ISBN 978-616-270-098-9สงพมพ สกศ.อนดบท 14/2559

“ทกฝายทเกยวของจำเปนจะตองหนหนาเขาหากนโดยมเปาหมายการศกษาเปนเปาหมาย รวมกน และตองเขาใจวา หนสวนการศกษาไมใชเพยงมความรวมมอกนเทานน หากแตตองสงผลใหเกดการแขงขนขนดวย เปน “การแขงขนแบบมสวนรวม” เปน co-optition มาจาก co-operation กบ competition จงจะเปนเปาหมายของ PPP ดานการศกษา” (ชงชย หาญเจนลกษณ)

“เหตผลทภาคเอกชนจะเปนคานงดสำคญ เปนหวหอกสำคญทอาจจะสรางการเปลยนแปลง เปน tipping point เปนจดทมนจะเปลยนหลายๆ เรองไดกเพราะวา โจทยปฏรปคราวน มองตรงกนหมดทงสปช. ทงสนช. ทงทางกระทรวงเอง ทงคณะรฐบาล กคอวา มนไมใช การศกษาเพอยกระดบผลสมฤทธ หรอการศกษาเพอการเรยนตอเพยงอยางเดยวอกตอไปแลว มนเปนการศกษาเพอผลของงาน เพอชวตจรง ทแปรไปตามบรบทของเศรษฐกจและสงคมของแตละพนท...เอกชนจะสรางจดเปลยนเลยนะภาคเอกชนลวนๆ เลย ทนำเอาความทนสมยทวธคด วธการทำงาน วธการสอน วธเรยนเขามาสสถาบนการศกษา...ดทงกบการเรยนการสอน ดทงกบ การวจย ดทงกบการสรางพนทเรยนรใหกบเดกทจบปบทำงานไดจรงเลย” (อมรวชช นาครทรรพ)

รายงานการวจย เรอง

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

379.3 สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา ส 691 ร รายงานวจย เรอง หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน ในประเทศไทย 130 หนา ISBN : 978-616-270-098-9 1. การศกษาเอกชน-นโยบายของรฐ 2. นโยบายสาธารณะ ตอการศกษาจดโดยเอกชน 3. ชอเรอง

รายงานวจย เรอง หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

สงพมพ สกศ. อนดบท 14/2559

พมพครงท 1 กมภาพนธ 2559

จำนวน 1,000 เลม

ผจดพมพเผยแพร กลมสถตและวเคราะหสภาวะทางการศกษา สำนกวจยและพฒนาการศกษา สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา 99/20 ถนนสโขทย เขตดสต กรงเทพฯ 10300 โทรศพท 0 2668 7123 โทรสาร 0 2243 0084 Website: http://www.onec.go.th

พมพท บรษท พรกหวานกราฟฟค จำกด 90/6 ซอยจรญสนทวงศ 34/1 ถนนจรญสนทวงศ แขวงอรณอมรนทร เขตบางกอกนอย กรงเทพฯ 10700 โทรศพท 0 2424 3249 0 2424 3252 โทรสาร 0 2424 3249 0 2424 3252

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

คำนำ กระแสการเปลยนแปลงอยางรวดเรวดานเศรษฐกจและสงคมโลกทำใหแตละประเทศใหความสำคญตอการพฒนาทรพยากรมนษยเปนอยางมาก สำหรบประเทศไทยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และแผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552 – 2559) ไดตระหนกถงความสาคญของ การศกษาซงเปนกลไกสำคญในการพฒนาทรพยากรมนษย ดงทไดกำหนดไววา “คน” เปนศนยกลางของการพฒนา ดงนนประชาชนทกคน ตงแตแรกเกดจนตลอดชวตควรไดมโอกาสเขาถงบรการการศกษาและการเรยนร เพอเปนกำลงสำคญในการพฒนาประเทศใหมความมนคงและมความพรอม ในการแขงขน และนำไปสเสถยรภาพและประโยชนสขของประเทศทามกลางการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเศรษฐกจและสงคมโลก แตกวา 15 ปแลว ประเทศไทยยงไมสามารถสรางความเสมอภาคทางการศกษาไดและความเหลอมลำทางการศกษายงคงปรากฏอย ประชาชนไทยยงไมสามารถเขาถงการศกษาทมคณภาพไดทกคนดงเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ดวยเหตน นโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ประจำปงบประมาณ 2558 จงไดกำหนดชดเจนถงการพฒนาและการปฏรปการศกษาวาจะตองยดหลกการมสวนรวม การกระจายอำนาจ และความตองการของทกภาคสวนในสงคมเพอเนนความเสมอภาคในการไดรบการศกษาทมคณภาพ เนองจากภาครฐเพยงฝายเดยว ไมสามารถทจะจดการเรองดงกลาวไดอยางมคณภาพและรวดเรวทนตอสงคมพลวตทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได การเรงขยายบทบาทของ

คำนำ

ก

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

ข

ภาคเอกชนใหมสวนรวมในระบบการศกษาจงเปนนโยบายเรงดวนทรฐบาลใหความสาคญ

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษาเลงเหนความสำคญของ การศกษาความรวมมอดานการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน และได ทำการศกษาวจยความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย ตลอดจนประสบการณจากตางประเทศ เพอเปนขอมล สำหรบการพฒนาแนวทางความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนของประเทศไทย ในการน สำนกงานฯ ขอขอบคณผทรงคณวฒ ทกทานทใหเกยรตใหสมภาษณทำใหไดรบทราบขอมลและวสยทศนทมประโยชน สามารถนำมาวเคราะหสงเคราะหและจดทำรายงานใหสมบรณและหวงวารายงานฉบบน จะเปนประโยชนใชเปนขอมลประกอบการพจารณากำหนดนโยบายเพอการพฒนาและยกระดบคณภาพและความเสมอภาคทางการศกษาของประเทศไทยตอไป

(ดร.กมล รอดคลาย) เลขาธการสภาการศกษา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

บทสรปสำหรบผบรหาร การเปลยนแปลงประชากร (Demographic shifts) ไมวาจะดวยเหตของการเพมขนของประชากร (Population growth) หรอการโยกยายถนฐานสเมอง (Urbanisation) ความกาวหนาของเทคโนโลย (The advent of the ‘smart’ era) และการเปลยนแปลงของโครงสรางเศรษฐกจ (changes to the established economic structure) ลวนเปนเหตสำคญททำใหสงคมและเศรษฐกจโลกปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว การพฒนาประเทศเพอใหสามารถ “อยรอด” ตอการเปลยนแปลง จงจำเปนอยางยงทจะตองไดรบความรวมมอจากทกภาคสวนในสงคม เพราะภาครฐเพยงฝายเดยวไมสามารถจะบรหารจดการใหมคณภาพและรวดเรวทนตอการเปลยนแปลงดงกลาวได ภารกจดานการศกษา กเชนเดยวกน “ทกคนมสทธในการศกษา” (Everyone has a right to education) สทธนบญญตไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนตงแตเมอป พ.ศ. 2491 กวา 67 ปแลวทนานาประเทศเหนพองกนถงความสำคญของการศกษาและมความพยายามทจะจดการศกษาใหกบทกคนอยางมคณภาพ เพราะเมอการศกษาสามารถพฒนา “คน” ซงเปนหวใจของการพฒนาประเทศ ประเทศชาตกจะพฒนา “คนพฒนา – ประเทศพฒนา” ในสถานการณปจจบน การท “ทกคนมสทธในการศกษา” นน ไมอาจเปนเพยงการมสทธไดรบการศกษาเทานน หากแตมสทธในการวางแผน บรหารจดการ สนบสนน และประเมนการศกษาดวย ดวยเหตน แนวความคดของ “หนสวนการศกษา” (Partnership in Education) จงเกดขนเพอใหทกภาคสวนของสงคมสามารถเขามามสวนรวมในการศกษา

บทสรปสำหรบผบรหาร

ค

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

และรวมพฒนาการศกษาใหบรรลเปาหมายของการศกษาทมคณภาพและทวถง ในการน เพอเปนขอมลในการสงเสรม ปรบปรงและพฒนาแนวทางความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย สำนกงานเลขาธการสภาการศกษาจงไดทำการวจย เรอง หนสวนการศกษา ระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย (Public – Private Partnerships in Education in Thailand) ขน เพอสงเคราะหรปแบบและแนวทาง การสงเสรมความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย โดยใชวธการวจยหลก คอ การวจยเอกสารงานวจยทเกยวของเพอใหไดแนวคด ภาพรวม รปแบบ พรอมทงศกษาประสบการณของทงประเทศไทยและตางประเทศ และการสมภาษณผทรงคณวฒ 13 ทาน ซงกรอบแนวคดการดำเนนงานวจย ดงแผนภาพตอไปน

แผนภาพ กรอบแนวคดการดำเนนงานวจย

ง

วจยเอกสาร

สมภาษณ

Concept

ตวอยาง

ประสบการณ

รปแบบของตางประเทศ

กรอบการสมภาษณ

รปแบบของประเทศไทย

แนวทางการสงเสรมหนสวน

การศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

การวจย เรอง หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยน จะเนนระดบการศกษาขนพนฐานและภาคเอกชนในกลมธรกจและอตสาหกรรมเปนหลก เนองจาก 1) แมแนวโนมการศกษาในปจจบนจะใหความสำคญกบคนทกชวงวยและคำนงถงการศกษาของประชากรไทยทงประเทศกวา 60 ลานคน โดยไมจำกดเฉพาะการศกษาในระบบเพยง 10 ลานคนเทานน แตผวจยเชอเปนอยางยงวาหากทกคนไดรบการศกษาขนพนฐานทมคณภาพแลว การศกษาเฉพาะทางในระดบสงขน กจะสามารถเรยนร ไดไมยาก อกทงการศกษาขนพนฐานเปนระดบ การศกษาทภาคธรกจเหมอนจะใหความสำคญไมเทากบการอาชวศกษาหรออดมศกษา ซงอาจเปนเหตเนองมาจากการไมมผลประโยชนหรอ ผลตอบแทนทชดเจน แตการสรางความร ความเขาใจ และทกษะดานอาชพนนควรทจะสงเสรมตงแตระดบการศกษาขนพนฐาน เพราะกวาจะถงอาชวศกษาหรออดมศกษากสายเสยแลว และภาคเอกชนควรเปนหวแรงใหญ ในการเสรมสรางความรและทกษะอาชพนดวย ดวยเหตน ผวจยจงมองวา การจดการศกษาสำหรบคนทกชวงวยนนสงจำเปนทผจดการศกษาจะตองจดใหมขน เพอเสรมและรองรบความตองการการศกษาทเพมสงขน แตความสำคญกยงอยทจดการศกษาระดบการศกษาขนพนฐานใหทวถง เทาเทยมและมคณภาพ และ 2) ภาคธรกจเอกชนเปนภาคสวนหลกของสงคมทมผลประโยชนโดยตรงตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ อกทงยงเปนภาคสวนทมศกยภาพสงทงในดานความคลองตวในการบรหารจดการ ทกษะความร ประสบการณ ความเชยวชาญดานธรกจ ทรพยากรเงนและมนษย งานวจยนจงเนนเอกชนทเปนกลมธรกจและอตสาหกรรมเปนหลก

จ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

“หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน” (Public – Private Partnerships in Education) คอ การทภาคเอกชนเขามา มสวนรวมกบภาครฐในการจดสรร ปรบปรงและพฒนา และบรหารจดการกจการดานการศกษา ภายใตกรอบความเสยงและระยะเวลาทกำหนด หลกสำคญของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนจะอยบนฐานของ “การเตมเตมชองวางระหวางการจดซอจดจางในโครงการของรฐแบบดงเดมกบกจการของภาคเอกชน” (Grimsey and Lewis, 2005 อางถงใน OECD, 2008: 9) โดยคำนงถง 3 องคประกอบ คอ 1) เปนการรวมลงทนในกจการของรฐ 2) กระจายความเสยงระหวางภาครฐกบเอกชน และ 3) กรอบระยะเวลาทตกลงกน จากความหมายและองคประกอบขางตน จะเหนไดวาลกษณะของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนจะคลายคลงกบการจดซอจดจาง แตจะตางกนทกจการของ “หนสวน” จะตองรวมกนลงทนและแบงปนความเสยงทจะเกดขน เปนการไดประโยชนรวมกนทงสองฝาย (หรอมากกวา ในกรณทเปน multi-partnerships)

ผลการศกษา

จากการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของทงของประเทศไทยและตางประเทศ รวมทงการสมภาษณผทรงคณวฒ สามารถสรปผลการศกษาได 2 เรอง ดงตอไปน

1. รปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย 1.1) โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) เปนรปแบบทพบไดบอยและเหนการรวมลงทนทชดเจนทสด การลงทนเพอสนบสนน

ฉ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

การศกษาดานโครงสรางพนฐาน อาท การกอสรางและซอมแซมอาคารเรยน การปรบสภาพภมทศนของโรงเรยนเพอสงเสรมการเรยนร การวางเครอขายอนเทอรเนต และการสนบสนนเทคโนโลย เปนตน การรวม ลงทนน เมอกจการเสรจสนตามทตกลงกนแลว โครงสรางพนฐานจะตกเปนทรพยสนของรฐ สำหรบการศกษาไทยสามารถจดจำแนกการรวมลงทนดานโครงสรางพนฐานเปน 2 กลม คอ โครงสรางพนฐานดานเทคโนโลย และโครงสรางพนฐานดานการกอสราง การรวมลงทนโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยจะไดรบการรวมลงทนทงดานเครอขาย ฮารดแวร และซอฟแวรจากบรษทเอกชนทมความเชยวชาญดานเทคโนโลยโดยตรง และการรวมลงทนโครงสรางพนฐานดานการกอสรางจะเปนในลกษณะ สราง- ดำเนนการ-โอน (Build-Operate-Transfer: BOT) โดยเอกชนจะเปน ผลงทนกอสราง ดำเนนการตามระยะเวลาทกำหนด และเมอครบตามระยะเวลาทตกลงกนแลวนนสงกอสรางนนๆ จะโอนมาเปนทรพยสนของรฐ การรวมลงทนน ทงสองภาคสวนจะไดรบประโยชนและแบงปนความเสยงทจะเกดขนรวมกน แนนอนวาเมอมการไดและเสยประโยชน เขามาเกยวของ การมกฎหมายรองรบจงสำคญมาก ประเทศไทยเคยใช พระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2535 สำหรบโครงการและกจการการรวมลงทนในชวงระยะเวลานน ตอมาไดมการยกเลกและประกาศใชพระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 ขนใหม พรอมกฎหมายลำดบรองอก 14 ฉบบ (ณ วนท 26 พฤษภาคม 2558) พรอมทงมแผนยทธศาสตรการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐระยะแรก เปนเวลา 5 ป ตงแตป พ.ศ. 2558 – 2562 เพอดำเนนการโครงการในกจการ 2 กลมหลกของประเทศคอ

ช

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

กลมท 1 กจการทสมควรใหเอกชนมสวนรวมในการลงทน (Opt-in) 6 กจการ และสงเสรมใหเอกชนมสวนรวมในการลงทนในกจการกลมท 2 (Opt-in) จำนวน 14 กจการ ซงกจการทเกยวของกบการศกษาอยในกลม ท 2 นดวยคอ กจการพฒนาสถานศกษาของรฐ เปนการลงทนดานโครงสรางพนฐาน หนสวนการศกษาดานโครงสรางพนฐานในรปแบบ สงกอสรางน จงเปนรปแบบเดยว ณ ขณะนทมการบญญตกฎหมายมา รองรบโดยเฉพาะ เนองจากโครงการมมลคาและผลประโยชนรวมกนสง 1.2) เอกชนเปนผดำเนนการโรงเรยนของรฐ (Private operation of public schools) การใหภาคเอกชนเขามาบรหารจดการสถานศกษาของรฐ โดยเนนทการพฒนาเชงวชาชพ เชน การพฒนาหลกสตร การเรยนการสอน การประเมนตวผเรยนและสถานศกษา ตลอดจน สนบสนนการเรยนรอนๆ ตามระยะเวลาและเปาประสงคทตกลงกนระหวางภาครฐกบเอกชน หนสวนการศกษารปแบบนสถานศกษายงคงเปนของรฐและไดรบการจดสรรงบประมาณจากภาครฐ สวนภาคเอกชนอาจไดรบผลประโยชนเปนคาจาง หรอผลประโยชนดานภาษ ในตางประเทศ โดยเฉพาะสหรฐอเมรกามการจดการศกษาในรปแบบของโรงเรยนพนธะสญญา (Charter Schools) ซงมกฎหมายรองรบเฉพาะแตละมลรฐ สำหรบประเทศไทยมความตงใจและความพยายามทจะนำแนวคดเรองสถานศกษานตบคคลในกำกบของรฐมาใช แตยงอยในระหวางการศกษาวจยเพมเตมและยกรางกฎหมายใหเกดขนชดเจนยงขน นอกจากน ในระดบอาชวศกษา มการดำเนนงานโครงการการศกษาทวภาคมาเปนระยะเวลาหนงแลวและมแนวโนมทภาคธรกจเอกชนจะเขารวมเปนหนสวนในการศกษาระดบนเพมมากขน อยางไรกด การศกษาวจยและประเมนผล

ซ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

การดำเนนการโครงการ มความจำเปนและสำคญมากยงขน โดยเฉพาะอยางยงดานมาตรฐานของความรและทกษะของผสำเรจการศกษาทสามารถทำงานไดตามมาตรฐานสากลและตอบสนองตอความตองการของภาคธรกจและประเทศชาตดวย 1.3) การเพมขดสมรรถนะ (Capacity Building) หวใจของการพฒนาคอ “คน” ดงนนสงสำคญอนดบแรกของการพฒนาประเทศคอ การพฒนาคน เพราะไมวาจะมสงกอสรางแขงแรงสวยงามเพยงใด เทคโนโลยสมยใหมฉลาดแคไหน แตหากคนไมมความสามารถทจะใชประโยชนได การพฒนากจะไมเกดขน เชนเดยวกนกฎหมาย กฎระเบยบ มาตรการ ระบบการบรหารจดการตางๆ ทไดรบการคดคน บญญตขน และมการแกไขปรบปรงกขนอยกบความสามารถของมนษยทงสน ภาครฐและเอกชนตองรวมกนสรางระบบและสงเสรมการเพมขดสมรรถนะ เพอกอใหเกดการเปลยนแปลงและการพฒนาจากตวบคคลจรงๆ ไมใชเพยงสงสนบสนนภายนอกเทานน ปจจบน หลากหลายโครงการ หลากหลายผอปถมภ ใหความสำคญกบการเพมขดสมรรถนะเปนอยางมาก ไมวาจะเปนคปองวชาการเพอพฒนาครและบคลากรทางการศกษา โครงการพฒนามนษยหลากหลาย โครงการของโรงเรยนไทยรฐวทยา โครงการสนบสนนของธนาคารกรงไทย และโครงการพฒนาคณภาพชวตโดยมโรงเรยนเปนศนยกลางของมลนธ มชยพฒนา เปนตน 1.4) คปองและเงนอดหนน (Vouchers and subsidies) แนวคดเรองคปองการศกษาในประเทศไทยนนมมากวา 20 ปแลว แตยง ไมสามารถทำใหเกดขนจรงได ดวยเหตนจงไดมการศกษาเพมเตม

ฌ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

วเคราะหความเปนไปได และผลด-ผลเสยของการใชคปองการศกษา การพฒนากฎหมายเพอสนบสนนการใชคปองการศกษาน จนปจจบนไดพฒนาแนวคดไปสการจดสรรเงนอดหนนผานดานอปสงค (Demand-side Financing) โดยผใหบรการการศกษาสามารถเรยกเกบคาธรรมเนยม การศกษาไดตามตนทนของแตละสถานศกษา ผเรยนจะตองเปนผรบภาระคาใชจาย และภาครฐใหความชวยเหลอตอผมความสามารถในการเรยนแตขาดทนทรพย การจดสรรเงนอดหนนผานดานอปสงคนจะเปนหนงกลไกทจะสามารถสงเสรมกลไกการตลาดใหเกดการแขงขนระหวางสถานศกษาในการใหบรการการศกษาทมคณภาพและสมพนธกบตนทนทเหมาะสม นอกจากน โครงการใหทนการศกษาตางๆ และโครงการหนงอำเภอ หนงโรงเรยนในฝน มการอดหนนการศกษาทอยในรปของเงน หรอทรพยสนอนๆ เชน ทดน เพอใชประโยชนดานการศกษาตอไป ซงผอปถมภหรอ ผบรจาคจะไดรบสทธประโยชนดานภาษ การรวมลงทนแบบเงนอดหนนนเปนการรวมลงทนทงายและพบไดบอย โดยเฉพาะการใหทนการศกษา แตสงท “ทกคน”ตองพจารณาเพมเตม คอ การไดและเสยประโยชนของผมสวนไดสวนเสย ระบบบรหารจดการทโปรงใส และสำคญทสดคอ ตองพจารณาถงความตอเนองและยงยนทงตอโครงการและตอผไดรบประโยชนดวย เพราะนนคอหลกสำคญของหนสวนการศกษา “การแบงปนความเสยง และอยภายใตกรอบระยะเวลา” หากเปนเพยงการบรจาคแคครงคราวไมตอเนองไมสามารถแบงปนความเสยงระหวางภาครฐกบเอกชนได การใชประโยชนเพอการพฒนาตางๆ อาจสะดด และไมยงยน

ญ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

2. แนวทางการสงเสรมความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย สงเคราะหจากการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของและการสมภาษณผทรงคณวฒจากทงภาครฐ เอกชน ตลอดจนขาราชการการเมอง สภาปฏรปแหงชาต (สปช.) โดยทกสวนตางเหนพองกนวาภาคเอกชนเปนองคกรสำคญในการขบเคลอนการศกษา และพฒนาทรพยากรมนษย เนองจากภาคเอกชนมศกยภาพสงทงในดานกำลงเงน กำลงคนและกำลงสมอง ซงปจจบนแมภาคเอกชนจะมการสนบสนน การศกษาอยบางดงรปแบบทกลาวไปแลวขางตน แตกไมอาจจะถอวาเปน “หนสวน” ระหวางกนไดอยางสมบรณ จงจำเปนอยางยงทจะตองมแนวทางใหภาครฐกบเอกชนมาจบมอรวมกนทำงานเพอประโยชนทาง การศกษาโดยไมเปนภาระแกทงสองฝาย การสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนใน ประเทศไทย ตองประกอบขนจากการทำงานของ 3 องคประกอบสำคญ ดงขอเสนอตามแผนภาพตอไปน

ฎ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

แผนภาพ การสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

2.1) ภาครฐ มหนาทในการกำกบและวางระบบตางๆ ใหเกด การสงเสรมและทำใหเกดความคลองตวของความเปนหนสวนการศกษา ซงในการจะสงเสรมความเปนหนสวนการศกษาน นอกจากภาครฐจะจดมาตรการลดหยอนภาษเพอจงใจภาคเอกชนใหมาเปนหนสวนการศกษาแลว ประการสำคญคอ ภาครฐจะตองปรบบทบาทของตนเพอใหเกด ความชดเจนระหวางฝายนโยบายและฝายปฏบต จากเดมทเปนผจด การศกษาททำเองทกอยางตงแตกำหนดนโยบาย ปฏบต ตลอดจนประเมนผล จะตองปรบบทบาทเปนผจดใหมการศกษา ซงเปนผกำหนดกฎหมาย นโยบาย แผนการศกษา บญญตกฎหมายทเกยวของ มาตรฐานการศกษา และทสำคญกระจายอำนาจไปสทองถนใหมหนาทในการจดการศกษา

ฏ

ภาครฐ

หนวยประสาน

- กำหนดนโยบาย แผน มาตรฐาน- กำกบการจดใหมการศกษา

- เปาหมายชดเจน- ปรบบทบาทภาครฐ- มาตรการจงใจ- อำนวยความสะดวก - เครอขายธนาคาร - กฎหมาย

บทบาท

แนวทางสงเสรม

ภาคเอกชน

- เปนผสนบสนนการศกษา- เปนผจดการศกษา

- ทรพยากรเงน- ทรพยากรคน- ทกษะ ความร ความเชยวชาญ

บทบาท

ฐานขอมลทรพยากร

แนวทางสงเสรม

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

ตอไป นอกจากน การวางระบบเพออำนวยความสะดวกและความคลองตวใหแกภาคเอกชนกมความสำคญไมแพกน ซงระบบทดนนกจะเปนการสรางความเชอมนใหแกภาคเอกชนในการรวมลงทน มความโปรงใส และ ดำเนนการอยางมประสทธภาพ อาท การจบมอเครอขายธนาคารเปน one-stop service และบญญตกฎหมายทเกยวของ 2.2) หนวยประสาน มหนาทสำคญในการประสานการดำเนนการ อาท การสรางความเขาใจ การประชาสมพนธ การประสานความตองการ เปนตน อาจเปนองคประกอบทดไมมความสำคญ แตในความเปนจรงแลว หนวยประสานจะเปนฟนเฟองสำคญทจะทำใหเกดการสงเสรมทยงยนได 2.3) ภาคเอกชน มหนาทในการสนบสนนทรพยากรทงการเงน กำลงคน และกำลงสมอง โดยเอกชนจะตองประเมนศกยภาพของตนใหดเสยกอนวามความเชยวชาญในดานใด และพรอมจะชวยการศกษามากหรอนอยอยางไร ในการเรมตน การบรจาคทนทรพยกสามารถทำไดงายทสดแตอาจไมยงยน การสงบคลากรลงพนทจรงและนำความรและทกษะเฉพาะดานตามความเชยวชาญของธรกจกจะสามารถสงเสรมใหเกดการพฒนาคน เศรษฐกจและสงคมตอไปได แนวทางขางตนเปนการสงเสรมใหมหนสวนการศกษาขนและ เพมขน แตหากพจารณาถงความตอเนองและยงยนแลว ทกฝายทเกยวของจำเปนจะตองหนหนาเขาหากนโดยมเปาหมายการศกษาเปนเปาหมาย รวมกนและจะตองเขาใจวา หนสวนการศกษาไมใชเพยงมความรวมมอกนเทานน หากแตตองสงผลใหเกดการแขงขนขนดวย เปน “การแขงขนแบบมสวนรวม” (ชงชย หาญเจนลกษณ) เพอสงเสรมกลไกการตลาดใหมการแขงขนการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา เพอผเรยนจะไดรบ

ฐ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

การศกษาทมคณภาพตามตนทนทเหมาะสม ดวยเหตน จงจำเปนทจะตองปฏรประบบการคลงการศกษาใหสอดรบและสงเสรมกลไกการตลาด โดยจดสรรงบประมาณลงไปกบตวผเรยนโดยตรง ไมผานสถานศกษาดงเชนปจจบน สถานศกษาจะมความกระตอรอรนในการพฒนาตนเองใหมคณภาพ เปนทตองการของผเรยน เพราะจำนวนนกเรยนมากกหมายความถงงบประมาณทมากตามไปดวย นอกจากน การทงบประมาณไปกบผเรยนโดยตรง ยงสามารถแกปญหา “เดกผ” ได เพราะจะไมมเหตการณท สถานศกษาแจงจำนวนนกเรยนเกนและเบกคารายหวเกนจรง อกหนงปจจยสำคญทจะสงเสรมหนสวนการศกษาใหยงยนคอ ฐานขอมลทรพยากร ทงภาครฐและภาคเอกชนจำเปนอยางยงทจะตองรวามทรพยากร อะไรบางและจะสามารถใชประโยชนจากทรพยากรเหลานใหเกดประโยชนสงสดไดอยางไร ตวอยางแนวความคดดานทรพยากรทผทรงคณวฒใหแนวความคดไว อาท แผนทผอปถมภ หนงบรษท-หนงโรงเรยน และ เครอขายโรงเรยนนานาชาต-ไทย เปนตน เหลานลวนแลวแตอยบนพนฐานความคดของการศกษาเชงพนท ทจะตองเตรยมการศกษาใหสมพนธและสอดคลองกบบรบทของแตละพนท ดงเชน การทำแผนทผอปถมภกเพอใหสามารถระบไดวาในแตละพนทมจำนวนผอปถมภเทาไหรเพยงพอตอโรงเรยนในฝนหรอไม และประกอบอตสาหกรรมใดบาง ผลสบเนองของการทำแผนท ผอปถมภกจะทำใหภาครฐทราบความเชยวชาญเฉพาะของแตละพนทและสามารถวางกรอบทศทางการพฒนาของประเทศได

ฑ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

โดยสรป หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย ไมใชเรองใหม เพยงแต “หนสวน” ทมอยเดมยงไมสมบรณ อาจเนองดวยปจจยทางกฎหมาย ความไมชดเจนของเปาหมายการศกษา การยดตดตออำนาจการบรหารจดการ หรอการขาดระบบทเออใหเกดความเปนหนสวนทยงยน ถงเวลาแลวท “ทกคน” และทกฝายจะหนหนามาหากน รวมกนพฒนาการศกษา โดยไมโยนความผดใหกบฝายหนงฝายใดเพราะการศกษาเปนของทกคน ถงเวลาแลวทเราตองรวมมอกนเพอการศกษาของลกหลานของเราเอง

ฒ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

สารบญ คำนำ …………………………………………………………………………………........ ก บทสรปสำหรบผบรหาร ................................................……................. ค ความสำคญและความเปนมา ............................................................... 1 รจก “หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน .............................. 8 มคณภาพ เทาเทยมและทวถง (Inclusive Education) ……………….… 32 แนวทางการสงเสรมความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐ กบเอกชน.................................................................................. 74 เอกสารอางอง .................................................................................... 101 รายนามผทรงคณวฒ .......................................................................... 108

สารบญตาราง ตารางท 1 ความหมายของหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน............ 9 ตารางท 2 การจำแนกรปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐ กบเอกชนโดย LaRocque............................................... 21 ตารางท 3 การวเคราะหรปแบบหนสวนการศกษาระหวางภาครฐ กบเอกชน......................................................................... 25 ตารางท 4 ขอด-ขอเสยของคปองวชาการ......................................... 60 ตารางท 5 สทธประโยชนของผอปถมภ............................................. 70

ณ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

สารบญแผนภาพ แผนภาพท 1 กรอบแนวคดการดำเนนงานวจย.................................. 6 แผนภาพท 2 ระดบความเสยงของความรวมมอระหวางภาครฐ กบเอกชน...................................................................... 12 แผนภาพท 3 โครงการจดสรางอาคารศนยการเรยนร โดยมลนธสรางเสรมไทย................................................ 50 แผนภาพท 4 การสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน ในประเทศไทย............................................................... 82

ด

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

1

ในสถานการณการเปลยนแปลงอยางรวดเรวดานเศรษฐกจและสงคมโลกปจจบน ทรพยากรมนษยเปนทรพยากรทสำคญทสดสำหรบ การพฒนาประเทศใหมความมนคงและมความพรอมในการแขงขน เพอจะนำไปสเสถยรภาพและประโยชนสขของประเทศ กวา 7 ทศวรรษททวโลกรวมกนกำหนดเปาหมายและทศทางการพฒนาดานการศกษา ผานขอตลงและปฏญญาหลายฉบบ อาท ปฏญญาจอมเทยนวาดวยเรองการศกษาเพอปวงชน (Education for All: EFA), กรอบปฏบตการดาการ การศกษาเพอปวงชน (Dakar Framework for Action 2000) และเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals: MDGs) เพอตอบสนองเจตนารมณของปฎญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน พ.ศ. 2491 (Universal Declaration of Human Rights, 1948) ทวา “ทกคนมสทธในการศกษา (Everyone has a right to education.)” แตเมอครบวาระในป 2558 UNESCO (2015) ไดทำการประเมนผลเปาหมายพบวา แมวาอตราการเขาเรยนระดบประถมศกษาของประเทศกำลงพฒนาจะสงถง รอยละ 90 แลวกตาม แตยงมเดกอกกวา 58 ลานคนทยงไมไดเขาโรงเรยน นอกจากน เยาวชนกวา 126 ลานคนทวโลกยงขาดทกษะการอานออกเขยนได

-1- ความสำคญและความเปนมา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

2

สำหรบประเทศไทยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และแผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552 – 2559) ไดตระหนกถงความสำคญของ การศกษาซงเปนกลไกสำคญในการพฒนาทรพยากรมนษย ดงทไดกำหนดไววา “คน” เปนศนยกลางของการพฒนา ดงนนประชาชนทกคน ตงแตแรกเกดจนตลอดชวตควรไดมโอกาสเขาถงบรการการศกษาและการเรยนร แตจนถงปจจบนประเทศไทยกยงไมสามารถสรางความเสมอภาคทาง การศกษาไดและความเหลอมลำทางการศกษายงคงปรากฎอย ประชาชนไทยยงไมสามารถเขาถงการศกษาทมคณภาพไดทกคนดงทพระราชบญญตการศกษาแหงชาตไดกำหนดไว ดวยเหตน นโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ประจำปงบประมาณ 2558 จงไดกำหนดชดเจนถงการพฒนาและการปฏรปการศกษาวาจะตองยดหลกการมสวนรวม การกระจายอำนาจ และความตองการของทกภาคสวนในสงคมเพอเนนความเสมอภาคในการไดรบการศกษาทมคณภาพ เนองจากภาครฐเพยงฝายเดยวไมสามารถทจะจดการเรองดงกลาวไดอยางมคณภาพและรวดเรวทนตอสงคมพลวตทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได การเรงขยายบทบาทของภาคเอกชนในการมสวนรวมในระบบการศกษาจงเปนนโยบายเรงดวนทรฐบาลใหความสำคญ จากการตระหนกถงความสำคญของความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน สำนกงานเลขาธการสภาการศกษาในฐานะทเปนองคกรหลกดานการกำหนดนโยบายดานการศกษาของชาตเพอใหคนไทยไดม การศกษาทมคณภาพอยางเสมอภาคและเปนธรรม การศกษาหนสวน การศกษาระหวางภาครฐและเอกชนในประเทศไทย ตลอดจนประสบการณ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

3

จากตางประเทศทประสบความสำเรจนนมความสำคญมากในการพฒนาแนวทางความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐและเอกชนของไทย ตอไป

วตถประสงคงานวจย

1) เพอดำเนนการศกษา วเคราะหและสงเคราะหรปแบบและแนวทางการสงเสรมความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย 2) เพอเปนขอมลในการสงเสรม ปรบปรง และพฒนาแนวทางความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐและเอกชนในประเทศไทย

คำถามวจย

1) หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย มหรอไม 2) จะสามารถสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยไดอยางไร

วธการดำเนนการวจย

การวจยเรอง “หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย” มระยะเวลาดำเนนการทงหมด 4 เดอน ตงแตเดอน มถนายน – กนยายน 2558 เนองดวยกรอบระยะเวลาทจำกด กระบวนการวจยจงจำเปนตองปรบตามเพอใหเหมาะสมและสามารถ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

4

ตอบคำถามวจยไดอยางครบถวน การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ ซงวธการวจยประกอบดวย การวจยเอกสาร และการสมภาษณ ผทรงคณวฒเปนหลก 1) การวจยเอกสาร (Documentary Research) เปนการรวบรวมและวเคราะหขอมลทเกยวกบหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน โดยอางองจากฐานขอมลของทงประเทศไทยและตางประเทศ อาท สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, องคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO), ธนาคารโลก (World Bank), ธนาคารพฒนาเอเชย (ADB), องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) เปนตน เพอสงเคราะหรปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย 2) การสมภาษณ (Semi-structured Interview) เปน การรวบรวมแนวคดของผเชยวชาญและผทรงคณวฒของทงภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของ ซงสวนใหญเปนผมประสบการณตรงตอหนสวน การศกษา ไมวาจะเปนผจดการศกษา ผใหบรการการศกษา หรอแมแตเปนผสนบสนนการศกษา เพอนำแนวคดมาวเคราะหและสงเคราะหเพอ นำเสนอแนวทางในการสงเสรม ปรบปรงและพฒนาความเปนหนสวน การศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย งานวจยชนน ดำเนนการ สมภาษณผเชยวชาญและผทรงคณวฒทงหมด 13 ทาน จากภาคเอกชน 4 ทาน ภาครฐ 9 ทาน รายชอแนบทายหนา 108-109 โดยทำ การสมภาษณระหวางวนท 30 สงหาคม ถง 27 กรกฎาคม 2558

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

5

ขอบเขตการศกษา

ภายใตกรอบระยะเวลาทจำกด กรอบวจยทชดเจนและรดกม มความสำคญเปนอยางมาก จากการวจยเอกสารในเบองตนทำใหเกด ขอสงเกตวา ความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยสวนใหญจะอยในระดบอาชวศกษาและอดมศกษา ซงเปน การศกษาในระดบทภาคเอกชนมแรงจงใจ สามารถเหนผลตอบแทนไดอยางชดเจน ในขณะทการศกษาระดบขนพนฐานกลบไดรบการละเลยจากภาคเอกชนเพราะฐานความเชอทวา การศกษาระดบขนพนฐานเปนหนาทของรฐ ซงในความเปนจรงแลว หากการศกษาระดบขนพนฐานไมมคณภาพ หรอตอบสนองตอความตองการของผเรยนและตลาดแรงงานไดตำ การศกษา ในระดบอนๆ ทสงขนกยากทจะมคณภาพได ดงนน ขอบเขตงานวจยเรองหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยนจงเนนท การศกษาระดบการศกษาขนพนฐานเปนสำคญ

ขอจำกดของงานวจย

เอกสารงานวจยทเกยวของกบเรองหนสวนการศกษาระหวาง ภาครฐกบเอกชนมจำนวนมากแตดวยขอจำกดของระยะเวลาจงทำใหผวจยตองกำหนดกรอบของการศกษาวจยเอกสารเพอใหครอบคลมและไดประเดนสำคญอยางครบถวนในเวลาทจำกด แตกไมอาจยนยนไดวาจะสมบรณ 100 เปอรเซนต หรออาจมประเดนทไมคาดคดเพมขนมาอกไดในภายหลง

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

6

กรอบงานวจย

แผนภาพท 1 กรอบแนวคดการดำเนนงานวจย

ภาพรวมของงานวจย

งานวจยเรอง หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย (Public-Private Partnerships in Education in Thailand) แบงเนอหาออกเปน 4 บท ดงน บทท 1 ความสำคญและความเปนมา เปนการอธบายภาพรวมของงานวจย เรอง หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยโดยสงเขป ซงประกอบดวยความสำคญและความเปนมา วตถประสงค คำถามวจย วธการดำเนนการวจย ขอบเขตและขอจำกด และกรอบ งานวจย

วจยเอกสาร

สมภาษณ

แนวคด

ตวอยาง

รปแบบของตางประเทศ

ประสบการณของประเทศไทย

กรอบการสมภาษณ

รปแบบของประเทศไทย

แนวทางการสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐ

กบเอกชนในประเทศไทย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

7

บทท 2 รจก “หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน” ประกอบดวยขอมลทไดจากการวจยเอกสารและงานวจยทเกยวของของตางประเทศและประเทศไทย ไดแก ความหมาย มตหนสวน รปแบบ และตวอยางของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน ขอมลดงกลาวจะสามารถนำไปสการพฒนากรอบการสมภาษณผทรงคณวฒตอไป บทท 3 มคณภาพ เทาเทยมและทวถง (Inclusive Education) ในบทนจะกลาวถงบรบทของประเทศไทย ประสบการณ ตลอดจน บทวเคราะหรปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย บทท 4 การสงเสรมความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน เปนการสงเคราะหแนวทางการสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยจากขอมลทผานการเกบรวบรวมจากการวจยเอกสารและการสมภาษณผทรงคณวฒ เพอเปนขอมลใน การสนบสนนนโยบายการศกษาตอไป

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

8

การจะเขาใจเรอง “หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน” ตองรจก “หนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน” หรอ Public-Private Partnership (PPP) กอน เนองจากหนสวนการศกษานนเปนเพยงหนงมตของความเปนหนสวนทภาครฐกบเอกชน ซงภาครฐและเอกชนสามารถลงทนรวมกนเพอจะวางแผนการพฒนา ตลอดจนรวมรบผดชอบในมต ดงกลาวดวย แนวคดเรองหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน (Public-Private Partnership: PPP) นน เรมตนประมาณป พ.ศ. 2533 (1990) โดยเชอวาหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชนจะเปนเครองมอสำคญใน การดำเนนนโยบายภาครฐ เพราะไมเพยงจะเปนตนทนและเครองมอทมประสทธภาพตอการนำนโยบายไปสการปฏบตแลว หนสวนยงไดรบ ประโยชนตามทตนเองตองการดวย (Osborne, 2000)

- 2 - รจก “หนสวนการศกษาระหวางภาครฐ

กบเอกชน”

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

9

ความหมายของหนสวนการศกษา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนเปนเพยงมตหนงของ “หนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน” เทานน และยงไมมการใหความหมายทเฉพาะเจาะจงเฉพาะมตดานการศกษา ซงองคการนานาชาตใหความหมาย ของหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชนในภาพรวมไว ดงน ตารางท 1 ความหมายของหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน

องคการเพอ ความรวมมอทางเศรษฐกจและพฒนา (Organisation Economic Co-operation and Development: OECD) (2008: 12)

เปนขอตกลงระหวางรฐบาลกบเอกชนผรวมลงทนหนงรายหรอมากกวาในการทจะใหเอกชนนนๆ สงมอบบรการในลกษณะ ตางตอบแทนใหแกรฐบาล โดยเอกชนจะไดรบผลกำไรจากการใหบรการและรฐบาลจะไดบรรลเปาประสงคของการสงมอบบรการทไดตงไว

A public-private partnership as: an agreement between the government and one or more private partners (which may include the operators and the financers) according to which the private partners deliver the service in such a manner that the service delivery objectives of the government are aligned with the profit objectives of the private partners and where the effectiveness of the alignment depends on a sufficient transfer of risk to the private partners.

ความหมายของหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

10

กองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund: IMF) (2006:1; 2004:4) สำนกงานแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organisation: ILO) (2008:1) ธนาคารลงทนยโรป (European Investment Bank: EIB) (2004:2)

การตกลงใหภาคเอกชนเปนผจดหาสนทรพยและสงมอบบรการดานโครงสราง พนฐาน (Infrastructure) ซงแตเดมรฐบาลเคยเปน ผกระทำนอกเหนอจากการทใหเอกชนเปนผดำเนนการและจดหาเงนทน หนสวนระหวางภาครฐกบเอกชนเปนการอาสาสมครและรวมมอความสมพนธระหวางหลายหนวยงาน ทงในภาครฐและภาคเอกชน ทตกลงทำงานรวมกนเพอใหบรรลเปาหมายหรองานทเฉพาะเจาะจง ความสมพนธทกอตวขนระหวางภาครฐและภาคเอกชนทมกมวตถประสงคเพอนำทรพยากรและ/หรอความเชยวชาญจากภาคเอกชน เขามาเพอใชในการจดหาและสงมอบสนทรพยและบรการภาคสาธารณะ

PPPs refer to arrangements where the private sector supplies infrastructure assets and services that traditionally have been provided by the government PPPs are voluntary and collaborative relationships among various actors in both public (State) and private (non-State) sectors, in which all participants agree to work together to achieve a common goal or undertake specific tasks. PPPs are relationships formed between the private sector and public bodies often with the aim of introducing private sector resources and/or expertise in order to help provide and deliver public sector assets and services.

ความหมายของหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน

ตารางท 1 (ตอ)

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

11

องคกรเพอ การพฒนาระหวางประเทศของสหรฐฯ (United States Agency for International Development: USAID)

เปนรปแบบของการพฒนาความรวมมอของหนวยงานระหวางภาคเอกชนและรฐบาลในดานความเชยวชาญและทรพยากรเพอบรรลเปาหมายการพฒนา

A model of development cooperation in which actors from the private sector (private corporations, corporate foundations, groups or associations of businesses) and the public sector (Ministry of Education and schools) bring together expertise and resources to achieve development goals.

ความหมายของหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน

ตารางท 1 (ตอ)

จะเหนไดวา ความหมายของหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชนจะอยบนฐานของ “การเตมเตมชองวางระหวางการจดซอจดจางในโครงการของรฐแบบดงเดมกบกจการของภาคเอกชน” (Grimsey and Lewis, 2005 อางถงใน OECD, 2008: 9) ในสวนน OECD (2008) ไดชประเดนความแตกตางของการจดซอจดจางแบบดงเดมกบการเปนหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชนทการถายเทความเสยง ดงแผนภาพท 2

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

12

แผนภาพท 2 ระดบความเสยงของความรวมมอระหวางภาครฐกบเอกชน

โดยสรป หนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน (Public-Private Partnerships: PPP) จงมความหมายถง การทภาคเอกชนเขามา มสวนรวมกบภาครฐในการจดสรร ปรบปรงและพฒนา บรหารจดการ สาธารณปโภคและสาธารณปการขนพนฐานและบรการทเกยวของอนๆ ใหแกประชาชนภายใตกรอบความเสยงและระยะเวลาทกำหนด

ความเสยงของภาคเอกชน

ความเสยงของรฐบาล

100%

0%

ระบบภาครฐ จดซอจดจาง

แบบดงเดม

ระดบ

ความเสยง

สมปทานหนสวน เอกชน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

13

มตความเปนหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน

เพอการบรรลเปาหมายของการศกษาเพอปวงชน (Education for All: EFA) และเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals: MDGs) องคการระหวางประเทศ อาท องคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO), ธนาคารโลก (World Bank), โครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development Programme: UNDP) และกองทนเพอเดกแหงสหประชาชาต (United Nations Children’s Fund: UNICEF) แมจะเปนองคการการกศลและไมใชภาครฐ แตเปาหมายคอตองการสงเสรมความเปนหนสวนใหภาคสวนทมกำลงการขบเคลอนสงเขามามสวนรวมใน การพฒนามตตางๆ โดยเฉพาะ 5 มตหลกในหนาทความรบผดชอบของ UNESCO คอ การศกษา, วทยาศาสตร , สงคมและมนษยศาสตร , วฒนธรรม และการสอสารและขอมล (UNESCO, 2006) ในทนจะขอ ยกตวอยางโครงการทภาคเอกชนเขามารวมลงทนดานการศกษารวมกบองคการระหวางประเทศ ดงน บรษทยกษใหญดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร อาท Hewlett-Packard, Microsoft และ Intel Corporation เปนบรษทผนำในการผลตและพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารททนสมย ความเชยวชาญดานเทคโนโลยถอไดวาเปนความไดเปรยบทำใหบรษท เลงเหนถงประโยชนทจะสามารถนำอปกรณทนสมยตลอดจนความรดานเทคโนโลยทนสมยนมาใชประโยชนดานการศกษา จากการเหนประโยชนทจะเกดขนตอการศกษา บรษทจงไดมการลงนามความรวมมอกบ UNESCO เพอยกระดบการขยายโอกาสทางการศกษาและพฒนาคณภาพการศกษา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

14

โครงการลดภาวะสมองไหลของยโรปตะวนออกเฉยงใต รวมกบบรษท Hewlett-Packard ในชวงทศวรรษท 90 หลายประเทศในแถบยโรปตะวนออกเฉยงใต ประสบปญหาอยางหนกจากภาวะสมองไหลของหลายวชาชพ ทำใหประมาณ 2 ใน 3 ของบคลากรทางการศกษาและวจยออกจากมหาวทยาลย หรอสถาบนทตนเองปฏบตหนาทอย บรษท Hewlett-Packard รวมกบ UNESCO จงไดรเรมโครงการลดภาวะสมองไหลขน โดยการนำเทคโนโลยคอมพวเตอรมาเปนเครองมอในการสรางเครอขายความรวมมอระหวาง นกวจยเพอใหนกวจยสามารถปฏบตงานอยทเดมได โดยไมตองยายถนฐาน ซงจะเปนการสงเสรมการสรางทรพยากรมนษยและความมนคงของ ภมภาคได

โครงการ Bridging the Digital Devine รวมมอกบบรษท Microsoft บรษท Microsoft ลงนามความรวมมอกบ UNESCO เปนระยะเวลา 5 ปตงแตป 2004 ในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT) เพอยกระดบการพฒนาการศกษา สงคมและเศรษฐกจใน 8 ขอบเขต ไดแก การศกษาและการเรยนร การเขาถงขอมลและการพฒนาของชมชน การปกปองความหลากหลายทางวฒนธรรมและภาษา การสรางขดความสามารถและการเขาถงเทคโนโลย การแลกเปลยนและสงเสรมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนา พฒนาฐานขอมล ชมชนออนไลนผานการมสวนรวมของชมชนและแชรยทธศาสตรและความเชยวชาญ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

15

โครงการการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในหองเรยน (ICT in Classrooms) รวมมอกบบรษท Intel Corporation บรษท Intel และ UNESCO ไดมการลงนามความรวมมอรวมกนในการผลตหลกสตรความรและทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสารเพอเพมศกยภาพครและการนำ ICT ไปใชในหองเรยน เพอการเตรยมตวนกเรยนใหพรอมตอความตองการในอนาคต นอกจากบรษทผ เชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสาร ยงมหนวยงานอนๆ อกมากทเหนความสำคญของการศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย เพอใหการศกษาเปนอาวธสำคญสำหรบเดกและเยาวชน คนกลมเสยงหรอผดอยโอกาส ไดมความรและความสามารถในการดำรงชวตและพฒนาคณภาพชวตใหดขนได ซงหนวยงานตางๆ เหลานสวนใหญมาใหรปแบบของมลนธผไมหวงกำไรและบรษททลงทนรวมกนกบบรษทอนๆ และ UNESCO (Multi-stakeholders)

โครงการความรวมมอระหวางโรตารอนเตอรเนชนแนล บรษทโคคา-โคลา และหอการคา French-Malagasy โครงการความรวมมอแบบ multi-stakeholders ระหวางโรตารอนเตอรเนชนแนล บรษทโคคา-โคลาและหอการคา French-Malagasy เปนโครงการสงเสรมการศกษาขนพนฐานของเดกในประเทศมาดากสการ มเปาหมายเพอใหการศกษาแบบเรงดวนและเขมขนเปนเวลา 10 เดอน โดยมกลมเปาหมายคอเดกทออกจากโรงเรยนกอนเวลา (drop-out) เพอใหพวกเขาไดรบโอกาสทจะไดรบการศกษาอกครง (second chance) โดยเทคนคการเรยนการสอนของโครงการดงกลาวจะใชเทคนควธการเรยนรผานการเลาเรอง (Story-based Learning) เปนหลก

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

16

ผลการดำเนนงานของโครงการเปนไปอยางนาพอใจ หลงจากดำเนนการไป 48 วน รอยละ 75 ของเดกทเขารวมในโครงการเรมม การคนเคยกบการอาน เขยนและคำนวณเพมมากขน และเดกเลกสามารถเขาเรยนในระบบไดกอนครบเวลาโครงการ ตลอดโครงการมเดกทงหมด 44,500 คนทไดรบประโยชนจากโครงการความรวมมอน

โครงการความรวมมอสภยเอดสในประเทศจน รวมมอกบหอการคาแหงสหรฐอเมรกาในประเทศจนและมลนธ Hoglund ดวยการสนบสนนทางการเงนของหอการคาแหงสหรฐอเมรกาในประเทศจนและมลนธ Hoglund ในป 2004 UNESCO ไดจดตงสองโครงการเพอพฒนาชมชนทเดกไดรบผลกระทบจากโรค HIV/AIDS ในประเทศจน คอ 1) การจดการศกษาและการสนบสนนดานจตใจใหแก เดกกำพราและเดกทไดรบผลกระทบจาก HIV/AIDS ใน 2 ชมชนชนบท และ 2) พฒนาชมชนใหเขมแขงผานการมสวนรวมของชมชน ตงแต การวางแผน การฝกอบรมผปกครองและคร การอนามย การชวยเหลอดานงบประมาณการศกษา ตลอดจนการรณรงคตอสการแบงแยกผปวยโรคเอดสออกจากสงคม (against AIDS-related stigma and discrimination)

โครงการโรงเรยนมตรภาพ (Friendly Schools) ในประเทศอยปต รวมมอกบมลนธ Hans Christian Andersen abc จากฐานความคดทวา “เดกยากจนคอเดกกลมแรกทตองออกจากโรงเรยนและยงเปนกลมแรกทตองเขาสตลาดแรงงานทงๆ ทอายยงไมถงเกณฑและอาจกลายเปนเดกขางถนนหรอเหยอของการคามนษยในทสด” จากสถตพบวา ประเทศอยปตมเดกอายระหวาง 8 – 15 ป ถง 1.6 ลานคนทตองออกจากโรงเรยนกลางคน จากความรวมลงทนหลกของมลนธ Hans

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

17

Christian Andersen abc และการสนบสนนโครงการจากกระทรวงศกษาธการของประเทศอยปตและ The World Food Programme (WFP) ณ กรงไคโร เดกในกลมเปาหมายนจะไดรบการศกษาทออกแบบมาพเศษทตอบสนองตอความตองการ เชน การเรยนแบบคละชนเรยน เนองจากเดกเหลานจะมอายและเคยไดรบความรในระดบชนทตางกน การคละชนเรยนจะชวยใหเกดการกระตนในการเรยนรไดดและเดกจะรจกรบผดชอบ เออเฟอและดแลซงกนและกน ปจจยกระตนการเขาเรยนของเดกกลมนคอ เดกทกคนทเขาชนเรยนจะไดรบประทานอาหารกลางวนและเสอผาสะอาดฟร ในป 2005 มการจดตงโรงเรยนมตรภาพนไปแลวถง 22 แหงในอยปตและโรงเรยน10 ใน 22 แหงนนไดรบการสนบสนน งบประมาณจากมลนธ และกจกรรมทคลายกนนกำลงขยายไปสอกหลายประเทศในแอฟรกา เชน จอรแดน ซดาน จากความหมายของหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชนขางตนทวา หนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน (Public-Private Partnerships) หมายถง การทภาคเอกชนเขามามสวนรวมกบภาครฐในการจดสรร ปรบปรงและพฒนา บรหารจดการ สาธารณปโภคและสาธารณปการขนพนฐานและบรการทเกยวของอนๆ ใหแกประชาชนภายใตกรอบความเสยงและระยะเวลาทกำหนด และประกอบกบรายละเอยดของมตดานการศกษา จงอาจสรปไดวา หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน มความหมายคอ การทภาคเอกชนเขามารวมลงทนกบภาครฐในมตดานการศกษา เพอการจดสรร ปรบปรงและพฒนา บรหารจดการการศกษา ภายใตกรอบความเสยงและระยะเวลาทกำหนด

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

18

รปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนใน ตางประเทศ

โครงการหนสวนการศกษาระหวาง UNESCO กบบรษทเอกชนและมลนธตางๆ ขางตนนน ทำใหเหนวาความเปนหนสวนการศกษานนสามารถมไดหลากหลาย ไมวาจะเปนความหลากหลายของผเปนหนสวน หรอความหลากหลายของเปาหมายและวตถประสงคของการรวมเปน หนสวน องคการระหวางประเทศ อาท ธนาคารโลก (World Bank), บรรษทการเงนระหวางประเทศ (International Finance Corporation: IFC) และ เงนลงทนเพอการศกษาซเอฟบท (CfBT Education Trust) ไดม การศกษารวบรวมและจำแนกรปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน ไดดงน EdInvest: The Information Portal for Global Developments in Private Education ไดเสนอขอบเขตความเปน หนสวนการศกษาระหวางภาครฐ, ภาคเอกชนและภาคประชาสงคมทมความเปนไปได 4 รปแบบ (Latham, 2009) ไดแก 1) การลงทนในการพฒนาสงแวดลอมของโรงเรยน ทงในการออกแบบและสรางสาธารณปโภค เชน อาคารเรยน สภาพภมทศน สนามเดกเลนและระบบโครงขายเทคโนโลยสารสนเทศภายในโรงเรยน เปนตน เพอสงเสรมและสนบสนนกระบวนการเรยนรของนกเรยน 2) การรวมลงทนดานนวตกรรมการศกษา ภาคเอกชนมบทบาทสำคญในการพฒนานวตกรรมและสอการเรยนการสอนใหมๆ ตลอดจนการนำเทคโนโลยการสอสารใหมๆ มาพฒนาการเรยนการสอนและสงเสรมกระบวนการเรยนร

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

19

3) การรวมลงทนดานการจดการศกษาทตอบสนองตอความตองการทางเศรษฐกจ ในสวนนภาคเอกชนและภาคสงคมมศกยภาพ ทแขงแกรง โดยเฉพาะภาคเอกชนทจะเปนผกำหนดไดวาการศกษาและการอบรมทกษะการทำงานนนควรเปนไปในทศทางใดเพอจะสนองตอความตองการของภาคธรกจ อกทงเครอขายทางธรกจและสงคมของทงสองภาคสวนยงชวยเตมเตมใหกบภาครฐไดอยางด 4) การรวมลงทนเพอลดความเหลอมลำทางการศกษาสำหรบ ผดอยโอกาส หลายครงทปญหาทางเศรษฐกจและสงคม สขภาพ และภมศาสตร เปนอปสรรคตอโอกาสในการเขาถงการศกษา ภาครฐทรบผดชอบ ดานการศกษาฝายเดยวไมสามารถทจะแกไขปญหาและลดความเหลอมลำของอปสรรคเหลานได ความรวมมอของทกภาคสวนจงสำคญมากทจะ สงเสรมใหทกคนไดรบการศกษาอยางทวถง ตวอยางเชน หมบานสามขา หมบานทอยไกลปนเทยงในหบเขาในจงหวดลำปาง ไดรบความชวยเหลอจากศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (เนคเทค) และภาคเอกชนรวมมอกนนำเทคโนโลยสารสนเทศและสอสารตลอดจนถายทอดความรในการบรหารจดการ การใชงานพนฐานและการใชงานโปรแกรมทางการศกษาและการซอมบำรง เพอใหชมชนไดใชเทคโนโลยและความรเหลานในการสรางชมชนเขมแขง แกปญหาชมชน และสงเสรมการเรยนร

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

20

บรรษทการเงนระหวางประเทศ (International Finance Corporation: IFC) จดรปแบบหนสวนการศกษาแบบพนธะสญญา ออกเปน 4 รปแบบ บนฐานของการมสวนรวมของภาคเอกชนและเนนทมการถายทอดความร การบรหารจดการ และการจดหาเงนทน ดงน 1) การทภาคเอกชนดำเนนการโรงเรยนรฐบาล (Private operation of Public schools) ตวอยางทเหนไดชดเจนคอ โรงเรยนพนธะสญญา (Charter schools) ในสหรฐอเมรกา 2) ภาคเอกชนใหการสนบสนนดานปจจยนำเขาของกระบวนการการศกษา (Private sector supply of inputs into education process) ปจจยนำเขา หมายความรวมถงปจจยทงหมด ทงเงนทน กำลงคน กำลงสมอง อปกรณตางๆ 3) คปองการศกษาและทนการศกษา (Education vouchers and scholarships) 4) การใหเอกชนเปนผจดการศกษา: โรงเรยนเอกชน (Delivery of education by private providers)

LaRocque (2008) ไดจำแนกรปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนไว 7 รปแบบ ดงน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

21

ตารางท 2 การจำแนกรปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบ เอกชนโดย LaRocque รปแบบ

1) Private Sector Philanthropic Initiative 2) Private Management of Public Schools 3) Government Purchase of Educational Services from Private Schools

ความหมาย

องคกรการกศลเอกชน ใหความชวยเหลอภาค การศกษาทงในรปแบบของตวเงนและความชวยเหลอดานอนๆ (In-cash and In-kind) ภาคเอกชนทำสญญาจาง กบโรงเรยนของรฐเพอดำเนนงานแลวแตตกลง โดยความเปนเจาของและ งบประมาณทใชสำหรบ การดำเนนงานของโรงเรยนยงเปนของภาครฐ รฐบาลสนบสนนการเงนใหนกเรยนสามารถเขารบ การศกษาทโรงเรยน เอกชนได

ตวอยาง

- Academies Programme (UK) - Philanthropic Venture Fund (USA) - Charter Schools (USA) - Contract Schools (USA) - Fe y Alegria (South America/ Spain) - Foundation-Assisted Schools Programme (Punjab, Pakistan)

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

22

ตารางท 2 (ตอ)

ความหมาย

ภาคเอกชนจะเขามารบภาระ ปญหาตางๆ ของโรงเรยนรฐบาล เชน ดานคณภาพ การเขาถง โครงสรางพนฐาน และการมสวนรวมของชมชน ไปดแล โดยจะได ผลประโยชนดานภาษเปนการแลกเปลยน นกเรยนสามารถเลอก เขาเรยนทโรงเรยนใดกไดทงโรงเรยนรฐบาลและเอกชน โดยใชคปองทไดรบจากรฐบาลมาจายคาเรยน ในบางโปรแกรมอาจม การเกบเงนพเศษเพมจากนกเรยนไดแลวแตขอตกลง โครงการสรางขด ความสามารถนจะรวมถง การสนบสนนดานหลกสตรและระเบยบวธการสอน การจดการและบรหาร การอบรม สอการเรยน การสอน และเครอขายพนธมตรในวชาชพ

ตวอยาง

- Sindh Education Foundation - Milwaukee Parental Choice Programme (USA) - Education Voucher Scheme (Punjab, Pakistan) - Continuous Professional Development Programme (Punjab, Pakistan) - Teaching in Clusters by Subject Specialists (Punjab, Pakistan)

รปแบบ

4) Adopt-a- School Programmes 5) Vouchers and Voucher-like Programmes 6) Capacity Building Initiatives

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

23

ตารางท 2 (ตอ)

ความหมาย

การจบมอระหวางภาครฐและเอกชนในการกอสรางโครงการระยะยาว เชน โรงเรยน ศนยการเรยนร การปรบปรงสภาพแวดลอมเพอสงเสรมการเรยนร เปนตน โดยเอกชนจะเปนผรบความเสยงและ ผลประโยชนตามแตตกลงกนแตสดทายแลวสงกอสรางนนๆ จะเปนของภาครฐ

ตวอยาง

- Private Finance Initiative (UK) - P3 New Schools Project (Alberta, Canada) - New School’s Private Finance Project (Australia)

รปแบบ

7) School Infrastructure Partnerships

Patrinos (2009) จำแนกรปแบบหนสวนการศกษาเปน 7 รปแบบ ดงน 1) การบรการจดการ การจดการโรงเรยนทไมเขมแขงเปน ขอจำกดในการพฒนาการดำเนนการของโรงเรยนรฐบาล ในการแกไขปญหาดงกลาว รฐบาลไดนำองคกรเอกชนมาใหบรการโรงเรยนรฐบาล การจดการโดยเอกชนอาจดำเนนการในลกษณะโรงเรยนเดยวหรอโรงเรยนทงหมดในทองถน โดยมความรบผดชอบแตกตางกนออกไปใน 4 ลกษณะ ไดแก การจดการดานการเงน การจดการบคลากร การวางแผนระยะยาว และการสรางผนำ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

24

2) การบรหารสนบสนน กจกรรมทไมเกยวของกบการสอน เชน การบรณะซอมแซมพาหนะนกเรยน และอาหารสำหรบนกเรยนมราคาแพงในโรงเรยนของรฐ ผกำหนดนโยบายในประเทศตางๆ ไดวาจางเอกชนใหเขามาดำเนนการในการใหบรการดงกลาว เพอใหบคลากรมเวลาในการเรยนการสอนมากขน 3) การใหบรการดานอาชพ การวาจางใหบรการ เชน การอบรมคร การจดหาตำราเรยน การจดหลกสตร และการใหการรบรองคณภาพโรงเรยน ขอดของการดำเนนการดงกลาว เปนการดงใหผชำนาญการของภาคเอกชนใหเขามามสวนรวมในการจดการศกษา โดยมกมกระบวนการ วาจางทเขมขน เนองจากมกมผสนใจเขารบการวาจางเปนจำนวนมาก 4) การใหบรการการศกษา นอกเหนอจากการใหโอกาสบรษทเอกชนเขาจดการในโรงเรยนของรฐ บางรฐบาลไดชำระคาใชจายใหแกนกเรยนไดลงทะเบยนเรยนในโรงเรยนเอกชน ใหรฐสามารถขยายผล การศกษาไดโดยไมตองใชจายเงนในการสรางอาคารหรอจดหาโรงเรยน แหงใหม การดำเนนการลกษณะน ไดแก การสนบสนนคปองการศกษา การใหทน หรอ การสนบสนนคาใชจายใหแกนกเรยนเพอใหนกเรยนกลมเปาหมายไดรบประโยชนดงกลาว 5) การจดหาสงอำนวยความสะดวก รฐบาลพยายามทจะ ขบเคลอนการลงทนภาคเอกชนในการลงทนภาคตางๆ รวมทงการจด การศกษา การดำเนนการดงกลาวหมายรวมถงการจดหาสงอำนวยความสะดวกใหแกโรงเรยน การกอสรางอาคาร ซงทำใหรฐบาลสามารถจาย งบลงทนเปนงวด ตามลกษณะการวาจางเงอนไขสญญาแทนการใชจายแตเพยงครงเดยว

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

25

6) การจดหาสงอำนวยความสะดวกและการใหบรการการศกษา บางรฐบาลวาจางบรษทเอกชนไมเฉพาะเพยงสงกอสรางแตหากหมาย รวมถง การใหบรการจดการศกษาและบรการทเกยวของ 7) การใหบรการดานการดำเนนงาน ในบางประเทศ หนวยงานของเอกชนจะเซนสญญากบหนวยงานของรฐเพอเขามาทำงานในโรงเรยนรฐบาล ทำใหโรงเรยนรฐบาลทำงานเปนเอกเทศและตอบสนองความสนใจของผปกครองนกเรยนไดอยางเตมท ตารางท 3 การวเคราะหรปแบบหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบ เอกชน

EdInvest IFC LaRocque Patrinos

1. โครงสรางพนฐาน √√ √ √√ √√

2. เอกชนเปนผดำเนนการ - √ √ √√√ โรงเรยนของรฐ

3. การเพมขดสมรรถนะ √√ √ √ √

4. คปองและเงนอดหนน - √ √√√ √

โดยสรป หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนสามารถจำแนกไดเปน 4 รปแบบหลก ดงน 1) โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) รปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนทเกยวของกบโครงสรางพนฐานทพบไดบอยในสวนการศกษาคอ สราง-ดำเนนการ-โอน (Build-Operate-Transfer: BOT) เอกชนจะไดรบสมปทานในดานเงนลงทน กอสรางและ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

26

ดำเนนการและภาครฐจะเปนผเชาสงกอสรางนนตามระยะเวลาทกำหนด เมอครบกำหนดเวลาสงกอสรางนนๆ จะโอนมาเปนของรฐบาล 2) เอกชนเปนผดำเนนการโรงเรยนของรฐ (Private operation of public schools) เอกชนจะเขามาเปนผบรหารจดการโรงเรยนของรฐ พฒนาเชงวชาชพ เชน การพฒนาหลกสตร การพฒนาการเรยนการสอน การประเมนผลสมฤทธนกเรยน การประเมนโรงเรยน ตลอดจนการสนบสนนหนงสอเรยนหรออปกรณสำหรบการเรยนรอนๆ ตามระยะเวลาและเปาประสงคของสญญาทกำหนด โดยไดรบคาจาง (management fee) หรอผลประโยชนดานภาษเปนการตอบแทน รปแบบหนสวนการศกษา แบบนโรงเรยนยงคงเปนของรฐและไดรบการจดสรรงบประมาณจาก ภาครฐ 3) การเพมขดสมรรถนะ (Capacity Building) ผบรหาร ครและบคลากรทางการศกษามความสำคญมากตอการศกษาและการเรยนรของเดก การจะพฒนาการศกษา พฒนาการจดการและบรหารโรงเรยน กระบวนการเรยนการสอน หลกสตร และการประเมน ไดอยางมประสทธภาพและกอใหเกดคณภาพอยางทตองการนน บคลากรเปนหวใจสำคญทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงและเพมสมรรถนะของคณภาพระบบการศกษาได ดงนนเอกชนผมความเชยวชาญในดานตางๆ สามารถเขามารวมลงทนในการพฒนาประเดนตางๆ ทกลาวมาได ดงตวอยางของประเทศปากสถานทจะกลาวตอไป 4) คปองและเงนอดหนน (Vouchers and subsidies) รฐบาลจดสรรคปองใหกบนกเรยนเพอใหนกเรยนมโอกาสในการเลอกเขาเรยนในโรงเรยนเอกชน หรอ การทรฐบาลจดสรรเงนอดหนนใหกบโรงเรยนเอกชน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

27

ตวอยางหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในตางประเทศ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนนนสามารถทำไดหลากหลายรปแบบ หลากหลายโครงการขนอยกบความตองการ ปญหาและความเหมาะสมของแตละประเทศ ในสวนนจะนำเสนอบางตวอยางของโครงการหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนของแตละประเทศ (สหรฐอเมรกา สหราชอาณาจกร และปากสถาน) ในรายละเอยด

สหรฐอเมรกา ในป 2006 สหรฐอเมรกามองคกรการกศลเอกชนและชมชนกวา 70,000 แหงซงไดทำการบรจาคเงน 41 พนลานเหรยญดอลลารสหรฐเพอใชในการพฒนาทงหมด 4 ดาน ไดแก การศกษา (รอยละ 22.5) การสาธารณสข (รอยละ 23) การบรการ (รอยละ 13.8) และศลปะและวฒนธรรม (รอยละ 12.2) โครงการสนบสนนโรงเรยนดานการเงน (New Schools Venture Fund: NVF) เปนบรรษทการกศลทตงขนในป 1998 เพอสนบสนนการศกษาของผประกอบการและสรางเครอขาย การทำงานของระบบทกวางขน ในการลงทน 2 ครงแรก NVF ลงทน มากกวา 70 ลานเหรยญดอลลารสหรฐใน 30 การรวมทนทางการศกษา กบสถานประกอบการ และในการลงทนครงท 3 จะเนนเปนพลงใน การสนบสนนการเตบโตและคณภาพของ Charter schools โดยเงนทนสำหรบการสนบสนน NVF นนมาจากเงนบรจาคของมลนธ Bill and Melinda Gates และมลนธ Broad Education นอกจากความรวมมอจากองคกการกศลแลว ยงมรปแบบ Private management of public schools ทภาคเอกชนเขามาดำเนนการ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

28

จดการโรงเรยนของภาครฐ โดยทความเปนเจาของและเงนลงทนเปน ของภาครฐ ซงรปแบบนสามารถแบงออกเปน Contract schools และ Charter Schools ในป 2005/06 สหรฐอเมรกามโรงเรยนรฐบาล 521 โรงทจดการโดยบรษทเอกชนใน 29 รฐ คดเปนรอยละ 84 ทมเอกชนเขามาจดการ Charter schools และนอกจากนในรฐฟลาเดเฟย ภาครฐไดทำการรบชวงในจดการโรงเรยนของเมอง (City’s schools) ทมคณภาพ ตำกวา 70 โรงโดยเปลยนระบบการจดการโดยใหเอกชนเขามาจดการแทน (Contract Schools) อกทงในป 2007/08 มโรงเรยน charter schools มากกวา 4,100 โรงเรยน ใหการศกษากบนกเรยนกวา 1.2 ลานคนในสหรฐอเมรกา คปองการศกษา (Voucher system) เปนอกรปแบบของความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนดานการศกษา ทเมองมลวอคก (Milwaukee) สหรฐอเมรกา มโครงการ Milwaukee Parental Choice Programme (MCPC) ทสนบสนนใหผปกครองสามารถสงบตรหลานเขาโรงเรยนเอกชนไดผานระบบคปองการศกษา ในป 2005/06 มโรงเรยนเอกชนเขารวมโครงการถง 121 โรง และมการใชคปองการศกษา 15,000 คปอง และเพมขนเปน 22,500 คปองในป 2006/2007

สหราชอาณาจกร สหราชอาณาจกรมโครงการความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนดานการศกษาทหลากหลาย ทงในรปแบบขององคกรการกศลเอกชน (Private Sector Philanthropic Initiative) และการรวมลงทนดานโครงสรางพนฐาน (School Infrastructure Partnerships) ใน รปแบบองคกรการกศลนน บรษทในประเทศองกฤษมสวนรวมสำคญใน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

29

โครงการอคาเดม (UK’s Academies) โดยอคาเดมหรอสถานศกษาจะไดรบการสนบสนนจากภาคธรกจเอกชน หรอกลมอาสาสมครผานการเปน หนสวนกบรฐบาลกลางและหนสวนดานการศกษาของทองถนในรปของ เงนสนบสนนและความชวยเหลอในทกๆ ดาน (in-cash and in-kind) เพอจดการศกษาทมคณภาพและมาตรฐานสงใหกบนกเรยนทกคนโดย ไมเสยคาใชจาย อคาเดมแรกเปดในป 2002 และปจจบนขยายเพมขนเปน 47 อคาเดม การรวมลงทนดานโครงสรางพนฐานของสหราชอาณาจกรมโครงการ Private Finance Initiatives (PFIs) ซงจะครอบคลมถงการลงทนในการกอสรางเกอบทกดานทเปนโครงสรางพนฐานของประเทศ เชน โรงเรยน โรงพยาบาล ทอยอาศย ซงภาคเอกชนจะเปนผรบภาระแลวแตตกลง ซงสวนใหญแลวจะเปนในรปแบบออกแบบ-กอสราง-งบประมาณ-ดำเนนการ (Design-Build-Finance-Operate: DBFO) ภายใตสญญา 30 ป เพอครบกำหนดสถานทนนๆ กจะกลบมาเปนของรฐ ในป 2007 กระทรวงเพอเดก โรงเรยนและครอบครว (Department for Children, Schools and Family (DCSF) ทำสญญารวมกบ PFI ถง 115 โครงการ เปนเงนประมาณ 4.8 พนลานปอนด

ปากสถาน รฐปนจาบรวมกบธนาคารพฒนาเอเชย (Asian Development Bank: ADB) รวมกนพฒนาและดำเนนการผานมลนธ Punjab Education Foundation (PFI) เพอสงเสรมคณภาพการศกษาผานความรวมมอภาครฐและเอกชน การสรางแรงจงใจและการสนบสนนความพยายามของภาคเอกชนผานการใหความชวยเหลอทงในดานเทคนคและการเงน สรางสรรค

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

30

และพฒนาเครองมอใหมๆ เพอจะขยายโอกาสดานการศกษาในราคา ไมแพงใหกบคนยากจน ซงแบงออกเปน 4 โครงการหลก คอ Foundation- Assisted School Programme (FAS), Continuous Professional Development Programme (CPDP), Education Voucher Scheme (EVS) และ Leasing of Public School Building to Private Operator Foundation-Assisted Schools Programme (FAS) โครงการตามรปแบบ Government Purchase of Educational Services from Private Schools เปนการชวยเหลอคาใชจายรายหวของนกเรยนใหแกโรงเรยนเอกชน โรงเรยนเอกชนจะตองเปนโรงเรยนยากจนทมจำนวนนกเรยนหญงอยางนอยรอยละ 50 และจะตองมความพรอมดานสาธารณปโภค พนฐาน ซงหากเปนโรงเรยนระดบมธยมศกษาจำเปนทจะตองมหองสมดและหองทดลองวทยาศาสตร การดำเนนการอยางตอเนองทำใหผลงานของโรงเรยนในโครงการดขนและผานการรบประกนคณภาพ (Quality Assurance Test: QAT) ความรวมมอนไมเพยงทำใหผลการเรยนของนกเรยนดขน หากแตจะลดอตราการออกจากโรงเรยนกลางคนลงเปนศนย และเพมระดบ การทดสอบ QAT ดวย Continuous Professional Development Programme (CPDP) โครงการความรวมมอตามรปแบบ Capacity Building Initiatives เปนการยกระดบมาตรฐานการศกษาโดยผานการพฒนาคณภาพคร ทงดานทกษะการสอนและความรดานวชาการ ผานการอบรมแบบ Cluster-based training (CBT) การอบรมจะเปนหลกสตรเรงรด 6 วนโดย PEF จะเปนผจดสอบกอนและหลงเรยนเพอเปนการรบรองคณภาพของการอบรม

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

31

Education Voucher Scheme (EVS) มเปาหมายในการสงเสรมอสระในการเลอก (Freedom of choice) ประสทธภาพ (Efficiency) ความเทาเทยม (Equity) และการทำงานรวมการทางสงคม (Social cohesion) โดย PEF จะใหคปองการศกษาใหแกครอบครวทมเดกอาย 5-13 ป ซงคปองนจะสามารถนำไปจายคาเทอมของโรงเรยนเอกชนทเขารวมโครงการได Leasing of Public School Buildings to Private Operators เปนการใหเอกชนเชาพนทของโรงเรยนเพอใชในการประกอบธรกจ การศกษาหลงเวลาปกตทโรงเรยนทำการ โดยสงแลกเปลยนคอภาคเอกชนจะตองปรบปรงตกเรยน รบผดชอบคาใชจายสาธารณปโภคของทง 2 โรงเรยน จายคาใชจายในการดำเนนการของทง 2 โรงเรยนและแบงกำไรจากการดำเนนการรอย 10 ใหแกคณะกรรมการโรงเรยนเอกชน (Public school council)

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

32

การประเมนผลเปาหมายการศกษาเพอปวงชน (Education for All: EFA) และเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals: MDGs) ทำใหในการประชม World Education Forum 2015 ณ เมองอนชอน ประเทศเกาหล เมอเดอนเมษายน 2558 ไดมการหารอรวมกนเพอเสนอเปาหมายการศกษาหลงป 2558 (Post-2015) และจะมการรบรองขอเสนอรวมกนอกครงในการประชม The UN High-Level Summit ในเดอนกนยายน 2558 น โดยเปาหมายทจะเสนอเพอเปนวาระการศกษาสำหรบป 2015 - 2030 คอ “Ensure equitable and inclusive quality education and lifelong learning for all by 2030” จะเหนไดวา วาระการศกษายงคงอยกบเรองของโอกาสและคณภาพ หากแตสงทพฒนามากขนคอการคำนงถง “รายบคคล” (Individual) เพมมากขน กลาวคอ โอกาสการไดรบ การศกษาทมคณภาพนนตองเปนไปดวย “ความเทาเทยม” ไมใชเพยง “ทวถง” เทานน เนองจากผเรยนแตละคนมระดบความตองการและระดบการพฒนาทแตกตางกน การศกษาจงจำเปนตองจดใหตอบสนองตอความ

- 3 - มคณภาพ เทาเทยมและทวถง

(Inclusive Education)

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

33

ตองการของแตละบคคล นอกจากนวาระการศกษาดงกลาวยงเนนท การเรยนรตลอดชวต ทตองการทกษะทหลากหลาย เพอการดำรงชวตตอไป ในอนาคตทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว การจดการสภาพแวดลอมและเครองมอทเออตอการเรยนรตลอดชวตจงมความจำเปนและสำคญเปนอยางยง ในขณะทประเทศไทยกำลงอยในระหวางการปฏรปประเทศโดยการนำของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ประเดนดาน การศกษาเปนหนงความสำคญของวาระแหงการปฏรปประเทศไทย รายงาน ของคณะกรรมาธการปฏรปการศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย สภาปฏรปแหงชาต เรอง ยทธศาสตรการปฏรปการศกษาและพฒนามนษยของประเทศไทย กรอบการปฏรปการศกษาและพฒนามนษย ฉบบปรบปรง ไดนำเสนอกระบวนทศนใหมทางการศกษาไววา

“การปฏรปการศกษาและพฒนามนษยของประเทศ เปน การจดระบบการศกษาเพอสรางโอกาสทางการศกษาให “มคณภาพเทาเทยมและทวถง(InclusiveEducation)””

เปาหมายของการปฏรปการศกษาของประเทศไทยไดกำหนดไวคอนขางชดเจนและไปในทศทางเดยวกบแนวโนมการศกษาโลก อยางไรกตาม กอนการวางแผนปฏรปเพอใหเกดการเปลยนแปลงและพฒนาอยางแทจรงและยงยนจำเปนอยางยงทจะตองทำการศกษาวจยเพอพจารณาสภาวการณปจจบนของการศกษาไทยเสยกอน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

34

“การศกษาไรคณภาพ”“ขาดทศทางและความตอเนอง”“ครไรคณภาพเดกขาดทกษะ”

“เปนทโหลของอาเซยน”

วลข างตนคอสวนหน งของคำตอบเม อถามปอนคำคนหา “การศกษา” “ไทย” “คณภาพ” ใน Google การคนหาดงกลาวเปน snapshot ความคดเหนโดยทวไปวา มมมองตอการศกษาไทยของคน ในสงคมเปนอยางไร จากโครงการวจยยทธศาสตรการปฏรปการศกษา ขนพนฐานเพอสรางความรบผดชอบ โดย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ (ทดอารไอ) และสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ชวา “ปญหาของระบบการศกษาไทยไมไดเกดจากการขาดทรพยากรอกตอไป แตเปนปญหาการใชทรพยากรอยางไมมประสทธภาพกลาวคอใชทรพยากรมากแตผลสมฤทธตำ” (อภนนท สรรตนจตต, 2556) ซงหากพจารณาสถตการศกษาของประเทศไทยตงแตป 2550 – 2558 โดยสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ., 2558ข) พบวา รอยละของ งบประมาณรายจายดานการศกษาจะอยประมาณรอยละ 20 ตองบประมาณ ของประเทศคดเปนประมาณรอยละ 4 ตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ซงหากเทยบกบกลมประเทศอาเซยนในการจดอนดบความสามารถในการแขงขนนานาชาตของสถาบนระหวางประเทศเพอพฒนา การจดการ (International Institute for Management Development: IMD) ในป 2558 (2015) ประเทศไทยจดสรรงบประมาณดานการศกษามากเปนอนดบท 2 ของกลมประเทศอาเซยนเปนรองเพยงแคมาเลเซย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

35

เทานน แตผลดานประสทธภาพการศกษา ประเทศไทยกลบรงทายในทกตวชวด (IMD, 2015)

แลวเราจะสามารถแกปญหาการศกษาไทยให “มคณภาพ ทวถง และเทาเทยม” ไดอยางไร

จากขอมลขางตน จะเหนไดวาการทมเงนงบประมาณการศกษาจากภาครฐเพยงอยางเดยวไมสามารถทำใหการศกษาไทย “มคณภาพ ทวถง และเทาเทยม” ได รายงานของคณะกรรมาธการปฏรปการศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย สภาปฏรปแหงชาตฯ ไดสรปไวอยาง นาสนใจ ดงน

“ระบบการศกษาไทยเปนระบบการศกษาทใชทรพยากรมากแตผลลพธตำ การใชงบประมาณไมมประสทธภาพรวมถง การจดการเรยนรไมสอดคลองกบศตวรรษท 21 ผลลพธคอ เดกและเยาวชนทจบการศกษาแลวไมมทกษะการทำงาน ทกษะชวตและความสามารถในการแขงขนกบประเทศอน รวมถงมอกจำนวนมากทหลดออกไประหวางทางจากระบบการศกษา ทำใหขาดโอกาสในการดำเนนชวตทมคณภาพและเขาส วงจรอาชญากรรมในทสด”

ในขณะทประเทศไทยใหความสำคญกบการศกษามาโดยตลอด ดงทพระราชบญญตการศกษาไดกำหนดไววา “การจดการศกษาตองจดใหบคคลมสทธและโอกาสเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

36

สบสองปทรฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย” (พระราชบญญตการศกษา พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545) นนคอ การเพมทงในเชงปรมาณและคณภาพ แมวาการจด การศกษาจะเปนหนาทของภาครฐ แตดวยสงคมโลกทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวอนเนองมาจากปจจยหลก 3 ปจจย คอ 1) การเปลยนแปลงประชากร (Demographic shifts) เชน การเพมขนของประชากร (Population growth) ความเปนเมอง (Urbanisation) และโลกาภวฒน (Globalisation) 2) ความกาวหนาของเทคโนโลย (The advent of the ‘smart’ era) และ 3) การเปลยนแปลงของโครงสรางเศรษฐกจ (changes to the established economic structure) (Bhongsatiern, J., 2014) ทำใหการจดการศกษาใหทวถงและมคณภาพนนจำเปนตองอาศยความตงใจและแรงสนบสนนจากหลายฝายทเกยวของจงจะสามารถจด การศกษาใหบรรลเปาประสงคของพระราชบญญตการศกษาไดอยางรวดเรวและทนตอการเปลยนแปลงและความตองการของทกภาคสวนในสงคม ไมวาจะเปนเดก ผปกครอง ภาคธรกจ ชมชนและประเทศชาต เชนเดยวกบทธนาคารโลกใหหลกการของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนไววา เพอประโยชนของการขยายโอกาสทางการศกษาและ การพฒนาคณภาพดานการศกษานน ในประเทศทมรายไดนอย การจด การศกษาเพอตอบสนองความตองการของทกภาคสวนและทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลก ภาครฐเพยงหนวยงานเดยวไมสามารถทจะจดการไดอยางรวดเรวไดทนตอสงคมพลวตทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวอยางมคณภาพได ดงนนภาคเอกชนจงเปนกำลงสำคญในการสนบสนนการดำเนนงานของภาครฐเพอเปดโอกาสในการเขาถงการศกษา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

37

อยางทวถง ไมวาจะเปนการสนบสนนดานงบประมาณ ดานสงปลกสราง เครองมอและสอการเรยนร หรอแมกระทงการพฒนาหลกสตรการเรยนรและพฒนาทกษะใหตรงกบความตองการของทกภาคสวน สำหรบประเทศทมรายไดสง ความตองการดานการศกษาอาจมความแตกตางกนไป มความหลากหลายของรปแบบการศกษามากขน การรวมลงทนจากภาคเอกชนทมศกยภาพจะเปนตวการสำคญในการจดการศกษาทหลากหลายไดตามความตองการ (World Bank, 2014) เมอมองยอนไปประมาณ 15 ปทแลวและพจารณาเปาหมาย การพฒนาแหงสหสวรรษ (MDGs) ขององคการสหประชาชาต จะเหนไดวาองคการสหประชาชาตไดกำหนดการสงเสรมการเปนหนสวนเพอการพฒนาในประชาคมโลก (Goal 8: Develop a Global Partnership for Development) เปน 1 ใน 8 เปาหมายทประเทศสมาชกตกลงรวมกน ทจะพฒนาใหบรรลเปาหมายใหไดภายในป 2558 แมผลการประเมน เปาหมายดงกลาวจะยงไมบรรลผลโดยสมบรณ แตกเปนทนาสงเกตวา แนวความคด “หนสวน” เปนวาระสำคญระดบโลกในการรวมกนพฒนา ไปสความเจรญ ประเทศผพฒนาแลว หรอมขอไดเปรยบ หรอมความเชยวชาญสงกวาจะเปนแรงและกำลงสำคญในการชวยเหลอประเทศกำลงพฒนาหรอดอยพฒนาใหไดรบโอกาสในการพฒนาและมคณภาพชวตทดขน การศกษากเชนกน “เดกและเยาวชนคออนาคตของชาต” เดกและเยาวชน กอาจจะบอกเราวา อยามาโยนความรบผดชอบทงหมดใหกบพวกเขา ตองรวมกน เพราะเดกและเยาวชนจะเปนอยางไร ขนอยกบวาผใหญมการ เตรยมความพรอมใหกบพวกเขาดขนาดไหน หนาทความรบผดชอบ ตออนาคตของประเทศจงไมไดอยทเดกและเยาวชนเทานน สมาชก

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

38

ทกคนในประเทศจงตองรวมกนรบผดชอบตอการจดการการศกษาใหมคณภาพ ทวถงและเทาเทยม เพอเตรยมความพรอมและเปนอาวธทสำคญใหกบเดกและเยาวชนของเราสามารถใชความร ทกษะและความสามารถของพวกเขาพฒนาตนเองและประเทศชาตใหเจรญตอไปในอนาคตได

“One child, one teacher, onepenandonebookcanchangetheworld.”

– Malala Yousafzai ดงทกลาวไปแลววา หนสวน (Partnership) เปนหนงกลไกทจะนำไปสการปฏรปการศกษาใหมกระบวนทศน “มคณภาพ ทวถง และ เทาเทยม” ทกภาคสวนของผมสวนไดสวนเสยไมวาจะเปนภาคเอกชน ชมชน และหนวยงานทเกยวของ สามารถนำความเชยวชาญและกำลงของตนเองมารวมพฒนาการศกษาไดในรปแบบตางๆ กน เชน ระบบบรหารงานทมประสทธภาพ เงนทน ความเชยวชาญเฉพาะดาน ความเชยวชาญทางดานการสอน และความเชยวชาญดานเทคโนโลย เปนตน ในการน จงเปนสงทนาสนใจวา ความเปนหนสวนการศกษาของไทยมในรปแบบใดบาง จะมกลไกสงเสรมใหเพมมากขน หรอใหยงยนตอไปไดอยางไร โดยงานวจยชนนจะเนนทหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชนเปนหลก เนองจากภาคเอกชนเปนภาคสวนสำคญของสงคมทมกำลงขบเคลอนมาก ทงในดาน เงนทน ความรและทกษะเฉพาะดาน สมรรถนะในการบรหารงาน ซงในสวน ตอไปจะกลาวถงหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย ตงแตประสบการณ รปแบบและตวอยางโครงการ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

39

ประสบการณหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

ภายหลงจากการยกเลกพระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนเขารวมลงทนหรอดำเนนการในกจการของรฐ พ.ศ. 2535 สำนกงาน คณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ผมหนาทสงเสรมและอำนวยความสะดวกเพอใหเกดการรวมลงทนระหวางภาครฐกบเอกชนไดทำการยกรางพระราชบญญตการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 ขน ซงพระราชบญญตฯ ดงกลาวไดมผลบงคบใชแลวเมอ วนท 4 เมษายน 2556 (กลศ สมบตศร, 2558) และมกฎหมายลำดบรองตามมาอก 14 ฉบบ (ณ วนท 26 พฤษภาคม 2558) โดยมสาระสำคญคอ การใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐนนจำเปนตองประกอบดวย 3 องคประกอบหลก คอ 1) ตองเปนการลงทนในกจการของรฐ 2) เปน การรวมลงทน และ 3) โครงการมมลคาตงแตหนงพนลานบาทขนไป ปจจบน (22 มถนายน 2558) แผนยทธศาสตรการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2558-2562 นน (กรอบระยะเวลา 5 ป มลคาการลงทนประมาณ 1.41 ลานบาท) มเปาหมายหลกเพอดำเนนโครงการในกจการกลมท 1 กจการทสมควรใหเอกชนมสวนรวมในการลงทน (Opt-out) จำนวน 6 กจการ และสงเสรมใหเอกชนมสวนรวมในการลงทนกจการในกลมท 2 กจการทรฐสงเสรมใหเอกชนมสวนรวมในการลงทน (Opt-in) จำนวน 14 กจการ ซงกจการทเกยวของกบการศกษาอยในกลมน คอ กจการพฒนาสถานศกษาของรฐ ประกอบดวย 8 โครงการ ไดแก 1) โครงการอทยานการศกษาและการบรการวชาการ มหาวทยาลยเชยงใหม 2) โครงการอทยานสมเดจพระนเรศวรมหาราช มหาวทยาลย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

40

นเรศวร 3) โครงการพฒนาศนยการเรยนรออนไลน มหาวทยาลยนเรศวร 4) โครงการกอสรางศนยศกษาการเพาะเลยงสตวนำทะเลสาบสงขลา ระยะท 2 สำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 5) โครงการจดตงศนยฝกอบรมอาชวศกษานานาชาต ระยะท 2 สำนกงานคณะกรรมการ การอาชวศกษา 6) โครงการ Modern Town มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย 7) โครงการสวนนวตกรรมเพอการผลตบณฑตดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (บณฑตนกปฏบต Hands on) มหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลลานนา และ 8) โครงการจดตงคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคล ธญบร ซงโครงการทง 8 ภายใตกจการพฒนา สถานศกษาของรฐน ยงอยในสถานะเตรยมศกษาความเปนไปไดและกำลงศกษาความเปนไปได เมอการลงทนจำเปนตองคำนงถงความคมคาในการลงทน การจะพฒนาโครงการจงจำเปนตองคำนงถงความเชอมโยงของขอบเขตงานและระยะเวลาในการพฒนาและดำเนนโครงการกจการตางๆ ในแผนยทธศาสตรฯ ดวย เพอไมใหมการลงทนซำซอนและเกดประสทธภาพสงสด จงไดม การกำหนดระดบความเชอมโยงของกจการเปน 3 ระดบ ไดแก 1) ความเชอมโยงภายในกจการเดยวกน เชน โครงการรถไฟฟาควรบรณาการแนวการวางแผนและพฒนาโครงการรถไฟฟาทกเสนทางเขาดวยกน 2) ความเชอมโยงระหวางกจการภายในสาขา เชน การเชอมตอระหวางระบบขนสงทงหมด เพอลดการลงทนทซำซอนระหวางกจการ และ 3) ความเชอมโยงระหวางกจการกบกจการในสาขาอน เชน การพฒนากจการพฒนา สถานศกษาของรฐในปจจบนควรพจารณาถงกจการพฒนาระบบอนเทอรเนตความเรวสงในสาขาการสอสารดวย (สำนกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ, 2558) จะเหนไดวา พระราชบญญตดงกลาวอนญาตให

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

41

กจการ/โครงการหนงอาจมหลายระดบ และหลายเอกชนทมความเชยวชาญ เฉพาะดานเขามารวมลงทนได อยางไรกตาม เมอพจารณานอกเหนอจากโครงการในแผนยทธศาสตรฯ การจดการศกษาของประเทศไทยไดรบการสนบสนนจากภาคเอกชนอยบางไมมากกนอย หากแตเมอเทยบกบพระราชบญญตการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 และกฎหมายรองทเกยวของแลว โครงการและกจกรรมดานการศกษาสวนใหญเปนการรวมลงทนในกจการของรฐจรงแตขาดคณสมบตดานมลคาตงแต 1,000 ลานบาทขนไป ซงทางสำนกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจไดใหขอยกเวนไววา หากมลคาโครงการตำกวา 1,000 ลานบาทใหกระทรวงเจาสงกดใชระเบยบจดซอจดจางของแตละกระทรวงไดเลย โดยไมตองปฏบตตามพ.ร.บ.ฯ

รปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

การจดการศกษาของประเทศไทยไดรบการสนบสนนจากภาคเอกชนอยบางไมมากกนอย แมโครงการสวนใหญจะเปนการรวมลงทนโดยไมไดอยภายใตพ.ร.บ.การใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 และคณสมบตอาจไมครบถวนตามขอกำหนดการเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนกตาม เชน คณสมบตในดานระยะเวลาของ การลงทน อาจไมไดเปนระยะเวลายาวถง 25-30 ป เปนตน ในมตดาน การศกษา การรวมลงทนของภาคเอกชนเปนการรวมลงทนในกจการของรฐ และแชรความเสยงของภาครฐในการลงทน/จดการการศกษา จาก การศกษาเอกสารงานวจยและสมภาษณผทรงคณวฒ มบรษทเอกชน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

42

มากมายทเขามาใหการสนบสนนการศกษาทงในระดบทองถนและระดบประเทศ แตเปนทนาเสยดายทไมมการจดเกบเปนฐานขอมลการสนบสนนของภาคเอกชนไว และสวนใหญเปนการสรางเครอขายระหวางโรงเรยนรฐบาลกบภาคเอกชนในพนทเอง จากขอจำกดดานฐานขอมลทำใหขอมลการรวมลงทนทไดมาประกอบในงานวจย จงเปนเพยงขอมลทไดจากการศกษาเอกสารจากกระทรวงศกษาธการ เวบไซตของบรษทชนนำของประเทศไทย และการสมภาษณพรอมทงขยายกลมผใหขอมลโดยใชเทคนค Snowballing เทานน ในการน ภาคเอกชนทเปนหนสวนการศกษากบ ภาครฐไดแก บมจ. ธนาคารกรงไทย บรษท ทโอท จำกด (มหาชน) บรษท ทร คอรปอเรชน จำกด (มหาชน) มลนธไทยรฐ องคกรธรกจเพอพฒนาอยางยงยน สถาบนสงแวดลอมไทย การไฟฟานครหลวง มลนธมชย วระไวทยะ บรษท เชลล ประเทศไทย (Shell Thailand) จำกด บรษท มตรผล จำกด (มหาชน) บรษท เบทาโกร จำกด (มหาชน) บรษท โฮม โปรดกส เซนเตอร จำกด (มหาชน) สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย และบรษท เอสวโอเอ จำกด เปนตน ซงสามารถจำแนกรปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยได 4 รปแบบ ดงน

1. รปแบบโครงสรางพนฐาน (Infrastructure) โครงสรางพนฐานหมายรวมถงโครงสรางทกอยางทเปนการลงทนเพอสนบสนนการศกษา อาท การกอสรางและซอมแซมอาคารเรยน การปรบสภาพภมทศนของโรงเรยนเพอสงเสรมการเรยนร การวางโครงขาย อนเทอรเนต และการสนบสนนเทคโนโลย เปนตน ซงเปนการลงทนของภาคเอกชนใหกบโรงเรยนของรฐและสดทายโครงสรางพนฐานดงกลาวตกเปนทรพยสนของภาครฐ หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนดาน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

43

โครงสรางพนฐานในประเทศไทย สามารถจดจำแนกเปน 2 กลม คอ โครงสรางพนฐานดานเทคโนโลย และโครงสรางพนฐานดานการกอสรางอาคาร โครงสรางพนฐานดานเทคโนโลย ไดรบการสนบสนนจากหนสวนภาคเอกชน 4 บรษทหลกทตกลงทำความรวมมอกบภาครฐ คอ บมจ. ธนาคารกรงไทย บรษท ทโอท จำกด (มหาชน) บรษท ทร คอรปอเรชน จำกด (มหาชน) และบรษท เอสวโอเอ จำกด (มหาชน) โดยรายละเอยดการรวมลงทนโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยของบรษทดงกลาวมดงน โครงการกรงไทยสานฝน โรงเรยนดใกลบาน เปนโครงการทเกดจากการเหนความสำคญของการพฒนาทรพยากรมนษยดวยการศกษาทมคณภาพ โครงการนเปนสวนหนงของการสนบสนนโรงเรยนในฝนดวยการใหความชวยเหลอการศกษาขนพนฐานในดาน “การสนบสนนเทคโนโลย” โดยธนาคารกรงไทยสนบสนนอปกรณการเรยนการสอน พรอมทงปรบปรงหองปฏบตการและสอการเรยนการสอน ICT และพฒนาระบบอนเทอรเนต เพอใหโรงเรยนเปนแหลงเรยนรทมงเนนใหนกเรยนเปนศนยกลางการเรยนร นอกจากการสนบสนนดานอปกรณเทคโนโลย ยงมการพฒนาศกยภาพบคลากรทางการศกษาและสงเสรมการรวมพฒนาของโรงเรยนพโรงเรยนนองอกดวย โครงการโดยบรษท ทโอท จำกด (มหาชน) ในฐานะทบรษท ทโอท จำกด (มหาชน) เปนผเชยวชาญและใหบรการโทรคมนาคมของประเทศไทยมาเปนระยะเวลากวา 61 ป และดวยความเชอทจะ สานฝนเดกไทย กาวไกลสยคไอท “อยทไหน เดกไทยกเรยนได” จงไดรเรม

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

44

โครงการสนบสนนการศกษา 2 โครงการ คอ โครงการ TOT IT SCHOOL และ โครงการการศกษาทางไกลผานดาวเทยม โครงการ TOT IT SCHOOL เปนโครงการชวยเหลอการศกษา ขนพนฐานในดาน “การสนบสนนเทคโนโลย” เพอขยายโอกาสในการ เขาถงความรและพฒนาความสามารถดาน IT ของเยาวชนไทยในพนท หางไกล โดยบรษท ทโอท จำกด (มหาชน) ไดมอบหองเรยน IT ซงประกอบดวย เครองคอมพวเตอร อปกรณ server อนเทอรเนตความเรวสง ซอฟตแวรลขสทธ พรอมทงจดอบรมวธการใชงานและการดแลรกษาใหกบโรงเรยนทเขาโครงการ ซงปจจบนมโรงเรยนตนแบบ IT แลวทวประเทศ ภาคละ 7 โรงเรยน รวมแลว 35 โรงเรยน โครงการการศกษาทางไกลผานดาวเทยม เปนโครงการชวยเหลอการศกษาขนพนฐานในดาน 1) การสนบสนนเทคโนโลย และ 2) การสนบสนนการพฒนาครผสอน โดยโครงการดงกลาวไดนำโครงขายสอสารโทรคมนาคมหลกและโครงขายอนเทอรเนตมาใชเปนเครอขายสงสญญาณการออกอากาศโครงการการศกษาทางไกลผานดาวเทยมจากโรงเรยน วงไกลกงวล อ.หวหน จ.ประจวบครขนธไปยงโรงเรยนเครอขายทวประเทศกวา 11,000 โรง เพอแกปญหาขาดแคลนบคลากรครในพนทชนบท หางไกล และยกระดบคณภาพการจดการศกษาของโรงเรยนใหอยในระดบใกลเคยงกน อกทงยงมความรวมมอกบมหาวทยาลยโอเรกอน ประเทศสหรฐอเมรกา จดการอบรมทางไกลใหกบครในสงกดสพฐ.และโรงเรยนเอกชนเพอเปนการเพมความร ทกษะในคณภาพการสอนอกดวย โครงการทรปลกปญญา (โดย บรษท ทร คอรปอเรชน จำกด (มหาชน)) จากแนวคด ปลกความร ปลกความด ปลกใจรกสงแวดลอม ในป 2550 บรษททร คอรปอเรชน จำกด (มหาชน) ไดรเรมโครงการทรปลก

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

45

ปญญาขนเพอขยายโอกาสการเรยนรไปยงโรงเรยนในพนทหางไกลไดเขาถงแหลงสาระความร โดยนำศกยภาพทางเทคโนโลย การสอสารและนวตกรรม ทกรปแบบขององคกรมาสนบสนนกจกรรมดานการศกษา สำหรบ การดำเนนการโครงการนน บรษท ทร คอรปอเรชน จำกด (มหาชน) ได คดเลอกโรงเรยนทขาดแคลนสอทวประเทศ โดยตงเปาหมายไวท 10,000 โรงเรยน และสงมอบพรอมตดตง “ชดอปกรณและสอดจทลเพอการ เรยนร” ซงจะประกอบดวย 1. ชดอปกรณรบสญญาณทรวชนส เครองรบโทรทศนส LCD 32 นว พรอมตเกบอปกรณ 2. ชองรายการคณภาพทมเนอหาสาระความร เพอการเรยนรจากทรวชนสกวา 50 ชอง 3. สอดจทลเพอการเรยนการสอนวชาคอมพวเตอรแบบบรณาการ “ทรคลกไลฟ” ประกอบดวย CD การเรยนสำหรบ อนบาล 1 – มธยมศกษา ปท 6 พรอมคมอการสอนสำหรบคร แบบเรยน เพลง เกมส และบทเรยน อนเมชน 4. แอรการด ทรมฟเอช 3G อปกรณเชอมตอสญญาณอนเทอรเนต ไรสายความเรวสง ภายในบรรจ Net SIM พรอมแพกเกจใชงาน (Air Time) และโปรแกรม White Net เพอกรองเวบไซตทไมเหมาะสม 5. สอเสรมการเรยนรคคณธรรมททนสมย

กจกรรมมอบอปกรณคอมพวเตอรและสอการศกษา (โดย บรษท เอสวโอเอ จำกด (มหาชน)) บรษท เอสวโอเอ จำกด (มหาชน) ในฐานะ ผเชยวชาญดานธรกจไอทครบวงจร ทมการบรหารจดการบนพนฐานของความเชอทวา “การมเทคโนโลยทด และประชาชนสามารถเขาถงเทคโนโลยไดโดยงายนน จะเปนผลใหประเทศไทยเกดการพฒนาใน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

46

ทกๆดาน” เพอสรางสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร (Knowledge-based Society) เพอคณภาพชวตทดของคนไทยทกคน ดงนน บรษท เอสวโอเอ จำกด (มหาชน) โดยมลนธสรางเสรมไทย (The Better Thailand Foundation) ไดจดกจกรรมมอบอปกรณคอมพวเตอรและ สอการศกษาแกโรงเรยนในถนทรกนดาร โดยเฉพาะศนยการเรยนรทง 8 แหงทมลนธสรางไวทวประเทศไทย

โครงสรางพนฐานดานสงกอสราง การลงทนดานสงกอสรางจากภาคเอกชน เปนการลงทนทเหนชดเจนทสด หลายครงทบรษทเอกชนมโครงการความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมขององคกร (Corporate Social Responsibility: CSR) เปนการบรจาคเงนเพอสนบสนนการกอสรางอาคารตางๆ ของโรงเรยน เชน อาคารเรยน อาคารหอประชม อาคารกฬาและสนทนาการ และโรงอาหารของโรงเรยน เปนตน การลงทนดานสงกอสรางสวนใหญเปนการรวมลงทนผานทางเครอขายของโรงเรยนกบภาคเอกชนโดยตรง แตสำหรบงานวจยชนน จะไมเนนโครงการ CSR มากนก เนองจากวา โครงการ CSR สวนใหญเปนโครงการระยะสน ไมไดมการสนบสนนอยางตอเนอง และโครงการและกจกรรม CSR ของบรษทจะเปลยนแปลงไปตามเปาหมายของบรษทในแตละป ดงนน หนสวน การศกษาดานสงกอสรางของงานวจยน จะพจารณาโครงการทมรวมลงทนในระยะยาว ทงภาครฐและเอกชนมความรบผดชอบ และแชรความเสยงทจะเกดขนนรวมกน โครงการทเหนไดชดคอ โรงเรยนไทยรฐวทยา จดตงขนตามเจตนารมณของนายกำพล วชรพล ผอำนวยการหนงสอพมพไทยรฐคนแรก โดยเหนวา ในชนบทยงขาดแคลนสถานศกษาโดยเฉพาะระดบประถมศกษา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

47

ซงเปนการศกษาภาคบงคบ จงดำรใหมกจกรรมระดมทนขนครงแรกเพอสมทบกบภาครฐในการกอสรางโรงเรยนไทยรฐวทยา 1 (บานหวชาง) จงหวดลพบร และตอมาจงไดขยายการดำเนนการดงกลาวเปน “โครงการไทยรฐวทยาเพอชมชนในชนบท” โดยงบประมาณเรมแรกนนมาจากบรษท วชรพล จำกด และตอมาจงไดสงตอใหมลนธไทยรฐเปนผดแลและ ดำเนนการ โดยมวตถประสงคหลกในการขยายโอกาสดานการศกษาแกเดกในชนบทโดยการจดสรรทนในการกอสรางและปรบปรงอาคารเรยน และสงมอบใหเปนทรพยสนของภาครฐ จากโรงเรยนแรกในป 2512 มาถงวนนเปนระยะเวลากวา 46 ป มลนธไทยรฐยงรวมลงทนและสนบสนนการศกษาโดยเฉพาะในระดบ การศกษาขนพนฐานมาอยางตอเนอง ทำใหปจจบนมโรงเรยนในการอปถมภ ของมลนธไทยรฐแลวทงสน 101 แหง โดยใชทนการดำเนนงานเปนจำนวนทงสน 158,694,493 บาท การเปนโรงเรยนในการอปถมภของมลนธ ไทยรฐนน มลนธเปนผดแลและรวมบรหารงานโรงเรยนรวมกบสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน การบำรงรกษาสงกอสรางของโรงเรยน ตลอดจนโครงการอนๆ เพอพฒนาการศกษา เชน โครงการพฒนาคร และโครงการโรงเรยนไทยรฐดเดนดวย เพอพฒนาคณภาพและสรางชอเสยงใหแกโรงเรยนไทยรฐวทยา

“ตงแตป 2483 โรงเรยนเดมกอนทจะเปนโรงเรยน ไทยรฐวทยา1คอโรงเรยนวดหวชางทางโรงเรยนไดรบการสนบสนน การศกษาจากภาคเอกชนแหงแรก คอ บรษทขาวไทยสงเคราะหท 5 เปนบรษทเอกชนในทองถน จนมาถงป พ.ศ. 2512 บรษท

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

48

ไทยรฐไดจดฟตบอลการกศลขนทจงหวดลพบรและนายบญลอ มพรอมและนายอทธรณ พลกล นกขาวไทยรฐไดเสนอใหนำเงนบรจาคไปสมทบการสรางอาคารเรยนในจงหวดลพบรโดยภายหลงเปลยนชอโรงเรยนเปนโรงเรยนไทยรฐวทยา 1 หลงจากนนบรษทไทยรฐไดสนบสนนชวยเหลอทางโรงเรยนอยางตอเนองผานการตอเตมอาคารป.008ทำใหยาวจาก4หองเปน9หองและในป 2535 มลนธไทยรฐไดบรจาคเงน 2 ลานบาทเพอกอสรางอาคารเรยนเพมเตมเปนอาคาร2ชนขนาด8หองเรยน”

(วทยา ประชากล)

นอกจากการลงทนจากมลนธไทยรฐแลว โรงเรยนไทยรฐวทยา 1 (บานหวชาง) ยงไดรบการสนบสนนการศกษาจากมลนธ Big C บรจาคอาคารเรยนสปช.105/29 ขนาด 4 หองเรยน และหองนำ 4 หอง รวมมลคา 2,400,000 บาท อกดวย ซงกระบวนการการเขามาใหความชวยเหลอ ของ Big C นนจะแตกตางจากมลนธไทยรฐคอ เปน CSR ระยะสนตามนโยบายบรษท โดยมลนธ Big C จะแจงโครงการมายงสำนกงานเขตพนทการศกษา เนนเขตพนททขาดแคลน ซงนอกจากโครงการทโรงเรยนไทยรฐวทยาไดรบการชวยเหลอนแลว ยงมโรงเรยนอก 3 โรงเรยนในจงหวดเพชรบร สระแกว และชลบรทไดรบการรวมลงทนจากมลนธ Big C ดวยเชนกน โครงการจดสรางอาคารศนยการเรยนร โดยมลนธสรางเสรมไทย (The Better Thailand Foundation) ของคณมนทร องคธเนศ ผกอตงและกรรมการผจดการใหญบรษท เอสวโอเอ จำกด (มหาชน) ตงแตป

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

49

2007-2013 มลนธดำเนนการจดสรางอาคารศนยการเรยนรไปแลว 8 แหงครอบคลมทงประเทศไทย 1) โรงเรยนวดบางหอย ต.ศรจฬา อ.เมอง จ.นครนายก 2) โรงเรยนบานบว (สระพงพทยา) ต.สวาง อ.พรรณานคม จ.สกลนคร 3) โรงเรยนบานหนองหวา ต.ทงยาว อ.ปะเหลยน จ.ตรง 4) โรงเรยนบานเมองแปง อ.ปาย จ.แมฮองสอน 5) โรงเรยนบานไรบนสามคค ต.ชางแรก อ.บางสะพานนอย จ.ประจวบครขนธ 6) โรงเรยนบานราษฎรดำเนน ต.หนองบวแดง อ.หนองบวแดง จ.ชยภม 7) โรงเรยนบานสนทะ อ.นานอย จ.นาน 8) โรงเรยนบานบอแกว อ.เดนชย จ.แพร

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

50

แผนภาพท 3 โครงการจดสรางอาคารศนยการเรยนร โดยมลนธสรางเสรมไทย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

51

การดำเนนการดงกลาวดำเนนการภายใตงบประมาณปละ 10 ลานบาท เพอกอสรางศนยการเรยนรพรอมอปกรณและสอการเรยนการสอนครบครน พรอมทงรวมดำเนนการและบำรงรกษาศนยการเรยนรอยางตอเนอง เพอใหโรงเรยนและชมชนสำหรบใชเปนแหลงคนควาหาความรและใชประโยชนรวมกน ศนยการเรยนรโดยมลนธสรางเสรมไทยนน ยงไดรบการสนบสนนจากหลายบรษทชนนำในประเทศไทย เชน บรษท โตชบา ไทยแลนด จำกด บรษท ไทยซมซง อเลคทรอนคส จำกด บรษท ทปโกเบฟเวอเรจ จำกด และบรษท กลมแอดวานซ รเสรช จำกด เปนตน

2. รปแบบเอกชนดำเนนการโรงเรยนของรฐ (Private Operation of Public Schools) ในตางประเทศ โดยเฉพาะสหรฐอเมรกามการจดการการศกษาในรปแบบของสถานศกษานตบคคลในกำกบ หรอ โรงเรยนพนธะสญญา (Charter Schools หรอ Contract Schools) โดยมการกำหนดกฎหมายรองรบของเฉพาะแตละมลรฐ การจดการการศกษาในรปแบบของโรงเรยนพนธะสญญาน มวตถประสงคเพอใหโรงเรยนมอสระในเรองการจดการดานวชาการ การเงน และบคลากร โดยจะตองรบผดชอบผลการดำเนนการใหเปนไปตามพนธะสญญาทไดกำหนดและตกลงไว สำหรบประเทศไทย ความตงใจตอการลดบทบาทของกระทรวงศกษาธการและกระจายอำนาจการศกษาไดพฒนามาเปนเวลานานพอควรแลว แตกลบมการเปลยนแปลงนอยมาก และหลายครงทผลของการเปลยนแปลงกลบทำใหกระทรวงศกษาธการใหญเทอะทะมากขน แมกระทงแนวคดเรองสถานศกษานตบคคล ปจจบนประเทศไทยมโรงเรยน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

52

นตบคคลในกำกบเพยงหนงโรงเรยนคอ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ (องคการมหาชน) ทตงขนตามเจตนารมณทจะผลตนกเรยนทมศกยภาพทางวทยาศาสตร เพอใหประเทศไดมจำนวนนกวทยาศาสตรและนกวจยเพมขน โดยการบรหารจดการโรงเรยนเปนไปอยางอสระ และไดรบ งบประมาณภาครฐสงกวาโรงเรยนรฐทวไป โรงเรยนมหดลวทยานสรณอาจถอไดวา เปนโรงเรยนดานวทยาศาสตรทดโรงเรยนหนงของประเทศไทย คณภาพการเรยนการสอน คณภาพของนกเรยน อนาคตของนกเรยนและประเทศชาตดานการพฒนาวทยาศาสตรจะดกวาโรงเรยนอนๆ หรอไมคงตองดกนไปอกซกพก เพราะ “การพฒนาดานการศกษาตองเหนทศวรรษเปนเปาหมายและศตวรรษเปลยนคน การเปลยนแปลงและการพฒนาไมสามารถเปลยนไดเพยง ขามคน ตองใจเยนและตองเขาใจวาใชเวลา ไมใชพอมการรเรมทจะเกด การเปลยนแปลงแตไมเหนผลทนทกปรบเปลยนใหมอกแลว สดทายประเทศ เรากจะยำอยทเดมหรอถอยหลง” คณมนทร องคธเนศกลาวไว แตสงท ตองพจารณาตอนนคอ หากการเปนโรงเรยนวทยาศาสตรทดโรงเรยนหนง ไมไดโดดเดนกวาโรงเรยนทวไปนก แตใชงบประมาณภาครฐมหาศาลกวา 300 ลานบาทตอป (ธรรมนต, 2556) หมายความถงการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพจรงหรอ นนคอสงทภาครฐควรจะตองไปศกษาวจยตอไปวารปแบบการบรหารและการจดการของโรงเรยนมหดลวทยานสรณและระบบ ของภาครฐเองนนดและมประสทธภาพแลวหรอไม อยางไร ความพยายามในการปรบกฎหมายทเกยวของกบโรงเรยนนตบคคลในกำกบ การสงเสรมใหโรงเรยนรฐทพรอมจะเปนนตบคคลใหเพมมากขน หรอการเพมขนของโรงเรยนเชยวชาญเฉพาะดานทางวทยาศาสตร เชน โรงเรยนกำเนดวทย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

53

ของมลนธปตท.นน อาจจะทำใหเกดกลไกการตลาดทมผลใหเกดการแขงขน ของโรงเรยนมากขน ซงจะทำใหคณภาพการศกษาและประสทธภาพในการบรหารจดการโรงเรยนดขน ซงเมอป 2555 เลขาธการสพฐ. เคยใหขาววา ในป 2558 โรงเรยนรฐ 58 โรง ระดบประถมศกษา 28 โรงเรยนและมธยมศกษา 30 โรงเรยนเปนโรงเรยนนำรองการยกฐานะเปนนตบคคล ณ ปจจบน แมโครงการดงกลาวจะเงยบไป แตทางหนวยงานทเกยวของ อาท สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และสำนกงานเลขาธการ สภาการศกษา ยงคงดำเนนงานศกษาวจยเพมเตม บทเรยนจากตางประเทศ ผลกระทบทจะเกดขน และรางกฎหมายทเกยวของ เชน พระราชบญญต สงเสรมสถานศกษานตบคคลในกำกบ เพอใหเกดความชดเจนและนำไปใชประโยชนดานการสนบสนนการกำหนดนโยบายดงกลาว

“ถาหากการรวมลงทนทำใหเกดขนไดยาก อาจจะเรมดวยการoutsourcingไปกอนคอกระทรวงศกษาธการพจารณาจางเอกชนใหมาบรหารโรงเรยนและใหไดคณภาพออกมาตามททำสญญากนไว คลายๆ ของตางประเทศพวก charter school/contract school ดงนนเพอใหไดคณภาพ การจางคร วธ การเรยนการสอน การบรหารจดการ ครกเปนคร ผบรหารกเปนผบรหาร ไมใชครเปนทกอยางในโรงเรยน การทำงานตองเปนspecialist ในเรองนนๆ งานถงจะออกมามคณภาพ ถาทำไดแบบนโรงเรยนกจะมคณภาพดวย แทนทจะไปหาครทไหนมารมาเพราะครขาดการmaintainจำนวนโรงเรยนแตขาดคณภาพจะทำไปทำไม โรงเรยนไหนไมมคณภาพกปดตวไป ถากลววาจะ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

54

กลายเปนโรงเรยนโดยปดหมดเพราะไมมคณภาพกนเลยกระทรวงศกษาธการผเปน regulator มหนาทสำคญตรงนตองหามาตรการกลไกมารองรบใหได”

(ชงชย หาญเจนลกษณ) นอกจากสถานศกษานตบคคลในกำกบทอยในระหวางดำเนนการยกรางกฎหมายและศกษาวจยเพมเตมเพอสงเสรมการยกฐานะให สถานศกษาของรฐเปนสถานศกษานตบคคลในกำกบใหเกดความชดเจนและนำไปใชประโยชนตอไปนน ในระดบอาชวศกษา สำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาไดพฒนาและดำเนนงานโครงการการศกษาทวภาค หรอทรจกกนในชอ “โรงเรยนในโรงงาน” มาเปนระยะเวลาหนงแลวและมแนวโนมทภาคธรกจจะเขามารวมลงทนในการศกษาระดบอาชวศกษาเพมมากขน โครงการการศกษาทวภาค ไมเพยงแครบนกเรยนเขามาฝกงานเกบชวโมงเทานน นกเรยนจะไดรบการฝกทกษะเชงเทคนคในงานและทกษะ การทำงานดวย เชน การเรยนรวฒนธรรมองคกร การฝกทกษะการทำงานเปนทม ความรบผดชอบในงานระดบเดยวกบพนกงานประจำ โดยจด เรมตนของความรวมมอนนนาสนใจมากคอ เรมตนจากความตองการของภาคเอกชน เนองจากบรษทประสบปญหาขาดแคลนแรงงานททำงานได เพราะการศกษาดานอาชวศกษาในขณะนน ไมสามารถผลตบคลากรได พอเพยงตอความตองการของตลาด สำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) จงไดพฒนาและนำรองนวตกรรมการเรยนการสอนแบบทวภาคมาเรอยๆ จนประสบความสำเรจดงเชนปจจบน ตวอยางโครงการ ไดแก

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

55

1) โครงการทนการศกษาทวภาคระหวางบรษท โฮม โปรดกส เซนเตอร จำกด (มหาชน) หรอ โฮมโปร กบสอศ. ในการศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) 2) โครงการความรวมมอพฒนากำลงคนดานอาชวศกษา Mold & Die Super Model ระหวางวทยาลยเทคนคสมทรสงครามกบบรษท เวส เทอรโมลด จำกด 3) โครงการจดการศกษาทวภาคระหวางเครอเบทาโกรกบ สถานศกษาสงกด สอศ. 13 แหง ในระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) และประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) โดยมทงหมด 4 หลกสตร ไดแก หลกสตรทวภาคปศสตวเบทาโกร, หลกสตรทวภาคเบทาโกร, หลกสตรทวภาคธรกจคาปลกเบทาโกร และหลกสตรทวภาคอาหารและโภชนาการเบทาโกร ซงปจจบนโครงการดำเนนมาถงรนท 3 แลว 4) บรษทกลมมตรผลรวมมอกบหอการคาไทย – เยอรมน มงผลตกำลงคนดานอตสาหกรรมนำตาลและชวพลงงาน โดยดำเนนการใน 6 จงหวด ทเปนทตงของโรงงานของกลมมตรผล โดยนำรองจดการศกษาทวภาคระดบ ปวส. 4 สาขาวชา ไดแก สาขาไฟฟา 40 คน สาขาวชาเทคนคเครองกล 40 คน สาขาวชาชางกลเกษตร 40 คน และ พชศาสตร 40 คน รวมทงสน 160 คนในภาคเรยนท 1 ป 2558 เปนศกษารนแรก 5) โครงการผลตชางปโตรเคมพนธใหม (Vocational Chemical Engineering Practice College: V-ChEPC) เกดจากความรวมมอระหวางวทยาลยเทคนคมาบตาพต สำนกงานคณะกรรมการอาชวศกษา (สอศ.) และมลนธศกษาพฒน กลมอตสาหกรรมปโตรเคม สภาอตสาหกรรม แหงประเทศไทย สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย มหาวทยาลย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

56

เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร และมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ปจจบนดำเนนการเขาสระยะท 3 (2557-2559) แลว โดยทง 2 ระยะทผานมานน ไดผลตนกศกษามาแลว 4 รน จำนวน 128 คนและทงหมด 100% ไดเขาทำงานในสถานประกอบการปโตรเลยมและปโตรเคม และมเงนเดอนขนตำ 25,000 บาท

ในขณะทแนวคดสถานศกษานตบคคลในกำกบยงอยในระหวางการวางแผนการเรมตนโครงการนำรอง และโครงการการศกษาทวภาค มงเนนเฉพาะดานการอาชวศกษา สำหรบการศกษาระดบขนพนฐานในปจจบนยงคงเปนการบรหารจดการและความรบผดชอบของภาครฐโดยตรง ซงการรวมลงทนจากภาคเอกชนในรปแบบเอกชนดำเนนการโรงเรยนของรฐนนยงไมมโครงการใดทภาคเอกชนมารวมเปนหนสวนอยางเตมตว มเพยงภาคเอกชนรวมเปนผอปถมภใหกบโรงเรยนรฐ เชน โรงเรยนไทยรฐวทยา

โรงเรยนไทยรฐวทยา ดงทกลาวไปแลวเกยวกบโรงเรยนไทยรฐวทยา การเปนผอปถมภของมลนธไทยรฐเรมตนขนจากการนำเงนทไดจากการจดงานแขงฟตบอลการกศลไปสรางอาคารเรยนใหแกโรงเรยนวดหวชางเดม ซงปจจบนเปลยนชอเปน โรงเรยนไทยรฐวทยา 1 (บานหวชาง) จากนนโครงการจงไดขยายไปจนปจจบนมลนธไทยรฐอปถมภโรงเรยนทงหมด 101 โรง โดยใหใชชอไทยรฐเปนชอโรงเรยน ผอำนวยการโรงเรยนไทยรฐวทยา 1 (บานหวชาง) เลาใหฟงวา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

57

“นอกจากการบรจาคเงนกอสรางอาคารเรยนแลวนน การใชชอ “ไทยรฐ” เปนชอโรงเรยน จงทำใหเกดความรสกรบผดชอบ(Accountability)สงขนทจะทำใหโรงเรยนในอปถมภของมลนธไทยรฐมคณภาพและนกเรยนมอตลกษณทด ไมเสอมเสยชอเสยงของบรษทและมลนธไทยรฐซงจะแตกตางจากการบรจาคเพอ การกอสรางอาคารเรยนอนๆ ดวยเหตน มลนธไทยรฐจงจดตงคณะกรรมการดแลโรงเรยนไทยรฐวทยาโดยเฉพาะ และมการจดโครงการสนบสนนโรงเรยนในดานตางๆ เชน โครงการหนงสอหองสมด โครงการพฒนาศกยภาพผบรหารโรงเรยนไทยรฐวทยาเปนตน”

(วทยา ประชากล) มลนธไทยรฐสนบสนนโรงเรยนไทยรฐวทยาทง 101 แหงใน รปแบบของโครงการ และมการสนบสนนในรปของเครอขายโรงเรยน โดยทางโรงเรยนไทยรฐวทยา 1 นนจะเปนเครอขายกลมโรงเรยนกบโรงเรยนไทยรฐวทยาอนๆ อก 6 โรง รวมทงเครอขายคอ 7 โรง ประกอบดวย 1) โรงเรยนไทยรฐวทยา 6 จงหวดอางทอง 2) โรงเรยนไทยรฐวทยา 56 จงหวดสงหบร 3) โรงเรยนไทยรฐวทยา 57 จงหวดชยนาท 4) โรงเรยนไทยรฐวทยา 58 จงหวดอทยธาน 5) โรงเรยนไทยรฐวทยา 68 จงหวดสระบร 6) โรงเรยนไทยรฐวทยา 100 จงหวดลพบร (พฒนานคม) และ 7) โรงเรยนไทยรฐวทยา 1 (บานหวชาง) จงหวดลพบร และในขณะเดยวกนในฐานทเปนโรงเรยนในกำกบของสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) โรงเรยนไทยรฐวทยาจะมเครอขายกบโรงเรยนของสพฐ.อนๆ ดวย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

58

3. รปแบบการเพมขดสมรรถนะ (Capacity Building) “คน” คอ หวใจของการพฒนา การเพมขดสมรรถนะของบคลากรและนกเรยนจงไดรบการสงเสรมและสนบสนนจากภาคเอกชนเปนลำดบตนๆ เนองจากภาคเอกชนเขาใจดถงความสำคญของทรพยากรมนษย ดงทคณประเวศวฒ ไรวา ผบรหารระดบสง บรษท เอส แอนด พ ซนดเคท จำกด (มหาชน) ไดกลาวไวในรายงานประจำป 2555 วา “คนในบรษท ไมวาจะอยทใดกตามจะถอวาเปนสมบต (Asset)ทสำคญของบรษททตองไดรบการพฒนาใหไดประโยชนสงสด” ดงนน จะเหนไดวา เกอบทกโครงการ ทเกยวของในงานวจยชนน ไมวาจะเปนการรวมลงทนดานใดกตาม ดานโครงสรางพนฐาน หรอเทคโนโลย ลวนแลวแตมโครงการดานการเพมขดสมรรถนะรวมดวยเสมอ การเพมขดสมรรถนะมโครงการ/กจกรรมทกำลงดำเนนการหลากหลาย ทงของบคลากรทางการศกษา ผบรหาร และคร รวมถงการเสรมสรางขดความสามารถของนกเรยน ดงน

1) คปองวชาการเพอพฒนาครและบคลากรทางการศกษา แนวคดเรองคปองวชาการเพอการพฒนาครและบคลากรทาง การศกษานมมากวา 17 ปแลว โดยสำนกงานโครงการพเศษเพอการปฏรปคร พฒนาคร และบคลากรทางการศกษา (สปค.) สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (สกศ.) ไดรางโครงการคปองวชาการ พ.ศ. 2541 ขนโดยมหลกการสำคญ คอ เปนการใหโอกาสแกครทกคนไดมอสระในการเลอกพฒนาตนเองในสงทตองการอยางสอดคลองกบความรความสามารถ ภาระงานและการนำไปใชเพอพฒนาการเรยนการสอน ตามเจตนารมยของมาตรา 52 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และฉบบแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ทบญญตใหกระทรวงศกษาธการสงเสรม

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

59

ระบบพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ใหมคณภาพและมาตรฐานทเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง โดยการกำกบและประสานงานกบสถาบนททำหนาทพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหมความพรอมและมความเขมแขงในการเตรยมบคลากรใหม และ การพฒนาบคลากรประจำการอยางตอเนอง โดยรฐพงจดสรรงบประมาณใหอยางเพยงพอ จากแนวคดขางตน ยทธศาสตรการปฏรปครและบคลากรทาง การศกษา (พ.ศ. 2547 - 2556) ของกระทรวงศกษาธการ และแผนยทธศาสตรการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาของสถาบนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา (สคบศ.) จงไดเกดขน แผนยทธศาสตร ของสคบศ.แบงออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะเรงดวน (ป 2549) สนบสนนใหมการใชคปองวชาการและสรางระบบบรหารจดการคปองวชาการ และระยะขยายผล (ป 2550 - 2551) ครและบคลากรทางการศกษาทกคนจะไดรบคปองวชาการเพอพฒนาสมรรถนะของตนอยางนอยปละ 1 ครง จากแผนยทธศาสตรดงกลาว สคบศ. จงไดใหคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นำทมโดยรองศาสตราจารย ดร. จรญศร มาดลกโกวท ดำเนนโครงการวจย การพฒนาระบบการดำเนนการคปองวชาการเพอพฒนาครและบคลากรทางการศกษาขน โดยมวตถประสงคเพอจดระบบการดำเนนการคปองวชาการ จดทำคมอ และทดลอง ดำเนนการ ผลการวจยพบขอดและปญหาของคปองวชาการ ดงน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

60

ตารางท 4 ขอด-ขอเสยของคปองวชาการ ขอดของคปองวชาการ

1. ครไมตองทดรองจาย ไมตองยมรองจาย จากหนวยงาน 2. เพมโอกาสใหครไดพฒนาตนเอง โดยม อสระในการเลอกหลกสตรอบรมไดเอง 3. ลดภาระคาใชจายของครและโรงเรยน

ปญหาของคปองวชาการ

1. ครและบคลากรทางการศกษาไมเขาใจ ระบบ 2. หลกสตรไมเพยงพอ ไมตรงกบ ความตองการและบางหลกสตรไมไดรบ การรบรองจากครสภา 3. ระบบการตรวจสอบขอมลคปองและ การประเมนผลการอบรมยงไมสมบรณ 4. ปญหาการเบกจายเงนลาชาเนองจาก ตดระเบยบการเงนของหนวยพฒนาคร และมคาใชจายเพมเตม เชน การเสย คาธรรมเนยมโอนเงนขามเขต คปองนน ไมรวมคาใชจายเรองทพกและการเดนทาง ไปอบรม

จากงานวจยดงกลาว สำนกพฒนาครและบคลากรการศกษา ขนพนฐาน สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ไดทำการพฒนาระบบของคปองวชาการขนมาอกครง โดยทำการแกปญหาในเรองความเพยงพอของหลกสตรและหลกสตรตรงความตองการของผเรยนดวยการทำความรวมมอกบมหาวทยาลยผผลตครชนนำของประเทศทง 51 แหงมาพฒนาหลกสตรและใหบรการการฝกอบรม อกทงการบรการ ฝกอบรมนจะเปนในหลายรปแบบ เชน ฝกอบรมตวตอตว การฝกอบรมออนไลน การฝกอบรมผานสอประสมอนๆ เปนตนขนกบระดบความตองการของตวผเรยนเอง ซงยงประโยชนถงการแกปญหาดานคาใชจาย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

61

เพมเตมทเกดขนจากการเดนทางไปฝกอบรมไดไมมากกนอย โครงการนำรองนไดรบความรวมมอจากเขตพนทการศกษาและโรงเรยนสงกดการบรหารพเศษรวม 165 เขต ซงเขตพนทเหลานจะเปนผคดเลอกครฝกอบรมจากแผนการพฒนาตนเองของคร (ID Plan) อยางไรกตาม สถานะปจจบนของโครงการคปองวชาการยงอยในขนของการลงนามความรวมมอ (MOU) ระหวางสพฐ.และ 51 มหาวทยาลย ซงหากผลการดำเนนการโครงการนำรองประสบผลสำเรจ ในอนาคตอาจมการขยายผลสความรวมมอของภาคเอกชนกเปนได

2) โรงเรยนไทยรฐวทยา ในป 2557 มลนธไทยรฐไดจดใหมโครงการเพอพฒนาขดสมรรถนะของผบรหาร คร บคลากรทางการศกษา และนกเรยนของโรงเรยน ไทยรฐทง 101 แหง ทงหมด 4 โครงการ ไดแก (รายงานการพฒนาคณภาพการศกษาไทยรฐวทยา ตามแผนยทธศาสตรโรงเรยนไทยรฐวทยา (ฉบบท 3 พ.ศ. 2555-2558) ปการศกษา 2557) (1) โครงการยกระดบผลสมฤทธทางการเรยน มการสรางแบบทดสอบทไดมาตรฐานสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนรและตวชวดชนป ทง 8 กลมสาระการเรยนร โดยผานการตรวจสอบความถกตองของผทรงคณวฒ ผลการดำเนนงาน ทำใหโรงเรยนรอยละ 100 มการจดสอนซอมเสรมทงในและนอกเวลาเรยน มการตวเขม การบรณาการกบโครงการรกการอาน และโครงการหลกสตรสอมวลชนศกษา โรงเรยนรอยละ 80 มการรวมพฒนายกระดบผลสมฤทธทางการเรยนรวมกบโรงเรยนใน เครอขายอนๆ ในคณะคร รอยละ 95 ใชงานวจยเปนเครองมอในการแกไขขอบกพรองดานการเรยนของนกเรยน รอยละ 100 มการแลกเปลยน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

62

เรยนรระดบกลม ระดบภาค สงผลใหนกเรยนและครไดรบรางวลในงานศลปหตถกรรมนกเรยน ครงท 64 ระดบประเทศ จำนวน 17 เหรยญทอง 5 เหรยญเงน และ 3 เหรยญทองแดง (2) โครงการพฒนาทกษะกระบวนการคด โรงเรยนไทยรฐวทยา ทกกลมโรงเรยนจดทำหลกสตรพฒนาทกษะกระบวนการคด 1 เลม มแผนการจดการเรยนรพฒนาทกษะกระบวนการคด 10 เลม ผลของ การดำเนนงาน ทำใหนกเรยนโรงเรยนไทยรฐวทยารอยละ 100 มหลกสตรการคดเปนแนวทางในการจดการเรยนร และนกเรยนโรงเรยนไทยรฐวทยา รอยละ 100 ผานกระบวนการเรยนรทกษะกระบวนการคด โดยยดกระบวน การเรยนรตามหลกสตรสอมวลชนศกษา นกเรยนรอยละ 90 ไดเรยนร ดวยโครงงาน และรอยละ 100 มการจดกจกรรมการเรยนรการคดดวย การใช ICT (3) โครงการพฒนาบคลากรเชงปฏบตการ แตละกลมไดจดอบรมพฒนาครผสอนในเรองตางๆ ตามความตองการของคร เชน การเขยน แผนการจดการเรยนร การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา การพฒนา การจดการเรยนรเพอพฒนาการคด การพฒนาบคลกภาพ เอกลกษณไทย เปนตน ผลการดำเนนการทำใหครทผานการอบรม รอยละ 100 มความเขาใจในการเขยนการจดการเรยนรทสอดแทรกทกษะกระบวนการคดทง 8 กลมสาระการเรยนร รอยละ 100 ผานการอบรมการใชวจยในการจดการเรยนการสอนสหองเรยน รอยละ 100 มความรความเขาใจในการจดการเรยนการสอนการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารเตรยมเขาสประชาคมอาเซยน นอกจากนยงมการอบรมเรองการสรางภาพลกษณองคกรในแตละภาคดวย สงผลใหครและผบรหารไดรบรางวลทงในระดบ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

63

เครอขายพฒนาคณภาพการจดการศกษา ระดบเขตพนทการศกษา ระดบอำเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ (4) โครงการประกวดโรงเรยน ผบรหาร คร นกเรยน โรงเรยน ไทยรฐวทยา โรงเรยนไทยรฐวทยาในแตละกลมดำเนนงานโครงการประกวดโรงเรยน ผบรหาร คร นกเรยน โรงเรยนไทยรฐวทยา ตามวตถประสงคกลยทธ แตงตงคณะกรรมการในระดบกลม จดทำแบบประเมนวางแผนการนเทศ ตดตาม และประเมนตามแบบประเมนจาก สวนกลาง มอบรางวลและประกาศเกยรตคณ ผลของการดำเนนงาน ทำใหโรงเรยน ผบรหาร คณะคร และนกเรยน มความตระหนก กระตอรอรนในการพฒนาการจดการศกษา สรางขวญและกำลงใจแกผปฏบตดปฏบตชอบ เปนเกยรตประวตแกตนเองและครอบครว และมลนธไดขอมลเพอนำมาพฒนาในปการศกษาตอไป

3) โครงการกรงไทยยววานช เปนโครงการชวยเหลอการศกษาขนพนฐานในดาน “การสนบสนนดานการประกอบอาชพ” โดยมกลม เปาหมายคอเยาวชนทกำลงศกษาอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) เพอใหเยาวชนไดเรยนรและเขาใจในหลกการดำเนนธรกจทเหมาะสม ผานการอบรมเพอสามารถพฒนาจดแขงของตนเอง ทำงานรวมกบผอน และสามารถดำเนนงานบรรลเปาหมายตามวตถประสงค โดยเยาวชนผเขารวมโครงการจะตองจดทะเบยนบรษท จำลองกบบมจ.ธนาคารกรงไทย และมการผลตสนคา/บรการจรง โดยมธนาคารกรงไทยเปนผใหการสนบสนนทงเงนทนและการใหคำปรกษา

4) โครงการการศกษาทางไกลผานดาวเทยม ดงทกลาวไปแลววาโครงการการศกษาทางไกลผานดาวเทยมนนเปนโครงการชวยเหลอ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

64

การศกษาขนพนฐานในดานการสนบสนนเทคโนโลยแลว โครงการนยงสนบสนนการพฒนาครผสอนอกดวย เพอแกปญหาขาดแคลนบคลากรครในพนทชนบทหางไกล และยกระดบคณภาพการจดการศกษาของโรงเรยนใหอยในระดบใกลเคยงกน อกทงยงไดทำความรวมมอกบมหาวทยาลย โอเรกอน ประเทศสหรฐอเมรกา จดการอบรมทางไกลใหกบครในสงกดสพฐ.และโรงเรยนเอกชนเพอเปนการเพมความร ทกษะในคณภาพการสอนอกดวย

5) โครงการพฒนาคณภาพชวตโดยมโรงเรยนเปนศนยกลาง (School-Based Integrated Rural Development Project: School-BIRD) โครงการ School-BIRD รเรมจากแนวความคดทจะใหโรงเรยน ซงมทรพยากรพรอมในทกดานเปนศนยกลางของการพฒนาชมชนและสงคม ซงจะสามารถมประโยชนไดมากกวาการเปนเพยงสถานทสอนหนงสอ เดกนกเรยนเทานน วตถประสงคของโครงการเพอบรณาการการศกษา ขนพนฐานเขากบการฝกทกษะอาชพและการทำธรกจ รวมทงเพมโอกาสในการสรางรายไดใหกบโรงเรยน นกเรยน ผปกครอง และคนในชมชน เพอสรางคณภาพชวตทด และสามารถพงตนเองไดอยางยงยน จากการดำเนนการโดยมลนธมชย วระไวทยะและโรงเรยนมชยพฒนา โครงการตนแบบไดเรมขน ณ โรงเรยนรวมมตรวทยาและชมชนบานโคกกลาง อ.ลำปลายมาศ จ.บรรมยและขยายการดำเนนงานไปสชมชน อนๆ ดวยความรวมมอจากภาคธรกจเอกชนตางๆ อาท บรษท สยาม ลวดเหลกอตสาหกรรม บรษท สยาม ไวเนอร จำกดบรษท ธนาสรกรป

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

65

จำกด (มหาชน) ธนาคารกรงไทย บรษท เชลล ประเทศไทย (Shell Thailand) จำกด เปนตน

6) โรงเรยนสตรวดมหาพฤฒาราม ในพระบรมราชนปถมภ โรงเรยนสตรวดมหาพฤฒาราม ในพระบรมราชนปถมภ (ม.พ.) ไดดำเนนโครงการความรวมมอจากหลายภาคสวนของสงคม เพอพฒนาโรงเรยน ครและบคลากร การจดการเรยนการสอน และนกเรยน ตลอดจนความรวมมอกบชมชนในพนท และขยายผลถงโรงเรยนนองในความดแลอกดวย โครงการทโรงเรยนใหความสำคญ ณ ขณะน เชน โครงการดานพลงงาน โครงการธนาคารโรงเรยน โครงการรกการอาน เปนตน

7) โครงการการดนเพอนอง โครงการการดนเพอนองไดดำเนนการมาวา 10 ครงแลว โดยมลนธสรางเสรมไทย มวตถประสงคเพอเปนเวทสำหรบเดกดอยโอกาสและเดกพการไดแสดงความสามารถดานศลปะ เพอเปนการกระตนใหเดกรสกภาคภมใจในตวเอง พรอมทงทำใหสงคมไดรบรความสามารถของเดกกลมน โดยในการแขงขนแตละครงทางมลนธฯ จะเปนผกำหนดหวขอ เชน แตกตางไดแตตองเปนหนง หนรกในหลวง ความฝนของเดกไทยหวใจพอเพยง และกระปกวฒนธรรม โดยทางมลนธฯ จะจดการแขงขนวาดภาพใหกบเดกอายไมเกน 13 ป จำนวน 150-200 คนภายใตการดแลของมลนธหรอสถานสงเคราะหตางๆ ในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล และภาพทไดรบรางวลทางมลนธฯ จะเปนผดำเนนการจดพมพเปนการดอวยพรจำหนายใหกบหนวยงานตางๆ และบคคลทวไป สำหรบรายไดจากการจำหนายบตรอวยพร ทางมลนธฯ จะนำไปใชในกจกรรมสาธารณะกศลดานการศกษาของมลนธฯ ตอไป

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

66

4. รปแบบคปองการศกษาและทนการศกษา (Vouchers and subsidies) แนวคดเรองคปองการศกษาเรมตนจากนายมลตน ฟรดแมน นกเศรษฐศาสตรรางวลโนเบล โดยมหลกการคอเปนวธจดสรรเงนอดหนนการศกษาท 1) เพมทางเลอกในการรบการศกษา และ 2) กระตนกลไก การตลาดทจะสามารถสรางความเสมอภาคและคณภาพการศกษาของโรงเรยนตางๆ จากแนวคดเรองคปองการศกษาของนายฟรดแมนทำใหหลายประเทศทวโลกเชน สหรฐอเมรกา ชล และยโรป ดำเนนการคปองการศกษาและไดมการประเมนจดเดนและจดดอย พรอมทงปรบระบบใหเขากบบรบทของประเทศ ประเทศไทยไดรบแนวคดในเรองคปองการศกษามาเชนกน สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตจงไดทำการศกษาวจยและวางแผนยทธศาสตรสำหรบการนำแนวคดดงกลาวไปใชสำหรบการจดสรรงบอดหนนการศกษาของประเทศไทย แตกวา 20 ปของแนวความคด ดงกลาว ประเทศไทยกยงไมสามารถนำแนวความคดเรองคปองการศกษามาใชได ในการน นายชาญ ตนตธรรมถาวร ผอำนวยการสำนกนโยบายและ แผนการศกษา สำนกงานเลขาธการสภาการศกษากลาวถงคปองการศกษา วา คปองการศกษานนตามแนวความคดนาจะเปนการจดสรรเงนอดหนนแบบอปสงค (Demand) คอตามความตองการของผเรยนโดยผเรยนสามารถเลอกไดวาจะเรยนทโรงเรยนใดกได ในสหรฐอเมรกาการจดการทงหมดใหอำนาจกบ district เปนระบบ area-based ดงนน การใชจายเงนภาษ (property tax) การลงทน การจดการศกษา และการจดการอนๆ จะเฉพาะพนทนนๆ เทานน ทำใหมกรอบในการพฒนาและลงทน กระตน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

67

ใหเกดการแขงขนระหวางรฐกบเอกชน แตในบรบทของประเทศไทยคปองการศกษายงคงเปนการจดสรรเงนอดหนนในเชงอปสงค (Demand) ในรปของอปทาน (Supply) เนองจากเงนงบประมาณทงหมดยงมาจากภาครฐเทานน เปนการใหตามจำนวนนกเรยนแลวเฉลยเงนงบประมาณ โดยไมไดมการคำนวณตนทนประสทธภาพตอหนวยทสะทอนตนทนจรงของโรงเรยน ซงไมไดแตกตางจากการอดหนนรายหวทปฏบตกนอย ณ ปจจบน จะตางกนกเพยงตวเงนจะไปพรอมผเรยนไมไดไปสโรงเรยนโดยตรงเทานน ดงนน การจดสรรเงนตองมการปรบเปลยนใหสามารถจดและดำเนนการใหบรรลเปาประสงคทแทจรงของแนวความคดของการจดสรรเงนผานดานอปสงค Demand side ไดอยางแทจรง ซงปจจบนสำนกงานเลขาธการสภาการศกษาไดทำการวจยพรอมทงนำเสนอกระบวนการเปลยนผานการจดสรรเงนจากดานอปทานไปสดานอปสงคอยางสมบรณ เรยกวา Demand-side Financing โดยผจดการและใหบรการการศกษาสามารถเรยกเกบคาเลาเรยนตามตนทนของการผลตของแตละสถานศกษา และผรบบรการตองเปนผรบภาระคาใชจาย ซงรฐจะใหการชวยเหลอตอ ผเรยนทมความสามารถในการเรยนแตขาดศกยภาพ การจดสรรเงนในลกษณะดงกลาวนนภาครฐจะตองเปลยนแปลงบทบาทจากการเปนผจดการ และใหบรการการศกษาเปนผกำกบการศกษา ปรบการบรหารของโรงเรยนใหมสถานะเปนโรงเรยนนตบคคลในกำกบ/พนธะสญญา (Charter school) เพอใหโรงเรยนสามารถดแลตวเองไดและลดภาระคาใชจาย การดแลโรงเรยนจากภาครฐ และสงเสรมใหกลไกการตลาดสามารถทำงานไดอยางมประสทธภาพเพอใหผเรยนทกคนสามารถเขาถงบรการการศกษาทมคณภาพและมาตรฐาน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

68

นอกจากการปฏรปการจดสรรงบประมาณดานการศกษาใหเปนการจดสรรเงนผานดานอปสงค (Demand-side Financing) การใหทนการศกษาถอไดวาเปนจดเรมตนของการเปนหนสวนการศกษาได โดยเฉพาะกบภาคเอกชนทอาจจะยงไมคนเคยและไมแนใจวาจะเขามารวมลงทนการศกษากบภาครฐไดอยางไร และหากการจดการโครงการ/กจกรรมการใหทนการศกษามการจดการอยางตอเนองระยะยาวและอาจ มการกำหนดผลหรอวตถประสงคของการใหทนการศกษาไดอยางเปน รปธรรมและชดเจน การใหทนการศกษากอาจจะสามารถนบวาเปนหนง รปแบบของหนสวนการศกษาได แตจากขอมลพบวา การใหทนการศกษาโดยสวนใหญจะเปนการใหชวระยะเวลาหนงเทานน และอาจขนอยกบนโยบาย CSR ของบรษทในขณะนน ซงยงไมสามารถแชรความเสยงของภาครฐไปไดนก การใหทนการศกษาอาจเปนเรองเฉพาะกจเกนกวาทจะสามารถแชรความเสยงจนกลายเปนหนสวนระหวางกนของภาครฐและเอกชน สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) จงไดมความพยายามทจะระดมทนจากภาคเอกชนและผลกดนใหเกดสถานศกษาคณภาพตามโครงการ “หนงอำเภอ หนงโรงเรยนในฝน” ขน ซงมรายละเอยดพอสงเขป ดงน จากแนวคดและความเชอทวา “การศกษาสามารถพฒนาบคคลใหเปนบคคลทมคณภาพ สามารถลดชองวางของบคคลในสงคมลงได ซงจะ สงผลใหประชาชนชาวไทยสามารถหลดพนจากวงจรความยากจนนบเปนกระบวนการพฒนาโรงเรยนใหเปนโรงเรยนในฝนของคนในสงคมทตองการใหเดกและเยาวชนไดเขาเรยนในโรงเรยนดมคณภาพและในขณะเดยวกน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

69

โครงการนจะชวยทำใหความฝนของคนในสงคมเปนจรงได” (อรทย มลคำ, 2552 หนา 4) สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ไดกำเนดโครงการ “หนงอำเภอ หนงโรงเรยนในฝน” หรอ Lab School Project ขน โดยพฒนาโรงเรยนในฝนขนภายใตงบประมาณดำเนนการ ทงสน 2,558.32 ลานบาน ซงตามแผนกลยทธของโครงการกำหนดใหโรงเรยนทไดรบคดเลอกนนทำหนาทเปนแหลงทดลองดานตางๆ ทเกยวของ กบการศกษาใหกบกระทรวงศกษาธการ อาท การบรหารจดการ การจด การเรยนการสอน การจดกจกรรมสงเสรมการเรยนร เปนตน โครงการ ดงกลาว ไดดำเนนการมาแลวทงหมด 3 รน โดยชอของแตละรนจะตางกนออกไปตามนโยบายของรฐบาลและสพฐ. รนท 1 คอ โรงเรยนในฝน จำนวน 920 โรงเรยน และรนท 2 คอ โรงเรยนดใกลบาน จำนวน 865 โรงเรยน และรนท 3 คอ โรงเรยนดประจำอำเภอ จำนวน 841 โรงเรยน ตอมามโรงเรยนทไดรบคดเลอกเปนโรงเรยนมาตรฐานสากลรวม 259 โรงเรยน ทำใหปจจบนมโรงเรยนในโครงการโรงเรยนในฝนทงสน 2,367 โรงเรยน จากงานวจยของสำนกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดระบไวอยางชดเจนวา 1 ปจจยสำคญทสงผลตอการพฒนาโรงเรยนในฝนใหประสบผลสำเรจอยางยงยนคอ ภาคเครอขายอปถมภใหการสนบสนน ทงดานกำลง ปญญา และทรพยตามความตองการจำเปนของแตละโรงเรยน เปนทนาสงเกตวา ไมใชเพยงผใหการสนบสนนแตเปนผอปถมภเพราะไมเพยงแต “ให” เทานนแตตอง “ใหอยางตอเนอง” และรวม “รบผดชอบ” (Accountability) ตอผลทเกดขนดวย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

70

การเปนผอปถมภโรงเรยนทำไดหลายรปแบบ (สพฐ., 2549: หนา 16) จากคมอ “ภาคเครอขายอปถมภ โรงเรยนในฝน โรงเรยนด ใกลบาน” (สพฐ., 2549) เชน การพฒนาระบบทสงเสรมการบรหารและการจดการเรยนร การสนบสนนหองปฏบตการตางๆ การพฒนาบคลากร และการอปถมภเฉพาะเรองตามความถนดและความชำนาญเฉพาะของ ผอปถมภ โดยผอปถมภจะไดรบสทธประโยชนทางภาษอากร (สพฐ., 2549: หนา 17) ดงน ตารางท 5 สทธประโยชนของผอปถมภ

ผบรจาค

บคคลธรรมดา บรษทหรอ หางหนสวน นตบคคล

สทธประโยชน

หกลดหยอนได 2 เทาของเงนทจายไปแตตองไมเกนรอยละ 10 ของเงนได ทงหมดทไดรบหลงจากหกคาใชจายและคาลดหยอนอนตามกฎหมายแลว ไดรบยกเวนภาษเงนได ภาษมลคาเพม ภาษธรกจเฉพาะ และอากรแสตมป หกรายจายได 2 เทาของรายจายทจายไป แตตองไมเกนรอยละ 10 ของกำไรสทธกอนหกรายจายเพอการกศล สาธารณะหรอเพอการ สาธารณประโยชนและเพอการศกษา หรอการกฬา

สทธบรจาค

บรจาคเปนเงนไดอยางเดยว โอนทรพยสนหรอสนคาทมไวขาย มอบใหเพอสนบสนนการศกษาตามโครงการ บรจาคเปนเงนหรอทรพยสน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

71

ผบรจาค สทธประโยชน

ไดรบยกเวนภาษเงนได ภาษมลคาเพม ภาษธรกจเฉพาะ และอากรแสตมป หกรายจายได 2 เทาของรายจายท จายไป

สทธบรจาค

โอนทรพยสนหรอสนคาทมไวขาย มอบใหเพอสนบสนนการศกษาตามโครงการ บรจาคเงนหรอทรพยสนเพอสนบสนนดานสนทนาการ ในการจดสรางและบำรงรกษา สนามเดกเลน สวนสาธารณะ สนามกฬา ของทางราชการหรอของ เอกชนทเปดใหบรการทวไป โดยไมเกบคาบรการใดๆ

ตารางท 5 (ตอ)

อยางไรกตาม ปจจบนโครงการโรงเรยนในฝนไมไดมนโยบายในการเพมจำนวนโรงเรยนแลว แตสงทสพฐ.กำลงดำเนนการคอการคงสภาพ สรางความเขมแขง และตอยอด ดร.สรมา หมอนไหม สำนกพฒนานวตกรรม การจดการศกษา สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเลาวา

“ตลอด12ปของโครงการโรงเรยนในฝนมระยะการดำเนนการ และการปรบเปาหมายและวตถประสงคของโครงการตลอดเวลาเพอใหสอดรบกบการเตบโตของโครงการและนโยบายรฐบาลและเอกชน ในชวงแรกโครงการในโรงเรยนฝนเปนโครงการกลยทธของภาครฐ จงมการระดมทนจากหลายภาคสวนของสงคมอยางเขมแขง ภาครฐไดรบการสนบสนนจากทกภาคสวนทเกยวของ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

72

อยางด ทกภาคสวนกระตอรอรนในการเดนหนาโครงการ อกทงในขณะนนบรษทภาคธรกจมการจดCSRกนมากเพราะเปนตวชวด หนงทจดโดยสำนกนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ภาคเอกชนจงมการตนตวในเรองดงกลาวมาก”

เชนเดยวกนกบนางนรมล บวเนยม ผอำนวยการโรงเรยนวดเจามล โรงเรยนตนแบบโรงเรยนในฝนทเลาในทำนองเดยวกนวา ในยคแรกของโครงการมการทมจากทกภาคสวนทเกยวของ โดยเฉพาะภาคเอกชนเปนอยางมาก แตปจจบนหลายๆ การสนบสนนเรมผอนเบาลง ดร.สรมา หมอนไหมยงกลาวอกวา เนองจากการเปลยนแปลงนโยบายทงของภาครฐและภาคเอกชน การเคลอนยายของผบรหาร คร การเปลยนถายผรบผดชอบโครงการ ทำใหการดำเนนงานขาดตอนและภาคสวนทเกยวของไมคอยไดปรกษาหารอซงกนและกนเหมอนในระยะแรก ดงนนสวนกลางจงตองคอยกระตนและรอฟนความสมพนธขน เพอการคงสภาพของโครงการ

“เมอมการเปลยนแปลงนโยบาย รายละเอยดการดำเนนงานของโครงการอาจมการเปลยนแปลงไปเพอใหตอบสนองความตองการและเปาหมายในแตละชวง แตกไมกระทบเปาหมายหลกคอ การขยายโอกาสการศกษาไปยงพนทหางไกล และพฒนาเดกไทยดวยการศกษาทมคณภาพ”

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

73

จากรปแบบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยขางตน จะเหนไดวาภาคธรกจเหนความสำคญของการศกษาเปนอยางมากและพยายามเขามามสวนรวมในการลงทนดานการศกษารวมกบภาครฐอยางตอเนอง แลวแตความสนใจและความเชยวชาญของแตละบรษท แมวาจะไมไดรบการอำนวยความสะดวกหรอสทธประโยชนจากการรวมลงทนนเทาไรนก อยางไรกตาม จากการสมภาษณผทรงคณวฒจากภาคเอกชนพบวา หลายครงทภาคเอกชนอยากจะเขามารวมลงทนดาน การศกษา แตปญหาคอ 1) ภาคเอกชนไมทราบความตองการของภาครฐ และ 2) ภาคเอกชนไมทราบชองทางในการเขามาสนบสนนหรอรวมลงทนการศกษา ซงปญหาดงกลาวควรจะตองไดรบการแกไขอยางเรงดวน เพอประโยชนตอการพฒนาการศกษาของประเทศไทยโดยเฉพาะในระดบ การศกษาขนพนฐาน ในบทตอไปจงเปนการสงเคราะหความคดเหนจากการสมภาษณผทรงคณวฒเกยวกบแนวทางการสงเสรมความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

74

“การศกษา” เปนเครองมอสำคญในการแกปญหาของสงคมโลก ไมวาจะเปนปญหาความยากจน ปญหาการเสยชวตของเดกอายตำกวา 5 ป การประเมนผลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษป 2015 แสดงใหเหนชดเจนวา ความสำเรจของการขยายโอกาสทางการศกษา ทำใหรอยละของเดกทไดรบการศกษาระดบประถมศกษาสงขนจากรอยละ 82 ในป 1999 เปนรอยละ 90 ในป 2012 (UNESCO, 2015; UN, 2015) และมผลสบเนองไปสการแกปญหาทางสงคมอนๆ ตอไป ดงเชนงานวจยของ UNESCO (2012) ชชดวา ประชากรโลกกวารอยละ 12 สามารถหลดพนจากความยากจนไดหากไดรบการศกษาและมทกษะการอาน นอกจากน ขอมลป 2011 ยงระบไววาเดกในประเทศทมรายไดนอย 6.1 ลานคน เสยชวตกอนอาย 5 ป การปองกนการเสยชวตของเดกสามารถทำไดโดย 1) การใหผหญงไดรบการศกษาระดบประถมศกษาจะสามารถลดอตรา การเสยชวตของเดกลงไดรอยละ 15 ซงหมายถงประมาณ 0.9 ลานชวต และ 2) หากผหญงไดรบการศกษาระดบมธยมศกษา อตราการเสยชวตจะลดลงถงรอยละ 49 ซงจะชวยชวตไดถง 3 ลานคน ในเมอมหลกฐานชชด

- 4 - แนวทางการสงเสรมความเปนหนสวน

การศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

75

แลววา การศกษามความสำคญอยางยงตอการแกปญหาและการพฒนาเศรษฐกจและสงคมโลก ทกภาคสวนของสงคมควรมสวนรบผดชอบตอ การศกษาไมเพยงเฉพาะภาครฐเทานน โดยเฉพาะภาคเอกชนทถอวาเปนภาคสวนทมศกยภาพสงของสงคมในการขบเคลอนและพฒนาเศรษฐกจของประเทศ เพราะการศกษาเปนของทกคน แนนอนวาการศกษาเปนสทธขนพนฐานทมนษยควรไดรบดงปฏญญาสากลมนษยชนไดบญญตไว เมอทกคนตองการไดรบการศกษาทดและมคณภาพ การจดการศกษา ความรบผดชอบตอผลของการจดการศกษาทดและมคณภาพกควรทจะเปนหนาทของทกคนดวยเชนกน แตจะทำไดอยางไร

“การศกษาเปนหนาทของใครถาไมใชของเราทกคน เราใชชวตอยในโรงเรยนจนจบมหาวทยาลยกแค 20 กวาปแตอกกวา40-50 ปละ ตงแตเกดพอแมตองดแลและใหการศกษาลก ตอนทำงานคณกตองเรยนรตอไปอกไมใชจบเพยงแคมหาวทยาลย ดงนน factors สำคญทเกยวของกบการศกษาจงม 3 ตวหลกๆคอ1)กระทรวงศกษา2)พอแมและ3)ตลาดWorldofworkซงWorld ofwork นแหละ ทใชเวลาของชวตมากทสด ดงนนบรษทอยากไดคนด คนเกงแลวมงไปแตทกระทรวงศกษาอยางเดยวถกหรอไม กระทรวงศกษามหนาทปรบหลกสตรใหตอบสนอง ปจจบนแต private sector จะรออยางเดยวหรอ privatesectorนงเฉยไมได”

(มนทร องคธเนศ)

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

76

อยางไรกตาม จากงานวจยของ UNESCO (2012) ประเทศยากจนตองการเงนสำหรบการพฒนาการศกษาสงถง 26 พนลานดอลลารสหรฐตอป แตมเพยง 3 พนลานดอลลารสหรฐเทานนทไดถกจดสรรไปสประเทศดงกลาวและในป 2012 มภาคเอกชนสนบสนนการพฒนาการศกษา เพยงรอยละ 5 (683 ลาน) ซงรอยละ 70 ของเงนสนบสนนมาจาก 5 บรษท ใหญเทานน จะเหนไดวาภาคเอกชนมศกยภาพสงมากโดยเฉพาะทรพยากรดานการเงนทสามารถทำประโยชนตอภารกจดานการศกษาไดมาก จงทำใหความตองการการสนบสนนจากภาคเอกชนมมากขนดวย

“เราตองยอมรบวาภาคเอกชนมศกยภาพสงกวาภาครฐมากทงเงน ทกษะความร และกำลงคน จงจำเปนมากทจะตองดง ภาคเอกชนเขามาชวยในภารกจดานการศกษา”

(มชย วระไวทยะ)

“ทางโรงเรยนพรอมใหภาคเอกชนเขามาใหการชวยเหลอเพราะหากใหรอเพยงงบประมาณทมาชาและไมพอ การจะทำโครงการตางๆใหสำเรจไดนนเปนไปไดยาก”

(นรมล บวเนยม) “เหตผลทภาคเอกชนจะเปนคานงดสำคญเปนหวหอกสำคญทอาจจะสรางการเปลยนแปลงเปนtippingpointเปนจดทมนจะเปลยนหลายๆ เรองไดกเพราะวา โจทยปฏรปคราวนมองตรงกนหมดทงสภาปฏรปแหงชาต (สปช.) ทงสนช. (สภานตบญญต

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

77

แหงชาต) ทงทางกระทรวงเอง ทงคณะรฐบาล กคอวา มนไมใชการศกษาเพอยกระดบผลสมฤทธหรอการศกษาเพอการเรยนตอเพยงอยางเดยวอกตอไปแลว มนเปนการศกษาเพอผลของงานเพอชวตจรง ทแปรไปตามบรบทของเศรษฐกจและสงคมของแตละพนท ตองเนนการกระจายผเลน กระจายบทบาท รวมไปถงเรองการมงานทำ ภาคเอกชนจะมบทบาทสำคญมากถาเราสรางแรงจงใจ ถาเราสราง Platform ในการพดคยทดรวมกนไดเอกชนจะสรางจดเปลยนเลยนะภาคเอกชนลวนๆ เลย ทนำเอาความทนสมยทวธคด วธการทำงาน วธการสอน วธเรยนเขามาสสถาบนการศกษา ทำใหคร อาจารยทงอาชวะและอดมเนยเขาใจโลกของงานแบบup-to-dateแบบทนสมยลาสดหรอเครองมอลาสดวาเคาใชทำอะไรกน เทคโนโลยลาสดของเคาคออะไร ดทงกบการเรยนการสอน ดทงกบการวจย ดทงกบการสรางพนทเรยนรใหกบเดกทจบปบทำงานไดจรงเลย”

(อมรวชช นาครทรรพ) เมอตวแทนของทงภาคเอกชน โรงเรยนรฐบาล และสภาปฏรปแหงชาต เลงเหนถงความสำคญของการรวมลงทนดานการศกษารวมกนแลว แตเปนทนาเสยดายทประเทศไทยไมมการเกบรวบรวมขอมลการสนบสนนของภาคเอกชนอยางเปนทางการวา มบรษทภาคอตสาหกรรมใดบางใหการสนบสนนการศกษา สนบสนนในรปแบบใดบาง จากการศกษาวจยเบองตนพบวา การสนบสนนการศกษาของภาคเอกชนมหลากหลายโครงการ แตสวนใหญจะเปนโครงการระยะสน ปลายเหต และไมยงยน เชน การใหทนการศกษา การใหเครองคอมพวเตอร เปนตน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

78

“การใหทนการศกษาแบบสงคมสงเคราะหแบบเดมมได แตไมยงยนตองหาตนเหตใหเจอ ทำไมตองใหทน เพราะยากจนทำไมถงยากจน เพราะไมมความรเรองธรกจและไมมทนไมมโอกาสก แลวจะตองทำอยางไรใหหายจน ใหมความรและมโอกาสกการศกษาคอเครองมอสำคญดงนนทรพยากรของภาคธรกจนอกจากเงนแลว ทรพยากรคนและทกษะความร เปนสงทภาคเอกชนสามารถใหได ไมมอะไรตองหวง เพราะหากคนหายจน คนมการศกษาสง ประเทศมนคงและมงคง และมความเจรญทางเศรษฐกจ เหลานลวนแลวแตเปนประโยชนตอภาคธรกจในระยะยาวแนนอน”

(มชย วระไวทยะ) เมอการศกษาคอเครองมอสำคญของการพฒนาคน พฒนาสงคม และพฒนาประเทศชาตไปสความมงคง มนคงและยงยน ททกภาคสวนเหนความสำคญและพรอมทจะเขามาสนบสนนและรวมลงทนในการศกษา แลวเหตใดการรวมลงทนทผานมายงไมสามารถผลกดนใหการศกษาของไทยบรรลไปสการศกษาทมคณภาพ เทาเทยมและทวถง ในการน ประสบการณทผานมาของความเปนหนสวนการศกษาของประเทศไทยสามารถแสดงใหเหนภาพพอสมควรวา สถานการณปจจบนเปนอยางไร และภาคธรกจมมมมองตอการจดการหนสวนการศกษาของภาครฐอยางไร การรวมลงทนดานการศกษาในปจจบน ยงไมสามารถสงเสรมและยกระดบคณภาพการศกษาใหสงขนได การขาดทศทางและเปาหมาย การศกษา การกำหนดบทบาทหนาท (Defining roles) ทไมชดเจนของภาครฐและภาคเอกชน อกทงการจดกจกรรมสนบสนนตางๆ แบบไร

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

79

ทศทาง ไมสามารถยกระดบคณภาพการศกษาแลว ยงทำใหกจกรรมทควรเปนประโยชนตอการพฒนาการศกษากลายเปน “ภาระ” ใหกบทงโรงเรยน คร นกเรยนและแมแตภาคเอกชนเองดวย ตวอยางทเหนไดชด คอ การเปนหนสวนการศกษาแบบโรงเรยนไทยรฐวทยา มลนธไทยรฐจะไมไดสนใจเรองผลสมฤทธทางการเรยน เพราะถอวาการจดการศกษาเปนหนาทของภาครฐ แตจะเนนทการสนบสนนความตองการของโรงเรยน สงเสรมการพฒนานกเรยนและบคลากรของโรงเรยนตามแผนการพฒนาของมลนธ

“เราเปนเพยงผอปถมภคอบรจาคแบบมเปาหมายตามทRoadmap การพฒนาทกำหนดไว แตเรองการบรหารจดการ ผบรหารครและบคลากรและผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน นนอยนอกเหนออำนาจของเรา และมลนธจะไมไปแทรกแซง การใหการศกษาควรเปนหนาทของรฐ มลนธแค support เทานน ดงนนเมอรฐไมสามารถจดสรรครไดอยางเพยงพอ ปจจบนทางมลนธจงชวยจางครเพมเตมปละ4ลานบาท”

(วเชน โพชนกล)

การสนบสนนตามความตองการและสงเสรมการพฒนาตามแผนของมลนธไทยรฐ ทำใหพจารณาไดวาโรงเรยนไทยรฐวทยาไดรบงบประมาณ สงกวาโรงเรยนในสงกดสพฐ. ทวไป แตผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนกลบไมไดสมพนธกบงบประมาณนก อกทงการทโรงเรยนมโครงการสงเสรมการพฒนามาก อาจเปนสาเหตสำคญสาเหตหนงทดงเวลาเดกและครไป ทำใหเดกไมไดเรยนหนงสออยางเตมท

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

80

“ถากลาวถงผลสมฤทธทางการเรยนของเรา ปทผานมา ผลการสอบNTของนกเรยนมคะแนนสงกวาNTอย 2 วชาคอศลปะกบคณตศาสตร แตเมอเดอนเมษายนทผานมาผมไดไปสมมนาเรองคาใชจายการศกษาทำใหรวางบประมาณการศกษา ทใชตอเดก 1 คนจะอยประมาณ 46,000 บาท พจารณาแลว งบประมาณของเดกนกเรยนไทยรฐวทยาตองสงกวานนอยแลวแตทำไมผลสมฤทธยงไมนาพอใจ สวนตวแลวคดวา โครงการตางๆ ทเขามาในโรงเรยนทมากเกนไปกจะกระทบตอการเรยนการสอนมากขน จำเปนมากทจะตองใหครอยกบเดก ในความเปนจรงกจกรรมนอกหลกสตรไมควรเกน 10% ตอการเรยนแตสงทเกดขนคอ ไมวาจะเปนโครงการของใครกจะมาทโรงเรยนซงกจะมกจกรรมทดงครไปจากนกเรยนตลอด”

(วทยา ประชากล)

นอกจากน ภาคธรกจเอกชนยงไดสะทอนถงโครงการปจจบนของอาชวศกษาอยางสหกจศกษาวา การดำเนนการทผานมานน ยงไมสามารถทำใหเกดประโยชนและบรรลเปาประสงคทแทจรงของสหกจศกษาไดและยงเปนภาระสำหรบภาคเอกชนอกดวย

“ตอนนทรฐกำลงทำอยางสหกจศกษา ความเหนผมคอ มนผดวตถประสงค ระยะเวลาสนไป เดกมาฝกงาน 3-4 เดอนยง ไมไดอะไร ยงไมทนไดเรยนรอะไรเลย กวาจะคนชนกบระบบงานกเปนเดอนแลว หลงจากนนกทำอะไรไมไดมาก สดทายคออะไรกกลายเปนวา private sector กใหเดกเรยนรแคงานซรอกซ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

81

เราตองร benchmark รวา private sector อยากไดอะไร match the gap ระหวางเรยนและทำงาน ใหคนมคณภาพแขงขนไดดขน การทำงานเปนการพฒนาทกษะชวต ฝกคนทำงานใหเปนตรงนโรงเรยนไมไดสอนเชนtimemanagement, problem solving, discipline ความคดผมคอ ปจจบนเปนภาระตอภาคเอกชน เพราะสวนใหญเปนงานฉาบฉวย รฐตอง เอาจรงตองทำให PPP เปนวาระแหงชาต ทำใหตอเนองและมกลไกทชดเจน แตกอยาตงเงอนไขจนภาคเอกชนขยบตวไมได ทำใหไมเกดความคลองตว”

(มนทร องคธเนศ)

โดยสรป เมอการพฒนาการศกษาเปนหนาทของทกภาคสวนในสงคม โดยเฉพาะอยางยงภาคเอกชนผมศกยภาพสงทจะสามารถทำงานรวมกนกบภาครฐเพอยกระดบคณภาพการศกษาใหสงขนและบรรลเปาหมาย การศกษาของประเทศได แตการเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยทผานมานน ยงเปนการจดและดำเนนการอยางไรทศทางและเปาหมาย ตางฝายตางทำเพอประโยชนของตนเองเปนทตง ผลกภาระใหกบภาครฐฝายเดยว ขาดความรบผดชอบรวมกน ไมมการประสานความรวมมอและความตองการ ตลอดจนขาดความตอเนองของความเปนหนสวนการศกษา การจะทำให PPP (หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน) เปนวาระแหงชาต หนสวนระหวางภาครฐกบเอกชนภายใตระบบโปรงใส ตลอดจนการทำงานรวมกนอยางจรงใจเพอลกหลาน ของเราทกคนจงมความสำคญเปนอยางมาก

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

82

แนวทางการสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนนนไมใชเรองใหม เพยงแตทผานมาประเทศไทยยงไมมระบบทรองรบและสงเสรมการเปน หนสวนเทาทควร โดยปลอยใหผเลนในระบบทงภาครฐและเอกชนดำเนนการ กนเองในรปแบบของตนเองอยางไรทศทาง และทสำคญคอขาดการประสานงานทด ทำใหในทายทสดแลวโครงการดๆ กลบกลายเปนภาระ ดงนนหากจะสงเสรมหนสวนการศกษา กสามารถเรมตนจากการแกปญหาการดำเนนการทมอยเดม การจะสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนใหมขน เพมขน และยงยนนน สามารถทำได ดงน

ภาครฐ

หนวยประสาน

- กำหนดนโยบาย แผน มาตรฐาน- กำกบการจดใหมการศกษา

- เปาหมายชดเจน- ปรบบทบาทภาครฐ- มาตรการจงใจ- อำนวยความสะดวก - เครอขายธนาคาร - กฎหมาย

บทบาท

แนวทางสงเสรม

ภาคเอกชน

- เปนผสนบสนนการศกษา- เปนผจดการศกษา

- ทรพยากรเงน- ทรพยากรคน- ทกษะ ความร ความเชยวชาญ

บทบาท

ฐานขอมลทรพยากร

แนวทางสงเสรม

แผนภาพท 4 การสงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

83

1) สงสำคญประการแรกคอ ประสานผเลน ผเลนสำคญของ หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนกคอ “ภาครฐ” และ “เอกชน” ซงตางมบทบาทหนาททแตกตางกนในการขบเคลอนหนสวนการศกษา และขบเคลอนเศรษฐกจและสงคม ในความแตกตางนทำใหในหลายครง ทงสองภาคสวนทำงานไมสอดรบกน โดยเฉพาะเรองการศกษา ทงภาครฐและเอกชนตางเขาใจและใหความสำคญตอการศกษา แตหากพจารณาจากอปสรรคของหนสวนการศกษาของประเทศไทยในปจจบนพบวา ทงสองภาคสวนตางจดการศกษาทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน แตขาดการประสานงานทด ตางคนตางทำ ซงหากสามารถปดชองวางและประสาน ผเลนทงสองใหทำงานสอดคลองไปในทศทางเดยวกนได กนาจะสามารถ สงเสรมหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยไดไมยาก ผทรงคณวฒจงเหนพองกนวาจะตองมคณะทำงานทเปนหนวยประสานระหวางภาครฐกบเอกชน หนวยประสาน (Delivery Unit) นควรประกอบขนจากกลมคนจากหลายภาคสวนของสงคม มบทบาทสำคญในการประสานการดำเนนงาน สรางความเขาใจ และประสานความตองการระหวางภาครฐ-ภาครฐ ภาครฐ-เอกชน และเอกชน-เอกชน เพอสงเสรมใหเกดความเขาใจถง ความสำคญ คณคาของการเปนหนสวนการศกษา และศกยภาพของภาคเอกชนทภาครฐตองการ และรวมกนพฒนาไปสความสำเรจของเปาหมายการศกษา 2) เมอผเลนหลกคอ ภาครฐ (Public sector) ผมบทบาทหนาทสำคญในการวางนโยบาย กำกบการจดใหมการศกษา และวางระบบตางๆ ใหเกดการสงเสรมและอำนวยความสะดวกตอการเปนหนสวน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

84

การศกษา ภาครฐตองยกเครองครงใหญ ตงแตความชดเจนของเปาหมายการศกษา การกำหนดบทบาทของภาครฐและเอกชนทชดเจน ตลอดจนปฏรประบบสำคญตางๆ เพอทจะสอดรบและอำนวยความสะดวกใหเกดความเชอมน นาเชอถอ โดยเฉพาะการปฏรประบบคลงการศกษา เพอ สงเสรมใหเกดกลไกการตลาด กระตนใหภาคเอกชนรวมลงทนในการจดการศกษา 2.1) ทกภาคสวนตองเข า ใจรวมกนถ ง เป าหมายของ การศกษาไทย การศกษาคอการออกแบบวาตองการใหประเทศเดนทางไปในทศทางใด คนในประเทศทตองการเปนอยางไร ปจจบนแมประเทศไทยจะมแผนการศกษาและพระราชบญญตการศกษาแหงชาตเปนทศทางของการพฒนาการศกษาอยแลว แตเหมอนทกอยางจะสะดดและไมเปนไป ตามแผน สาเหตหนงอาจเนองมาจาก ตลอดระยะเวลา 14 ปทใชแผน การศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2545 – 2559) ประเทศไทยมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการมาแลวถง 14 ทาน เฉลยแลวคออยในวาระคนละ 1 ป ความไมมนคงทางการเมองนมผลกระทบตอการพฒนาการศกษาไทยเปนอยางมาก ดงนน หากจะแกปญหาน สงสำคญคอควรใหแผนการศกษา แหงชาตอยเหนอเกมการเมอง นกการเมองไมควรนำการศกษามาใชประโยชนในการหาเสยงแตควรยดและปฏบตภารกจดานการศกษาตามแผนการศกษาแหงชาต เพราะการศกษาใชเวลาเปนทศวรรษกวาจะเหน ผลการเปลยนแปลง จงควรทำใหเกดความตอเนองของนโยบายและความชดเจนของการดำเนนการดานการศกษา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

85

“Roadmap แผนยทธศาสตรการดำเนนงานเปนสงจำเปนและสำคญอยางยง เพราะจะเปนตวกำหนดทศทาง การพฒนา แสดงความตองการของภาคการศกษา ทศทาง การสนบสนนของภาคเอกชน”

(วเชน โพชนกล) “ประเทศไทยจำเปนตองกำหนดเปาหมาย Goal ของประเทศใหชดเจน แลวกตองดวาเราม resources (ทรพยากร)อะไร อยตรงไหนบาง จากนนกเปน factors คอ พอแมกระทรวงศกษาธการ และตลาดWorld of work เหลานคอactor ทจะม contribution ใหแกการศกษา เราตองเนนtraining และสำคญคอ process การหาคนใหตรงกบงานprivatesectorตองคดวาเรามอะไร”

(มนทร องคธเนศ) นอกจากน ภาครฐเองตองมความชดเจนถงความตองการเพอใหภาคธรกจสามารถประเมนความสามารถของตนในการเขามารวมลงทน/เปนหนสวนการศกษาไดชดเจน เหมาะสมและตอบสนองความตองการ ของทงภาครฐและภาคเอกชน ซงถอไดวาไดประโยชนรวมกนทง 2 ฝาย (win-win) ดงนน การเปนหนสวนการศกษาทงรฐและเอกชนกจะตองมการกำหนดเปาหมายรวมกนอยางชดเจน ใหสามารถบรหารจดการอยางมประสทธภาพและทงสองฝายไดประโยชนสงสดจากการเปนหนสวนระหวางกน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

86

“ในเรองความตองการ ปญหาสำคญของอาชวศกษา ทวโลก ณ ปจจบนน คอ ปญหาสดสวนระหวางการศกษาสายสามญ: สายอาชพ แมกระทงในประเทศทเปนตนแบบของระบบการศกษาแบบDualsystemทเนนการฝกปฏบตนนอตราสวนนกเรยนทเลอกเรยนสายอาชพกลบมแนวโนมลดลง หลกสำคญตรงนคอเรากตองปฏรประบบ career counselling (การให คำแนะนำเรองอาชพ) ซงสภาหอการคาไทยเคยทำโครงการแลวคอไปแนะแนวอาชพและปลกฝงเดกในการทำงาน พบวามผลกระทบมากกวาการทเดกไมรเรองอาชพเลย”

(ศรพรรณ ชมนม) 2.2) ภาครฐจะตองปรบบทบาทใหเหมาะสมกบบรบทและการเปลยนแปลงในอนาคต รายงานของคณะกรรมาธการปฏรปการศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย สภาปฏรปแหงชาต เรอง ยทธศาสตร การปฏรปการศกษาและพฒนามนษยของประเทศไทย กรอบการปฏรปการศกษาและพฒนามนษย ฉบบปรบปรงไดนำเสนอการปฏรปการศกษา 3 ระดบ คอ การปฏรประบบการจดการศกษา การปฏรประบบการคลงดานการศกษา (ดานอปสงค) และการปฏรประบบการเรยนร ซงเปนไปในทางเดยวกนกบผทรงคณวฒ โดยเฉพาะประเดนการปฏรประบบการจดการศกษา ในการปรบบทบาทของภาครฐจากทเปนผจดการการศกษา (Education service providers) มาเปนผจดใหมการศกษา (Education service deliverers) และสรางการมสวนรวมกบภาคสวนตางๆ ใหเขามาเปนหนสวนในการจดการศกษาและตรวจสอบถวงดลกบภาครฐ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

87

“การปฏรประบบการบรหารการจดการศกษา โดยลดขนาดของการจดการศกษาทกระดบจากภาครฐ และเปลยนบทบาทการจดการศกษาจาก “ผจดการศกษา” (Educationserviceproviders)ไปเปน“ผจดใหมการศกษา” (Educationservice deliverers) ควบคกบการเพมความสามารถและขยายพนทการจดการศกษาของภาคประชาชนและชมชน เสรมพลงบทบาทหนาทและความรบผดชอบของ ฝายกำหนดนโยบาย(Regulator)และฝายปฏบต(Operator)ออกจากกนใหชดเจนโดยฝายกำหนดนโยบายตองมความอสระ กำหนดนโยบายจากฐานวชาการสอดคลองกบการพฒนาประเทศและการเปลยนแปลง ของโลก เพอสรางการมสวนรวมในการจดการศกษาและตรวจสอบ ถวงดลกบภาครฐ เพอสรางระบบธรรมาภบาล นอกจากน การจดการศกษาในอนาคตรฐไมสามารถรบผดชอบดำเนนการไดเองทงหมด ตองสรางความรวมมอกบภาคสวนตางๆ ใหเขามาเปนหนสวนในการจดการศกษา”

(สภาปฏรปแหงชาต, 2558 หนา 12)

ผทรงคณวฒไดใหแนวคดเกยวกบระบบการศกษาวา ภาครฐควบคมและยดอำนาจอยทสวนกลางมากเกนไป อกทงขาดกระบวนการวจยเพอหาจดออนของระบบการศกษาไทย แมแตการตองการความรวมมอกไมเคยมงานวจยสนบสนนถงความจำเปนและความตองการ สงเหลานจำเปนมากทภาครฐจะตองปรบระบบของกระทรวงศกษาธการเปนผกำกบ เปนผจดใหมการศกษาไมใชเปนผจดการศกษา ผกำกบการศกษามหนาท

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

88

สำคญคอการตองจดระบบทมความชดเจน โปรงใส สอดรบกบเปาหมายการศกษาและความตองการของทงภาครฐและเอกชน อำนวยความสะดวก และสงเสรมกลไกของระบบอนทเกยวของและกระตนความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทยเพอประโยชนของ การศกษาไทยทมงหวง 2.3) มาตรการจงใจ เชน การลดหยอนภาษ เปนอกกลไกหนงทภาครฐสามารถทำไดในการดงดดและกระตนภาคเอกชนใหเขามารวมลงทนในกจการของภาครฐ แมภาคเอกชนจะเขามารวมลงทนดวยจตอาสา ใจบรการ หรอดวยนโยบาย CSR ของบรษท แตภาคเอกชนทไมใชมลนธหรอ NGO ทจะเปนองคการไมแสวงหาผลกำไร ผลประโยชนของบรษทเปนสงทภาคเอกชนคำนงถงเปนอนดบแรก ดงนน เหตผลของการรวมลงทนดานการศกษาของภาคเอกชนจงมกไปในทศทางเดยวกนกบ เปาหมายและผลประโยชนของบรษท

“Incentive (แรงจงใจ) ตองมการกำหนดแรงจงใจใหชดเจนวาทำไปเพออะไรและจะไดอะไรเชนประโยชนในการลดหยอนภาษการประเมนวทยฐานะเปนตน”

(ศรพรรณ ชมนม)

2.4) อกปจจยทมความสำคญยงททงภาครฐและเอกชนจะตองทำใหมขนอยางมคณภาพ คอ ระบบฐานขอมลทรพยากร ทรพยากรมความสำคญทจะทำใหรสภาพปจจบนและสามารถนำไปใชประโยชนในการวางแผน แกไข ปรบปรงและพฒนาตอไปได “หนสวนการศกษาไมไดเปน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

89

เรองใหม และไมจำเปนตองสรางอะไรใหม เพยงแตตองรวาสงทมอยแลวนนมอะไรบาง และจะใชประโยชนสงสดไดอยางไร หรอตองปรบปรงหรอแก ไขตรงจดใดคอส งทสำคญและจำเปนกวาการร เรมสรางใหม” (มชย วระไวทยะ) การพบกนของความตองการของภาครฐกบเอกชนจงมความสำคญยงตอความยงยนของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน

“Information(ขอมล)ฐานขอมลนนมความจำเปนและสำคญมากสำหรบการพฒนาทงดานการวางแผนการดำเนนงานและการประเมนผล เพอใหทราบถงสภาพปจจบนความตองการและความสามารถในการสนบสนน”

(ศรพรรณ ชมนม) ในการน ดร.สรมา หมอนไหมไดเลาถงแนวคดทจะพฒนาโครงการ 1 อำเภอ 1 โรงเรยนในฝนวา การจะทำใหโครงการดงกลาว ตอบสนองนโยบายปจจบนคอการคงสภาพโครงการ คอ สวนกลาง (สพฐ.) และเขตพนทตองทำงานรวมกน ในการทำแผนทผอปถมภ เพอใหรวาสภาพของแตละพนท ทงจำนวนผอปถมภ ประเภทของอตสาหกรรมและความทวถงของการอปถมภ และทมเคลอนทเรวหรอ Roving Team ของแตละพนทเปนผประสาน และเรงพฒนาศกยภาพของผบรหารและบคลากรเพอใหพรอมตอการเปลยนแปลงและยกระดบคณภาพโรงเรยน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

90

“สงทคดตอนนคอ เราจะตองทำmappingพนทใหการชวยเหลอ คอตองรวาในแตละพนทมโรงเรยนไหนทยงไมม ผอปถมภ เขตพนทจะชวยเราได และเมอทราบแลววาโรงเรยนทขาดอยทใด กศกษาตอไปวาสาเหตทยงไมมผอปถมภนนเพราะอะไร ตรงจดน roving team จะเปนทมทชวยเราในการเปน ตวเชอมและพฒนาศกยภาพของผบรหาร ครและบคลากรไดและนจะทำใหนโยบายหลกของเราในปจจบน การคงสภาพ การยกระดบโรงเรยนใหเปนโรงเรยนมาตรฐานสากล และใหโรงเรยนเปนผนำการเปลยนแปลงในศตวรรษท 21 ประสบผลสำเรจ”

(สรมา หมอนไหม) การทเรารวามทรพยากรอะไรอยแลว ทำใหสามารถใชทรพยากร ใหเกดประโยชนสงสด ซงดกวาการทเพมเขาไปโดยไมสนใจสงทมอย จนหลายครงกลายเปนการเพมภาระใหกบโรงเรยนมากกวาประโยชน และสดทายสงทหวงหรอทอยากใหเกดขน เชน เรองคณภาพการศกษากเกด ไดยาก อยางไรกตาม การทำแผนทผอปถมภ เปนการดแลพนทการใหความชวยเหลอของสพฐ. ทจำเปนตองคำนงถงความเชยวชาญเฉพาะของแตละพนทและทศทางการพฒนาของประเทศดวย ประเทศตองมความชดเจนวาจะพฒนาไปในทศทางใด บางพนทมการสงเสรมการพฒนาเปนเขตเศรษฐกจพเศษหรอเขตอตสาหกรรมเฉพาะพนท การจดการศกษากจำเปนทจะตองลอไปกบนโยบายและทศทางการพฒนาประเทศดวย และแนนอนวากลมอตสาหกรรมหรอบรษททจะเปนผอปถมภนนกจะเฉพาะแตละพนทดวย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

91

“ตอนนโดยวธคดเชงยทธศาสตรของการปฏรปเนย ครเสนอรฐบาลใหดงภาคเอกชนโดยอาจจะผานกรอ. เขามาวางแผนรวมกนเลยในการปฏรป ซงกอาจดำเนนงานกอนเปนพนท ซงแตละพนทกจะมโจทยเฉพาะของเคา ตอนนทเลงไวม 4 จงหวดคอ เชยงใหม ชลบร อำนาจเจรญ และกภเกต ซงแตละจงหวดโจทยเรอง การมงานทำ เรองเศรษฐกจกไมเหมอนกน ภเกตนดานการทองเทยวชดเจนเชยงใหมนจะเปนtradingเปนtradecentre ทในระยะยาวจะ connect จนกบลมสวรรณภมเนยอำนาจเจรญน โจทยมนเปนเรองการศกษาของเดกซงออกไปสโลกของงานเรวจบม.3บางไมถงม.3บางเดกไมมความพรอมไปเปนunskilledworkerอยางนชลบรนเปนโจทยเรองอาชวะเตมๆเลยเพราะเคามนคมอตสาหกรรมพรบ4จงหวดไมเหมอนกนเลยนะ แตวาตวรวมคอเอกชน ภเกตนตองดงเอาสมาคม ทองเทยวภเกตเขามาอยางน เชยงใหมนทงหอการคา ทง สภาอตสาหกรรมเขามาเลยชลบรเอาชมรมHRเอาชมรมพฒนาทรพยากรมนษย ฟงดเลกๆ แตจรงๆ ไมใชเลย ขางในมบรษท ผประกอบการของชลบร 6 พนแหงอยในนนนะ เคาเปนคนidentify need ของตลาดแรงงานให แลวกมการรวมตวกนทงพนฐานอาชวะ อดมนาจะตอบโจทยภาคเอกชนผานการตงโจทย ของชมรมHRของชลบรยงไงอำนาจเจรญนมาอกแบบเปนภาคเอกชนทเขามา sponsor โรงเรยน ชวยลงทนให ถอวาถาคณภาพของเดกอำนาจเจรญด ภาคเอกชนกไดไปดวย เพราะฉะนนเคากเตม มา sponsor โครงการพฒนาโรงเรยนขนาดเลกโครงการพฒนาการศกษา คอ ตวรวมเปนเอกชนหมดเลย เขามา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

92

ชวยตงโจทย เขามาชวยผลกดน เขามาชวยขบเคลอน ลงทนสนบสนน”

(อมรวชช นาครทรรพ)

ผทรงคณวฒเหนพองไปทางเดยวกนในเรองทรพยากรและยงไดนำเสนอความเปนไปไดในการใชทรพยากรทมใหเกดประโยชนตอ การศกษาตอไป ไมวาจะเปนการพฒนาบคลากร หรอการพฒนาระบบ หนสวนการศกษา ผทรงคณวฒเสนอแนวความคดจากโครงการทกำลงอยในระหวางดำเนนการวา

“resources ของเราทมอยแลว จำเปนตองนำมา เชอมโยงกนอยางเรองครตองเปนteacherspoolไมใชตางคนตางทำงาน ขาดการเชอมโยง นกศกษาระหวางมหาวทยาลย มการเรยนรวมกนหรอแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน เปนTwinning schools คลายกบทสมศ. ทำ 1 ชวย 9 ตอนนททำรวมกบทานมชย วระไวทยะ กเรองความรวมมอดานการศกษาระหวางโรงเรยนนานาชาตกบโรงเรยนไทยในพนทใกลเคยงโรงเรยนนานาชาต 1 โรงเรยนตอโรงเรยนไทย 5 โรงเรยน ใหนกเรยนนานาชาตไปสอนภาษาองกฤษกได และนกเรยนไทยกสอนภาษาไทย ความเปนไทย เปนการเรยนรรวมกนและ เชอมโยงกน โรงเรยนนานาชาตจะไดอะไร เคากจะไดสรางเดกของเคาเอง และเดกไทยเองกเปน expertise in their owncountry เดกไทยตอนนกอาจจะไมรวฒนธรรมไทยจรงๆ แลว

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

93

กได กเรยนรรวมกนไปเลย เราภาษาไทยแขงแรงกวากเรยนรไดมากกวาและสอนนกเรยนนานาชาตได การรวมมอนอาจเปนการแลกเปลยนการบรหารและเชอมโยงใน 3 เรองหลกๆ คอหลกสตร การแลกเปลยนวชาการ และการสรางผลตครทด อนนสำคญเลย ตวเลขออกมาแลววาครไมไดขาดแคลนแตครทด นแหละทขาดแคลน”

(ชงชย หาญเจนลกษณ) จากพนฐานความคดทวาการศกษาเปนของทกคน ทกคนตองรวมเปนผรบผดชอบตอการศกษาของประเทศ จงไดแนวคดของการสงเสรม ความเปนหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน โดยใหภาคเอกชนทมคณภาพและเหนดวยกบแนวคดเรองหนสวนการศกษาดแลการจดการและบรหารการศกษาของโรงเรยน โดย 1 บรษท: 1 โรงเรยน เปนการปลกฝงทกษะความรและความเชยวชาญของธรกจนน นอกจากผเรยนจะไดความรและทกษะดานธรกจแลว บรษททดแลกจะไดเมลดพนธทเหมาะสมสำหรบองคกรดวย

“ปจจบนเปนภาระตอภาคเอกชน เพราะสวนใหญเปนงานฉาบฉวย รฐตองเอาจรง ตองทำให PPP เปนวาระแหงชาตทำใหตอเนองและมกลไกทชดเจน แตกอยาตงเงอนไขจนภาคเอกชนขยบตวไมได ทำใหไมเกดความคลองตว มาตรการทจะ สงเสรมใหPPPเกดขนงายๆกคอการลดหยอนภาษและถาจะทำใหเกดความตอเนองและยงยน อยางทผมบอก รฐตองรวา

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

94

ประเทศมresourcesอะไรบางเทาทผมรบรษทในประเทศไทยมเยอะมาก แตทใชไดๆ มอยประมาณ 4 หมนบรษท แลวจำนวนโรงเรยนของเรามอยประมาณ 3 หมนกวาโรง สามารถจบคกนไดเลย 1 บรษทตอ 1 โรงเรยน บรษทใหการดแลใหการชวยเหลอแบบไมมเงอนไขในเรอง cooperation ไมใชการเงนอยางเดยวแตตองมการจดการ know-how ดวย สำคญมากคอเราตองปรบความคดและทศนคตของคนไทยใหรวาจะพฒนาทกษะอาชพและชวตนนรอจนถงอาชวะหรออดมศกษากไมทนแลว”

(มนทร องคธเนศ)

นอกจากน เครอขายธนาคารเปนอกกลไกทนำทรพยากรทมอยเดมมาปรบระบบและบรหารจดการใหเออตอการรวมลงทนในกจการของรฐของภาคเอกชน

“ภาครฐและเครอขายธนาคาร เชน ธนาคารกรงไทยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) และธนาคารออมสน มความสมพนธท เหนยวแนนอยแลว และธนาคารเอง อยางธนาคารกรงไทยกมโครงการสนบสนนการศกษา อยเปนทนอยแลว ดงนนกนาจะหารอกนไดวา ธนาคารสามารถจดระบบในการรบเงนสนบสนนและออกใบเสรจลดหยอนภาษใหกบบรษทไดเลยหรอไม ใหผใหรวาเงนไปไหน เออใหเขามาใหความรวมมอและตรวจสอบไดทำเปนOne-stopservice”

(มชย วระไวทยะ)

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

95

2.5) ปฏรประบบการคลงการศกษา แนนอนวาระบบการจดสรรงบประมาณของภาครฐจะตองเปลยนแปลงไปตามกลไกและแนวทางในการสนบสนนการรวมลงทนของภาคเอกชน เพอใหเกดความคลองตวและมประสทธภาพในการใชจายในการศกษา และยกระดบคณภาพและมาตรฐานการศกษาใหสงขน

“งบประมาณตองไปกบตวเดก ไมใชใหไปกบโรงเรยนแบบตอนน การใหเรยนฟร จายคาใชจายรายหวลงไปใหโรงเรยนโดยตรง ทำใหโรงเรยนไม active ไมกระตอรอรนในการพฒนาตวเอง ผบรหารกทำทกอยางเพอใหไดเพมวทยฐานะใหกบตนเองสราง career path ของตวเองโดยบางครงลมไปวาหนาทจรงๆของตวเองคออะไร และสงททำนนเปนประโยชนตอเดกนกเรยนอยางไร ครกไรคณภาพ เราจะใหการศกษาฟรแบบฟนแลนด ยงไมได เพราะอะไร เพราะเราไมม accountability (ความรบผดชอบ) ฟนแลนดเคาทำไดเพราะ corruption เปนศนยเปนอนดบ 1 แตของเราอนดบ 40 กวา การให งบประมาณจงตองเปนการใหไปกบตวเดก (Demand-sidefinancing) ใหเดกเปนคนเลอก จะทำใหเกดความเสมอภาค และเพมการแขงขน เปนกระบวนการทางการตลาด โรงเรยนไหนเดกเลอกเยอะเงนกไปถงโรงเรยนเยอะ”

(ชงชย หาญเจนลกษณ)

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

96

3) ภาคเอกชน (Private sector) เปนหวหอกสำคญของ หนสวนการศกษาเพราะเปนภาคสวนทมศกยภาพสงในการขบเคลอน การศกษา ไมวาจะเปนดานงบประมาณ ทรพยากรมนษย และทกษะ ความร ความเชยวชาญ อกทงยงมระบบการบรหารงานทคลองตวและมประสทธภาพสง บทบาทของภาคเอกชนจงเปนผสนบสนนการทำงานของภาครฐ รวมถงการเปนผปฏบตและใหบรการการศกษา (Education service providers) อยางไรกตาม หนงปญหาสำคญจากประสบการณหนสวนการศกษาทผานมาคอ ภาคเอกชนไมรความตองการของภาครฐและชองทางในการรวมลงทน แนวความคดของผทรงคณวฒเกยวกบระบบ one-stop service เครอขายธนาคาร และหนวยประสานเพอประสานความเขาใจและความตองการของภาครฐกบเอกชน ภาคเอกชนเหนวาไมควรรอระบบหรอการเปลยนแปลงจากภาครฐเพยงฝายเดยว แตสามารถรเรมและดำเนนการตามศกยภาพไปกอนได เนองจากหลายโครงการของภาครฐกเกดจากการรเรมและดำเนนการของภาคเอกชนและเมอเหนวาประสบผลสำเรจ ภาครฐจงนำไปขยายผล ดงนน สงทภาคเอกชนพงกระทำคอ วเคราะหปญหาการศกษาของไทย อาจจะโดยผานเครอขายทมกบทางภาครฐ วเคราะหจากประสบการณและปญหา หรอทมทรพยากรบคคล (HR) ผกำหนด CSR ของบรษทเปนผวเคราะห แตสงสำคญทควรตระหนกใหดคอตองประเมนศกยภาพของบรษทถงความเชยวชาญและความพรอมในการรวมลงทนดานการศกษา ทงนผทรงคณวฒไดเสนอตวอยางรปแบบ ทภาคเอกชนสามารถเขามารวมลงทนทางการศกษาได ดงน (มชย วระไวทยะ)

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

97

(1) บรจาคทนทรพยผานเครอขายธนาคารซงสามารถจดการไดเสรจสรรพภายในขนตอนเดยว (one – stop service) ตงแตบรจาค ออกใบเสรจ และลดหยอนภาษ ซงผทรงคณวฒยำวาเปนแคจดเรมตนทดเทานน (2) สงเสรมใหพนกงานออกไปชวยสอน ทงวชาการและทกษะชวตอนๆ เชน สอนดนตร สอนเยบปกถกรอย เปนตน พนกงานเหลาน สามารถเปนครกตตมศกดไปชวยใหความรและพฒนาทกษะ ทงทกษะอาชพ การทำงานและทกษะชวต สงสำคญมากคอภาคเอกชนตองเชญคณครมาบรษทเพอเรยนรดวย จงจะสามารถยกระดบคณภาพการเรยนการสอนและเกดการเปลยนแปลงทงนกเรยนและครทชดเจน (3) การฝกอบรมครเปนโครงการใหญทภาคเอกชนสามารถเขามาสนบสนนไดหลายทาง ทงงบประมาณการฝกอบรมคร ซงสามารถบรจาคผานเครอขายธนาคาร และการใหครไปเรยนรกบบรษทภาคเอกชน เปนการสรางแรงบนดาลใจของคร ใหครไดเหนของจรง การทำงานจรง เทคโนโลยทนสมยทในภาคทฤษฎอาจเกาหรอลาสมยไปแลว ครกจะมโอกาสเพมพนความทกษะ ความร ความสามารถ และนำมาสอนเดกใหเขาใจและปฏบตไดจรง การฝกอบรมครน บรษทสามารถคดเปนคาฝกอบรมและนำมาหกลดหยอนภาษได นอกจากจะไดประโยชนดานภาษแลว ยงเปนการสรางชอเสยงใหกบบรษทและชวยพฒนาการศกษาอกดวย (4) โรงเรยนพ-โรงเรยนนอง โครงการแบบนมการดำเนนการอยบางแลว เพยงแตควรจะทำใหยงยน ขยายผล และขยายเครอขายใหมากขน โดยอยาใหสงกดของโรงเรยนมาเปนอปสรรคในการพฒนาการศกษา และโอกาสของการเรยนรของเดก โดยสามารถใหภาคเอกชนเปนผสนบสนน

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

98

ได ตวอยางเชนโรงเรยนนานาชาตเปนพเลยงใหกบโรงเรยนรฐบาล ผลดกนสอน หรอมโครงการแลกเปลยนสนๆ กนาจะทำได ซงผทรงคณวฒไดรเรมและดำเนนการในเบองตนกบโรงเรยนนานาชาตหลายแหงและไดผลออกมา ในเชงบวก เพราะทงสองฝายตางเหนตรงกนวา ผทไดประโยชนโดยตรงจากการรวมมอนคอ นกเรยน (5) การชวยจดตง Social Enterprise (ธรกจเพอสงคม) ใหเกดขนในโรงเรยน โดยใหโรงเรยนเปนศนยกลางการพฒนา และภาคเอกชนนำประสบการณและความรทางดานธรกจมาเตรยมความพรอมใหแกครและนกเรยนใหสามารถทำธรกจเปน ซงกระบวนการนจะสามารถ แกปญหาความยากจนไดอยางยงยน ผทรงคณวฒเหนวา การทชมชน ไมสามารถประกอบธรกจเพอหาเลยงชพของตนเองไดนน เปนปญหาใหญตอการพฒนาและการออกจากความยากจน โดยเหนวาระบบการศกษา “จด นาเบอ เรยนดและเรยนจบแตสรางงานไมไดและตกงาน” ซงตองแกไขอยางเรงดวนใหเมอเรยนจบแลวสามารถกลบไปพฒนาทองถนไดดวยธรกจ ภาคเอกชนเปนกำลงสำคญทจะตองถายทอดทกษะทางธรกจใหกบเดกและโรงเรยน เพอใหโรงเรยนและสงคมมธรกจและเลยงตนเองได (6) มหาวทยาลยตองปรบตว และลงไปเลนกบทองถนและการศกษาในระดบอนๆ ตงแตระดบอนบาลเลย ไมใชอยแตบนหอคอยงาชาง เปนการฝกภาคสนามและทดลองใชวชาทเรยนมาไดอยางดสำหรบมหาวทยาลย ปจจบนมหาวทยาลยมหดลคดโรงเรยน 3 แหงมาตรวจสอบคณภาพ เพอหาทางทำใหคณภาพดขน โดยใหนกศกษามหาวทยาลยลง พนทไปเรยนรภาคสนาม ในสถานทจรง ผลคอ win-win ดวยกนทงสองฝาย เปนการพฒนาผเรยนทงระดบโรงเรยนและมหาวทยาลย

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

99

ภาคเอกชนสามารถรเรมโครงการโดยไมจำเปนตองรอภาครฐ เพราะกระบวนการและระบบของภาครฐปจจบนใหญเทอะทะทำใหการดำเนนการโครงการตางๆ เปนไปไดชา และอาจไมทนการตอความตองการหรอการแกปญหาทตองการเรงดวน การชวยเหลอของภาคเอกชนบาง รปแบบอาจจะเปนเพยงการสนบสนนระยะสน ไมยงยน แตกอาจขยายผลตอหรอจะสมบรณขนเมอภาครฐจดการระบบมารองรบ และนคอความสำคญ ทจำเปนตองมการทำงานแบบหนสวนระหวางภาครฐกบเอกชน ผทรงคณวฒ ยกตวอยางงายๆ เพอสรปหนสวนการศกษาสนๆ ใหเหนบทบาทและ วธการดำเนนการไดอยางนาสนใจ

“กระทรวงศกษาธการสามารถพจารณาใหภาคเอกชนเขามาบรหารโรงเรยนใหไดคณภาพตามททำสญญาคลายๆ ของ ตางประเทศพวก charter school เพอใหไดคณภาพทคาดหวงการทำงานตองเปน specialist ในเรองนนๆ ภาครฐสามารถใหอำนาจเตมกบภาคเอกชนในการบรหารจดการโรงเรยน ทงการจางคร วธการจดการเรยนการสอน การบรหารจดการ มวธการของภาคเอกชนเอง หากสามารถทำใหครเปนคร ผบรหารเปน ผบรหาร ไมใชครเปนทกอยางในโรงเรยน การทำงานตามความเชยวชาญผลงานทออกมากจะมคณภาพ ถาสามารถทำไดแบบนโรงเรยนกจะมคณภาพ แทนทจะไปหาครทไหนมารมาเพราะครขาดแคลน การ maintain (รกษา) จำนวนโรงเรยนแตขาดคณภาพจะทำไปทำไม โรงเรยนไหนไมมคณภาพกปดตวไป

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

100

ถากลววาโรงเรยนจะโดนปดหมดเพราะไมมคณภาพกนเลยกระทรวงศกษาธการผเปน regulator มหนาทสำคญตรงนตองหามาตรการกลไกมารองรบใหได”

(ชงชย หาญเจนลกษณ)

โดยสรป หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย ไมใชเรองใหม เพยงแต “หนสวน” ทมอยเดมยงไมสมบรณ อาจเนองดวยปจจยทางกฎหมาย ความไมชดเจนของเปาหมายการศกษา การยดตดตออำนาจการบรหารจดการ หรอการขาดระบบทเออใหเกดความเปนหนสวนทยงยน ถงเวลาแลวท “ทกคน” และทกฝายจะหนหนามาหากน รวมกนพฒนาการศกษา โดยไมโยนความผดใหกบฝายหนงฝายใดเพราะการศกษาเปนของทกคน ถงเวลาแลวทเราตองรวมมอกนเพอการศกษาของลกหลานของเราเอง

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

101

เอกสารอางอง

กลกานต อรามทอง, 2553. การระดมทนในรปแบบ Public Private Partnerships (PPPs). วารสารหนสาธารณะ. สำนกงานบรหารหนสาธารณะ.

เดลนวส. 2557. สช.จอฟนรร.เบกคารายหวเกนจรง. วนท 16 เมษายน 2557. http://www.dailynews.co.th/education/230757

ธรรมนต. 2556. โรงเรยนมหดลวทยานสรณ (องคการมหาชน): รายงานและงบการเงน สำหรบปสนสดวนท 30 กนยายน 2556. https://www.mwit.ac.th/mwitDoc/Board_doc/fin-56.pdf

ผจดการออนไลน. 2553. ‘เดกผ’ โผล บกพรองโดยทจรตในระบบการศกษาไทย. วนท 26 ตลาคม 2553. http://www.manager. co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9530000151007

พระราชบญญตการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556: กฎหมายลำดบรอง ประกาศ และแนวปฏบตท เกยวของ. สำนกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง.

รายงานการพฒนาคณภาพการศกษาไทยรฐวทยา ตามแผนยทธศาสตรโรงเรยนไทยรฐวทยา (ฉบบท 3 พ.ศ. 2555-2558) ปการศกษา 2557. มลนธไทยรฐ.

โรงเรยนวทยาศาสตรระยอง RAyong Science Academy: RASA. โครงการจดตงสถาบนอดมศกษาและโรงเรยนวทยาศาสตร กลม ปตท. พนทภาคตะวนออก.

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

102

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.). 2548. การใหเงนอดหนนของรฐเพอการอดมศกษา: การศกษาเปรยบเทยบกลไกการใหเงนอดหนนใน 10 ประเทศ แปลและเรยบเรยงจาก Public Funding of Higher Education: A Comparative Study of Funding Mechanisms in Ten Countries. สำนกงานเลขาธการ สภาการศกษา. กรงเทพฯ

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.). 2550. รายงานวจยเรอง การกระจายอำนาจทางการศกษาของประเทศสหรฐอเมรกา. สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. กรงเทพฯ

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.). 2553. บทบาทและผลกระทบของหนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชน (The Role and Impact of Public-Private Partnership in Education). สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. กรงเทพฯ

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.). 2557. รายงานการวจย แนวทางการพฒนาการศกษาไทยกบการเตรยมความพรอมสศตวรรษท 21. สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. กรงเทพฯ

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.). 2558ก. สมมนาทางวชาการเรอง รปแบบการบรหารสถานศกษานตบคคลในกำกบ. วนท 21 พฤษภาคม 2558. http://www.onec.go.th/onec_web/page.php?mod=Newseducation&file=view&itemId=1470

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.) 2558ข. สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2556-2557. สำนกงานเลขาธการ สภาการศกษา. กรงเทพฯ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

103

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.). 2558ค. เอกสารประกอบ การประชมคณะอนกรรมการปฏรประบบทรพยากรและการเงนเพอการศกษา ครงท 5/2558.

อภนนท สรรตนจตต. 2556. ขอเสนอแนะประเทศไทย (2): กรณปฏรปการศกษาไทย ตอนเหลยวหลง กอนหยงสอนาคต. ผจดการ ออนไลน. 10 กรกฎาคม 2556. Retrieved 1 กนยายน 2558.

Asian Development Bank (ADB). 2010. Public-Private Partnerships in Education: Lesson Learned from Punjab Education Foundation. ADB: the Philippines.

Bhongsatiern, J. 2014. The Development of the Corporate School Programme in Thailand. The University of Manchester. UK.

EC (European Commission). 2003. Guidelines for Successful Public-Private Partnerships. Directorate-General Regional Policy. European Commission. Brussels. http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/guides/pppguide.htm.

Education International (EI). (n.d). Public Private Partnerships in Education. Brussels, Belgium.

EIB (European Investment Bank). 2004. The EIB’s Role in Public-Private Partnerships (PPPs), European Investment Bank. Luxembourg. www.eib.org/Attachments/thematic/eib_ppp_en.pdf.

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

104

Friedman Foundation. 2003. Milton Friedman on Vouchers. CNBC Interview. 24th March 2003. Retrieved from http://www.edchoice.org/The-Friedmans/The-Friedmans-on-School-Choice/Milton-Friedman-on-Vouchers.aspx on 6th June 2015.

IMD. 2015. IMD World Competitveness Yearbook 2015. IMD World Competitiveness Centre. Switzerland.

IMF (International Monetary Fund). 2004. Public-Private Partnerships, Fiscal Affairs Department. International Monetary Fund. Washington DC. www.imf.org/external/np/fad/2004/pifp/eng/031204.pdf.

Kwame Akyeampong. 2009. Public-Private Partnership in the provision of basic education in Ghana: Challenges and Choices, Compare: A Journal of Comparative and International Education. 39:2. 135-149. DOI: 10.1080/03057920902750368.

LaRocque. 2008. Public-Private Partnerships in Basic Education: An International Review. CfBT Education Trust: UK.

Latham. 2009. Public-Private Partnerships in Education. EdInvest: The Information Portal for Global Developments in Private Education. International Finance Corporation. World Bank.

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

105

Lewis, L. and Patrinos, H.A. 2012. Impact evaluation of Private Sector Participation in Education. CfBT Education Trust, UK

New York Times. 2002. The Market Can Transform Our Schools by Milton Friedman. 2nd July 2002. Retrieved from http://www.nytimes.com/2002/07/02/opinion/the-market-can-transform-our-schools.html on 6th June 2015.

OECD. 2008. Public-Private Partnerships: In pursuit of risk sharing and value for money. OECD.

OECD. 2010. Dedicated Public-Private Partnership Units: A survey of institutional and governance structures. OECD

Osborne, 2000. Public-Private Partnerships: Theory and practice in international perspective. Routledge. London and New York

Patrinos, H.A. 2009. The Role and Impact of Public-Private Partnerships in Education. The World Bank: Washington DC.

Pillay and Hearn. 2009. Public-Private Partnerships in ICT for Education. Digital Review of Asia Pacific 2009-2010.

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

106

Pillay, H. and Hearn, G. (n.d). Digital Review of Asia Pacific 2009-2010 Public-Private Partnerships in ICT for Education. pp 77-87.

S&P Syndicate Company Limited. (2556). รายงานประจำป 2555 Simply Excellence. กรงเทพ

UNESCO. 2006. UNESCO – Private Sector Partnerships: Making a Difference. UNESCO. France.

UNESCO. 2012. Youth and Skills: Putting education to work. EFA Global Monitoring Report 2012. UNESCO: Paris, France.

UNESCO. 2015. Education for All 2000-2015: Achievements and Challenges. EFA Global Monitoring Report 2015. UNESCO: Paris, France.

United Nations (UN). 2014. The road to dignity by 2030: ending poverty, transforming all lives and protecting the planet: Synthesis report of the Secretary-General on the post-2015 sustainable development agenda.

United Nations (UN). 2015a. The Millennium Development Goals Report 2015.

United Nations (UN). 2015b. Sustainable Development in Action: Special Report on Voluntary Multi-stakeholder Partnerships and Commitments for Sustainable Development.

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

107

World Bank. 2014. Economics of Education. Retrieved from http://www.worldbank.org/en/topic/education/brief/economics-of-education

Youtube. 2012. Milton Friedman – Public Schools/Voucher System. Retrieved from https://youtu.be/Syp_jR4BNBk on 6th July 2015.

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

108

ภาคเอกชน

ดร.ชงชย หาญเจนลกษณ โฆษกกรรมาธการปฏรปการศกษาและพฒนาทรพยากรมนษย สภาปฏรปแหงชาต ทปรกษา ฝายตางประเทศ บรษท ลอกซเลย จำกด (มหาชน) นายมชย วระไวทยะ กรรมาธการปฏรปการศกษาและพฒนาทรพยากรมนษย สภาปฏรปแหงชาต ประธานมลนธวระไวทยะ ผกอตงโรงเรยนมชยพฒนา นายมนทร องคธเนศ ผกอตงและกรรมการผจดการใหญ บรษท เอสวโอเอ จำกด (มหาชน) นายวเชน โพชนกล เลขาธการ มลนธไทยรฐ ภาครฐ

ดร.อมรวชช นาครทรรพ โฆษกกรรมาธการปฏรปการศกษาและพฒนาทรพยากรมนษย สภาปฏรปแหงชาต ผชวยเลขานการรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการและ โฆษกกระทรวงศกษาธการ

รายนามผทรงคณวฒ

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

109

ดร.ศรพรรณ ชมนม ทปรกษา สำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ รองศาสตราจารย ดร.จรญศร มาดลกโกวท ประธานสาขาวชาพฒนศกษาและหวหนาภาควชานโยบาย การจดการและความเปนผนำทางการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นางอาลย พรหมชนะ ผอำนวยการโรงเรยนสตรวดมหาพฤฒารามในพระบรมราชนปถมภ ดร.มาลย จนทรเทศ นกวชาการ สำนกพฒนาครและบคลากรการศกษาขนพนฐาน สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ ดร.สรมา หมอนไหม นกวชาการ สำนกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ นายชาญ ตนตธรรมถาวร ผอำนวยการสำนกนโยบายและแผนการศกษา สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ นายวทยา ประชากล ผอำนวยการโรงเรยนไทยรฐวทยา 1 (บานหวชาง) จงหวดลพบร นางนรมล บวเนยม ผอำนวยการโรงเรยนวดเจามล กรงเทพมหานคร

หนสวนการศกษาระหวางภาครฐกบเอกชนในประเทศไทย

110

คณะผจดทำ

ทปรกษา ดร.กมล รอดคลาย เลขาธการสภาการศกษา ดร.วฒนาพร ระงบทกข รองเลขาธการสภาการศกษา ดร.สมศกด ดลประสทธ รองเลขาธการสภาการศกษา นายวระ พลอยครบร ผอำนวยการสำนกวจยและพฒนาการศกษา พจารณารายงาน นายวระ พลอยครบร ผอำนวยการสำนกวจยและพฒนาการศกษา นางสาวทวพร บญวานช นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ ผอำนวยการกลมพฒนาระบบ คลงขอมลทางการศกษาและพฒนามนษย กำหนดกรอบแนวคด รวบรวมขอมล วเคราะห เรยบเรยง จดทำรายงาน และบรรณาธการ ดร.จอมหทยาสนท พงษเสฐยร นกวชาการศกษาปฏบตการ