32
1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика Васоити таълимї Òà[ðèðãàðè ìàòíњо Тартибдињандагон: М. Þíóñї Ф. Юнусї Äóøàíáå – 2008

Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

1

ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН

Кафедраи информатика

Васоити таълимї

Òà[ðèðãàðè ìàòíњо Тартибдињандагон: М. Þíóñї

Ф. Юнусї

Äóøàíáå – 2008

Page 2: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

2

Ïåøãóôòîð Äàð çàìîíè ìî òåõíîëîãèÿ[îè êîìïþòåðb äàð áèñ¸ð ñî[à[îè ôàúîëèÿòè îäàìîí èñòèôîäà

ìåøàâàíä. Äàð áàéíè èñòèôîäàáàðàíäàãîí ïàêåòè áàðíîìà[îè êîðè ìàø[óðè øèðêàòè Microsoft, êè Microsoft Offise íîìèäà ìåøàâàä, ìàúëóìó ìàø[óð àñò. Áà òàôñèð[îè îõèðèíè ïàêåòè Microsoft Offis ïàíx áàõø –Word, Excel, Power Point, Outlook âà Access âîðèä ìåøàâàíä.

Òàâðå àç íîìàø áàðìåîÿä, ïàêåòè áàðíîìà[îè Microsoft Office áàðîè êîðêàðäè àâòîìàòèè êîðãóçîðb ïåøáèíb øóäààñò. Äàð èíxî àõáîðîò [àìàâàrò íàìóäè ìóàéÿí äîðàä: Îí[î ìàòí[îå ìåáîøàíä, êè àç çåðìàxìeè çàáîíè òàáèè ãèðèôòà øóäààíä, ¸ íîìãeè ìàúëóìîò[îè ðàràìb, àêñàð âàêò äàð íàìóäè xàäâàë[î, ¸ îáðàç[îè ãðàôèêb äîäà ìåøàâàíä, êè áà ñèíôè ãðàôèêàè êîðb äîõèë ìåøàâàíä.

Êîðêàðäè àõáîðè êîðb àñîñàí õóñóñèÿòè áåñàðóíeã äîðàä. Áà èí íèãî[äîðè âà âîðèä êàðäàíè òàuéèðîò áà îí, íóñõàáàðäîðb êàðäàí âà áà ñóðîuàè íàâ ôèðèñòîäàíè îí äîõèë ìåøàâàíä. Òà[ðèðêóíè àâòîìà òèêóíîíèè àõáîðîòè èõòè¸ðb (ôèðìà âà áà ìîíàí äè îí) ðeéõàòè ôóíêñèÿ[îè ìóøàõõàñè [èñîáó êèòîáè ìó[îñèáb, êîðêàðäàáàðîèè ìàêòóá[î, áà[èñîáãèðèè ìîääèþ òåõíèêb, áà íàrøàãèðèè ôàúîëèÿòè àñîñb, èäîðàè êàäð[î âà uàéðàðî äàð íàçàð äîðàä. Èíòèçîð øóäàí òàááèèñò, êè äàð ïàêåòè ïðîãðàììà[îè àâòîìàòèêóíîíb ìàâxóä áóäàíè ïðîãðàììà[îè àâòîìàòb èxðîêóíàíèè ôóíêñèÿ[îè íîìáàðøóäàðî äàð íàçàð äîðàä. Îäàòàí [àð ÿê ïðîãðàììà áà ÿêå àç xîé[îè êîðè àâòîìàòèêîíèäàøóäà áàðîè ìó[îñèá, èròèñîä÷b, íîçèðè ø¢úáàè êàäð[î âà uàéðà ðîñò ìåîÿä. Àììî äàð Microsoft Office áàðíîìàè áà[èñîáãèðèè ìó[îñèáb, èäîðàè êàäð[î âà uàéðà ìàâxóä íåñò. Microsoft Office èí âîñèòàåñò, êè áî èñòèôîäà àç îí øàõñ ìàñúàëà[îðî [àë ìåêóíàä, âàëå îí âîñèòàè äàð êîìïþòåð âàñëøóäàè èxðîêóíèè âàçèôà[î íåñò. Èõòèðîúêîðîíè Microsoft Office ìa[ç [àìèí ðî[ðî áà ïåø ãèðèôòààíä. Îí[î òàí[î [àìîí ñîõòîð[îè áàçàâèè àõáîðèåðî xóäî êàðäààíä, êè àñîñè [àð ãóííà êîðêàðäàáàðîèè àõáîðîòðî òàøêèë ìåäè[àíä âà âîñèòà[îè óíèâåðñàëèè êîð áî îí[îðî ñîõòààíä. Ìà[ç [àìèí âîñèòà[îè äèëïóðè óíèâåðñèàëb áà ñèôàòè êîìïîíåíòè àñîñb Microsoft Office äîõèë øóäààíä.

Ìó[àððèðè Word áàðîè òà[ðèðè [óxxàò[îè ìàòíèè àç ¸ääîøòè õóðä òî êèòîá[îè êàëîíè ñóðàòäîøòà, xàäâàëäîøòà, äèàãðàììàäîøòà, ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêèäîøòà, ìóíäàðè÷àäîøòà, ïîâàðàr[î âà uàéðà[î ïåøáèíb øóäààñò. Áà uàéð àç èí, áî ¸ðèè ïðîãðàììàè ìàçêóð áëîê-ñõåìà[îè àëãîðèòì[î, ýúëîí[îè ðåêëàìàâè, ìàêòóá[îè êîðb âà uàéðà òàé¸ð êàðäàí ìóìêèí àñò.

Èí äàñòóðè òàúëèìb áàðîè ãóçàðîíèäàíè êîð[îè ëàáîðàòîðb àç ôàííè èíôîðìàòèêà áàõøèäà øóäààñò. Äàð îí ìó[àðèðè (ðåäàêòîðè) ìàòíèè Word áà âîñèòàè ñèñòåìàè îïåðàòñèîíèè Windows äîäà øóäààñò.

Во{ид{ои ченкунии матнњо њамчун ахбор

[аxми хотираи компютер{ои фардb бо байт{о чен карда мешавад. Як байти

хотираи компютер{ои фардb ин як rисми хотираи он аст, ки rобиляти {ифз кардани як

рамзро дорад. Бинобар ин байтро во{иди асосии ченаки ахбор меноманд. Во{иди

хурдтарини ченаки ахбор ба 1бит аст. Маънои калимаи («бит»: «binary digit - двоичный

разряд» яъне разряди дуb)

Во{ид{ои калонтари ахбор чунин анд:

Page 3: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

3

1 Килобайт (Кбайт) = 1024 байт ;

1 Мегабайт (Мбайт) = 1024 Кбайт;

1 Гигабайт (Гбайт) = 1024 Мбайт ;

Ваrт{ои охир аз сабаби зиёдшавии коркарди ахбор, чунин во{иди

ахбор{о пайдо шудаанд.

1 Терабайт (Тбайт) = 1024 Гбайт;

1 Петабайт (Пбайт) = 1024 Тбайт.

Равонкунии ахбор ва канал{ои ахбор

Ахбор аз сарчашма ба rабулкунанда ба воситаи канал{ои алоrа, ки он{оро

мепайвандад, равон карда мешавад. Сарчашма{о ахбор{оро, кодгузори карда ба

rабулкунанда сигнал{о равон мекунанд. Ин сигнал{о бо воситаи канал{ои алоrа равон

карда мешавад. Дар натиxа дар rабулкунак{о сигнал{ои равонакардашуда пайдо

мешавад. Ва он{оро аз кодгузори бароварда хабар rабул мекунанд.

[ангоми бо воситаи канал{ои алоrа равона кардани ахбор{о ба он{о мавx{ои

халалрасон таъсири манфb мерасонанд. Ва таъсири он{о бо гум шудани rисми ахбор{о

ва бесифатии он{о оварда мерасонад.

Канал{ои алоrа

Истифодабарии ахбор

Ахбор{оро мумкин аст: сохтан, додан, истифода кардан, дар ёд доштан, rабул

кардан, нусхабардори кардан, па{н кардан, дигаргун кардан, якxоя кардан, ба rисм{о

xудо кардан, кам кардан, xамъ кардан, ниго{ доштан, xустуxу кардан, чен кардан, нест

кардан, ва uайра.

[амаи ин амал{о ба маф{уми амалиёт{о бо ахбор{о алоrаманд мебошанд ва

он{оро робита{ои ахборb меноманд.

Коркарди ахбор

Коркарди ахбор{о – гирифтани як объекти ахборb аз объекти дигари ахборb

мувофиrи алгоритми муайян мебошад.

Таx{изоти хабар{оро равонкуна

Таx{изоти хабар{оро

rабулкунанда

Хабар{оро

мегирифт

Сарчашмаи мавx{ои

халалрасон (помех)

Сарчашмаи

хабаро{

Page 4: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

4

Коркарди ахбор яке аз амалиёти асосb ба шумор меравад.

Воситаи коркарди ахбор – ин таx{изот ва системае, ки одам онро сохтааст, дар

навбати аввал компютер, ки мошинаи унверсалии коркарди ахбор аст мебошад.

Компютер бо воситаи иxро кардани алгоритми муайяне ахбор{оро коркард

мекунад.

Намуд{ои ахбор

Ахбор дар намуд ва шакл{ои гуногун пешни{од шуда метавонанд.

матнb, расмb, аксb, наrшагb;

рeшнои{о ё ин ки сигнал{ои садодор;

мавx{ои радиоb;

электрикb ё импулс{ои асаб;

сабт{ои магнитb;

ишора{о ё нишонагузорb;

буй{о ва {ис кардани лазат{о;

хромосом{ое, ки аз авлод ба авлод мегузаранд, нишона{о ва хосияти

организм{о, ва uайра.

Кодгузории рамз{о

Барои коркард кардани ахбор{ои матнb ба {ар як рамз адад{ои муайян мувофиr

мегузоранд. Мувофиrагузории байни рамз{о ва адад{о кодгузории рамз{о номида

мешавад. [ангоми дохил кардани ахбор{о дар компютер он{о кодгузорb карда шуда

{ангоми хориx кардан баракс аз рeи код{о ба рамз{о табдил дода мешавад. Намуд{ои

зиёди кодгузори вуxуд дорад. Бисёртар кудгузори адад{о ба {аштбита ё ин ки як байта

гардонда мешавад. Дар uунxоиши як байт 256 то адад{ои гуногуни бутун сабт кардан

мумкин аст. Ин басанда аст ба {амаи {арф{ои алифбои русb ва лотинb, раrам{ои арабb

ва аломат{о, ин чунин баъзе рамз{ои дигар. Барои пурратар гардонидани кодгузории

рамз{о xадвали он{оро пешни{од мекунем. Ин xадвал аз 16 сатр ва 16 сутун иборат аст.

[ар як сатр ва сутун аз адад{ои чорразрядаи дуb, раrам{ои аз 0000 то 1111 (ё ин ки

шонзда{разряда аз 0 то F ) иборат аст. Ин адад{ои дуb ба адад{ои да{ии аз 0 то 255

мувофиr менамояд.

Page 5: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

5

То пайдо шудани системаи амалиётии Windows асосан код{ои xадвали рамз{ои

ASCII (American Standard Code For Information Interchange) – код{ои стандарти

америкоии ивазкунии ахбор{о, шуморида мешуд. Rисми аввали xадвали ASCII (код{о

аз 0 то 127) аломат{о, рамз{о, адад{о, аломат{ои амал{ои математикb ва {арф{ои

алифбои лотиниро дарбар мегирад.

Код{ои аз 128 то 255 васекунонида номида мешавад, ва барои рамз{ои алифбои миллb

истифода бурда мешавад.

Дар xадвали ASCII {арф{ои крилb вуxуд надорад. Барои гардондан ба крилb дар DOS

са{ифаи кодии СР866 дар асоси xадвали ASCII сохта шуда аст. Дар xадвали пешни{од

шуда намунаи он пешни{од шудааст. Дар xадвал {арф{ои крилb ба код{ои да{ии аз 128

то 175 ва аз 224 то 239 мувофиrат кунонида шудааст.

Баъди пайдо шудани му{ити графикии Windows ASCII рамз{ои псевдографикb

ку{на ва нодаркор шуданд. Ширкати Microsoft xадвали нави код{ои ANSI-ро тайёр

карда баромаданд. Барои гардонидани рамз{ои крилb ба Windows дар асоси кодгузории

ANSI са{ифаи кодии СP12565 сохта шуд. Дар ин xо рамз{ои крилb ба адад{ои

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F

0 0 @ P ` p А Р а р

1 ! 1 A Q a q Б С б с

2 « 2 B R b r В Т в т

3 # 3 C S c s Г У г у

4 $ 4 D T d t Д Ф д ф

5 % 5 E U e u Е Х е х

6 & 6 F V f v Ж Ц ж ц

7 ’ 7 G W g w З Ч з ч

8 ( 8 H X h x И Ш и ш

9 ) 9 I Y i y Й Щ й щ

A * : J Z j z К Ъ к ъ

B + ; K [ k { Л Ы л ы

C ‚ < L \ l | М Ь м ь

D - = M ] m } Н Э н э

E . > N ^ n ~ О Ю о ю

F / ? O _ o П Я п я

Page 6: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

6

шонзда{ии аз С0 то FF ё ин ки ба ситемаи {исоби да{b аз 192 то 255 мувофиrат

кунонида шуд.

[оло бошад бисёртар код{ои па{ншудаи дубайтаи Unicode-ро истифода

мебаранд. Чунки дар системаи {исоби шонзда{ии ду разряда 65536 адад{ои гуногуни

бутунро тасвир кардан мумкин аст. Кодгузории Unicode дар баронома{о MS Word ва

MS Excel истифода бурда мешавад.

Ситемаи îïåðàòñèîíèè Windows Калимаи Windows (Виндовз) дар забони тољикї тарљумаи оинањоро дорад.

Барои чї ин системаро Windows номидаанд? Гап дар он аст, ки дар ин система

њар як программа дар экран дар дохили оинаи худ тасвир карда мешавад. Бо

ёрии элементњои равзанањо бошад, программањо идора ва иљро карда

мешаванд.

Windows то имрўз аз вариантњои аввалаи худ хеле мукаммалтар гардонида

шудааст.Вариантњои баъдинаи Windows, яъне Windows 95, Windows 98,

Windows NT, Windows 2000, Windows ХР бошанд, системањои оператсионии

графикии мустаќил ба њисоб мераванд, чунки њангоми компютерро ба ќувваи

барќ пайваст намудан, онњо ба кор оѓоз менамоянд. Њар як варианти баъдинаи

Windows аз вариантњои пештарааш имкониятњои зиёдтар дорад. Раќамњои ин

системањо соли пайдошавии онњоро нишон медињанд. Масалан, Windows 98

соли 1998 ихтироъ карда шуда, ба ѓайр аз функсияњои системаи оператсионии

MS DOS ва вариантњои пештараи Windows-ро дар бар гирифтанаш, боз

имкониятњои алоќаи шабакавии компютериро таъмин менамояд.

ФАЙЛЊО ВА ПАПКАЊО

Мафњумњои файл ва каталогро дар системаи Windows бештар њуљљат ва папка

ном мебаранд. Аниќтараш, ба њуљљатњо файлњои матнї, графикї, мусиќї,

садої, тасвири видеої ва ба инњо монанд дохил мешаванд. Ин гуна файлњо бо

ёрии программањое сохта мешаванд, ки онњоро программа-тањриргарњо

меноманд. Масалан, њуљљатњои матнї бо ёрии тањриргарњои матнї (ба мисли

Page 7: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

7

Лексикон, Microsoft Word) сохта мешаванд. Њуљљатњои графикї бошанд, бо

ёрии тањриргарони графикї (масалан, Paint) сохта мешаванд.

Файлњое, ки матни программањоро дар бар гирифтаанд, файлњои

программавї ё худ программа номида мешаванд. Ин гуна файлњо одатан бо ёрии

ягон забони алгоритмї сохта мешаванд. Ба ѓайр аз ин, боз файлњое мављуданд,

ки онњо ахбороти махсусро дар бар мегиранд. Масалан, файлњои њуруфї

номидашаванда, ягон намуд њуруфро дар бар мегиранд.

Дар Windows номи папка ё файл{о то 255 аломатро дар бар гирифта метавонанд. Ба сифати символ{ои ном{о на тан{о {арф{ои алифбои лотинb, балки {арф{ои калону хурди алифбои русb ва баъзе символ{ои махсусу раrам{оро низ истифода бурдан мумкин аст.

Хотиррасон менамоем, ки файл – ин ягон соњаи номдори диск аст, ки дар он

ягон миќдори информатсия сабт ёфтааст.

Папкањо бошанд, барои ба танзим овардани файлњо истифода бурда

мешаванд. Папкањо низ ба мисли файлњо номгузорї карда мешаванд, вале онњо

дар номашон ќисми иловагї надоранд. Папкањои Windows, дар навбати худ,

метавонанд боз зерпапкањоро дар бар гиранд.

Тарзи нигоњдории файлњоро дар дискњои компютер системаи файлї мегўянд.

Файлњо одатан дар дохили ягон папка нигоњ дошта мешаванд. Папка дар навбати

худ метавонад объекти ягон папкаи дигар бошад ё дигар папкаро дар бар гирифта

бошад. Тарзи љойгиршавии папкањоро дар дохили њамдигар иерархияи папкањо

мегўянд. Сохтори иерархии нигоњдории файлу папкањоро дар дискњо бошад,

сохтори файлї ном мебаранд. Ба мисли MS DOS дар Windows низ воситањои

пуриќтидори идоракунии сохтори файлї мављуд аст. Амалиёти асосие, ки бо

сохтори файлї мегузаронанд, инњоянд:

азназаргузаронии (навигатсия) сохтори файлњо;

бакордарории программањо ва кушодани њуљљатњо;

сохтани папкањо;

нусхабардории файлу папкањо;

xойивазкунии файлу папкањо;

несткунии файлу папкањо;

Page 8: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

8

номивазкунии файлу папкањо.

Гарчанде файлу каталогњои DOS ва њуљљату папкањои Windows мазмунан як

чиз бошанд њам, вале технологияи коркарди онњо аз њамдигар фарќи љиддї

доранд. Дар Windows њар гуна амалиёт хеле оддї иљро карда мешавад, ки бо онњо

дар мавзўъњои оянда шинос хоњем шуд. Ïðèíñèï[îè àñîñèè êîðè Windows

Àìàëè¸ò áî ìóø Áàðîè êîð áî îáúåêò[îè ãóíîãóíè Windows àñáîáè [àðàêàòäè[àíäàè ìóø èñòèôîäà

ìåøàâàä. Àìàëè¸òè àñîñèè áî âîñèòàè ìóø èxðîøàâàíäà äàð xàäâàëè çåðèí íèøîí äîäà øóäààñò. Àìàëè¸ò Èxðî Xóäî êàðäàíè îáúåêò Íèøîíäè[àíäàè ìóøðî áà áîëîè îáúåêò

ìåãóçîðåì Ïàõø êàðäàíè òóãìàè ÷àïè ìóø

Òóãìàè ÷àïè ìóøðî ïàõø êàðäà ñàð ìåäè[åì, äàð âàròè èxðîè èí àìàëè¸ò ìóø áîÿä [àðàêàò íàêóíàä

Äó ìàðîòèáà ïàõø êàðäàíè òóãìàè ÷àïè ìóø

Òóãìàè ÷àïè ìóøðî äó ìàðîòèá ïàõø ìåêóíåì, äàð âàOòè èxðîè èí àìàëè¸ò ìóø áîÿä [àðàêàò íàêóíàä

Ïàõø êàðäàíè òóãìàè ðîñòè ìóø

Òóãìàè ðîñòè ìóøðî ïàõø ìåêóíåì, äàð âàròè èxðîè èí àìàëè¸ò ìóø áîÿä [àðàêàò íàêóíàä

Ê¢÷îíäàí Îáúåêòðî xóäî ìåêóíåì, òóãìàè ÷àïè ìóøðî ïàõø ìåêóíåì, îáúåêòðî òî xîè äèëõî[ ê¢÷îíäà, òóãìàè ìóøðî ñàð ìåäè[åì

Ñîõòîðè ðàâçàíà[îè (окно) Windows Xóçúè àñîñèè ñèñòåìàè îïåðàòñèîíèè Windows ðàâçàíà ìåáîøàä. Àõáîð áà ðàâçàíà

áàðîâàðäà ìåøàâàä, äàð îí çàìèìà[î êóøîäà ìåøàâàíä, [óxxàò[î xîéãèð êàðäà ìåøàâàíä âà uàéðà.

Ðàâçàíà – Orèñìè ðîñòêóíxàè ýêðàí ìåáîøàä, êè àç rîëàáè ñàðëàâ[àäîð èáîðàò áóäà, òóãìà[î áàðîè èäîðàêóíb äîðàä. Âàçèôà[îè àñîñèè ðàâçàíà äàð ðàñìè 1 îâàðäà øóäààñò.

Äàð ñàðëàâ[àè ðàâçàíà âàçèôà[îè îí (íîìè çàìèìà, íîìè [óxxàò âà uàéðà) íèøîí äîäà ìåøàâàä.

Расми 1. Равзанаи барономаи WordPad.

Òóãìà[îиèäîðàêóíàíäàè ðàâçàíà

Rîëàáè ðàâçàíà

Ñàðëàâ[àè равзана

Page 9: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

9

Ðàâçàíàðî àç xîÿø áà xîè äèãàð ê¢÷îíäàí ìóìêèí àñò. Áàðоè èxðîè èí êîð

íèøîíäè[àíäàè ìóøðî áà áîëîè ñàðëàâ[àè ðàâçàíà ãóçîøòà, àìàëè¸òè ê¢÷îíäàíðî èxðî ìåêóíåì.

Àíäîçàè ðàâçàíàðî [àì òàuéèð äîäàí ìóìêèí àñò. Áàðîè èxðîè èí êîð íèøîíäè[àíäàè ìóøðî áà ñàð[àä ¸ êóíxè ðàâçàíà ãóçîøòà, âàròå íèøîíäè[àíäà áà èøîðàè äóñàðà òàáäèë ìå¸áàä, áî âîñèòàè èxðîè àìàëè¸òè ê¢÷îíäàí ñàð[àä ¸ äó ñàð[àäè ðàâçàíàðî òàuéèð äîäà ìåòàâîíåì.

Äàð òàðàôè ðîñòè ñàðëàâ[àè ðàâçàíà ñå òî òóãìàè ìàõñóñ xîéãèð øóäààñò, êè îíðî òóãìà[îè èäîðàêóíàíäàè ðàâçàíà ìåíîìàíä. Òàúèíîòè îí[î ÷óíèí àñò:

- [àíãîìè ïàõø êàðäàíè èí òóãìà÷à, ðàâçàíà ïeøèäà ìåøàâàä âà àç ýêðàí uàéá ìåçàíàä; - [àíãîìè ïàõø êàðäàíè èí òóãìà÷à ðàâçàía ïóððà êóøîäà ìåøàâàä âà òàìîìè ýêðàíðî

ïàíî[ ìåêóíàä; - [àíãîìè ïàõø êàðäàíè èí òóãìà÷à íèøîíà áà íèøîíàè õóðäàêàê òàáäèë äîäà ìåøàâàä

âà àç ýêðàí áà ïàíåëè ìàñúàëà[î êe÷îíèäà ìåøàâàä. Áà êîð äàðîâàðäàíè êîìïüþòåð {àíãîìè áà êîð äàðîâàðäàíè êîìïþòåð (ïàõø íàìóäàíè òóêìàè Power äàð áëîêè

ñèñòåìàâb) îäàòàí ñèñòåìàè îïåðàòñèîíèè Windows áî òàâðè àâòîìàòb áà êîð îìîäà ìåãàðäàä âà äàð ýêðàí àêñè ìèçè êîðb ïàéäî ìåøàâàä, êè äàð îí íèøîí[îè ãóíîãóí (Ìîé êîìïüþòåð, Êîðçèíà, Ïîðòôåëü âà uàéðà) âà ïàíåëè ìàñúàëà[î (Ïàíåëü çàäà÷) xîéãèð øóäààíä (Ðàñìè 2).

Ìîé êîìïüþòåð (Êîìïþòåðè ìàí) – çàìèìàåñò, êè ìàâîäè äàð êîìïþòåð ìàâxóäàðî íèøîí ìåäè[àä âà áà âîñèòàè îí êîìïþòåð èäîðà êàðäà ìåøàâàä.

Êîðçèíà (ñàáàä) – çàìèìàåñò, êè äàð îí íèøîí[î, [óxxàò[î âà ñà[èôà[îè íîáóäêàðäàøóäà íèãî[ äîøòà ìåøàâàíä.

Ïîðòôåë – çàìèìàåñò, êè áàðîè êîð áî [óxxàò[î äàð êîìïþòåð[îè ãóíîãóí ïåøáèíb øóäààñò.

Áà uàéð àç èí, èñòèôîäàáàðàíäà ìåòàâîíàä äàð ìèçè êîðb íèøîíàè [óxxàò[î, ïàïêà[î âà çàìèìà[îðî xîéãèð êóíàä.

Мизи кории системаи Windows.

Ïàíåëü çàäà÷ (Ïàíåëè ìàñúàëà[î)– ñàòðè ïî¸íèè ýêðàí ìåáîøàä, êè äàð îí òóãìàè Ïóñê âà íèøîí[îè çàìèìà[îè àìàëêóíàíäà xîéãèð øóäààíä.

Page 10: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

10

Áà âîñèòàè ïàõø êàðäàíè òóãìàè Ïóñê ìåíþè àñîñèè Windows äàð ýêðàí ïàéäî ìåøàâàä, êè äàð îí áàõø[îè Ïðîãðàììû, Íàñòðîéêà, Ñïðàâêà, Çàâåðøå íèå ðàáîòû âà uàéðà[î xîéãèð øóäààíä (Ðàñìè 3).

Ïðîãðàììû – äàð èí áàõø ð¢éõàòè çàìèìà[îè äàð êîìïþòåð âàñëøóäà xîéãèð àñò. Íàñòðîéêà –äàð èí áàõø çàìèìà[îå

xîéãèðàíä, êè áî ê¢ìàêè îí[î áàðíîìà [îè íàâðî äàð êîìïþòåð âàñë êàðäà âà íîáóä êàðäàí èìêîí äîðàä, èí÷óíèí áà âîñèòàè îí Windows âà äèãàð òàx[è çîòè êîìïþòåððî áà íèçîì (íàñòàèâàòü) ìåäàðîðàíä. Ìåíþè àñîñb.

Ñïðàâêà – èí çàìèìàå ìåáîøàä, êè бо ¸ðèè îí îèäè ïàõëóõîè ãóíîãóíè ñèñòåìàè Windows ìàúëóìîò[îè çàðóðèðî áà äàñò ìåîðåì.

Áàõøè Çàâåðøåíèå ðàáîòû áàðîè àíxîìè êîðè ñèñòåìà âà õîìóø êàðäàíè êîìïþòåð ¸ áàðîè áîçãèðîíäàíè (ïåðåçàãðóçêà) êîìïþòåð, ïåøáèíb øóäààñò.

Àñîñàí äó òàðçè àíxîìè êîðè ñèñòåìà âà õîìóø êàðäàíè êîìïþòåð xîé äîðàä: • Áî âîñèòàè ÿêxîÿ ïàõø êàðäàíè òóãìà[îè Alt âà F4 àç êëàâÿòóðà; • Áî âîñèòàè òóãìàè Ïóñê áà ìåíþè àñîñèè Windows âîðèä ãàøòà äàð îí áàõøè

Çàâåðøåíèå ðàáîòû-ðî èíòèõîá íàìóäàí. •

Ïðèíñèï[îè àñîñèè êîð äàð Windows Ìàñúàëàè1. Îì¢õòàíè áà êîð äàðîðâàðäàí âà õîì¢ø êàðäàíè êîìïþòåð äàð âàròè êîðè

áàðíîìà[î, ñîõòîðè ðàâçàíà[î âà àìàëè¸ò áî îí[î. Èxðîè ìàñúàëà.

1. Áà êîð äàðîâàðäàí Êîìïþòåð. Windows áà òàâðè àâòîìàòb áà êîð îìîäà ìåãàðäàä. 2. Áà êîð äàðîâàðäàíè ìó[àððèðè ìàòí WordPad Ïóñê ⇒ Ïðîãðàììû ⇒ Ñòàíäàðòíûå ⇒ Òåêñòîâûé ðåäàêòîð WordPad.

Äàð ìèñîëè ðàâçàíàè ìó[àððèð WordPad îì¢õòàíè ñîõòîðè ðàâçàíà âà àìàëè¸ò áî oí[î (áà xîè äèãàð ê¢÷îíäàí, òàuúèð äîäàíè àíäîçà, ï¢øîíäàí, êóøîäàí, áàñòàí) áà âîñèòàè ñàòðè ñàðëàâ[à, òóãìà[îè òàuéèðäè[àíäàè àíäîçàè ðàâçàíà âà ÷à[îð÷¢áàè îí. 3. Äàúâàò êàðäàíè çàìèìàè Microsoft EXCEL áî ê¢ìàêè íèøîíè ìàðáóòè îí äàð ìèçè êîðb. Ïóøîíäàíè çàìèìàè Microsoft EXCEL âà ñèïàñ êóøîäàíè îí. 4. ßê÷àíä ìàðîòèáà áàñòàí âà àç íàâ áà êîð äàðîâàðäàíè áàðíîìà[î äàð áàéíè áàðíîìà[îè êóøîäà áî ê¢ìàêè ïàíåëè ìàñúàëà âà áî ê¢ìàêè èxðîè àìàëè¸òè òóãìà[îè Alt+Tab. 5. Áà òàâðè ãóíîãóí xî áà xî êàðäàíè ðàâçàíà[îè çàìèìà[îè êóøîäà (àç ÷àï áà ðîñò, àç áîëî áà ïî¸í, êàñêàä) áî ê¢ìàêè ìåíþè çåðìàòíèè (Êîíòåêñòíèé ìåíþ) ïàíåëè ìàñúàëà[îå, êè áî âîñèòàè ïàõø êàðäàíè òóãìàè ðîñòè ìóø äàð Orèñìè îçîäè îí ãóçîøòà ìåøàâàä.

Äàð èí êîðè ëàáîðàòîðb îìeõòà ìåøàâàä:• áà êîð äàðîâàðäàí âà õîì¢ø êàðäàíè áàðíîìà[î; • ñîõòîðè ðàâçàíàè Windows; • àìàëè¸ò áî ðàâçàíà[î.

Page 11: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

11

6. Äàúâàò êàðäàíè çàìèìàè Microsoft Word áî ê¢ìàêè Ïóñê ⇒ Ïðîãðàììû ⇒ Microsoft Word. 7. Áàñòàíè [àìàè çàìèìà[î. 8. Áàðîè àíxîì äîäàíè êîð äàð êîìïþòåð ÷óíèí àìàëðî ïàé äàð ïàé èxðî êàðäàí ëîçèì àñò, Ïóñê ⇒ Çàâåðøåíèå ðàáîòû ⇒ Âûêëþ÷èòü êîìïüþòåð.

Îì¢õòàíè óñóë[îè îääèòàðèíè òà[ðèðè ìàòí

Ìàñúàëàè 1. Îì¢õòàíè äîõèë êàðäàíè ðàìçõîè ãóíîãóí áà âîñèòàè êëàâÿòóðà âà òà[ðèðè àõáîð áà âîñèòàè ìó[àððèðè ìàòí WordPad.

Èxðîè êîð. 1. Àç êëàâÿòóðà áàðîâàðäàíè àëîìàò[îè ãóíîãóí. Àç õóä êàðäàíè ðî[[îè àñîñèè òà[ðèðè àõáîð äàð ìó[àððèðè ìàòí WordPad (òàáäèëè [àðô[î, áàðîáàð êàðäàíè ñàòð[î, íóñõàáàðäîðb âà áà xîéè äèãàð ãóçàðîíäàíè ìàòí, ìóràððàð êàðäàíè ïàðàìåòð[îè àáçàòñ). 2. Ôîðìàòèêóíîíèè ìàòí. Ñàðëàâ[àè àñîñb:

• ñàð[àäè ÷àï âà ñàðõàòè – 0; • ñàð[àäè ðîñò – 14 ñì; • ðîñò êàðäàíè ìàòí äàð ìîáàéí; • [àðôè - Academy Tojik, 14, Æ, ×.

Çåðñàðëàâ[à (ïóíêò): • ñàð[àäè ÷àï ñàðõàòè – 0; • ñàð[àäè ðîñò – 14 ñì; • äàð òàðàôè ÷àï ðîñò êàðäàí; • [àðôè - Academy Tojik, 12, Æ, Ê.

Ìàòíè ïóíêò: • ñàð[àäè ÷àï – 0; • ñàðõàò – 1; • ñàð[àäè ðîñò – 10 ñì; • äàð òàðàôè ÷àï ðîñò êàðäàí; • [àðôè Academy Tojik, 12, Æ, ×., óñëóáè îääb;

Áà [àð ÿê ñàðõàòè ïóíêò ðàràì ìåãóçîðåì. Áàðîè xîéãèðêàðäàíè [àðô, àíäîçà, óñëóá, ðîñòêóíb âà uàéðà ôàðìîíè Ôîðìàò ¸ ïàíåëè

ôîðìàòèêóíîíb, ð¢èõàòè [àðô[î, òóêìà[î âà xàäâàëè êóøîäàðî èñòèôîäà ìåêóíåì. Ìàòíè òà[ðèðøóäà áîÿä íàìóäè çåðèí äîøòà áîøàä: 3. Áî ê¢ìàêè òóãìà[îè Äàòà/Âðåìÿ äàð сатри èäîðàêóíb (Ïàíåë óïðàâëåíèÿ) äàð îõèðè ìàòí ð¢ç âàròè èxðî êàðäàíè êîð, èí÷óíèí íîìó íàñàáè õóäðî ìåíàâèñåì. 4. Äàð äèñê ïàïêàå ìåñîçåì, êè äàð îí íîìè ìóàëëèìðî íèøîí ìåäè[åì. 5. Ïåø àç ÷îï êàðäàí ìàòíè òàé¸ðêàðäààìîíðî ïåøàêb àç íàçàð ìåãóçàðîíåì. 6. Ìàòíè òàé¸ðêàðäààìîíðî äàð [óxxàòè ïàïêàè õóäàìîí áà õîòèðà ìåãèðåì. Áàðîè èxðîè èí êîð ôàðìîíè Ôàéë/ Cîõðàíèòü êàê-ðî èxðî ìåêóíåì.

1. ÄДМТ2. Ôàêóëòàè мехмат 3. Шуъбаи информатика

Äàð èí êîðè ëàáîðàòîðb îìeõòà ìåøàâàä:• äîõèë êàðäàíè ðàìç (ñèìâîë) áà âîñèòàè êëàâÿòóðà; • òà[ðèðè ìàòí áî âîñèòàè ìó[àððèð WordPad;. • íóñõàáàðäîðb âà xîéèâàçêóíèè ìàòí[î.

Page 12: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

12

Ðàâçàíàè ìàòíè òà[ðèðè WordPad-ðî ìåï¢øîíåì. 7. Êîìïþòåððî áàðîè õîì¢ø êàðäàí îìîäà íàìóäà, êîððî àíxîì ìåäè[åì. Áàðîè èxðîè èí êîð àìàëè¸òè çåðèíðî èxðî ìåêóíåì: Ïóñê ⇒ Çàâåðøåíèå ðàáîòû âà äàð ðàâçàíàè ìóõîáèðîò (äèàëîãîâîì îêíå) Çàâåðøåíèå ðàáîòû ñ Windows èáîðàè Âûêëþ÷èòü êîìïüþòåð-ðî ïàõø ìåêóíåì. Êîð áî [óxxàò[î âà ïàïêà[î (îáúåêò[î). Ìàñúàëàè 1. Îì¢õòàíè àìàëè¸ò áî [óxxàò[î âà ïàêà[î Èxðîè êîð. 1. Áàðîè êóøîäàíè áàðíîìàè Ìîé êîìïüþòåð íèøîíäèõàíäàè ìóøðî áà áîëîè îí îí ãóçîøòà äó ìàðîòèáà ïàõø ìåêóíåì. Àç õóä êàðäàíè ìåíþ âà ôàðìîí[îè áàðíîìàè Ìîé êîìïþòåð. Àç õóä êàðäàíè àìàëè¸ò áî [óxxàò[î âà ïàïêà[î (íóñõàáàðäîðb âà xîéèâàçêóíb áî ê¢ìàêè àìàëè¸òè ê¢÷îíäàí) äàð áàðíîìàè Ìîé êîìïþòåð. Òàôñèð[îè ãóíîãóíè ïåøíè[îä êàðäàíè àõáîð äàð áîðàè ìàúëóìîòè äîõèëè ïàïêà[î (íèøîíà[îè õóðä, íèøîíà[îè êàëîí, ð¢èõàò âà xàäâàë[î). 2. Áàðíîìàè Ïðîâîäíèê-ðî áà âîñèòàè ïàõøè òóãìàè ðîñòè ìóø äàð ìåíþè Ïóñê áà êîð ìåäàðîðåì. ßúíå, Ïóñê ⇒ Ïðîâîäíèê. Àç õóä êàðäàíè ìåíþ âà ôàðìîí[îè Ïðîâîäíèê. Àç õóä êàðäàíè êîð áî [óxxàò[î, ïàïêà[î âà äèñê[î äàð áàðíîìàè Ïðîâîäíèê. Àç õóä êàðäàíè àìàëè¸ò áî [óxxàò[î âà ïàïêà[î (xóäî êàðäàí, íóñõàáàðäîðb, xîéèâàçêóíb, íåñò êàðäàí) äàð áàðíîìàè Ïðîâîäíèê. 3. Àç õóä êàðäàíè êîð áî ìåíþè çåðìàòí (Êîíòåêñòíûé ìåíþ), êè áà âîñèòàè ïàõø êàðäàíè îáúåêò ([óxxàò ¸ ïàïêà) áî òóãìàè òàðàôè ðîñòè ìóø. 4. Áà êîð äàðîâàðäàíè áàðíîìàè Êîðçèíà. Îì¢õòàíè ìåíþ âà ôàðìîí[îè áàðíîìàè Êîðçèíà. Àç õóä êàðäàíè áàðràðîðñîçèè ôàéë[î âà ïàïêà[îè íåñòêàðäàøóäà.

Êîð áî [óxxàò[î âà ïàïêà[î

Áàðîè íóñõàáàðäîðb, xîéèâàçêóíb âà íеñò êàðäàíè [óxxàò[î âà ïàïêà[îè ÷óäîêàðäàøóäà ñå óñóë âó÷óä äîðàä:

• áà âîñèòàè ñàòðè ìåíþ; • áà âîñèòàè êëàâÿòóðà; • áà âîñèòàè òóãìàè ðîñòè ìóø.

Íóñõàáàðäîðèè [óxxàò[î 1. Áàðíîìàè Ïðîâîäíèê -ðî ìåêóøîåì. 2. Äàð ìàéäîíè Ïðîâîäíèê äèñê ¸ ïàïêàè [óxxàò[îåðî, êè íóñõàáàðäîðb êàðäàí ëîçèì

àñò, xóäî ìåêóíåì. 3. ßê ¸ ÿê÷àíä [óxxàòðî xóäî ìåêóíåì. 4. Òóãìàè ðîñòè ìóø áîëîè [óxxàòå ïàõø ìåêóíåì, êè íóñõàáàðäîðb êàðäàí ëîçèì àñò,

ñèïàñ äàð çåðìàòíè ìåíþ ôàðìîíè Êîïèðîâàòü-ðî èíòèõîá ìåêóíåì.

Äàð èí êîðè ëàáîðàòîðb îìeõòà ìåøàâàä:• ñîõòàíè [óxxàò[î âà ïàïêà[î; • íóñõàáàðäîðb âà xîéèâàçêóíèè [óxxàò[î âà ïàïêà[î; • íåñò êàðäàíè [óxxàò[î âà ïàêà[î; • áàðíîìà[îè Ìîé êîìïüþòåð, Ïðîâîäíèê, Êîðçèíà.

Page 13: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

13

5. Äàð ìàéäîíè Ïðîâîäíèê äèñê ¸ ïàïêàåðî, êè áà îí [óxxàòè íóñõàáàðäîðb øóäàðî ãóçîøòàí ëîçèì àñò, èíòèõîá ìåêóíåì.

6. Àç ð¢éõàò ïàïêàåðî èíòèõîá ìåêóíåì, êè áà îí [óxxàòè íóñõàáàðäîðèøóäàðî ãóçîøòàí ëîçèì àñò.

7. Äèëïóð ìåøàâåì, êè ÿãîí [óxxàòè äèãàð xóäî êàðäà íàøóäààñò, ñèïàñ äàð çåðìàòíè ìåíþ ôàðìîíè Âñòàâèòü-ðî èíòèõîá ìåêóíåì.

8. Àãàð äàð ð¢éõàò ÿãîí [óxxàò xóäî íàøóäà áîøàä ôàðìîíè Âñòàâèòü äàñòíîðàñ ìåãàðäàä. Xîéèâàçêóíèè [óxxàò[î âà ïàïêà[î

1. Áàðíîìàè Ïðîâîäíèê -ðî ìåêóøîåì. 2. Äàð ìàéäîíè Ïðîâîäíèê äèñê ¸ ïàïêàè [óxxàò[îåðî, êè xîÿøîíðî èâàç êàðäàí

ëîçèì àñò, xóäî ìåêóíåì. 3. ßê ¸ ÿê÷àíä [óxxàòðî xóäî ìåêóíåì. 4. Òóãìàè ðîñòè ìóø áîëîè [óxxàòå ïàõø ìåêóíåì, êè ÷îÿøðî èâàç êàðäàí ëîçèì àñò,

ñèïàñ äàð çåðìàòíè ìåíþ ôàðìîíè Âûðåçàòü-ðî èíòèõîá ìåêóíåì. 5. Äàð ìàéäîíè Ïðîâîäíèê äèñê ¸ ïàïêàåðî, êè áà îí [óxxàòðî ãóçîøòàí çàðóð àñò,

xóäî ìåêóíåì. 6. Àç ð¢éõàò ïàïêàåðî, êè äàð îí [óxxàòðî ãóçîøòàí çàðóð àñò, xóäî ìåêóíåì. 7. Äèëïóð ìåøàâåì, êè ÿãîí [óxxàòè äèãàð xóäî êàðäà íàøóäààñò, ñèïàñ äàð çåðìàòíè

ìåíþ ôàðìîíè Âñòàâèòü-ðî èíòèõîá ìåêóíåì. 8. Àãàð äàð ð¢éõàò ÿãîí [óxxàò xóäî íàøóäà áîøàä, ôàðìîíè Âñòàâèòü äàñòíîðàñ

ìåãàðäàä.

Íåñò êàðäàíè [óxxàò[î âà ïàïêà[î 1. Áàðíîìàè Ïðîâîäíèê -ðî ìåêóøîåì. 2. Äàð ìàéäîíè Ïðîâîäíèê äèñê ¸ ïàïêàè [óxxàò[îåðî, êè íåñò êàðäàí ëîçèì àñò, ÷óäî

ìåêóíåì. 3. ßê ¸ ÿê÷àíä [óxxàòðî xóäî ìåêóíåì. 4. Òóãìàè ðîñòè ìóøpo áîëîè [óxxàò ¸ ïàïêàå ïàõø ìåêóíåì, êè íåñò êàðäàí ëîçèì

àñò, ñèïàñ äàð çåðìàòíè ìåíþ ôàðìîíè Óäàëèòü-ðî èíòèõîá ìåêóíåì. 5. Äàð ïàêàå, êè ìóàëëèì íèøîí ìåäè[àä, ñîõòîðè çåðèíè ïàêà[îðî ñîçåä:

6. {óxxàòè íàâ ñîçåä, äàð îí ìàòíè «Äîíèøxeè áàõøè 3-þìè øeúáàè Àíäîç âà àíäîçáàíäb ãóðe[è «À» Áîáîøîåâ Ñ. äàð îçìóíè Îëèìïèàäà, áàéíè äîíèø÷e¸íè äîíèøêàäà àç ôàííè Èíôîðìàòèêà ñàçîâîðè xîè àââàë ãàøò»-ðî íàâèñåä âà [óxxàòðî òà[òè óíâîíè Îëèìïèàäà äàð ïàïêàè Ôàêóëòà ⇒ Øeúáà ⇒ Àíäîç âà àíäîçáàíäb äàð õîòèðà íèãî[ äîðåä. 7. {óxxàòè íàâ ñîçåä, äàð îí ìàòíè «Äîíèøxeè áàõøè 2-þìè øeúáàè Ìåíåxìåíò ãóðe[è «Á» Âî[èäîâ Ì. àç ñàáàáè ñàðè âàrò íàñóïîðèäàíè ñàíxèøó èìòè[îí[î àç ôàêóëòà õîðèx êàðäà øóä»-ðî íàâèñåä âà [óxxàòðî òà[òè óíâîíè Õîðèx äàð ïàïêàè Ôàêóëòà ⇒ Øeúáà ⇒ Ìåíåxìåíò äàð õîòèðà íèãî[ äîðåä. 8. {óxxàòè íàâ ñîçåä, äàð îí ìàòíè «Äîíèøxe¸íèè øeúáàè Óìóðè áîíê íèñáàò áà äèãàð

Ôàêóëòà Øeúáà

Óìóðè áîíê Àíäîç âà àíäîçáàíäbÌåíåxìåíò

Page 14: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

14

øeúáà[î áåøòàð äàð êîð[îè xàìúèÿòèè ôàêóëòà èøòèðîê ìåêóíàíä»-ðî íàâèñåä âà [óxxàòðî òà[òè óíâîíè Êîð[îè ÷àìúèÿòb äàð ïàïêàè Ôàêóëòà ⇒ Øeúáà ⇒ Óìóðè áîíê äàð õîòèðà íèãî[ äîðåä. 9. Ñîõòîðè ïàïêà[î íàìóäè çåðèíðî ìåãèðàíä: 10. Ðàâçàíàè áàðíîìà[îè Ìîé êîìïüþòåð, Ïðîâîäíèê âà Êîðçèíà-ðî ï¢øåä.

Ìó[àððèðè ìàòí: Word

Óñóë[îè àñîñèè êîð äàð ìó[àðèð Word. Ìàñúàëàè 1. Àç õóä êàðäàíè óñóë[îè àñîñèè ôîðìàòèêóíîíèè ìàòíè ìàúëóìîòäîð äàð ìó[àððèðè ìàòí Word, áàðîè èxðîè èí êîð çåðôàðìîí[îè Øðèôò, Èíòåðâàë âà Àíèìàöèÿ ôàðìîí[îè Ôîðìàò/Øðèôò âà ïàíåëè Ôîðìàòèðîâàíèå-ðî îì¢õòàí çàðóð ìåáîøàä. Òàðòèáè èxðîè êîð. 1. Áàðîè áà êîð îìîäà ñîõòàíè áàðíîìàè Microsoft Word, àç ìåíþè Ïóñê ⇒ Ïðîãðàììû ⇒ Microsoft ⇒ Word èñòèôîäà ìåáàðåì. Äàð ýêðàí ðàâçàíàè áàðíîìàè Word ïàäèä ìåîÿä (Ðàñìè 5). Ñîõòîð âà ýëåìåíò[îè îíðî îì¢õòàí ëîçèì àñò. Áàðîè èxðîè èí êîð òóãìà[îè Shift-F1 –po ïàõø êàðäà, áî ê¢ìàêè êóðñîð àëîìàò[îè çàðóðèðî xóäî ìåêóíåì.

Ôàêóëòà Øeúáà

Àíäîç âà àíäîçáàíäbÌåíå÷ìåíò Óìóðè áîíê

{óxxàò: Îëèìïèàäà{óxxàò: Õîðèx {óxxàò: Êîð[îè xàìúèÿòb

Äàð èí êîðè ëàáîðàòîðb îìeõòà ìåøàâàä:• ôîðìàòèêóíîíèè ìàòí äàð ìó[àððèðè ìàòí Word; • áàðîè ìóàéÿí êàðäàíè [àðô (íîìè [àðô, óñëóáè

íàâèøòàí, àíäîçà âà uàéðà) ôàðìîíè Ôîðìàò/Øðèôò, çåðôàðìîí[îè Øðèôò, Èíòåðâàë âà Àíèìàöèÿ, ¸ òóãìà[îè ñàòðè Ôîðìàòèðîâàíèå èñòèôîäà ìåøàâàä;

• ñàð[àäè ñàðõàò áî ê¢ìàêè ôàðìîíè Ôîðìàò/Àáçàö ¸ Ëèíåéêè èxðî êàðäà ìåøàâàä;

• áàðîè äàð ð¢è êîuàç áå[òàð xîéãèð êàðäàíè ìàòí áå[òàð àñò xàäâàëðî èñòèôîäà êóíåì. Áàðîè êîð áî xàäâàë ôàðìîí[îè ìåíþè àñîñèè Òàáëèöà-ðî èñòèôîäà ìåêóíåì.

Page 15: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

15

Равзанаи барномаи Word.

2. Ðàâçàíàè áàðíîìàðî ï¢øèäà àç íàâ ìåêóøîåì. 3. {óxxàòè íàâ ñîçåä âà ñèïàñ ðàâçàíàè îíðî ï¢øîíäà àç íàâ êóøîåä. 4. Îì¢õòàíè áà êîð àíäîõòàí âà àç áàéí áàðäîøòàíè ïàíåëè àñáîá[î âà õàòêàøàê áî ê¢ìàêè ôàðìîíè Âèä âà áî ê¢ìàêè ìåíþè çåðìàòí. 5. Ëèíåéêó âà ñàòðè Ñòàíäàðòíàÿ è Ôîðìàòèðîâàíèå-ðî áà êîð äàðîðåä. 6. Ìàâîäè äàð ñàòðè [îëàò (còðîêà ñîñòîÿíèÿ) ìàâxóäáóäàðî îì¢çåä. Ñàòðè [îëàòðî õîì¢ø êóíåä âà áà êîð àíäîçåä. 7. {óxxàòè íàâ ñîçåä. Äàð ñàðëàâ[àè áàðíîìà óíâîíè [óxxàòè íàâ ïàéäî ìåøàâàä. Áîç ÿê [óxxàòè íàâ êóøîåä. Äàð áàéíè ðàâçàíà[îè [óxxàò[î òàuèð äîäàí, êîð êàðäàí áà òàðòèá äàðîâàðäàíè îí[îðî áî ê¢ìàêè ìåíþè Îêíî ¸ä ãèðåä. 8. Ðàâçàíà[îè [àìàè [óxxàò[îðî ï¢øîíäà, ÿêòîàøðî ãóçîðåä. 9. Ìàòíè äàð ðàñìè 5 îâàðäàøóäàðî êóøîåä, äàð àéíè çàìîí àíäîçàè àëîìàò[î, ìóòòàìàðêàçîíèäàíè ìàòí âà ðàràìãóçîðèè ñàðõàò[îðî ôàðîì¢ø íàêóíåä. 10. Áàðîè xîéãèð êóíîíäàíè àëîìàòè ìàõñóñè “¶” ôàðìîíè Âñòàâêà/Ñèìâîë-ðî èñòèôîäà êóíåä. 11. Áàðîè ðàràìãóçîðèè ñàòð[î îí[îðî xóäî êàðäà âà äàð ïàíåëè Ôîðìàòèðîâàíèå òóãìàè ðàràìãóçîðèðî ïàõø íàìóäàí ëîçèì àñò. 12. Ìàòíè ÷îïêàðäààòîíðî áî àëãîðèòìè 6 ìóòîáèrè íèøîíäîä[îè xàäâàëè 1 âà äàð õóäè ìàòí (ðàñìè 6) áà òàíçèì êóíîíåä. 13. Áî ê¢ìàêè ìåíþè Ôàéë/Ïàðàìåòðû ñòðàíèöû ¸ õàòêàøàê ïàðàìåòð[îè çåðèíè ñà[èôàðî ñîçåä: ÷àï – 3,5; ðîñò – 2,5; áîëî – 2; ïî¸í – 2. 14. Àíäîçà[îè ñàðõàòè ìàòíè äàð xàäâàëè 2 îâàðäàøóäàðî ñîçåä. 15. Áàðîè xîéãèð êóíîíäàíè ñóðàò ìàâråè xîðèè òà[ðèððî áà àâàëè ìàòí ãóçîøòà ñàðõàòè íàâ ñîçåä. Áî ê¢ìàêè ôàðìîíè Âñòàâêà/Ðèñóíîê ñóðàòðî ãóçîðåä. Àíäîçà[îè äèëõî[àòîíðî ãóçîðåä. Аз фàðìîíè ìåíþè çåðìàòí, áàõøè Ôîðìàò îáúåêòà –ðî èxðî êóíåä. Дàð çåðôàðìîíè Ïîëîæåíèå íàçäè âêëàäêàè Ïîâåðõ òåêñòà áàéðàr÷à ãóçîðåä. 16. Áàðîè äàð àâàëè çåðñàðëàâ[à ãóçîøòàíè ñóðàò[î ôàðìîíè Âñòàâêà/Ñèìâîë-ðî èxðî êóíåä, àç ãóð¢[è Wingdings àëîìàòè çàðóðèðî xóäî êàðäà ãóçîðåä âà àíäîçàè çàðóðèè îíðî ìóràððàð êóíåä. 17. {óxxàòðî äàð ïàïêàè õóäàòîí òà[òè óíâîíè “Êèòîá” äàð õîòèðà íèãî[ äîðåä. {óxxàòðî ï¢øîíäà ñèïàñ àç íàâ êóøîåä. 18. Áàðîè àç Word áàðîìàäàí äàð êóíxè áîëîèè ðîñòè ðàâçàíà áà òóãìàè ïàõø êóíåä ¸ äàð ñàòðè ìåíþ ïóíêòè Ôàéë-Âûõîä-ðî èñòèôîäà êóíåä.

Ìåíþ Ïàíåëè àñáîá[î Ñàðëàâ[à

Ìàéäîíè êîðb

Page 16: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

16

Òàíçèìè ôîðìàòè àëîìàò[îè xóäîêàðäàøóäà áî ôàðìîíè Ôîðìàò/Øðèôò èxðî ìåãàðäàä âà àìàëè¸òè çåðèíðî äàð áàð ìåãèðàä: 1. [àðô (Arial, Times, Courier); 2. íàìóäè [àðô (Îáû÷íûé, Êóðñèâ, Ïîëóæèðíûé, Ïîëóæèðíûé êóðñèâ); 3. àíäîçà; 4. çåðàø õàòêàøèäàøóäà; 5. ðàíã; 6. òîáèø[î (àç áîëîÿø õàòçàäàøóäà, äó áîð õàòçàäàøóäà, èíäåêñè áîëî, èíäåêñè ïî¸í, ñîÿäîð, êîíòóð, áîëî áàðäîøòàøóäà, ïî¸í ôóðîâàðäàøóäà, õóðäè äàñòíàâèñ, [àðôè êàëîí, ïèíõîíb).

7. ôîñèëà (îääb, íàçäèê, äóð). 8. áîëîè [àì ãóçîøòàí (íåñò, áà áîëî, áà ïî¸í). Àíäîçàè ñàðòõàò (ìåíþè Ôîðìàò-Àáçàö) íèøîíà[îè çåðèí äîðàä 1. Óñóëè áàðîáàð êàðäàí (áà ÷àï, áà ðîñò, äàð ìàðêàç, áîëîè ñàõèôà); 2. áà äîõèëè ñàòð äàð ñàðõàòè àââàë ( áà äîõèë, áà áåðóí); 3. Âàñåúb âà ìàâråè ñàðõàò äàð ñà[èôà, àç ÷àï ¸ àç ðîñò áà áåðóíè ñàòð áàðîâàðäàíè ñàðõàò

íèñáàò áà [óäóä[îè ñà[èôà; 4. Ôîñèëà[î – ôîñèëàè áàéíè ñàòð[î âà ôîñèëàè áàéíè ñàðõàò[îè [àìñîÿ (ïåø àç ñàðõàò, áàúäè

ñàðõàò). Ìàðêåðè îõèðè ñàðõàò “¶” òàìîìè àõáîð äàð áîðàè ôîðìàòèêóíîíèè ñàðõàòðî äàð õîòèðà íèãî[ ìåäîðàä.

Рàñìè 5 Íàìóíà áàðîè âîðèä êàðäàí.

Òàëàáîò áà àíäîçàè [àðô[î Xàäâàëè 1 Ñàòð {àðô

Ñàðëàâ[à Times New Roman, 14, ïîëóæèðíûé Çåðñàðëàâ[à Times New Roman, 12, ïîëóæèðíûé êóðñèâ Ìàòíè àñîñb Times New Roman, 11

Òàëàáîò áà àíäîçàè ñàðõàò[î Xàäâàëè 2

Àáçàö Ñàòð

Áàðîáàðêóíb Áà áåðóí áàðîâàðäàí, ñì

Ôîñèëà[î, ñì

Ñàðëàâ[à Äàð ìàðêàç Àç ÷àï – 0 Àç ðîñò – 0 Ñàòðè àââàë – 0

Ïåø – 6 Ïàñ – 6 Áàéíè ñàòð[î– 1

Çåðñàðëàâ[à Äàð òàðàôè ÷àï Àç ÷àï – 0 Àç ðîñò – 0 Ñàòðè àââàë – 1

Ïåø – 3 Ïàñ – 3 Áàéíè ñàòð[î – 1

Ìàòíè àñîñb òåêñò Äàð òàìîìè ñàòð

Àç ÷àï – 0 Àç ðîñò – 0 Ñàòðè àââàë – 1

Ïåø – 0 Ïàñ – 0 Áàéíè ñàòð[î -1

Page 17: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

17

Íàìóíà áàðîè ôîðìàòèêóíîíèè ìàòí Ìàørè 1. Ìàòíè äàð ðàñì îâàðäàøóäàðî ÷îï êóíåä.

Àñîñ[îè ôîðìàòèêóíîíb äàð Word

{àðô

Òàíçèìè àíäîçà áàðîáàðêóíèè àëîìàò[î áà âîñèòàè çåðôàðìîíè Ôîðìàò-Øðèôò èxðî êàðäà ìåøàâàä âà äîðîè õóñóñèÿòè çåðèí àñò:

1. [àðô (Arial, Times, Courier);

2. íàìóä (Îáû÷íûé, Êóðñèâ, Ïîëóæèðíûé, Ïîëóæèðíûé êóðñèâ); 3. àíäîçà; 4. àç çåðàø õàòêàøèäàøóäà; 5. ðàíã; 6. òîáèø[î (àç áîëîÿø õàòêàøèäàøóäà, äó õàòêàøèäàøóäà, 7. èíäåêñè áîëîb , èíäåêñè ïî¸í¿, ññîîÿÿääîîðð, , áááàààëëëàààíííäää, ïïïàààñññòòò õõõîîîáááîîîíííäääàààøøøóóóäääààà, {ÀÐÔ{ÎÈ ÊÀËÎÍÈ

ÀÍÄÎÇÀÈ ÕÓÐÄ, {ÀÐÔ{ÎÈ ÊÀËÎÍÈ ÀÍÄÎÇÀÈ ÊÀËÎÍ). 8. ôîñèëà (îää¿, ïàñò õîáîíäàøóäà, äóðõîáîíäàøóäà).

9. xîéäèãàðêóíb (íåñò, áà áîëî, áà ïî¸í).

Ñàðõàò Àíäîçàè ñàðõàò (ìåíþè Ôîðìàò-Àáçàö) ÷óíèí íèøîíà[î äîðàä.

1. Óñóëè áàðîáàð êàðäàí: áà ÷àï,

áà ðîñò, äàð ìàðêàç,

äàð [îëàòè âàñåú; 2. Áà äîõèëè ñàòð äàð ñàòðè àâàëè ñàðõàò (áà äîõèëè ñàòð, áà áåðóíè ñàòð, íåñò); 3. Âóñúàò âà ìàâråè ñàðõàò äàð ñà[èôà, àç ÷àï ¸ ðîñò áà áåðóíè ñàòð áàðîâàðäàíè ñàðõàò íèñáàò áà

[óäóäè ñà[èôà; 4. Ôîñèëà[î – áàéíè ñàòð[î âà áàéíè ñàðõàò[îè [àìñîÿ (ïåø âà áàúä àç ñàðõàò). Ìàðêåðè îõèðè ñàðõàò “¶” òàìîìè àõáîðè ñàðõàòè ôîðìàòèêóíîíèäàøóäàðî äàð õîòèð íèãî[ ìåäîðàä.

Xàìúèÿòè ñà[[îìèè ìàñúóëèÿòàø ìà[äóäè «Õîðî»Äàð áîðàè ìàxëèñè ñîëîíàè Ñà[ìèÿäîðîíè xàìúèÿòè ìàñúóëèÿòàø ìà[äóäè Õîðî

Xàíîáîíè ì¢[òàðàì! Ðà¸ñàòè xàìúèÿòè ìàñúóëèÿòàø ìà[äóäè Õîðî áî àðçè ý[òèðîì øóìîðî îãî[ ìåñîçàä, êè ìàxëèñè

ñîëîíàè ñà[ìèÿäîðîíè xàìúèÿòè ìàñúóëèÿòàø ìà[äóäè Õîðî ð¢çè 15 ìàðòè ñîëè 2005 äàð Ràñðè ôàð[àíã âà èñòèðî[àòè ñà[ìäîðîíè Õîðî, ñóðîuàè ê¢÷àè Àéíè, 25 áàðïî ìåãàðäàä.

Áî õóä øèíîñíîìà, [óxxàò[îè [órórè ñà[ìèÿäîðèè øóìîðî èñáîòêóíàíäà âà áàðîè ôîèäà[îÿòîí áîðõàëòà ãèðåä. Áî ìàrñàäè ñàðè âàrò áà ìàxëèñ [îçèð øóäàí ìàñëè[àò ìåäè[åì, êè áàðâàròòàð îåä.

Áàúäè ìàxëèñ êîíñåðòè óñòîäîíè ñàíúàò âà çè¸ôàò áàðïî ìåøàâàä. Íîìã¢è íàìîÿíäàãè[îå, êè äàð îí[î ôîèäàè øóìîðî ìåïàðäîçàíä:

Ñàé¸[ Ðàõø Ìàðäîí

Íîìã¢è ñà[ìèÿ[î àíäîçà([àçîð ñîì.) Ôîèäà([àçîð ñîì.)

Õîðî- 1 1 50 Õîðî- 2 10 560 Õîðî- 3 100 6000

Page 18: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

18

Xàäâàë[î, áà íàâú[î xóäî êàðäàíè xàäâàë[î, [èñîáêóíb äàð xàäâàë[î. Ìàñúàëàè 1. Ñîõòàí âà xî áà xî xóäî êàðäàíè xàäâàë[î. Èxðî. 1. Xàäâàëè çåðèíðî ñîçåä: Íîìó íàñàá Âàçèôà Ìàîø

1. Àçèçîâ Â.Â. äèðåêòîð 250000

2. Õàéäàðîâ Â.Â. ðîíàíäà 200000

3. Àëèåâ Â.Â. xîí. äèðåêòîð 240000

4. Õîòàìîâ Â.Â. [àçèíàäîð 120000

5. Ñàèäîâ Â.Â. xîí. äèðåêòîð 230000

6. Äóñòîâ Â.Ô. ìó[îñèá 150000

7. Øàðèïîâ Â.Â. ðîíàíäà 200000

8. Âàçèðîâ Â.Â. ðîíàíäà 230000

9. Øàðîïîâ Â.Ï. ðîíàíäà 200000

10. Ñàèäàëèåâ Ò.Ò. ðîíàíäà 230000

2. Ñàòð[îè xàäâàëðî àç ð¢è òàðòèáè àëèôáîèè íîìó íàñàá xî áà xî ãóçîðåä Áî èí ìàrñàä: äàð xàäâàë ñàòð[îðî, àç ñàòðè äóþì âà ñóòóí[îðî, àç ñóòóíè äóþì ñàð êàðäà xóäî êóíåä; ôàðìîíè ìåíþ Òàáëèöà/Ñîðòèðîâêà-ðî èxðî êóíåä, äàð ðàâçàíàè ìóõîáèðîòèè (Äèàëîãîâîì îêíî) Ñîðòèðîâêà äàð ð¢èõàòè Ñîðòèðîâàòü Ñóòóíè 2 (xîáàxîãóçîðb àç ñóòóíè 2), óñóëè xî áà xîãóçîðb – Òåêñò-ðî ìóràððàð êàðäà, òóãìàè Ïàðàìåòðû-ðî ïàõø êóíåä âà áàéðàr÷àè Òîëüêî ñòîëáöû-ðî (áàðîè îí êè [àð ÿê õîíà÷àè xàäâàë áà ðàràìè ñóòóí ìóòîáèràò êóíàä) ìóràððàð êàðäà òóãìàè ÎÊ-ðî ïàõø êóíåä. Xàäâàëè ñîõòààòîíðî äàð [óxxàòè Ðeéõàò 1. äàð õîòèðà íèãî[ äîðåä. 3. Ñàòð[îè xàäâàëðî ìóòîáèrè êàì øóäàíè ìàîø xî áà xî ãóçîøòà äàð [óxxàòè Ðeéõàò 2. äàð õîòèðà íèãî[ äîðåä. 4. Ñàòð[îè xàäâàëðî ìóòîáèrè âàçèôà[î âà áàðîè âàçèôà[îè ÿãîíà ìóòîáèrè çè¸äøàâèè ìàîø xî áà xî ãóçîðåä. Xàäâàëè ñîõòààòîíðî äàð [óxxàòè Ðeéõàò 3. äàð õîòèðà íèãî[ äîðåä 5. {àìàè ìàòí[îè äàð [óxxàò[î íàâèøòààòîíðî äàð ÿê [óxxàò ãèðä îðåä. Áàðîè èxðîè èí êîð ôàðìîíè Âñòàâêà/Ôàéë–ðî èñòèôîäà êóíåä. Áà xàäâàë[î äàð [óxxàòè ÿêêàðäàøóäà, áî ê¢ìàêè ôàðìîíè Âñòàâêà/Íàçâàíèå, ðàràì ãóçîðåä. 6. {óxxàòè ñîõòààòîíðî äàð [óxxàòè Ðeéõàò 4. äàð õîòèðà íèãî[ äîðåä. Ìàñúàëàè 2. Èñòèôîäàáàðèè ôîðìóëàõî äàð òàáëèòñà. Èxðî. Äàð áàðíîìàè Word áàúçå [èñîáêóíè[î áî ôîðìóëà[îè ñîäàòàðèíè ðè¸çb [àë êàðäà ìåøàâàä. Áàðîè îñîíèè êîð ñóòóí[îè òàáëèòñà [àðô[îè áî ëîòèíèè À,Â,Ñ … âà ñàòð[îè îí áî ðàràì[îè 1,2,3... èøîðà êàðäà ìåøàâàíä. Íîìè êàòàê÷àè àëî[èäà áî íîìè ñóòóí âà ñàòðå âîáàñòàãè äîðàä, êè äàð áóðèøè îí[î èí êàòàê÷à xîéãèð øóäààñò. Ìàñàëàí, ôîðìóëàè =À3+Â2 rèìàòè êàòàê÷à[îè À3 âà Â2-ðî xàìú ìåíàìîÿä âà íàòèxààøðî äàð êàòàê÷àå íèøîí ìåäè[àä, êè èí ôîðìóëà äàð îí xîéãèð êàðäà øóäààñò.

Äàð èí êîðè ëàáîðàòîðb îìeõòà ìåøàâàä:• cîõòàíè xàäâàë âà ôîðìàòèêóíîíèè îí. (Xî áà xî êàðäàí äàð äîõèëè

xàäâàë[î. {èñîáêóíb äàð äîõèëè xàäâàë[î. Îðîèøè xàäâàë[î.)

Page 19: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

19

Áèãóçîð äàð òàáëèòñà ìàúëóìîò[îè çåðèí îâàðäà øóäà áîøàíä: Íîìãeè ìà[ñóëîò

Âî[èäè ÷åíàê

Ìèräîðè ìà[ñóëîò

Íàðõè ÿê âî[èäè ìà[ ñóëîò (ñîìîíb)

Äàðîìàä àç ôóðeøè ìà[ ñóëîò

Орд кг 1000 0,9 Ãeøò êã 500 7,5 Øàêàð êã 600 1,7 Равган кг 1000 2,8 Áàðîè îí êè ïðîãðàììàè Word äàð àñîñè ôîðìóëà, ìèräîðè äàðîìàä àç ôóðóøè

ìà[ñóëîòðî [èñîá íàìîÿä, áîÿä äàð êàòàê÷à[îè ñóòóíè îõèðèíè òàáëèòñà ÷óíèí ôîðìóëà[î xîéãèð êàðäà øàâàíä: Íîìãeè ìà[ñóëîò

Âî[èäè ÷åíàê

Ìèräîðè ìà[ñóëîò

Íàðõè ÿê âî[èäè ìà[ ñóëîò (ñîì)

Äàðîìàä àç ôóðeøè ìa[ñóëîò

Орд кг 1000 0,9 =Ñ2*D2 Ãeøò êã 500 7,5 =C3*D3 Øàêàð êã 600 1,7 =C4*D4 Равган кг 1000 2,8 =C5*D5

Áî èí ìàrñàä êóðñîððî áà ÿ÷åéêàè Å2 ìåãóçîðåì âà àç ìåíþè ïðîãðàììàè Word áàíäè тàáëèñà âà äàð çåðìåíþè ïàéäîãàðäèäà áàõøè Ôîðìóëà-ðî èíòèõîá ìåíàìîåì. Äàð ýêðàí ðàâçàíàè ìóõîáèðîòèè îí ïàéäî ìåãàðäàä.

Äàð ñàòðè äîõèëêóíèè ôîðìóëà[îè =Sum (LEET) îâàðäà øóäààñò. Áî ¸ðèè èí ôîðìóëà áîÿä rèìàòè [àìàè êàòàê÷à[îè òàðàôè ÷àïè êàòàê÷àè èíòèõîáêàðäàøóäà xàìú êàðäà øóäà, íàòèxààø äàð èí êàòàê÷à íàâèøòà øàâàä. Àç áàñêè äàð ìàâðèäè ìî èí ôîðìóëà çàðóð íåñò, áèíîáàð [àìèí [àì îíðî òîçà íàìóäà, áà xîÿø èôîäàè =Ñ2*D2-ðî äîõèë ìåíàìîåì âà òóãìàè O k-ðî ïàõø ìåêóíåì. Äàð êàòàê÷à[îè áîrèìîíäàè èí ñóòóí íèç èí àìàëè¸òðî òàêðîð ìåíàìîåì. Äàð íàòèxà, ìàñúàëàè ãóçîøòàøóäà [àëëè õóäðî ìå¸áåì, ÿúíå: Íîìãeè ìà[ñóëîò

Âî[èäè ÷åíàê

Ìèräîðè ìà[ñóëîò

Íàðõè ÿê âî[èäè ìà[ ñóëîò (ñîì)

Äàðîìàä àç ôóðeøè ìà[ñóëîò

Орд кг 1000 0,9 900 Ãeøò êã 500 7,5 3750 Øàêàð êã 600 1,7 1020 Равган кг 1000 2,8 2800

Áàðîè [èñîá íàìóäàíè äàðîìàäè óìóìb àç ôóðeøè ìà[ñóëîò, àç ôîðìóëàè =Sum(Above)

èñòèôîäà ìåáàðåì: Íîìãeè ìà[ñóëîò

Âî[èäè ÷åíàê

Ìèräîðè ìà[ñóëîò

Íàðõè ÿê âî[èäè ìà[ñóëîò(ñîì)

Äàðîìàä àç ôóðeøè ìà[ñóëîò

Орд кг 1000 0,9 900 Ãeøò êã 500 7,5 3750 Øàêàð êã 600 1,7 1020 Равган кг 1000 2,8 2800 Äàðîìàäè óìóìè

8470

Ìàñúàëàè 3. {èñîáêóíb äàð äîõèëè xàäâàë[î.

Page 20: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

20

Èxðî. 1. {óxxàòè çåðèíðî îìîäà ñîçåä: Ìàúëóìîò äàð áîðàè äàðîìàä[î âà õàðîxîòè øèðêàòè «Ðèòì» äàð ìî[[îè ÿíâàð-ìàðòè ñîëè

2005 ßíâàð Ôåâðàë Ìàðò Xàìú

{àxìè ôóð¢ø 450000 500000 480000 1430000Õàðîxîò áàðîè

õàðèä 150000 120000 180000 450000

Õàðîxîò áàðîè êàøîíäàí

60000 80000 100000 240000

Äàðîìàä 660000 700000 760000 740000Ðàèñè èäîðàè Øèðêàòè «Ðèòì» È.È.Uàéðàòîâ

2. Áàðîè [èñîá êàðäàíè xàìúè ìàáëàu[îè äàð ñóòóíè ïàíxóì xîéãèðøóäà, áî ê¢ìàêè ôàðìîíè Òàáëèöà/Ôîðìóëà áà êàòàê÷à[îè ñóòóíè ìàçêóð ôîðìóëà[îè =b2+c2+d2, =b3+c3+d3, =b4+c4+d4 ¸ ôîðìóëàè =SUM(LEFT)-ðî âîðèä ñîçåä. Áàðîè [èñîá êàðäàíè äàðîìàä[îè äàð ñàòðè ïàíxóì íàâèøòàøóäà áî ê¢ìàêè ôàðìîíè Òàáëèöà/Ôîðìóëà áà êàòàê÷à[îè èí ñóòóí ôîðìóëà[îè =b2-(b3+b4), =c2-(c3+c4), =d2-(d3+d4) – ðî âîðèä êóíåä. 3. Êàòàê÷à[îè ìàúëóìîòè èáòèäîèäîøòàðî áî ê¢ìàêè ïàíåëè Òàáëèöû âà Ãðàíèöû ¸ áî ê¢ìàêè ôàðìîíè Ôîðìàò/Ãðàíèöà âà çàëèâêà îðîèø äè[åä. Ðàràì[îðî äàð êàòàê÷à[îè ìàúëóìîòè èáòèäîb äîøòà òàuéèð äè[åä âà xàäâàëðî àç íàâ [èñîá êóíåä. {óxxàòðî äàð õîòèða íèãî[ ãèðåä. Ìàørè 1. Ðåêëàìàè çåðèíðî ñîçåä:

Áàðîè ìàòíè

îðîèøäîð îáúåêò[îè Wordart, êè òóãìàè êîðèàø äàð ïàíåëè ðàñìêàøb xîéãèð àñò, èñòèôîäà êóíåä.

Äèàãðàììà[î,òàðòèáè xîéãèðøàâèè äèàãðàììà[î, òà[ðèðè

îáúåêò[îè äèàãðàììà[î. Ìàñúàëàè 1. Ñîõòàíè äèàãðàììà[î. Èxðî. 1. Àç xàäâàëè “Ìàúëóìîò äàð áîðàè äàðîìàä[î âà õàðîxîòè øèðêàòè «Ðèòì»” äèàãðàììà ñîçåä.

Áàðíîìàè Microsoft Graph – ðî áî ê¢ìàêè ôàðìîíè Âñòàâêà/ Îáúåêò/ Microsoft Graph áà êîð àíäîçåä. Äàð àââàë áàðíîìà ìèñîë íàìîèø ìåäè[àä, êè ìàúëóìîòè èáòèäîèè

Душанбе, Айни,4èñòãî[è "ВАТАН"

òåë. 27 00 17

Äîèìîàìàëêóíàäà àç ñîàòè 11.00 òî 19.00 ÿêøàíáå - èñòèðî[àò äàðîìàäàí îçîä

DRàáàòè 2 -ËÈÁÎÑ, ÏÎÉÀÔÇÎË, Ò¡{ÔÀ{Î

DRàáàòè 3 -ÌÎË{ÎÈ Ð¡ÇÃÎÐ

{ÀÌÀÈ МОЛ{ОЕ, ÊÈ ÁÀ ØÓÌÎ ÇÀÐÓÐ ÀÑÒ!

Äàð èí êîðè ëàáîðàòîðb îìeõòà ìåøàâàä:• Òèï[îè äèàãðàììà[î. • Ñîõòàíè äèàãðàììà[î. • Òà[ðèðè îáúåêò[îè äèàãðàììà[î.

Page 21: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

21

îíðî áà ìàúëóìîòè äèãàðè èáòèäîb èâàç êàðäàí ìóìêèí àñò. Áî ôàðìîí[îè ìåíþè àñîñèè áàðíîìàè Microsoft Graph îøíî øàâåä. 2. Äàð îõèðè [óxxàòè äèàãðàììà ðàràì[îè èíúèêîñêóíàíäàè äèíàìèêàè äàðîìàä âà õàðîxîòè øèðêàòè «Ðèòì»-ðî ãóçîðåä. Òèï[îè ãóíîãóíè äèàãðàììà[îðî (ãèñòîãðàììà[î, xàäâàëb, íàrrîøb, áàðãb, äîèðàâb) ñîçåä. Íàìóä[îè ãóíîãóíè äèàãðàììà[î (ãèñòîãðàììà[î, xàäâàëb, îðîèøb, áàðãb, äîèðàøàêë) ñîçåä. Òà[ðèðè àíäîçà[îè äèàãðàììà[î (ìàçìóí, íîìè äèàãðàììà[î, íàâèøòàxîò äàð õîíà÷à[î)-ðî àç õóä êóíåä. Áàðîè äèàãðàììà[îè êàëîí[àxì íàìóä[îè äèãàðãóíñîçèè äèàãðàììà[îðî àç õóä êóíåä. 3. Áàðîè ñóòóíè «Ìàðò» âà ñàòðè «Äàðîìàä» äèàãðàììà[îè äîèðàøàêë (ïà[í âà êàëîí) ñîçåä. Àíäîçà[îè äèàãðàììà[îðî (ìàçìóí, íîìè äèàãðàììà[î, xóäî êàðäàíè ñèãìåíò[îè äèàãðàììà[î, âîðèä êàðäàíè íîìè ñèãìåíò[î)-ðî àç õóä êóíåä. Áî ê¢ìàêè ôàðìîíè ìåíþ Âñòàâêà/Íàçâàíèå äèàãðàììà[îè ñîõòààòîíðî áà òàâðè çåðèí ðàràìãóçîðb êóíåä: Äèàãðàììàè 1., Äèàãðàììàè 2 âà uàéðà. Òà[ðèðè óíâîí[îðî àõçóä êóíåä. Áî ê¢ìàêè àñáîá[îè Àâòîôèãóðà áàðîè äèàãðàììà çåðõàò íàâèñåä. Òàðçè òà[ðèðè çåðõàòè äèàãðàììàðî àç õóä êóíåä.

Èñòèôîäàáàðèè àâòîòåêñò âà àâòîçàìåíà. Ìàñúàëàè 1. Èñòèôîäàáàðèè àëîìàòè Àâòîòåêñò. Èxðî. 1. Áàðîè êîuàç[îè êîðb áëîêè "Òàñäèr"-ро ñîçåä. Ìàòíè áëîêðî íàâèøòà îíðî xóäî êóíåä. Ôàðìîíè Âñòàâêà/Àâòîòåêñò/Ñîçäàòü-ðî èxðî êóíåä. Óíâîíè àëîìàòè ð¢èõàòè àâòîòåêñòðî àç ð¢èõàòè “ïî óìîë÷àíèþ” íèøîíäîäà èíòèõîá êóíåä ¸ óíâîíè äèãàð ìîíåä. Áàðîè äèãàð êàðäàíè óíâîíè àëîìàòè ìàçêóðè Àâòîòåêñò êóðñîððî äàð àâàëè ñà[èôàå ãóçîðåä, êè áëîêè ìàçêóð áîÿä äàð îí xî áîøàä. Ôàðìîíè Âñòàâêà ⇒Àâòîòåêñò-ðî äàð çåðôàðìîíè Àâòîòåêñò èíòèõîá êàðäà, àç áàéíè ð¢èõàòè àëîìàò[îè àâòîòåêñò àëîìàòè ëîçèìðî èíòèõîá êóíåä.

Ìàñúàëàè 2. Èñòèôîäà áóðäàíè ýëåìåíòè Àâòîçàìåíà. Èxðî. 1. Àâòîçàìåíà áàðîè áà

òàâðè õóäêîð èñëî[ êàðäàíè õàòî[îå, êè [àíãîìè çóä-çóä òàêðîð øóäàíè àëîìàò[î ¸ íèøîíàè ìàõñóñ ðî[ ìå¸áàíä, èñòèôîäà ìåãàðäàä. Áàðîè èxðîè èí àìàëè¸ò ôàðìîíè ìàõñóñè Ñåðâèñ/ Àâòîçàìåíà ìàâxóä àñò. Ìàñàëàí, [àíãîìè âîðèä êàðäàíè êàëèìàè «êèòîá» íîõîñò êàëèìàè «êòîá» íàâèøòà, áà õàòî ðî[ ìåäè[åä. Áàðîè áî òàâðè àâòîìàòb èñëî[ êàðäàíè ÷óíèí õàòîãb ôàðìîíè Ñåðâèñ/Àâòîçàìåíà-ðî ãèðèôòà, âàçèôà ìåãóçîðàåä, êè êàëèìàè ”êòîá” áà êàëèìàè äóðóñòè ”êèòîá” èâàç êàðäà øàâàä. Àêíóí ìèíáàúä [àíãîìè âîðèä êàðäàíè êàëèìàè «âëîíà» õàòîãb áà òàâðè àâòîìàòb èñëî[ êàðäà ìåøàâàä.

"ÒÀÑÄÈRD ÌÅÊÓÍÀÌ" Ïðîðåêòîð îèä áà êîð[îè èëìb

__________Íîìó íàñàá “___”___________ 2005c.

Äàð èí êîðè ëàáîðàòîðb îìeõòà ìåøàâàä:• yñóë[îè òà[ðèðè ìàòí áî ê¢ìàêè Aâòîòåêñò âà

Àâòîçàìåíà.

Page 22: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

22

2. Áàðîè áà òàâðè àâòîìàòb âîðèä êàðäàíè òàðòèáè ïàéäàð[àìèè àëîìàò[î ôàðìîíè Ñåðâèñ/Àâòîçàìåíà áà êàìå èõòèñîð êàðäàíè ïàéäàð[àìèè àëîìàò[îè ìàçêóð ñóïîðèø äè[åä. Áî [àìèí ðî[ áà xîè êàëèìà[îè “Федератсияи Россия” øàêëè èõòèñîðøóäàè îí ФР– ðî âîðèä êàðäàí ìóìêèí àñò. Òà[ðèðè ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêb.

Áàðîè òà[ðèðè ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêb ìó[àððèðè Microsoft Equation èñòèôîäà

ìåøàâàä. Èí áàðíîìà àç ìåíþè Âñòàâêà áî ôàðìîíè Îáúåêò êóøîäà ìåøàâàä, êè äàð ð¢èõàòè îáúåêò[îè îí Microsoft Equation áîÿä xóäî êàðäà øàâàä. Ðî[è áå[òàðè êóøîäàíè

ìó[àððèðè ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêb áî ê¢ìàêè òóãìàè òàõðèðãàðè ôîðìóëà èxðî êàðäà ìåøàâàä, êè îí äàð ïàíåëè àñáîá[î xîéãèð àñò. Xîéãèð êàðäàíè òóãìà äàð ïàíåëè àñáîá[î áî ðî[è çåðèí èxðî ìåãàðäàä: àç òàðèrè ìåíþè Âèä/Ïàíåëè èíñòðóìåíòîâ/Íàñòðîéêà çåðôàðìîíè Êîìàíäû äàð ð¢èõàòè êàòåãîðèÿ[î ïóíêòè Âñòàâêà x¢ñòà ìåøàâàä âà àç îí òóãìàè òà[ðèðè ôîðìóëà áà ïàíåëè àñáîá[î ê¢÷îíäà ìåøàâàä. Äàð íàòèxàè äàúâàò øóäàíè òà[ðèðè ôîðìóëà äàð ðàâçàíàè ïàíåëè àñáîá[î ïàéäî ìåøàâàä, êè èáîðàò àç äóràòîðè ïèêòîãðàììà[î ìåáîøàä:

Ðåäàêòîðè ôîðìóëà. Äàð Oràòîðè àââàë 10 ïèêòîãðàììà xîéãèð øóäààñò, êè äàð [àð êàäîìàø ãóð¢[è àëîìàò[î

(àìàëè¸òè ìàòåìàòèêb, àëîìàò[îè þíîíb âà uàéðà) xîéãèð êàðäà øóäààñò. Äàð Oràòîðè äóþì ïèêòîãðàììà[îå xîéãèð øóäààíä, êè áàðîè áà êîð äàðîâàðäàíè rîëàá[îè ôîðìóëà[îè (ìàòðèñà[î, ñóììà[î âà uàéðà) íèñáàòàí ìàúìóë èñòèôîäà ìåøàâàíä. Áà uàéð àç èí ìåíþè àñîñèè Word áà ìåíþè ôîðìóëà[îè òà[ðèðè ìàòåìàòèêb èñòèôîäà ìåøàâàä. Ìåíþè òà[ðèðè ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêèðî áà òàâðè ìóõòàñàð øàð[ ìåäè[åì: Ìåíþè Ôàéë ôàðìîí[îè ìóràððàðèè êîð áî ôàéë[î, ÷îï êàðäàíè [óxxàò[î âà uàéðà[îðî äàð

áàð ìåãèðàä. Ìåíþè Ïðàâêà ôàðìîí[î áàðîè òà[ðèððè ôîðìóëà[îðî äàð áàð ìåãèðàä. Ìåíþè Âèä ìàñúàëà[îè ôàðìîí äîäàíè [àxìè èíúèêîñè ôîðìóëà[î, èäîðàêóíèè ïàíåëè àñáîá[î, íàâ êàðäàíè îèíàðî äàð áàð ãèðèôòààñò. Ìåíþè Ôîðìàò ôàðìîí[îè áàðîáàðêóíb, òàuéèð äîäàíè Orîëàá[îè òàð[è àëîìàò[î, ìóràððàð êàðäàíè ôîñèëàè áàéíè àëîìàò[îè ôîðìóëà[îðî äàð äàð áàð ìåãèðàä. Ìåíþè Ñòèëü ôàðìîí[îåðî äàð áàð ãèðèôòààñò, êè íàìóäè [àðô[î áàðîè àëîìàò[îè ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêb, ìàòí[î, ôóíêñèÿ[î âà ãàéðà[îðî èxðî ìåêóíàíä.

Äàð èí êîðè ëàáîðàòîðb îìeõòà ìåøàâàä:• тà[ðèðè ìàòí âà ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêb. (Áàðîè

òà[ðèðè ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêb ìó[àððèðè Microsoft Equation èñòèôîäà ìåãàðäàä).

Page 23: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

23

Ìåíþè Ðàçìåð ôàðìîí[îåðî äàð áàð ìåãèðàä, êè àíäîçà[îè àëîìàò[î âà èíäåêñ[î äàð ôîðìóëà[îðî ìóàéÿí ìåêóíàíä. Áàðîè ñîõòàí âà òà[ðèð êàðäàíè ôîðìóëà[î àìàë[îè çåðèíðî èxðî êàðäàí ëîçèì àñò: 1. Èøîðàõàòðî (êóðñîððî) áà xîè âîðèä êàðäàíè ôîðìóëà ãóçîðåä. 2. Òà[ðèðãàðè ôîðìóëà[îè ìàòåìàòèêèðî áà êîð äàðîðåä. 3. Áàðîè âîðèä êàðäàíè àëîìàò ïèêòîãðàììàè ëîçèìèðî xóäî êàðäà, àëîìàòðî èíòèõîá êóíåä âà áà áîëîè îí ïàõø êóíåä. Äàð íàòèxà àëîìàòè xóäîøóäà äàð xîéè ìóràððàðãàøòà ïàéдî ìåøàâàä. Ôîðìóëà [àì áî [àìèí ðî[ áà êîð äàðîâàðäà ìåøàâàä ñèïàñ êàòàê÷à[îè õîëèè ôîðìóëà ïóð êàðäà ìåøàâàä. 4. Ðî[è àç ìó[àððèðè ôîðìóëà[î áàðîìàäàí. Èí êîððî áàðîè äàâîì äîäàíè òà[ðèðè ìàòí èxðî ìåêóíàíä. Àìàëèè àç ôîðìóëà áàðîìàäàí áî ðî[è áî ìóø áåðóí àç ôîðìóëà ïàõø êàðäàí èxðî ìåãàðäàä. Áàúçàí ôîðìóëàè ïåøòàð íàâèøòàøóäàðî òà[ðèð êàðäàí çàðóð ìåøàâàä. Áàðîè èí áà áîëîè ìàéäîíè ôîðìóëà ìóøpo äó ìàðîòèáà ïàõø ìåêóíåä. {àíãîìè èí àìàëðî èxðî êàðäàí ìó[àððèðè ôîðìóëà[î ôàúîë ìåøàâàä. Àëîìàòè ëîçèìàè ôîðìóëàðî áî âîñèòàè ìóø xóäî ìåêóíåä. Áà ôîðìóëà àëîìàò[îè íàâ èëîâà ìåêóíåä ¸ àëîìàò[îðî ïîê ìåêóíåä ¸ òàuéèð ìåäè[åä.

Rоидаи навиштани матн{о дар майдони кории Word

Матнро аз рeи rоида дар реxаи «Обычный» дохил кардан лозим аст. Аммо дар

реxаи «Разметка страницы» барои истифодабаранда rулай аст. Дар ин реxа курсор ба

намуди хати рости вертикалb бо ранги сиё{ дар rисми болоии чапи майдон xой

мегирад.

Байни калима{о бо ёрии тугмачаи фосила «Пробел» xой гузошта мешавад. Ва аз

рeи rойда бояд ин тугмача як бор пахш карда шавад. Барои чидани {арфи калон

тугмачаи «Shift» - ро пахш карда истода пас {арфи даркориро пахш кардан лозим аст.

Агар лозим шавад, ки калима пурра бо {арфи калон навишта шавад тугмачаи «Caps

Lock» - ро як маротиба пахш кардан лозим аст. Пахши такрорb ба {олати аввала бар

мегардонад.

Барои нест кардани рамзи пеш аз курсор буда тугмачаи « Backspace» ва барои

нест кардани рамзи пас аз курсор буда тугмачаи «Delete» - ро пахш кардан лозим аст.

Барои гузаштан аз шрифти русb ба шрифти англисb тугмача{ои «Alt+Shift» ё ин

ки «Ctrl+Shift»-ро пахш кардан лозим аст.

[ангом ба канори рости майдон расидани курсор, рамзи навбати дар аввали

сатри оянда пайдо мешавад. Бо пахши тугмачаи Enter аз xои дилхо{и сатр ба сатри нав

гузаштан мумкин аст. Пахши тугмачаи Tab дар аввали сатр абзас пайдо мекунад, яъне

курсорро ба якчанд мавrеъ ба тарафи рост мекeчонад.

Page 24: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

24

Дар ваrти хато навиштани калима{ои русb ё англисb дар зери калима хаттb

мавxдорb сурх кашида мешавад. Барои исло{ кардан нишонди{андаи мушро ба болои

калимаи хатто гузошта, тугмачаи тарафи рости онро пахш мекунем. Дар натиxа

вариант{ои дeрусти калима пешни{од мешавад. Калимаи даркориро интихоб карда

мушро пахш кунем калима исло{ мешавад.

Ва агар дар байни калима{о аз якто зиёд xойи холb гузошта шуда бошад, дар

зери калима{о хати мавxии сабз кашида мешавад.

Агар калимаро rайд карда аз панели таx{изот{ои стандартb {арфи «Ж»-ро

пахшкунем, ранги калима сиё{и баланд «полужирный» мешавад. Ва {арфи «К»-ро

пахшкунем калима курсив мешавад, ва {арфи «Ч»-и дар тагаш хатдорро пахш кунем

дар поёни калима хат мекашад.

Тарзи rайдкунии калима{о

Барои rайдкунии калима{о чунин рафтор мекунем:

1.Ба аввали сатр ё калима нишонди{андаи мушро гузошта тугмачаи тарафи чапи онро

пахш карда истода то ба охири сатр ё калима мушро кашола карда тугмачаи мушро сар

меди{ем.

2.Ба аввали сатр ё калима курсоро гузошта тугмачаи Shift ва баъд тугмачаи -ро пахш

кардаистода то ба охири сатр ё калимаи даркорb мебарем. Ва агар то ба охири матн

rайд кардани шавем тугмачаи пахш мекунем.

3.Курсоро ба аввали сатр ё калимаи даркори гузошта тугмачаи Shift-ро пахш карда

истода тугмачаи чапи мушро ду бор пахш мекунем. Баъд ба охири сатри даркори

гузашта тугмачаи чапи мушро пахш мекунем.

4.Барои rайд кардани {амаи матн фармони «Выделить всё»-ро аз менюи «Правка»

истифод мебарем.

Сохтани xадвал{о

Барои сохтани xадвал{о чунин рафтор мекунем:

Ба менюи «Таблица» даромада фармони «Вставит» ва баъд «Таблица»- ро пахш

мекунем. Равзанаи дар расми 22 буда пешни{од мешавад. Дар сатри «Число столбцов:»

миrдори сутун{о ва дар сатри «Число строк:» миrдори сатр{оро интихоб мекунем.

Page 25: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

25

Барои сатр сохтан ба сатри «Число строк:» даромада шумораи сатр{оро муайян

мекунем. Масалан мо мехо{ем, ки 10-то сатр созем. Барои раrами 10-гузоштан

тугмачаи ба самти боло нишондодашударо пахш мекунем. Шумораи сатр{о зиёд шудан

мегирад. Ва агар тугмачаи ба тарафи поён {аракат карданро пахш кунем шумораи

сатр{о кам мешавад. Ваrте, ки шумораи сатру сутун{оро муайян кардем тугмачаи

«ОК»-ро пахш мекунем. Намунаи xадвали сохташуда дар расм нишон дода шудааст.

Ному

насаб

Таърих

Риёзиёт

Информатика

Кимё

Намунаи xадвал.

Барои нест кардани xадвал{о, сатр{о ва сутуну, катакча{о чунин амал мекунем:

Сатр, сутун ё ин ки катакчаи нодаркорро rайд карда ба менюи «Таблица» даромада

фармони «Удалить»-ро пахш мекунем. Равзанаи дар расми 23 буда пешни{од мешавад.

Page 26: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

26

Аз он равзана сатр, сутун ё ин ки xадвалро интихоб карда тугмачаи чапи мушро пахш

мекунем.

Ва агар хо{ем, ки сатри нав илова кунем чунин корро иxро мекунем.

Нишонди{андаи мушро ба охири хати сатри охирон гузошта, мушро пахш мекунем.

Курсор дар он xой пайдо мешавад. Пас тугмачаи «Enter»-ро пахш кунем сатри нав

илова мешавад. Ва агар сутуни нав лозим бошад аз менюи таблица фармони

«Вставить», «Столбцы с лева» ё ин ки «Столбцы с права»-ро истифода мебарем.

Барои таrсими катакча{о тугмачаи «Нарисовать таблицу»-ро истифода мебаранд.

Агар курсорро дар охири сатри охирони xадвали сохташуда гузошта тугмачаи «Enter»-

ро пахш кунем сатри нав дар xадвал илова мешавад.

Rалам Хаткуркунак

Аз равзана «Таблицы и границы» rаламро интихоб карда мушро пахш мекунем. Дар

натиxа нишонди{андаи муш ба rалам иваз мешавад. Ва нeги rаламро дар дилхо{и

сар{ади сатр ё сутун гузошта тугмачаи чапи мушро пахш карда истода ба поён, боло,

чап, рос бо rадри даркори кашола мекунем. Дар натиxа катакча{о таrсим мешавад. Дар

xадвали сохташуда самти xойгиршавии калима{ои таърих ва риёзиёт дар намуди

вертикалb пешни{од шудааст. Мо чунин самти xойгирии калима{оро аз менюи

«Формат» бо фармони «Направление текста…» интихоб намудем.

Гузоиши расму график{о

Барои сохтани фигура{о тугмачаи «Рисование»-и панели таx{изот{о истифода

мебарем. Пахши ин тугмача равзанаи «Рисование»-ро {осил мекунад.

Page 27: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

27

Дар rисми поёнии ин равзанаи панели таx{изот{ои равзана пайдо мешавад.

Намунаи истифодаи тугмачаи «Рисование»-ро меорем.

Page 28: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

28

Намунаи истифодаи тугмачаи «Рисование».

Пас аз он, ки равзанаи «Рисование» -ро фаъло кардем. Барои сохтани фигура{о

чунин рафтор мекунем. Бо нишонди{андаи муш ба болои калимаи «Автофигуры»

омада тугмаи чапи мушро пахш мекунем. Рeйхати ном{ои фигура{о пешни{од

мешавад. Нишонди{андаи мушро ба болои номи гуру{и фигура{ои дилхо{

пешни{одшуда мегузорем намунаи он{о пешни{од мешавад. Масалан дар расм

намунаи фигура{ои «Оснавные фигуры» нишон дода шудааст. Аз он xо фигураи

дилхо{ро интихоб карда мушро пахш мекунем. Пас ба xои холигии майдони корb

нишонди{андаи мушро мегузорем. Тугмачаи чапи мушро пахш карда истода ба

тарафи рост, чап, боло, поён кашола карда сар меди{ем фигура тайёр мешавад. Агар

ба мо зарур ояд, ки дар дохили ягон фигура калима нависем аз объекти «Надпись»

истифода мебарем. Намуди объекти номбурда дар расм нишон дода шудааст. Яъне

ин объектро фаъол карда нишонди{андаи мушро бо болои фигураи дилхо{

мегузорем. Баъд мушро пахш карда истода ба тарафи рост ва ба поён ба андозаи

даркори мебарем ва сар меди{ем. Дар дохили фигура курсор пайдо мешавад.

Калимаи даркориро бо ёрии клавиатура менависем. Метавонем ранги хат{о, ранги

сат{и фигура ва андозаи фигураро дигар кунем. Барои иxрои ин кор фигураи

сохташударо фаъол карда тугмаичаи тарафи рости мушро пахш карда, равзанаи

хосият{ои фугараро {осил мекунем. Аз ин равзанаи фармони «Формат рисунка…»-

ро истифода мебарем. Равзанаи дар расми 29 буда пешни{од мешавад. Банд{ои

менюи равзанаро истифода бурда та{рирро сар мекунем.

Сохтани са{ифаи аввали РЕФЕРАТ- {о

Page 29: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

29

Барои сохтани са{ифаи аввали реферат чунин рафтор мекунем:

1.Ба менюи «Формат» даромада фармони «Границы и заливка…»-ро пахш

мекунем равзанаи дар расми 30 буда пешни{од мешавад.

2.Аз равзанаи пешни{од шуда замимаи «Страница»-ро пахш мекунем.

3.Ба майдоне, ки дар болои он «Рисунок:» навишта шудааст медароем.

4.Аз ин майдон расми дилхо{ро интихоб мекунем ва тугмачаи «ОК» пахш

мекунем.

Дар натиxа намуди он монанди расм буда пешни{од мешавад. Баъд аз он дар

дохили ин сар{ад xумла{ои даркориро ба намуди расм менавсем.

Калимаи «Реферат» бо шрифт{ои калон, дар намуди uайри оддb навишта

шудааст. Барои чунин намуди шрифт{оро навиштан аз фармони «Рисование» истифода

мебарем. Равзанаи «Рисование» чунин намуд дорад WordArt

Page 30: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

30

Аз ин равзанаи {арфи « »-ро интихоб кунем калимаи «Добавить объект

WordArt» пешни{од мешавад ва пахши он равзанаи дар рсми 33 бударо {осил мекунем.

Баъд аз ин оина намуди {арфро интихоб мекунем оинаи дар расм буда пешни{од

мешавад. Ба xои калимаи «Текст надписи» калимаи «Реферат»-ро навишта тугмачаи

«ОК»-ро пахш мекунем.

Гузоштани раrами са{ифа{о

Барои гузоштани раrами са{ифа{о ба менюи «Вставка» даромада фармони

«Номера страниц…» - ро пахш мекунем. Равзанаи дар расми 10 буда пешни{од

мешавад. Аз ин расм мавrеи гузоштани раrами са{ифаро муайян мекунем. Яъне ба

сатре, ки дар болоии он «Положение:» навишта

Page 31: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

31

шудааст даромада. Аз rисми боло ё ин ки аз rисми поён гузоштани раrами саифаро

интихоб мекунем. Баъд ба сатре, ки дар болои он «Выравнивние:» навишта шудааст

медароем. Аз ин сатр мавrеи xойгиршавии раrами са{ифаро интихоб мекунем. Яъне аз

миёна ё ин ки аз тарафи чаппу рости вараr.

Агар мо хо{ем, ки раrами са{ифа аз са{ифаи аввал ё ин ки аз са{ифаи дувум сар

шавад, чунин корро иxро мекунем. Аз равзанаи номера страниц тугмачаи «Формат:»-ро

пхш мекунем равзана ба ин шакл пешни{од мешавад. Аз ин равзана ба сатре, ки дар

рости он калмаи «начать с:» навишта шудааст медароем. Ва аз кадом са{ифа раrам

гузоштанро муайян мекунем. Баъд аз {арду равзана тугмачаи «ОК» - ро пахш мекунем.

Фармони «Параметры страницы»

Ба {ар як истифодабарандаи та{риргари матнии Word лозим меояд, ки баъди

матни худро пурра дар са{ифа{о навииштан андоза{ои онро гузорад. Барои иxрои ин

кор аз хизматрасони фармони «Параметры страницы» истифода мебаранд.

Яъне баъд аз он, ки матнро пурра навиштем ба менюи файл даромада фармони

«Параметры страницы»- ро пахш мекунем. Равзанаи дар расми поён буда пешни{од

мешавад.

Page 32: Òà[ðèðãàðè ìàòíњоyunusi.tj/books/redaktorimatni.pdf · 2012. 3. 17. · 1 ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ МИЛИИ ТОЉИКИСТОН Кафедраи информатика

32

Дар ин равзана андоза{ои са{ифа{ои навишташуда ба таври автоматb пешни{од

мешавад. Дар ин равзана андозаи чор тарафи вараr, чапу рост ва болоивe поёнии

вараr{о пешни{од мешаванд.

Агар хо{ем, ки андоза{оро дигаргун кунем чунин рафтор мекунем.

Нишонди{андаи мушро ба болои тугмачаи аrрабак ба боло, ки дар рости

калимаи «Вверхнее:» аст гузошта тугмачаи чапи мушро пахш кунем, раrами 2 зиёд

шудан мегирад. Ва агар тугмачаи аrрабак ба поёнро пахш кунем раrами 2 кам шудан

мегирад. Чиrадаре, ки раrамро зиёд кунем {амон rадар xой аз болои вараr мегузорад.

Ва агар кам кунем {амон rадар кам xой мегузорад. Бо {амин тарз аз тарафи чаппу рости

вараr xой гузоштан мумкин аст.

Инчунин аз {амин равзана намуди чоп кардани вараrро метавоне муайян кунем.

Яъне дар намуди китобb ё ин ки албомb.

Дар равзанаи расм ду {арфи калони «А», ки дар rисми поёнии яктоаш

«Книжная» ва дар дигараш «Альбомная» навишта шудааст. Агар нишонди{андаи

мушро ба болои {арфи «А»-е, ки дар поении он «Книжная» навишта шудааст гузошта

пахш кунем, вараr дар намуди китобb ва агар ба болои «Альбомная» гузошта пахш

кунем, албомb чоп мешавад.