma nn et Zirngtebt-Nicol,196 1

+ cE, pod korą drzew, ściołka

Trichouropoda ovalis(C. L. Koch, l839)

+ E; eurytopowy

Tri chouropo da punctataHirschmann et Zirngiebl-Ni col,l96l


Trichouropoda sociata(Vitzthum,l9ż3)

+ ceE; pod korą drzew

Tri cho uropo da sp atu l ife r a(Moniez, 1892)

+ E,, gniazda mrowek

Tri ch otlropo da tub e ro s aHirs chma nn et Zirngtebl-Nicol,1961


76 MoNoGRAFlE BlESZCZADZK|E 2000 (7)

1 2 3 4 §

URODIÎYCHIDAE 10

Błoszyk (1991, 1998);Grabowski (198a);Gwiazdowicz, Sznaj drowski(2000)

Dinychus orcuatus(Tróeardh. 1943)

+ E; leśny

Dinychus carinatus Berlese, 1903 + E; leśnyDinychus perforatusKramer, 1886

+ E, leśny

D inychus se pt e ntri on ąl i s(Trżgardh. 1943)

+ nE; leśny

Urodiaspis pannonicaWillmann, l95 l + ceE; gniazda ptakow, leśny

[Jr o d i asp i s .g t amm e rl Hirschmannet Zirneiebl-Nicol. l 969

+ cE;

Urodiaspis tecta (Kramer, 1876) + E; leśnyUro ob ov e l la fl age l li ger(Berlese. 1910)

+ nE; leśny

(Jroobovella ipidis(Vitzthum, I9ż3)

+ E, pod korą drzew

Ur o o b ov e l l a pyrifu rmi,s(Berlese. 1920)

+ E; eurytopowy

TRĄCHYUROPODIDAE t Błoszyk (1991)

Oplitis consoicuą (Berlese. l903) + E,, gniazda mrórłek

UROPODIDAE I 9Błoszyk ( 1 991 ); Glviazdowicz,Sznaidrowski (2000)

D i.ł coure l l a b a l o gh i Hirschmannęt Zirn%ębl-Nicol. 1 969

+ cE; leśny

Discourella modesta(Leonardi. 1899)

+ E; eury,topowy

Uropoda (Ci lli b a) athi asaeHirschmann et Ztrngiebl-Nicol,1969

+ swE; ściołka leśna, łąki

Uro po da (C i l l i b a) erl angensi sHirschmann et Zirngtebl-Ni col,1969

+ cE; leśny

Uropoda (Ci llib a) se lnickiHirschmann et Zirngiebl-Nicol,1969

+ + E; leśny

Uropoda (Phau lodi nychu s)splendidaKramer, 1882

+ E; leśny, gniazda mrówek

Uropoda (Uropoda) kargiHirschmann et Zirngiebl-Nicol,7969

+ cE;


1 2 3 4 5

Uropo da (Uropo da) minimaKramer, 1882

+ E; eurytopowy

Uropo da (Uropo da) mi se l l a(Berlese. l916)

+ wcE; leśny

IXoDIDA

IXoDIDAE 2 3Siuda (1993); Siuda i in. (1998);Izdebska (2000) i nowe dane

Ixodes trianguliceps Birula, l895 + +

pospolity, pasoźyt małychssaków i ptakow żeĄących naziemi

Ixodes ricinus (Linnaeus, 1758) + +pospolity, pasożyt kręgowcówladowvch

De rmacentor re ti cu l atu s(Fabricius, 1794)

+eE, pasożyt kręgowcowlądowych

ACTINEDIDA=PROSTIGMATA

LABIDOSTOMMATINALABIDOSTOMMIDAE:(Syn. . I,{I CO LETI ELLI DAE) 3 3 3

Błoszyk (1 980); Błoszyk,Kazmierski (1997)

Labidostomma cornuta(Canestrini et Fanza go, 1877)(syn. : I,{ico letie lla carpaticaStorkan, 1939)

+ + +300-1200; E; rzadki, Bieszczadyi wschodnia częśc BeskiduNiskiego

Lab i do stomma denti cu lat a(Schrank, 1776)

+ + + 300-700; pow. 700 rzadki, E

Labidostomma luteumKramer, 1889

+ + +0-200;pow. 700 rzadki; E;nizowy

EUPoDINATYDEIDAE 5 4 2 Kazmierski (1989, 1997 ,1998)

Lorryia aberrans(Oudemans, 1932)

+ [U!l INFPI]

Lorryia brevicula(C. L. Koch, 1838)

+ E?;

Lorryia catenulata(Thor. 1931)

+hol?; mchy na zacienionychskałach, zwŁaszcza bazaltowych

Lorryia devexa(Kuznetzov, 1973)

+ lU!] [NFP!]

Lorryi a exi gu e l i t ter at a(Momen et Lundqvist. 1995)

+ tU!l INFP!]

Lorryia mantiniensisPanou et Emmanouel, 1995

+ [U!] [NFP!]

Lorryia mirabila(Kuznetzov, 1973)

+ E-Sy; glebowo-ściółkowy

7B MoNoGRAFIE BlESZCZADZK!E 2000 (7)

1 ) 3 4 5

Lorryia subularoidesKazmierski, l989

+ + + 0-1 500; E?

P setl do l orryi ą e dw ardb akeriKaznrierski, 1989

+E?,, rzadki, ściołka, tnech,igliwie, rownomiernierozmieszczonv.

MEYERELLIDAE 1 1Kazrnierski (1997, 2000);Boczek, Kropczyńska (1 965)

Triophtydeus immąnisKuznetzov. 1973

f

Tri oph Ędeu s tri ophth a l amu s(Oudemans, 1929)

+ Lesko; na Tilia sp.

IoLI}{IDAE 1 1 Kazmierski (1997, 2000)Microrydelts beltraniBaker, l944 (syrr.: M, bellusLivshitz et Kuznetzov, 1973)

+kosmopolity czny saprofag, wglebie, ściołce i mclrach

P ar aty d ae o l tl,s r afa l ski i(Kaźmierski, 1979)

+ znanyjedynie z Polski, mchy imurawy naskalne

BDELLIDAE 3 Michocka (1987, 1991)

Bdella dispar (C. L. Koch, 1839) +cE; murawy naskalne, lasymieszane t gntazda ptakow

Bdella strandi (Berlese, 1923) + E; bo-g? wilgotne murawy,ściołka borow śr,vierkowvch

Cvtą latirostris (Hermann. 1804) + ko smopol it y czny, eurytopowyCUNLY]DAE 1 Michocka (1987, 1997)cunaxa setirostris(Hernrann, 1804)

+ko smopo 1 it y czny, murawynaskalne

LIMIvoH.4LACARIDAE 2 2

Lobohalacarus weberiquadri porll.s (Waltęr, 19 47\

+ + E; stygobiont

So l dan e l l onyx ch appu i s iWalter, 1917

+ + E; nAmeryka?; stygobiont

ELEUTHERENGONINAHETEROSTIGMAE=

TARSONEMIDA

TARSONEMIDAE 9 6 l

Bałazy, Kiełczewski ( 1 965 );Kaliszewski, Błoszyk, Sell(1 990); Boczek, Kropczyńska( 1 965); Kaliszewski (1 982,1993); Kaliszewski. Sell (1990)

Sten e o t arsonemu s Ęph ae(Oudenrans, 1929)

+ E (?); tito|ag

Iponemus gaebleri(Schaarschnridt, 1 959)

+pal.; paraąĄoid kornikow, wyst.na świerku

xe n o tarson emus b e l emni to i de sWeis-Fogh. l94"I

+ hol; algolag


I ) 3 4 §

Tar so n e ntu s ae qu a lis Livshlts,Mitrofanov et Sharonov, I97 9

+ E; eurytopowy

Tarsonemus concinnusKaliszewski, 1993

+ cE;prawdop. myrmekofil

Tarsonemus confususEwine. 1939

+ hol; eurytopowy

Tarsonentus hermes Suski. 1966 + hol; leśny, eurytopowy

Tarsonentus luciferSchaarschnidt. 1959

+ E; typowo leśny

T ar s o n e ntu s p ar aJ u s ar i iKaliszelvski, 1983

+ +

Tar s one mtl s r akow i ens i sKropczyńska. 1964

+ + hol; eurytopowy

Tar son entu s sch l e chten da liSuski. l966

+ E; eurytopowy, na rośl.wzniesione.j

Tarsonentu,s smithi Ewine. 1939 + hol; eurytopo\^ry

Tarsonemus vioIąeSchaarschmidt. 1960

+ hol; eurytopowy

Tarsonemus talpaeSchaarschmidt, 1959

+ E; eurytopowy

RAPHIGNATHAE

CRYPTOGÎATHIDAE 1 1 1Kazmierski, Błoszyk, Michocka(1 997)

Cryptognathus lagenaKramer, 1879

+ + +pal.; mchy w lasach, także mchyi murawy naskalne

TRoMBIDuPARASITENGONATERRESTRIACALYPTOSTOMATIDAE 1 nowe darre

C alyptostoma v e luti nusMiiller, I'7'76)

+ zbocze Tamicy (lż50 m n.p.m,),pal., wilgociolubny

ERWHR4EIDAE 1l 7 5Gabryś ( 1 990); Gabryś, Haitlrrrger(l986) Gabryś, Mąkol (1997);Haitlinger (1987" l992. l996)

Erythraeus cinereus(Duećs. 1834)

+l 1 00 -1297,, E; ewytopowy,wilgociolubny

Erythraeus regalis(C. L. Koch. 1837)

+ + 700; pal.; ewytopowy,wilgociolubny

Leptus holntiae Southcott, l992 + E; ektopasoż}t kosarzy i owadow

Leptus mariae Haitlinger, 1987 + E; ektopasozyt owadow

Leptus nemorum(C. L. Koch, 1836)

+ + + 450-1250;E; lemy

Leptus slivovi Beron. l975 + E; eklopasozy,t moĘliLeptus trimacu l a/as (Rossi, l'7 9 4) + + E;euntopowy

B0 MoNoGRAFlE BlESZCZADZK|E 2000 (7)

l ,)l 4 §

Leptus vertex (Kranrer, 1886) + E;leśny

Chąrletonia globigera(Berlese, l885)

+ + E;eultopowy

Abro l ophus cr assi t arsus(Schweizer, 195l)

+ ab.

Abrolophus miniatus(Hermann, 1804)

+ + l 120-1250; pal. ; errrytopowy

Abrolophus norvegicus(Thor, 1900)

+ E; ewytopowy, wilgociolubny

Abro lo phu s qui squi li arus(Hermann, 1804)

+ + E;eurytopowy

H auptmanni a brev i co l l i sOudemans. 1910

+ E; eklopasoĄĄ owadów

H au p tmann i a kaz i m i e r aeHaitlinger, 1986

+ cE

B al aust i um un i den t atum(Tróeardh, 1904)

+ 550; bo-g.

TROMBICULIDAE 2 3 1Haitlinger (1 981, 1 989);Kolebinova n992\

N e otromb i cu l a autumna li s(Shaw. 1790)

+hol.; ektopasożyt ptakow i ssakow(owadożeme, gr;zonie)

I,1 eotromb i cu l a i nopinata(Oudemans, 1909)

+ + E; eklopasoĄĄ ptakorv i ssakow(owadożerne, gryzonie)

N e otromb i cu la talmi ens i s(Schluser. l955)

+ + + do 1 300; pal.; eklopaso$. gryzoń

TROMBIDIIDAE 5 3 1Mdlol (1998);Mąkol,Wohltmarur (2000)

Tromb i dium geni cu l atumFeider, 1955

+ + E; leśny

Tromb i dium ho l o se ri ceum(Linnaeus. 1758)

+ pal. ; eurytopowy, synarrtropijny

Trombidium kneissli(Krausse. l9l5)

+ + + do 1315; E

Trombidium rimosumC. L. Koch, l837(sensu Makol, Wohltmann 2000)

+ E; lesnMąkowy

Podothrombium filipes(C. L. Koch, l837)

+ +do 600; bo-g.;leśny, zaroślowy,wilgociolubny, [U!] [{FP!]

MICROTROMBIDIIDAE 3 4 2Gabryś (l996, l999); Haitlinger(1998)

C omp so thromb i um ab s ąl on iHaitlinser. l998

+ cE

D acĘ l o thromb ium pu l ch err i mum(Haller. 1882)

+ + + 430-1250;E; lesny

M. Skorupski i inni - Roztocze (Acari) Bieszczadow B1

l ,)4 5

E ch in o thr omb iu m sp i n o sum(Canestrini, 1885)

+ E; leśny, sucholubny

c amer o tr omb i di um r asum(Berlese, 1910)

+ + E; wilgociolubny

C ampy l o thromb ium cl av atum(George, 1909)

+ + do l315; pal.,leśny

HYDRACHNIDIA Biesiadka (1997, w przyg,);Biesiadka, Kowalik (1 980)

HYDRACARINAHYDRYPHA}{TIDAE 4

,,

Hydryphantes dispar(Schaub. 1888)

+

Thvas barbigera Viets, 1908 + E-Sy; nizowy; wody okresowe

Protzia invalvaris Piersig, 1898 + + cE; gorski; reobiont

Wandesia stygophilaSzalay,1944

+ + cE; gorski; stygobiont

HYDRODROMIDAE 1

Hydrodroma despiciens(Milller. I'7'76].

+ hoi; niżowy; eurytopowy

SPERCHOÎIDAE l 1

Sperchonopsi s phr e ati cu sBiesiadka. l9'75

+ + K, gorski; stygobiont

LEBERTIIDAE 2 2

Lebertia fimbriata Thor, l899 + + E; głownie w gorach; reobiont

Lebertia pusilla Koenike, l91l + + cE; górski, reobiont

TORREI{TICOLIDAE 7 7

Torrenticola andrei(E. Angelier, 1950)

+ + csE; gorski; stygofil

Torrenticola anomala(C. L. Koch, 1837)

+ + E (bez Skanclynawii); reobiont

Torrenticola bąrsica(Szalav. 1933)

+ + csE; gorski; reobiont

Torrenticola bicincta Lóska, 1953 + + cE; gorski; reobiont

Torrenticola dudichi(Szalav. 1933)

+ + cE; gorski; reobiont

Torrenticola similis (Viets, 1939) + + cE; gorski; reobiont

Torrenticola ungeri(Szalay, 1927)

+ + cE; gorski; reobiont

LIMNESIIDAE ż

Limnesia koenikei Piersig, l894 +hol; stagnobiont; głownie terenyoodsórskie

Limnesi a undulata (Miiller, L7'7 6) + hol; nizowy; stagnobiont

82 MoNoGRAF]E BlESZCZADZK|E 2000 (7)

1 2 5 4 5

HYGROBATIDAE 7 7Hygr ob ate s con spi c i e n dusBiesiadka et Kowalik. 1978

+ [Ul] terra Ępica| krenobiont

Hygr o b ate s l ongi p al pi s(Hermann, 1804)

+ hol; jeziorno-rzeczny

Hygrobates norvegicus(Thor, 1897)

+ + bo-g; krenobiont

A tr a c t i de,s ącu t i r o s tr i s(Motas et Angelier, 1927)

+ + cE; górski; reobiont

Atr acti de s gl andu l o su s(Walter. 1918)

+ + cE; gorski;reobiont

Atractides latipes (Szalay, l935) + + cE; gorski; stygobiontAtractides phreaticus(Motas et Tanasachi, l948


Atractides primitivus(Walter, 1947)


UÎI)]vICoLIDAE 5IlIeumania deltoides(Piersig, l894)

+ E-Sy; niżowy; stagnobiont

ltleumania imitata Koenike, 1908 + cE; rzeki nizinne, mniejszezbiorniki limniczne

I{eumania limosa(C.L.Koch, l836)

+ E; nizowy; stagnobiont

l{eumania spinipes(Mtiller, l'7'76)

+ hol; niZowy; stagnobiontacidotilny

lll e u m an i a v e rn ą l i s (Miiller, 1'7'7 6) + pal.?; niżowy; stagnobiontFELTRIIDAE 2 2Fe ltri ą cornuta W altęr, 1927 + + cE; gorski; reobiontFeltria subterranea Yięts. l93'/ + + cE; gorski; stygobiontPIo}{IDAE 4Piona conglobata(C L.Koch, 1836)

+

Tiphys latipes (Miiller, I'7'76) + E-Sy; niZowy; wody astatyczneTiph,ys scaurus (Koenike, l892) + pal; niżowy; wody astatyczne

Forelia brevipes (Neuman, 1880) + E?, nizowy; drobne, trwałezbiorn. eutrof.

ATUruDAE 11 11Fr o n t i p o dop s i s r e t i cu l at i.,fr o n sSzalay, 1945

+ + cE, gorski; stygobiont

Albaxona gracilisSchwoerbeL,196ż


A l b axon a minuta Szalay, 79 44 + + cE; gorski; stygobiont


l 2 1 1 5

Axonopsis vietsiMotas et Tanasachi, 19 4'l

+ + csE; gorski; stygobiont

Er eb axonopsi s brev i pe sMotas et Tanasacht, L94'I

+ J

lfo o l as toki a ro tun difron s(Viets, I92ż)

+ + csE; gorski, reobiont

Lethaxona pygmaea Viets, 1922 + + csE, gorski; stygobiont

Aturus paucisetusMotas et Tanasachi, 1946

+ + cE; gorski, stygobiont

Ąturus protzi Piersig, 1901 + + csE; gorski; reobiont

Łturus pulche llus Biesiadka, l97 5 + + K?; gorski; stygililKonsgbergia arenariaE. Aneelier, 1951

+ +

MOMOI{IIDAE 1 1

Stygomonia latipes Szalay, 1943 + + csE; gorski; stygobiont

HUI{GAROHYDRACARIDAE 1 1

H un gar o hy dr ac aru s su b t e rr an e u sSzalav" 1943


ARREI{UruDAE 9

Arrenurus compactusPiersie. 1894

+ E, nizorłry: stagnobiont

Arrenurus cuspidator(Miiller, l'7'76)

+ E; nizowy, stagnobiont

Arrenurus maculator(Miiller, l'7"l6)

+ E;nizowy; stagnobiont

Arrenurus buccinatorfMiiller. 1'7'76\

+ E; nizowy; acidofilny

Arrenurus conicus Piersig, 1894 +E; głownie podgorski,stagnobiont krenofilny

Arrenurus cylindratusPiersis. 1896

+ E; stagnobiont krenotilny

Arrenurus globator(Miiller, I'7'76\

+ pal; nizowy, stagnobiont

Arrenurus tubulator(Mtiller, 1776)

+ pal; nizowy; stagnobiont

Arrenurus me di oro tun datu sThor, 1898

+ csE; nizowy; stagnobiontkrenofilny

ORIBATIDAPALAEACAruDAE l Melamud (1999)

P al aeacarus hystri cinusTragardh, |932

+ 600-700; hol.

ARCHE)]{)THRIDAE , Meiamud (1999)

Amuracarl.§ Sp. + 600-700

B4 MoNoGRAFIE BlESZCZADZK!E 2000 (7)

1 2 3 4 5

BRACHYCHTHOIVIIDAE 11 7Melamud ( l 999); Niedbała(l976)

Eo b r achych th onius ou de m ansivan der Hammen, 1952

+ 600-900 ; semikosmopolityczny

Br achych o ch thoniu s cr i co i de s(Weis-Fogh, 1948)

+ 600-700; pal,; leśny

B r ac hych o ch th oni u s i mm acu l ątu sForsslund, 1942

+ + 600-127 0; hol. ; eurytopolvy

Brachych o ch thon iu s j u gatu sf . suecica Forsslund, 1942

+ 600-700; hol.; eurytopo}vy

Br achych o chthonius ro strątus(Jacot, l936)

+ 600-900; hol.; leśny

Brachych o ch thonius ze l aw ai e nsi s(Sellnick, 1928)

+ + 600- 1 200; hol. ; eurytopo}vy

Brachychth on ius b erle se iWillmann, 1928

+ + 7 00 -127 0,, hol. ; eurytopowy

Br achychth on ius margi n atusForsslund, 1942 + 1270;pal.; leśny

Li o ch th onius hystri ci nus(Forsslund, 1942\

+ + 600-1 200; hol.; eurytopowy

Li o chth on ius l appon i cus(Trógardh, 19l0) + 600-700; hol.

Li o ch thonius pr o p i n quu sNiedbała, l972 + 600-900; pal.; leśny

Li o chth oniu s se l ln i cki(Thor, 1930)

+ 7ż'7 0,, hol. ; euryĄopowy

Li o ch th on iu s strenzke iForsslund, 1963

+ + 600-1300; hol.

EI,IIOCHTHONIIDAE 1 Melamud (l999)En i o chthonius mi nuti ssimus(Berlese, l903) + 600-700; hol.

HYPOCHTHOÎIIDAE 2 Melamud (1999); Sell (1990)Hypochthonius luteusOudemans, 1917

+ 600-700; hol.

Hypochthonius rufulusC. L. Koch, l836

+ 700-800; hol. ; eurytopowy

EUL)HMANI{IIDAE 1 Melamud (1999)Eulohmannia ribagai(Berlese, 1910)

+ 600-700;hol.; leśny

EUPHTHIRACARIDAE 3 Melamud (1999)Euph th ir ac aru s cr i b r ar iu s(Berlese, 1904)

+ 600-700;hol,; leśny


l 2 3 4 5

Euph th i r ac aru s mon o d ac Ę lu s(Willmann, l919)

+ 600-700; E

Euph th i r ac ąru s r e t i cu l atu s(Berlese. 1913)

+ 600-700; pal.; P!]

PHTHIRĄCARIDAE .l 4? , Melamud (1999); Niedbała (worzvs.)

Phthiracarus bryobiusJacot. 1930

hol.; leśny

phthiracarus clavatusParry,1979

hol.; leśny

P h thi racaru s compre.§§r/§

Jacot, 1930hol.; leśny

p ht h irac arus cr i n i tu,s(C. L. Koch" 184l)

pal.. leśny

Phthiracarus globosus(C. L. Koch. 1841)

hol.

phthiracarus incertusNiedbała, 1983

hol.

phthiracarus italicus(Oudemans, l900)

+ 600-700; E

P h th ir ac aru s l aev i gatus(C, L. Koch, 1841)

+ 600-700; E

Phthiracarus longulus(C L.Koch, 1841)

hol.; leśny

phthiracąrus nitens(Nicolet. l855)

+ 600-700; hol.; leśny

Phthiracarus opacusNiedbała, 1986

pal.

Ph th i racaru s peri stomati cusWillmann, l95l pal.; leśny

Phthiracarus spadixNiedbała. 1983

+ 600-700; E; leśny

STEGAIVACARIDAE , 4? , Melamud (1 999); Niedbała (wprzve.)

St e gan acarus c ar in atus(C.L Koch, 1841)

+ 600-700;pal.; leśny

Steganacarus spinosus(Sellnick. 1920)

+ 600-700; pal.

Atrop ac aru s phy l lophorus@erlese, 1904)

+ 600-700; E

Atropacarus striculus(C. L Koch, 1936)

+ 600-700; hol,, eurytopolvy

B6 MoNoGRAFIE B|E9ZCZADZK|E 2000 (7)

l 2 J 1 J

NOTHRIDAE 4Melamud ( i 999); Olszanowski(1996); Sell (1990)

I{othrus anauniensisCanestrini et Fanza go, 187 6

+ 600-800; hol.; nizirny

I{othrus lucunosusSergienko et Melamud, 1993

+ 600-700; E; [U!]

l{othrus palustrisC. L. Koch. 1839

+ 600-800; hol,

Ilłothrus,si lvestris Nicolet, 1 855 + 600-800; hol, ; eurytopow1

CAMISIIDAE 7 4Melamud (1 999); Olszanowski(1996),, Sell (1990); Trave,Olszanowski (1988)

camisia biurus(C.L Koch, 1839)

+

camisia invenusta(Michael, 1888)

+ l330; bo-g, E

Camisia segnis (Hermann, 1804) + 650; hol.; częściowo nadrzewnvCamisia solhoeyi Colloff, 1993 + + 700-1 100; bo-g; hol.Camisia spinifer(C L Koch, 1835)

+ +600-1 000, hol.; częściowonadrzewny

Hemino thru s capi l latus(Berlese, 1914)

+ 600-700; pal.

Heminothrus pelttfer(C.L Koch, 1839)

+ +600- 1 1 00; semikosmopolityczny;eurytopowy

He m i n o thrtt s targi on i i(Berlese, 1885)

+ 650-800; hol, ; myrmekofilny

MALACOIVOTHruDAE 1 Melamud (1999)Tr i ma l a con o thrus gl ab er(Michael, l888) + 600-700; hol.

^rAl{HER^ĄĄÎIvIIDAEl Melamud (1 999), Sell (1 990)

Nanhermannia nanus(Nicolet. l855) + 600-800; hol.

HEkUUI\r]VIIDAE 1 Melamud (1999)Hermannia gibba(C L.Koch, 1839)

+ 600-700; hol,

HER]vAl\II,{IELLIDAE 1 Melamud (1 999); Sell (1 990)Hermanniella dolosaGrandjean, 1931

+ 600-800; E

DAMAEIDAE 3 Melamud (1 999); Sell (1 990)Damaeus onustusC. L. Koch, l84l + 600-800; E

Hypodamaeus auritus(C L Koch, 1835)

+ 600-700; E


l 2 J 4 §

Spat i o d am ą e u,s v er t i ci l l i p e sfNicolet. 1855)

+ 600-700; E

BELBIDAE 3 Melamud (1999); Seli (1990)

Belba corynopus(Hermann, l804)

+ 600-1000; hol.

Me tab e lb ą pu lveru l e nta(C L Koch, 1839)

+ 600-800; E

Metąbelba rohdendorfiBulanova -Zachvatkina. 1 96 5

+ 600-700; E

BELBODA^/LĄEIDAE 2 Melamud (1999)

D ąntae o b e lb a mi nu ti s s im a(Sellnick. 1920)

+ 600-700; pal.

porobelba sp, + 600-700

CEPHEIDAE 1 Melamud (1999)

Tritegeus bisulcatusGrandiean, 1953

+ 600-700; E; [U!]

ERE^Ą4EIDAE 2 Melamud (1999); Sell (1990)

Eremaeus hepaticusC, L. Koch, 1836

+ 600-700; hol

Eremaeus oblongusC. L. Koch. 1836

+ 600-800; hol. ; myrmekofi lny

TE]VUIALIDAE 1 Sell (1 990)

H afe nr effe r i a g i lv i p e s(C. L. Koch. 1840)

+ 600; pal. ; myrmekofilny

LIACARIDAE 7 Meiamud (1 999); Sell (1 990)

Adoristes ovatus(C.L.Koch, 1840)

+ 700; hol.

Adoristes poppei(Oudenrans. 1906)

+ 600-700; hol.

Li ac arus b r ev i l ame ll atusMihelćić, 1955

t 600-800; pal.

Liacarus coracinus(C. L. Koch, 184l)

+ 600-1000; pal

Liacarus nitens (Gervais, 1844) + 600-800; hol.; U!lLiacarus cf. treellae(Linnaeus, l76I) + 600-700;E; [U!]

Liacarus tubiferDiaparidze et Melamud. 1990

+ 600-700; E; [U!]

GUSTAVIIDAE 1 Melamud (1999)

Gu,st av i ą mi cr o c e ph al a(Nicolet, 1855)

+ 600-700; pal.

BB MoNoGRAF|E BlESZCZADZK!E 2000 (7)

l ) 3 4 §

YEIVILLIDAE l Sell (1990)

Xenillus tegeocranus(Hermann, 1804)

+ 600-800; pal. ; myrmekofilny

METRIOPPIIDE 2 Melamud (l999); Sell (1990)

Ceratoppia bipilis(Hermann, 1804)

+ 600-700; hol.

C eratoppi a qu adri den tata(Haller. 1882)

+ 600-800; hol.

GUSTAVIIDAE 1 Sell (1990)

Gu,t t ąv i a mi cr o c e p h a l a(Nicolet, 1855)

+ 600-700; pal.

CARĄBODIDAE 7 Melamud (1999); Sell (1990)

carabodes areolatusBerlese, 1916

+ 600-700; hol.

carabodes coriaceusC. L, Koch, 1835

+ 800; hol.; myrmekofilny

Carabodes femoralis(Nicolet. 1855)

+ 600-800; E

C ąrąb o de s l abyri nth i cu s(Michael. 1879)

+ 600-800; hol.

Carabodes marginatus(Michael, 1884)

+ 700-800; E; myrmekotilny

Carabodes ornatus Storkan. 1925 + 600-700; ECarabodes rugosiorBerlese, l916

+ 600-700; hol

TECTOCEPHEIDAE 1 1Melamud ( 1 999); Wiktorowicz(l973\

Tectocepheus velatus(Michael, 1880)

+ + 600- 1 3 30; semikosmopolityczny;eurytopowy

oPPIIDAE l7 Melamud (1999); Sell (l990)Medioppia globosa(Mihelćić. 1956)

+ 600-700;pal.; P!]Medioppia media[Mihelćić. l956)

+ 700; E

Medioppia oblongataGordeeva et Melamud, l991

+ 600-700;E; [U!]

Microppia minus Gaoli. 1908) + 600-800; hol.

Lauroppia cf. mąritima(Willmann, 1929)

+ 600-700; hol.

O ppi e l l a l ongi pi lo sa carpati caGordeeva et Melamud, 1991

+ 600-700;E; [U!]

Oppiella nova (Oudemans, 1902) + 600- 1 000; semikosmopolityczny;euMopowy

M. Skorupski i inni- Roztocze (Acari) Bieszczadów B9

l 2 3 4 5

Disorrhina ornata(Oudemans, 1900)

+ 600-700; hol.

B ernini e l la b i carin at a(Paoli, 1908)

+ 600-700; pal.

Berniniella kazakovi Gordeeva etMelamud, 1991

+ 600-700; E; [U!l

Berniniella minuta(Bulanova -Zachv akina, 1 964)

+ 700; pal.; P!]

Berniniella sigma(Strenzke, l951)

ł 600-700; pal,

Berniniellą tenuis Gordeeva et

Melamud, 1991+ 600-700; E; [U!]

Berniniella sp. + 600-700

Oxyb rachyoppi a ctenifera(Golosova, 1970)

+ 700-800; pal.; P!]

Oxyoppi o de s parade c i p i e ns(Kuliev, 1962)

+ 600-700; E; [U!]

Multioppia glabra(Mihęlćić. 1955)

+ 600-700; E

QUADROPPIIDAE, 2 Melamud (1999)

Qu adroppi a quadri car i n at a(Michael, 1885)

+ 600-700; semikosmopolityczny

ouadroppia sp, + 600-700

SUCTOBELBIDAE 16 Melamud (1999)

Suctobelba lapidariaMorttz,I9'I0

+ 600-700; E; [U!]

suctobelba reticulataMoritz. 1970

+ 600-700; E

Suctobelba trigona(Michael, 1888)

+ 600-700; pal.

sucto b e lb e l la acuti dens(Forsslund, l94I)

+ 600-700; E

suctob elb e l la all oenasutaMoritz, 197l

+ 600-700; E

suctobelbella arcanaMoritz, 1970

+ 600-700; E

su ctob e lb e l l a c ar ch aro donMoritz, 1966

+ 600-700; E; [U!]

Suctobelbella duplex(Strenzke. l950)

+ 600-700; E; [U!]

Su ctob e lb e l l a forsslun di(Strenzke, 1950)

+ 600-700; E

suctob e lb e ll a h ammerae(Krivoluckii, 1965)

+ 600-700; hol.

90 MoNoGRAFIE BlESZCZADZKIE 2000 (7)

1 2 3 4 5

Sucto b e lb e l l a perforata(Strenzke, 1950)

+ 600-700; E

st tctob e lb e l l a sareke n si s(Forsslund, 1941)

+ 600-700; hol.

suctobelbella similis(Forsslund, l94I) + 600-700; E

Su ctob e l b e l l a sub corni ge ra(Forsslund, 1941)

+ 600-700; hol,, neotrop.

suctob elb elIa cf . tatrica(Krivoluckii, 1968)

+ 600-700; E; [U!]

suctobelbella sp. + 600-700AUToG^lETIDAE 2 Melamud (1999)Autogneta traegardhiForsslund, 1917

+ 600-700; hol.

C on ch o gn e t a de l ac arl i c a(Forsslund, 1947) + 600-700; E

THYRISOMIDAE 2 Melamud (l999)Oribella alpestris(Willmann, 1929)

+ 600-700; hol.

Qrib9lla paolii (Oudenrans, 1913) + 600-700; hol.ORIBATULIDAE 9 Melamud (1999); Sell (1990)Hemileius initialis(Berlese, 1908)

+700-800; semikosmopolityczny;eury,top owy; myrmekoli lny

Liebstadia humerataSellnick, 1929

+ 700-800; hol. ; myrmekolilny

Liebstadią similis(Michael, 1888)

+ 600-800; hol.

Orib atula tib i alis (Nicolet, 1 855) + 600-1000; hol.Sch e l ori b ate s l aev i gatus(C.L.Koch, 1836)

+ 600-800; hol., myrmekofilny

Scheloribates latipes(C.L.Koch, 1841)

+ 600-1 000; hol. ; myrmekofilny

Sche lor i b ate s pal l i du lus(C. L. Koch, l841) + 700-800; hol.

Zygoribatula exilis(Nicolet, 1855)

+ 600-800; hol.

Zygoribatula frisiae(Oudemans, 1900)

+ 600-700; pal.

HAPLOZETIDAE 2 Melamud (1 999); Sell (1 990)Peloribates europaeusWillmann, l935 + 700-800; pal. ; myrmekofi lnyprotoribates badensisSellnick, 1929

+ 600-700; pal


l 2 a5 4 J

CHAMOBATIDAE ż Melamud (1999)

chamobates borealis(Trźieardh. 1902)

+ 600-700; hol.

Chamobates voigtsi(Oudemans, 1902)

+ 600-700; E

EUZETIDAE, 1 Sell (1990)

Euzetes globulus (Nicolet, 1855) + 600-800; E

CERĄTOZETIDAE 8 Melamud (l999); Sell (1990)

ceratozetes mediocrisBerlese, 1908

+ 600-800; hol.

Ceratozetes piritusGrandiean, 1951

+ 600-700; pal.; P!]

D i apt erob ate s o b l ongus(C. L, Koch, 1879)

+ 700-800; pal.; P!]

Fuscozetes setosus(C. L Koch, 1841)

+ 600-700; hol.

Me l anoze te s mo l l i comus(C. L. Koch, 1839)

+ 600-700; hol.

]t4e l anozete s mo l l i simi l i sSchweizer, 1956

+ 600-700;E; [U!]

Trichoribates novus(Sellnick, l928)

+ 600-700; hol

Tri chori b at e s trimacu l atu s(C. L Koch, 1836)

+ 600-800; hol,

lvtYcOBATIDAE 5 Melamud (1999); Sell (1990)

Mi n u n th oz e t e s p s eu dofu si ge r(Schweizer, 1,922)

+ 600-700; E

Mi nunthoze t e s semirufus(C. L. Koch, 1841)

+ 700-800; E

Permycobates bicornisStrenzke, 1954

+ 600-700; pal.

punctorib ate s lati lob atusKunst. 1957

+ 700; E

Punctoribates punctum(C.L. Koch, 1839)

+ 600-800; hol.

PHEÎOPELOPIDAE 5 Melamud (1999); Sell (1990)

Eupelops acromios(Hermann. 1804)

+ 600-800; pal.

Eupelops nepotulus(Berlese. 1916)

+ 600-700; E

Eupelop"s plicatus(C. L. Koch, 1935)

+ 600-700; hol.

92 MoNoGRAF|E BlESZCZADZK|E 2000 (7)

1 2 1 4 §

Eupelops subuliger(Berlese, l916) + 600-700; E

Eupelops torulosus

G. L. Koch, 1840)+ 700-800, E

ORIBATELLIDAE 5 Melamud (1999); Sell (1990)Oph i di otr i chus conn exu s(Berlese, l904) + 600-700; E

Oribątella angulosaCsiszźr,1962 + 600-700; E; [U!]

oribątella cąlcarata(C L,Koch, 1836) + 600-800; hol.

oribatella dudichiWillmann, l938 + 600-700; E

Oribatella tenui.s Csiszór. 1962 + 600-700; E; [U!lACHIPTERIIDAE 8 Melamud (1999); Sell (1 990)Achipteri a co l e optrata(Linnaeus, l758) + 600-1 000; hol. ; myrmekolilny

Achipteria nitens (Nicolet, l855) + 600-800; pal.An ach i pt eri a l ati te c t a(Berlese, l908) + 600-700; hol.

Tectoribątes ornatus(Scltuster, 1958)

+ 800, pal.

Parachipteria nivalis(Hanrmer, 1952) + 700-800; hol,

P arach i pteri a pat av i nu s(Oudemans, 1913).

+ 600; E; [U!]

P ar ach ipter i a pun c t ata(Nicolet, l855) + 600-700; hol.

Parachipteria willmanni van dętHanrmen, 1952 + 600-700; hol.

GALUMI{IDAE 6 Sell (1990)Acro galumn a l ongi pluma(Berlese, 1904) + 700-800; hol.

Galumna ąlata (Hermann, l804) + 600-800; hol.Galumna lanceąta(Oudemans, l900) + 700-800; E; myrmekolilny

Pergalumna formicaria(Berlese, l914) + 700; hol.;myrmekofilny

Pergalumna myrmophila@erlese, l914) + 700,, E,, myrmekofilny; [U!]

Pergalumna nervosA(Berlese, 1914) + 700-8 00 ; semikosmopolityczny;

myrmekolilny

M. Skorupski i inni- Roztocze (AcarĄ Bieszczadow 93

GamasidaW ostatnich pracach, podsumowujących stan badań roztoczy z tego rzędu

w parkach narodowych Polski, podawano 51 gatunków z terenu BieszczadzkiegoParku Narodowego (BdPN) (Gwiazdowicz, Skorupski 1996;Wiśniewski 1996). Pro-

wadzone w ostatnich latach badania przęzGwiazdowiczai Sznajdrowskiego (2000)

znaczniepowiększyĘ|iczbęznanychgatunkow w Bieszczadach. Obecnie listaobej-

muje 131 gatunków zrzędu Gamasida (prawie wszystkie z terenu Parku Narodo-

wego), co stanowi około 160ń fauny krajowej (Błaszak, Madej 1997; Wiśniewskitgg7).Najwięcej gatuŃow wykazano zrodziny Parasitidae (28) i Zerconidae QĄ.W pracy Gwiazdowtczai Sznajdrowskiego (2000) podane sąinformacje o około 20

kolejnych gatuŃachrońoczy ztego rzędu znalęzionych w Bięszczadach, których

nie udało się oznaczyć do gatunku (zrodzajów Dendrolaelaps, Gamasellus, Geho-

laspis, Hypoaspis, Lasioseius, LeptogamasLls) Macrocheles, Paragąmasus, Tricho,

uropoda, (Jroobovella, I-}ropoda i Veigaia). Potwierdza to konieczność kontynu-

owania badan tej grupy roztoczy na tym terenie.

Tylko niektóre gatunki zrzędu Gamasidanależądo stosuŃowo rzadko spoty-

kanych w naszym kraju. Przykładowo z rodziny Zerconidae wykazano gatunki

wschodniokarpacktę Prozercon carsticus i P. rafalskii wystepujące w ściołce pod-

gorskich grądow oraz gatunki górskie Zercon arcuatus i Z. carpathicusw ściołce i mchach borów gorskich. Zrodziny Parasitidae do gatunkow spo§ka-nych dotychczas prawie tylko w KarpatachnalężąPergamasus laminarius, Lep-

togamasus carpaticus (dla ktorego Bieszczady to terrą Ępica), L. dolosusi L.facetas. Natomiast takie gatunki, jak Holoparasitus quadratus, H.tubercula-tus, Paragamosus crassicornutus i Pergamasus monticolus częŚciej spotykane są

w środowisku gorskim i podgorskim. Do gatunkow o podobnym charakterzemożnazaliczyć Trachytes minima i T. splendida z podrzędu Uropodina. Gwiazdowiczi Sznajdrowski (2000) wykazali dwa gatunki roztoczy: Lasioseius ometisimilisi Ęphlodromus wichmanni, które nie są umieszczone w spisie roztoczyw Wykazie Zwięrząt Polski (Błaszak, Madej 1991). Na uwagę zasługuje równiez

opis sam ca Epicrius tauricus na podstawie okazów zebtanych na tym terenie

(Gwiazdowicz 2000).

IxodidaFauna kleszczy Bięszczadów nie jest dostatecznie zbadana, a dotychczasowe

informacje na ten temat mającharakter przypadkowych doniesień. Ixodes ricinusi I. trianguliceps są gatunkami występującymi w całej Polsce, ale ten drugi jest

bardziej pospolity na południu kraju, w środowiskach podgorskich i gorskich

(w Bieszczadach zna|eziony na Clethrionomys glareolus Schreber, l780). Nato-

miast większość polskich stanowisk Dermacentor reticulatus połozonych jest

na wschód od Wisły i Sanu (w Bieszczadach zna\eziony m.in. na Lepus capensis

Linnaeus, 1758) (Siuda i in. 1998).

94 MoNoGRAFIE BlESZCZADZK|E 2000 (7)

ActinediduZtego rzędu na terenie Bięszczadow wykazano dotychczas 125 gatunków roz-

toczy. W rodzinie Labidostommidae do rzadko spotykanych gatunkow podgór_skich należą Labidostomma cornuta (w Polsce wyłącznie Bieszczady i wschod_nia częŚĆ Beskidu Niskiegoi) i Labidostomma denticulara. Ulubiony habitat tychgatunkow to Ściołka, murawy i mchy z naturalnych biocenoz o duzym stopniurównowagi biologi cznej. Z rodziny Ędeidae na szczególną uwagę zasfuguj ączterygatunki nowe dla fauny Polski (Kaźmierski, dane niepublikowane): Lorryia aber-rans znany dotąd jedynie z Norwegi| także z Polski (w Bieszczadach: Lesko,z mchów na zacienionych, prostopadłych skałach dawnego kamieniołomu obok,,Kamienia pod Leskiem", 10.08.19]8,leg. J. Rafalski); Lorryia devexa znanydotąd jedynie z locus typicus (Krym) oraz z Polski, zPomorza (w Bieszczadach:Dolina Solinki, 1,5 km na NE od m. Dołżyca- sl<rzyżowanie. Stary, nieco przęrą-bany las jodłowo-bukowy z domieszkągrabu i starą leszczynąściółka, 06.07 .1977,leg. J. Rafalski); Lorryia exiguelitteratapoza locus Ępicus (Szwecja) znany auto-rowi z kilku stanowisk w pofudniowej Polsce, preferujący korę pni drzew, mchy,porosty, grzyby i detritus ze szczelin skalnych (w Bięszczadach: Czereszenka,650 m n.p.m. na wschodnim zboczu, zkoty,próchna, mchów, porostów i grzybówrosnących na północnej stronie starego buka, na wysokości 1,5 fil, 31.08.Ig76,leg. M. Kaliszewski); Lorryia mantiniensis znany dotąd jedynie z locus Ępicus(Grecja, Arkadia, mchy) (w Bieszczadach: Krzemień, mchy ze szczelin skalnychl0 m poniżej szczytu, ekspozycja NW 1325 m. n.p.m. ,24.08.t976,1eg. M. Kali-szewski).

Heterostigmaeto obszerna grupa małych i bardzo małych roztoczy,silnie zroż-nicowana pod względem trybu życiaoraz środowisk w jakich mozna jąnapotkać.Większośc znanyah gatunkow odzywia się drobnymi grzybami, choć znane sątakże jako fo*y roślinozerne, drapieżne i pasozyty stawonogow. Wedfug po-wszechnie przyjętej systematyki wyroznia się l3 rodzin, wśród których 8 repre_zentowanych jest w faunie Polski (Magowski 1997). Formy wolnozyjące lub nie_ZwląZane ze specyficznymi mikroŚrodowiskami sąnajlepiej znane i najłatwi ejszedo inwentaryzacji,jednak nawet w tej grupie na terenie Polski dobrze poznanajest tylko jedna rodzina - Tarsonemidae. Nieopublikowana w swej pełnej postacimonografia tej grupy (Kaliszewski l982)jest tez najwazniejszym źrodłem wie_dzy o Heterostigmae Bieszczadów. Pozostałe rodziny, które z pewnością wystę-pująw Bteszczadach (Scutacaridae, Pygmephoridae) nie zostaĘ dotąd zinwenta_ryzowane.

Spośrod Tarsonemidae najliczniej w Bieszczadach reprezentowany jest rodzajTarsonemzs Canestrini et Fanzago, 1876, zawierający niemal wyłącznie drobneformy grzybożywne. Gatunki stwierdzone na obszarzę Bieszczadów są najczę-ściej eurytopami o szerokim rozmieszczeniu geograficznym.Tylko T. parafusariijest gatunkiem o pewnej preferencji wobec ekosystemów górskich.


Do Parasitengona terrestria należągatunki o silnie zanaczonym heteromorfi-zmięlarw (z wyjątkiem przedstawicieli Calyptostoma). Larwy Parasitengona sąektopasożytamt stawonogow i kręgowców lądowych, stadia postlarwalne tow większości wolnożyjące drapiezniki. Na terenie Bieszczadów stwierdzono wy-stępowanie ponad 20% gatunków wykazanych dotychczas znaszęgo kraju, w tymjednego gatunku nowego dla fauny Polski: Podothrombium filipes (stanowiska:zbocze gory Rozki k. Cisnej, Wołosate i Dwernik).

Wodopojki (Hydracarina)Bieszczadów poznane są jak dotychczas, bardzo sła-bo. Jedyne informacje na ich temat pochodzą z opracowań Biesiadki i Kowalika(1980) oraz Biesiadki (1997 orazw przygotowaniu). Sąto informacje dość frag-mentaryczne. Pełniejsze charakterystyki dotycząwod stojących, mniej typowychdla krajobrazu górskiego (Biesiadka, Kowalik l980) oraz wód interstycjalnych hy-poreicznych (Biesiadka w przygotowaniu), stanowiących co prawda istotny skład-nik sieci hydrograftczne1, ale, jezeli idzie o strukturę wodopojek tam występują-cych, nie jest to element o znaczeniu podstawowym. W dalszym ciągu brak opraco-wania Hydracarina potokow i źrodeł, czyli tych typow wód, w ktorych obserwujesię największę zróżnicowanie gatuŃowe wodopójek. Na podstawi e zebranych, alejeszcze nie opracowanych materiałow z Bieszczadów można sądzić, ze fauna wo-dopojek odznacza się wyjątkowo duzym bogactwem gatunkowym. Uwa gataodno-si się także do BdPN. Przypuszc,zam,żerzeczywista liczbagatunkow tu występują-cychjest przynajmniej dwukrotnie większa niżwykazano w niniejszej tabeli. Ozna-Qzato, ze spośród wszystkich górskich parków narodowych, za wyjątkiem Tatrzań-ski ego Parku Narodowe go, B dPN charakteryzuj e si ę naj bogatszą fauną wodopoj ek.

Wynika to zę znaczrlęgo zrożntcowania sieci hydrograftcznej BdPN orazz ogólniewi ększej bioróznorodn ości Karpat Wschodni ch.

oribatidaMechowce (Oribatida)to niewielkie (100 pm - 1 mm) pajęczaki, w większości

żyjące w glebie. Jest to silnie zróżnicowana taksonomicznie grupa bezkręgow-ców (około 7000 opisanych dotąd na świecie gatunków zaliczono do 1000 rodza-jow i 150 rodzin).Z terenu Polski wykazano dotąd ponad 500 gatunkow (Olsza-nowski i in. l996).

Mechowce występują wszędzie tam, gdzie zalega martwa materia organiczna,a więc w ściółce, glebie, mchach, porostach, zagłębieniach skał, koronach drzew,butwiejącym drewnie, gniazdach ssakow i ptakow. W znacznej większości sąga-tunkami sapro- i fungofagicznymi. Razem ze skoczogonkami, wijami i lądowymirównonogami umozliwiająrozkład ściołki i drewna przy bezpośrednim lub po-średnim udziale mikroorganizmów, szczególnie sapro fity czny ch grzyb ow. Ży jąna wszystkich szerokościach geograftcznych. Są zwierzętami typowo lądowymi,nieliczne tylko gatunki przystosowały się do życta w wodach słodkich.

96 MoNoGRAF|E BlESZCZADZK|E 2000 (7)

Teren Bieszczadów, interesujący z geograficznego i ekologicznego punktu wi_dzenia, zbadany jest w sposób ciągle niewystarczający. Bardziej szczegółowegoopracowania doczekaĘ się zaledwie trzy rodziny mechowców: Brachychthoniidae§iedbała I976) oraz Nothridae i Camisiidae (Olszanowski 1996). Kilkadziesiątwykazanych gatunków ztego terenuzawdzięczamy opracowaniu Sell (l990), ktorejednakże dotyczy dośó szczegolnego dla mechowców mikrośrodowiska jakim sągniazdamrówek. Dwie wcześniejsze publikacje (Wiktorowicz l973;Travć i Olsza_nowski l988) dopełniające skąpąbibliografię omawianego terenu dodajątylko po_jedyncze stanowiska. Listę gatunków bieszczadzkich bardzo znacznie poszerzawydana ostatnio publikacja Melamuda (l999). Z cńerech stanowisk zlokalizowa-nych w lasach jodłowo-bukowych w otulinie BdPN autor podaje ponad l00 gatun_kow, w tym kilkanaście nie notowanych wcześniej z terenu Polski. Poniewaz loka-lizacja stanowisk nie zostałazbytprecyzyjnie określona,przyjęto najbardziej praw_dopodobny zakres ich połozenia na wysokości 600-700 m n.p.m. Nieco niższalicz-ba gatunków wykazanych przez Melamuda, która została zamieszczona w niniej_szej publikacji jest wynikiem uwzględnienia synonimiki kilku taksonów. W prezen_towanym wykazie umieszczono równiez niepublikowane dane dotyczące rodzinp hth ir a c ar i d a e i s t e gan ac ar i d ae § iedbała, w przy gotowaniu).

Z tęrenu Bieszczadow wykazano dotąd 174 gatunki, co stanowi blisko 33%fauny krajowej. Spodziewać się jednak należy, że pełna lista występującychtu gatunkow Oribatidabędzie dłuższa i obejmie zarówno szereg pospolitych tak_sonów jak i mechowce nowe dla fauny Polski, a nawet dla nauki. Fakt, iżw poniż-szej tabeli większoŚĆ gatunków wykazywano zpiętrareglowego świadczy jedy-nie o tym, ze rejon ten był najbardziej intensywnie badany. Roznice w wykaziegatuŃow w stosunku do danych zamieszczonych w Katalogu Fauny Polski (ol_szanowski i in. 1996) wynikają z dokładniejszej weryfikacji lokalizacji niekto_rych stanowisk.

Połowa gatunków mechowcow stwierdzonych z terenu Bieszczadów (50%)charakteryzuje się holarktycznymbądźsemikosmopolitycznym zasięgiem wystę_powania, 31,3oń to gatunki europejskie, l 8,60^-palearktyczne. Dwadzieścia pięćgatunków mechowcow ( l 4,5%) wykazano jak dotąd w Polsce jedynie zBięszcza-dów: Euphthiracorus reticulatus, Nothrus lucunosus, Tritegeus bisulcatus, Lia-carus nitens, L. treellae, L. tubifea Medioppia globosa, M. oblongata, Oppiellalongipilosa carpatica, Berniniella kazakovi, B. minuta, B. tenuis, Orybrachyop-pia ctenifera, Oxyoppiodes paradecipiens, Suctobelba lapidaria, Suctobelbellacarcharodon, S. duplex, S. tatrica, Ceratozetes piritus, Diapterobątes oblongus,Melanozetes mollisimilis, Oribatella angulosa, O, tenuis, Parachipteria patavi-nus, Pergalumna myrmophila. Natomiast dane o występowaniu w Bieszczadachnearktycznego gatunku Adoribatella punctara Woolley, t967 (Sell l990) wyma-gają potwierdzenia. Gatunki, które mozna uznać za rzadkie, spotykane jednak naterenie całej Polski to: Pąlaeacarus hystricinus, Phthiracarus incertus, P ląevi-


gatus, Atropacarus phyllophorus, Hermanniellą dolosa, Damaeobelba minutissi-ma, Liacarus brevilamellatus, Medioppia media, Lauropiia maritima, Berniniel-la sigma, Suctobelba reticulata, Suctobelbella arcono, S. alloenasuta, S, forsslun-di, S. hammerae, S. perforata, Peloribates europaeus, Punctoribates latilobatus,

Eupelops nepotulus, Oribatella dudichi, Anachipteria latitecta i Pergalumnafor-micaria. Do dośó rzadkich na terenie naszego kraju gatunkow górskich i podgor-

skich należą: Camisia solhoeyi, C. invenusta, Heminothrus capillatus, Herman-

nia gibba, Metabelba rohdendorfi, Oribella alpestris i Permycobates bicornis. Ze

względu na to, że gniazda mrówek były w Bieszczadach dość intensywnie bada-

nym mikrośrodowiskiem, szereg gatunkow notowanych tu mechowców określo-

no (na podstawie literatury) jako myrmekofilne, jednak ich występowanie nie

ogranicza się jedynie do mrowisk.

PODSUMOWANIEW ostatnich latach wiedza na tęmat roztoczy w Bieszczadach znacznie się po-

szerzyła. Są one obiektem badań nie tylko faunistycznych, ale równieżbudząza-interesowanie taksonomów, a okazy zbtęranę w Bieszczadach sąpodstawą opisunowych gatuŃow i nieznanych stadiów ronvojowych roźoczy. Jednak nadal liczbawykazanych gatunków nie przel<roczyłaZ}% fauny krajowej. Niektóre grupy roz-

toczy (na przykładrząd Acarididą) w ogole nie były badane w tym regionie. Tak

więc konieczność prowadzęniabadań akarologicznych na tym bardzo ciekawymprzyrodniczo terenie wydaje się oczywista.

LiteraturaBałazy S., Kiełczewski B. 1965. Tarsonemoides gaebleriSchaarschmidt (Acarina,Tarso-

nemidae ) - jajożerny roztoczw zęrowiskach kornika drukarza Ips Ępographzs (L.),

Pol. Pismo ent., Seria 1-2 (1): 7-|8.Biesiadka E. (w przygotowaniu). Wodopojki (Hydracarina) wód podziemnych Polski.

Biesiadka E., Kowalik W. 1980. Watęr mites (Hydracarina) of thę Westęrn BieszczadyMountains. 1. Stagnant waters, Acta Hydrobiol .2ż:279-ż98.

Biesiadka E. 1997. Halacąroidea, Hydrachnidia [W:] Razowski J. Wykaz zwierząt Pol-

ski. Inst. Syst. Ewol.Zwterz, PAN Kraków,4 (27):212_213,229_239.

Błaszak C., Biesiadka E., Madej G., Błoszyk J., Boczek J., Kazmierski A., Michocka S.,

Chmięlewski W., Dabert J., Gabryś G., Mąkol J., Jesionowska K., Jesionowski J.,

Kadulski S., Kropczyńska-Linkiewicz D., Magowski W., Niedbała W., Olszanowski

Z., Siuda K., Szafrańska-Wojtusiak D., Wiśniewski J. 1997. Acari - Roztocze [W:]Razowski J. Wykaz zwierząt Polski. Inst. Syst. Ewol. Zwierz., PAN Krakow,4 (27):

190_ż59.Błaszak C., Madej G.1997. Gamasidą: Antennophorina, Microg,lniina, Sejina, Gamasi-

na|W:]Razowski J. Wykaz zwierzątPolski. Inst. Syst. Ewol. Zwierz., PAN Krakowa Q7): 190-202

Błaszak C. I974. Zerconidae (Acari, Mesostigmala) Polski. Mon. Fauny Pol. t. 3, PWNWarszawa-Kraków, ss. 3 1 5.

9B MoNoGRAFlE BlESZCZADZKIE 2000 (7)

Błoszyk J. 1980a. Rodzaj Trachytes Michael, 1894 (Acari, Mesostigmata)w Polsce. PTPN- Poznań. Pr. Kom. Biol. 54: 5-52,

Błoszyk J. l9BOb. Badania nad rodzinąNicoletiellidąe (Acari, Prostigmala) Polski. [W:]MateriaĘ do fauny roztoczy (Acari) Polski. PTPN -Poznań Pr. Kom. Biol. 54: 53_B5.

BłoszykJ. 1991. Stan zbadaniafauny Uropodina(Acari,Anactinotrichida)parkownaro-dowych w Polsce. Par. nar. Rez. przyr. 10,I12: 115-122.

Błoszyk J. 1998. East Carpathian geographical elements in the mite fauna of Poland. Biol.Bull. Poznań, 35 (2): l37-I47.

Błoszyk J., Athias-Binche F. 1998. Survey of European mites of cohort Uropodina. I.Geographical distribution, biology and ecology of Polyaspinus cylindricus Berlese,1916. Biol. Bull.Poznań,35 (1): 43-6I.

Błoszyk J., KazmierskiA. 1997 . Labidostommidąe [W:] Razowski J. Wykaz zwierzątPol-ski, Inst. Syst. Ewol. Zwterz., PAN Kraków,4 (27):208.

Boczek J., Kropczyńska D. 1965. Studies on Mites (Acarina) living on plants in Poland.VL Bull. de L'Acadęmie Polonaise des Scien. 13 (3): 17I-174.

Gabryś G. 1990. Ełythraeidae (Acari: Actinedida, Erythraeoldea) Polski. Praca doktorska. Wy-dział Nauk Prąlrodnicrych Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocłaą ss. 290 (masrynopis).

Gabryś G. 1996. Microtrombidiidae (Acari: Actinedida) of Poland. Annals Upp. Siles.Mus. Entomol. 6-7: 145-242.

Gabryś G. 1999. The World genera of Microtrombidiidae (Acari, Actinedida, Trombidio-idea), Monographs of the Upp. Siles. Mus. 2: 1-361.

GabryŚ G., Haitlinger R. 1986. New and rare mites (Acari: Calyptostomatidae, Erythrae-idae, Trombidiidae) for the fauna of Poland. Pol. Pismo ent. 56 (2):471-474.

Gabryś G., Mąkol J,1997. Trombidia [W:] Razowski J. Wykaz zwierzątPolski. Inst. Syst.Ewol. Zwterz., PAN Kraków, 4 $):225-229.

Grabowski J. 1984. Roztocze (Acari, Mesostigmata) Bieszczadzkiego Parku Narodowe-go. Kat. Ochr. Lasu i Srod. Przyr.AR, Poznań, ss. 21 (maszynopis).

GwiazdowtczD. J. 2000. Description of Epicrius tauricus male (Acari, Gamąsida) witha key to males of European species of the genus Epicrius. Biologia 55 (5): 469471.

GwiazdowiczD. J., Skorupski M. 1996. Antennophorina, Microg1,1niina, Sejina, Gamasi-na (Acari, Mesostigmata) parków narodowych Polski. Parki nar. Rez. przyr. 15 (2):47_62.

Gwiazdow icz D . J., Sznaj drowski R. 2000. Mites (A c ar i, G am as ida) from selected micro-habitats of Bieszczady National Park. MateriaĘ z XXVI Sympozjum Akarologiczne-go,Kazimierznad Wsłą (w druku).

Haitlinger R. l98I. Neotrombicula vulgaris (Schluger, 1955) i N. talmiensis (Schluger,1955) (Acarina; Trombiculidae) w Polsce. Przegl. zoo1.25 527-530.

Haitlinger R . 1987 . Dalsze informacje o występowaniu gailmkow rodzaju Hauptmannia Oudę-mans, 1910 (Acari, Prostigmata, Erythraeidae) w Polscę. Przegl. zool. 3I 159-164.

Haitlinger R. 1988, Roztocze (Acari) występujące w Polsce na chrząszczach z rodzajuCarabus Linnaeus 17 58 (Insecta, Coleoptera, Carabidae). Wad. parazyt.3a Q):329_346.

Haitlinger R. 1989. Arthopods (Acari, Anoplura, Siphonaptera, Coleoptera) of small mam-mals of the Babia Góra Mts. Acta zool. cracov.32 (2): l5-56.


Haitlinger R. 1992. New data on distribution of larvae from the genus Leptus Latręille,1796 (Acari, Prostigmata, Erythraeidae) in Poland with the description of Leptusmiromiri n. sp. Wiad. parazyt. 37 (4) (1991): 499-506.

Haitlinger R. 1996. Seven new larval species of mites (Acari, Prostigmata: Erythraeidaeand Trombidiidae) from Poland. Wiad. parazyt. aż @): 443460.

Haitlinger R. 199B. New genera and species of larval Miciotrombidiidae andl,łeothrombi-diidae (Acari, Prostigmata) from Poland, Scotland, Madagascar and Metnam. Wad.parazyt. aa Q): 233-259.

HaitlingerR. 1999. Mites (Acari) occurring onGeotrupes stercorosus,G. mutator andĘ-phoeus Ęphoeus (Coleoptera: Scarabaeidae) in Poland. Pol. Pismo ent. 68: 319-336.

Izdebska J. N. 2000. Stawonogi pasożytnlcze żubrajako potencjalny wektor patogenow

[W:] A. Buczek i Cz. Błaszak. (red.) Stawonogi pasozytnlQzę l alergogenne. Wyd.KGM Lublin, 57-64.

Kaliszewski M. 1982. TarsonemidaePo|ski. Praca doktorska, Uniwersytęt im. A. Mickie-wicza, Poznań, ss. 1020 (maszynopis).

Kaliszewski M, 1993. Key to Palearctic of the genus Tarsonemus. Wydawnictwo Nauko-we UAM Poznań, Seria: Zoologta 14, ss. 204.

Kaliszęwski M., Błoszyk J., Sell. D. 1990. Tarsonemus lucifer (Schaarschmidt, 1959)

w Polsce. Zęsz. probl. Post. Nauk roln, 373 163- 194.Kaliszewski M., Sę1l. D. 1990. Tarsonemusfusarii Cooreman iTarsonemus parafusarii

Kaliszewski (Acari: Tarsonemidae) w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem eko-logii. Zęsz. probl. Post. Nauk roln. 373: I95-216.

Kazmierski A. l989. Revision ofthe genera Ędeus Koch sensuAndre, Homeotydeus Andręand Orthotydel.łs Andrć with description of a nęw genus and four new speciesof Ędeinae (Acari: Actinedidą: Ędeidae). Mitt. hamb. zool. Mus. Inst. 86:289-314.

KazmierskiA,1997. Tydeoidea [W:] Razowski J. Wykaz zwierzątPolski.Inst. Syst. Ewol.Zwierz., PAN Kraków, 4 (27):209-2lL

Kaźmierski A. 1998. Tydeinae of the world: generic ręlationships, new and redescribedtaxa and keys to all species. A revision of the subfamilies Pretydeinae and Ędeinae(Acari: Actinedida: Ędeidae) - pań IV. Acta zool. cracov. 4I (2): 283155.

Kazmierski A. 2000. Prostigmatic mites (Acari: Actinedida) from Słońsk Nature Reserve.Pań II: the families Tydeidae, Meyerellidae and Iolinidąe of Słońsk area with newdata on distribution in Palearctic. Biol. Bull. Poznań, 37 (ż):4ż744L

Kazmierski A., Błoszyk J., Michocka S. l997. Stigmaeidae, Cryptognathidae [W:] Ra-zowski J. Wykaz zwterzątPolski. Inst. Syst. Ewol. Zwierz.,PAN Kraków,4 (27):ż19,

Kolebinova M. G. 1992. Fauna Bulgarica . 2L Acariformes, Trombidioidea. Trombiculi-dae, Leeuwenhoekiidae. Acad. Sci. Bulg. Sofia, ss. 172.

Magowski W. 1997. Heterostigmae [W:] Razowski J. Wykaz zwterząt Polski. Inst. Syst.

Ewol. Zwierz., PAN Krakoq 4 (27):ż13- 218.M{<ol J. 1998. Trombidiidae (Acari: Actinedida,Trombidioidea)Polski. Praca doktorska. Wy-

dział NaŃ Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, ss. 303 (maszyno-

pis).

100 MoNoGRAFIE BlESZCZADZKIE 2000 (7)

Mąkol J., Wohltmann A. 2000. A redęscription of Trombidium holosericeum (Linnaeus,1758) (Acari: Actinotrichida: Trombidioidea) with charactęristics of all active instarsand notes on taxonomy and biology. Ann. zool. 50 ( 1): 67-9l.

Melamud V. l999. Mechowc e (Acari, Oribatida) buczyny karpackiej (Dentario glandulo-sae-Fagettłm) w Bięszczadach Zachodnich - informacja wstępna. Roczniki Biesz-czadzkię 8:249-256.

Micherdziński W. 1969. Die Familię ParasitidaeOudemans 1901 (Acarina, Mesostigma-/a). PWN Krakow, ss. 690.

Michocka S. l987. Polskie roztoczę (Acari) z rodzin Bdellidae i Cunaxidae. Mon. FaunyPol. t. l4, PWN, Warszawa - Kraków, ss. l30.

Michocka S. l997. Bdelloidea [W:] Razowski J. Wykaz zwierzątPolski. Inst. Syst. Ewol.Zwierz., PAN Kraków,4 (27):2I2.

Niedbała W. l976. Brachychthoniidae Polski (Acari, Oribatei). Studium ekologiczno_faunistyczne. Mon. Fauny Pol. t. 6, PWN Warszawa - Kraków, ss. 144.

Niedbała W. (w przygotowaniu) Phthiracaridae Polski.Olszanowski Z. 1996. A monograph of thę l{othridae and Camisiidae of Polan d (Acari:

oribatida: Crotonioidea). Genus (Supplement), Wrocław, ss. 20l.Olszanowski Z., Rajski A., Niedbała W. 1996. Roztocze (Acari), Mechowc e (Oribatida).

Katalog Fauny Polski, Sorus Poznań,3a Q): I-ż43.Sęll D. l990. Mechowce (Acari, Oribatei) z gntazd mrowek Formica rufa (s.l.) z terenów

Bieszczadzkiego Parku Narodowego.Zesz. probl. Post. Nauk roln. 373: 151-161.Siuda K. 1993. Kleszcze Polski (Acari; Ixodida). Częśó II. Systematyka i rozmieszczenię.

MonografieParazytologiczne Polskiego TowarzystwaParazytologicznego 12. pTĘWarszawa, ss.381.

Siuda K.,Zięba P., Bogdaszewska Z.,Stańczak J., Sebesta R. 1998. Review of dataon distribution of the tick Dermacentor reticulatus (Fabricius , 1794) (Acari, Ixodida,Ixodidae) in Poland. Zęsz. Nauk, ATR Bydgoszez214, Ochr. Srod. 2: 155_160,

Travć J., Olszanowski Z. 1988. Sur la variabilitó de quelques caractćręs chaetotaxiqueschez Platynothrus peltifer (C.L. Koch) (Oribate, Camisiidae) et ses consćquencestaxinomiques. Acarologia, Paris, 29 (3): 297 -305.

WiktorowiczK. |973. Badania nad rodzaj ęm kctocepheus Berlese, 1896 (Acari, Oriba-tei) w Polsce. Pol. Pismo ent. 43: 689-702.

Wiśniewski J. 1996. (Jropodina (Acari) parkow narodowych Polski. Parki nar. Rez. przyr.l5 (1):87-94.

MŚniewskiJ.1997. Uropodina [W:] Razowski J. Wykaz zwierzątPolski. Inst. Syst. Ewol.Zwterz., PAN Krak ów, 4 (27): 202-205 .

SummaryUntil now 433 mite species have been recordęd from the Bieszczady Mountains. Thęse

species represent four orders: Oribatida ( l74 speci es), Gamasida (I3I), Actinedida (I25)and Ixodidą (3). The majority of these species are widely distributed eurytopes (palaearc_tic, holarctic, and evęn semicosmopolitan), and only part of them are known to showa preference for mountain habitat. Howeveą the real numbers of species in most of thementioned orders are likely to be twice as great as the figures given above, Future researchmay add to thę list of mites for this region.

Documents

Mites (Acari) in the Bieszczady Mountains