บทท�� 11การป้องก�นและควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยว

11.1.ความสำ�าค�ญ11.2.ล�กษณะตามธรรมชาต"ของผล"ตผลก�บการเก"ดโรค

11.3.ล�กษณะตามธรรมชาต"ของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)11.4.กระบวนการเก"ดโรค

11.5.การป้องก�นและควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยว11.6.การควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยว

11.1.ความสำ�าค�ญสำ"�งท��เป้*นป้+จุจุ�ยสำ�าค�ญและบ,อยคร�'ง

เป้*นสำาเหต�สำ�าค�ญของการสำ-ญเสำ�ยภายหล�ง “ ” การเก�บเก��ยวค&อ โรค ซึ่0�งเก"ดจุากการเข1า

ท�าลายของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ค&อเช&'อราและ แบคท�เร�ย เช,นการเน,าเสำ�ยของผลล�าไยและ

เงาะ ท�าให1ม�อาย�การเก�บร�กษาสำ�'นในบทน�'จุะ บอกถึ0งล�กษณะตามธรรมชาต"ของผล"ตผล

เช&'อจุ�ล"นทร�ย) กระบวนการป้องก�นตนเอง กระบวนการเข1าท�าลายผล"ตผลจุนเก"ดโรค

และการป้องก�นควบค�มโรคภายหล�งการเก�บเก��ยว

11.2.ล�กษณะตามธรรมชาต"ของผล"ตผลก�บการเก"ดโรค11.2.1.โครงสำร1าง

11.2.2.องค)ป้ระกอบเคม�11.2.3การตอบสำนองของผล"ตผลเม&�อเก"ดบาดแผล

11.2.3.1.การตอบสำนองทางเคม�11.2.3.2.การตอบสำนองทางกายภาพ

โครงสำร1างท��ผ"วของผล"ตผลม�โครงสำร1างท��สำามารถึ

ป้องก�นการเข1าท�าลายจุากศั�ตร-พ&ชได1แก, epidermis และ periderm ป้องก�นการเข1าท�าลายของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ได1 epidermisม�ช�'นของค"วต"เค"ลป้กคล�ม ในค"วต"เค"ลม�ค"วต"นและไขเป้*นองค)ป้ระกอบนอกจุากน�'ผล"ตผลท�กชน"ดย�งม�ช,องเป้8ดตามธรรมชาต"ได1แก,ป้ากใบและเลนต"เซึ่ลซึ่0�งใช1

เป้*นช,องทางในการระบายอากาศั แก9สำต,างๆและน�'าผ,านเข1าออกได1เช&'อจุ�ล"นทร�ย)จุ0งอาจุเข1าท�าลายช,องเป้8ดเหล,าน�'ได1

องค)ป้ระกอบเคม�ภายในช�'นค"วต"เค"ลและ suberin ม�สำารป้ระกอบฟี<นอล

แทรกอย-,ด1วยสำารเหล,าน�'ม�ค�ณสำมบ�ต"สำามารถึย�บย�'งการเจุร"ญเต"บโตของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ต,างๆได1

เม&�อผล"ตผลย�งไม,บร"บ-รณ)หร&อย�งไม,สำ�ก ม�กม�ป้ร"มาณกรดสำ-งค,าphต��าและม�ป้ร"มาณน�'าตาลต��า นอกจุากน�'นย�งม�สำารป้ระกอบฟี<นอลสำะสำมอย-,ในแวค"วโอลซึ่0�งท�าให1เช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��เจุร"ญเข1าไป้ในเซึ่ลล)ไม,สำามารถึเจุร"ญเต"บโตต,อไป้ได1

แต,เม&�อกระบวนการสำ�กเก"ดข0'น ความเป้*นกรดจุะลดลง สำารป้ระกอบฟี<นอลลดลงท�าให1เช&'อจุ�ล"นทร�ย)สำามารถึเจุร"ญเต"บโต

ได1ด�

11.2.3 การตอบสำนองของผล"ตผลเม&�อเก"ดบาดแผลเช&'อจุ�ล"นทร�ย)บางชน"ดจุะย�งคง

สำามารถึเจุร"ญเต"บโตได1 ผล"ตผลจุ0งม�กม� กระบวนการป้องก�นต�งเองแบบอ&�นๆ

ป้ระกอบด1วย

11.2.3.2 การตอบสำนองทางกายภาพ

11.2.3.1 การตอบสำนองทางเคม�

การตองสำนองทางเคม�การเก"ดบาดแผลในพ&ชบางชน"ดจุะกระต�1น

ให1ม�การสำร1างสำารเคม�บางอย,างข0'นในเซึ่ลล)ท��อย-,ใกล1ก�บบาดแผลหากม�การเข1าท�าลายจุากเช&'อจุ�ล"นทร�ย)การกระต�1นการสำร1างสำารเคม�ย"�งเก"ดข0'นได1ด� สำารท��ถึ-กสำร1างข0'นน�'เร�ยนว,า phytoalexin สำ,วนใหญ,เป้*นสำารป้ระกอบฟี<นอล ต�วกระต�1นให1เก"ดสำารน�'เร�ยกว,า elicitorphytoalexin ม�ฤทธ">ในการย�บย�'งการเจุร"ญเต"บโตของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��เข1าท�าลาย

การตอบสำนองทางกายภาพเม&�อผล"ตผลเก"ดบาดแผลเน&'อเย&�อสำ,วน

ใหญ,ของพ&ชสำามารถึร�กษาหร&อสำมานแผลได1ในหลายๆร-ป้แบบเพ&�อลดการสำ-ญเสำ�ยน�'าและการเข1าท�าลายของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)

ในบางกรณ�เซึ่ลล)ท��อย-,ใกล1เซึ่ลล)ท��เก"ดบาดแผลจุะตายลงเอง เพ&�อก,อให1เก"ดเป้*นแนวป้องก�นไม,ให1เช&'อจุ�ล"นทร�ย)ผ,านเข1าไป้เร�ยกการตอบสำนองแบบน�'ว,าhypersensitive

113. .ล�กษณะตามธรรมชาต"ของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)เช&'อราและแบคท�เร�ยม�อย-,ท� �วไป้ในสำภาพแวดล1อม

ของผล"ตผล ท�'งในอากาศั น�'า และด"นสำ,วนใหญ,อย-,ในร-ป้ของสำป้อร)ซึ่0�งม�ความทนทาน สำามารถึอย-,รอดได1ในอากาศัท��ไม,เหมาะสำม

เช&'อราท��ก,อให1เก"ดโรคก�บผล"ตผลหล�งการเก�บเก��ยวสำ,วนมาอย-,ในclass Ascomycetesและimperfect fungiสำ,วนใหญ,ท�'งเช&'อราและแบคท�เร�ยจุะเจุร"ญได1ด�ท��บรรยากาศัป้กต" สำ,วนในสำภาพท��ม�……สำ-งจุะช,วยย�บย�'งการเจุร"ญของเช&'อราและแบคท�เร�ยท��ได1ร�บความเข1มข1นสำ-งกว,า10%

ภายหล�งผล"ตผลเน,าเสำ�ยไป้แล1ว เช&'อราและแบคท�เร�ยย�งสำามารถึม�ช�ว"ตรอดอย-,ได1บนต1นพ&ชหร&อเศัษซึ่ากพ&ช หร&อตกค1างอย-,ใต1ด"น อย-,ตามซึ่อกม�มของโรงค�ดบรรจุ�และสำามารถึแพร,ระบาดไป้ได1ก�บลม ละอองน�'า แมลง นก หร&อต"ดไป้ก�บสำ�ตว)ตลอดจุนอ�ป้กรณ)ตลอดจุนอ�ป้กรณ)การเกษตรต,างๆ

114. กระบวนการเก"ดโรคกระบวนการเก"ดโรคน�'นต1องป้ระกอบด1วย

องค)ป้ระกอบ3อย,างท��สำอดคล1องก�นเร�ยกว,า disease triangleได1แก,พ&ชอาศั�ย(host)เช&'อจุ�ล"นทร�ย)(pathogen)และสำภาพแวดล1อม(enviroment)ท��เหมาะสำมเช&'อจุ�ล"นทร�ย)แต,ละอย,างเจุร"ญเต"บโตได1ด�ในสำภาพแวดล1อมท��แตกต,างก�น แม1แต,พ&ชชน"ดเด�ยวก�นแต,ต,างพ�นธ)ก�นการเก"ดโรคก�ไม,เท,าก�น ล�กษณะการเข1าท�าลายของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)แบ,งเป้*น2ล�กษณะด�งน�'

11.4.1 การเข1าท�าลายผ,านทางช"องเป้8ด 1142. . การเข1าท�าลายผ,านทางค"วต"เค"ล

ตารางท�� 11.2 เป้ร�ยบเท�ยบพ�นธ)มะม,วงก�บการเก"ดโรคข�'วผลเน,าจุากเช&'อรา

การเข1าท�าลายผ,านทางช,องเป้8ดเช&'อจุ�ล"นทร�ย)สำามารถึเข1าสำ-,ภายใน

ผล"ตผลได1ตามช,องเป้8ดต,างๆตามธรรมชาต" หร&อตามบาดแผลท��อาจุม�อย-, แต,เช&'อ

จุ�ล"นทร�ย)เหล,าน�'อาจุพ�กต�วและไม,สำามารถึเจุร"ญเต"บโตต,อไป้ได1เน&�องจุากสำภาพแวดล1อมภายในเน&'อเย&�อพ&ชย�งไม,เหมาะสำม

การเข1าท�าลายผ,านทางค"วต"เค"ลเม&�อสำป้อร)ตกลงบนผล"ตผลและม�

สำภาพอ�ณหภ-ม"และความร1อนท��เหมาะสำม สำป้อร)จุะงอกภายในเวลาไม,ก��ช� �วโมงโดยงอกเป้*นท,อเร�ยกว,าgermtubeและพ�ฒนาเป้*นโครงสำร1างท��ม�ผน�งหนาเกาะต"ดแน,นก�บผ"วของผล"ตผลโดยสำารเม&อก(mucilagenous material)ท��germ tubeสำร1างข0'นมาเร�ยกโครงสำร1างท�'งหมดน�'ว,าappressorium

ภาพท��11.1

ห�วข1อหล�ก

11.5 การป้องก�นและควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยว

การป้ฏิ"บ�ต"ท�'งทางด1านป้องก�นและควบค�มน�'ย�งอาศั�ยหล�กการเด"มค&อการข�ดขวางไม,ให1สำามเหล��ยมของการเก"ดโรคได1การป้องก�นสำามารถึท�าได1ด�งน�'

1151. . เข1าใจุวงจุรช�ว"ตและคอยเฝ้าระว�ง(monitor)เช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��ก,อให1เก"ดโรค11.5.2 การเขตกรรมท��ด�11.5.3 การป้ฏิ"บ�ต"หล�งการเก�บเก��ยว

สำามเหล��ยมของการเก"ดโรคค&อองค)ป้ระกอบ3อย,างท��สำอดคล1องก�นเร�ยกว,า disease triangleได1แก,พ&ชอาศั�ย(host)เช&'อจุ�ล"นทร�ย)(pathogen)และสำภาพแวดล1อม(enviroment)ท��เหมาะสำม

1151. . เข1าใจุวงจุรช�ว"ตและคอยเฝ้าระว�ง(monitor)เช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��ก,อให1เก"ดโรค

ควรเร"�มศั0กษาธรรมชาต"ของโรคเสำ�ยก,อน ว,าม�วงจุรช�ว"ตอย,างไร ชอบอ�ณหภ-ม"ความช&'นแบบไหน อาศั�ยอย-,บนพ&ชใดบ1าง สำ&บพ�นธ) ขยายพ�นธ)อย,างไรระยะเวลาใดท��ม�สำป้อร)หร&อช"'นสำ,วนของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)มากโอกาศัเก"ดการเข1าท�าลายก�ม�มากเป้*นพ"เศัษหร&อต1องใช1ยามากเป้*นพ"เศัษ

เฝ้าระว�งโดยการสำ�,มอากาศั น�'า และด"นไป้ตรวจุว,าม�ป้ร"มาณเช&'อจุ�ล"นทร�ย)มากน1อยเพ�ยงใด

1152. . การเขตกรรมท��ด�การด-แลร�กษาการด-แลร�กษาผ�ก ผลไม1ขณะอย-,

บนต1นและควบค�มก�าจุ�ดโรคภายในแป้ลงม�ความสำ�าค�ญต,อการเก"ดโรคหล�งการเก�บเก��ยวเพราะการด-แลร�กษาท��ด�จุะท�าให1ผล"ตผลม�ความแข�งแรงและม�ค�ณภาพสำ-ง

11521. . . การจุ�ดการเร&�องน�'าควรให1น�'าอย,างเหมาะสำมไม,มากหร&อน1อยเก"นไป้

11522. . . ธาต�อาหารถึ1าพ&ชได1ร�บไนโตรเจุนมาก การเจุร"ญ

ทางvegetativeม�มากจุะท�าให1ผล"ตผลบอบบาง การหายใจุสำ-ง อาย�การเก�บร�กษาสำ�'น ถึ1าแคลเซึ่�ยมมาก การย0ดเกาะก�นของโมเลก�ลpectinอาจุด�กว,า ท�าให1ผน�งเซึ่ลล)ม�ความแข�งแรงมากกว,า

การเพ"�มแคลเซึ่�ยมท�าใหผล"ตผลไม,บอบช�'าง,ายการเข1าท�าลายของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ลดน1อยลง

11.5.2.3 การป้ล-กพ&ชหม�นเว�ยนเป้*นการลดวงจุรช�ว"ตของเช&'อ

จุ�ล"นทร�ย)ลง การเก"ดโรคจุะม�น1อยลงควรด-ด1วยว,าพ&ชท��ป้ล-กสำล�บน�'นไม,ใช,พ&ชอาศั�ยของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��ก,อให1เก"ดโรคจุ0งจุะได1

ผลด�ข0'น การจุ�ดการน�'าและด"น ควรตากด"นให1แห1งก,อนการป้ล-กพ&ชเพราะจุะช,วยลดเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ได1

11.5.2.4 การใช1สำารเคม�ในแป้ลง การใช1สำารเคม�ในแป้ลงเพ&�อลดป้ร"มาณ

ของจุ�ล"นทร�ย)ท��อาจุต"ดไป้ก�บผล"ตผลลดน1อยลง โดยเฉพาะเช&'อท��เข1าท�าลายขณะอย-,ในแป้ลง

11.5.2.5 การใช1สำารเคม�อ&�น ๆ การใช1สำารเคม�อ&�น ๆ ในระหว,างการ

เจุร"ญเต"บโตของผล"ตผลม�ผลต,อการเก"ด โรคเช,นก�น เพราะเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ต,างชน"ด

ก�นทนต,อสำารเคม�ได1ไม,เท,าก�นและท�าให1ไม, ต1องแข,งก�น สำารเคม�ป้องก�นก�าจุ�ดแมลง

อาจุม�ผลในแง,ลดพาหะท��จุะน�าเช&'อจุ�ล"นทร�ย) มาให1 ลดการเก"ดแผลเน&�องจุากแมลง

ท�าให1เช&'อจุ�ล"นทร�ย)เข1าท�าลายได1น1อยลง สำ,วนสำารป้ราบว�ชพ&ช สำารควบค�มการเจุร"ญ

เต"บโตของพ&ชเองก�ม�ผลต,อการเก"ดโรคเช,นก�น

1153. . การป้ฎิ"บ�ต"หล�งการเก�บเก��ยวเร"�มต�'งแต,การเก�บเก��ยว ควรเล&อกผลท��ม�ความ

บร"บ-รณ)พอเหมาะการเก�บเก��ยว การค�ดเล&อกขนาดและค�ณภาพ ต1องท�าด1วยความป้ระณ�ต ไม,ให1เก"ดบาดแผลก�บผล"ตผล และควรลดข�'นตอนการจุ�บต1องให1น1อยท��สำ�ด การท�าความสำะอาดต1องพยายามไม,ให1เก"ดการแพร,ระบาดของโรค ภาชนะท��ใช1บรรจุ�ต1องไม,ท�าให1เก"ดการควบแน,นเป้*นหยดน�'าภายในภาชนะ เพราะจุะท�าให1ความช&'นสำ-งและเก"ดการงอกเข1าท�าลายของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ข0'น

สำภาพโรงค�ดบรรจุ�ต1องด-แลให1สำะอาดอย-,เสำมอ ไม,ให1เป้*นท��อาศั�ยของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)และสำร1างสำป้อร)ข0'นในโรงค�ดบรรจุ� สำ,วนอากาศัภายในโรงค�ดบรรจุ�ก�ควรได1ร�บการถึ,ายเทเอาอากาศัใหม,เข1ามา ถึ0งการเข1าท�าลายของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ค,อนข1างสำ�าค�ญ เพราะช,วยให1คาดการณ)เวลาท��เหมาะในการควบค�มโรคให1ได1ผลด1วย

11.6 การควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยว แยกเป้*นแนวทางป้ฏิ"บ�ต"ได1 3 ว"ธ�ค&อ

11.6.1 การควบค�มทางกายภาพ11.6.2 การใช1สำารเคม�ในการควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยว

1163. . การควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยวด1วยช�วว"ธ�

1161. . การควบค�มทางกายภาพ 11611. . . อ�ณหภ-ม"และความช&'น

เป้*นป้+จุจุ�ยสำ�าค�ญท��สำ�ดในการเก"ดโรคของผล"ตผล การเก�บร�กษาควรลดอ�ณหภ-ม"ให1ต��าลงมากท��สำ�ด เพ&�อให1ผล"ตผลม�การเป้ล��ยนแป้ลงและเสำ&�อมสำภาพน1อยท��สำ�ด การเก�บร�กษาจุ0งไม,ควรให1สำถึานท��เก�บร�กษาผล"ตผลม�ความช&'นสำ-งหร&อต��ามากเก"นไป้ ในสำถึานท��เก�บร�กษาควรจุ�ดให1ม�ความผ�นแป้รของอ�ณหภ-ม"ให1น1อยท��สำ�ด

การใช1อ�ณหภ-ม"ต��าซึ่0�งเป้*นการย�บย�'งการเจุร"ญเต"บโตของเช&'อจุ�ล"นทร�ย) อ�ณหภ-ม"สำ-งในช,วงระยะเวลาสำ�'น ๆ สำามารถึใช1ในการก�าจุ�ดเช&'อจุ�ล"นทร�ย)จุากผล"ตผลได1 เพราะองค)ป้ระกอบเคม�ในจุ�ล"นทร�ย)เป้ล��ยนแป้ลงไป้

ภาพท�� 11.3

11612. . . การด�ดแป้ลงบรรยากาศั หากบรรยากาศัในการเก�บร�กษา ผล"ตผลม�องค)ป้ระกอบเป้ล��ยนแป้ลงไป้ ย,อมสำ,งผลถึ0งการเจุร"ญเต"บโตของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)และท�าให1เก"ดโรคบนผล"ตผลหล�งเก�บเก��ยวเป้ล��ยนแป้ลงไป้ด1วย การป้ร�บสำภาพบรรยากาศัเพ&�อการควบค�มโรคจุ0งค,อนข1างจุะม�ผลเฉพาะเจุาะจุงก�บผล"ตผลและโรคแต,ละชน"ดจุ�าเป้*นต1องได1ร�บศั0กษาทดลองเป้*นกรณ� ๆ ไป้ เช,นการเพ"�มป้ร"มาณ CO

2 ให1ผลในการ

ควบค�มโรคมากกว,าท��ระด�บ CO 2 -1020

% พบว,าสำามารถึควบค�มเช&'อ Botrytis และ Rhizopus ในผลสำตรอเบอร�หล�งการเก�บเก��ยวได1 เพราะ CO ม�ค�ณสำมบ�ต"เป้*นต�วย�บย�'งการท�างานของเอนไซึ่ม)หลายชน"ด และย�งไป้แย,งท�� O2

ในกระบวนการหายใจุด1วย

ภาพท��11.4

11613. . . การฉายร�งสำ� ม�การทดลองใช1ร�งสำ�แกมมาจุากโคบอลท) 60 ก�าจุ�ดเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท� 'งท��ผ"วผล"ตผลและภายในผล ระด�บร�งสำ�ท��ควบค�มโรคได1 ค&อป้ระมาณ 5 kGy ข0'นไป้ ผล"ตผลเสำ&�อมสำภาพเร�ว ศั0กษาเพ"�มเต"มโดยใช1ความร1อนร,วมก�บร�งสำ�ในระด�บต��า

05( . kGy + ความร1อน 5 นาท� ) ได1ผลด�ข0'นแต,ย�งไม,เป้*นท��น,าพอใจุ ป้+จุจุ�บ�นม�การใช1ร�งสำ�เพ&�อชะลอการเก"ดโรคและร�กษาความสำดก�บเห�ดในป้ระเทศัเนเธอร)แลนด) และก�บสำตรอเบอร�ในสำหร�ฐอเมร"กา ซึ่0�งได1ผลพอสำมควรและผ-1บร"โภคก�ยอมร�บ

11.6.2 การใช1สำารเคม�ในการควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยว

การใช1สำารเคม�เป้*นเพ�ยงสำ,วนหน0�งของการ ควบค�มโรคเท,าน�'น ไม,สำามารถึใช1ทดแทนว"ธ�การ

อ&�น ๆ เช,น การลดอ�ณหภ-ม"ระหว,างการเก�บร�กษาได111.6.2.1 การเล&อกใช1สำารเคม� การเล&อกใช1สำารม�หล�กเกณฑ์)ด�งน�'

1. เล&อกชน"ดท��เช&'อจุ�ล"นทร�ย)ม�ความอ,อนแอต,อสำารเคม�น�'น

2. สำารเคม�สำามารถึผ,านเข1าไป้ท�าลายย�งบร"เวณท��ม�เช&'ออย-,ได1ด�

3. ผล"ตผลทนทานต,อสำารเคม�น�'น

11622 ล�กษณะการควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยวโดยใช1สำารเคม�

ในบรรดาสำารเคม�ท��ม�ใช1ในการควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยวท��แสำดงในตารางท��

114 น�'น สำามารถึจุ�าแนกได1เป้*น 4ป้ระเภทตามล�กษณะของการควบค�ม

ก . Sanitation หมายถึ0งป้ระเภทท��ใช1เพ&�อก�าจุ�ดเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท�'งท��เป้*นเสำ1นใย สำ,วนขยายพ�นธ�) หร&อสำ,วนเจุร"ญอ&�นๆ ท��ต"ดมาก�บผ"วของผล"ตผล

ข . Protection หมายถึ0งป้ระเภทท��ใช1เพ&�อย�บย�'งการงอกของสำป้อร)หร&อย�บย�'งการเจุร"ญของเสำ1นใยท��ม�อย-,บนผล"ตผลแต,ไม,ได1อย-,ในระยะท��พ�กต�ว (quiescence)

ค . Suppression หมายถึ0งป้ระเภทท��ใช1เพ&�อย�บย�'งการเจุร"ญของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��เข1าแฝ้งต�วอย-,ในผล"ตผลแล1วต�'งแต,ก,อนการเก�บเก��ยว

ง . Therapy หมายถึ0งป้ระเภทท��ใช1เพ&�อฆ่,าท�าลายเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��แฝ้งต�วอย-,ในผล"ตผล

11623. . . ค�ณสำมบ�ต"ของสำารเคม�ท��ใช1ก�นมากในการควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยว

ก . คลอร�น ข. SO2

ค . สำารเคม�ท��ใช1ควบค�ม storage fungi

ง . benzimidazole จุ . Imidazole ฉ . สำารควบค�มเช&'อรา

ก.คลอร�น คลอร�นและไฮโป้คลอไรท) (sodium และ potassium hypochlorite ) ราคาถึ-ก ใช1ได1ผลด�ในการฆ่,าสำป้อร)และช"'นสำ,วนของเช&'อราและแบคท�เร�ยท��ต"ดมาก�บผล"ตผล ใช1ในการล1างท�าความสำะอาดอ�ป้กรณ)เคร&�องม&อท��ใช1ในการค�ด – บรรจุ�ผล"ตผล

ผลของคลอร�นในการก�าจุ�ดเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ต,าง ๆ บนผล"ตผลผ�นแป้รได1มาก จุ0งควรเข1าใจุค�ณสำมบ�ต"ทางเคม�บางป้ระการของคลอร�นด�งน�'

คลอร�นจุะท�าป้ฏิ"ก"ร"ยาก�บน�'าได1ด�งสำมการCL2 + H2O HOCL + CL- + H+

HOCl (hypochlorous acid) เป้*นกรดอ,อน แตกต�วให1 OCl- และ H+ และอย-,ในสำมด�ลก�บOCl- lสำ,วน hypochlorite ในน�'าจุะแตกต�วได1ตามสำมการNaOCl Na+

หร&อ + H2O OCL- + หร&อCaOCl Ca+

ความเข1มข1นของคลอร�นม�กใช1เป้*นหน,วย ppm ของ available คลอร�น available คลอร�น หมายถึ0ง น�'าหน�กคลอร�น (Cl

2 ) ท��จุะเตร�ยม

สำารละลายให1 active คลอร�น (HOCl และ OCl- )ได1เท,าสำารละลายน�'น การใช1คลอร�นหร&อไฮโป้คลอไรท)ให1ได1ผล จุ0งต1องระว�งร�กษาให1สำารละลายม�ความเข1มข1นของavailable คลอร�นตามท��ต1องการ

ข . SO2 เป้*นแก9สำท��ม�ค�ณสำมบ�ต"ในการก�าจุ�ดเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ได1ด�ต�วหน0�ง ม�ค�ณสำมบ�ต"เป้*น reducing agent ม�ค�ณสำมบ�ต"ในการฟีอกสำ�และย�งย�บย�'งการเก"ดสำ�น�'าตาลในผล"ตผลท��เก�บเก��ยวมาแล1ว SO 2 เป้*นแก9สำท��ม�อ�นตราย ด�งน�'นจุ0งต1องค�าน0งถึ0งองค)ป้ระกอบต,าง ๆ ได1แก,

1) บ�คลากรต1องม�ความร- 1 2) โครงสำร1างของสำถึานท��ท�าความสำะอาด

ได1ง,าย 3) ว"ธ�การรมคว�น ค,อนข1างย�,งยาก เร�ว

กว,า สำะดวกกว,า ราคาแพงกว,า 4) อ�ป้กรณ)สำ�าหร�บการเผาก�ามะถึ�น 5 ) ป้ร"มาณหร&อความเข1มข1นของ SO

2

ค . สำารเคม�ท��ใช1ควบค�ม storage fungi สำารเคม�ในกล�,มน�'ได1แก, biphenyl , sec-butylamine , o-phenylphenol (OPP) และ sodium-O-phenylphenate (SOPP) ม�ใช1ก�นมากในต,างป้ระเทศัโดยเฉพาะก�บผลไม1สำก�ลสำ1มในระหว,างการเก�บร�กษาเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��เป้*นป้+ญหาสำ�าค�ญท��สำ�ดสำ�าหร�บสำ1มในต,างป้ระเทศัค&อเช&'อ Penicillium ท��ม�อย-,มากในห1องเก�บร�กษาสำามารถึเข1าท�าลายผล"ตผลได1ทางบาดแผลและเจุร"ญเต"บโตได1ด�ท��อ�ณหภ-ม"ต��า

ง . benzimidazole สำารในกล�,มน�'ได1แก, benomyl,thiabendazole,carbendazim และ thiophanatemethyl ได1ผลด�มากในการควบค�มเช&'อราหล�งการเก�บเก��ยว แต,ม�ค�ณสำมบ�ต"ในการควบค�มเช&'อ Penicillium ท��เข1าทางบาดแผลได1ไม,ด�น�ก

จุ . Imidazole ได1แก, สำารท��ม�ค�ณสำมบ�ต"ย�บย�'งการสำร1าง ergosterol ซึ่0�งเป้*นสำ,วนป้ระกอบสำ�าค�ญของเย&�อห�1มเซึ่ลสำ)ของเช&'อราได1แก, imazalil,pro-chloraz และ etaconazole

ฉ . สำารควบค�มเช&'อรา Phytophthora metalaxyl และ fosetylaluminum เป้*นสำารเคม�ท��ใช1ก�นมากสำ�าหร�บควบค�ม Phytophthora

11.6.3 การควบค�มโรคหล�งการเก�บเก��ยวด1วยช�วว"ธ�

นอกเหน&อจุากการใช1อ�ณหภ-ม"และการควบค�มบรรยากาศัในการควบค�มโรคแล1ว การควบค�มโรคโดยช�วว"ธ�ก�าล�งได1ร�บความสำนใจุมากข0'น ในท��น�'การควบค�มโรคด1วยช�วว"ธ�จุะหมายถึ0งท�'งการใช1จุ�ล"นทร�ย)ต�วอ&�น (antagonist) และการใช1สำารท��ได1จุากธรรมชาต"ในการควบค�มเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ท��ก,อให1เก"ดโรคหล�งการเก�บเก��ยว

11631. . . antagonist ในทางป้ฏิ"บ�ต"ในแป้ลงป้ล-กม�กได1ผลสำ�าเร�จุน1อย เพราะไม,สำามารถึควบค�มป้+จุจุ�ยท��จุะสำ,งเสำร"มให1 antagonist เจุร"ญเต"บโตได1ด� แต,ในสำภาพท��เก�บเก��ยวมาแล1วเราสำามารถึควบค�มสำภาพแวดล1อมได1ค,อนข1างด�

สำ�าหร�บหล�กการใช1 antagonist ม�อย-, 3 ล�กษณะด1วยก�นค&อ

1. antagonist ไป้แย,งอาหารและพ&'นท��ในการเจุร"ญเต"บโตก�บเช&'อจุ�ล"นทร�ย)

2. antagonist สำร1างสำารเคม�ท��ม�ผลย�บย�'งการงอกของสำป้อร)และการสำร1างสำป้อร)ของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)

3. antagonist กระต�1นให1ผล"ตผลสำร1างความต1านทานต,อเช&'อจุ�ล"นทร�ย)ข0'น

11632. . . สำารระเหยจุากพ&ช ม�รายงานการศั0กษาสำารระเหยจุากผล

ท1อได1แก, benzaldehyde,methyl salicylate ethyl และ benzoate ม�ค�ณสำมบ�ต"ในการย�บย�'งการเจุร"ญของเช&'อ Monilinia fruiticola และ Botrytis cineria ได1 บรรยากาศัท��ม� CO 2 สำ-ง ไป้กระต�1นให1พ&ชสำร1าง acetal-dehyde และ ethyl acetate ออกมา ม�ผลในการย�บย�'งการเจุร"ญเต"บโตของเช&'อจุ�ล"นทร�ย)