ұ с т а з ы№1 (304)19 ақпан,2015 жыл

Ақпараттық, танымдық және әд істемелік басылым

Ж А Й Ы Қ

«Адам баласының бақыты оның жүрегінің тазалығымен байланысты»,- деп Абай айтқандай, қазіргі таңда білімді ұрпақ тәрбиелеу үшін алдымен оның ішкі жан дүниесінің тазалығын қалыптастыру - «Өзін-өзі тану» пәні мұғалімдерінің басты міндеті. Бүгінгі ұрпақ - ертеңгі елдің болашағы. Сондықтан әр баланың өмірге именбей еркін араласып,қоғамда өз орнын қалыптастыруына, дүниенің бір кірпіші болып қалануына басты бағыт беретін де осы пән иелері. Балаға осы бағыттарда білім беруші ұстаздардың, яғни «Өзін – өзі тану» пәні мұғалімдерінің облыстық олимпиадасы болып өтті. Бұл сайысқа жүрегі таза, баланың жанын түсіне білетін,әр сабағына жаңалық енгізіп оқушының қызығушылығын оятатын ізденімпаз, өз ауданының бас жүлдесін иемденген 10 жеңімпаз қатысты. Сайысты облыстық Білім басқармасының мектепке дейінгі, жалпы орта, техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарының облыстық оқу-әдістемелік кабинеті ұйымдастырды.

Олимпиада үш турдан тұрды: І тур. «Жаңа үлгідегі сабақтар фестивалі».ІІ тур. Тест тапсырмаларын орындау. Эссе

жазу.ІІІ тур. Презентация. Таныстыру. Сахналық

шеберлік.Осы аталған турлар бойынша қатысушылардың

білімі мен білігі,ізденісі мен тапқырлығы сараланып, қазылар алқасының шешімімен төмендегідей орындар берілді.

Бас жүлде – Шукирова Қымбат Байзуллақызы, Жаңақала ауданы, Пятимар ЖББОМ.

І орын – Мурзагалиева Ләззат Темірғалиқызы, Сырым ауданы, В.И.Шубин атындағы ЖББОМ

ІІ орын – Калкеева Мария Сүйеуғалиқызы. Ақжайық ауданы, Тайпақ ЖББОМ.

ІІІ орын – Сәрсенәлиева Ақмарал Базарбайқызы, Орал қаласы, М.Б.Ықсанов атындағы ЖББОМ.

Олимпиада жеңімпаздары диплом және бағалы сыйлықтармен марапатталды. Олимпиаданы ұйымдастыру мен өтілу барысына жауапты болған облыстық «Өзін-өзі тану» пәндер бірлестігінің әдіскері Дариға Кариманқызының өз жұмысына деген жауапкершілігін атап кеткім келеді. Олимпиада Орал қаласындағы №37 мектепте өтті. Олимпиаданың жоспарға сай өтілуіне барлық жағдайды жасап, сайысқа қатысушыларға ұжым тарапынан әдістемелік көмек ұйымдастырған мектеп директорының міндетін атқарушы Айболат Бердіғалиұлына, олимпиадаға қатысушыларға психологиялық тренингтер өткізген мектеп психологы Гүлжанат Ордағалиқызына қатысушылардың алғысы шексіз.

«Өзін – өзі тану» - өміршең ғылым, демек болашақта да мұндай игі істер жалғасын таба беретініне сенімдімін.

Нұрбану Рахишева,Қалалық білім бөлімінің сызу,

бейнелеу, өзін-өзі тану, технология пәндерінің әдіскері

«Өзін-өзі тану» пәні

2015 жылдың 27 қаңтары күні «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» акционерлік қоғамының филиалы «Батыс Қазақстан облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институтының» ұйымдастыруымен Теректі ауданы Шаған ЖББОМ-де бастауыш сынып және мектепалды даярлық тобы мұғалімдеріне арналған «Оқу үрдісінде сыни тұрғыдан ойлау стратегияларын пайдалану» атты облыстық семинар өтті. Семинар мұғалімдер мен оқушылардың сын тұрғысынан ойлауын дамыту көзқарасында өз пәнін оқыту жолдары, әдістері мен нысандары туралы кәсіби

ойлауын қалыптастыру мақсатында ұйымдастырылды. Семинар аясында:

- Оқытудағы Кембридж тәсілінің теориялық негіздері;

- Диалог арқылы сыни тұрғыдан ойлауды дамыту;

- Белсенді танымдық қызметтің ұстанымдары;

- Сыныптағы оқыту ортасы;- Сын тұрғысынан ойлауды дамыту

әдістері тақырыптары ашылды. Осы семинар барысында педагогтер

оқытуда жаттанды ақпараттан гөрі, ондағы мәселені зерттеуге, талдауға және салыстыруға, ой толғауға және бағалауға

көшуіне күш салу керек екені туралы түсінік алды. Сонымен қатар өз бетімен ақпаратты қалай табуға болатынын, оны қалай өңдеп, өмірде қалай қолдану керектігін білетін, әлемдік стандарт талаптарына сай келетін оқушыны қалай дайындауға болатыны талқыланды. Семинар интербелсенді әдістер, тренингтер, жұптық және топтық жұмыстар арқылы жүзеге асты.

С.Әбитова, Ж. Узахова, «Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы

«БҚО ПҚБАИ» ДБО тренерлері

Д е ң г е й л і к б а ғ д а рл а м а ф и л о со ф и я с ы м е н ә д і с т е р і і с - т ә ж і р и б ед е

«Менің тілім - Дауға салса, алмастай қиған, Сезімге салса, қырандай қалқыған, Ойға салса, қорғасындай балқыған, Өмірдің кез келген орайында әрі қару, әрі қалқан болған әрі байырғы, әрі мәңгі жас отты да ойнақы тіл» деп Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың өзі ыстық ықыласпен сипаттаған ана тіліміз-рухани байлығымыз. Сол мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту, қазақ халқының мәдени, әдеби және рухани қазыналарын кеңінен насихаттау, оқушылардың шығармашылық, ізденушілік қабілеттерін, мәдени дүниетанымын дамыту мақсатында 2015 жылдың 31 қаңтар - 1 ақпан күндері аралығында БҚО білім басқармасы мен «Дарын» қосымша білім орталығының қолдауымен Батыс Қазақстан облысының дарынды балаларға арналған қазақ-түрік мамандандырылған мектеп- лицей-интернатында «Жарқын болашақ» ҮІІ республикалық «KATEV» қазақ тілі олимпиадасының облыстық кезеңі оздырылды.

«Жарқын болашақ» қазақ тілі олимпиадасы облысымызда жетінші рет өткізіліп, ана тіліміздің

мерейін өсіріп, мәуелі бағын кеңейтетін талантты шәкірттерге жол ашуда. Дарынды шәкіртке қолдау көрсету жолындағы шара 5 бағыттан тұрды: «Тілші-әдебиетшілер», «Жазушылар», «Жас ғалымдар», «Әнші-бұлбұлдар», «Сөз шеберлері» бағыты. Бағыттар бойынша әр ауданнан 1 қазақ және 1 өзге ұлт өкілдері қатысты алды және олар белгілі бағалау криерийлері бойынша жеке-жеке бағаланды.

Байқауға облыс бойынша 11 аудан, 3 облыстық мектеп және қала мектептері бойынша қалалық кезеңнен өткен 1 команда қатысты. Барлық қатысқан оқушы саны – 95. Бес бағыт бойынша қазылар алқасы байқауды саралап, төмендегідей қорытынды шығарды:

«Тілші әдебиетшілер» бағыты (қазақ тобы)Аты-жөні: Қылышбай Г. - Орал қаласы,

Ә.Молдағұлова атындағы №38 мектеп-гимназиясы, І орын. Жетекшісі - Г.Ү.Тасқарина.

Боранова Ж. - Бөрлі ауданы, №6 ЖББОМ, ІІ орын. Жетекшісі-Акашева К.Н.

Максимова М. - Сырым ауданы, Қ.Мырзалиев атындағы ЖББОМ, ІІІ орын. Жетекшісі-Сәрсенғалиева А.

Баяшева Б. - Жаңақала ауданы, Жүнісов атындағы ЖББОМ, Алғыс хат.

«Тілші әдебиетшілер» бағыты (өзге ұлт өкілдері тобы)

Джумагельдина М. - Жаңақала ауданы, №3 ЖББОМ, І орын.

Чикибаева В. - Орал қаласы, №28 мектеп-лицей, ІІ орын. Жетекшісі-Амандаулетова А.К.

Абутолыбов А. – Орал қаласы, ҚТЛ. ІІІ орын, Жетекшісі-Абилова М.С.

Хохлачева А. - Орал қаласы, №8 облыстық дарынды балаларға арналған мектеп, Алғыс хат. Жетекшісі-Бижанова М.

«Сөз шеберлері» бағыты (қазақ тобы)Болат Бекзат - Орал қаласы, №30 ЖББОМ,

І орын. Жетекшісі- Жексенғалиева Ж.Ө.Бектас Әнуарбек - Орал қаласы,

Ә.Молдағұлова атындағы №38 мектеп-гимназиясы, ІІ орын. Жетекшісі-Тасқарина Г.Ү.

Сағындық Иса - Шыңғырлау ауданы, Қылышев атындағы ЖББОМ, ІІІ орын. Жетекшісі-Уксукбаева Б.Қ.

Сәрсен Меңсұлу - Сырым ауданы, Жамбыл атындағы ЖББОМ, Алғыс хат. Жетекшісі-Аяпқалиева М.

«Сөз шеберлері» бағыты (өзге ұлт өкілдері тобы)

Штайнгельберг А. - Зеленов ауданы, Дарьинск ЖББОМ, І орын. Жетекшісі-Акименко С.Е.

Гайсина Р. - Казталов ауданы, Молдашев атындағы ЖББОМ, ІІ орын. Жетекшісі-Қарасаева А.

Дизина В. - Орал қаласы, Эстетикалық бағыттағы гимназия, ІІІ орын. Жетекшісі-Сейітқалиева Г.А.

Петри Адам - Орал қаласы, ҚТЛ, Алғыс хат. Жетекшісі-Абилова М.С.

«Жазушылар» бағыты (қазақ тобы)Ғилымханов М. - Жаңақала ауданы, І орын.

Жетекшісі-Исатаева Л.И.Мұхамбетова А. - Жәнібек ауданы, Ұзынкөл

ЖББОМ, ІІ орын.Ибрагим Данияр - Зеленов ауданы, Даринск

ЖББОМ, ІІ орын. Жетекшісі-Қанатова А.А.Ғабдуали А. - Орал қаласы, №42 «Ақниет»

гимназиясы, ІІІ орын. Жетекшісі-Айтқалиева А.С.Темьярова Р. - Бөрлі ауданы, №1 Мектеп-

балабақша кешені, ІІІ орын. Жетекшісі-Дауленова Ә.М.

«Жазушылар» бағыты (өзге ұлт өкілдері тобы)

Юсупова А. - Жаңақала ауданы, Пятимар ЖББОМ, Алғыс хат.

Хасенова А. - Қаратөбе ауданы, Қаратөбе мектеп-гимназиясы, Алғыс хат. Жетекшісі-Мұқанова А.Қ.

«Жас ғалымдар» бағыты (қазақ тобы)Тұрмыс А. - Теректі ауданы, Ақсуат ЖББОМ, І

орын. Жетекшісі-Рамазанова Г.Мыңжасова Е. - Орал қакласы, Молдағұлова

атындағы №38 мектеп-гимназиясы, ІІ орын. Жетекшісі-Тасқарина Г.Ү.

Сарымсақов А. - Жаңақала ауданы, Айдархан ЖББОМ, ІІ орын.

Мақсотова А. - Бөрлі ауданы, Қызылтал ЖББОМ, ІІІ орын. Жетекшісі-Тұрсынғали Л.Қ.

Айтбай А. - Қаратөбе ауданы, Қаратаев атындағы ЖББОМ, Алғыс хат. Жетекшісі-Қилыбаева А.А.

«Жас ғалымдар» бағыты(өзге ұлт өкілдері тобы)

Луканина В. - Теректі ауданы, Ақсуат ЖББОМ, І орын. Жетекшісі-Бегалиева С.А.

Даракчьян А. - Казталов ауданы, Молдашев атындағы ЖББОМ, Алғыс хат. Жетекшісі-Баделова Л.

«Әнші-бұлбұлдар» бағыты (қазақ тобы)Ахметов Ә. - Орал қаласы, №42 «Ақниет»

гимназиясы, І орын. Жетекшісі-Джубаниязова Н.Д.

Жамбаева Д. - Бөрлі ауданы, Қызылтал ЖББОМ, ІІ орын. Жетекшісі-Қожағалиева А.М.

Сатанова А. - Сырым ауданы, Досмұхамедов атындағы ЖББОМ, ІІ орын. Жетекшісі- Хамзина У.Қ.

Жамиев Ж. - Жәнібек ауданы, Т.Жароков атындағы ЖББОМ. ІІІ орын. Жетекшісі-Жұмабаева Г.С.

Кужаниязова Г. - Шыңғырлау ауданы, Тихоненко атындағы ЖББОМ, ІІІ орын. Жетекшісі-Нұрсұлтанова Р.С.

Мақсотов Е. - Қаратөбе ауданы, Егіндікөл ЖББОМ, Алғыс хат. Жетекшісі-Алтыбаева А.

Жұмабаев Д. - Орал қаласы, ҚТЛ, Алғыс хат. Жетекшісі-Сагитова Г.Б.

«Әнші-бұлбұлдар» бағыты (өзге ұлт өкілдері тобы)

Шин Алексей - Орал қаласы, №7 ЖББОМ, І орын. Жетекшісі-Нұрмұханова А.С. Драчкова Л.А.

Байқау жеңімпаздарын марапаттау кезеңі салтанатты түрде «Өрлеу» БАҰО филиалы БҚОПҚБАИ, облыстық білім басқармасы мен қалалық білім басқармасынан және жоғарғы оқу орындарынан келген қонақтардың қатысуымен облыстық қазақ драма театрында өткізіліп, олимпиада жеңімпаздарына облыстық білім басқармасының атынан дипломдар мен сыйлықтар табыс етілді. Оқушыларды олимпиадаға дайындаған жетекшілер мен пән мұғалімдеріне алғыс жарияланды. Олимпиада барысында Зеленов, Жаңақала, Сырым аудандарының және қалалық мектептердің шәкірттері ерекше дайындықпен келіп, көзге түсе білді.

Жоғарыда аталған жүлделі І орынға ие болған дарынды шәкірттер сәуір айында Астана қаласында өтетін «Жарқын болашақ» олимпиадасының республикалық кезеңіне жолдама алды.

Ана тілінің табиғатын танытқан байқауда қазақтың баласы бар, қазақтың санасы бар, салты бар, сезімі бар, сүйініші бар, сағынышы бар. Ол сонысымен қымбат, сонысымен қастерлі! Ендеше бұл байқау әлі де өзінің жалғасын тауып, өзінің дарынды да талантты шәкірттерін биік белестер мен шыңдардан көрсете бермек.

БҚО дарынды балаларға арналған қазақ-түрік

мамандандырылған мектеп-лицейі материалдарынан

ҮІІ республикалық «Жарқын болашақ» «KATEV» қазақ тілі

О л и м п и а д а н ы ң о б л ы с т ы қ к е з е ң і

Облыстық олимпиада

1. Ағылшын тілі пәні мұғалімі – 1 бірлік (декреттік демалыстағы негізгі қызметкер орнына)

2. Бастауыш сынып мұғалімі – 1 бірлік (декреттік демалыстағы негізгі қызметкер орнына)

Қойылатын талаптар: Еңбек өтілі 3 жылдан кем емес, жоғары білімді.

Конкурсқа қатысу үшін төмендегі қажетті құжаттар хабарландыру шыққан соң 15 күнтізбелік күнде мына мекен-жайға тапсырылуы қажет: Орал қаласы, Жаңа орда 30, тел: 24-30-11

Қажетті құжаттар:1. Еңбек кітапша көшірмесі2. Медициналық кітапша көшірмесі3. Диплом көшірмесі4. Біліктілік санат көшірмесі5. Жеке іс-парақ6. Жеке құжаттары, Папка

Орал қаласының №46 жалпы орта

білім беретін мектебі бос орынға конкурс

жариялайды

ХАБАРЛАНДЫРУ

2Жайық ұстазыОблыс колледждерінде

Жақында Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық кол-ледж кітапханасында ақын Ф.Оңғарсынованың жыр әлеміне арналған ән-жыр кеші өтті.

Ф.Оңғарсынованы еске алуға поэзияны сүйетін оқырман, ақын өлеңіне ғашық студенттер көп жиналды. Біз бұл кеште Фариза ақынды мақтамадық, біз ол кісімен мақтандық.

Фариза апамыз қазақ халқының ұлттық мақтанышына айналған, қазақ поэзиясын ерекше нұрландырып, жұлдыздай жарқыратқан, қыр қазағын жыр бесігінде тербеткен, қаламын басты қару етіп ұстанған дара ақын.

Кеште «Поэзия падишасы» атты үлкен кітап көрмесіне шолу жасалды. Ақынның жүріп өткен өмірі, жазған кітаптары, ол туралы айтқан дана ағаларымыздың ой-пікірлері оқылып, көпшілікке таныстырылып, ұсынылды.

Поэзия кешіне «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығының директоры София Салахиденқызы Измуханбетова, облыстық «Жайық ұстазы» газетінің бас редакторы, колледж түлегі, ақын Ақмаржан Бақытқызы Таубаева қатысты.

Поэзия кешінде Ф.Оңгарсынова туралы дайындалған слайд, архив мұрағатынан алынған Фаризаның өз дауысымен оқыған өлеңдері, әңгімелеген өмір жолдары оқырманға сағынышты әсер қалдырды.

Сөз кезегін алған София Салахиденқызы ақынмен тірі кезінде кездескен, дидарласқан, жүздескен естеліктері туралы өте әсерлі әңгімелеп берді. Оның ақынның бірнеше өлеңдерін жатқа орындағаны оқырмандарды таң қалдырмай қоймады. Сағынышқа толы Фаризасыз өткізген бір жыл поэзия сүйер қауымға София апайдың әңгімелері, естеліктері арқылы алтын әріптермен тарихқа жазылатындай құнды ой салды, баға жетпес сезім сыйлады.

Шын жүректен сыр ақтара жүретін Ақмаржан Бақытқызы да ақын туралы үлкен тебіреніспен әңгімелеп, оның қайырымдылығын, адалдығын, шыншылдығын, сұхбаттасқан, сырласқан кездерін еске алды. Фариза ақынмен ең алғаш жатақхана бөлмесінде кездескен сәттерін әңгімелеп берді. Ақмаржан апайдың ақын туралы айтқан көптеген деректерінен соң, өзіміз де Фариза апайымызды қасымыздан көргендей әсерде болдық.

Поэзия кешінде Ф.Оңғарсынова-ның әр түрлі жанрда жазған өлеңдері

оқылды: махаббат, достық, туған жер, Тәуелсіздік, т.б.

Колледж студенттері К.Мырза-ғалиева, Н.Ерболатова, Н.Жәлел, т.б. ақынның өлеңдерін жүректен жүрекке жеткізіп оқып берді. Өлеңдерін оқып жан тебірентсе, ақынның сөздеріне жазылған әндерді орындап, көңілімізді жадыратты.

«Жақсы көру» әнін саз бөлімінде сырттай оқитын А.Беріққалиев, Қ.Төлепқалиев, С.Кенжеғұлов (трио) орындап берсе, қазақтың қара домбырасымен Ж.Кенжебаев «Фариза, Фариза жан, Фариза қыз» деп әндетті. Студент А.Дашев ақын апаның сөзіне жазылған, сазгер Қалдыбек Құрманәлінің «Жайықтың толқындары» атты әнін нақышына келтіріп орындады. Р.Әлқожаның «Фариза» әнін орындаған Ж.Жакупов, баянда сүйемелдеген Сағат ағай өте тамаша әнмен тарту жасады.

Жыр кешін әрлендіруде ұйымдастыру жұмыстарын жүргізген ұлағатты ұстаз Роза Сүлейменова да бұл кешке зор үлесін қосты.

Фариза әлемі-таусылмайтын, сарқылмайтын әлем, оны аяқтау, бір кеште айтып тауысу мүмкін емес, ақын - дара, жалғыз, ал перзенттері сансыз. Фаризаны сүйетін миллиондаған адамдардын жұлдызы сөнбесе – ақын мәңгі арамызда.

Сөз соңында газет арқылы Софья Салахиденқызына, Ақмаржан Бақытқызына біздің кешімізге қатысып, оқырмандар бойына үлкен патриоттық сезім оятып, Фариза ақын туралы құнды естеліктерімен бөліскендеріне алғысымызды білдіреміз.

Мәншүк Такеева, Бақыт Құсайынова,

Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледжінің кітапхана қызметкерлері,

Орал қаласы

«М ен құштар әлем» жыр кеші

Облыс әкімдігінде өткен Кеңес отырысы2015 жылғы 30 қаңтарда облыс

әкімдігінің үлкен мәжіліс залында облыс

әкімі Нұрлан Ноғаевтың төрағалығымен

діни бірлестіктермен байланыстар жөніндегі Кеңестің отырысы өткізілді.

Облыс әкімі Кеңес отырысын аша отырып, еліміздегі қоғамдық келісім, саяси тұрақтылық, дінбасылардың осы қалыпты

жағдайды сақтауға қосқан үлестері туралы тоқтала келіп, баршаның арманы – еліміздегі тыныштық пен тұрақтылық екендігін айтты. Бұл бағыттардағы оң істерге облыс әкімі Қазақстанның әлемдік қауымдастықтағы лайықты орын алуын жатқызды, дәстүрлі және әлем діндері басшыларының бас қосуларын, алдағы мамырда олардың V съезі болатындығын, биылғы мерекелерді, дін және ар-ождан бостандығын тілге тиек етті. Нұрлан Асқарұлы бұл басқосулардың адамзат үшін диалогтер алаңы екендігін, мұның бейбітшілікпен сабақтастығын, зорлық-зомбылыққа жол бермеу керектігін атап көрсетті. Бұдан әрі отырысқа қатысушы Кеңестің тұрақты мүшелері, мемлекеттік құрылымдардың, құқық қорғау органдарының, қоғамдық және діни бірлестіктердің басшылары, БАҚ өкілдері БҚО дін істері басқармасының басшысы Талғат Нығметовтың Дін мәселелері бойынша ақпараттық-насихат топтары қызметінің жылдық қорытындысы туралы есебін тыңдады. Ол баяндамасында облыста 800-дей ақпараттық-насихат тобы жұмыс істеп, 270 брошюралар таратылғандығын, Зеленов, Ақжайық, Қаратөбе аудандарында бұл мәселеге қатысты үлкен іс-шаралар

өткізілгендігін айтты. Аудан әкімдіктері мен бұл топтар сауалнама, әлеуметтік зерттеулер арқылы елді хабардар ете алды. Сол сияқты 2014 жылы діни тақырыпқа 974 мақала газеттерге жарияланды, журналистер Ұ.Сариева, Я.Рабаева, Ш.Молданиязованың дін тақырыбындағы мақалалары мақтауға тұрарлықтай.

Дін істері басқармасының бөлім меңгерушісі Әділ Нұрмұханов өз сөзінде облыста діни бірлестіктер мен тұлғалардың тіркелетіндігін, олардың қызметтері талданатындығын, діни әдебиеттердің арнайы орындарда, дүкенде (мешіттегі) сатылатындығын, олардың 2-уі қалада, 7-еуі аудандарда екендігін, т.б. айтты.

Дінтану пәнінің мектепте оқылуы туралы өз есебінде айтқан Жәнібек ауданының әкімі М.Р.Мұқаев ауданда 5 мешіт, 3 намазхана барлығын, бұларда интернет, компьютер жұмысы жолға

қойылғандығын, «Мәуліт» кеші, айттар,

ауызашар өткізілетіндігін, зираттың да қоршалғандығын, т.б. айтты. Осы орайда облыс әкімі М.Мұқаевқа «18 мектепке 12 мұғалім жете ме?» деген сұрақ қойса, білім департаменті басшысы бұл сұраққа тиісінше жауап қайтарды. «Дінтану» пәні бойынша арнайы мамандар дайындау мәселесі туралы айтып өтті. Өйткені

жалпы облыс бойынша «Дінтануды» арнайы мамандар емес, тарих кейде әдебиет, т.б. пәндердің мұғалімдері оқытып жүргендігі маман жетіспеушілігінің салдарынан. «Жәнібек ауданы бойынша теріс діни ағымдағы азаматтар қанша» деген Ассамблеяның облыстық филиалы төрағасы Ғайса Қапақов сұрағына аудан әкімі олардың 35 адам екендігін айтты.

Өз кезегінде есеп берген Казталов ауданының әкімі Нұрлан Бекқайыров ауданда заңды тіркелген 5 діни бірлестік, 5 мешіт, аудандық ақпараттық топ, 387 оқушы Ғарифолла Есім оқулығымен 21 мектепте

«Дінтануды» оқығандығы туралы айтты.Бұл ауданда мектеп оқушыларымен,

ата-аналармен кездесулер өткізіліп, түсінік жұмыстары жүргізілді. Колледж бен мектептерде «Адасқандар» бейнефильмі көрсетіліп, «Ауыл айнасы» газетіне бұл тақырыпқа 23 мақала жазылған, 500-дей

діни ақпараттық әдебиеттер таратылған.Ауыл кәсіпкері Айдос Сәрсенғалиев

Жаңажол мешітін салды. Демеушілер көмегімен Казталов, Жалпақтал мешіттері заманауи оргтехникамен жабдықталды.

Демеушілер Мереке Хайрошев, Қ.Жақыпов газ желісін жүргізуге көмек берді. Діни әдебиеттерді тарататын орындар

Жалпақтал, Казталов мешіт-терінде орналасқан. Имамдарға сұраныс болса, кітаптарды ауылдарға беріп жібереміз. Екі мәрте ауыл ақсақалдарын жинап әңгімелестік,» - деп казталовтық әкім жергілікті діни ахуалдан хабардар етті.

Облыс әкімі бұл ретте облыстың бас имамы Руслан Тыныштықұлына халыққа қажет тәрбиелік істерді жүргізу, теолог мамандармен, ақсақалдармен жұмысты күшейтуді тапсырып, қейбір аудан мешітіне барғанында ақсақалдармен кездескендігін, намазға ешкім де келмегендігін ескертті.

Кеңес соңында Дін істері басқар-масының басшысы Талғат Нығметов 2015 жылы Кеңес отырыстары «Дінтануды оқыту», «Рухани келісім», «Жыл қорытындысы» тақырыптарында өткізілетіндігін, оларда интернет жүйесіне қосылу, ақпараттық-насихаттық топтар жұмысы нашар жүргізілетін аудандардың мәселелері, т.б. қаралатындығын айтты. АНТ жұмысының күшейтілетіндігі, «Қазақстан - Орал» телеарнасымен бірлесе түсірілген «Қайырсыз білім», «Адасқандар», т.б. сияқты арнайы жобалар жасалатындығы, аудио және бейнематериалдар, кітаптар таратылғандығы айтылды.

Ақмаржан Бақытқызы,Орал қаласы

Д і н и м ә с е л е г е

м ұ қ и я т қ а р а й ы қ

19 ақпан, 2015 ж.

3В К О Л Л Е Д Ж А Х О Б Л А С Т И

Бурлинский сельскохозяйственный

колледж: вчера и сегодня

Жайық ұстазы

И с п о л ь з о в а н и е п о д в и ж н ы х и с п о р т и в н ы х и г р

в у ч е б н о - в о с п и т а т е л ь н о м п р о ц е с с е

Формирование экономической культуры студента

У Бурлинского «Сельскохо-зяйственного колледжа» богатая, более чем полувековая история. Деятельность колледжа нача-лась в 1952 году в г.Уральске с наименования «Уральский тех-никум механизации сельского хозяйства». И создавался он с одной исключительно важной по тем временам стратегической целью - обучение специалистов сельского хозяйства для живот-новодческих ферм. 120 человек начали обучение на отделени-ях «Механизация и электрифи-кация сельского хозяйства». По решению исполкома Западно-Казахстанского областного со-вета депутатов трудящихся от 18 ноября 1952 года техникуму было выделе-но 200 гектаров земли и учебная база агро-школы.

В те годы колхозы и совхозы остро нуж-дались в квалифицированных кадрах, так как сельское хозяйство на целинных землях росло и процветало, давало значительный валовой прирост, кормило республику и соседние ре-гионы. В августе 1956 года состоялся первый выпуск специалистов на отделении «Механи-зация сельского хозяйства». 99 молодых спе-циалистов со средним профессиональным об-разованием пришли на село. Фактически из их числа позже сформировался управленческий аппарат Бурлинского района.

Возникла необходимость непосредствен-ной связи техникума с сельскохозяйственным производством. По этой причине техникум в 1963 году был переведен в п.Бурлин. К то-му времени районный центр был сформиро-ван на станции Казахстан. Это было связано с объединением Бурлинского и Чингирлауского районов.

Учебной базой техникума стало бывшее здание райкома партии и незавершенный ком-плекс училища механизации сельского хозяй-ства в п.Бурлине. Училище было организовано в январе 1960 года на производственной базе Бурлинской МТС, где располагались ремонт-ная мастерская, автогараж, пилорама, плот-ницкий цех, склады, контора и нефтебаза. Был посажен молодой сад. Всё это начиналось в первые целинные годы. Производственную практику учащиеся техникума проходили в колхозах. Мастерские техникума осуществля-ли ремонт хлебоуборочной техники. Это было хорошим опытом для молодых специалистов.

В 1967 году на базе техникума было от-крыто учебно-опытное хозяйство с площадью земельных угодий в 2032 гектаров. Это дало возможность заниматься производством зерна, овощеводством и животноводством в государ-ственных масштабах. Благодаря этому вкла-ду, в стране отпала необходимость в распреде-лении хлеба по карточкам.

Нужно отдать должное первым руково-дителям техникума, вложившим неоценимый вклад в развитие учебного заведения и ре-шение государственных проблем в области сельского хозяйства: Фомин Петр Семенович, Кульпин Павел Иванович, Джумашев Баян Куттужолович, Попов Иван Федорович, Крав-ченко Александр Филиппович, Борников Ми-хаил Александрович, Малуша Вячеслав Вик-торович, Сексембаев Серик Жуматаевич, Ха-санов Файзулла Файзуллович.

Шли годы, менялась экономика страны, новые природные условия оказывали суще-ственное влияние на урожайность площадей района, возросли затраты на окультуривание степных пространств. С распадом Советского Союза изменился государственный строй в ре-спублике. История претерпела существенные изменения. Обретение независимости открыло новые горизонты.

Прошло более 60 лет. За это время техни-кум был переименован в 1997 году в Западно-Казахстанский сельскохозяйственный кол-ледж. Были построены и введены в эксплуа-тацию новые учебные корпуса. Подготовлено более 16000 специалистов, которые являются гордостью колледжа и работают по специаль-ности в районе, области и в республике. С их мест работы приходят в адрес колледжа благо-дарственные письма. Наши выпускники стано-вятся хорошими специалистами и грамотными руководителями, поддерживают тесную связь и сотрудничество с колледжем. Предприятия, которые они возглавляют, являются партнера-ми в нашем районе.

Известные люди в районе и области: Уда-лов С.Б., Байменов М.Б., Гаркач Д.Д. тоже наши выпускники. Гусамов Р.Г., выпускник колледжа по специальности «Финансы и бу-хучёт» в настоящее время занимает пост вице-президента банка «Каспийский» в г.Алматы. Около 60% преподавателей, работающих в ЗКАТУ им.Жангир хана, являются выпускни-ками нашего учебного заведения. География

трудовой биографии наших вы-пускников занимает почти всё постсоветское пространство.

Около 80% кадрового со-става нашего колледжа состав-ляют его же выпускники – за-меститель директора по учеб-ной работе – Дьяченко С.А., зав.отделением технических дисциплин Шпичак Н.Н., педагог-организатор учебного процесса Кухтарёва Г.В., бух-галтер Кондрашова О.И., зам.директора по административно-хозяйственной части Сахметов А.К., комендант колледжа Сви-тенко И.Ф., менеджер по гос.за-купкам Айткулова С.З., секре-тарь Токтамысова А.С., инспек-

тор отдела кадров Кустанова Р.М., преподава-тели Дьяченко В.Ф., Будаева С.В., Куптлеуов С.Р., Свитенко В.И., Капитулин И.И., Кушеке-нов Б.Ж., Балмагамбетова Б.А., Капанов Н.Т., Стамгазиев Е.Ж., Султангалиева К.Т., Жуси-пова Г.Х.; лаборанты –Ёлкина Г.В., Пустобае-ва Н.В., Утебаева А.Т.; работники тех.персо-нала – Чувелёв А.А., Ёлкин С.Б., Балписова Г.М., Досмурзиева А.К. и другие.

С 1999 года Западно-Казахстанский сель-скохозяйственный колледж переименован в Государственное коммунальное казенное пред-приятие «Сельскохозяйственный колледж» управления образования акимата Западно-Казахстанской области. Сегодня «Сельско-хозяйственный колледж» - это три отделения - техническое и экономическое дневной фор-мы обучения и одно заочное, на которых осу-ществляется подготовка по следующим специ-альностям: «Финансы», «Бухгалтерский учёт», «Электроснабжение», «Техническое обслужи-вание, ремонт и эксплуатация автомобильного транспорта», «Технология переработки нефти и газа», «Лесное хозяйство, садово-парковое и ландшафтное строительство», «Механизация сельского хозяйства».

На протяжении не одного десятка лет при колледже работает автошкола, где желаю-щие имеют возможность пройти курсы по из-учению и вождению автомобиля. С момен-та введения в программу обучения колледжа по специальностям «Техническое обслужива-ние, ремонт и эксплуатация автомобильного транспорта», «Механизация сельского хозяй-ства» и «Лесное хозяйство, садово-парковое и ландшафтное строительство» выпускники кроме дипломов получают свидетельство на вождение автомобиля категории В и С, что дает им возможность получить водительские права бесплатно. В этом году в ходе реали-зации государственной программы «Дорож-ная карта», при колледже организованы курсы трактористов-машинистов, операторов газовой котельной, 1С-Бухгалтерия.

Колледж, не смотря на изменения в эконо-мике, образовании страны, сохраняет прежний курс на подготовку специалистов, востребо-ванных в сельском хозяйстве и на производ-стве. Рынок труда хочет получить специалиста новой формации – грамотного, компетентно-го и мобильного. Для этого в нашем колледже созданы все условия: 3 компьютерных класса с программой 1С-Бухгалтерия, 1 класс с про-граммой Автокад. Книжный фонд учебной, методической, научной и художественной ли-тературы составляет 26227 единиц, что в рас-чете на одного учащегося составляет 72 еди-ницы.

Дают знания учащимся 37 квалифициро-ванных преподавателей, владеющих различны-ми методиками и технологиями. Из них 8 име-ют высшую, 11 первую и 11 вторую. 7 моло-дых преподавателей пока нарабатывают опыт и навыки. Ежегодно преподаватели проходят курсы повышения квалификации, участвуют в научных областных и республиканских конфе-ренциях. Многие преподаватели в своей рабо-те используют электронные учебники.

Последние три года учебно-опытное хо-зяйство колледжа используется как учебный полигон, где происходят экспериментальные работы по выращиванию картофеля и овощей.

Бурлинский колледж гордится своей исто-рией, своими кадрами, достижениями учащих-ся, талантливыми выпускниками.

Сегодня перед колледжем стоят ответ-ственные задачи – обучение, воспитание под-ростков и формирование грамотных, компе-тентных и востребованных специалистов. Мы уверены, что эти задачи нам по силам, пото-му за плечами у нас богатая и славная история сельскохозяйственного колледжа.

Мурат Утемуратов,директор ГККП

«Сельскохозяйственный колледж»,Бурлинский район

Изменения во многих сферах общественной жизни привели к переориентации в структуре ценностей, нравственных приоритетов. Это не может не учитывать система образования: новые социальные условия выдвигают новые педагогические задачи, одной из которых является формирование экономической культуры подрастающего поколения.

Экономическое образование можно рассматривать как одну из составных частей сферы культуры, поэтому подготовка специалистов с экономическим образом мышления повышает общий уровень культуры общества. В процессе обучения будущие специалисты овладевают профессиональной деятельностью на основе экономических подходов.

В научной литературе выделяют ряд понятий «экономическая культура»:

- экономическая грамотность, включающая формирование системы представлений о законах и механизмах функционирования экономики;

- умение работать с экономической информацией;

- владение экономическим языком, экономическим мышлением, правилами экономического поведения;

- выработка черт характера, обеспечивающих экономические подходы к общественным, социальным и хозяйственным процессам;

- наличие экономической интуиции.Экономическая культура студента начинает

формироваться при изучении предмета «Основы экономики». Хорошо организованный учебный процесс даже при небольшом количестве часов, выделенных на курс, позволяет достичь поставленной цели.

Каждое учебное занятие по предмету «Основы экономики» тесно связано с предыдущими и последующими и является составной частью системы учебных занятий по формированию экономической культуры студентов.

При подготовке к уроку преподаватель должен стремиться четко выделить его цель для эффективного формирования экономической культуры студента. При определении целей преподаватель должен исходить из требований программы, учитывая при этом уровень подготовки студентов. Цели должны предусматривать формирование взглядов и убеждений студентов, развитие их познавательных и творческих способностей. И конечно, они должны быть предельно четкими

и конкретными. Каждый урок при этом должен быть направлен на достижение триединой цели: обучать, воспитывать, развивать студентов для успешного формирования у них экономической культуры.

Рассмотрим пример подготовки и проведения урока по предмету «Основы экономики» на тему «Безработица».

В процессе подготовки к занятию студентами был посещен Центр занятости населения и проведена встреча со специалистами центра, была проанализирована ситуация по безработице в регионе. Также в процессе подготовки к уроку студенты самостоятельно подготовили презентации по видам безработицы.

На занятии мною решались задачи: дидактические — ознакомить студентов с рынком труда и его ролью в экономике, рассмотреть причины появления безработицы, изучить ее виды и последствия; развивающие - сформировать общеучебные умения выяснять главное, научить анализировать, делать логические выводы, систематизировать информацию, побудить к активной мыслительной деятельности; воспитательные - сформировать культуру устного ответа, экономические знания. При этом я использовала комбинированный тип урока с обратной связью и самостоятельной работой обучаемых.

Урок включал организационный момент и проверку домашнего задания; затем давалась характеристика рынка труда и безработицы; далее шли подготовленные выступления студентов по видам безработицы (добровольная и вынужденная); после этого студенты самостоятельно проанализировали причины появления того или иного вида безработицы и перешли к характеристике скрытой и открытой безработицы; была проведена работа с учебной литературой (перед студентами ставился вопрос, как можно измерить безработицу и каковы ее последствия, ответ студенты должны были найти в учебнике). На уроке закреплялись полученные новые знания в виде теста. В конце урока подводились итоги, давалось домашнее задание, выставлялись оценки.

Светлана Дьяченко,преподаватель высшей категории

экономических дисциплин ГККП «Сельскохозяйственный колледж»,

Бурлинский район

Ещё великий швейцарский педагог И. Песталоцци, о теории развивающего обучения, которого мы всё чаще вспоминаем, говорил, что с началом учения происходит убийство здоровья ребёнка. К тем выводам приходят и современные учёные, констатировавшие, что уже в начальных классах 80% детей испытывают переутомление, поэтому как можно раньше приобщать детей к физической культуре в самом широком её понимании. Подвижные игры - это как раз то, что любят дети.

Поиск новых форм организации учебного процесса по физическому воспитанию - одна из важных задач нашего времени. Деятельность в данном направлении позволяет повысить интерес учащихся к физическому воспитанию и поднять качество практических занятий.

В настоящее время педагогическая практика испытывает следующие затруднения по проблеме: гиподинамия, переутомление, пассивность, недостаточная подготовленность детей к жизни, не выработаны определённые умения и навыки, недостаточно развиты координационные способности, психоэмоциональные перегрузки, недостаток основ физкультурных знаний и другие.

Мы взяли идею дополнить программный материал по подвижным играм следующими разновидностями:

• играми с элементами корректирующей гимнастики, способствующими воспитанию навыка правильной осанки;

• в раздел "Лёгкая атлетика" включать игры с элементами бега, прыжков и метаний, способствующими формированию необходимых качеств и навыков.

За счёт использования большого арсенала различных подвижных игр можно постоянно расширять вариативность многоплановых тактических действий и формируемых навыков, и именно через игру пытаемся развивать самостоятельную деятельность детей, способствующую их всестороннему развитию, формированию и сплачиванию коллектива, созданию положительного эмоционального настроя. Стремимся, чтобы игра всегда выступала одновременно как бы в двух временных измерениях: в настоящем и будущем. С одной стороны, игра обязана дарить детям сиюминутную радость,

с другой - она всегда должна быть направлена в будущее, должна моделировать какие-либо жизненные ситуации.

Игры, которые используем в своей работе, очень разнообразны. Их можно разделить на две большие группы: подвижные и спортивные. "Подвижными" называются игры, содержание которых составляют разнообразные виды бега, прыжков, метаний и других движений. Подвижные игры не требуют от участников, в отличие от спортивных, специальной подготовки.

В спортивных играх продолжается закрепление и совершенствование естественных навыков в беге, прыжках, метаниях; воспитываются такие физические качества, как выносливость, быстрота, ловкость, сила, коллективизм, честность; оказывается содействие нормальному формированию и развитию организма детей, укреплению их здоровья.

Содержание, правила подвижной игры использую для того, чтобы создать у ребят правильное представление об образцах действия в реальной жизни, помогаю укреплять им созданные представления об отношениях между людьми.

Движение плюс эмоции снимают многочисленные стрессы, оказывают благотворное влияние на обмен веществ, тренируют сердечно-сосудистую и дыхательную системы, одновременно развивая и совершенствуя мышечный и опорно-двигательный аппарат.

Подвижные игры содействуют умственному развитию, они вынуждают мыслить наиболее экономично, укрощать эмоции. Игра развивает внутреннюю речь и логику.

Игра содействует гармоничному развитию личности. В результате применения подвижных игр на уроках физической культуры и во внешкольных мероприятиях можно сделать следующие выводы:

• за период нашей работы по данной программе ученики стали меньше болеть на 12%;

• улучшились показатели физической подготовки;

• учащиеся школы всегда успешно выступают в городских и областных соревнованиях.

Батырбек Рушанов,учитель физической культуры

СОШ №31

Зд о р ов ы й о б р а з ж и з н и

19 ақпан, 2015 ж.

4 Жайық ұстазы

Сыныптан тыс шара

Құзыреттілікке жеткізетін сабақтың мақсат-міндеттері:

А) ақпараттық құзыреттілік. Оқушылардың сын есім туралы білімдерін нығайту.

Алынған ақпаратты қарапайым берілген құрылым ая-

сында жүйелендіру. Ұсынылған ақпарат көздерінен дәйектер мен қорытынды та-ба білуге үйрету.

Ә) коммуникативтік құзыреттілігі. Есте сақтай білу дағдыларын, белсенділіктерін арттыру. Жаттығулар негізінде сын есімдерді табу, қарым-қатынас жасауда өмірде қолдана білуге дағдыландыру.

Б) проблеманы шешу құзыреттілік. Өздігінен жұмыс істей білу қабілеттерін дамыту, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндіру

Сабақтың түрі: Аралас сабақСабақта қолданылатын педа-

гогикалық технологиялар: Дамыта оқыту, ізгілендіру, АКТ

Пәнаралық байланыс: Әдебиеттік оқу

Оқыту құралдары: Оқулық, дидактикалық материалдар, белсенді тақта.

Сабақтың барысы: Мұғалімнің қызметі. Оқушының қызметі. Күтілетін нәтиже.

1. Ұйымдастыру бөлімі: Амандасу; түгендеу;Оқушылардың назарын сабаққа аудару; Оқу құралдарының дайындығын тексеру.

Амандасады; Кезекшілік міндеттерін атқарады. Сабаққа дайындалады. Сабаққа даярлық ұйымдастырылады, оқушылар зейінін аударады.

2. Үй тапсырмасын тексеру: Перфо-карта үлестіріледі. Тиісті сын есімдерді қойып жаз. ___ жапырақ, ____ бөлме, ___ айран, ___ шабдалы, ___ қарбыз, ___ ат, ___ дала.

Кестені толтырады. Модульдік жа-уап: жасыл жапырақ, кең бөлме, ащы айран, шырынды шабдалы, тәтті қарбыз, жуас ат, жазық дала.

Ақпаратты меңгергенін не меңгермегенін көрсетеді. Өткен сабақта алған білімді тиянақтайды. Сабаққа қызығушылығы артады.

3.Өткен материалды қайталау арқылы жаңа материалды қабылдауға дайындық: Сөзжұмбақ беріледі.

1. Анадан кейінгі жақын адам.2. Ойыншық түрі.

3. Төрт түліктің бірі.4. Білім алатын орын.5. Қысқы киімнің бір түрі.Көркем жазу минуты. Кк Кк ккк к/кДалада көк шөптің иісі аңқиды.- Сөйлем ішінен сын есімді тап.Әдемі, көк сөздері қай сөз табына

жатады?- Олай болса, бүгінгі сабағымызда

сын есім туралы айтпақпыз.Оқулықтың 174-бетін аш. 1-жаттығу.

Мәтінді көшіріп жаз. Сын есімдерді тауып, астын ирек сызықпен сыз. Жаттығуды талдау:

Ойланады, сөзжұмбақты шешеді, жаңа

тақырыптың атын біледі. Сұрақтарға жа-

уап береді.а) Мәтін не туралы? ә) Қарамен

жазылған «көк» сөзі зат есім бе, сын есім бе? 2-жаттығу. Жұмбақтарды оқы, шешуін тап. а) Жұмбақтарды көшіріп жаз. ә) Сын есімдер қандай зат есімдерге қатысты?

Өз әрекеттеріне бақылауды тапсырылған тәртіппен орындады.

4. Жаңа материалды түсіндіру: 4-жаттығу. Көп нүктенің орны-на мағынасы бойынша сәйкес келетін бірнеше сын есім қойып жаз.

- Бұлар қандай жануарлар? Балалары қалай аталады? -Ал үй жануарларының төлдерін білесіңдер ме? -Олай бол-са, «Қошақаным» әнін айтайық. Интерактивті тақтадағы суреттерге на-зар аударыңдар.

а) суреттегі заттардың атын өзіне қатысты сын есіммен бірге жаз. ә) Осы сөздерді қатыстырып, сөйлем құрап жаз.

- Сын есімдер деп қандай сөздерді айтамыз? -Сын есімнің сұрақтары...

Оқулықтың 175-бетіндегі 5-жаттығу. Мәтінді көшіріп жаз. Қай? сұрағына жауап беріп тұрған сын есімді тауып, астын сыз.

Модульдік жауап: а) көк шөп, жас шыбық туралы айтылған.

ә) «Көк» сөзі зат есім, шөп сөзінің орнына қолданылып тұр.

Модульдік жауап: а) Шешуі: түйе; ә) Мөлдір моншақ, иір-иір денесі, ащы шөптер.

Модульдік жауап: Қасқыр-сұр, жыртқыш. Түлкі-қызыл, қу, жыртқыш.

Сұрақтарға жауап береді.Қасқырдың баласы-бөлтірік, түлкінің

баласы-түлкішек.Сиырдың төлі-бұзау, ешкі төлі-лақ,

қойдың төлі-қошақан.Оқушылар өз білімдерін әділ

бағалайды.5.Сергіту сәті. Бала қимылдайды.

Әндетеді. Текеметке әдемі ою салынған. Ақ лақ аулада ойнақтап жүр.

Қимыл-қозғалысқа түседі. Көңіл-күйі көтеріледі.

6.Дидактикалық материалмен жұмыс.

Мұғалім құрастырған проблеманы шешуге қай тұрғыдан әрекет ететіндігін түсіндіреді.

Оқушылар өз білімдерін әділ бағалайды.

Берілген ақпарат бойынша оқушылар жауап береді, талқылайды, бақылайды, қорытындылайды.

Балалар өз білімдерінің нәтижесін көреді, әділ бағалайды.

7.Қорытындылау.8.Үйге тапсырма.Бағалау.

Алтынғаным Темірәлиева,Қ.И.Сәтбаев атындағы ЖББОМ,

Тасқала ауданы

1 оқушы: Тынышталып тыңдаңыздар!

Назар салып қараңыздар

Математика, Информа-тикадан басталмақшы

«Инфо-Бинго» ойыны,Көргендер де армандарКөрмегендер армандар,Босқа қарап жүргенше,Қызықтан тыс

қалмаңдар!2 оқушы: Информати-

ка жалауын көтеріп,Әлемге жар саламызҚарсылық егер болмаса,Ойынымызды бастаймыз.1 оқушы: Ойынымыздың әділ өтуін

қадағалап отыратын әділқазылар алқасын сай-лап алайық. Мектеп директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары: Сариева Роза апай

Математика пәнінің мұғалімі Байбекешова Қалампыр Өтегенқызы.

Физика пәнінің мұғалімі Қадырғалиева Ұлдаш Зайдағалиқызы.

Құрметті ұстаздар, оқушылар! Әділқазыларымыз өз орындарына отырғанша «Инфо-Бинго» ойынының шымылдығын тамаша әнмен ашамыз. Қабыл алыңыздар!

2 оқушы: Компьютер - сенің көмекшің,Қаламың әрі қазағың.Керек емес демессің,Аздаған болса хабарың.Үйрену керек бәрін де,Ақпараттың заманы – дей отырып,

ойын шартымен таныстырайық. «Инфо-Бинго» билетінен 20 дана сатылды. Ойынға қатысушылардың саны да 20. Билетте әр амалда бестен саны бар 3 амал және серия нөмірі, билет нөмірі, бақылау нөмірі бар. Әр амалдағы санға 1 сұрақ сәйкес келеді. Егер оқушы 3 амалдағы 15 сұраққа жауап берсе , «Джек-пот» ұтысына, 10 сұраққа жауап берсе, «Инфо-Бинго» ұтысына, 9 сұраққа жауап берсе, жұбаныш сыйлығына ие болады. Және де билет нөмерінің соңғы 2,3 циф-ры бойынша ынталандыру ойыны тағы бар.

1 оқушы:2 оқушы. Сен білесің бе? Ком-пьютер бизнесіндегі танымал атақтылардың бірі Билл-Гейтс екенін. Ол People американ журналының зерттеуі бойынша әлемдегі ең бай адамның бірі болып саналады.

1оқушы: Жарайды. 2оқушы. Рұқсат етсең ойыншыларымызды көп күттірмей ойынымыз-ды бастайық.

1-ойын. Билет нөмерінің соңғы екі цифры бойынша ойналады. Егер бинготроннан түскен шардың нөмері сіздің билет нөмерінің соңғы екі цифрына сәйкес келсе, сыйлық беріледі.

Ұтысыңыз құтты болсын!2 оқушы : Билет нөмерінің соңғы үш цифры

бойынша ойналады. Қоржыннан үш шар ретімен алынады. Кімнің билет нөмерінің соңғы үш цифры сәйкес келсе, сыйлық беріледі. Ұтысыңыз құтты болсын!

1 оқушы:Информатиканың атасы Чарльз Беббидж туралы білесің бе? Ол Оңтүстік-Батыс Англияда 1791 жылы 26 желтоқсанда дүниеге келген. Бала кезінен математикаға бейім болған. Көбінесе математикалық әдебиеттерді қызыға оқыған.

1 оқушы: Ойынымызды бастайтын уақыт келіп қалған сияқты. «Инфо-Бинго» ойынымыз-ды бастауды өзіңе жүктеп отырмын.

2 оқушы: Енді «Инфо-Бинго» ойынымызды бастаймыз.

Кезек-кезек алынған шардың цифры бір сұраққа сәйкес келеді.

Paint қандай редактор? (графикалық)Ең алғаш әйел математик (Ковалевская)Принтердің неше түрі бар? (3)а2+в2=с2 кімнің теоремасы? (Пифагор)Жыпылықтап тұратын тік сызықша? (меңзер

немесе курсор)Төрт қабырғасы тең тік төртбұрыш (квадрат)ЭЕМ-нің неше буыны бар (5)Квадраттық функцияның графигі (Парабола)Ақпаратты шығару құрылғысы? (Принтер)Екі нүктенің арасындағы түзу (кесінді)Морзе әліппесінде қандай таңбалар бар? (.-)Әрі қиылыспайтын, әрі параллель емес түзу?

(айқас)«Компьютердің атасы» кім? (Чарльз Беб-

бидж) √ 225 қандай санға тең (15)«Компьютердің миы» деп нені атайды? (про-

цессор)1 оқушы: Көрермендерімізді де ұмытпайық.

Көрермендер ойынына кезек берейік. Көрермендерімізге жетон таратамыз. Же-ке қоржынымыздан шар аламыз.Сол саннан аяқталатын жетондары бар көрермендерімізді ортаға шақырамыз. Сіздерді жұбаныш сыйлықтарын ұтуларыңызбен құттықтаймыз! Енді Сіздерге жұмбақ жасырамыз. Бірінші шеш-кен ойыншы тағы сыйлық алу мүмкіндігі бар. Яғни кубик лақтырып, Кубиктің түскен санын компьютерде таңдаймыз. Ұтқан сыйлығыңызды компьютер хабарлайды.

Бір сарайда тұрады екенБес атаның балалары.Қыдырмашы біреуі,Бір күн бар да, бір күн жоқ.Соны есепке алсақ,Ұзын саны 101 немесе 102 (пернелік)2 оқушы; Мен тағы да Чарльз Беббидж ту-

ралы айтқым келіп тұр. Чарльз механикалық ойыншықтар құрастыруға әуес болған. Ол өз

бетімен механикалық құрылғылар жасай бастаған.

1 оқушы: Рұқсат етсең, ойынымызды бастайық.

Ноль қай елден шыққан? (латын)

Компьютер жанындағы өсімдік? (кактус)

Геометрия пәнінің негізін салушы ? (Ев-клид)

Беббидждің ма-шинасына алғаш программа жазған кім? (Ада Лавлейс)

Үшбұрыштардың бұрыштарының қосындысы? (1800)

Информатика нені зерттейді? (Ақпаратты)Фигура сөзінің мағынасы? (түр кескін бей-

не)Windows қандай жүйе? (Операциялық жүйе)Қосу және азайту таңбаларын енгізген

кімдер? (Видман, Леонардо до Винчи)Word қандай редактор? (стандарттық)Математикаға координаттар әдісін енгізген

француз математигі әрі физигі (Рене Декарт)Excel қандай редактор? (кестелік)Тең бүйірлі үшбұрыштың анықтамасы? (екі

қабырғасы тең үшбұрыш)Құжатты алғаш рет сақтау үшін қандай

әрекет жасаймыз? (файл. Сохранить как ат. енгіземіз)

Синус 00 мәні неге тең? (0)2 оқушы : Көрермендермен ойынымыз-

ды жалғастырайық. Қоржыннан шар аламыз, шардың цифры сәйкес келген көрермендерімізді ортаға шақырамыз. Жұмбақ жасырамыз.

Төрт бұрышты әйнекТұнып тұрған әлек (монитор)Ұтысыңыз құтты болсын!1 оқушы: Мен тағы да өз білімімді көрсеткім

келіп тұр.Мен саған Билл Гейтстің өмірі ту-ралы айтып бергім келіп тұр. Әрине рұқсат етсеңіздер.

2 оқушы: Жарайды айта ғой.1 оқушы : Билл Гейтс не бары 13 жасында

компьютерлік программасын жазып үлгерген, Досы Поль Ален екеуі бірігіп, «Жас Програми-стер» клубын құрған. Олар Сиэтл бизнесмендері үшін ақпараттық программа жазып, өздеріне Гарвард университетіне түсулеріне қаражат жинаған.

2 оқушы: Келесі ойынымызды жалғастырайық.

Көшірмені қалай аламыз? (Правка-Копировать)

Бұрышты өлшейтін құрал? (транспортир)Түбір функциясы қалай жазылады? (SQRT)17 құрама сан ба? (жоқ)Ең ұзын перне (пробел)Тангенс 450 неге тең? (1)Ақпаратты енгізуге арналған құрылғы (кла-

виатура)Кері сандар көбейтіндісі (1)Рычагты манипулятор (тышқан)1 оқушы: Енді көрермендерге кезек те келіп

қалды. Тағы да жетондармен ойын ойнаймыз. Шардың нөмері жетоныңыздың нөмерімен сәйкес келсе, ортаға шақырамыз. Сіздерге жұмбақ жасырамыз.

Бұтақ орнында мың бір бейнесі,Компьютер жаны мекені (Кактус) Ұтысыңыз

құтты болсын!Берілген шаманың жүзден бір бөлігі? (Про-

цент)Paint қызметі не істеу керек? (сурет салу)Ең кіші бірлік (бит)Принтер түрлерін ата (сия бүріккіш,

лазерлік, матрицалық)Орындаушы орындай алатын командалар

тізбегі (алгоритм)Қарапайым есептеулер жүргізетін програм-

ма (калькулятор)Компьютерлік қойын кітапша программасы

(блокнот)Компьютерді қалай өшіреміз (Пуск . Завер-

шение работы). Тышқан орысша, ағылшынша атауы (мышь, маус)

1 байтта неше бит бар. «Көбеюге» қабілетті және басқа программаларды «зақымдайтын» программа (вирус)

2 оқушы: «Инфо-Бинго» билет нөмірінің алдыңғы үш санының соңғы екі цифры бойын-ша автокөлік ойналады.

1 оқушы: Енді кешіміздің басты мақсаты өз мәресіне жетті деп ойлаймыз. «Инфо-Бинго» ұтыскері белгілі болып шықты деп ойлаймын. «Инфо-Бинго» ойынымыздың қорытындысын айту үшін сөзді әділқазылар алқасына береміз.

2 оқушы: Сіздің ойыңызша, ойын әділ өтті ме?

1 оқушы: «Джек-пот», «Бинго» ұтысшыларымызды, жұбаныш сыйлығының иегерлерін ортаға шақырып, марапаттайық.

Сіздерге бүгінгі «Инфо-Бинго» ойынымызға ат салысып, қатысқандарыңыз үшін алғыс ай-тамыз. Көрермендерімізге және әділқазылар алқасына мыңда бір рахмет. Сау-саламатта болыңыздар!

Нұрлан Есболатов,О.Исаев атындағы ЖББОМ,

Ақжайық ауданы

«Инфо-Бинго» ойыны

С Ы Н Е С І М

Қазақ тілі, 2-сынып

19 ақпан, 2015 ж.

5

С о з д а н и е с и т у а ц и и у с п е х а н а у р о к е - и н н о в а ц и о н н ы й п о д х о д в о б у ч е н и е

Жайық ұстазы

Цели: формировать представления о взаимосвязи технического и художественного конструирования; учить видоизменять выкройку основы плечевого изделия с цельнокроеным рукавом в соответствии с выбранными фасонами швейных изделий.

Оборудование: таблица «Техническое моделирование», выкройка плечевого изделия с цельнокроеным рукавом.

Ход урока: Орг. урока. Проверка готовности учащихся к уроку. Сообщение темы и цели урока. Повторение пройденного материала. Проверка домашнего задания.

Учитель проверяет правильность построения основы чертежа плечевого изделия с цельнокроеным рукавом в натуральную величину.

Опрос учащихся по вопросам. Из каких деталей состоит чертеж плечевого изделия с цельнокроеным рукавом? Чем отличается чертеж спинки от чертежа переда? От каких мерок зависит размер базисной сетки чертежа?

Опрос учащихся по карточкам. Вариант карточки прилагается.

Изучение нового материала. Сообщение теоретических сведений.

Учитель. На предыдущем уроке вы выполнили построение основы чертежа плечевого изделия с цельнокроеным рукавом. Если использовать эту выкройку без изменений, то можно сшить простые изделия, например, ночную сорочку. Но каждая из вас, овладев элементами технического моделирования, может на основе данной конструкции создать оригинальные с точки зрения фасона и

д е к о р а т и в н о й отделки модели одежды. Процесс

создания любого изделия начинается с эскиза, т. е. с рисунка будущей модели. Этот этап называется художественным моделированием. Далее эскиз изучают, определяя особенности модели. Изучение проводится по следующему плану:

- назначение, название (халат домашний, платье для торжественных случаев и т. д.);

- ткань;- силуэт, стиль;Особенности деталей (кокетка, воротник,

рельефные швы и т. д.);Отделка.После изучения эскиза модели приступают

к разработке фасона - изменению выкройки основы, т. е. техническому моделированию.

При этом композицию новой модели следует определять с учетом назначения будущего изделия, его конструкции, простоты технологии изготовления, свойств и стоимости ткани и отделки, особенностей фигуры и направления

современной моды.Основные элементы композиции костюма

- пропорции, силуэт, цвет и различные виды отделок.

Пропорции - это соотношения частей костюма по величине между собой и в сравнении с фигурой человека. Сравнительная длина, ширина, объем лифа и юбки, рукавов, воротника, деталей отделки (оборок, складок и т.

д.) влияют на зрительное восприятие

фигуры в костюме, на мысленную оценку ее соразмерности.

Цвет - одно из самых выразительных средств в костюме. При создании любой модели обязательно учитываются свойства цвета. Светлые, чистые теплые тона как бы приближают и увеличивают предмет, но в то же время делают его легче. Темные, холодные цвета удаляют и уменьшают, но придают тяжесть.

Все части костюма по величине, форме, цвету, пропорциям, отделке должны быть уравновешены, соответствовать, «не спорить» между собой.

Привести части костюма в состояние равновесия помогает правило трехкомпонентности. Костюм не следует перегружать повторами линий, деталей, отделок; в то же время, если какой-то элемент использован однажды, ему требуется «ответ». Например, при круглом воротнике карманы и манжеты должны быть тоже закругленными, если ансамбль решен, скажем, на контрасте черного и белого, его очень оживит третий цвет, точно подобранный и в небольшом количестве и т. д.

Итак, для создания новой модели необходимо иметь немного фантазии, ч т о б ы представить

с е б е

изделие в пространстве, знать основы

художественного моделирования и уметь выполнять некоторые приемы технического моделирования. Основные элементы технического моделирования: изменение длины изделия; изменение формы выреза горловины; моделирование кокеток; метод параллельного расширения; метод конического расширения.

Изучение приемов технического моделирования швейных изделий. Учащиеся под руководством учителя по учебнику изучают приемы технического моделирования.

Практическая работа. Описание внешнего вида моделей. Учащиеся делают описание внешнего вида моделей по плану: назначение, название; ткань; силуэт, стиль; особенности деталей; отделка.

Для описания можно предложить модели, представленные на рис. Разработка модели платья, халата или блузки на основе чертежа плечевого изделия с цельнокроеным рукавом.

Учащиеся выполняют практическую работу. Учитель во время работы делает целевые обходы, направляя деятельность учащихся, контролируя правильность выполнения задания.

Елена Маслова,Бурлинская СОШ,Бурлинский район

МОДЕЛИРОВАНИЕ ПЛЕЧЕВОГО

ИЗДЕЛИЯ С ЦЕЛЬНОКРОЕНЫМ РУКАВОМ

Т е х н о л о г и я

В м у з ы к а л ь н ы х ш к о л а х

«Музыка, единственный всемирный язык, его не надо переводить…

на нём душа говорит с душою!» На протяжении нескольких лет на

народном отделении детской музыкальной школы, целенаправленно разрабатывается блок занятий с начинающими домристами по всему спектру предметов музыкальной школы, развивающих исполнительские навыки. Методы развития музыкальных способностей, воспитания музыкального вкуса, привития интереса к музыкальному исполнительству, можно использовать на любом уроке в ДМШ. Эти методы аппелируют к творческому началу детей, вовлекают их в различные музыкально-познавательные игры. В процессе занятий, вырабатывается стойкий интерес к музицированию, как соло, так и в ансамбле. Игровая форма, которая доминирует на занятиях, рассчитана на детей 6-7-летнего возраста. Сказочные образы помогают маленьким ученикам легко и непринужденно выполнить музыкально-исполнительские задачи, которые ставятся перед ними на уроках. Важность этих методов заключается в предоставлении педагогам музыкальных школ возможности успешного проведения занятий как со способными, так и с менее одаренными детьми.

Следуя традиционному принципу учреждений дополнительного образования – принципу доступности, массовости обучения, коллектив преподавателей детской музыкальной школы развивает творческие способности детей разной степени одаренности, делая акцент на том, что неспособных детей нет. Главная задача состоит в музыкально-педагогическом приобщении каждого из учащихся к богатым музыкальным традициям и к тем из новых музыкальных идей, которые исключают пошлость, цинизм, безграмотность. Важную роль в этом играют коллективные виды творчества: коллективное музицирование; ансамблевое, хоровое пение; индивидуальный подход к обучению игре на разных инструментах. Совместные концерты учащихся и преподавателей формируют духовный мир детей, стремление к добру, красоте, человечности.

Любая детская музыкальная школа старается работать в направлении создания условий для успешности, максимального развития личности ребенка с учетом ее интересов, способностей, творческого потенциала, самореализации в социальной среде, труде, учебе, личной жизни. Главный смысл деятельности педагога школы состоит в том, чтобы каждый ребенок был успешен, это способствует развитию уверенности ребенка в себе, повышению самооценки, развитию чувства собственной значимости. Основным механизмом в решении этой задачи становится ситуация успеха. С педагогической точки зрения ситуация успеха – это целенаправленное, организованное сочетание условий, при которых создается возможность достичь значительных результатов в деятельности как отдельно взятой личности, так и коллектива в целом.

Настоящий учитель , всегда стремиться создать любому, даже не очень способному ребёнку «ситуацию успеха», позволяющую и

ему ощутить и эту радость.Мы полагаем, что даже разовое переживание

успеха может коренным образом изменить состояние ребенка, изменить ритм и стиль его жизнедеятельности, взаимоотношений с окружающими. Безусловно, большое внимание при этом уделяется этической, нравственной стороне успеха (своим успехом я обязан окружающим, мой успех – это результат упорного труда, мой успех не является препятствием для других школьников и т.д.). Таким образом, состоявшийся успех предусматривает оптимальное соотношение между ожиданиями окружающих, личности и результатами ее деятельности. В этом случае ситуация успеха является своеобразным «пусковым механизмом» дальнейшего развития личности ребенка. Если школьник не имеет успеха в различных видах деятельности, в общении со сверстниками, в разрешении социальных конфликтов или в преодолении неудач, то у него могут возникнуть проблемы при вхождении во взрослую жизнь. Следовательно, необходимым условием развития личности, ее защищенности, психологического комфорта является формирование сплоченного и дружного коллектива, создание доброжелательной атмосферы в классе. Опыт, среда дополнительного образования могут, на наш взгляд, создать условия для развития и формирования потребностей и способностей каждого школьника, что позволяет сделать более успешной, результативной и эффективной деятельность, которая является значимой для ребенка и педагога.

Показателем эффективности работы народного отделения служит конечный результат - это публичное выступление, которое стимулирует и повышает результативность обучения, усиливает его привлекательность, воспитывает и концентрирует лучшие качества, помогает ощутить значимость своего труда и увидеть его результат. Наряду с академическими выступлениями наши дети принимают активное участие на фестивалях, конкурсах, общешкольных и классных концертах для родителей, где дается возможность выступить абсолютно всем детям независимо от их музыкальных способностей. Всё это способствует оживлению учебного процесса, росту интереса, расширению рамок репертуара юных исполнителей.

Важнейший принцип организации учебного процесса - уважение к личности ребёнка в сочетании с разумной требовательностью к нему. Требовательность является своеобразной мерой уважения личности ребенка.

В практической работе преподаватели отдела должны делать требовательность гибкой, индивидуализированной. Опыт показывает, что нецелесообразно требовать выполнение тех или иных задач в категоричной форме по отношению к дисциплинированному школьнику и в мягкой - по отношению к ленивому и безответственному. Требовательность, какой бы справедливой она ни была, не принесёт пользы, если она не рассчитана на определённый уровень развития личности ученика. Ребенку, как и взрослому, необходимо время от времени «обеспечить успех», который будет стимулировать его к дальнейшей деятельности.

Основные первоначальные усилия педагога направлены на создание доброжелательной

окружающей среды, в которой ребенок освобождается от соревновательного стресса с другими учениками, от о т р и ц а т е л ь н о й критики и сарказма, что помогает юному домристу достичь высшего уровня исполнения в пределах своих способностей. Через игровую форму дети приучаются получать удовольствие, работая старательно, как обычно бывает, когда они делают что-то с большим желанием; тем самым воспитывается внутренняя дисциплина.

Одновременно с этюдами, гаммами и трудными пьесами, которые способствуют усвоению различных навыков, педагог должен включить в репертуар так же и лёгкие пьески, которыми ученик свободно и легко овладевает, что укрепляет уверенность в своих силах, вызывает желание работать и воспитывает у учеников с самого начала целеустремлённость, привычку добиваться намеченной цели и приучает преодолевать трудности.

Мы преследуем цель - сделать музыку достоянием не только одаренных детей, но и тех, кто ей обучается. Выявляя в ученике положительные качества, мы как бы предвосхищаем процесс становления и возвышения личности.

Индивидуальный подход, личностно ориентированная шкала оценивания учащегося «с самим собой вчерашним» позволяет увидеть успехи каждого обучающего, выявить его индивидуальную динамику развития. Таким образом, осуществляется основной принцип успешности: « Сегодня ты стал лучше, чем вчера».

Очень важно, когда ученики на уроке размышляют, высказывают своё мнение, совместно с педагогом ищут различные способы работы над музыкальным произведением. Всё это способствует развитию творческого подхода, становлению творческой личности, развитию критического мышления.

Ученики народного отделения, кроме индивидуальных занятий, любят посещать и ансамблевые, которые дают возможность воздействия педагога на ученика, доступного при коллективных занятиях, где сила коллектива активно сказывается через соревнование, оценку достижений учеников своими товарищами. Чтобы звучание домрового ансамбля при исполнении двухголосных произведений было качественным во всех голосах, мы распределяем учеников таким образом, чтобы в каждом голосе было равное количество продвинутых учеников и более слабых. Кроме того, такое распределение имеет и психологическое значение, т.к. оно исключает у исполнителя вторых голосов чувство неравенства по отношению к играющему партию первого голоса.

Домровому ансамблю необходим хороший ведущий (концертмейстер), который во время

выступлений на концертах будет осуществлять творческое руководство ансамблем: поклон, одновременный подъем инструментов, начало и завершение игры и т.д. Поэтому педагог должен выбрать одного из лучших учеников, обладающего хорошим чувством ритма и умеющего уверенно показать все вступления. Во время репетиционных работ роль ведущего выполняют несколько учеников по очереди. Такой подход пробуждает у ученика стремление к лучшему исполнению своей партии, даёт возможность почувствовать себя личностью, лидером.

Одним из главных принципов современной методики преподавания является недопустимость психологического давления на ученика. «В педагогике не должно быть насилия» (В.Б.Болдырев). С точки зрения преподавания - авторитарный подход неприемлем. Обучение ребенка не должно быть принудительным, иначе оно не эффективно и мешает гармоничному развитию личности, поэтому очень важно добиться, чтобы желание работать старательно исходило от самого ребенка. Целью каждого урока должно быть познание музыки через исполнение на инструменте.

В своей практике современные педагоги применяют такие методы обучения, которые соответствуют возрасту, интересам, способностям и характеру определённого ученика. Управление деятельностью учащихся требует реализации принципа увлечения их перспективами, создания ситуации ожидания завтрашней радости. Осознание ребёнком своего успеха в игре на музыкальном инструменте и ожидание перспектив его развития являются могучим источником нравственного достоинства, моральной стойкости в преодолении трудностей.

Таковы основные идеи и принципы педагогики успеха, которыми можно руководствоваться для совершенствования воспитательно-образовательного процесса и достижения ее основных целей и задач.

Есть в мире прозрачная, как утро песня « Сольвейг», мудрость Баха, печальная прелесть Блоковской « Незнакомки» и драматизм Бетховена - та самая красота жизни, без которой не может дышать человек.

Ирина Демченко, преподаватель по классу домра

ДМШ №2, г.Уральск

19 ақпан, 2015 ж.

6 Жайық ұстазы19 ақпан, 2015 ж.

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетіне - 70 жыл

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті Қазақ әдебиеті кафедрасының

меңгерушісі, ф.ғ.д., профессор Сәуле Ержанова

- Өткен жылдың соңында 70 жылдығын атап өткен білім қара шаңырағы – Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті – Ұлы Отан соғысындағы

Жеңістің алғашқы қарлығашындай әсер етеді.

Аруларымызға білім беріп, олардың майданға кеткен ер-азамат мұғалімдердің орнын басқан кезеңінің куәгері де себепкері, Ұлы Жеңіске бір жыл уақыт қалғанда ашылған білім қара шаңырағы туралы айтып беруіңізді өтінемін!

Тарихта қоғамдық өзгерістердің негізіне айналып, келешек ұрпақтың тағдыры мен талайына ерекше ықпал ететін құбылыстар болатыны белгілі. Өткен күндерге көз жіберіп, кәрі тарихтың қойнауына үңілсек, ең алдымен мұндай құбылыстар адамзат баласының білім алып, ғылым іздеуінен келіп туатынын байқаймыз. Қазақ халқы тарихының соңғы дәуірлерінде небір қилы замандар болды. Азамат ат жалын құшып, ер етегіне сүрінген күндер де өтіпті. Дегенмен, «орнында бар оңалар» деген.

Ұлы Отан соғысы деп аталып (1941-1945 жылдар), жарты миллионға жуық қазақ ер-азаматының қыршын кеткен кезеңін өткен ғасырдың ең бір сұрапыл жылдары деп санауға болады. Өндіріс пен шаруашылықты айтпағанда білім беру саласындағы маман тапшылығы орасан зор еді. Міне, тура сол екінші дүниежүзілік соғыстың қызып тұрған шағында 1944 жылы еліміздің астанасы Алматы қаласында Қыздар педагогикалық институты ашылады. Өз уақытында өте ұтымды шешім, маңызды шаруа болған бұл бастаманы көпшілік бұқара аса қуанышпен қабылдады. Колхоз, совхоз шаруасы мен ошақтың күйбің тірлігінен аса алмай қалатын ауыл қыздары жоғары білім алып, ағартушылық ісімен қоса қоғамдық қызметтерге де белсене араласып, тек қыз балалар ғана оқитын оқу орнының өміршеңдігін дәлелдеп берді.

Бұрынғы кеңестер одағы аумағында ғана емес, бүкіл әлемдік тәжірибеде де саусақпен санарлықтай мұндай бірегей оқу орнының қазақ жерінде ашылып, ерекше даму үрдісімен тарихта қалуының өзі оның беделін асқақтата түсті. Тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдары да Қыздар институты еліміздің жоғары білім беру саласында өзіндік қалыптасқан дәстүрі мен жоғары әлеуетті мамандары бар оқу орны ретінде танылды. Елбасының тікелей араласуымен білімді де білікті мамандар дайындайтын жаңа сипатты оқу ордасы дәрежесіне көтерілді.

Оқу орнының заманға сай білім беріп, мамандар дайындау ісінде жоғары деңгейден көрінуіне халқымыздың айтулы азаматтары үлкен еңбек етіп, өз үлестерін қосты. Олардың ішінде М.Әуезов, Т.Тәжібаев, З.Ахметов, М.Балақаев сынды белді ғалым, ұлағатты ұстаздармен қоса алыс-жақын шет елдерге танымал қоғам қайраткерлері де болды.

- Университеттің бүгінгі тыныс-тіршілігі туралы ой бөліссеңіз?!

Еліміздегі жоғары білім беру үрдісі бүгінгі таңда әлемдік білім беру кеңістігіне етене кіріккен, бір ел аумағындағы сұранысқа жауап беріп қана қоймай, білім мен ғылым дамуында жаһандық бәсекелестікке қол жеткізу бағытын берік ұстанып отыр. Осыған сәйкес көптеген реформалар мен жаңғыртулар орын алуда. Әрине, кез келген жаңалық пен жаңашылдықтың өз ауыртпалығы болатыны сөзсіз. Алайда, өзіндік дүниетанымы мен бірегей қасиеттерінің арқасында біздің халқымыз «озығы бар» дәстүрдің қайсысын болса да кәдесіне жаратып, оның нәтижесі де көрініп отыр. Ғасыр басындағы білім беру саласындағы реформалардың ең бір айтулысы кредиттік оқу жүйесінің енуі болды. Экономикалық интеграцияның ықпалы білім беру жүйесіне де тікелей әсер етті. Жоғары білім берудің ең бір озық тәсілі ретінде бұл жүйенің тиімділігі оқу үрдісінде де, еңбекпен қамту және білім мен өндірісті ұштастыру саласында да өз жемісін бергенін бүгінде көз көріп отыр. Бұл жетістіктерге жетуде белгілі қоғам қайраткері Динар Жүсіпәліқызы Нөкетаева басқарып отырған біздің оқу орнымыздың да сүбелі үлесі бар екенін мақтанышпен айта аламыз.

Бүгінгі адамзат өлшемі бойынша 70 жыл - бір адамның ғұмыры екен. Пенде баласының ғұмырындай жасқа жеткен Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті әркез Елбасы мен үкімет саясатына қолдау көрсетіп, жас ұрпақ тәрбиесіне әрдайым озық үлгі, терең тәжірибе тұрғысынан қарап келеді. Университетте 7 факультет, 40-қа жуық кафедра жұмыс істейді. Осы құрылымдық бөлімшелерден оқу орны құрылған күннен бастап жұмыс істеп келе жатқан қазақ филологиясы

факультетін және қазақ әдебиеті кафедрасын ерекше атауға болады. Өйткені, университет тарихы мен аталған бөлімшелер тарихы біртұтас, бөлінбес бөлшектей болып тұрады.

- Университеттегі қазақ филологиясы факультеті, қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасы тарихында талай-талай танымал тұлғалар мен әйгілі ғалымдардың іздері жатқандай!?

Тіл мен әдебиеттің іргесі ажыратылғаннан кейін қазақ әдебиеті кафедрасын С.Сейфуллин, А.Байтұрсынов, С.Мұқанов сынды ұлт зиялыларының шәкірті, Совет Одағының Батыры, қазақтың батыр қызы М.Мәметованың анасы белгілі әдебиетші-ғалым Ә.Мәметова басқарды. Ә.Мәметова басшылық еткен жылдары кафедрада академиктер Қ.Жұмалиев, К.Ищанов, ақын және әдебиеттанушы С.Сейітов, тәжірибелі педагог-ғалым Л.А.Федулова қызмет атқарды. Бұл жылдары кафедрадан елімізге танымал Социалистік Еңбек Ері, ҚазССР оқу-ағарту ісінің үздігі, бүкіл саналы өмірін ауыл мектептерінің балаларын оқытуға арнаған мұғалім Р.Мақатова, филология

ғ ы л ы м д а р ы н ы ң кандидаты, Қоғамдық ғылымдар

академиясының академигі, библиограф-ғалым Ү.Сұхбанбердина, ҚазССР оқу-ағарту ісінің үздігі, педагогика ғылымдарының кандидаты, педагог – ғалым К.Бозжанова түлеп ұшты.

1952-1965 жылдар арасында кафедраны Ленинград шығыстану университетінің түлегі, 23 жасында кандидаттық диссертация қорғап қазақ әдебиеттану ғылымында ерекше құбылыс саналған абайтанушы-ғалым, белгілі әдебиетші З.Ахметов басқарды. Табиғи тума талант иесі З.Ахметов өзінің алғырлығы мен біліктілігі арқасында шығармашылығы шыңдалған, ғылыми әлеуеті жоғары профессор-оқытушылар құрамын жасақтай білді. Ол басшылық еткен жылдары кафедрада білімді де білікті мамандар, өз ісінің майталмандары, тәжірибелі ұстаздар қауымы, атап айтар болсақ, Н.Еремина, И.Кочева, Қ.Қаратаев, М.Зикрин, Х.Садыков, Б.Балапанова, З.Поляк, т.б. қызмет атқарды. Осы жылдары кафедра институттың мәдени-ғылыми өміріне етене араласып, білім беру үдерісі мен тәрбие мәселесіндегі жаңашыл бастамалардың дамып, қалыптасуына ұйытқы болды. Академик З.Ахметов өмірінің соңына дейін кафедрамен байланысын үзбей, тығыз қарым-қатынас орнатып, «Абайтану» курсынан студенттерге дәріс оқып, шеберлік сыныптарын жүргізді. Оның бұл игі бастамасы бүгінгі күні де жалғасын тауып, «Абайтану» курсы факультеттің барлық мамандықтарында жүргізіледі.

ХХ ғасырдың 70-80 жылдарында кафедра өрлеу мен дамудың жаңа сатысына көшті. Өмір талабына сай ел қажеті үшін білімді де білікті мамандар даярлау мақсатында игі жұмыстар жүргізілді. Бұл тарихи кезең ішінде кафедра республика мектептері мен білім ордалары үшін бірнеше мың жоғары білімді қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімдерін даярлап шығарды. Қазіргі кезде де кафедра түлектерін кең-байтақ еліміздің әр түкпірінен кездестіруге болады.

Қазақ тілі мен әдебиетінің дамып, қалыптасуына зор үлес қосқан, ондаған мың шәкірт даярлаған белгілі тілші-әдебиетші ғалымдар Т.Қордабаев, Ә.Құрышжанов, М.Дүйсебаева, Қ.Хожахметова, Қ.Әбдезов, М.Үмбетаев, т.б. өнімді де табысты еңбек етті.

1992 жылы қазақ әдебиеті қазақ тілінен бөлініп, жеке отау болып құрылды. Сол жылдардан бастап кафедраны ф.ғ.д., профессор Қ.Әбдезұлы, ф.ғ.д., профессор С.Негимов, ф.ғ.д., доцент Р.Зәйкенова, ф.ғ.д., профессор Б.Абылқасымов, ф.ғ.д., профессор Г.Ж.Пірәлиева, ф.ғ.д., профессор Б.Ыбырайым сияқты қазақ әдебиеттану ғылымына еңбегі сіңген ғалымдар басқарды. Бүгінде ғылыми әлеуеті ең жоғары саналатын іргелі кафедраны ф.ғ.д., профессор С.Б.Ержанова басқарады.

- Қазақ әдебиеті кафедрасының қазіргі таңдағы жай-күйі қандай?

Дербес кафедра болып құрылғаннан бері мұнда әдебиеттану ғылымының аса көрнекті

өкілдері М.Мырзахметов, С.Қирабаев, Т.Кәкішев, Ш.Елеукенов, С.Қасқабасов, С.Дәуітұлы, Ж.Дәдебаев, Т.Есембеков дәріс оқыды.

Қазіргі кезде «Қазақ әдебиеті» кафедрасында көрнекті әдебиеттанушы ғалымдар, өз ісінің шеберлері, білімді де білікті, тәжірибелі ұстаздар қызмет атқарады. Олар: ф.ғ.д., профессорлар Г.Ж.Пірәлиева, Р.Зәйкенова, С.Ержанова, ф.ғ.д., доценттер Г.Балтабаева, Қ.Жанұзақова, ф.ғ.к., доценттер Ж.Рахманова, Л.Әділбекова, С.Сәкенов, К.Әбдіқалық, п.ғ.к., доцент Б.Жұмақаева, ф.ғ.к. аға оқытушылар Б.Қожекеева, Б.Бегманова, А.Көшекова, Б.Сарбасов, ф.ғ.м., аға оқытушылар Т.Дәуітұлы, П.Юсуп, Н.Нұрақыш, Э.Сейсенбиевалар табысты қызмет атқарып жатыр.

Бүгінгі білімділік ғылым негіздерімен жан-жақты қарулануды, адамзаттың осы күнге дейінгі жеткен ғылыми табыстарымен қоса заманауи

жаңалықтарды да терең меңгеруді талап етеді. Өйткені, уақыт

өткен сайын технологиялық жаңалықтардың түр-түрі пайда болып, ақпараттық тасқынның жеделдігі, мемлекеттер мен континенттер арасындағы шекараны мойындамайтын ғаламтор қызметі кез келген қоғамдық сала жұмысын ұтқырлықпен ұйымдастыруды қажет етеді. Заманымыздың мұндай тынымсыз әрі жедел дамуына әлеумет те төселіп үлгерді. Электронды байланыс пен хабар алу барлық

мекемелер мен ұйымдардың негізгі қарым-қатынас құралына айналып, қағазбастылық мәселесін шешу жұмыстары іске асуда. Аталған қағазбастылық сияқты келеңсіздікті кезінде Президент те қатты сынға алғанын білеміз.

Кафедра ұжымының жоғарғы мектепте оқытылатын әдебиет курстарының уақыт талабына, заман сұранысына сай жүйеленіп, сұрыпталуына сіңірген еңбегі оның Республика көлемінде өзіндік келбеті бар ғылыми орталық болып қалыптасуына ықпал етті. Оның айғағы – соңғы жылдардағы кафедраның ғылыми байланыс аясының жан-жақты кеңейуі. Жыл сайын докторанттар мен магистранттар шетелдің жетекші университеттерінде мемлекет тарапынан бөлінген ғылыми тағлымнамадан өтеді, халықаралық ғылыми конференциялар мен әртүрлі ғылыми қоғамдардың жұмыстарына қатысады.

– Шетелдермен ғылыми байланыс көкжиегі кеңіп келеді демекші, осы бағытты нақтылап айтып берсеңіз!?

Қазіргі таңда қазақ әдебиеті кафедрасы төмендегі шет елдік ЖОО-мен және ғылыми-зерттеу орталықтарымен байланыс орнатқан:

Түркия Республикасының Нигде университеті, Мимар Синан уриверситеті, РФ Татарстан Республикасы Қазан университеттері, сондай – ақ Нидерланды мемлекетінің Лейден университетімен келісімшарт жасалған. 2012-2013 оқу жылында Түркия республикасы Нигде университетінің PhD докторы Фарук Чолак 3-20 қыркүйек аралығында «Түркі әдебиеті» пәні бойынша дәріс оқыса, 2013-2014 оқу жылының 04-18 қараша айында Польша мемлекетінің Познань университетінің PhD докторы, профессоры Янковский түркітану, Абайтану мәселелері бойынша студенттер мен магистранттарға шеберлік сыныбын өткізді.

Кафедра оқытушыларының Чехия, Болгарияда өткен халықаралық ғылыми-теориялық конференцияларда мақалалары жарияланған: «Новината за напреднали наука» – 2012 София, «Vedecky prumysl evropskeho kontinentu – 2011» Praha, «Achievement of high school-2011» София 2011, «Бъдещто въпроси от света на науката – 2011», «Бъдещто въпроси от света на науката – 2011», «Кluczowe aspekty naukowej dzialalnosci-2012» ҮІІІ miedzyanarodowej naukowi-praktyceznej konfer-encji, «Vedecky prumysl vropskeho kontinentu – 2011, «Wyksztalcenie I nauka bez granic – 2011», «Бъдещто въпроси от света на науката – 2011», «Wyksztalcenie I nauka bez granic – 2011», «Бъдещто въпроси от света на науката – 2011», «Vedecky prumysl evropskeho kon-tinentu – Praha 2011».

Қазіргі ғылыми жетістектердің бір көрсеткіші - Импакт-фактор. Елімізге белгілі ғалым, қазіргі қазақ

поэзиясының теориялық мәселелерін терең зерттеген әдебиеттанушы профессор С.Б.Ержанованың The Motives in the Works of Kazakh Poets (Франция, 2013), Lyric Poetry and the Motives in the Works of Poets of Syr Darya River Vicinity (Швейцария, мамыр-2013) тақырыбында жарық көрген зерттеу мақалалары қазақ әдебиеттану ғылымының Еуропа елдерінде танылуына да ықпал етті.

Кафедрадағы жүргізілген ғылыми-әдістемелік жұмыстардың жоғары нәтижелігінің арқасында соңғы жылдары 4 оқытушы «ЖОО үздік оқытушысы» мемлекеттік грант иегері атанды. Олар: ф.ғ.д., профессор Г.Ж.Пірәлиева, ф.ғ.д., профессор Зайкенова Р.З. және ф.ғ.д., профессор

С.Б.Ержанова, ф.ғ.д., доцент Г.С.Балтабаева.

Ғылыми жетістіктерді сөз еткенде, озық технологиялар мен ақпараттық құралдарды тиімді пайдалану жолдарын жетілдіру, оның білімгерлердің оқып-үйрену сапасына оң ықпалын қалыптастыру мақсатында айтулы жазушы З.Шашкиннің мұрасына арналған сайт ашылып, тұңғыш рет Польша, Нидерланды және Түркия университеттерімен On-line жүйесіндегі конференция өткізілгенін, сондай-ақ соңғы жылдары электронды оқулықтар шығару ісінде де жетістіктер мол екенін айтып өткеніміз абзал.

– Жан-жақты жетілген болашақ әдебиетші-мұғалімді тәрбиелеп шығару бағытында қандай іс-шаралар жүзеге асырылуда?

Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігінен ойып тұрып өз орнын алу көзделуде. Бұл заман талабына сай оқу-тәрбие үрдісіндегі оңтайлы шешімдер мен тың өзгерістерге байланысты туындап отыр. Себебі, қазіргі білім беру парадигмасы өзгерді, отандық білім берудің жалпы мазмұны жаңарып, білім беру мен тәрбиеге қатысты жаңаша қарым-қатынас пайда болды. Осыған орай, ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны заманында ЖОО басты міндеті – өзіндік көзқарасы қалыптасқан, ақыл-ойы мен дүниетанымы жетілген, шығармашылық қабілеті ұшталған дара тұлға қалыптастыру. Ал ол бүгінгі білім беру кеңістігінде оқытушының қажымас ізденімпаздығы мен орасан еңбегінің арқасында жүзеге асады. Осы тұрғыдан алғанда, болашақ мамандардың бойында кәсіби мәдениет қалыптастырып, жүйелі ойлау, өзін-өзі тану және шығармашылығын шыңдау мақсатында қазақ әдебиеті кафедрасында «Ізденіс», «Назқоңыр», «Інжу-маржан» үйірмелері ашылған. Кафедраның ұйытқы болуымен жыл сайын университет және ЖОО студенттері арасында шығармашылық жұмыстар байқауы мен дәстүрлі жыр кештері ұйымдастырылып, үздік шығармалар мен суырылып алға шыққан дарабоз студенттер марапатталып, мерзімді баспасөзде жарияланады. Білімі мен білігі қатар ұштасқан шәкірттеріміз бірнеше рет Республикалық олимпиадалардың жеңімпазы атанды. Жыл сайын дәстүрлі өткізілетін «М.Мақатаев оқулары» – соның тікелей айғағы.

Студенттердің сапалы білім алуы саналы тәрбиемен келетіні анық. Жастармен жүргізілетін тәрбие жұмыстарының негізгі мақсаты мен міндеттері – олардың санасына ұлттық патриотизм және азаматтық тәрбиені сіңірумен бірге, адамгершілік, мәдени тәрбие, құқықтық тәрбие және саяси тәрбиеге сатылы түрде баулу. Сонымен бірге, этномәдени тәрбие мен салауатты өмір салты, дене тәрбиесін өзара ұштастырып, экологияны қорғауға, қоғамдық жұмыстарға қатысуға белсенділіктерін арттыру. Студенттерді саналылық, тәртіптілік, имандылық, адамгершілік, білімділік, ұлтжандылық сияқты ұлағатты, жарқын қасиеттерді қалыптастыруға дағдыландыру да басты мақсатымыз. Қазақ әдебиеті кафедрасы студенттер арасында түрлі іс-шаралар ұйымдастырып, университет, факультет және республика көлемінде өткізіліп жатқан әдеби-мәдени, қоғамдық іс-шараларға белсене араласады.

Туған еліміздің қоғамдық-әлеуметтік және мәдени тыныс-тіршілігінің әр сәтін қалт жібермей, азаматтық ұстанымы қалыптасып келе жатқан жас ұрпақтың біліммен қатар рухани уызға жарып өсуіне ықпал ететін осындай келелі шараның бірі Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған «Нұрлы Отаным – Тәуелсіз Қазақстан» деген тақырыпта университет басшылығының ұйымдастыруымен Абай атындағы Мемлекеттік Опера және балет театрында өткен салтанатты әдеби-сазды кешті айтуымызға болады. Осы кеште тәуелсіздікпен түйдей құрдас факультет студенттері елбасының тұлғалық ғұмырын насихаттайтын өлеңдер оқып, тәуелсіз елдің арайлы таңын асқақтатар маржан жырдан шашу шашты.

«Адамның негізі анасының сүтінен, атасының қанынан, ата-бабасының рухынан, ішкен суы мен жеген асынан, жұтқан ауасы мен басқан топырағынан, естіген әні мен тыңдаған күйінен және алған білімі мен көрген тәлімінен, үйренген ілімінен болмақ» дейді өмір таныған ойшылдар. Артық-кемі, алып-қосары жоқ қағида. Олай болса, қыздар университетінің қазақ әдебиеті кафедрасының ұжымы да осы қағидаларды өзінің еңбек жолында басты бағыт етіп ұстап келе жатқан ұжым деуімізге әбден болады.

- Мазмұнды әңгіме, ағынан жарылған сұхбатыңыз үшін көп-көп рахмет!

Сұхбаттасқан: Ақмаржан Бақытқызы,

Алматы-Орал

Ж А Ң А М А З М Ұ Н Д А Ғ Ы К АФ Е Д РА

Ж А Ң А М А З М Ұ Н Д А Ғ Ы К АФ Е Д РА

7 Жайық ұстазы19 ақпан, 2015 ж.

* * А с с а м б л е я ж ы л ы * *

«Жаныма қуат береді,Көк тудың желбірегені,» - деген

әсерлі әнмен әрленген Қазақстан халқы ассамблеясы жылының ашылуына арналған үлкен жиын Жәңгірхан атындағы Батыс Қазақстан агротехникалық университеті алдындағы алаңнан бастау алды. Алаңға таңертең сағат 930-да жиналған 300-ге тарта студенттер "Жастар қоғамдық келісімді қолдайды" флешмобын өткізді. Ал, облыс әкімі Нұрлан Ноғаев пен Ұлы Отан соғысының ардагері Иван Гапич Қазақстан халқы Ассамблеясы жылының туын көтерді.

Университет фойесінде жағалай орналастырылған көрмелер об-лысымыздағы әр түрлі этно-мәдени орталықтардың өмірінен сыр шертеді. Көрмелерге көз салып, танысып жүрген іс-шара қатысушыларының бірқатары өздерінің ұлттық киімдерін киген, осынысымен де бұл ерекше шараға салмақты да салтанатты реңк бергендей.

Бүкіл еліміз бойынша бір уақытта басталған Ассамблея жылының ашылуына арналған Қазақстан Республикасы Президенті - Қазақстан Халқы Ассамблеясының төрағасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың құттықтау сөзін облыс әкімі Нұрлан Ноғаев оқып, жиналған халықты мейраммен құттықтады.

“Ассамблея жылы Конституцияның 20 жылдығы, Қазақ хандығының 550 жылдығы және Ұлы жеңістің 70 жылдығы сияқты маңызды оқиғаларға толы.

Бұл жыл - ортақ тарих пен тағдыр біріктірген хылқымыздың бірлігін паш ететін жыл. Қазақстан - бұл, біртұтас жер, біртұтас халық, ортақ болашақ!

Сондықтан Ассамблея жылының басты идеясы - "Менің елім - Мәңгілік ел!"

Мен барлық қазақстандықтарды Ассамблея жылының басталуымен құттықтаймын!

Егемендік, бірлік және келісім рухы болашаққа деген сенімімізді арттырып, күш-қуатымызды еселесін! Біз тағдыры ортақ, бірлігі жарасқан біртұтас елміз!

Біздің қазақстандық жол - бейбітшілік, келісім және даму жолы!" - деген болатын елбасымыз өзінің осы құттықтауында.

Алуан ұлттың басын қосып, бейбіт-тыныш өмірдің өнегесін бүкіл әлемге танытқан елімізді мақтан ету, оның болашағы үшін жауапкершілік біздің Отандастарымыздың алдағы күндерге деген сенімін бекіте түсері анық. Мұны ақындар өлеңімен, сазгерлер әнімен, әрбір еңбек адамы өзінің сапалы қызметімен көрсетіп келеді. Осы шарада ән салған Еркін Өтегенов пен Дастан Есентеміров "Атамекен ел үшін" деп шарықтата шырқаса, көрермен залының тең жарымын алып отырған, арнайы форма киген жастар: "Бірлігіміз жарасқан, менің елім - Қазақстан!" деп мәнерлей тақпақтатып, қолдарындағы көгілдір жалаушаларын желбірете бұлғайды. Іс-шараны жүргізушілер биылғы

мерекелер, қазақ хандығының құрылуы туралы айта келіп, ортаға қазақ елінің хандары мен батырларын, билерін, атақты тұлғаларын шақырды. "Өз алдына ел болып, осы жерде өстік біз" деген тарих қойнауынан жеткен дауыс Керей ханды ақ киізге салып, көтерген сәттен басталып, батырлар "Керей хан! Керей хан!" деп ұрандатады. "Уа, құтты болсын, хан Керей, құрған хандығың" - деген баба дауысы "Барлық жаның ер болсын, қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заман болсын! Әумин!" - деген ақ батаға ұласты.

Театрландырылған көріністегі үкілі найза ұстаған батырлардан соң: "Мен - Шоқан Уәлиханов, атақты аға сұлтан Шыңғыс Уәлихановтың ұлы, Абылайдың шөбересімін. Атаның да, адамның да баласы болуға тырыстым," - деген қазақтың тұңғыш ғалымы Шоқан бейнесі сахналанды.

Ал, Абайдың: "Құй-рықты жұлдыздай жарқ еткен Шыңғысұлы Шоқан - баршаға үлгі.

Мені "Һакім ақын" деген биік дәрежеге көтерген "халық" деген құдырет,"- сөзі "Ғылым таппай мақтанба" өлеңіне ұласты. Қауырсын қаламымен жыр жазған Абай-дана бейнесі ынтымақ-бірлікке шақырып, "Уа, халқым, ел боламың десең, ынтымақ, бірлік, татулықтан айырылмайық," - деп, тарих қойнауына алыстай берді.

Бүкіл елге өз қиындығын әкелген сұрапыл жылдарда 1945 жылғы Ұ л ы О т а н

с о ғ ы с ы н д а ғ ы Жеңіске де осы халықтың ауызб іршіл і г і м е н ынтымағының арқасында қол жеткендігі тілге тиек етіліп, " С в я щ е н н а я война" әнімен бірге сахнаға ш ы қ қ а н Б а у ы р ж а н

Момышұлы мен Панфилов бейнесі жауынгер ұлдарға "ұрыста тұрыс жоқ" дегенді ұқтырып, Отанға қауіп төнгенде қорғай білуге шақырады, Бауыржан батырдың "Әр азамат өз ұлтын сүюі тиіс. "Отан үшін отқа түс - күймейсің" деген сөздерімен ө р н е к т е л е д і .

"Елтаңбам күллі әлемге танылды анық, Арманым - Ата Заңым қ а б ы л д а н ы п , " - деп басталған слайдтар легі сахнаны әрлендіре

түсті. Осы фонда би-попурри дерліктей бір шоғыр билер: қазақ, орыс, корей, татар, өзбек, грузин, т.б. қанат қақты.

Қыран даланы бейнелеген слайдтар фонында жігіттердің квартеті "Алға, Қазақстан!" деп шырқатып, студент жастар: "Күш-қуат, жігер, ел ертеңі - біздер!" деп қайталай нықтап, тақпақтатты.

Осы шарада Ассамблея туралы сөз сөйлеген облыс әкімі оның 1995 жылдың 1-наурызында Елбасы Жарлығымен құрылғандығын, өзіміздегі барлық этностар үшін бейбітшілік пен достықтан

артық ештеңе жоғын түсінетіндігін айтып, «20 қайырымды іс» акциясында жетім және мүмкіндігі шектеулі балаларды, Ұлы Отан соғысы ардагерлерін назардан тыс қалдыр-мауды тапсырды. «Ас-самблея 17 миллион қазақстандық, деп сенім-мен айта аламыз,» - деді ол.

Экрандағы слайдтар ұлттық орталықтар туралы баяндап, облысымыздағы игі істерге старт беруді хабарлаған отшашу жарқ-жұрқ етті.

Сол игі шараның бірі «Бейбітшілік пен келісімнің жол картасы» деп аталып, ауылдық округтер, аудандар, оқу орындары арасындағы ізгі істерге ұласады. Орал қаласы делегациясын сахнаға бастап шыққан қала әкіміне облыс әкімі сәтті жол тіледі және эстафета символы - шаңырақты қала әкіміне тапсырды.

Қала әкімі Алтай Көлгінов: «Біз үшін эстафетаны қабылдап алу – мәртебе. Қаламызда Ассамблея жылы аясында 300-ден астам іс-шара жоспарлануда. Баршаңызды сол игі шараларға қатысуға шақырамыз» - деді.

Елбасымыздың шешімімен Қазақстан халқы Ассамблеясы құрамына енгізілген алты жерлесімізге ерекше құрмет көрсетіліп, олар сахнаға шақырылып, ел мүддесі, тыныштық пен ынтымақты сақтауға қосқан үлестері үшін оларға «Қазақстан халқы ассамблеясының мүшесі» куәлігі табыс етілді.

Бұл іс-шарадағы маңызды сәттің бірі - әр түрлі конкурстардың бастау алуы. Атап айтар болсақ: «Мейірімділіктен - бірлікке», «Қазақстандық ғылыми модель», «Мың бала», «Ұлттық рух», «Армандаған мамандық», «Шаңырақ», «Жүректен жүрекке», «Жаңа ойлар табысқа жетелейді», «Тарихтан тағылым, өткенге тағзым» конкурстарын хабарлауға шыққан еврей мәдени орталығы жетекшісі Ольга Дергачева, «КазИИТУ» ғылыми-білім кешенінің президенті Ақсерік Әйтімов, С.Сейфуллин атындағы №11 облыстық дарынды балаларға арналған мектеп-интернат кешенінің оқушысы Антонина Казарина, Азия және Республика чемпионы Сағадат Гауһар, Социалистік Еңбек Ері, Бөкей Ордасы ауданынан келген еңбек ардагері Ескендір Есімов, елге танымал журналистика ардагері Людмила Корина, кәсіпкер-меценат Вячеслав Дружинин, Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі Ришат Хайруллин, Жәнібек аудандық «Шұғыла» газетінің редакторы Ахмедияр Батырханов бұл жоба-байқаулардың мақсаттарын түсіндіріп, бірлік пен ынтымақты нығайтуға жаңа серпін беретін осы конкурстарға қатысуға шақырды.

Ақмаржан Таубаева,Орал қаласы

Т ағдырымыз бен тарихымыз ортақ

8Жайық ұстазы19 ақпан, 2015 ж.

Д үниежүзінің дамыған елдері , халқы,

шаруашылығыСабақтың мақсаты: оқушының

дамыған мемлекеттер туралы алған білімдерін анықтау, елдердің шаруашылығын толық білуге ын-таландыру; ой-өрісін, зейінін, шығармашылық қабілетін дамыту; ұқыптылыққа, ұжымдық еңбекке тәрбиелеу, экологиялық, экономикалық білім беру, өздігінен іздене білуге үйрету.

Сабақтың әдісі: сайыс сабақ.Сабақтың түрі: дәстүрлі емес

сабақ.Сабақтың барысы: мұғалімнің

кіріспе сөзі.Оқушылар дүниежүзінің елдеріне

жалпы сипаттама жасайды. 1) Дамыған елдер, халқы, шаруашылығы,

2) «Үлкен жетілік» елдері, олардың шаруашылығы.

(Сынып оқушылары екі топқа бөлінеді, топ жетекшілерін сайлау, қазылар алқасы, жанкүйерлер)

1-кезең . Әр топ берілген сұрақтарға жауап береді.

1-топқа сұрақтар1. Әлемде қазіргі уақытта

қанша этнос бар? (мың)2. Польшада қандай дін

басым? (католик діні).3. Дүниежүзіндегі ең

көп ұлтты мемлекетті ата. (Үндістан).

4. Жапонияның ұлттық күрес түрі (сумо)

5. Қай мемлекет «теңіз арбакеші» атағын алды. (Норвегия)

2-топқа сұрақтар.1. Қай мемлекет бір ұлтты?

(Жапония)2. Қай қалалар тек астаналық

функцияларды орындайды. (Вашингтон, Канберра).

3. Орман қай елдің басты байлығы болып табылады. (Канада)

4. Халықарлық туризмнің негізгі аймағын көрсет. (Туристік аралдар: Гавай, Багам т.б.).

5. Микромемлекеттерге мысал келтір (Монако, Лихтенштейн, т.б.)

2-кезең. Картографтар сайысы: тест сұрақтарында аталған мемлекеттерді картадан тауып көрсету.

3-кезең. Эрудиттер сайысы: әр топқа жеке тапсырмалар беріледі.

1-топқа дүниежүзінің халқының құрамы туралы сызбаны сызу.

2-топқа дүниежүзілік шаруашылық салаларының схемасын сызу.

4-кезең. Білгірлер сайысы: берілген мемлекеттердің астанасын дұрыс таба білу.

1. Корея А.Дели 2. Үндістан В.Лиссабон 3. Португалия С.Сеул4. Малайзия Д.Канберра 5. Австралия Е.Стокгольм6. Швеция Г.Куала-Лумпур(Дұрыс жауаптары: 1-С, 2-А, 3-В, 4-Г,

5-Д, 6-Е)5-кезең. Капитандар сайысы. Тест

сұрақтарына жауап беру.1-топ капитанына сұрақтар.1. Әлемдік шаруашылық қашан

құрылды? (XIX-XXғғ).2. Мақтаны көп өндіретін мемлекет

(АҚШ).3. Оңтүстік Шығыс Азия елдерінің

халықаралық бірігуінің қысқаша атауы (АСЕАН).

4. Қай елдер ОПЕК-ке мүше? (мұнайды экспорттаушы елдер ).

5. Еуропаның қай елдерінде екі мемлекеттік тіл бар? (Бельгия).

2-топ капитанына сұрақтар.1. Қандай өнеркәсіп Жапонияның

халықаралық мамандану саласы болып табылады? (Машина жасау).

2. Қай мемлекет бейтарап ел болып табылады? (Швейцария).

3. Қай теңіздік акваторияда мұнай өндіріледі? (Солтүстік теңіздік, Парсы, Мексика шығанағы).

4. Қай мемлекеттер «Азия жолбарыстарына» жатады? (Сингапур, Корея Республикасы,Тайвань, Гонконг).

5. Көп ұлтты мемлекетті ата (Ресей).6-кезең. «Кім жылдам?». Әр топ

тақырып бойынша сызба сызу керек.1-топ дүниежүзінің халқының санын

айту.

2-топ халық санының өсуіне әсер ететін факторларды атап өту.

Қолайлы фактор - Денсаулық сақтау, білім, экономикалық-әлеуметтік жағдайлар. Қолайсыз фактор - Сауатсыздық, соғыс, індет, ашаршылық, экономикалық жағдайлардың нашарлығы, жұмыссыздық.

7-кезең. Жанкүйерлермен сайыс: үлестірмелердегі сұрақтарға жауап беру.

1. ҚХР-дың ауыл шаруашылық дақылдарын ата.

2. Шетелдік Азия әлеуметтік географиялық жағдайына сипаттама.

3. Дүниежүзілік порттарды ата.4. Үндістанның басты экспорты.5. Жапонияның «көлеңке» жағы.6. Италияның ірі қалалары.Халық нәсілдерін Венн диаграммасына

салу

Дүние жүзі (а) және Қазақстан (ә) халықтарының орташа тығыздығын есептеу

Халық саны 6млрд адама)p= ----------- = ----------- =40: P=40 адам/шқ2 жер аумағы 150 млн шқ2

халық саны 15 млн адамә) p= ------------ = ---------- =6: p= 6 адам/шқ2 жер аумағы 2.7 млн шқ28-кезең. Қазылар алқасы

қорытындысын шығарды. 60:55 есебімен 1-топ жеңіске жетті.

9-кезең. Оқушыларды бағалау, үйге тапсырма беру. Тақырыптар бойынша қайталау.

Рауза Жұмағазиева,Чапаев ауылының,

Кешкі /ауысымды/ ЖББМ,Ақжайық ауданы

Сайыс - сабақ

=+

=+

==−

=

aa

a

tgaa

a

22

2

cossin

)2

sin(

cos12sin

p

=−=+

=⋅=−

=

)(1

sin12cos

2

2

actgactg

ctgatgaa

a

pДұрыс жауаптары:

3. Интербелсенді тақтамен жұмыс: тригонометриялық функциялардың график-терін түрлендіру. Слайд 5-6-7

Сабақтың мақсаты: Білімділік - оқушылардың тақырып бойынша алған білімдерін тереңдетіп, жинақтау, жүйелеу, қорытындылау. Дамытушылық - логикалық ойлау қабілеті мен дағдыларын жетілдіру, белсенділіктерін арттыру. Сабаққа қызығушылықты қалыптастыру, ұзақ есте сақтау қабілеттерін жетілдіру. Тәрбиелік - оқуға саналы сезімге, жауапкершілікке, шапшаңдыққа, ұқыптылыққа, өз бетінше еңбектенуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Қорытынды сабақ.Құралдар: Интерактивтік тақта,

слайдтар, «Теңсіздікті шешіңіз.» плакаты.Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру

кезеңі.2. Сұрақ-жауап «Формуланы білесің

бе?» (ауызша). 3. Интербелсенді тақтамен жұмыс: тригонометриялық функциялардың графиктерін түрлендіру.

4. «Қатені тап»5. Тригонометриялық теңдеулер шешу.6. Тригонометриялық теңсіздіктер шешу.7. Өздік жұмыс.8. Оқушыларды бағалау, сабақты

қорытындылауСлайд 1-2. 1. Мұғалім: Балалар,

сендер «тригонометрия» ұғымымен алғаш 9-шы сыныпта танысып, оның анықтамасымен және көптеген формулаларымен таныстыңдар. Сол формулаларды есеп шығаруда, өрнектерді түрлендіруде пайдалануды үйрендіңдер. 10-шы сыныпта тригонометриялық функциялардың графиктерін салып және оларды түрлендіруді, тригонометриялық теңдеулерді және тригонометриялық теңсіздіктерді шешуді үйрендіңдер. Бүгінгі сабақта осы алған білімдерімізді жинақтап, қорытындылайық.

2. Алдымен сұрақтарға жауап беріңіз: «Формуланы білесің бе?» (ауызша).

Слайд 3-4

Теңдеулер мен Тригонометрия

1cossin

cos)2

sin(

cossin

sincos1cossin22sin

22

22

=+

=+

=

=−

=

aa

aa

aatga

aaaaa

p

ctgaactga

actg

ctgatgaaa

aaa

−=−

=+

=⋅=−

−=

)(sin

11

1cossin1

sincos2cos

22

22

22

p

5. Тригонометриялық теңдеулер шешу

6. Тригонометриялық теңсіздіктер шешу. (плакат «Теңсіздікті шешіңіз.»)

7. Өздік жұмыс. (ppt. теңсіздіктер 2) Слайд 1-2-3

Тапсырмалары: І-нұсқа 1) 2)

теңсіздіктер

8. Үйге тапсырма беру.Оқушыларды бағалау, сабақты

қорытындылау.

Гүлнар Ташенова, Ы. Алтынсарин атындағы

ЖББОМ,Тасқала ауданы

П

П

Сабақтың мақсаттары: П дыбысы-мен таныстыру, дыбыстату. П дыбысына сөз, сөйлем құрату; П дыбысының әрпімен таны-стыру, әріп элементтерін дұрыс жазуға, сауат-ты жазуға үйрету; Оқушылардың ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту, сыпайы сөйлеуге үйрету.

Көрнекілік: Қима әріптер, пілдің, партаның суреттері.

Сабақтың түрі: Жаңа білім беру.Әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндіру.Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру

кезеңі.Балалар, сабағымызды бастамас бұрын

өзімізді сабаққа дайындап алайық.Олай бол-

са, орнымыздан тұрып, менімен бірге қосылып, мына бір өлең жолдарын айтайық.

Сыныбымыз тап-таза,Бор да дайын тақтада.Ойымызды жинақтап,Отырайық партаға.II. Өткен сабақты пысықтау.- Балалар, бізге Тазша бала қонаққа келді.

Ол сендерден көмек сұрай келіпті. Қолында ха-ты бар екен. Мен алып оқиын.

(Тазшаның қолындағы хатты оқу).- Сәлеметсіздер ме, балалар!- Мен Тазша бала болам. Мен жолда ке-

ле жатып, құлап қалдым. Құлап қалғанда, мы-на сөздердің кей әріптері түсіп қалыпты. Маған сөздерді құрауға көмектесіңдерші.

- Балалар, Тазшаға көмектесеміз бе?- Иә, көмектесеміз.- Жақсы, олай болса, тақтаға Тазшаның

сөздерін ілейін. Екі қатарға сөздер беремін, түсіп қалған әріптерді мына сызықшаның үстіне жазамыз.

1- қатар_йрек _кі к_й 2-қатарж_зік к_ріш т_йе(үйрек, үкі, күй, жүзік, күріш, түйе)«Сөз ойла, тез ойла» ойыны арқылы Ү ды-

бысына сөздер ойлау. Сөздерді буынға бөлгізіп, буындық талдау жасау. Оқулықтан Ү, ү дыбы-сына қатысты сөздерді тізбектей оқыту.

III. Жаңа сабақ. Жұмбақ.Қорықпайды күшті аңнан,Қорқады тек тышқаннан. (Піл)Сыртым қызыл, өзім ақ,Денем доптай.Шешіндірсең, жылатамын

Ұрмай-соқпай. (Пияз)Бүгін біз П п дыбысы мен әрпімен таныса-

мыз.а) П әрпінің жазбаша және баспаша түрімен

таныстыру.ә) Жаңа сөздерді оқып, мағынасын

түсіндіру.б) Сурет бойынша заттардың атын атату.

(парта, кітап, дәптер, пияз )в) Оқулықпен жұмыс. Бағандағы сөздерді

хормен, жекелей оқыту. IV.Сергіту сәті: Қоюланған қара бұлт, Төкті жаңбыр себелеп. Жапырақты жамылып, Бұға қалды көбелек.V. П п әрпін жазып көрсету, дәптерлеріне

үлгі бойынша жазғызу. Алдымен ауада жазып, қолды жаттықтыру.

VI. Тақтамен жұмыс. Тақтаға парта, піл, кітап сөздерін жазғызу.VII. «Адасқан әріптер» ойыны арқылы

сабақты қорытындылау. Әріптер адасып қалыпты. Көмегіміз ке-

рек. Ендеше әріптерді оқи отырып, әріптерге көмектесейік.

кітап піл парта арпаіптка ліп ртпаа параБағалау: Жұлдызша, төртбұрыш белгілері

арқылы оқушыларды бағалау.Үйге тапсырма: а) П п дыбысы мен әрпіне байланысты

сөздерді мәнерлеп оқу.б) П п дыбысы бар сөздер ойлап келу.

Гүлнара Болатқалиева,Тінәлі НББОМ,

Ақжайық ауданы

9Жайық ұстазы19 ақпан, 2015 ж.

Т ә ж і р и б е б ө л і с е м і н

Ш ы р қ а , с ы р н а й !

С а қ т а й п а л ы қ о д а ғ ы

Қысқа мерзімді сабақ

П дыбысы мен әрпі

*-* Тарихтан тағылым*-*

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың ән-әуенге қызығушылығын арттыру, ұлттық му-зыканы сүюге, үйренуге, тыңдай білуге бау-лу. Шығармашылығын дамыту. Аспаптық музыканың дамуы, ерекшелігі туралы түсінік беру

Міндеті: Әнді көңілді сипатта орындауға үйрету. Халық музыкасымен сусындату.

Типі: Жаңа сабақты меңгерту.Көрнекілігі: Сырнай аспабының суреті.

Шашубай, Нартай, Майра суреттері.Сабақтың барысы: Ұйымдастыру

бөлімі.сәлемдесу; сынып оқушыларын түгендеу;

сыныпты сабаққа даярлау.ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. («Шырша-

ны безендірейік» ойыны арқылы)- Жетіген қандай аспап? (қазақтың

ұлттық аспабы)- Неше ішекті? (жеті ішекті, көп ішекті)- Қалай ойналады? (шертіп ойналады)- Жетігенмен қандай шығармалар орын-

даймыз? (ән, күй, жыр)- Тиек орнына не қойылады? (асық)- Шанағы неден жасалады? (ағаштан)- Ішектері неден жасалады? (аттың

қылынан)- Гусли қандай аспап? (орыс халқының

музыкалық аспабы)- Неше ішекті? (көп ішекті, 5-14 ішекке

дейін)- Қалай ойнайды? (отырып)- Цимбалы қандай аспап? (Беларусь

елінің аспабы)- Ішегі нешеу? (көп ішекті)

- Неден жасалады? (ағаштан)- Үйге қандай әнді жаттауға бердім?

(«Шырша әні»)ІІІ.Қызығушылықты ояту.Сырнай сөзін жасыру.ІV.Мағынаны тану. Жаңа сабақ.Гармонь, гармоника – грек тілінен

аударғанда «үндестік», «үйлесімдік» деген мағына береді. Гармоньді ең алғаш неміс шебері ойлап тапқан.

Гармонь –пернелері, түймелері бар ең көп тараған аспап. Үн шығару және сүймелдеу ерекшелігіне байланысты ол ак-кордеон, баян, гармонь деп түрліше атала-ды. Аккардеон мен баян дыбыс қатарының көптігіне байланысты ең жетілдірілген түрлері болып есептеледі. Дыбыс диапозоны түймелерінің санына байланысты болады. Нәзік үні бар аспапта лирикалық туындылар орындалады.

Сырнай-музыкалық аспаптың қазақша аталуы. Қазақта «сыр» деген сөз «сырла-су», «сыр шерту» деген мағынаны білдірсе, «най» деп музыкалық аспаптарды атаған. Қазақ халқының тарихында сырнайдың ала-тын орны зор. Дәстүрлі өнерді дәріптеген өнерпаздар сырнайдың сүйемелдеуімен жыр, термелер орындаған. Шашубай, На-ртай, Майра сияқты халық әншілері сырнай-мен ән салған.

Қазақтың халық әндері –қазақ халқының рухани мұрасы.Олай болса, сол бізге жеткен мұраларымыздың бірі – «Гүлдариға» әні.

• Клара Төленбаеваның орындауындағы әнді таспадан тыңдату.

• Дауыс жаттықтыру: «Санамақ» • Ән үйрету «Шырша» әні. V. Сергіту сәті «Кім жылдам» ойыны ой-

налады.Төрт оқушы тақтаға шығып,қағаздан

қиылып әзірленген домбыра, жетіген, баян, қобыз суреттерінің бөлшектерінен аспаптар-ды құрастырады.

VІ. Сабақты бекіту.- Сырнай қандай аспап?- Қандай сөзден шыққан?- Ең алғаш кім ойлап тапқан?- Сырнаймен ән салған кімдерді білеміз?VІ. Үйге тапсырма.Тақырыпты оқып,әнді жаттау.VІІІ. Бағалау.

Ақжонас Құспанова,Базартөбе ЖББОМ,Ақжайық ауданы,

(Соңы. Басы №2 (18) газет қосымшасында.)

ІІ. Сақтардың тәуелсіздік үшін соғыстары

Сақ жауынгерлері. Патшалар жауын-герлер тобынан шықты.

Сақ жауынгерлерінің ерлігі туралы көптеген деректі әңгімелер бар. Сақтар б. з. б. 519–518 жылдары парсылармен соғысып, I Дарийдің әскеріне қарсы ерлікпен шайқасады. Сақтар парсылармен бірге Грекия, Египет жеріндегі соғысқа қатысады.

Сақтың әйел патшасы Томирис парсы патшасы Кирдің әскерін жеңген. Томирис адам қаны толтырылған меске Кирдің ба-сын салып тұрып: «Аңсағаның қан болса, ал енді іш!» — деп айтады.

Б. з. б. IV ғ. Александр Македонскийдің Орта Азия жеріне жорығы басталды. Ол б. з. б. 330–327 жылдары Сырдарияның сол жағындағы өңірлерді түгелге жуық басып алып, Шеткі Александрия қаласына сала-ды.

Александр Македонский шығысты жаулап алады, бірақ Сырдарияның оң жағындағы сақтардан жеңіледі.

ІІІ топ тапсырмасы: Сақ мәдениеті. Б. з. б. VII ғ. Батыс Сібір, Қазақстан, Еділ бойы және Еуропаның оңтүстігіндегі да-лалы аймақтар өнерінде аңдық стиль пай-да болды. Оның басты тақырыбы аңдар мен аңыздардағы құбыжықтарды суреттеу еді. Мұндай бейнелермен қола қазандар, әр түрлі құрбандық заттары, қару-жарақтар, ат әбзелдері мен киімдер әшекейленді.

«Аңдық стиль» өнері оңтүстік дәстүрінің ықпалымен қалыптасты. Оны-мен сақтар Алдыңғы Азия мен Иранға

жасаған жорықтарында танысты. Осы жер-лерден сақтарға «өмір ағашы» дейтін ары-стан бейнесі тарады.

Еуразия көшпелілері дамудың ұзақ жо-лынан өтті. Олардың бай фольклоры бол-ды. Мифология – әлем, оның құрылымы туралы күрделі түсінік болып табылады.

Сақтар табиғат күштері – күнге, жел-ге, күннің күркіреуіне, найзағайға табын-ды. Бұларды құдайдың ісі деп санады. Сақтардың түсінігі бойынша, құдай әр түрлі жануарлар бейнесінде өмір сүрді.

«Аңдық стиль» өнерінің негізі ежелгі аңыздарда сақталған, адамның әр түрлі жануарлардан шыққандығы туралы түсініктермен байланысты. Адам өз тегін табиғатпен байланыстырып, өздерін соның бөлшегі деп есептеді. Әрбір ру - тайпаның шыққан тегі: бұғы, қасқыр, арқар, жол-барыс, дала бүркіті т. б. аңдар болып есептеліп, сондықтан аң бейнелері бар зат-тар қасиетті тұмар немесе бойтұмар санал-ды.

Қару-жарақтағы аң бейнесі шайқас кезінде жауынгерге рух беріп, оқ дарытпай-ды, жеңіске бастайды деп сенді.

Сақтардың әлемнің құрылымы тура-лы да айқын түсінігі болды. Олар үш әлем: жер асты әлемі (төменгі), орта жер әлемі, жоғары – көк немесе аспан әлемі бар деп есептеді.

Сақтардың археологиялық ескерт-кіштері. Шырыққабат – апасиактардың («су жағасын мекендеген сақтар») астана-сы. Бұл қала қазіргі Қызылқұм шөлінде, жерді алып жатқан төбеде орналасқан. Қаланың орнынан көптеген дуал, мұнара құрылыстар табылған.

Сақтардың археологиялық ескерт-кіштерінің бірі – Бабыш молда қаласы.

Алматы облысындағы Есік қорғаны – б. з. б. VIII-III ғғ. сақ моласы. Бұл мола-да әрі жауынгер, әрі малшы, әрі абыз адам жерленген. Ол алтын адам деп аталған. Онымен бірге қару-жарақ, басқа да шаруашылық құралдары көмілген. Ежелгі грек тарихшысы Геродот сақтар жайлы көп тарихи деректер қалдырған.

Тақырыпты бекіту. Жұмбақтарды ше-шу.

• Қадам бас алға сүрінбей Болашақ кілті – білімде.Қандай мағына береді, «Сақ» сөзі парсы тілінде? (Құдіретті еркектер)• Басынан кешкен шақтардыТарихшы тізіп ақтардыКімдер деп тағы атады, Грек, Геродот сақтарды? (Массагеттер)• Көгенге құлын байлады,Бес қаруды да сайлады.Айтып берші, қай сақтар,Арал мен Сырды жайлады? (Парадарайа) • Білімді алтынға теңедік,Достарға ашық, кең едік.Әйгілі сусын жасаушы,Сақтарды кімдер деп едік? (Хаомаварга)• Бел-белестен асады,Өр сақтардың жасағы.Тиграхауда сақтары,Қай жерді мекен жасады? (Жетісуды)«Алтын адам» сөзжұмбағын шешу.Көлденең берілген кілт сөздің

көмегімен тік торкөздердегі жасырулы тұрған сөздерді тап.

1. «Алтын адамды» тапқан археолог-ғалым.

2. Мемлекеттік елтаңбаға салынған

бейне, «Алтын адамның» бөркіне тағылған жапсырмадағы жануар.

3. Сақ-тиграхаудалар мекендеген өңір.4. Ұлттық белгіге айналған жануар, ал-

тын әшекейлердегі бейненің бірі.5. Сақ жауынгерлерінің темір қанжары,6. «Алтын адамның» сырғасына

қондырылған асыл тас.7. Тәуелсіздік ескерткішіндегі

жауынгердің қолына ұстаған қару.8. «Алтын адамның» киіміндегі алтын

жапсырмалардың стилі.9. Тайпа басшысы.Қорытынды.Бүгін біз сақтар тарауын аяқтап от-

ырмыз. Сақтар мәдениетінің жоғарғы дәрежеде дамығанын оқып-түсіндік. Оның дәлелі - Есік қорғанынан табылған «Ал-тын киімді адам» ескерткіші. Бұған дейін сақтардың жауынгер екеніне көз жеткіздік. Грек - парсы жазбаларында сақтардың әйелдері де ерлермен бірге ерлікпен шайқасқан. Шығысқа бет алған Алек-сандр Македонскийдің жорығының бетін қайтарған, елін, жерін қорғап, тәуелсіздігін сақтап қалған батыр халық болды.

1. Сақтар туралы аңыз әңгімелер б.з.б.V ғ өмір сүрген грек тарихшы-сы Геродоттың «Тарих» атты кітабында қытайлықтар Сыма-Цянның «Жылнама», Бань-Гудің «Ханнама» атты кітаптарында бар. Және Рим тарихшысы Квинт кур-ций Руф еңбектерінде жазылған. Ендеше, мәдениетсіз ел - мәңгүрт ел. Әдебиетсіз ел - әдепсіз ел. Білімсіз ел – біліксіз ел. Өнерсіз ел - өріссіз ел. Ғылымсыз ел - жұмыссыз ел - дегендей, өткен тарихымызды білейік, бағалайық, құрметтейік балалар.

Үй тапсырмасы. Сақтар тарауыБағалау.

Ж.Ислямгалиева,Амангелді орта мектеп-

балабақшасының мұғалімі,Тасқала ауданы

10Жайық ұстазы19 ақпан, 2015 ж.

ИЗ ОПЫТА РАБОТЫ ЛУЧШИХ ПЕДАГОГОВ

Почерк человека зависит от разных факторов, в том числе от характера, стро-ения кисти, терпения, усидчивости. Но научить писать красиво можно абсолют-но любого, если не упустить момент в детстве. Если вы заметили, что малыш проявляет интерес к письму, можете на-чинать обучение, даже если крохе не ис-полнилось еще и пяти лет. Но оптималь-ным возрастом для обучения каллигра-фическому письму является возраст 5-6 лет.

Занимайтесь с ребенком с 3-4 лет. За-нятия эти должны быть направлены на развитие мелкой моторики. Для этого по-дойдут пластилин, раскраски, кубики, пи-рамидки. Учите малыша обводить рису-нок по контуру, заштриховывать фигуру, не выходя за ее границы. Важно также научить малыша правильно держать в ру-ках карандаш, ручку, фломастер. Объясните, что держать карандаш необходимо большим и сред-ним пальцами, а указательным надо только при-держивать его сверху. Начинайте обучение пись-му с написания печатных букв. Пальчики ребен-ка пока не готовы к тому, чтобы вырисовывать сложные завитушки и закорючки, из которых со-стоят прописные буквы русского алфавита.

Купите специальные прописи. Буквы в них обозначены в виде пунктира. Обводить точки и смотреть, как они превращаются в красивые бук-вы, нравится многим детям. Кроме того, в про-писях для дошкольников и первоклашек есть не только буквы, но и различные палочки, вол-нистые линии, геометрические фигуры, узоры, картинки. Обводя их, малыш будет тренировать пальчики и со временем сможет писать красивые буквы на чистом листе, без помощи пунктирных линий.

Следите за тем, как сидит ребенок во время занятий. Правильная осанка, удобный стул, стол нужной высоты обеспечат половину успеха при выработке красивого почерка. Малыш не должен низко наклоняться над тетрадью, лежать грудью на столе, локти должны находиться на столе, а не свисать с него. Карандаш при письме должен смотреть в правое плечо.

Ни в коем случае не принуждайте малыша к занятиям каллиграфическим письмом, особенно, если ему еще не исполнилось 6 лет. Ребенок дол-жен сам захотеть научиться писать, как взрос-лые. Тогда процесс будет идти намного быстрее и успешнее.

Обязательно включите в ежедневные заня-тия тренировку пальцев:

• это могут быть пазлы• конструктор из мелких деталей• мозаики• раскраски небольших картинок и рисова-

ние• оригами• вырезание из бумаги ножницами• лепка из пластилина• вышивание, вязаниеРука должна привыкнуть слушаться своего

владельца. Одновременно с этим начинайте уси-ленные занятия по письму. Обязательно давай-те школьнику достаточно времени для отдыха. Таким образом, путем нелегких тренировок ваш ребенок сможет удивить преподавателей своим совершенным почерком и повысить свою само-оценку.

При неудаче не стоит ругаться и заставлять ребенка переделывать задание несколько раз. Предложите аналогичное или предоставьте не-большой отдых. Также не забывайте, что нуж-ны обязательные временные промежутки меж-ду учебой, домашним заданием и тренировками письма. Желательно, чтобы это были активные игры или прогулка на свежем воздухе. Занимай-тесь ежедневно, от 15 до 30 минут в день. Учти-те: почерк ухудшается, когда ребёнок спешит. Поэтому не подгоняйте его, пусть пишет мед-ленно, старается, со временем он научится пи-сать быстрее.

Начиная занятия, настройтесь на то, что не всё будет получаться с первого раза. Нель-зя сравнивать его достижения с достижениями других детей. Это может полностью отбить охо-ту к обучению, а без этого научить ребёнка пи-сать красиво невозможно. Наоборот, хвалите за усердие и за те успехи, которых он добился за какой-то промежуток времени. Сохраняйте все его работы, возвращайтесь к ним, сравнивайте результаты. Тогда у ребёнка будет стимул раз-виваться.

Чтобы было проще научить ребёнка писать красиво, разбейте процесс обучения на несколь-ко этапов.

Этапы обучения красивому письмуПервый этап — обводка. Используйте спе-

циальные прописи с буквами и словами, напи-санными пунктирными точками. Кроме букв в таких прописях есть также различные палочки, волнистые линии, геометрические фигуры, узо-ры и даже картинки. С них-то и следует начать обучение красивому письму. Когда ребёнок уже хорошо рисует линии, овалы, закругления и т.д.,

можно переходить к написанию букв, цифр и слов. Обводя их, ребёнок тренирует свои паль-чики и учится писать буквы и их соединения правильно.

Второй этап — отработка написания букв, слогов и слов по образцу. Используйте прописи, в которых перед пробелом для написания бук-вы от руки есть буква шаблонная (образец). При этом у ребёнка перед глазами всегда будет пра-вильная красивая буква. Дело в том, что выводя букву, ребёнок смотрит на предыдущую, а если он её написал недостаточно хорошо, то он её и скопирует.

Сколько времени вам понадобится, чтобы научить ребёнка писать красиво? Может, 2-3 ме-сяца, может, полгода или год — это всё индиви-дуально.

Стоит ли учить писать дошкольника? Учи-теля начальных классов единодушны во мне-нии, что учить писать дошкольника не следует. На то есть две причины. Во-первых, физиологи-чески рука малыша ещё не готова к письму. Во-вторых, многие родители не знают правильную технику письма, к тому же существуют разные варианты написания букв. Например, буква «А» может писаться с палочкой посередине, а может — с петелькой. Ребёнку в школе будет слож-но, придётся переучиваться. Главное внимание в дошкольный период следует обратить не на письмо, а на подготовку руки (смотри выше).

Можно выдать малышу листок бумаги и ка-рандаш, пусть рисует всё, что ему хочется: пря-мые и косые палочки, точки, крючки и галочки. Учите его правильно держать карандаш. Наибо-лее удобно держать трехгранный карандаш или фломастер — оказывается, есть и такие. Так вы сможете постепенно подготовить пальчики ма-лыша к красивому и правильному письму.

Если же вы заметили, что ваш 5-6-летний малыш проявляет интерес к письму, можете по-казать ему, как писать печатными буквами. Обу-чение письму должно начинаться с написания именно печатных букв! Только убедившись в том, что дошкольник умеет читать и писать пе-чатными буквами, можно приступать к обуче-нию красивому письму.

Самый главный совет психологов: не давите на маленького школьника. Указывать на допу-щенную ошибку или неправильно написанную букву можно только после того, как похвалите ребенка за что-то другое. Запомните, что похва-лы должно быть как можно больше: школьни-ку так трудно поверить в свои силы. Запаситесь терпением и настройтесь на успех.

Ведь научить ребёнка писать красиво — это не минутное дело. Успех обязательно при-дёт, если заниматься регулярно.

Токжан Ашигалиева,учитель начальных классов

высшей категории,СОШ имени Ы.Алтынсарина,

Таскалинский район

Как научить ребенка писать красиво

Как научить ребенка писать красиво

На уроках начальной военной подготовки

А к т и в и з а ц и я п о з н а в а т е л ь н о й д е я т е л ь н о с т и у ч а щ и х с я

Введение.Военная топография – специальная дисциплина

о методах и способах изучения местности и ее использовании при подготовке и ведении боевых действий.

Практический опыт подготовки учащихся сводится к относительно небольшому объему специальных знаний и умений и навыков:

- работы с компасом;- ориентирования на местности без карты;- составления карточки азимутов и движения по

азимуту.В предполагаемой рекомендации: задания

требуют от учащихся самостоятельной работы с дидактическими материалами, выполнения расчетных и логических задач и делятся на:

Карточки задания на соответствия. Топографические диктанты. Самостоятельные работы с схемой на определения азимутов и расстояний до контрольных пунктов в метрах и пара-шагов и решения задач. Определение точек контрольных пунктов по заданным азимутам и расстоянием до них. Тесты по топографии, кроссворды.

Предполагаемый дидактический материал охватывает в основном темы: «Работы с компасом», Составления карточки азимутов и движения по азимуту» и может использован во время полевых сборов.

Карточки – задания для индивидуального письменного опроса. Вариант №1

Вариант №2Из перечня вопросов 1-8 выберите правильные

ответы А-Л

Из перечня вопросов 1-8 выберите правильные ответы А-Л

Ключ для первого варианта: 1-Б,2-В,3-А,4-Д,5-Г,6-К,7-Л,8-Е

Для второго варианта:1-Д,2-Е,3-Л,4-Б,5-К,6-А,7-Г,8-В.

Карточки – задания для работы с схемойИспользуя рисунок определите азимут,

расстояние по заданному направлению

Масштаб 1: 10000По заданным азимутам

и расстояниям обозначьте контрольные пункты старт- 1-2-3 -4

Масштаб: 10 000

Условные знакиМоре, озеро, пруд. А

Название условных знаков

Заводские и фабричные трубы. Б

Фруктовые сады. В

Мостик. Г

Дорога. К

Бензоколонки и заправочные станции. Е

Церкви. Д

Колодцы. Л

Дороги. А

Церкви. Б

Бензоколонки и заправочные станции. В

Колодцы. Г

Заводские и фабричные трубы. Д

Фруктовые сады. Е

Мостик. К

Море, озеро, пруд. Л

Задание: Собери яблоко.При выполнении задания нужно в левую

корзину собрать яблоки соответствующие азимутам: 1. 0 градусов2. 90 градусов3. 180 градусов4. 315 градусовВ правую корзину собрать яблоки

соответствующие азимутам: 1. 225 градусов

2. 270 градусов. 3. 45 градусов. 4. 135 градусовИз перечня рисунков: 2-5 составьте рассказ.Наш путь шел от школы, дальше пошли по

грунтовой дороге до железнодорожного моста, мы двигались по лесной дороге, где нам встретились кустарники, затем вышли к озеру, а затем по дороге мы вышли к деревянному мосту, пройдя через речку. К вечеру мы вышли к хвойному лесу, прошли два километра по лесной дороге и у дома лесника

сделали привал.10. Объясните, направления сторон горизонта11. Дополнительный вопросОпределите, азимут из точки А, до карьераОтветы:1. город, 2. станция Ж/д,3. Колодец, тропа 4. Ж/д мост через реку5. Хвойный лес. Дорога проселочная 6. Озеро, болото 7. Карьер 8. Река9. Отдельно стоящее дерево 10. С северной стороны ветви короче, на стволе

может быть лишайник11. 75 градусов.

Эркольд Ибрагимов, преподаватель-организатор по

начальной военной подготовке СОШ №16

11Жайық ұстазы19 ақпан, 2015ж.«Нұрлы жол» - жарқын болашақ

Біз омір сүріп отырған қоғамда қаншама адамдар болса, сонша тағдыр бар... Ақыл-есі бүтін, қол-аяғы сау адамдар қалықтап көкке ұшар құспен тең.

Ал, кемтар адамдар ше?Ия, тіршілікте тағдыр тауқыметіне

ұшыраған адамдар да баршылық. Мен өзім білетін бір қыз бала туралы толғанар болсам...

Бұл баланың өмірге деген құштарлығы шексіз... Аяғын апыл-тапыл басып, құлағанына қарамастан, тік жүруге ұмтылған қадамына сәттілік тілейсің. Жасы жетіге толып, мектеп табалдырығын да аттады. Әліппені қолына алғандағы, мектеп формасын киіп, ақ бантигін тағып, сөмке арқалап оқушы атанғандағы қуанышын көрсеңіз...

Тағдыр құлыншақтай құлдыраңдата қоймағанымен, баланың ой-қиялының ұшқырлығы, есте сақтау қабілетінің зеректігі, ертегі, жұмбақ әлеміне деген құштарлығы оқуға деген қызығушылығын арттыра түсті.

Елбасының «инклюзивті» оқыту бастамасының аясында, бүгінгі таңда көптеген көмекті қажет ететін балалар, сау балалармен бірге оқып, өздерінің де бар баламен бірдей екенін сезініп, солармен бірге бақытты балалық шақтарын өткізуде. Бар балаға бақытты

балалық тілейміз.Қазақ елі жетімін жылатпаған,

кемтарын кемсітпеген текті жұрт екені аян. Еліміздегі мүмкіндігі шектеулі, ғаріп жандардың тағдыр талқысына

тасталып, мейрімсіздіктің қатыгез шеңгелінде шырылдауын жан-жүрегімен түйсінген Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев былтырғы Жолдауының тұтастай бір бөлімін «Кедергісіз келешек» деп атап, мемлекетіміздегі атқарушы билігі бар, жеке кәсіп иелері бар, акционерлік қоғамы бар – барлығына бірдей тапсырма беруі мүгедек жандарды мүсіркеп, оның әмиянына тиын-тебен тастама, тұрақты жұмыспен қамты, сонда ғана олардың күңгірт те күрсінулі күндері жарық әрі шуақты болады дегенді айтуы арқылы осындай жандардың қоғам мүшелерімен бірдей болуы, олардың сүйіп жасайтын қызметі болуы жандарын жадыратар игі іс екенін ұғындырды.

Менің ойымша, біздің қоғамымыздағы әр азамат мүгедек жандарға қамқор болып, көмек қолын соза жүрсе, нұр үстіне нұр қосар еді.

Құлыншақтай құлдыраңдаған жас өскіндердің келешегі кедергісіз болғай!

Нұршат Ниязов,№22 ЖББОМ коррекциялық

сыныбының дене шынықтыру пәні мұғалімі

Барлық бала бақытты болса екен...

П е д а г о г и к а л ы қ е ң б е к а р д а г е р і

«Мұғалім мамандығы – барлық мамандықтың анасы»деп қалай дәл тауып айтылған. Ұстаз алдынан тәрбие алмайтын жан жоқ. Ұстаз берген тәрбие әрбір жанның өміріне жол сілтер шамшырақ болары анық.

Осындай ұстаздардың бірі - Серік Жұбанұлы. Ол көп жылдар бойы білім саласында абыройлы қызмет атқарып келеді. Серік Жұбанұлы 1953 жылы 16

қ а ң т а р д а Батыс Қазақстан

облысы Жаңақала ауданы Киров (Еламан) елді мекенінде

дүниеге келіп, 1959 жылы 6 жастан Киров колхозындағы Саралжын 7 жылдық мектебінің 1-сыныбына барды. 1963 жылы колхоздарды біріктіріп «Совхоз» құрылған кезде Көктерек елді мекеніндегі (Фурманов ауданы) Көктерек сегіз жылдық мектебінде 5-8 сыныпқа дейін оқып, 9,10 сыныптарды Талдыапан орта мектебінен бітірді.

1969 жылы Орал педучилищесінің «бастауыш сынып мұғалімі» бөліміне оқуға түсіп, 1971 жылға дейін оқып, 1971-1973 жыл аралығында Совет Армиясы қатарында азаматтық борышын өтеп келді. 1973 жылы оқуын қайтадан жалғастырып, 1974 жылы маусым айында қолына дипломын алып шығады. Сол жылы Фурманов аудандық оқу бөлімі меңгерушісі Қадыров Бекентай Ақкөл совхозының Әбіш елді мекеніндегі бастауыш мектепке меңгеруші етіп жолдама беріп, өзі әкеліп мектепке отырғызады. Ол кезде мектепте 27 оқушы болды (бастауыш сыныптарда). Мұғалім жетіспегендіктен, екі кезеңде жалғыз жұмыс жасаған кездері де болды. Келесі 1975 оқу жылында Орал педагогикалық училищесінде бірге оқыған курстасы Уасила Қонажанқызымен бас қосып, жанұя құрды.

1975-1997 жылдары бастауыш мектепте жұмыс жасады.

Бұл жылдары аудандық, облыстық, республикалық, бастауыш мектептер байқауларына қатынасып, облыс көлемінде 2-ші орын алды. 1978 жылы мамыр айында, Қазақстан мұғалімдерінің V съезіне делегат болып қатынасты. 1979 жылы Алматы қаласында өткен бастауыш мектеп конференциясына делегат болып қатынасты. 1987 жылы Сәрсенов Серік Жұбанұлы «Қазақ ССР халық ағарту ісінің озық қызметкері» атағымен (төс белгісімен) марапатталды. Кеңшарлардан жырақ орталықтағы интернаттарды ұстау мүмкіншілігі болмаған 1996-1997 жылдары ауыл балаларының ауылда (ата-аналарының жанында) оқуына атсалысып, сол кездері Казталов аудандық оқу бөлімінің меңгерушісі И.Р.Кабировтың және аудан әкімшілігінің көмегімен 1997 жылы Әбіш орталау мектебінің ашылуына қол жеткізді. (Бұл жерде бұрынғы бастауыш мектеп ғимаратына қосымша, бөлек ғимарат тұрғызылды.)

Серік Жұбанұлы білікті маман, білімді басшы болып, Әбіш негізгі мектебінде 40 жыл бойы еңбек етіп келеді. Өзінің еңбек жолында парасаттылығымен, мейірімділігімен , адам жанын түсінетін сезімталдығымен, отансүйгіштігімен барлық күш-жігерін осы білім саласына арнап келеді. Басшылық қызметтің талай ыстығы мен суығын сезініп келе жатқан С.Жұбанұлы ешқашан адамгершілік пен жауапкершіліктен тайған емес. Білім ордасының іргесін берік ұстап, шағын ауылдағы мәдениет пен білімнің ошағын жоғалтпай, қайта оның өсіп-өркендеуіне бар мүмкіндігін салып келеді. Өзі басқарған мектептің материалдық базасында кішкене бүлдіршіндерге арналған шағын орталық орнының жоқтығын ескеріп, аудан әкімдері мен аудандық білім бөлімімен тікелей байланыс жасап, мектепке қажетті құрал-жабдықтарды әкеліп, ауыл адамдарын бір кісідей жұмылдыра отырып, шағын орталық салды. Бүгінде осы білім мен тәрбиенің ошақтары барынша заман талабына сай жабдықталып, халық игілігі үшін жұмыс жасап жатыр.

Мектеп тіршілігі үлкен теңіздегі кеме сынды. Сол кемені үлкен дауылда шайқалтпау іскер басшыға байланысты. Әріптестері Серік ағаның өнегелі де игі істеріне қашан да тәнті болып, қолдарынан келгенінше қолдап, өздеріне үлгі тұтып отырады. Қазақта жақсылыққа жаны құмар адамды «Ай мен Күндей, әлемге бірдей» деп жатады. Міне дәл осы сөз С.Жұбанұлына арнап

айтылғандай. Ол кісіні тек мектеп ұжымы ғана емес бүкіл ауыл жұрты ұлағатты ұстаз деп танып, ел үшін жасаған игі істерін қашан да мақтан тұтып отырады.

С.Жұбанұлы - қоғам мүддесін өз мүддесінен жоғары қоя білетін жандардың бірі. Ерен еңбектің иесі ретінде де қол жеткізген табыстары аз емес. Мектептегі үлгілі қызметі, адал еңбегі және абыройлы істері үшін аудан, облыс көлемінде бірқатар марапаттар мен мадақтауларға ие болды. Атап өтсек, 2005 жылы аудандық білім бөлімінің «Алғыс хатымен», 2009 жылы аудандық білім бөлімінің «Құрмет грамотасымен», 2013 жылы облыстық білім

басқармасының «Құрмет грамотасымен», 2011 жылы Қазақстан

Р е с п у б л и к а с ы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың

«Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл» мерекелік медалімен

марапатталды. «Кісіні танымақ болсаң, ісінен таны» дегендей,

оның еңбегі тек мектеп үшін ғана емес, ауыл халқы үшін де ұшан-теңіз. Қазіргі таңда мектеп

басшысы болып жүрсе де, сол ауылдың, халықтың, жастардың келешегі үшін болашақта мәдениет үйінің іргетасын қалауды ауыл жұртын біріктіріп, ұйымдастыруды да өз міндетіне алып отырғанын үлкен азаматтық іс деп білеміз. Ауыл ішінің тазалығын сақтау, гүлдендіру жұмыстарына да жауапкершілікпен қарап, болашақ жастарды сол бағытқа баулып келеді.

Серік Жұбанұлы талай жыл мектеп басшысы болса да бойынан қатаңдықтан гөрі қарапайымдықтың лебі есіп, парасаттың биігінде тұрған жан. Ұжымдағы қызметкерлердің бәріне бірдей тең көзқараспен қарап, ешкімді бөліп-жармайды. Білікті басшы әрбір ұстаздың жағдайын түсініп, ақыл-кеңесін аямай, қол ұшын созудан танбайды. Әрине керек жерінде басшы екенін де бір сәт естен шығармайды. Ол кісінің өзі басқарып отырған білім ордасына деген қамқорлығын ерекше бағалаймыз.

Жары Уасила Қонажанқызы – зейнеткер ұстаз.Ұлдары: Абат пен Абзал, қыздары Ғазиза, Айнұр, Жазира, келіндері Алтынғаным мен Ғалия - бір үлкен отбасы, ұстаздар жанұясы. Ұл-қыздары ата-ананың жолын қуып, ұстаздықтың кілтін ұстаған.

Екі бірдей білікті шебер, талғамы жоғары, еңбекқорлығы басым ұстаздардың биіктерден көрінген шәкірттері де аз емес. Солардың бірі Д.Сейтқалиева, А.Жаманқұлова, Р.Сейткалиева ұстаздарының жолын қуып, өмірден ұстаздық жолды таңдап, бүгінде білім саласында меңгерушілік қызмет атқарып жүрсе, М.Жанболатов - асқақ ақындық талантымен және ізденімпаз ұстаз ретінде барша қауымға танылып жүрген жан. Бұлардан басқа да шәкірттері байтақ өлкеміздің әр түпкірінде түрлі салада қызмет атқарып жүр.

Тәжірибелі де өнегелі ұстаз өзінің асқан шеберлігі, көрегендік даналығымен арманшыл қарапайым ауыл баласының талантын оята білген, көкірегінде жалындаған талпынысының лаулап жануына бағыт берген жаңа биік белестерге бел тартқан егеменді еліміздің жасампаз жастарының бірі болатынына үлкен сезім мен сенім арттыра білген асыл да абзал жан. «Білімдіден шыққан сөз талаптыға болсын кез» - демекші, Серік ағамыздың ала-алмаған жетістіктері бар болса, ұл-қыздары мен шәкірттері бағындырсын дегіміз келеді.

Қуанышбек Ақынбасов,Казталов ауданы білім беру

бөлімінің әдіскері

40 жыл бір мектепте

Өткен аптада Подстепный № 1 ЖББОМ «Оқырмандардың кітап оқуға қызығушылығын арттырудағы мектеп кітапханасының рөлі» тақырыбында кітапханашылар арасында аудандық семинар өткізілді. Семинардың эпиграфы: «Кітап – жан азығы, жығылғанға сүйеу болады, адасқанды тура жолға салады.» Аудандық семинардың мақсаты к і т а п х а н а ш ы л а р д ы ң қазіргі білім беру

п р о ц е с і н д е г і жаңалықтарды өз

жұмыстарында пайдалануына, теориялық және әдістемелік жағынан шеберліктерін жетілдіруге ықпал ету, оқушылардың ақпараттық мәдениетінің деңгейін көтеру, оқырмандардың қызығушылығын арттыру. Семинар өткізуге ұйытқы болған - аудандық білім бөлімінің әдіскері Э.Қазиқанова. Семинарға аудан мектептерінен 45 кітапханашы қатысты. Семинар барысында Подстепный №1 ЖББОМ қазақ тілі пәнінің мұғалімі, І деңгей бойынша сертификатталған Мұқанова Г.Н. «Кітап-ақылшы досың» тақырыбында әдеби кеш өткізді. Тәрбиелік мәні бар кеш келген көрермендердің көңілінен шықты. Кітап туралы өлең жолдары оқылып, көптеген қанатты сөздер айтылып, кітаптың қадір – қасиеті туралы көріністер көрсетілді. Тәрбиелік шараның барысында жан-жақтан келген кітапханашыларға «Қазіргі таңда мәліметтер іздеуде кітапхананы пайдаланасың ба, әлде ғаламтор әлемін пайдаланған ыңғайлы ма?» деген үлкен сауал тасталып, постер қорғалды, өз ойларын ортаға салды. Кітапханашылар қазіргі заман көзқарасымен қарап, ғаламтордың пайдасын да айтып өтті, бірақ кітапты оқуға көп көңіл бөлу керектігін де баса айтты.

Сонымен қатар, Жеңістің 70 жылдығына орай өткізілген «Отты жылдар жаңғырығы» атты ашық тәрбие сағатын қазақ тілі пәнінің мұғалімі Нагимова Б.Ж. ұйымдастырған болатын. Тәрбие сағаты «Алақан жылуы»

треннингі арқылы келген қонақтар жылы лебіздерін білдіруінен, Ұлы Отан соғысында қаза тапқан ардагерлерімізді еске алудан басталды. О қ у ш ы л а р

Ж е ң і с т у р а л ы ,

бейбітшілік туралы өлең жолдарын оқып, соғыс

туралы ән шырқады. Оқушылар соғыс ардагерлеріне арналған ізденіс жұмыстарын презентациямен көрсетіп өтті. Қанатова А. «Аталар ерлігіне тағзым» атты жүрекжарды өлең жолдарын оқып, келген қонақтарды разы қылды. Ұйымдастырылған шаралар көпшіліктің көңілінен шығып, келген кітапханашылар алғыстарын айтып, ұсыныстарын білдірді.

Семинар барысында Шерхан Мұртазаның «Ай мен Айша» романына талдау жасалып, кітаптар көрмесі ұйымдастырылды. Мектеп кітапханасында құжаттардың жүргізілуі туралы мектеп кітапханашысы Тариева А.М. баяндама жасап, өз тәжірибесімен бөлісті. Жан-жақтан келген кітапханашылар әдістемелік көмек алып, өз білімдерін жетілдірді.

Жаңа форматта білім жетілдірген, ІІ деңгей бойынша сертификатталған, І санатты ұстаз Қажимова Н.М. «Поиск путей решения по проблеме уменьшения интереса к чтению у учащихся» тақырыбында коучинг өткізді. Кітапханашылар арасында көтерілетін мәселелерді ортаға салды. Кітапханашылар өз ойларын айтып, мәселелердің шешімдерін тапқандай болды.

Семинарды аудандық білім бөлімінің әдіскері Э.Б.Қазиқанова қорытындылап, келген кітапханашылар семинар барысында өткен іс-шараларға талдау жасап, семинардың жақсы өтуіне мүмкіндік жасаған мектеп директоры Ақылбай Асмақұлы Қаймуллдиновке алғыс айтып, семинар жұмысына оң бағаларын берді.

Нұргүл Асқарова,Подстепный №1 ЖББОМ, қазақ

тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Т а ғ ы л ы м ы

м о л с е м и н а р

Ізденіс іздері

12Жайық ұстазы19 ақпан, 2015 ж.

МЕНШІК ИЕСІ:“Өрлеу” біліктілікті арттыру

ұлттық орталығы» акционерлік қоғамының филиалы “Батыс Қазақстан облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты”Бас редактор: АҚМАРЖАН ТАуБАЕВА

Жауапты хатшы:Руфия АфлетоноваТілші: Рысты ИсмағұловаКомпьютерлік жұмыстар:Жанаргүл Біржанова

* Газет айына екі рет шығады* Редакция оқырман хаттарына жауап бермейді, хаттар мен қолжазба қайтарылмайды* Автор мақалалары редакция көзқарасын білдірмейді* Деректердің дәлдігі үшін автор жауапты

Газет Қазақстан Республикасының мәдениет, ақпарат және мұрағат министрлігінде 10.06.2013 ж. тіркеліп, №13667- Г тіркеу куәлігі берілген.Мекен жайымыз: 090001 Орал қаласы, Евразия даңғылы, 238 үй. Тел: 23-75-27. Zkoipk.kz, Zh-Ustazy@rambler.ruЖалпы тираж 4000Газет “Полиграфсервис“ ЖШС баспаханасында басылады. Мекен-жайы: Л.Толстой көшесі, 27/3. Тел: 50-51-46

Ұ с т а з ы м е й і р л і н і ң - ш ә к і р т і п е й і л д і

*** Алғыс айт амыз!***

«Ертеңгі сабақтан сұрап алайын, емханаға баруымыз керек дегенде, ұлымның «Сабақтан қалмай-ақ қояйыншы, апайымды ренжіткім келмейді» - деген сөзін естігенде, бір сәт ойланып қалдым. Аппақ қардай сәби көңіл бәрін білуге құштар. 1 - с ы н ы п т ы қ т а р д ы ң талабы таудай. Сан ілім негіздерінің кіріспесімен танысуға асық. Сондықтан олар өздерінің бойларына білім нәрін сіңіріп, таным көкжиегін кеңейтіп, зейінін ұш-тайтын мұғалімдерін ұлы күш, құдіреттей сезінеді. Арқасынан қағып мадақтаса, төбелері көкке жетердей қуанады. Олар үшін әрбір алған бестік баға-арманның алғашқы баспалдағындай.

Ұстаз дегенде, әркімге алғаш қолға қалам ұстатып, білім әлеміне жетелеген ардақты ұстаздары есіне түсері даусыз. Ұстаз сөзін естігенде, бойыңа жылылық ұялайды. Өйткені ол - саған жанашыр жан. Ал, ешкім өзінің жақын тұтар адамының көңіліне қаяу түсіргісі келмейді. Сабақтан қалып, ұстазын ренжіткісі келмеген ұлыма қарап, менің де есіме ұлағатты ұстаздарым түсті...

«Ұстазы пейілді болса, шәкірті зейінді болады» дейді дана халқымыз. Әр шәкіртінің жетістігіне қуанып, сүрінгенде қолтығынан демеген ұстаздың орны шәкірті үшін әрқашан бөлек. Білім нәрін сіңіру үшін тек терең білім ғана емес, сезімтал жүрек пен мейірім, шәкіртінің әрбір ұмтылысына қуанып отыратын шынайы көңіл, жанашыр тілек қажет екені даусыз.

«Адамның адамгершілігі жақсы ұстаздан» - дейді ұлы Абай. Біз сөз еткелі отырған №44 орта жалпы білім беретін мектебінің 1-«Е» сыныбының мұғалімі

Марал Байдукқызы Исмағұлова - өз ісіне жан-тәнімен берілген ұлағатты ұстаз деген атқа сай маман. Ол 25 жылдық ұстаздық өмірінде талай шәкіртті тәрбиеледі. Олардың ішінде грант иегерлері, таңдай қақтырған өнер иелері де,білім биігінен көрінген үздіктері де, сан қырлы мамандық иелері бар. Ал Марал Байдуққызының басты қ а ғ и д а с ы - қ а н д а й мамандық иесі болса да, шәкірттерім ел сүйгіш, адамгершілігі мол, талапты, білімді боп өссе дейді. 2-«Е» сыныбында мерекелерге орай

өткізілген кештердің қай-қайсысының өн бойында бір ұстаз бен шәкірт арасындағы қамқорлық, жанашырлық сезіледі.Бұл мұғалім мен оқушы арасындағы жылы қарым-қатынас, түсіністіктің белгісі. Бүлдіршіндердің әуені келіссін-келіспесін жамырай шырқаған әндері, еріксіз езу тартқызар аңғалдықтары, сахнада өздерін қалай ұстайтындықтарын білмеген алғашқы қадамдары-кіршіксіз шынайылықтың көрінісі. Олар үшін шыр- пыр болған, ұстаздарының кейпі - құдды қамқор ана. Білікті маман-тек оқушымен ғана емес, олардың ата-аналарымен де үнемі байланыста. Өйткені жан-жақты берілген тәрбие ғана баланың саналы тәрбие, сапалы білім алуына ықпал етеді. Өскелең ұрпақтың ертеңіне жол ашатын осындай ұстаздар аман болсын! Марал Байдукқызының уақытпен санаспаған ерен еңбегі еселеніп, қажыр-қайраты ортаймасын! 2-«Е» сыныбының ата-аналарының атынан зор алғыс білдіреміз!

44 ЖББОМ 2 «е» сынып оқушыларының ата-аналары

Қ Ұ Т Т Ы Қ Т А у

Қазақстан Республикасының Президенті, Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: «Біздің халқымыздың және бүкіл ТМД халықтарының Ұлы Отан соғысында сұрқия сипатты обаны жеңіп шығу үшін қандай ұлы құрбандықтарға барғаны әрбір жаңа б у ы н д ы тынымсыз тәрбиелеудің тақырыбы болуы керек», - деп атап көрсетті.

Бұдан 70 жылдай бұрын келген Жеңіске миллиондаған адамның ерен ерлігі мен қайтпас қайсарлығының арқасында қол жетті. Оны қастер тұтып, есте сақтау-бүгінгі және келер ұрпақтың қасиетті борышы.

Ерліктері тарих бетіне алтын әріппен жазылған, Жеңіс күнін жақындатуға үлес қосқан барлық ардагерлеріміз батырлық пен ерліктің, қаһармандықтың символы, Отанға деген сүйіспеншілік пен адалдықтың өлшемі болып қала береді.

Бұл-жанқиярлық ерлік пен елдіктің рухы өрлеп,Жеңіс жалауының желбіреген күні. Тәуелсіздік тұғырының берік, еңсеміздің биік болуы осы қастерлі де қасиетті күннің жемісі.

Қазақ жауынгерлерінің майдандағы ерлігі мен тапқырлығы, жауынан тайсалмайтындығы мен сұстылығы достарымызды сүйсіндіріп, дұшпандарымызды күйіндірді,қазақтар шын мәнінде жаратылысы батыр, ерлік дәстүрі қалыптасқан ержүрек халық екенін дәлелдей білді. Ұлы Отан соғысы Кеңес Одағы құрамындағы халықтар басына түскен ауыртпалықтың тарихи сын кезеңі болды. Осы сыннан халқымыз мүдірмей өтіп,әлем алдындағы беделі асқақтай түсті.

Ұлы Отан соғысының ерлікке толы қаһарлы жылдары барған сайын бізден алыстап тарихқа еніп барады. Бірақ сол естен кетпес жылдар бізден неғұрлым алыстаған сайын, соғыс салған жара неғұрлым жазылған сайын кеңес халқының ғажайып ерлігі соғұрлым аса ұлы болып көрінеді.

Халықтарды езіп-жаншудан өз қанын төгумен

аман сақтап қалғандарды,дүниежүзілік өркениетті қорғап қалғандарды адамзат баласы

ешқашан ұмытпақ емес. Соғыс жалыны басылғанына 70 жылға жуық өтсе де оның өртінің лебі әлі сезіледі. Жеңіс күні бізге

ең алдымен бейбітшіліктің бағасын ұқтырады. Қасіретті жылдар бізден алыстаған сайын қан майданға қатысып қанын төккен аяулы ата-әкелеріміздің есімдері тарих төрінде айшықтала түсуде. Олар бізге соншалықты қымбатқа түскен Жеңістің қадірін ұғындырады. Милиондаған адамның өмірімен қолымызға тиген 1945 жылғы Жеңіс күні бізге қымбат.

Біз соғысты көрген жоқпыз. Бірақ ата-әжелеріміздің әңгімелерінен соғыстың не екенін түйсініп жанымыз түршігеді. Болашақ өмір, ұрпақ үшін жанын қиған ата-бабамыздың ерліктері ғасырлар өтсе де ұмытылмастай тарихта жазылды.

Табаны күректей төрт жыл бойы ғаламат күш-қайрат көрсеткен және сұрапыл шығындарға ұшыраған Кеңес Одағы фашистік Германияның қуатты әскери машинасын тас-талқан етті. Төрт жыл бойы соғыс қырғыны жауынгерлердің қатарын селдіреткені, ал мұның өзі қалалар мен ауыл, селоларға «қара қағаз» болып жетіп,

жесірлердің көз жасына айналып жатқаны да кешегі ақиқат. Төрт жыл бойы өзінің қамын ойламаған тылдағы еңбеккерлер майданға ә с к е р и

өн імдерд і жөнелтіп жатты.

Мамырдың жайма-шуақ күнінде мерекелік салют адамзат тарихындағы ең сұрапыл соғыстың жеңіспен аяқталуы туралы хабардар етті.

Міне, осы сұрапыл соғыс, оның жеңіспен а я қ т а л у ы , б ү г і н г і ұрпаққа батырлық, ерліктің тәлім-тәрбиесі, үлгісі жайында ақындарымыз жыр шумақтарын арнады. Қан майданның төрінде жаумен жанын қия айқасқан батыр ағаларымыз бен апаларымыздың рухына бас иіп, мәңгілік тағзым етеміз. Батырларымыздың қаны төгілген бұл даланы көзіміздің қарашығындай қорғай білейік, кейінгі ұрпақ!

Өйткені біздің мемлекет - кешегі бабаларымыз табыстаған,сәт сайын, сағат сайын қарыштаған Тәуелсіз Қазақстан !

Айнагүл Қадешова,А.Байтұрсынов атындағы №10 ЖББОМ тарих

пәні мұғалімі

Ұ л ы Ж е ң і с к е 7 0 - ж ы л

Жеңістің туы, желбіре !

Құрметті әріптесіміз Рысты Қалауқызы!

Сізді адам өміріндегі мерейлі сәттің бірі – зейнет демалысына шығуыңызбен құттықтаймыз!

Жас кезіңізден жазуға ден қойып, өлең, очерк, мақалаларды Ақжайық аудандық газетінде молынан жариялаған журналист, тереңнен толғайтын тілші ретінде басталған еңбек жолыңыздың бел ортасында еліміздің аға басылымы «Егемен Қазақстан» газетінің тұруы – Сіздің өміріңіздің шоқтығы биік бір кезеңі.

Жастық дәуреніңіз Жайық жағасынан басталып, ақ бас Алатауда асқақтаған жарқын естелігі көп жылдар Сіздің жүрегіңізді жылытып, әлі талай рухани нәрлі сезімдерге бөлей беретіндігі анық.

Ал, зейнеткерлікке жеткізген облыстық «Жайық ұстазы» газеті де үш-төрт жылдай уақыт Сіздің серігіңіз болды. Редакцияның күнделікті тірлігіне етене араласып, талай-талай әріптестер мен педагогтар бейнесін «Ұстаздар ұстаханасы», «Ұстаздар әлемі» жинақтарына ұсыну арқылы Сіздің қолтаңбаңыз облыс білім саласы баспасөзінде өз айшығын қалдырды. Сізге ұшқыр қалам, адал еңбегіңіз үшін алғыс білдіреміз.

Құрметті әріптес, жүрегі сәт сайын «балам!» деп соққан ана, қаламы қуатты журналист ретінде танымал өзіңе деген

тілегімізді қабыл ал: зейнеткерлік жасыңа алла қуат бергей!

Амандық-саулықпен көрісіп жүрейік,Жақсылықтарды бөлісіп жүрейік. Бақыттың базарында жолығысып,Әрдайым «Сіз-бізіміз» келісіп жүрейік.

Құрметпен: «Жайық ұстазы» газетіндегі әріптестері атынан

Ақмаржан Таубаева

Құрметті Жұмажан Қамешқызы!

Сізді Бұлдырты ЖББОМ ұжымы 50 жасыңызбен құттықтаймыз! Сіз 25

жылдан бері өзіңіз оқыған Бұлдырты білім шаңырағында география, биология пәнін оқытып келесіз! Тәуелсіз еліміздің болашағы – қаншама жастар сізден білім алып, сусындап өсті, ізіңізді жалғастырды. Қаншасы биология пәнін таңдап, медицина институтында білім алуда. Осы 30 жылға тарта еселі еңбегіңіз шәкірт тәрбиелеуге, еліміздің ертеңін жетілдіруге жұмсалды. Қазір еңбегіңіз жемісті, шәкірттеріңізге сыйлы, әріптестеріңізге ақылшы, ізденгіш те жалынды, тәжірибелі шебер ұстазға айналдыңыз. Оның дәлелі аудандық, облыстық пән олимпиадаларынан жүлделі орын алып жүрген шәкірттеріңізбен өзіңіздің қатысқан олимпиада, сайыстарыңыз. Сіздей әріптесімізбен мақтанып, Сізге осы 50 жас бедерінде мықты денсаулық, бақытты отбасын, шығармашылық жетістік тілейміз! Шәкірттеріңіз білім шыңынан көріне бергей!

Игі тілекпен: Бұлдырты ЖББООМ ұжымы