~ 1 ~

การสอบสวนคดอาญา : ประวตความเปนมา หลกการรวบรวมพยานหลกฐาน และหลกการใชดลพนจรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา

โดย พนตารวจเอก ศรพล กศลศลปวฒ

ผกก.ฝายอานวยการ สถาบนฝกอบรมระหวางประเทศเพอใหเปนไปตามกฎหมาย1 สวนท 1 ประวตความเปนมา และหลกการทวไปของการสบสวนสอบสวนคดอาญา 1.1 ประวตความเปนมาของอ านาจการสอบสวนคดอาญา : ฝายปกครอง กบต ารวจ การสอบสวนคดอาญาในอดตใชระบบ “จารตนครบาล” โดยวธการซอมทรมาน โดยหนวยงานเดยวกน จะมอานาจทงจบกม ฟองรอง และพจารณาพพากษาลงโทษในหนวยเดยวกนหมด จนสมยรชกาลท 5 ไดแยกหนาทจบกม และสอบสวนหาความจรงออกจากกนคนละแผนก ตอมาไดประกาศใช พ.ร.บ.วธพจารณาความมโทษไปพลางกอน ร.ศ.115 พรอมกบยกเลกระบบจารตนครบาลอยางเดดขาด โดย พ.ร.บ.ยกเลกวธพจารณาโจรผรายตามจารตนครบาล ร.ศ.115 โดยใชกลไกฝายปกครองเปนกลไกในการอานาจควบคมและรกษาความสงบเรยบรอย ตามรปแบบรฐสมยใหม (Modern state) แบบปจจบน พ.ศ.2477 อานาจสอบสวนเปนไปตาม ป.ว.อาญา ใหฝายปกครอง และตารวจมอานาจสอบสวน อนเปนผลมาจากการพฒนาทางประวตศาสตร โดย ป.ว.อาญา มบทบญญตสาคญ ไดแก ม.2(16)-(17) นยามคาวา “พนกงานฝายปกครองหรอตารวจ/ชนผใหญ” ม.16 อานาจพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ .. ตองเปนไปตามกฎหมายและขอบงคบทงหลายซงวาดวยอานาจและหนาทของพนกงานฝายปกครองหรอตารวจนน ๆ สาหรบ พ.ร.บ.ใหใช ป.ว.อาญา พ.ศ.2477 มาตรา 5 กอนป พ.ศ.2547 ไดกาหนดไววา ให รมว.มท. และ รมว.ยธ. เปนผรกษาการ และสามารถออกขอบงคบและกฎกระทรวงเฉพาะการปฏบตหนาททรบผดชอบได ตอมาไดกาหนดให นรม. ประธานศาลฎกา สามารถตราขอบงคบและกฎกระทรวงดงกลาวได พ.ศ.2480 - 2502 ฝายปกครองมอานาจสอบสวน (ยกเวน พ.ศ 2480-2488) พ.ศ.2502 - 2506 ตารวจมอานาจสอบสวน โดยฝายปกครองเปนหวหนา ซงเปนไปตามขอบงคบท 8/2502 ทงน ฝายปกครองจะทาการสอบสวนไดเฉพาะกรณท หน. พงส. มอบหมายเทานน โดยคาสงดงกลาวมผลนบแตวนท 1 มกราคม 2503 เปนตนมา 2

1 พ.ต.อ.ศรพล กศลศลปวฒ สาเรจปรญญาเอก-โททางกฎหมายจากสหรฐฯ (JSD-LL.M. จาก University of

Illinois และ Indiana University), นม.(กม.มหาชน) มธ., รม.(บรหารรฐกจ) (มธ.) นบท., นบ.(เกยรตนยม) (มธ.) รป.บ.(ตร.) ตดตอผเขยนไดท siriphon.ku@gmail.com, โทร. 081-4548965

สาหรบคายอ เชน ป.ว.อาญา หมายถง ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา, ตร. หมายถง กรมตารวจหรอสานกงานตารวจแหงชาต อ.ตร. หมายถง อธบดกรมตารวจ พงส. หมายถง พนกงานสอบสวน รธน. หมายถง รฐธรรมนญ สคก. หมายถง สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา นรม. หมายถง นายกรฐมนตร ผวจ. หมายถง ผวาราชการจงหวด รมว.มท. หมายถง รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รมว.ยธ. หมายถง รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม ผบ.ตร. หมายถง ผบญชาการตารวจแหงชาต ฎกา หรอ ฎ. หมายถง คาพพากษาฎกา เปนตน 2 สคก. ตามเรองเสรจท ๒๖/๒๕๐๓ วนจฉยวา รมว.มท. จะอาศยอานาจตาม พรบ.ราชการแผนดน พ.ศ. ๒๔๙๕ ออกขอบงคบกาหนดเขตอานาจการสอบสวนความผดอาญาไมได เพราะอานาจ รมว.ดงกลาวเปนอานาจในทางการปกครอง

~ 2 ~

พ.ศ.2506 จอมพลสฤษด ธนะรชต นรม.และ รกษาการในตาแหนง อ.ตร. สงให ตารวจนครบาลมอานาจสอบสวนในกรงเทพมหานคร และ ใหกระทรวงมหาดไทยเรงรดใหตารวจภธรมอานาจสอบสวนคดอาญาเพยงฝายเดยว ตามขอบงคบ มท. ท 1/2506 และให ตร. มอานาจสงคดไดทวราชอาณาจกรทกคด พ.ศ. 2509 จอมพลประภาส จารเสถยร มคาสงท 1/2509 เปลยนแปลงหลกการสาคญ โดยให ผวจ. และนายอาเภอ มอานาจควบคมตารวจในการสอบสวนคดอาญาได 3 ประการ ไดแก (1) จบกมผทาผดซงหนาหรอประสบเหตความผดอาญาได (2) กรณผเสยหาย ผตองหา หรอผกลาวโทษ รองขอความเปนธรรม (3) กรณขาราชการตองหาคดอาญา ใหฝายปกครองเขารวมทาการสอบสวน พ.ศ.2520 นายสมคร สนทรเวช รมว.มท. ออกขอบงคบใหฝายปกครอง มอานาจสอบสวนคดอาญาได 10 ประเภท เนองจากเปนงานทเกยวของกบฝายปกครองโดยตรง และในชวง พ.ศ.2521-2522 ใหฝายปกครองมอานาจสอบสวนขอบญญตขององคกรปกครองทองถนดวย พ.ศ.2523-2540 นายประเทอง กรตบตร รมว.มท. ไดออกขอบงคบ มท. วาดวยระเบยบการดาเนนคดอาญา พ.ศ.2523 ซงมการเปลยนแปลงหลกการสอบสวน ตามขอบงคบท 1/2509 หลายประการ เชน ผวาราชการจงหวดมอานาจในการใหความเหนชอบออกหมายจบในจงหวดอน ปลดกระทรวงมหาดไทยมอานาจใหความเหนชอบออกหมายจบในกรงเทพมหานคร ฯ และให ผจว./นายอาเภอ เขาเปน หน.งานสอบสวนในกรณทรพยากรธรรมชาต พ.ศ.2540 ประกาศใช รธน. 2540 การคนและจบอยในอานาจของศาล พ.ศ.2541 พรฎ.โอนกรมตารวจไปจดตงเปนสานกงานตารวจแหงชาต มปญหาขอโตแยงเรองอานาจหนาทระหวาง ตร. กบ มท. โดยเฉพาะขอบงคบฯ พ.ศ.2523 จะยงมผลบงคบตอไปหรอไม พ.ศ.2545 สคก. มคาวนจฉย ตามเรองเสรจท 183/2545 วา พรฎ.โอนกรมตารวจฯ พ.ศ.2541 ไมมผลกระทบตอขอบงคบ มท.ฯ พ.ศ.2523 พ.ศ.2547 1.ประกาศใช ป.ว.อาญา ใหศาลเทานนทมอานาจออกหมายคน/หมายจบ 2.ประกาศใช พระราชบญญตตารวจแหงชาต พ.ศ.2547 โดยมาตรา 11(4) ใหอานาจ ผบ.ตร. มอานาจตราระเบยบ การปฏบตทเกยวของกบการปฏบตตาม ป.ว.อาญา ไดเอง พ.ศ.2552-2553 ตร. หารอไปยง สคก. - เรองเสรจท 66/2553 นรม. มอานาจหนาทในการวางระเบยบสอบสวนคดอาญาได เฉพาะในหนาทของตน ตามมาตรา 5 แหง พ.ร.บ.ใหใช ป.ว.อาญา พ.ศ.2477 สวน ผบ.ตร. มอานาจในการวางระเบยบเฉพาะเรองเกยวกบการปฏบตในการสอบสวนคดอาญา สรปความเหน สคก. มผล 2 ประการ คอ

บงคบบญชาขาราชการในสงกดเทานน แตการสอบสวนมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของพลเมอง ซงจะกระทาไดกแตโดยมกฎหมายใหอานาจไวเชนนนเทานน

~ 3 ~

1) ขอบงคบ มท. ฯ 2523 ยงมผลบงคบใชตอไป จนกวาจะมการตรากฎ ฯ มาแกไข หรอเปลยนแปลงเนอความ ซงจะมผลตามหลก กฎหมายใหมยกเลกกฎหมายเกาทนท 2) เนองจากขอบงคบ มท.ฯ พ.ศ.2523 ไมไดกระท าตามรปแบบการเสนอ กฎกระทรวง ซง จะตองเสนอตอ ครม.ใหเหนชอบ แต รมว.มท. อาศยอ านาจบรหารราชการในฐานะผบงคบบญชาของ ตร. และ ฝายปกครอง ดงนน แตนบแตป พ.ศ.2541 ตร. อยในบงคบบญชา นรม. แลว ขอบงคบ มท. 2523 จงไมอาจมผลบงคบใชกบ ตร. อกตอไป 3) การตความของ สคก. ป 53 ขดกบเรองเสรจท 26/03 การออกขอบงคบ มท. ในฐานะ ผบงคบบญชาเพอก าหนดการสอบสวน ไมสามารถกระท าได ดงนน การออกขอบงคบ มท.2523 จงไมสามารถกระท าไดอกตอไป พ.ศ.2552 ครม. เหนชอบ ใหพนกงานสอบสวนฝายปกครองมอานาจสอบสวนคดอาญาเพมเตมเปน 20 ฉบบ จากเดมทมขอบงคบกระทรวงมหาดไทยวาดวยระเบยบการสอบสวนคดอาญาบางประเภทในจงหวดอนนอกจากกรงเทพมหานคร พ.ศ.2520 กาหนดใหฝายปกครอง มอานาจในการสอบสวนวาดวยทะเบยนราษฎร กฎหมายวาดวยบตรประจาตวประชาชน กฎหมายวาดวยภาษบารงทองท กฎหมายวาดวยสตวพาหนะ กฎหมายวาดวยภาษโรงเรอนและทดน กฎหมายวาดวยการควบคมนามนเชอเพลงเปนตน โดยเสนอรางกฎกระทรวงขยายอานาจใหมอานาจการสอบสวน เหนอกฎหมายวาดวยกองอาสารกษาดนแดน กฎหมายวาดวยการควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา กฎหมายวาดวยการควบคมการเรยไร กฎหมายวาดวยทะเบยนราษฎร กฎหมายวาดวยการสาธารณสข ฯลฯ กฎหมายวาดวยโรงแรม กฎหมายวาดวยโรงรบจานา กฎหมายวาดวยสสานฯ กฎหมายวาดวยอาวธปน กฎหมายวาดวยการพนน และกฎหมายวาดวยสถานบรการ เปนตน พ.ศ.2554 ประกาศใช กฎกระทรวง กาหนดการสอบสวนความผดบางประเภทในจงหวดอนนอกจากกรงเทพมหานครโดยพนกงานฝายปกครอง พ.ศ.2554 พ.ศ.2555 ประกาศใช กฎกระทรวง กาหนดการสอบสวนความผดบางประเภทในจงหวดอนนอกจากกรงเทพมหานครโดยพนกงานฝายปกครอง พ.ศ.2555 ยกเลกอานาจสอบสวน 3 ฉบบ ไดแก กฎหมายวาดวยอาวธปน กฎหมายวาดวยการพนน และกฎหมายวาดวยสถานบรการ และ นรม. มคาสงท 106/2555 ลง 8 พ.ค.55 เรอง แตงตงคณะกรรมการพจารณาปรบปรงกฎหมายและระเบยบกฎหมายทเกยวของกบสานกงานตารวจแหงชาต เนองจาก พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการแผนดน ตร. อยในบงคบบญชาของ นรม. แลว พ.ศ.2556 ตร. ไดมคาสงท 419/2556 ลงวนท 1 ก.ค.2557 โดยอาศยอานาจ ตาม พ.ร.บ.ตารวจแหงชาต พ.ศ.2547 มาตรา 11(4) ทใหอานาจ ผบ.ตร. ในการตราระเบยบการปฏบตเกยวของกบ ป.ว.อาญา ได คาสงท 419/2556 นน กาหนดวธการปฏบตหนาทของพนกงานสอบสวน หวหนาพนกงานสอบสวน ซงกาหนดใหฝายตารวจเทานนทมอานาจควบคมบงคบบญชาพนกงานสอบสวนฝายตารวจ มผลเปนการตดอานาจฝายปกครองอยางสนเชง แตฝายปกครอง ยงไมพองดวย และมพนกงานอยการบางแหง ไมรบส านวนการสอบสวน โดยอางวา ตร. ไมไดปฏบตตามขอบงคบ มท. 2523 พ.ศ.2557 อยการสงสด มหนงสอท อส 0007(พก)/ว92 ลง 22 เม.ย.2557 วางแนวทางปฏบตให พนกงานอยการพจารณาอานาจหนาทของพนกงานสอบสวนในการเสนอสานวนการสอบสวนคดอาญา และรบสานวนไวพจารณาโดยใหพจารณาวาเปนการสอบสวนทชอบดวยกฎหมายหรอไม โดยไมจาเปน ต อ งพจารณาระเบยบภายใน ซงอาจจะตความไดทงคาสง มท.ฯ พ.ศ.2522 และคาสง ตร.ท 419/2556 ดวย

~ 4 ~

พ.ศ.2557 วนท 21 กรกฎาคม 2557 คสช. มประกาศฉบบท 115/2557 ตดอานาจการทาความเหนแยงของ ผวจ. ในคดทตารวจมอานาจสอบสวน แตยงคงใหอานาจ ผวจ.มอานาจทาความเหนแยง กรณท ฝายปกครองมอานาจสอบสวน ตามกฎกระทรวง กาหนดการสอบสวนความผดบางประเภทในจงหวดอนนอกจากกรงเทพมหานครโดยพนกงานฝายปกครอง พ.ศ.2555 พ.ศ.2558 ปลดกระทรวงมหาดไทย มหนงสอ ดวนทสด ท มท 0307.1/ ว0707 ลง 2 ก.พ.58 สงให ผวจ.ถอปฏบตตามแผนแมบทแกไขปญหาการทาลายทรพยากรปาไม การบกรกทดนของรฐและการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ซงกาหนดยทธศาสตรพทกษทรพยากรปาไม ประเดน ยทธศาสตรท 3 ปฏรประบบการพทกษทรพยากรปาไม กลยทธท 2 ขอ 5 ซงกาหนดวา “คดดานทรพยากรธรรมชาต ใหพนกงานฝายปกครอง (ปลดอาเภอผเปนหวหนาประจากงอาเภอ นายอาเภอ หรอ ผวาราชการจงหวดแลวแตกรณ) เปนหวหนาพนกงานสอบสวนทกคด และใหทกจงหวดถอปฏบตตามแนวทางและขอสงการกระทรวงมหาดไทย ดวนทสดท มท 0307.1/ว1565 ลง 20 ม.ย.57 และ หนงสอ ดวนทสด ท มท 0307.1/ ว 3273 ลง 13 ส.ค.56 แตแผนแมบทดงกลาว มสถานะเปนค าสงของฝายบรหาร ทไมอาจจะขดหรอแยงกบกฎหมายได ดงนน จงปญหาวา ค าสงนายกรฐมนตร ทอนมตแผนแมบทตาม ตามหนงสอปลดกระทรวงมหาดไทย จะถอวาขดตอ ป.ว.อาญา หรอไม หรอขดตอกฎกระทรวงเรองใหอ านาจการสอบสวนแกฝายปกครอง พ.ศ.2555 หรอไม ซงเหนวา อ านาจฝายปกครองนน ถกจ ากดโดย กฎกระทรวงดงกลาวโดยสภาพขอเทจจรงท ฝายปกครองจะมอ านาจสอบสวนคดใด กจะตองมกฎกระทรวงรองรบเสมอมา ดงนน ค าสง นรม. ทยงไมมกฎกระทรวงรองรบ ให ผวจ.เปน หน.งานสอบสวน เหนอต ารวจ ยอมไมสามารถกระท าได พ.ศ.2557-2558 กระทรวงการคลง โดยกรมสรรพากร เสนอใหออกเปนประกาศ คสช. และตอมาไดเสนอเปนรางพระราชบญญตการสอบสวนคดภาษอากร โดยจดตงสานกการสอบสวนคดภาษอากรขนในสงกด กรมสรรพากร ซงในประเดนน ผเขยนเหนพองดวยทจะใหกฎหมายดงกลาว เพราะการสอบสวนคดประเภทน ไดกาหนดแนวบรรทดฐานไวเนนนานวา จะตองเปนไปตามประกาศคณะปฏวตฉบบท 8 ลงวนท 7 พ.ย.2520 กลาวคอ จะตองใหกรมสรรพากรรองทกขกลาวโทษตอพนกงานสอบสวนเสยกอน จงเรมทาการสอบสวนได รวมถงหนวยงานสอบสวนเชน กรมสอบสวนคดพเศษ กไมมอานาจสอบสวนคดประเภทนไดเอง ตามคาวนจฉยของคณะกรรมการกฤษฎกา ( เรองเสรจท 63/2552 ) และคาพพากษาฎกาท 427/2525 โดยเจาหนาทตารวจจะไมสามารถดาเนนการสอบสวนและจบกมผตองสงสยวากระทาผดได หากกรมสรรพากรยงไมไดรองทกข ทงน กเนองจาก การทจะทราบวาจะมการฉอโกงภาษหรอไม กจะตองมการประเมนโดยเจาพนกงานทมความรความชานาญในดานภาษอากรเสยกอน ดงนน ในความคดเหนสวนตวของผเขยน จงเหนวาการทกรมสรรพากร มแนวคดทจะทาการสอบสวนคดภาษอากรเอง จงเปนกรณทเหมาะสมโดยธรรมชาตของเรองและขอเทจจรงแหงการดาเนนคดประเภทน ซงทงพนกงานสอบสวนของ ตร. และกรมสอบสวนคดพเศษ กจะตองรองขอความชวยเหลอทางเทคนคและกฎหมายจากผเชยวชาญจากกรมสรรพากรเสมอ ๆ ดงนน หากมการแบงหนาทกนทาตามความชานาญเฉพาะดาน และมการตรวจสอบการปองกนการใชอานาจโดยมชอบของเจาพนกงานกรมสรรพากรเอง กนาเชอวาจะทาใหการสอบสวนคดประเภทน มความรวดเรวและมประสทธภาพ สามารถปองกนความเสยหายทเกดจากการหลกเลยงภาษอากรไดดยงขน กลาวโดยสรป : การสอบสวนคดอาญา นบแตป พ.ศ.2477 เปนตนมา พนกงานสอบสวนฝายปกครอง และตารวจ มอานาจสอบสวนตาม ป.ว.อาญา แตการสอบสวน จะตองปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ และ

~ 5 ~

ระเบยบทเกยวของวาดวยการสอบสวน กลาวคอ จะตองปฏบตตาม มาตรา 5 แหง พ.ร.บ.ใหใช ป.ว.อาญา พ.ศ.2477 ประกอบมาตรา 16 แหง ป.ว.อาญา ทกาหนดใหอานาจของพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ จะตองเปนไปตามระเบยบหรอขอบงคบวาดวยการสอบสวนเปนสาคญ ซงในอดต ตร. และ ฝายปกครอง ตางอยภายใต “รมเงา” ของกระทรวงมหาดไทย ซงเปรยบเหมอนพอแมปกครองลก ๆ รมว.มท. จงออกขอบงคบ นบแตป พ.ศ.2502 เปนตนมา กาหนดอานาจหนาทการสอบสวนของแตละฝาย และไดสรางความชานาญในการรวบรวมพยานหลกฐานในคดอาญาของฝายตารวจเรอยมา ในขณะทฝายปกครอง มอานาจเฉพาะในหนาททเกยวของกบฝายปกครองทมกฎหมายเฉพาะเทานน อานาจฝายปกครองไดชดเจน ในป พ.ศ.2520 ท รมว.มท. กาหนดขอบงคบใหสอบสวนในคดทะเบยนราษฎร และหนาทของฝายปกครองเฉพาะ จานวน 10 ฉบบ และฝายปกครอง ไดอาศยขอบงคบ มท.2523 รกคบเขามาควบคมการสอบสวนของตารวจเตมรปแบบนบแตป พ.ศ.2523 เปนตนมา โดยเฉพาะในคดปาไม และคดทมการรองเรยนขอความเปนธรรม โดยเฉพาะคดทเกดขนในตางจงหวด แตในขณะท กทม. กาหนดใหตารวจสอบสวนฝายเดยวมาเนนชา นบแตป พ.ศ.2506 เปนตนมาแลว ปญหาสาคญ คอ ฝายปกครอง จะเขามาควบคมการสอบสวนของฝายตารวจไดหรอไม หากวเคราะหจาก ป.ว.อาญา มาตรา 2(16) และ (17) กไมไดกาหนดใหฝายปกครองมอานาจเหนอตารวจ และในขณะเดยวกน ป.ว.อาญา มาตรา 17 กาหนดวา “พนกงานฝายปกครองหรอตารวจมอานาจทาการสบสวนคดอาญาได” สวนมาตรา 18 กาหนดวา ในจงหวดอนนอกกรงเทพฯ ใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ มอานาจสอบสวนความผดอาญาได ซงการปฏบตในการสอบสวนคดอาญา จะตองปฏบตตามกฎเกณฑทเกยวของ ซงปจจบน คอ กฎกระทรวง ป พ.ศ.2555 ทใหอานาจแกฝายปกครองในการสอบสวนคดอาญาเฉพาะทกาหนดไวจานวน 16 ฉบบเทานน สวนอานาจตารวจ ยงเปนอานาจทวไป ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 17 และมาตรา 18 ประกอบมาตรา 16 ทกลาวไปแลว สวนสถานะของบงคบ มท. ป 2523 นน หากพจารณาในเรองอานาจในการตราขอบงคบ และรปแบบในการตราขอบงคบ ลวนแตมปญหาทางกฎหมาย กลาวคอ รมว.มท. ไดออกขอบงคบ พ.ศ.2523 โดยอาศยอานาจบงคบบญชา ตามระเบยบบรหารราชการแผนดน ไมใชการตรา ขอบงคบ ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.ว.อาญา พ.ศ.2477 มาตรา 5 เพราะการตราขอบงคบ ซงถอเปนกฎกระทรวงนน จะตองเสนอตอ ครม. ใหความเหนชอบเสยกอน ไมใชวา รมว. มท. จะออกกฎหมายอะไรไดตามอาเภอใจ ดงนน ขอบงคบดงกลาว จงถอเปน Guideline / Standard of Practice ซงใชเฉพาะกบผใตบงคบบญชา และใชไดเฉพาะทไมขดตอกฎหมายเทานน ดงนน การสอบสวนคดอาญาในปจจบน จงจะตองปฏบตตาม 1) พ.ร.บ.ใหใช ป.ว.อาญา พ.ศ.2477 มาตรา 5 การตรากฎกระทรวง / ขอบงคบ ซงจะตองผานความเหนชอบของ ครม. และประกาศในราชกจจานเบกษาแลวเทานน 2) ป.ว.อาญา มาตรา 16,17 และ มาตรา 18 , ประกาศ คสช.ฉบบท 115/2557 รวมถง คาสง ตร.ท 419/2556 ดวย 3) กฎกระทรวงทเกยวของกบการสอบสวน โดยฝายปกครอง จะมอานาจเฉพาะตาม กฎกระทรวงป พ.ศ.2555 ซงมอานาจเฉพาะกฎหมาย 16 ฉบบเทานน ไมมอานาจทวไปในการสอบสวนคดอาญาทเกดขนทวไป ซงฝายปกครอง จะมอานาจสอบสวนเฉพาะ เชนเดยวกบ องคกรเฉพาะอน ๆ เชน ป.ป.ช., ป.ป.ท. และ กรมสอบสวนคดพเศษ หรอ กรมสรรพากร ซงกาลงมการตรากฎหมายใหอานาจพเศษเฉพาะแกองคกรสรรพากรเฉพาะ 4) สถานะของ คาสง ตร.ท 419/2556 แมจะไมใชขอคบตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.ว.อาญา พ.ศ.2477 แตกอาศยอานาจตาม พ.ร.บ.ตารวจแหงชาต พ.ศ.2477 มาตรา 11(4) ซงรฐสภา ในฐานะผม

~ 6 ~

อานาจอธปไตย ไดใหความไววางใจกบ ผบ.ตร. ในการตราระเบยบเกยวกบการสอบสวนเฉพาะเรองทตารวจมอานาจสอบสวน ซงจะมผลเฉพาะการดาเนนการของ พงส. ฝายตารวจ เทานน สวนขอบงคบ มท. 2523 กเชนกน กจะมผลบงคบเฉพาะการสอบสวนของฝายปกครองเทานน ไมมผลกระทบตออานาจสอบสวนของฝายตารวจดวย อยางไรกตาม เมอไมนานมาน สานกงานอยการสงสด มหนงสอเวยน ถงพนกงานอยการทวประเทศ เหนวา ขอบงคบกระทรวงมหาดไทย ป พ.ศ.2523 ดงกลาว ยงมผลบงคบใช และในกรณทฝายปกครอง ไดใชอานาจเขาควบคมการสอบสวนคดอาญาทเจาหนาทตารวจสบสวนสอบสวนแลว หากฝายปกครองไมไดทาความเหนรวมดวย กถอวาการสอบสวนไมเสรจสน พนกงานอยการ จะไมรบสานวนการสอบสวนไวพจารณา ซงผเขยนไมเหนพองดวยกบความเหนและบนทกสงการของสานกงานอยการสงสดขางตน ดวยเหตผลทกลาวสรปไปแลว

1.2 หลกการทวไปเกยวกบการสบสวนและสอบสวนคดอาญา กระบวนการสบสวนและสอบสวนแทจรงเปนกระบวนการเดยวกนทไมควรแยกจากกน แตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานน ไดกาหนดแยกกระบวนการสบสวนและสอบสวนออกจากกน และกาหนดนยามแตกตางกน เชน การสบสวน เปนเพยงการแสวงหาขอเทจจรงเพอใหทราบขอเทจจรง และเพอประโยชนในการรกษาความสงบเรยบรอย ซงความจรงแลว กไมไดมอะไรพเศษ นอกจากการจดทา Database ตาง ๆ เทานน แมจะไมมกฎหมายนยามเอาไว องคกรทด กจะตองบรหารงานบนพนฐานขอมลอยแลว จงไมมประโยชนอนใดทจะนยามศพทขางตนไวเลย สวนการสอบสวนคดอาญานน ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ถอเปนหวใจหลกของการนาตวผกระทาผดเขาสกระบวนการยตธรรม ซงเปนกระบวนการกอนการฟองรองคด ดงนน หากการสอบสวนทมการรวบรวมพยานหลกฐานทงหลายทงปวงแลวพบวาผถกกลาวหาไมไดกระทาผดจรง ก จะไมมการนาตวผถกกลาวหานนเขาสกระบวนการยตธรรมในขนตอนของการพจารณาคดของศาลแตประการใด กระบวนการน จงมผลกระทบสาคญตอสทธและเสรภาพของประชาชน ซงตองอาศยความรความชานาญของบคลากรทไดรบการฝกฝนมาอยางด ใหมทงศาสตรในการคนหาความจรง และศลปในการดาเนนการเพอใหมาซงพยานหลกฐานทชอบดวยกฎหมาย ดวยเหตน กฎหมายวธพจารณาความอาญา จงกาหนดใหตองมการสอบสวนทกระทาโดยพนกงานสอบสวนทมเขตอานาจและหนาททาการสอบสวนคดนน เพราะหากไมมกระบวนการสอบสวนโดยพนกงานสอบสวนผรบผดชอบแลว กจะถอเปนการสอบสวนไมชอบ และเมอทาการสอบสวนไมชอบ กจะทาใหพนกงานอยการไมมอานาจฟองคดไปดวย ในทางตรงกนขาม หากมการสอบสวนคดโดยชอบแลว พนกงานอยการ ยอมสามารถใชดลพนจในการสงคด ซงอาจจะสงฟอง หรอสงไมฟอง หรอสงใหมการสอบสวนเพมเตมเพอใหไดขอเทจจรงจนสนกระแสความ

การฟองคดอาญาใด ๆ กาหนดใหจะตองมการสอบสวนโดยพนกงานสอบสวนมาเสยกอน แตศาลฎกาเคยวางหลกการไววา พนกงานอยการมดลพนจทจะนาพยานหลกฐานตาง ๆ เขาสบตอศาลไดโดยไมตองผานการสอบสวนของตารวจมากอนกได และศาลกยอมรบฟงพยานหลกฐานทไมเคยผานการสอบสวน หรอไมอยในสานวนการสอบสวนกไดเชนกน โดยเฉพาะในปจจบน มกฎหมายอยการฉบบใหม ทเพงประกาศใชในฐานะองคกรตามรฐธรรมนญ สามารถใชอานาจออกหมายเรยกและทาการซกถามในลกษณะเดยวกบการสอบสวนคดอาญาไดเอง กรณน จงจาเปนอยางยงทตารวจเอง หรอหนวยงานอนทมอานาจสอบสวน จะตองหนกลบมาพจารณาตวเองวา กระบวนการทเราปฏบตหนาทในการรวบรวมพยานหลกฐานนน สามารถปฏบต

~ 7 ~

หนาทไดอยางมประสทธภาพหรอไม เปนทยอมรบของสงคม ทงในดานประชาชนทเปนเหยออาชญากรรม และในดานประชาชนทถกตกเปนผถกกลาวหาไดเพยงใด หากวาการปฏบตหนาทในการสบสวนสอบสวนคดอาญา เพอการอานวยความยตธรรมใหกบประชาชนไมสามารถทาใหประชาชนและสงคมยอมรบ องคกรตารวจ ซงอยในสภาวะจดเปลยนผานในปจจบน ทกาลงเขาสยคประชาคมอาเซยน และยคขอมลขาวสาร ตลอดจนการตอสเรองความชอบธรรมขององคกรตารวจในการรบใชผมอานาจรฐอยางไมมลกษณะเปน Professionalism หรอ การเปนตารวจอาชพ กอาจจะตองถกปรบเปลยนอยางชนดพลกกระดานอยางแนนอน สาหรบปญหาทวา ทาอยางไร จงจะเปนตารวจอาชพ ทมลกษณะ Professionalism นน บดาของวงการตารวจสหรฐฯ และหลายประเทศกกลาวกนไปวาตารวจจะตองอดทน กลาหาญ เสยสละ ฯลฯ ซงไมเปนรปธรรมนก องคการสหประชาชาต กมการกาหนดไวถงการเปนตารวจมออาชพเชนกนไวในประมวลหลกการเปนผบ งคบใชกฎหมาย หรอ Code of Conduct for Law Enforcement Officials ซงองคการสหประชาชาตไดมมตรบรอง เมอวนท ๑๗ ธนวาคม ค.ศ.๑๙๗๙ ดงน

Article 1

Law enforcement officials shall at all times fulfill the duty imposed upon them by law, by

serving the community and by protecting all persons against illegal acts, consistent with the high degree of responsibility required by their profession.

Commentary :

(a) The term "law enforcement officials", includes all officers of the law, whether appointed or elected, who exercise police powers, especially the powers of arrest or detention.

(b) In countries where police powers are exercised by military authorities, whether uniformed

or not, or by State security forces, the definition of law enforcement officials shall be regarded as including officers of such services.

(c) Service to the community is intended to include particularly the rendition of services of

assistance to those members of the community who by reason of personal, economic, social or other emergencies are in need of immediate aid.

(d) This provision is intended to cover not only all violent, predatory and harmful acts, but

extends to the full range of prohibitions under penal statutes. It extends to conduct by

persons not capable of incurring criminal liability.

Article 2

In the performance of their duty, law enforcement officials shall respect and protect human

dignity and maintain and uphold the human rights of all persons.

Commentary :

(a) The human rights in question are identified and protected by national and international

law. Among the relevant international instruments are the Universal Declaration of Human

Rights, the International Covenant on Civil and Political Rights, the Declaration on the

Protection of All Persons from Being Subjected to Torture and Other Cruel, Inhuman or

Degrading Treatment or Punishment, the United Nations Declaration on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination, the International Convention on the Elimination of All Forms of

Racial Discrimination, the International Convention on the Suppression and Punishment of the

~ 8 ~

Crime of Apartheid , the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of

Genocide, the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners and the Vienna Convention on Consular Relations.

(b) National commentaries to this provision should indicate regional or national provisions

identifying and protecting these rights.

Article 3

Law enforcement officials may use force only when strictly necessary and to the extent required for the performance of their duty.

Commentary :

(a) This provision emphasizes that the use of force by law enforcement officials should be

exceptional; while it implies that law enforcement officials may be authorized to use force as

is reasonably necessary under the circumstances for the prevention of crime or in effecting or

assisting in the lawful arrest of offenders or suspected offenders, no force going beyond that may be used.

(b) National law ordinarily restricts the use of force by law enforcement officials in accordance

with a principle of proportionality. It is to be understood that such national principles of

proportionality are to be respected in the interpretation of this provision. In no case should

this provision be interpreted to authorize the use of force which is disproportionate to the legitimate objective to be achieved.

(c) The use of firearms is considered an extreme measure. Every effort should be made to

exclude the use of firearms, especially against children. In general, firearms should not be

used except when a suspected offender offers armed resistance or otherwise jeopardizes the

lives of others and less extreme measures are not sufficient to restrain or apprehend the

suspected offender. In every instance in which a firearm is discharged, a report should be made promptly to the competent authorities.

Article 4

Matters of a confidential nature in the possession of law enforcement officials shall be kept confidential, unless the performance of duty or the needs of justice strictly require otherwise.

Commentary :

By the nature of their duties, law enforcement officials obtain information which may relate to

private lives or be potentially harmful to the interests, and especially the reputation, of

others. Great care should be exercised in safeguarding and using such information, which

should be disclosed only in the performance of duty or to serve the needs of justice. Any disclosure of such information for other purposes is wholly improper.

Article 5

No law enforcement official may inflict, instigate or tolerate any act of torture or other cruel,

inhuman or degrading treatment or punishment, nor may any law enforcement official invoke

superior orders or exceptional circumstances such as a state of war or a threat of war, a

threat to national security, internal political instability or any other public emergency as a justification of torture or other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.

Commentary :

~ 9 ~

(a) This prohibition derives from the Declaration on the Protection of All Persons from Being

Subjected to Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, adopted by the General Assembly, according to which:

"[Such an act is] an offence to human dignity and shall be condemned as a denial of the

purposes of the Charter of the United Nations and as a violation of the human rights and

fundamental freedoms proclaimed in the Universal Declaration of Human Rights [and other international human rights instruments]."

(b) The Declaration defines torture as follows:

". . . torture means any act by which severe pain or suffering, whether physical or mental, is

intentionally inflicted by or at the instigation of a public official on a person for such purposes

as obtaining from him or a third person information or confession, punishing him for an act he

has committed or is suspected of having committed, or intimidating him or other persons. It

does not include pain or suffering arising only from, inherent in or incidental to, lawful

sanctions to the extent consistent with the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners."

(c) The term "cruel, inhuman or degrading treatment or punishment" has not been defined by

the General Assembly but should be interpreted so as to extend the widest possible protection against abuses, whether physical or mental.

Article 6

Law enforcement officials shall ensure the full protection of the health of persons in their

custody and, in particular, shall take immediate action to secure medical attention whenever required.

Commentary :

(a) "Medical attention", which refers to services rendered by any medical personnel, including certified medical practitioners and paramedics, shall be secured when needed or requested.

(b) While the medical personnel are likely to be attached to the law enforcement operation,

law enforcement officials must take into account the judgement of such personnel when they

recommend providing the person in custody with appropriate treatment through, or in consultation with, medical personnel from outside the law enforcement operation.

(c) It is understood that law enforcement officials shall also secure medical attention for victims of violations of law or of accidents occurring in the course of violations of law.

Article 7

Law enforcement officials shall not commit any act of corruption. They shall also rigorously oppose and combat all such acts.

Commentary :

(a) Any act of corruption, in the same way as any other abuse of authority, is incompatible

with the profession of law enforcement officials. The law must be enforced fully with respect

to any law enforcement official who commits an act of corruption, as Governments cannot

expect to enforce the law among their citizens if they cannot, or will not, enforce the law

against their own agents and within their agencies.

~ 10 ~

(b) While the definition of corruption must be subject to national law, it should be understood

to encompass the commission or omission of an act in the performance of or in connection

with one's duties, in response to gifts, promises or incentives demanded or accepted, or the

wrongful receipt of these once the act has been committed or omitted.

(c) The expression "act of corruption" referred to above should be understood to encompass attempted corruption.

Article 8

Law enforcement officials shall respect the law and the present Code. They shall also, to the

best of their capability, prevent and rigorously oppose any violations of them.

Law enforcement officials who have reason to believe that a violation of the present Code has

occurred or is about to occur shall report the matter to their superior authorities and, where

necessary, to other appropriate authorities or organs vested with reviewing or remedial power.

Commentary :

(a) This Code shall be observed whenever it has been incorporated into national legislation or

practice. If legislation or practice contains stricter provisions than those of the present Code, those stricter provisions shall be observed.

(b) The article seeks to preserve the balance between the need for internal discipline of the

agency on which public safety is largely dependent, on the one hand, and the need for

dealing with violations of basic human rights, on the other. Law enforcement officials shall

report violations within the chain of command and take other lawful action outside the chain

of command only when no other remedies are available or effective. It is understood that law

enforcement officials shall not suffer administrative or other penalties because they have

reported that a violation of this Code has occurred or is about to occur.

(c) The term "appropriate authorities or organs vested with reviewing or remedial power"

refers to any authority or organ existing under national law, whether internal to the law

enforcement agency or independent thereof, with statutory, customary or other power to review grievances and complaints arising out of violations within the purview of this Code.

(d) In some countries, the mass media may be regarded as performing complaint review

functions similar to those described in subparagraph (c) above. Law enforcement officials

may, therefore, be justified if, as a last resort and in accordance with the laws and customs of

their own countries and with the provisions of article 4 of the present Code, they bring violations to the attention of public opinion through the mass media.

(e) Law enforcement officials who comply with the provisions of this Code deserve the

respect, the full support and the co-operation of the community and of the law enforcement agency in which they serve, as well as the law enforcement profession.

สาหรบการสอบสวนคดอาญาในประเทศไทยนน ในอดตเกยวกบการสอบสวนนน มปญหาเรองการแยงชงอานาจและความชอบธรรมในการสอบสวนคดอาญาดงเชนทกลาวไปแลวเกยวกบอานาจของฝายปกครองและตารวจ แตละฝายกพยายามชวงชงอานาจดงกลาว ในขณะทองคกรตารวจสามารถรกษาความชอบธรรมในการสบสวนสอบสวนคดอาญาไวได เพราะความรความชานาญทดาเนนการมานาน และไดพฒนาระบบและแนวคดในการประกนสทธและเสรภาพของประชาชนตามสมควร เชน ในดานการสบสวนสอบสวนนน กรมตารวจในอดต ไดเคยมบนทกสงการไวตงแต ป พ.ศ.2517 แลว ใหพนกงานสอบสวนทาการ

~ 11 ~

การรวบรวมพยานหลกฐานใหชดเจนกอนทาออกหมายเรยกตวผใดมาแจงขอกลาวหา และหากทาการสบสวนสอบสวนอยางสมบรณแลวเหนวาเขาไมไดกระทาผดเลย กใหมคาสงไมฟองไปไดเลยโดยไมตองแจงขอกลาวหาและควบคมตวผนนแตประการใด ซงในเรองการสบสวนสอบสวน จบกม กมการกาชบไมวาจะเปนระเบยบการตารวจเกยวกบคด หรอ คาสงของ ตร. อกหลายครง ใหดาเนนการรวบรวมพยานหลกฐานใหไดขอเทจจรงใหครบถวนรอบดานกอน จงคอยมความเหนทางคด โดยระเบยบการตารวจเกยวกบคด กระบไวชดเจนวาตารวจจะตองทาการสบสวนและจบกมผกระทาผดทแทจรงใหได เพอประโยชนในการปองกนและยบยงการเลยนแบบมใหผอนกระทาผดซาในลกษณะเดยวกนอกตอไป การจบผดตว หรอจบแพะ จงเปนการสรางภาระใหกระบวนการยตธรรม และ เปนการทารายองคกรตารวจโดยตรง ดงทเราเหนมาหลายกรณ เชน กรณของ เชอรร แอนด ดนแคน หรอ กรณของนายสมชายฯ พอคาเนอหม ทถกกลาวหาวากระทาผดเกยวกบยาเสพตด รวมถงกรณจางวานฆาทมการจบกมนายทหารชนผใหญ อนสบเนองมาจากการซดทอดของผตองหาดวยกน โดยไมมการรวบรวมพยานหลกฐานเพอตรวจสอบความถกตอง แมนยา ของคาซดทอดดงกลาวกอนจบกม แลวนาผถกกลาวหาดงกลาวมาแถลงขาวทาใหเขาเกดความอบอาย จงฟองรององคกรตารวจและคณะพนกงานสอบสวนทงทางแพงและอาญา เปนเหตใหมการฟองรองเรยกคาเสยหายจากสานกงานตารวจแหงชาต และศาลไดมคาสงใหจายเงนคาเสยหายใหแกนายทหารดงกลาวเปนเงนกวา 30 ลานบาท 3 จงจะเหนไดวา การไมปฏบตตามคาสงของ ตร. ซงแทจรงกไดกาหนดขนตามหลกกฎหมาย และหลกสามญสานกในฐานะผรกษากฎหมายอยางมวชาชพสงสด ทาให ตร. ไดรบความเสยหายในทกดาน และเปนการทาลายความนาเชอของ ตร. โดยรวมอยางหลกเลยงไมได ในเรองการออกหมายเรยกผตองหาหรอผถกกลาวหาเพอทาการสอบสวนปากคา โดยหลกการแลวควรจะตองเปนกระบวนการสดทายตามทกาหนดแนวทางไวในบนทกสงการ ตร. ป พ.ศ. 2517 คอ หากไมมพยานหลกฐานวาเขากระทาผด กใหใชดลพนจสงไมฟองโดยไมตองเรยกมาแจงขอกลาวหาเลย ไมสมควรจะออกหมายเรยกมาทาใหเขาเสยหายแตประการใด จงอาจจะกลาวไดวา แทจรงแลว ระเบยบคาสงของ ตร. จงมความทนสมยอยางมากในชวงเวลานน จนถงปจจบน อยางไรกตามในทางปฏบตนน ตงแตในอดตมการสงสอนกนวา พนกงานสอบสวนไมจาตองสอบสวนพยานฝายผตองหา เวนแต จะเหนวาหากสอบสวนพยานฝายผตองหาแลว จะเปนพยานหลกฐานมดตวผตองหาใหแนนยงขน ปองกนมใหมการกลบคาใหการหรอสรางหลกฐานเทจตอไปได อกทงบทบญญต ใน ป.ว.อาญา เดม กไมไดความมงหมายทจะใหตารวจมหนาทพสจนความบรสทธของผถกกลาวหาดวย จนกระทงป พ.ศ.2540 ภายหลงจากมกรณทพนกงานสอบสวนสรางพยานหลกฐานอนเปนเทจในคดเชอรร แอนด ดนแคน อนมผลทาใหจาเลยซงเปนแพะรบบาปเสยชวตเกอบทกคนดวยเหตตาง ๆ จงมการปฎรประบบกระบวนการยตธรรมขนมา ตามรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540

3 กรณดงกลาว เสธ.เปก ไดถกคณะพนกงานสอบสวนนาโดย พล.ต.อ.จงรกษ จฑานนท รอง ผบ.ตร. จบกม และม

การนามาแถลงขาวการจบกม แตภายหลงปรากฎวาเปนการจบผดตว จงมการฟองรองสานกงานตารวจแหงชาต และคณะพนกงานสบสวนสอบสวนทงทางแพงและอาญา โปรดด http://www.manager.co.th/Politics/ViewNews.aspx?NewsID=9520000043021

แทจรงแลว สานกงานตารวจแหงชาต ไดมคาสงเกยวกบการแถลงขาวไวแลว ตาม ค าสงส านกงานต ารวจแหงชาต ท ๘๕๕ / ๒๕๔๘ เรอง การปฏบตเกยวกบการใหขาว การแถลงขาว การใหสมภาษณ การเผยแพรภาพ ตอสอมวลชน และการจดทาสอประชาสมพนธ แตคาสงดงกลาว กยงมขอโตแยงหลายประการเกยวกบความถกตอง ชอบธรรม ในการนาตวผกระทาผดมาแถลงขาว จงไดมการแกไขอกหลายครง โดยหลกการเปนการหามแถลงขาว เวนแตจะเปนประโยชนสาธารณะจรง ๆ อยางไรกตาม ในทางปฏบต กยงมการแถลงขาวอยางตอเนองเชนเดม

~ 12 ~

ซงไดบรรจหลกการเชนเดยวกบทบนทก ตร. ป พ.ศ.2517 กาหนดไวดวย แตสงคมกไดประณามองคกรตารวจวา มระเบยบทมใหสอบสวนฝายผตองหาเปนไมยตธรรมตอประชาชน ในเรองการออกหมายเรยก ตร. ยงไดมการออกบนทกสงการเมอไมมานมานอก โดยยาหลกการ ใหพนกงานสอบสวนทาการรวบรวมพยานหลกฐานอนทงปวง เพอพสจนความจรง ทงในดานความผดหรอความบรสทธของผตองหาใหสมบรณ กอนออกหมายเรยกตวมาเพอสอบปากคาในฐานะผตองหา เพราะอาจจะทาใหเขาเสยหายแกชอเสยงและเกยรตยศได โดยกระบวนการสาคญ ทสานกงานตารวจแหงชาตวางไว คอ ผกากบการ หวหนาสถานตารวจ จะตองตรวจสอบพยานหลกฐานในสานวนวาสมบรณครบถวนหรอไมเสยกอนในการออกหมายเรยกผตองหาดงกลาว ซงเปนการเนนยาหลกการทกาหนดไวตาม ป.ว.อาญา มาตรา 131 ทกาหนดใหพนกงานสอบสวนรวบรวมพยานหลกฐานทกชนดเทาทสามารถทาได เพอจะรตวผกระทาผด และพสจนใหเหนวามการกระทาผดจรงหรอไม หรอผถกกลาวหาเปนผบรสทธ อยางไรกตาม มบางกรณทปรากฏขอเทจจรงวาพนกงานสอบสวนละเลยการรวบรวมพยานหลกฐานฝายผตองหา แมผตองหาจะไดกลาวอางขอเทจจรงหรอพยานตาง ๆ ไวในชนสอบสวนกตาม แตพนกงานสอบสวนกไมเรยกพยานหลกฐานดงกลาวมาประกอบการสอบสวน โดยพนกงานสอบสวนไดตงประเดนเพอสอบตดพยานทงหมด เชน ในการสอบสวนปากคาผตองหานน บนทกวา ผตองหาใหการปฎเสธทจะใหการในชนสอบสวนแตประสงคจะเบกความในชนพจารณาของศาลเทานน เมอถงชนพจารณาของศาล จงปรากฏในชนเบกความวา พนกงานสอบสวนคนเดยวกนกลบยอมรบวา ในชนสอบปากคา ผตองหาไดระบพยานบคคลทจะพสจนความบรสทธของเขาได แตพนกงานสอบสวนบางคนกจะแนะนาใหผตองหานาพยาน ฯลฯ และเสนอขอเทจจรงในชนศาลดวยตนเอง โดยแนะนาใหผตองหาใหการในชนสอบสวน การกระทาเชนน จงเขาขายเปนความผดอาญาฐานละเวนการปฏบตหนาท ตาม ป.อาญา มาตรา 157 เพราะพนกงานสอบสวนทราบดวา ผตองหาจะเสยสทธในชอเสยง และเสรภาพอยางมากระหวางกระบวนพจารณา กรณน จงไดมการเสนอใหพจารณาขอบกพรองของพนกงานสอบสวนรวมถงผบงคบบญชาทมหนาทกากบดแลพนกงานสอบสวนดวย เพราะถอวาละเลยไมใสใจในทกขรอนของประชาชน ในปจจบน มความเชอวา ตารวจไดรบคดไวเพอทาการสบสวนสอบสวนเพยงประมาณ 1 ใน 3 ของคดทมการแจงไว ซงในจานวนน กอาจจะไมถงครงหนงของคดทเกดขนจรง โดยในปจจบนมการรบแจงคดไวประมาณ 6 แสนคด ในจานวนทมการสอบสวนเปนสานวนทไมใชการฟองดวยวาจา หรอ เปรยบเทยบปรบนน มการฟองคดตอศาล และคดจานวนไมนอยศาลพพากษายกฟอง หรอ ไมอาจจะลงโทษไดทกกระทงความผดทฟองกนในศาล อนสบเนองมาจากการเบกความปากคาของพยาน รวมถงของพนกงานสอบสวน แตกตางกนในสาระสาคญระหวางชนสอบสวนกบชนพจารณาของศาล หรอ การเบกความขดกบขอเทจจรง หรอ บางกรณ ไมสามารถนาประจกษพยานไปเบกความชนพจารณาของศาลได ทาใหขาดพยานชนหนง ทสาคญทสดในคดอาญา นอกจากน ยงมปญหาสาคญ ๆ เชน บางคดมกรณทศาลพพากษายกฟอง เพราะการไมนาสายลบไปเบกความชนศาล ซงกรณน สานกงานตารวจแหงชาต ไมเหนพองดวย ซงกสอดคลองกบแนวปฏบตของนานาอารยะประเทศทไมมการนาสายลบไปเบกความชนพจารณาของศาล เพราะจะทาใหสายลบไดรบอนตราย และ ตารวจจะไมมเครองมอในการสบสวนสอบสวนในคดตอไป หากมการเปดเผยสายลบแลว ในคราวตอไป กจะตองหาสายลบคนใหมมาเรอย ๆ ซงเปนไปไมได หากพนกงานสอบสวนทจะตองไปเปนพยานศาล กจะตองมการซกซอมกบพนกงานอยการ เพอใหนาสบใหศาลเหนวา การนาตวผเปนสายลบมาสบชนศาลนน เปนสงทเปนอนตราย ไมอาจกระทาได นอกจากน พนกงานสอบสวนจะตองนาสบถงขอเทจจรงททาใหศาลนนเชอถงความเทยงตรงแมนยาของขอมลทไดมาจากสายลบเปนคด ๆ ไป เชน เมอไดขอมลมาแลว มการไดรบขอมล

~ 13 ~

และนาขอมลนนมาขยายผลอยางไรบาง มสถตหรอไม อยางไร หากนาสบเชนนไดแลว นาเชอวาศาลจะตองลงโทษผกระทาผดเกยวกบยาเสพตด เชนเดยวกบ การใชสายลบในตางประเทศ ศาลกรบฟงบนพนฐานหลกการดงกลาวเชนกน กระบวนการสบสวนสอบสวนคดอาญาโดยทวไป การเรมตนสบสวนสอบสวนคดอาญาในประเทศไทย จะตองพจารณากอนวาคดอาญาทกาลงดาเนนการนนเปนคดทยอมความได หรอเปนคดอาญาแผนดนซงเปนความผดตอรฐ หรอเปนความผดตอรฐทเอกชนอาจจะเปนผเสยหายรวมกบเจาหนาทของรฐไดดวย สาหรบคดทยอมความไดจะตองมคารองทกขของผเสยหาย หรอผมอานาจจดการแทนผเสยหายเสยกอน พนกงานสอบสวนจงมอานาจสอบสวน สวนคดอาญาแผนดน จะเรมโดยเจาหนาทตารวจพบการกระทาผดนนเองหรอมบคคลใด ๆ แจงความกลาวโทษตอพนกงานเจาหนาทวามการกระทาผดอาญาเกดขน เจาหนาทตารวจ จงดาเนนการแสวงหาขอเทจจรงและรวบรวมพยานหลกฐาน ตามกระบวนการทกฎหมายกาหนดไว เชน ในคดทวไป การสอบสวนจะตองดาเนนการโดยพนกงานสอบสวนผรบผดชอบ ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 18, 19 และมาตรา 20 สวนวธการปฏบตในการสอบถามปากคาและการรวบรวมพยานหลกฐาน จะตองปฏบตตาม มาตรา 120 เปนตนไป โดยปฏบตตามกระบวนการอน ๆ เชน การใหมทนายความเขารบฟง

บทบาท อ านาจหนาทของบคคลในกฎหมาย

ผเสยหาย

มาตรา ๒(๔) พนกงานสอบสวน

มาตรา ๒(๖) อยการ

มาตรา ๒(๕) ศาล

มาตรา ๒(๑) ผตองหา /จ าเลย

มาตรา ๒(๔) / (๓)

การด าเนนคดอาญา

การดาเนนคดของผเสยหาย

- ฟองคดเอง ม.๒๘(๒) - เปนโจทกรวมอยการ ( ม.๓๐) - รบมรดกความ (ม.๒๙) - ฟองแพงเกยวเนองคดอาญา

( ม.๔๐-๕๑)

การดาเนนคดโดยรฐ

สอบสวน ฟองรองโดยเจาหนาทของรฐ ( ตร. /อยการ)

-รองทกข/กลาวโทษ – สบสวน

-รวบรวมหลกฐานทกชนด -เสนอความเหน/สงคด/ความเหนแยง

-นาตวเขาสกระบวนการฟองรอง/สบพยาน

กระบวนการชนศาล

ไตสวนมล/พจารณาคดตอหนาจาเลย โดยโจทกมหนาทนาสบใหเหนวาจาเลยกระทาผดจรง จนปราศจากขอสงสยตามสมควร

( Prove beyond reasonable doubt)

~ 14 ~

การสอบสวน หรอในคดทจะตองปฏบตเปนพเศษ เชนคดทมเดกและเยาวชนเกยวของ กจะตองปฏบตตามหลกเกณฑทกาหนดเปนพเศษนนดวย ซงอาจจะสรปไดตามแผนภาพ ดงน การกระท าความผดเกดขน ผเสยหายทแทจรง ม.2(4) : (ดคาอธบายดานลาง) ฟองคดเอง คาฟอง/ไตสวนมลฟอง ผเสยหาย ม.28 158(5) 162,165,170 ผมอานาจจดการแทนผเสยหาย รองทกข /กลาวโทษ– สบสวน/สอบสวน-อยการ ม.3, 4, 5 และ ม. 6 ม.2(7)(8) ม.18,19,20, 120-157 สรปสานวน/เหนแยง 140-145, 145/1 พนกงานอยการจดทาคาฟอง / คาขอทายฟอง (158)

ตรวจพยานหลกฐาน (173/1-2) – รบกนได? งดสบ หนาทนาสบ (174) , รบสารภาพ(176)-พพากษาได ปฏเสธ – นาสบ –พจารณาคด – เปดเผย –ใชดลพนจ ชงนาหนกพยาน ม.175(เรยกพยานหลกฐานเพม) ม. 176 (รบสารภาพ), 177 (พจารณาลบ), ม. 185 (อานาจศาลในการพจารณาพพากษา เชน ยกฟอง หรอลงโทษ) , การชงนาหนกพยาน ม. 226, ม.226/1-5, ม. 227 (ยกประโยชนความสงสย) ม.228 (ศาลสบพยานเพมเตม), หามพพากษาเกนคาขอ (192)

หมายเหต: การสบพยานลวงหนา กรณจาเปน (ม.237ทว) : กรณพยานอยนอกราชอาณาจกรฯ หรอ มเหตจาเปนอน พนกงานอยการ ฯ ตองยนคารองตอศาลเพอสบพยานลวงหนากได / ถารตวผกระทาผดและถาอยในอานาจของรฐฯ ใหนาตวผนนมาฟงการพจารณาดวย

องคประกอบ (1) มการกระทาผดเกดขน – เลยขนตระเตรยมการ/พยายาม เปนการลงมอกระทาผด (2) ไดรบความเสยหายจากการกระทาผด – พจารณาคณธรรมตามกฎหมายทคมครอง ตาม กม.อาญา หรอ พรบ.ตาง ๆ – ประเภทความผด สวนตว/อาญาแผนดน (ตอรฐ) คดอาญาแผนดน รฐเทานนไดรบความเสยหาย ยกเวน กรณทประชาชนเสยหายเปน พเศษดวย เชน แจงความเทจ / แจงให จพง.จดลงในเอกราชการเปนเทจ (3) เปนบคคล / นตบคคล (4) เปนผเสยหายโดยนตนย ไมมสวนรวมกระทาผดนน : มาศาลตองมอบรสทธ

ม.4 ผมอานาจจดการแทน : สามภรรยาโดยชอบดวยกฎหมาย - ตองยนยอมอยางชดแจง ม.5 (1) ผเยาว /ผไรความสามารถ – ผแทน/ ผอนบาล (รวมถงบตรบญธรรมทยงเปนผเยาว) ม.5(2) บพการ/ผสบสนดาน: ตามขอเทจจรง สามภรรยา – โดยชอบดวยกฎหมาย ม.5(1)(2) เฉพาะกรณ บาดเจบจนไมอาจทาเอง/ตาย ม.5(3) ผแทนนตบคคล ม.6 ผแทนเฉพาะคด คอ ม.4,5 ไมม จงทา ม.6

~ 15 ~

เงอนไขการฟองคดโดยรฐ : ตองมการสอบสวนโดยชอบดวยกฎหมาย 1) คดความผดตอสวนตว จะตองรองทกขโดยชอบ – ประสงคมอบคดใหดาเนนคดตามกฎหมาย

สาหรบประเดนน ตร. เคยมสงการให พงส. ตรวจสอบประเดนคารองทกข และถามผเสยหายใหชดเจนวา ประสงคจะมอบคดหรอไม หรอกรณหนงสอมอบอานาจไมชดเจน กใหสอบสวนและเมอไดความแนชดวาจะรองทกขดาเนนคด กใหผเสยหายดาเนนการใหถกตองโดยเฉพาะกรณนตบคคล เพราะการแพหรอชนะคด ควรจะชนะอยางถกตองและชอบธรรม จงเปนหนาทของ พงส. ในการอานวยความยตธรรมทกฝายอยางเตมท ไมควรแพคดทางเทคนค เพราะหนงสอมอบอานาจไมสมบรณ เปนตน

2) สอบสวนโดยพนกงานสอบสวนผมเขตอานาจสอบสวน ตาม ม.18,19 และ ม.20 3) มการแจงขอกลาวหาโดยถกตอง ตาม ม.134 ถาไมแจงขอหา การสอบสวนเสยไปทงหมด แตถา

ไมแจงสทธ หรอไมดาเนนการตามทกฎหมายกาหนดอน ๆ มผลทาใหคาใหการไมอาจใชยนผกระทาผดได

4) สรปสานวนสงพนกงานอยการโดยพนกงานสอบสวนผรบผดชอบ กรณอาจจะมปญหา คอ กรณ ตร. แตงตงพนกงานสอบสวน ระดบ ตร. ลงไปควบคมการสอบสวนระดบ จว. หรอ ภ. ในการสงคดอาจจะไมมปญหามากนก แตกรณทมการแยงคาสงไมฟองของพนกงานอยการ ตามมาตรา 145/1 จะกลายเปนปญหาทนท เพราะการแยงคดในระดบภาค เปนอานาจ ผบช. แตหาก ผชวย ผบ.ตร. หรอ รอง ผบ.ตร. ลงไปเปน หน. พงส. ระดบภาคแลว ตามมาตรา 145/1 กาหนดใหผบงคบบญชาของ พงส. ทาความเหนแยงหรอไมแยง แต ผบช.ภาค ไมอาจจะทาความเหนได เพราะ ผบช.ภาค ไมใชหวหนา หรอผบงคบบญชาของ ผชวย ผบ.ตร. หรอ รอง ผบ.ตร. ครนจะนา ม.145 มาปรบใช กไมไดอก ดงนน การตง พงส.ระดบ ตร. ลงไป จงตองระวง ใหเปนเพยงทปรกษา และยงให ผบช.ภาค เปน หน.พงส. ตามเดม

เครองมอของรฐในการด าเนนการสบสวนสอบสวน เพอใหไดตวผกระท าผดมาลงโทษ หมายเรยก /หมายอาญา หมายเรยก

หมายคน – หลกฐานตามสมควร ม.59,59/1 (Probable Cause) คนในทสาธารณสถาน – สงสยตามสมควร (Reasonable Suspicion) หมายจบ – หลกฐานตามสมควร ม.66 จบในทรโหฐาน – หามมใหจบ ยกเวน ด าเนนการตามกฎหมายวาดวยคน จบในทรโหฐาน – แมไมมหมายคน กสามารถด าเนนการได ตาม ม.92, 96 จบในทสาธารณสถาน – มาตรา 78,79,80 วธการจบ มาตรา 83,84 – แจงขอหา และสทธตามกฎหมาย ( Miranda Rule) หามรบฟงค ารบสารภาพ ตาม ม.84 วรรคทาย แตรบฟงถอยค าอนได ค าถาม : ตร. ไมวาจะเปน จร. หรอ ป. ตงดานตรวจจบกมเปนการทวไป โดยไมม Probable Cause หรอ Reasonable Suspicion ไดหรอไม ? ตร. จะอางอานาจใดในการตงดาน ?? อานาจสบสวนหาขาว ?? หรออานาจตาม พรบ.จราจรทางบก ??

~ 16 ~

ท าการสอบสวนเสรจสน

เมอทาการสอบสวนเสรจสน จนคดสมบรณแลว พนกงานสอบสวน กจะสงสานวนการสอบสวนนนไปยง พนกงานอยการเพอพจารณาความเหน สงฟอง สงไมฟอง หรอสงการใหพนกงานสอบสวนสอบสวนเพมเตมตอไป พนกงานอยการ ยอมมดลพนจทจะพจารณาคดวา คดนนมหลกฐานพอสงฟองหรอไม อยางไรกตาม ตามกฎหมายขององคกรอยการ และระเบยบการสงคดปจจบน แมคดจะมพยานหลกฐานแนนหนา แตถาการฟองคดจะไมเปนประโยชนสาธารณะ พนกงานอยการกสงไมฟองได ซงถอวาเปนไปตามหลกการดาเนนคดตามหลกดลพนจของพนกงานอยการ ซงประเดนเดยวกนน พนกงานสอบสวน กสามารถเสนอความเหนสงไมฟองมายงพนกงานอยการได ตามนยคาสง สานกงานตารวจแหงชาตท 419/2556 ตามทกลาวไปแลวขางตน สาหรบคดทเกยวของทรพยากรธรรมชาต ยงเปนปญหาโตแยงอยางมากวา พนกงานฝายปกครองสามารถเขามาควบคมการสอบสวนไดหรอไม จาเปนทจะตองใหฝายปกครองลงนามทาความเหนในสานวนหรอไม ประเดนน ผเขยนเหนวา อานาจฝายปกครอง ถกจากดดวยกฎกระทรวงทกาหนดอานาจการสอบสวนของฝายปกครองแลว และปจจบน มท. และ ตร. ไมไดเปนผบงคบบญชาตอกน จงไมมอานาจทงในสายการบงคบบญชา และไมมอานาจตาม ป.ว.อาญา ทจะมาทาการสอบสวน และกากบดแล พงส.ฝายตารวจอกตอไป อกทง กรณการรบสานวนการสอบสวนนน สานกงานอยการสงสด มหนงสอท อส ๐๐๐๗(พก)/ว๙๒ ลงวนท ๒๒ เมษายน ๒๕๕๗ วางแนวทางปฏบตให พนกงานอยการพจารณาอานาจหนาทของพนกงานสอบสวนในการเสนอสานวนการสอบสวนคดอาญา และรบสานวนไวพจารณาโดยใหพจารณาวาเปนการสอบสวนทชอบดวยกฎหมายหรอไม โดยไมจาเปนตองพจารณาระเบยบภายใน ซงอาจตความไดวา พนกงานอยการไมจาตองพจารณาวาไดปฏบตตามขอบงคบ มท.ฯ พ.ศ.๒๕๒๓ และคาสง ตร.ท ๔๑๙/๒๕๕๖ ดวย ผเขยนจงเหนวา พงส.ฝายตารวจ มอานาจสมบรณทจะสอบสวน และลงนามในสานวนเอง โดยไมตองแจงฝายปกครองทราบ หรอเขารวมการสอบสวนแตประการใด

สาหรบแผนภาพคราว ๆ อาจสรปได ดงน

แนวคดในการก าหนดประเดนการสบสวนสอบสวนคดอาญา หรอการแสวงหาขอเทจจรงใด ๆ

การสบสวนสอบสวน เสมอนการทาวจยอยางหนง จงตองมการความรหรอขอเทจจรง แลวใชเหตผลตรกตรองเพอนาไปสการตงสมมตฐานแหงคด และกาหนดประเดนการสบสวน โดยอาจจะเรมตนกระบวนการ ดงน

~ 17 ~

ขนตอนท 1 การสงเกต (Observation) พนกงานสบสวนสอบสวน อาจจะเรมตนจากการรวบรวมขอเทจจรงทเกยวของกบประเดนปญหาความขดแยง โดยอาจจะเรมจากการทาแผนภาพ (Diagrams) เพอชใหเหนปจจยทกอใหเกดปญหา พยายามนาความคดรวบยอดเดมมาแกปญหาโดยคดหาเหตผล จดลาดบความคดในรปแบบตางๆ ใหสอดคลองสมพนธกบสภาพการณอนเปนปญหานน โดยมแนวคดสาคญ ๆ ตามทฤษฎ ABC ไดแก A: Actors หรอ บคคลอาจทเกยวของกบเรองราวทเปนประเดนของปญญา รวมถงทศนคต (Attitude) หรอความรสกนกคด ของบคคลดงกลาวทมตอบคคลทอาจจะเปนคขดแยง ซงจะตองมการศกษาขอมลถงประวตความเปนมาของ Actors แตละคน และมความขดแยงหรอเกยวของกนอยางไรบาง B: Behaviors หรอ ขอเทจจรงทเกยวของกบพฤตกรรมของบคคลทเกยวของกงปญหาทนาไปสความขดแยงอนนามาสการรองทกขหรอกลาวโทษในการดาเนนคดอาญา ซงอาจจะเปนปฏสมพนธ หรอการกระทาของคกรณทกอใหเกดความขดแยงขนมาดงกลาว C: Contraction and Connectors ซงหมายถง สาเหตของความขดแยง และปจจยทอาจจะนาไปสการเชอมโยงใหยตความขดแยงนนได สาเหตของความขดแยงอาจจะเกดการโตแยงจากความจาเปนพนฐานหรอสทธขนพนฐาน หรอความสมพนธเชงอานาจของคกรณ หรอผลประโยชนทขดกน สวนปจจยทอาจใหเกดการยตความขดแยง อาจจะไดแก ประเพณหรอกตกาของสงคม การเคารพตอผใหญ การสบสวนสอบสวน จงอาจจะตองคนหาปจจยทงสองดานดงกลาวเพอใหเกดความชดเจนของปญหา ขนตอนท 2 การอธบาย (Explanation) เพอตดประเดนทไมเกยวของออกไป หรอ ตดประเดนการสอบสวนทไมใชสาเหตของความขดแยง ซงผทาการสบสวนสอบสวน จะตองจดระบบความคด และตงสมมตฐานเพออธบายความคดรปแบบตางๆ หรอประเดนทเกยวของกบคดดงกลาว เพอนาไปสการตงประเดนสอบสวนเพอแสวงหาขอเทจจรง ทเกยวของกบคดนนใหชดเจน ซงอาจจะยงมหลายทางหรอหลายสมมตฐานกเปนไปได เชน กรณคดเชอรแอนด ดนแคน อาจจะมการตงขอสนนษฐานวา ฝายชายทมาตดพนเปนคนลงมอจางวานลกพาตวเสยเอง หรอ เกดจากภรรยาของฝายชายทหงหวง หรอ สาเหตอน ๆ ทเกยวของกบความสมพนธฉนทชสาวของเดกหญงเอง เปนตน ขนตอนท 3 การท านาย (Prediction) ขนตอนน จะเปนการทานายหรอพยากรณผลทอาจเกดขนไดอกวาเมอเกดจากการตดสนใจตงประเดนการสอบสวน และหากไมเกดขนผลดงกลาวแลว จะแกไขอยางไร ขนตอนท 4 การน าไปใชและสรางสรรค กระบวนการน จะเปนการเรยนรผลทไดจากการใชวธการตาง ๆ ในการสบสวนสอบสวนคดอาญา เปน Knowhow หรอ KM เพอใชทาความเขาใจในการสบสวนสอบสวน และถายทอดไปยงคนรนหลงเพอใหสามารถนาไปใชประโยชน หรอสรางสรรคนาไปใชในสภาพการณอนๆ เมอมคดเกดขนใหม ๆ การจดทาแฟมขอมล การจดทา Database และการสงสอนจากพนกงานสอบสวนสอบสวน ในรปแบบตาง ๆ ไมวาจะสอนดวยการสอนแบบปากตอปากแบบโบราณหรอการสอนดวยอเลกทรอนกสโดยสถาบนกฎหมายหรองานสอบสวน แลวใหมการเขารหสเรยนรโดยพนกงานสบสวนสอบสวนรนใหม ๆ ซงจะสามารถเรยนรไดอยางไมจาเปนและเกดประสทธภาพมาก จงควรกระทาใหเปนระบบอยางยง เครองมอในการสบสวนสอบสวนคดอาญาของเจาหนาทต ารวจไทย

สาหรบเครองมอในการสบสวนสอบสวนของเจาหนาทตารวจนน หากพจารณาตาม ป.ว.อาญา จะพบวาเจาหนาทตารวจไทย ไมมอานาจอนใด นอกจากการสบสวนหาขาวปกต และการใชหมายเรยกวตถพยาน

~ 18 ~

หรอ หมายเรยกบคคล สวนในขนตอนการจบกม กจะตองขออนมตศาลในการจบกมบคคล หรอการออกหมายจบ หรอหมายอาญาอน ๆ แตเจาหนาทตารวจ ไมมอานาจดกรบขอมล ( Interception) หรอเขาถงขอมลเกยวกบผกระทาผดหรอผตองหา ซงแตกตางจากการสบสวนสอบสวนคดอาญา ประเภททมกฎหมายกาหนดไวเปนพเศษ ไมวาจะเปน กฎหมายทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามยาเสพตด กฎหมายทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการคามนษย กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการฟอกเงน กฎหมายวาดวยวธพจารณาคดยาเสพตด ซงจะมเครองมอหลายแบบ เชน การดกขอมล การอาพรางตว การควบคมการเคลอนยายสงผดกฎหมายเพอนาไปสการจบกมผกระทาผดรายสาคญ หรอตวการทแทจรง ในขณะทตารวจไทย มเครองมอเพยง การออกหมายเรยก เปนสาคญ สาหรบบคคลในทางกฎหมายและกระบวนการทเกยวของกบการสบสวนสอบสวน และเครองมอของเจาหนาทในการดาเนนการ อาจจะสรปแผนภาพ ดงน

บทบาท อานาจหนาทของบคคลในกฎหมาย

ผเสยหาย

มาตรา ๒(๔) พนกงานสอบสวน

มาตรา ๒(๖) อยการ

มาตรา ๒(๕) ศาล

มาตรา ๒(๑) ผตองหา /จาเลย

มาตรา ๒(๔) / (๓)

การดาเนนคดอาญา

การด าเนนคดของผเสยหาย

- ฟองคดเอง ม.๒๘(๒) - เปนโจทกรวมอยการ ( ม.๓๐) - รบมรดกความ (ม.๒๙) - ฟองแพงเกยวเนองคดอาญา

( ม.๔๐-๕๑)

การด าเนนคดโดยรฐ

สอบสวน ฟองรองโดยเจาหนาทของรฐ ( ตร. /อยการ)

-รองทกข/กลาวโทษ – สบสวน

-รวบรวมหลกฐานทกชนด -เสนอความเหน/สงคด/ความเหนแยง

-นาตวเขาสกระบวนการฟองรอง/สบพยาน

กระบวนการชนศาล

ไตสวนมล/พจารณาคดตอหนาจาเลย โดยโจทกมหนาทนาสบใหเหนวาจาเลยกระทาผดจรง จนปราศจากขอสงสยตามสมควร

( Prove beyond reasonable doubt)

~ 19 ~

การด าเนนคดอาญาโดยรฐ

กระบวนการในการด าเนนคด ขนตอนการด าเนนคด

รองทกข ม.๒(๗) กลาวโทษ ม.๒(๘) เครองมอ อ านาจ

สบสวน/สอบสวน/รวบรวมพยานหลกฐาน

ม.๒(๑๐)(๑๑), ๑๘-๒๑ และ ม.๑๒๐-๑๕๖ - การสอบสวนคดอาญาทวไป ม.๑๘-๒๑, ๑๓๐-๑๔๗

-การสอบสวนคดชนสตรพลกศพ ม.๑๔๘-๑๕๖

- หมายเรยก ม.๕๒-๕๖

-หมายอาญา ม.๕๗-๗๖

- จบ (ม.๗๗-๙๐) -ควบคม , -ขง -คน, ปลอยตวชวคราว

เสนอพนกงานอยการ (มาตรา ๑๔๑-๑๔๔) - สอบสวนเพมเตม

-สงฟองหรอสงไมฟอง -สงใหพนกงานสอบสวนเปรยบเทยบปรบ

-แนะน าใหพนกงานสอบสวนด าเนนคดกบบคคลอน

สงฟอง – สงส านวนพรอมค าฟองและตวผตองหา (จ าเลย) ไปยงศาลเพอ

พจารณาคดและสบพยาน

สงไมฟอง – เสนอส านวนไปยง ผบ.ตร. หรอ ผบช.แตละภาคเพอพจารณามความเหนแยง เสนอ อสส.พจารณาสง

สบสวน/สอบสวน/รวบรวมพยานหลกฐาน

ม.๒(๑๐)(๑๑), ๑๘-๒๑ และ ม.๑๒๐-๑๕๖ - การสอบสวนคดอาญาทวไป ม.๑๘-๒๑, ๑๓๐-๑๔๗

-การสอบสวนคดชนสตรพลกศพ ม.๑๔๘-๑๕๖

เสนอพนกงานอยการ (มาตรา ๑๔๑-๑๔๔) - สอบสวนเพมเตม

-สงฟองหรอสงไมฟอง -สงใหพนกงานสอบสวนเปรยบเทยบปรบ

-แนะน าใหพนกงานสอบสวนด าเนนคดกบบคคลอน

- หมายเรยก ม.๕๒-๕๖

-หมายอาญา /หมายคน และหมายจบ

ม.๕๗-๗๖

- จบ (ม.๗๗-๙๐) -ควบคม , -ขง -คน, ปลอยตวชวคราว

จบ – กระท าผดในสาธารณสถาน และความผดซงหนา / หรอกระท าผดมาแลวสด ๆ ( ม.83-84) จบ – ตามหมายจบของศาล และจะตองด าเนนการแจงสทธ รวมถงแจงเตอนเกยวกบค าใหการ และสทธในการมทนายความ (ม.83-84)

จบ – หามจบในทรโหฐาน แมจะมหมายจบ จบ – ในทรโหฐานจะตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยการคน ไดแก การมหมายคนและพบการกระท าผดในทรโหฐาน หรอเขาเงอนไขทเปนขอยกเวน ไมตองมหมายคน ตามมาตรา 92

~ 20 ~

หลกกฎหมายส าคญทเกยวของกบการสอบสวนคดอาญา

การสอบสวนคดอาญา จะเปนไปตาม ป.ว.อาญา มาตรา 120-147

1. การสอบสวนทชอบดวยกฎหมายหรอไมตองพจารณาดงน -จะตองปฏบตถกตองตามมาตรา 18,19,20 ทเกยวของกบเขตอานาจสอบสวน และพนกงานสอบสวนผรบผดชอบ จงจะทาใหพนกงานอยการมอานาจฟองคดอาญานนตอศาลได -ความผดตอสวนตวจะมการสอบสวนไดตองมการรองทกขตามระเบยบ ตามมาตรา 121 ผรองทกขไมใชผเสยหายไมใชการรองทกขตามระเบยบ พนกงานสอบสวนไมมอานาจสอบสวน ทาใหพนกงานอยการไมมอานาจฟอง, คารองทกขไมถกตองตามมาตรา 2 (7) พนกงานสอบสวนไมมอานาจสอบสวน พนกงานอยการไมมอานาจฟอง , การรองทกขตอเจาพนกงานทไมมอานาจรบคารองทกข ถอวาไมมการ รองทกข เชน รองทกขตอนายกรฐมนตร หรอรฐมนตร ซงไมใชเจาพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ -การสอบสวนทชอบดวยกฎหมายตองมการแจงขอหาและสทธตามกฎหมายแกผตองหาตามมาตรา 134 และพนกงานสอบสวนจะตองไมกระทาการใด ๆ อนเปนผลทาใหผถกสอบสวน ไมสมครใจ หรอทาใหทอใจ หรอจงใจ หรอจะทาใหคาใหการนนไมนาเชอถอ จนเปนพยานหลกฐานไมชอบและรบฟงไมได ตาม ม.226

2. พนกงานอยการฟองคดไดตองมการสอบสวนกอน ตามมาตรา 120 การสอบสวนทไมชอบดวยกฎหมาย จะทาใหอยการไมมอานาจฟองคด เวนแต พยานหลกฐานบางอยางทสาคญ แมจะไมอยในสานวนการสอบสวนมากอน เชน แผนท หรอคาอธบายเหตการณเพมเตม พนกงานอยการสามารถนาเสนอตอศาลได แมจะไมอยในสานวนการสอบสวน

3. คารองทกข ตามมาตรา 126 หากไมมการรองทกข ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 2(7) ในความผดตอสวนตว ถอวาไมมการสอบสวน, การขอแกไขเพมเตมฐานความผด กตองมการสอบสวนในฐานความผดนนแลวดวย , มการสอบสวนฐานความผดทจะขอแกฟองแลว ขอแกไดแมศาลอนญาตใหแกแลวจะเกนอานาจของศาล

พจารณา/พพากษา ม.172,175, 176, 192 อทธรณ ฎกา กระบวนการหลงพพากษา

- ชขาดใหฟอง – พนกงานอยการฟอง ม.145,145/1 - ชขาดไมฟอง หามด าเนนคดซ า เวนแตมพยานหลกฐานใหม ม.147 และหาม อสส. กลบค าชขาดของตนเองดวย

- การคน และการจบกมทไมชอบดวยกฎหมาย ไมกระทบตอกระบวนการสอบสวนทชอบดวยกฎหมาย - แมพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบดวยกฎหมาย แตเกดขนโดยชอบดวยกฎหมาย ศาลกอาจจะใชดลพนจรบฟงเปนพยานหลกฐานได ( ป.ว.อาญา มาตรา 226/1) และ การรบฟงพยานหลกฐานอน ๆ เชน แผนประทษกรรม หรอ ลกษณะ หรอรายละเอยดการกระท าผดครงกอน ๆ ตาม ม.226/2-226/5

~ 21 ~

- การแกหรอถอนคารองทกขอาจถอนคารองทกขไดกอนคดถงทสดสาหรบคดความผด สวนตว แตความผดอาญาแผนดน ไมระงบไป

- ผเสยหายขอถอนคารองทกข กมผลทาใหสทธนาคดอาญามาฟองระงบไป เฉพาะความผดอนยอมความได พนกงานอยการยงคงมอานาจดาเนนคดทมใชความผดอนยอมความไดตอไป

- จาเลยกระทาความผดฐานรบของโจรทรพยทไดมาจากความผดฐานยกยอก แมผรองทกขจะถอนคารองทกขในความผดฐานยกยอก จาเลยกคงมความผดฐานรบของโจร

- สทธขอถอนคารองทกขในความผดสวนตวทเกยวกบทรพยสนตกทอดแก ทายาท ทายาทจงขอถอนคารองทกขได

- พนกงานอยการไดรบคารองขอถอนคารองทกขของผเสยหายแลวถอเปนการ ถอนคารองทกขโดยชอบแลว ศาลไมตองสอบถามผเสยหายอก

- สทธเกยวกบการถอนคารองทกขเกยวกบทรพยสน ยอมตกทอดแกทายาท และจะถอนคารองทกขเมอใดกได กอนคดถงทสด 126 และการท ผเสยหาย ตายระหวางอทธรณ ทายาทไมใชผมสทธจดการแทน ตาม 5 (2) จะตองพจารณาตาม ม.29 ป.ว.อาญา ใหบคคลใดเขามาดาเนนการแทนกรณผฟองคดไดดาเนนคดแลวตายลงภายหลง (เชน ผบพาการ ผสบสนดาน สามภรรยา จะดาเนนคดตอไปกได)

4. การสอบสวนทชอบดวยกฎหมายตองมการแจงขอหาแกผตองหา ตามมาตรา 134 - พนกงานสอบสวนไดแจงขอหาทเปนความผดหลกแลว กไมจาตองแจงขอหา

ความผดอนเกยวพนกนดวย พนกงานสอบสวนกมอานาจสอบสวนไดทกขอหา - ไดแจงขอหาหนงแลว หากมความผดฐานอนปรากฏขนในระหวางการสอบ

สวน กถอวาไดสอบสวนความผดฐานนนดวย - คาใหการตาม ม.134 ตองเปนคาใหการในฐานะผตองหา มใชในฐานะ

พยานจงจะใชเปนพยานหลกฐานยนจาเลยในชนพจารณาได ดงนน หากไมไดแจงขอหา และไมไดทาใหเขาทราบวาเขาเปนผตองหา การสอบสวนปากคาในฐานะผตองหากยงไมเกดขน คาใหการดงกลาว แมจะรบสารภาพ กไมอาจจะฟงลงโทษเขาได

5. การสอบสวนผตองหาเดก มาตรา 133 ทว , 134 ตร - ตามมาตรา 133 ทว ม 3 กรณ ในคดทมอตราโทษจาคกอยางสงตงแตสามปขนไป ,

ในคดทมอตราโทษจาคกอยางสงไมถงสามปและผเสยหายหรอพยานซงเปนเดกรองขอ, ในคดทารายรางกายเดกอายไมเกดสบแปดป ตองพจารณาวาเปนกรณใดกรณหนงขางตนหรอไม ถาใชกตองปฏบตตาม 133 ทว เชน โทษจาคกไมเกน 3 ปไมเขา 2 กรณแรกแตเขากรณเดกอายไมเกน 18 ปกตองปฏบตตาม 133 ทว และดในวนททาการสอบสวนครงแรกวาเกน 18 หรอไม

- ตามมาตรา 133 ตร ไมไดจากดเรองโทษเพยงแตอายเทานนคอไมเกน 18 ปถาจะชตวกตองทาตาม 133 ตร แตกตางกบ 133 ทว การสอบปากคา ตองเปน 3 กรณทกาหนดไวใน 133 ทวเทานน

- การดาเนนการสอบสวนผตองหาทเปนเดก นามาตรา 134 ตรประกอบ 133 ทว ไปใช บงคบ

6. การสอบสวนในคดทตองมการชนสตรพลกศพ มาตรา 129 - ถาการชนสตรพลกศพยงไมเสรจ หามมใหฟองผตองหาตอศาล หากไมม

การชนสตรพลกศพเลยหรอทาไมสมบรณหรอการชนสตรพลกศพกระทาไปโดยไมชอบกไมหามใหฟองคด - ขณะทผตายถกจาเลยทาราย ผตายไมไดอยในความควบคมของเจาพนกงาน

ไมตองมการไตสวนการชนสตรพลกศพ

~ 22 ~

- มาตรา 129 กาหนดเพยงวา ถามการชนสตรพลกศพยงไมเสรจหามมใหฟองคดเทานน แตกรณทไมมการชนสตรพลกศพ แมเปนกรณทตองชนสตรพลกศพ คดไมอยในบงคบ 129 คอ สามารถฟองได เพราะกรณนไมมการชนสตรพลกศพเลย จงไมถอวา ชนสตรพลกศพยงไมเสรจ และคดเกยวกบการถกเจาพนกงานเจาหนาทฆาตาย ขณะปฏบตหนาท อยการสงสดเปนผมอานาจสงฟองตาม 143 วรรค 2

7. หลกเกณฑการสอบสวนผตองหา - ในคดอาญา ผตองหายอมมสทธไดรบการสอบสวนดวยความรวดเรว ตอเนองและ

เปนธรรม ( อนวตรการ ตาม รธน.2540 มาตรา 241 วรรคแรก) - ในชนสอบสวน ผตองหามสทธใหทนายความหรอผซงตนไววางใจเขาฟงการ

สอบปากคาตนได รธน. มาตรา 241 วรรคสอง - ผเสยหายหรอจาเลยในคดอาญา ยอมมสทธตรวจหรอคดสาเนาคาใหการของตนเมอ

พนกงานอยการไดฟองคดตอศาลแลว ทงนตามทกฎหมายบญญต รธน.2540 มาตรา 241 วรรคสาม - การสอบสวนผตองหา ตองแจงขอหาใหทราบ และบอกใหทราบกอนวาถอยคาท

ผตองหา กลาวนนอาจใหเปนพยานหลกฐานยนเขาในการพจารณาได เมอผตองหาเตมใจใหการอยางใดกใหจดคาใหการ ถาไมเตมใจใหการกใหบนทกไว ม.134 (การไมแจงขอหาใหผตองหาทราบตามมาตรา 134 น เปนบทบญญตหามมใหพนกงานสอบสวนฟองคดในขอหานนตอศาลเทานน ในกรณทเปนขอหาทศาลพจารณาไดความ ตาม ป.ว อ. 192 วรรค 3 แมขอหานนพนกงานสอบสวนจะมไดมการแจงขอหาไว ศาลกสามารถลงโทษจาเลยได)

- หามมใหพนกงานสอบสวนทาหรอจดใหทาการใด ๆซงเปนการลอลวงหรอขเขญหรอใหสญญากบผตองหาเพอจงใจใหเขาใหการอยางใดๆในเรองทตองหานน มาตรา 135 (ดาเนนการขดกบ มาตรา 135 ใชเปนพยานหลกฐานลงโทษผตองหาไมไดตาม รธน. มาตรา 243 แตพนกงานอยการยงมอานาจฟองคดอย)

- ถอยคาของบคคลซงเกดจากการจงใจมคามนสญญาขเขญหลอกลวง ถกทรมาน ใชกาลงบงคบ หรอกระทาโดยมชอบประการใดๆไมอาจรบฟงเปนพยานหลกฐานได รธน. ม. 243 วรรคสอง

8. เมอพนกงานสอบสวนทาสานวนเสรจตองสงสานวนใหอยการแลว พนกงานอยการจะสงอยางไร เปนไปตาม ม.140-145

- การจะดาเนนการตาม ม.140,141 ,142 ตองเปนการทสานวนการสอบสวนเสรจแลว ถาสานวนการสอบสวนยงไมเสรจกไมตองปฏบตตาม ม.140-142 และกรณ ม.122 ในความผดแผนดนเปนอานาจของ พงส. วาจะสอบสวนตอไปหรอไม ถาไมมการรองทกขเมอ พงส. ไมใชอานาจสอบสวนกถอวา การสอบสวนยงไมเสรจไมตองดาเนนการตาม 140-142 แตอยางใด

- ปจจบน ถาผตองหาไดรบการประกนตวแลวหลบหนไป เมอทาการสอบสวนเสรจแลว พนกงานสอบสวน จะตองขออนมตออกหมายจบ แลวจงสงสานวนใหพนกงานอยการดาเนนการพจารณาตอไป ประเดนนไดรบการแกไขจากปญหาในอดตทพนกงานอยการไมยอมรบสานวน เพราะเปนสานวนมตวตงแตแรก ดงนน แมผตองหาหลบหนไป กยงเปนสานวนมตว พนกงานสอบสวนจงตองสงสานวนพรอมตวผตองหา แตตอมา ม พ.ร.บ.ว.แขวงฯ และ คาสง คสช. กาหนดใหพนกงานอยการรบสานวนไปพจารณาใหแลวเสรจ

9.กรณตาม ม.147 คอ เมอมคาสงเดดขาดไมฟองคดแลวหามมใหมการสอบสวนเกยวกบบคคลนนใน

เรองเดยวกนอก เวนแตจะไดพยานหลกฐานใหมอนสาคญแกคด ซงนาจะทาใหศาลลงโทษผตองหาได (ถาเปน

~ 23 ~

เพยงความเหนของพนกงานสอบสวนวาไมควรฟองคด ไมใชคาสงเดดขาดไมฟอง พนกงานสอบสวนจงทาการสอบสวนทเกยวกบการกระทาของบคคลนนในเรองเดยวกนอกได) 10. การชนสตรพลกศพ มมาตราทตองพจารณา คอ ม.148 ,150

- ถาขณะผตายถกจาเลยทาราย ผตายไมไดอยในการควบคมของเจาพนกงาน แมผตายจะถงแกความตายในระหวางการทเจาพนกงานนาสงโรงพยาบาล กไมไดเกดจากการกระทาของเจาพนกงาน หรออยในความควบคมของเจาพนกงาน จงไมตองมการไตสวนการชนสตรพลกศพ ตามมาตรา 150 วรรค 5 เมอชนสตรพลกศพเสรจแลว พนกงานอยการจงมอานาจฟองจาเลยได ไมตองหามตามมาตรา 129 เครองมอในการสบสวนและสอบสวนคดอาญา เจาหนาทตารวจตาม ป.ว.อาญา มอานาจในการคนและจบ ซงจะตองดาเนนการขนตอนตามทกฎหมายกาหนดเปนสาคญ ซงมหลกกฎหมายและตวอยางคาพพากษาฎกาทเกยวของ ดงน หมายเรยก ป.ว.อาญา มาตรา 53 การทจะใหบคคลมาใหการตอพนกงานสอบสวน หรอศาล อาจจะดาเนนการ โดยการ มหนงสอเปนหมายเรยก หรอ การสงการของพนกงานสอบสวนใหมาใหการ โดยไมตองมหนงสอเปนหมายเรยก หากไมมาตามสงการ ยอมเปนการกระทาทขดตอหมายเรยก และผด ป.อาญา มาตรา 169 (คาพพากษาฎกาท 1954/2515) ตร. ไดก าหนดวธการคมครองสทธและเสรภาพของผตองหาไวเพมเตม กลาวคอ กอนท พงส. จะออกหมายเรยกผตองหาได จะตองรวบรวมพยานหลกฐานจนแนชดวาเขาไดกระทาผดจรง และจะตองสงให ผกก. หน.สถาน พจารณาเหนชอบกอนอกดวย ทงน เพอใหมการกลนกรองพยานหลกฐานใหสมบรณเสยกอน การสงหมายเรยก

หมายเรยกของตารวจ ป.ว.อาญา มาตรา 55 การสงหมายเรยก ใหสงแกตวผตองหาเอง หากสงไมได ใหสงแกสาม ภรยา หรอผปกครองของผตองหาเปนผรบไวแทน สวนหมายเรยกศาล ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 55/1 ใหพนกงานอยการสงให หวหนาพนกงานสอบสวนแหงทองทเปนผดาเนนการ ตามระเบยบการต ารวจเกยวกบคด หากผตองหามภมลาเนาอน กใหสงหมายไปยง สถานตารวจในเขตทองทรบผดชอบนน เพอดาเนนการตามหมาย แตอยางไรกตาม ในทางปฏบต ศาลกยอมรบวธการสงทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบ ถอวาสงโดยชอบแลว หมายอาญา ( มาตรา 57-58 ) หมายอาญา ไดแก หมายคนในทรโหฐาน การจบ การขง และการจาคก รวมถงหมายปลอย ผมอ านาจออกหมายอาญา ไดแก ศาล และจะตองดาเนนการตามขอบงคบของประธานศาลฎกา โดยศาลจะออกหมายในเขตอานาจศาล

~ 24 ~

การขอหมาย จะเปนไปตาม มาตรา 59-59/1 กลาวคอ จะตองเปน จพง.ระดบ 3 หรอ ร.ต.ต.ขนไป หากจาเปนเรงดวน กสามารถใชโทรศพท โทรสาร หรอสอเทคโนโลย ได ตามหลกเกณฑขอบงคบของประธานศาลฎกา กรณทใชวธการดงกลาวแลว กจะตองมารายงานตวตอศาลโดยไมชกชา หลกการส าคญ 1. การออกหมายอาญาใด ๆ จะตองมพยานหลกฐานหลกฐานตามสมควร (Probable Cause) ททาใหศาลเชอไดวามเหตทจะออกหมายตาม มาตรา 66, 69 หรอ มาตรา 71 2. หมายอาญาตองทาเปนหนงสอ มรายละเอยดทจะดาเนนการ และลงชอประทบตราของศาล ตาม มาตรา 60 3. เหตทจะออกหมายจบได จะตองเปนไปตาม มาตรา 66 ไดแก (1) เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญา ซงมอตราโทษจาคกอยางสงเกนสามป หรอ (2) เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญา และมเหตอนควรเชอวาจะหลบหนหรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอกอเหตอนตรายประการอน ถาบคคลนนไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไมมขอแกตวอนควร ใหสนนษฐานวาบคคลนนจะหลบหน สรป คอ ถาความผดนนมอตราโทษจ าคกไมเกนสามป แมจะมหลกฐานตามสมควรวาบคคลนนไดกระท าผดจรง กจะขอใหศาลออกหมายจบทนทไมได จะตองมเหตผลอน ๆ เชน มเหตอนควรเชอวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงพยานหลกฐาน หรอจะไปกอเหตอนตรายประการอน หากไมมเหตดงกลาว กจะออกหมายจบไมได หรอในกรณทมหลกฐานตามสมควรวา ผนนไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยก หรอตามนดโดยไมมขอแกตวอนควร ใหสนนษฐานวาผนนจะหลบหน กใหศาลออกหมายจบได หมายจบ จะใชไดจนกวาคดจะหมดอายความ หรอ ศาลเพกถอน หรอ คดขาดอายความ 3. การจดการตามหมายจบ (มาตรา 77) หมายจบสามารถใชไดทวราชอาณาจกรไทย รวมทงสาเนาหมายจบ หรอโทรสาร หรอสออเลกทรอนกสอน ๆ ตามขอบงคบประธานศาลฎกา 4. ไมวาจะมหมายจบหรอไม กหามมใหจบในทรโหฐาน หากไมมหมายคน หรอไมมเหตทจะคนไดโดยไมมหมาย หรอ เจาบานยนยอมใหเขาไปในทรโหฐานนน การจบโดยไมตองมหมายจบของศาล (มาตรา 78) 1.เมอบคคลนนไดกระทาผดซงหนา ดงบญญตไวในมาตรา 80 2.เมอพบบคคลโดยมพฤตการณอนควรสงสยวาผนนนาจะไดกอเหตรายใหเกดภยนตรายแกบคคลหรอทรพยสนของผอนโดยมเครองมอ อาวธ หรอวตถอยางอนอนสามารถอาจใชในการกระทาความผด

~ 25 ~

3.เมอมเหตทจะออกหมายจบไดตามมาตรา 66(2) แตมความจาเปนเรงดวนทไมอาจจะขอใหศาลออกหมายจบบคคลนนได ซงไดแก มเหตอนควรเชอวา ผตองหาจะหลบหน หรอจะยงเหยงพยานหลกฐาน หรอจะกอเหตรายดวยประการอน 4.เปนการจบกมผตองหาหรอจาเลยทหน หรอจะหลบหนในระหวางถกปลอยชวคราวตาม มาตรา 117 กลาวคอ ใหอานาจผททาสญญาประกนตวผตองหา สามารถรองขอใหเจาหนาทตารวจจบกมผทจะหลบหนนนได หากรองขอไมได กใหจบกมเองแลวนาสงเจาหนาทตารวจ 5.ในการจบกม เจาหนาทตารวจหรอราษฎรผจบกม จะตองปฏบตตาม มาตรา 83 ป.ว.อาญา กลาวคอ การแจงใหเขาทราบวาเขาตองถกจบ แลวสงใหผนนไปยงททาการของพนกงานสอบสวนแหงทองททถกจบพรอมผจบ เวนแตจะสามารถนาไปททาการของพนกงานสอบสวนผรบผดชอบได อยางไรกตาม หากการแจงและปฏบตดงกลาวไมอาจจะกระทาได เชน อาจเกดความไมปลอดภยหรออาจจะหลบหน กอาจจะใชกาลงตามจาเปนในการจบกมได ในกรณทเจาหนาทตารวจเปนผจบกม จะตองแจงขอกลาวหาวาเขากระทาผดอยางไร หากมหมายจบกใหแสดงใหเขาด พรอมทงแจงสทธตามกฎหมาย ซงรจกกนทวไปวา Miranda Rights อนประกอบดวย “ผถกจบมสทธทจะไมใหการหรอใหการกได และถอยคาของผถกจบนนอาจจะใชเปนพยานหลกฐานในการพจารณาได และผถกจบมสทธทจะพบและปรกษาทนายความ หรอผซงจะเปนทนายความ”

นอกจากน ถาผถกจบประสงคจะแจงใหญาตหรอผซงตนไววางใจทราบถงการจบกมทสามารถดาเนนการไดโดยสะดวก และไมเปนการขดขวางการจบกมหรอการควบคมผถกจบหรอทาใหเกดความไมปลอดภยแกบคคลหนงบคคลใด กใหเจาหนาทตารวจอนญาตใหผถกจบดาเนนการไดตามสมควรแกกรณ ในการนใหเจาพนกงานผจบบนทกการดงกลาวไวดวย หากผนนขดขวางการจบกมหรอจะหลบหน กใหใชกาลงไดตามสมควรทจะปองกนเทาทเหมาะสมแกพฤตการณแหงเรองในการจบนน

การดาเนนการภายหลงจากการจบ เจาหนาทตารวจจะตองนาตวผถกจบสงพนกงานสอบสวนเพอสอบสวนปากคาในทนท และจะตองปฏบตตามทกาหนดไวใน มาตรา 84 ป.ว.อาญา โดยจะตองแจงขอหาและรายละเอยดการกระทาผด พรอมมอบสาเนาบนทกจบกมใหผถกจบ รวมถงการแจงสทธเชนเดยวกบ มาตรา 83 กาหนดไว ซาอกครงหนง รวมถงสทธทจะไดรบการรกษาพยาบาล และสทธอน ๆ ตามมาตรา 7/1

หลกการทส าคญ ตามมาตรา 84 วรรคทาย คอ “ถอยค าใด ๆ ทผถกจบใหไวตอเจาพนกงานผจบ

หรอพนกงานฝายปกครองในชนจบกมหรอรบมอบตวผถกจบ ถาถอยค านนเปนรบสารภาพวาตนไดกระท าผด หามใหรบฟงเปนพยานหลกฐาน แตถาถอยค านนเปนถอยค าอน จะรบฟงเปนพยานหลกฐานไดกตอเมอไดแจงสทธตามวรรคหนง หรอตามมาตรา 83 วรรคสอง แกผถกจบแลว”

ตวอยางค าพพากษาฎกา คาพพากษา ฎกา 1164/2546 เมอการคนเจาพนกงานตารวจไดแสดงบตรประจาตวเจาพนกงานและขอความยนยอมจาก พ.เจาบานมารดาจาเลยกอน การคนกระทาขนโดยอาศยความยนยอมของ พ. เจาของบาน เมอไมปรากฏวาเจาพนกงานตารวจไดขเขญหรอหลอกลวงให พ.ใหความยนยอมในการคนและกอนดาเนนการคนเจาพนกงานตารวจเหนจาเลยซงอยในหองนอนโยนสงของออกไปนอกหนาตาง เมอไปตรวจสอบกพบเมทแอมเฟตตามนไวในครอบครอง อนเปนความผดซงหนา และไดกระทาในทรโหฐาน เจาพนกงานยอมม

~ 26 ~

อานาจจบจาเลยไดโดยไมตองมหมายจบหรอหมายคน ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 78(1), 92(2) ยาเสพตดของกลางทเจาพนกงานตารวจยดได จงนามาฟงประกอบคารบสารภาพของจาเลยได

คาพพากษาฎกาท 9212/2539 กอนเกดเหต เจาหนาทตารวจ พบเหนจาเลยมพฤตการณอนควรสงสยวาจะกระทาผดโดยมเครองมอ อาวธ หรอวตถอยางอนอนสามารถใชในการกระทาผดและพาอาวธตดตวไปในเมองโดยไมไดรบอนญาต ซงเปนความผดซงหนา แมเจาหนาทตารวจจะไมมหมายจบ แตไดแสดงตววาเปนเจาหนาทตารวจใหจาเลยทราบแลว เจาหนาทตารวจจงมอานาจตรวจคนและจบกม กรณจาเลยกดอาวธปนไมใหเจาหนาทตารวจดงออกจากเอว จงถอไดวาเปนการขดขวางการจบกมในการปฏบตการตามหนาทโดยใชกาลงประทษรายตาม ป.อาญา มาตรา 138 วรรคสอง

คาพพากษาฎกาท 6894/2549 สถานทเกดเหตเปนรานเกมตาง ๆ ยอมเปนทสาธารณะทประชาชนเขาไปได รวมถงเจาหนาทตารวจกมความชอบธรรมทจะเขาไป เมอเจาหนาทตารวจไดทาการตรวจคน แผนเกมในตะกราซงอยในตสามารถมองเหนไดโดยแผนเกมดงกลาวละเมดลขสทธของบรษทโจทกรวม ซงมองจากลกษณะภายนอกเหนไดอยางชดแจงวาเปนสงทผดกฎหมาย จงเปนการคนในทสาธารณสถานโดยเจาหนาทตารวจมเหตอนควรสงสยวารานดงกลาวมสงของซงมไวเปนความผด ไมจาตองมหมายคน ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 93 ทงเปนกรณทเจาพนกงานตารวจสามารถจบจาเลยไดตาม มาตรา 78(1) ประกอบมาตรา 80 วรรคหนง การคนและการจบจงชอบดวยกฎหมาย

ส าหรบกรณความผดซงหนา ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 80 วรรคหนง นนหมายถง ความผดทเหนก าลงกระท าผด หรอพบในอาการใดซงแทบจะไมมความสงสยวาเขาไดกระท าผดมาแลวสด ๆ กบ อกกรณหนง คอ กฎหมายใหถอวาเปนความผดซงหนา โดยจะตองเปนความผดทระบไวในทาย ป.ว.อาญา หากมพฤตการณ ไดแก

(1) เมอบคคลหนงถกไลจบดงผกระทาโดยมเสยงรองเอะอะ

(2) เมอพบบคคลหนงแทบจะทนททนใด หลงจากกระทาผดในถนแถวใกลเคยงกบทเกดเหตนน และมสงของทไดมาจากการกระทาผด หรอมเครองมอ อาวธหรอวตถ อยางอนอนสนนษฐานไดวาไดใชในการกระทาผด หรอรองรอยพรธเหนประจกษทเสอผาหรอเนอตวของผนน

ตวอยางค าพพากษาฎกา ทส าคญ คาพพากษาฎกาท 1259/2542 เจาหนาทตารวจจบกมผกระทาผดคนหนงไดในขณะลอซอยาเสพตด

ใหโทษ ถอวาเปนความผดซงหนา แลวผกระทาผดนนพาเจาหนาทตารวจไปจบกมผรวมกระทาผดในเวลาตอเนองในทนททนใด ถอไดวาเปนการจบกมผกระทาผดซงหนาเชนกน เจาหนาทตารวจมอานาจเขาไปจบกมผกระทาผดในหองพกอนเปนทรโหฐานได โดยไมตองมหมายจบและไมตองมหมายคน

คาพพากษาฎกาท 4461/2540 เจาหนาทตารวจไดรวมกนจบกมจาเลยขณะทกาลงขายวตถออกฤทธ

ฯ ใหกบเจาหนาทตารวจ จงถอวาเปนการกระทาผดซงหนา ขณะนนธนบตรทใชลอซออยทจาเลยและจาเลยดนรนตอส ถาปลอยใหเนนชากวาจะนาหมายจบและหมายคนมาได จาเลยอาจหลบหนและพยานหลกฐานอาจสญหาย จงเปนกรณฉกเฉนอยางยง เจาหนาทตารวจจงมอานาจเขาไปในบรเวณบานทเกดอนเปนทรโหฐานใน

~ 27 ~

เวลากลางคนโดยไมตองมหมายคนและหมายจบจาเลยซงเปนผกระทาความผดไดโดยไมตองมหมายจบ ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 80, 81 ประกอบมาตรา 92(2) และมาตรา 96(2)

คาพพากษาฎกาท 698/2516 การทเจาหนาทตารวจแอบดจาเลยรวมกนเลนการพนนอยในบาน ถอ

วาเปนการกระทาผดซงหนา ยอมมอานาจเขาไปจบกมผกระทาผดนนได อยางไรกตาม บางกรณถอวาไมใชการกระท าผดซงหนา และเจาหนาทต ารวจไมมอ านาจจบกม

เนองจากผเสยหายไมมอ านาจชใหเจาหนาทต ารวจจบตวผกระท าผด ดงเชนในอดตอกตอไป ตวอยางเชน กรณคกรณไดทะเลาะววาทกนและยตไปแลว แมจะมการชใหจบกมตว เจาหนาทตารวจกไมอาจจบกมได เพราะไมใชความผดซงหนา เวนแต จะมหลกฐานนาเชอวาผกระทาผดนนกระทาผดแลวกาล งจะหลบหน (คาพพากษาฎกาท 4243/2542) หรอกรณทเจาหนาทตารวจไดพบของกลางในบรเวณบานของจาเลย และจาเลยไดรบวาเปนของตนเอง กไมใชความผดซงหนาซงจาเลยกาลงกระทาหรอพบในอาการซงแทบจะไมมความสงสยเลยวาจาเลยกระทาผดมาแลวสด ๆ จงไมใชความผดซ งหนาอนทาใหเจาหนาทตารวจจะจบจาเลยโดยไมมหมายจบได เมอเจาหนาทตารวจไมมอานาจจบกม การทจาเลยจะตอสขดขวางการจบกมกไมเปนความผดฐานตอสขดขวางเจาพนกงานทปฏบตการตามหนาท (คาพพากษาฎกาท 3743/2529)

การจบในทรโหฐาน (มาตรา 81) ป.ว.อาญา มาตรา 81 ก าหนดหลกการส าคญ ไมวาจะมหมายจบหรอไมกตาม หามมใหจบในท

รโหฐาน เวนแตจะกระท าตามบทบญญตวาดวยการคนในทรโหฐานนน ดงนน ในการจบในทรโหฐาน โดยปกตจงตองมทงหมายจบและหมายคน เวนแตจะเขาขอยกเวนททาใหสามารถเข าคนในทรโหฐานได ตามทกาหนดไวใน มาตรา 92 ป.ว.อาญา

มาตรา 92 กาหนดไววา หามมใหคนในทรโหฐานโดยไมมหมายคนหรอคาสงของศาล เวนแตพนกงานฝายปกครองหรอตารวจเปนผคน และในกรณ ตอไปน

(1) เมอมเสยงรองใหชวยมาจากในทรโหฐาน หรอมเสยง หรอมพฤตการณอนใดอนแสดงไดวามเหตรายเกดขนในทรโหฐานนน

(2) เมอปรากฏความผดซงหนากระทาในทรโหฐาน

(3) เมอบคคลทไดกระทาผดซงหนา ขณะทถกไลจบหนเขาไปหรอมเหตอนแนนแฟนควรสงสยวาไดเขาไปซกซอนตวอยในทรโหฐานนน

(4) เมอมพยานหลกฐานตามสมควร วาสงของทมไวเปนความ หรอไดมาโดยการกระทาความผดหรอไดใช หรอมไวเพอจะใชในการกระทาความผด หรออาจเปนพยานหลกฐานพสจนการกระทาความผดไดซอนหรออยในนนประกอบกบทงตองมเหตอนควรเชอวาเนองจากการเนนชากวาจะเอาหมายคนมาได สงของนนจะถกโยกยายหรอทาลายเสยกอน

(5) เมอทรโหฐานนน ผถกจบเปนเจาบาน และการจบนนมหมายจบตามมาตรา 78

~ 28 ~

ตวอยางค าพพากษาฎกา คาพพากษาฎกาท 187/2507 จาเลยกระทาซงหนาในความผดลหโทษในเวลากลางคนแลว

หลบหนเขาบานของจาเลยซงเจาพนกงานตารวจผไลจบกมรจกเปนอยางดแลว เมอไมปรากฏวาจาเลยจะหลบหนตอไปอก ไมถอวาเปนกรณฉกเฉนอยางยงตามความในมาตรา 96(3) เจาพนกงานตารวจจงไมมอานาจเขาไปจบกมจาเลยในบานเรอนของจาเลยซงเปนทรโหฐาน เมอเจาหนาทตารวจเขาไปในบานของจาเลย และจาเลยไดใชมดเงอฟนเจาหนาทตารวจ กถอไดวาเปนกรณจาเลยใชอานาจปองกนตนพอสมควรแกเหต ( ไมมความผดฐานตอสขดขวางเจาพนกงาน ตาม ป.อาญา มาตรา 138)

วธการจบกม

การจบกมจะตองปฏบตตาม มาตรา 83 และเมอถงทท าการของพนกงานสอบสวน เจาหนาทผจบกม กจะตองปฏบตตาม มาตรา 84 กลาวคอ การแจงขอหา การแจงสทธตามกฎหมายทงสทธในการไมใหการ และการมทนายความ ตลอดจนสทธในการไดรบการรกษาพยาบาล หรอมลามแปล เพอทจะตอสคดไดเตมท และจะตองมอบส าเนาบนทกการจบกมใหผถกจบไวดวย ในกรณทมหมายจบ กจะตองน ามาอานใหผถกจบฟง หากไมปฏบตตามกจะท าใหการจบกมไมชอบ และอาจจะไมไดรบความคมครองตามกฎหมาย

คาพพากษาฎกาท 2608/2535 ขณะทสบตารวจตร บ.กบ สบตารวจโท บ. จะเขาจบกมกลมวยรน

พวกของจาเลยนน เจาหนาทตารวจทงสอง ไมไดแตงเครองแบบตารวจ และไมไดแสดงตนวาเปนเจาหนาทตารวจ ซงจะตองปฏบตตามหนาท ทงไมไดแจงขอหาแกเดกวยรนคนใดวาจะเปนผดหมนตนเองและจะตองถกจบ จงถอไมไดวามการจบกมในขอหาดหมนเจาพนกงานโดยชอบ ฉะนน แมหากจาเลยจะตอสข ดขวางมใหเจาหนาทตารวจเขาจบกมพวกจาเลย กไมมความผดฐานตอสขดขวางเจาหนาทซงกระทาตามหนาท

คาพพากษาฎกาท 1547/2540 และ 2699/2516 การตรวจคน การจบกม และการสอบสวนเปนการ

ดาเนนการคนละขนตอนกน หากการตรวจคนและการจบกมมชอบดวยกฎหมาย กเปนเรองทจะวากลาวกนอกในสวนหนงตางหาก เมอคดนมการสอบสวนโดยพนกงานสอบสวนผรบผดชอบตามกฎหมายแลว แมการตรวจคนและจบกมจะมปญหาวาอาจจะไมชอบดวยกฎหมาย กหากระทบตอการการสอบสวนทชอบ และอานาจการฟองคดไม คาพพากษาฎกาท 1683/2523 ในการจบกมนน เจาพนกงานหรอราษฎรซงทาการจบกมจะตองแจงแกผถกจบวาเขาตองถกจบ จาเลยซงมยศเปนรอยตารวจเอก กบพวกมไดบอกโจทกวาโจทกจะตองถกจบเพยงแตแจงวาจะเอาไปสอบถามคดใหม และไมไดบอกดวยวาคดอะไร โจทกเขาใจวาเอาไปสอบสวนคดเพมเตมเรองโคของโจทกหายทเคยแจงความไวจงไดไปกบจาเลย ดงน ถอเปนการจบโดยชอบดวยกฎหมายหาไดไม

~ 29 ~

คาพพากษาฎกาท 931/2548 และ 2215/2548 บทบญญตทเกยวกบการหามรบฟงคารบสารภาพในชนจบกม ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 84 วรรคทายนน ไมมผลยอนหลงไปกระทบถงคารบสารภาพในชนจบกมของจาเลยทเจาพนกงานชนจบกมไดสงอางเปนพยานหลกฐานตาม ป.ว.อาญา มาตรา 226 ศาลฎกาสามารถนาคารบสารภาพดงกลาวมาใชประกอบการรบฟงเปนพยานหลกฐานเพอลงโทษจาเลยได อ านาจในการควบคมตว 1.ควบคมตวเทาทจาเปนระหวางเวลาทศาลปดทาการหรอใกลจะปดทาการ ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 84/1 2. วธการควบคมตองกระทาเทาทจาเปนเพอปองกนมใหเขาหลบหน (มาตรา 86) 3. ระยะเวลาควบคมตว ใหกระทาเทาทจาเปนตามพฤตการณแหงคด (มาตรา 87) หากเปนลหโทษ กกระทาไดเพยงการถามชอทอย ใหรวาเขาเปนใครหรออยทไหน สวนคดทมความรายแรง กควบคมไมเกน 48 ชวโมง และจะตองนาตวผนนไปยงศาลภายในระยะเวลาดงกลาว นบแตเวลาผถกจบถงททาการของพนกงานสอบสวน การนาไปศาล เพอขออานาจฝากขง ตามทกาหนดไวใน มาตรา 87 คาพพากษาฎกาท 3560/2525 เจาพนกงานศลกากร เปนเจาพนกงานทมอานาจจบกมตาม ป.ว.อาญา มาตรา 2(6) เมอไดทาการจบกมโจทกพรอมทองคาแลว กไดใชเวลา บนทกและเสนอตออธบดกรมศลกากรเพอทาการเปรยบเทยบปรบและงดฟองโจทกตามกฎหมาย โดยใชเวลา 21 ชวโมง จงถอวาไดกระทาการควบคมโจทกเทาทจาเปนตามพฤตการณแหงคดแลว การกระทาของจาเลย ซงเปนเจาพนกงานศลกากร จงชอบดวยกฎหมายตาม ป.ว.อาญา มาตรา 87 แลว คาพพากษาฎกาท 1125/2496 เมอเจาหนาทตารวจยนคารองตอศาลขอใหสงขงผถกจบไวระหวางสอบสวน แตศาลไมอนญาตตามคาขอ เพราะเหนวาไมมกรณจาเปนทจะสงขง เจาหนาทตารวจผรองไมมอานาจอทธรณฎกาคาสงดงกลาว

หมายคน เหตทจะออกหมายคน (มาตรา 69) ป.ว.อาญา มาตรา 69 ก าหนดไววา เหตทจะออกหมายคน จะกระท าไดในกรณ ดงตอไปน (1) เพอคนและยดสงของซงจะเปนพยานหลกฐานประกอบการสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอพจารณา (2) เพอพบและยดสงของซงมไวเปนความผดหรอไดมาโดยผดกฎหมายหรอมเหตอนควรสงสยวาไดใชหรอตงใจจะใชในการกระทาความผด (3) เพอพบและชวยบคคลซงถกหนวงเหนยวหรอกกขงโดยมชอบดวยกฎหมาย (4) เพอพบบคคลซงมหมายใหจบ (5) เพอพบและยดสงขอตามคาพพากษาหรอตามคาสงศาล ในกรณทจะพบหรอยดโดยอนไมไดแลว

~ 30 ~

ตวอยางค าพพากษาฎกา คาพพากษาฎกาท 360/2542 เมอการคนเปนการคนเพอพบและยดยาเสพตดซงเปนสงทม ไวเปนความผดตามทไดรบแจงจากสายลบ การออกหมายคนจงกระทาไดตาม ป.ว.อาญา มาตรา 69(2) และไมจาเปนตองออกหมายจบบคคลตาม มาตรา 70 ดวย เมอคนแลวพบวาจาเลยมเฮโรอนและเมทแอมเฟตตามนไวในความครอบครองซงเปนความผดซง เจาพนกงานตารวจกมอานาจจบกมจาเลยไดตาม ป.ว.อาญา มาตรา 78(1) คาพพากษาฎกาท 5479/2536 เมอมผรองเรยนวา จาเลยมพฤตการณนาสงสย โดยตอนกลางวนจะปดบานและเกบตวอยภายในบาน ตอนกลางคนจงออกจากบานไมยงเกยวกบเพอนบานและไมปรากฎวาประกอบอาชพอะไร สงสยวาภายในบานจะมสงของผดกฎหมายซกซอนอย ถอไดวาเปนกรณมเหตอนควรสงสยวามสงของผดกฎหมายซกซอนอยภายในบานทเกดเหต อนเปนเหตใหออกหมายคนได การคนในทรโหฐาน ตามมาตรา 92 ตามหลกการคอหามคนในทรโหฐานโดยไมมหมายคนของศาล ยกเวน มเหตใหทาการคนได โดยไมมหมายของศาล และเมอทาการคนโดยอาศยเหตดงกลาว และไดพบการกระทาผดกระทาลงในทรโหฐานอยางชดแจงนน กสามารถจบกมผกระทาผดไดโดยไมมหมายจบเชนกน ขอยกเวนทท าให พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ สามารถคนไดโดยไมตองมหมายคนของศาล จะปรากฏตามมาตรา 92(1) – (5)

(1) เมอมเสยงรองใหชวยมาจากในทรโหฐาน หรอมเสยง หรอมพฤตการณอนใดอนแสดงไดวามเหตรายเกดขนในทรโหฐานนน

(2) เมอปรากฏความผดซงหนากระทาในทรโหฐาน

(3) เมอบคคลทไดกระทาผดซงหนา ขณะทถกไลจบหนเขาไปหรอมเหตอนแนนแฟนควรสงสยวาไดเขาไปซกซอนตวอยในทรโหฐานนน

(4) เมอมพยานหลกฐานตามสมควร วาสงของทมไวเปนความผด หรอไดมาโดยการกระทาความผดหรอไดใช หรอมไวเพอจะใชในการกระทาความผด หรออาจเปนพยานหลกฐานพสจนการกระทาความผดไดซอนหรออยในนนประกอบกบทงตองมเหตอนควรเชอวาเนองจากการเนนชากวาจะเอาหมายคนมาได สงของนนจะถกโยกยายหรอทาลายเสยกอน

(5) เมอทรโหฐานนน ผถกจบเปนเจาบาน และการจบนนมหมายจบตามมาตรา 78

~ 31 ~

ตวอยางค าพพากษาฎกา คาพพากษาฎกาท 270/2543 การออกหมายคน เปนดลพนจของศาล เมอมเหตทจะคนได แมการ

ตรวจคนจะไมพบสงของผดกฎหมาย ผถกคนกไมมเหตทจะคดคานการออกหมายคนหรอขอทราบเหตผลหรอหลกฐานการออกหมายคน และเพกถอนการออกหมายดงกลาว เนองจากไมเกดประโยชนในการปองกนสทธของโจทก หากโจทกเหนวาไดรบความเสยหายจากการตรวจคน กจะตองฟองรองตอศาลเรยกรองคาเสยหายตามกฎหมายตอไปในอกคดหนง คาพพากษาฎกาท 1605/2544 เจาหนาทตารวจ สบสวนทราบวาบานของจาเลยลกลอบจาหนายยาเสพตดใหโทษไดใชวธการซมดพฤตการณของจาเลย เมอเหนจาเลยขดบรเวณแปลงผกและนาสงของใสในหลมทขดแลวกลบไว จงใชวทยสอสารเรยกเจาหนาทตารวจทรออยใหไปทเกดเหตและไดออกมาแสดงตวเปนเจาพนกงานตารวจเพอตรวจคน เมอใชจอบขดบรเวณทจาเลยขดไวกพบเมทแอมเฟตามน กรณดงกลาวถอวามเหตอนควรสงสยวาสงของทไดมาโดยการกระทาผดไดซอนอยในบรเวณทเกดเหต ประกอบทงมเหตอนควรเชอวาเนองจากการเนนชากวาจะเอาหมายคนมาได สงของนนจะถกโยกยายเสยกอน แมเจาหนาทตารวจกบพวกจะไมมหมายคน กสามารถกระทาไดโดยชอบ ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 92(4) คาพพากษาฎกาท 1164/2546 กรณเจาของทรโหฐานยนยอมใหคน แมจะไมมหมายคนกไมทาใหการคนนนไมชอบดวยกฎหมาย การคนในทสาธารณสถาน (มาตรา 93) ป.ว.อาญา มาตรา 93 กาหนดวา หามมใหทาการคนบคคลใดในทสาธารณสถาน เวนแตพนกงานฝายปกครองหรอตารวจเปนผคนในเมอมเหตอนควรสงสยวาบคคลนนมสงของในความครอบครองเพอจะใชในการกระทาความผด หรอซงไดมาโดยการกระทาความผด หรอซงมไวเปนความผด หลกเกณฑตาม มาตรา 93 เปนคนในทสาธารณสถาน จงใชค าวา “มเหตอนควรสงสย” หรอ Reasonable Suspicion แตในการคนในทรโหฐาน จะตองมพยานหลกฐานทประจกษชดวา มการกระท าผดในทรโหฐานนน จงเขาคนไดโดยไมตองมหมายคน สวนการออกหมายจบ (มาตรา 66) กใชค าวา “มหลกฐานตามสมควร” หรอ Probable Cause วาบคคลนนไดกระท าผด หากจะถงขนจบกมโดยไมมหมายจบ กจะตองเปนกรณทกระท าผดซงหนา หรอพบในลกษณะอาการทนาเชอวาเพงกระท าผดมาสด ๆ หรอมพฤตการณอน ๆ ทท าใหเชอเชนนน ตวอยางค าพพากษาฎกาเกยวกบ จบ คน ขง และปลอยชวคราว สามารถสรป ดงน ( http://upload.one2car.com/download.aspx?pku=3C9E7EB4DAJL76N1FCZHR9919V111R ) 1. จดการตามหมายจบใชสาเนากได ฎ.3031/2547 และถายสาเนาจากโทรสารกได 2. พบไมหวงหาม , สราเถอน ไมเปนความผดซงหนา ฎ.2535/2550 ฎ.3743/2529 , ฎ.3227/2531 3. พบแผนซดเกมส ละเมดลขสทธ , ยาเสพตด เปนความผดซงหนา ฎ.6891/2549, ฎ. 1328/2544 , ฎ. 1164/2546, ฎ.3751/2551

4. แอบดเหนเลนการพนน , ซอขายยาเสพตด เปนความผดซงหนา ฎ.698/2516 ประชมใหญ , ฎ.2848/2547, ฎ.7454/2544

~ 32 ~

4.1 การทะเลาะววาทซงไดยตลงไปกอนแลว ไมใชการกระทาผดซงหนา ตารวจซงมา ภายหลงเกดเหต ไมมอานาจจบโดยไมมหมายจบ ฎ.4243/2542,ฎ2353/2530 4.2 ขณะเกดเหตทจาเลยแทงผตาย ผเสยหายไมไดอยในทเกดเหตและไมเหนเหตการณ โดยผเสยหายยนอยหางจากทเกดเหตประมาณ 50 เมตร มองไมเหนทเกดเหตเพราะมรานคาบงอย ผเสยหายซงเปนราษฎรจงไมมอานาจจบตามกฎหมายเพราะมใชความผดซงหนา ตาม ป.ว.อ. มาตรา 79 (ฎ.4282/2555) 5. กฎหมายเดมรองทกขไวแลวไปพบเหนผกระทาผดอยทไหนขอใหตารวจจบได โดยไมตองมหมายจบ ฎ.741/2522 แตตามมาตรา 78 ใหมตดหลกเกณฑนไปแลว จงตองออกหมายจบ 5.1 การแจงขอหาแกจาเลยยงไมถอวาจาเลยถกจบ ฎ.8458/2551 ,ฎ.6635/2551 ,ฎ6208/2550 ประชมใหญ,ฎ.5042/2549,ฎ5499/2549,ฎ.3952/2549,ฎ8708/2547,ฎ.6600/2549 5.2 การแจงขอหาแกจาเลย อกแนวหนง ถอวาจาเลยถกจบ ฎ.8314/2549,ฎ1997/2550 ดงนน พงส. จะตองทาใหชดเจน คอ จะจบหรอไมจบ เชน จดทาบนทกแจงขอหาและจบกมในทนททนใด 6. โรงหญงนครโสเภณ วดวาอาราม โรงละคร โรงแรม ตามปกตเปนสาธารณสถาน แตบางสวนหรอบางเวลาทไมอนญาตใหเขาไปไมใชทสาธารณสถาน 7. สถานรถไฟ และสถานทบนขบวนรถไฟโดยสาร ไมใชทรโหฐาน ฎ.2024/2497 8. หองโถงและหองพกในสถานคาประเวณเวลารบแขกมาเทยว เปนสาธารณสถาน ฎ.883/2520 ประชมใหญ , ฎ.69/2535 คนไดโดยไมตองมหมายคน

9. โรงคาไมบรเวณดานหนา และดานหลงทใชเปนทอาศยไมใชสาธารณสถาน แตเปนทรโหฐาน ฎ.2914/2537 9.1 บานยงไมมประตรวกบประตบาน ทงยงสรางไมเสรจ แตโดยสภาพของบานทพกอาศยยอมเปนทรโหฐาน ฎ.6557/2547 10. ถาผกระทาผดตอสขดขวาง ผจบกมไมตองแจงวาเขาตองถกจบ ฎ.319-320/2521 11. แมการจบกมควบคม คน จะไมชอบดวยกฎหมายกไมทาใหการสอบสวน ทชอบดวยกฎหมายเสยไปดวย ฎ.157/2540 , ฎ.2699/2516 , ฎ.3238/2531 , ฎ.1493/2550 , ฎ.4113/2552

12. คาใหการรบสารภาพชนจบกม หามรบฟงเปนพยานโดยเดดขาด แตไมมผลยอนหลง ฎ.931/2548 ประชมใหญ , ฎ.2215/2548 12.1 การออกหมายจบผตองหาเปนอานาจของผพพากษาคนเดยวในศาลชนตน ดงนน ผทถกออกหมายจบ จงไมอาจอทธรณฎกาตอไปอก ฎ.479/2555

13. ถอยคาอน จะรบฟงเปนพยานพสจนความผดของผถกจบไดตอเมอไดมการแจงสทธแกผถกจบแลว เชนรบวาอาวธของกลางเปนของตน รบวาตนอยในเหตการณ รบวาตนมสาเหตโกรธเคองกบผตาย

14. มาตรา 93 แสดงวา การคนบคคลในทสาธารณสถานไมตองมหมายคนแตตองมเหตอนควรสงสยวามสงของในครอบครองเพอจะใชกระทาผด ฯลฯ และเมอตรวจคนแลวพบวาเปนความผดซงหนากจบไดโดยไมตองมหมายจบ เชน พบแผนซดละเมดลขสทธ ฎ.6894/2549 พบจาเลยมพฤตการณอนควรสงสย และนาปนตดตวโดยไมไดรบใบอนญาต ฎ.9212/2539 คนจาเลยขณะยนซบซบกนหลงสถานรถไฟ ฎ.1082/2507 เปนผตองหาทมผแจงวาจะไปทาความผดและมอาวธปน ฎ.1152/2521 คนตวจาเลยขณะกาลงขายกวยเตยว

~ 33 ~

และคนพบเมทอยในกระเปาคาดเอวของจาเลยเปนความผดซงหนา ตารวจตรวจคนและจบกมไดโดยชอบ ฎ.3751/2551 14.1 จาเลยนงโทรศพทอยบนถนนไมไดอยหลงซอยทอาง วามอาชญากรรมเกดขนประจา ไมปรากฏวาจาเลยมทาทางพรธ การทตารวจอางวาเกดความสงสยในตวจาเลย จงขอตรวจคนโดยไมมเหตผลสนบสนนวาเพราะเหตใดจงสงสย เปนขอสงสยทอยบนพนฐานของความรสกเพยง อยางเดยวถอไมไดวามเหตอนควรสงสยตาม ป.ว.อ. มาตรา 93 การตรวจคนตวจาเลยจงไมชอบ จาเลยมสทธโตแยงและปองกนสทธของตนได (ฎ.8722/2555)

15. รานคา รานกาแฟ ถนนซอยในทดนเอกชน ซงแบงใหคนอนปลกบาน เปนสาธารณสถาน ฎ.1362/2508 , ฎ.1732/2516 , ฎ.1908/2518

16. เมอคนในทรโหฐานผคนมอานาจคนตวบคคลทขดขวางการคนและยดสงของทซกซอนในรางกายได มาตรา 100 วรรคสอง

17. เมอจบตวผตองหา ผจบมอานาจคนตวผตองหา และยดสงของทใชเปนพยานได มาตรา 85 วรรคหนง

18. หมายคนแมจะระบเลขทบานผดกเปนหมายคนทชอบดวยกฎหมาย ฎ.3479/2548 , ฎ.6942/2551 , ฏ.1328/2544

19. มผรองเรยนวาจาเลยตอนกลางวนจะปดบานเกบตวในบานกลางคนออกจากบาน ไมยงกบเพอนบาน ไมปรากฏอาชพ มเหตสงสยวามสงของผดกฎหมายซกซอนในบาน ออกหมายคนได ฎ.5479/2536

20. เมอตรวจคนตามหมายคน พบผกระทาผดซงหนาผจบมอานาจจบได โดยไมตองออกหมายจบอก ฎ.360/2542

21. เมอกระบวนการตาง ๆ ในการคนตามหมายคนไดเสรจสนแลว เจาของบานทถกคนจะขอใหศาลไตสวนเพอทราบสาเหตและหลกฐานทมาในการขอออกหมายคนไมได หากตดใจวาการตรวจคนไมชอบตองวากลาวเปนอกคดตางหาก ฎ.270/2543

22. ศาลชนตนวนจฉยวา ตารวจสามารถคนรถยนตได โดยตความทรโหฐานคอสถานทหรอทตง ซงเคลอนยายไมได แตรถยนตเคลอนทได จงไมใชทรโหฐาน ตรงกบหลกกฎหมายอเมรกา (ยงไมมฎกาเปนบรรทดฐาน)

23. ตารวจจบไดขณะจาเลยกาลงขายวตถออกฤทธใหแกผลอซอ เปนความผดซงหนาและเปนกรณฉกเฉนอยางยง ตารวจจงมอานาจคนบานซงเปนทรโหฐานเวลากลางคนโดยไมตองมหมายคน และจบไดโดยไมตองมหมายจบ ฎ.4461/2540

24. ตารวจเหนจาเลยสงมอบยาบาแกสายลบจงจบกม เมอตรวจหองกพบยาบาอกจานวนหนง การตรวจคนจบกมกระทาตอเนองกน เปนความผดซงหนาทง2 ขอหา (จาหนายและมไวเพอจาหนาย) จงมอานาจคนและจบโดยไมตองมหมายคนและหมายจบ ฎ.2848/2547

25. กอนตรวจคนตารวจเหนจาเลยโยนยาบาออกไปนอกหนาตาง เปนความผดซงหนาขอหามยาเสพตดไวในครอบครอง และไดกระทาในทรโหฐาน จงมอานาจจบและคนไดโดยไมตองมหมายจบและหมายคน ฎ.1164/2546

26. เหนจาเลยขดแปลงผกแลวเอาสงของใส ในหลมทขดแลวกลบไว เมอตารวจใชจอบขดหลมพบยาบา ถอวามเหตสงสยวาสงของไดซอนอยทเกดเหตทงมเหตเชอวา หากเนนชาสงของจะถกโยกยายเสยกอน จงสามารถคนไดโดยไมมหมายคน ฎ.1605/2544

~ 34 ~

27. ตารวจจบกม จาเลยพรอมยาบา ในเวลา 16.00 น. เปนเวลาเยนใกลมดแลว ประกอบกบยาเสพตดขนยายหลบหนไดงาย โดยเฉพาะเวลากลางคน และสถานตารวจมไดอยใกลกบศาล หากขอหมายคนทาใหเนนชา จงคนไดโดยไมมหมายคน ฎ.7387/2543

28. “เจาบาน” หมายถง หวหนาของบคคลทพกอาศยอยในบานหลงนน รวมตลอดถงคสมรสของหวหนาเทานน ฎ.1035/2536

29. เจาของทรโหฐานยนยอมในการคน แมไมมหมายคนถอวาชอบดวยกฎหมาย ตามรฐธรรมนญ มาตรา 33 วรรคสาม และ ฎ.1164/2546,ฎ1328/2544

30. การจบกมโดยมหมายจบและหมายคน หากเจาของบานไมยอมใหเขาไปคนเจาพนกงานมอานาจใชกาลงทาลายประตบานเขาไปจบกมไดถอวาเปนกรณจาเปน ฎ.6403/2545

31. ตารวจตรวจคนจบกมเวลา 18.02 น. แสดงวา ลงมอตรวจคนตงแตเวลากลางวน เมอยงไมเสรจ จงมอานาจตรวจคนจบกมตอไปในเวลากลางคนได ฎ.6403/2545

32. กานนเหนเจาของบานกบพวกกาลงตมกลนสราเถอนอยในบานเวลากลางคน นบเปนกรณฉกเฉนอยางยง กานนจงเขาไปจบกมได ไมผดฐานบกรก ฎ.1087/2492

33. ตรวจคนจบกมผตองหาลกลอบเลนการพนน เปนความผดซงหนาและเปนกรณฉกเฉนอยางยง ตรวจคนและจบเวลากลางคนได โดยไมตองมหมายคนและหมายจบ ฎ.4950/2540 , ฎ. 698/2518 ประชมใหญ

34. จาเลยมและดมสราเถอนเพยงเลกนอยวงหลบหนไปบนเรอน ไมปรากฏวาจาเลยจะซกซอนหรอหลบหนไปไหน ไมเปนกรณฉกเฉนอยางยงทจะเขาจบกมในบานเวลากลางคนได ฎ.675/2483

35. จาเลยกระทาผดซงหนาในความผดลหโทษในเวลากลางคน แลวหลบหนเขาบานซงตารวจรจกบานอยางดแลว ไมปรากฏวาจาเลยจะหลบหน ไมเปนกรณฉกเฉนอยางยง ทจะจบกมในทรโหฐานเวลากลางคนได ฎ.187/2507 , ฎ.706/2516

36. การคนในทรโหฐาน ตอหนาบตรเจาของบานแมจะยงไมบรรลนตภาวะแตเขาใจสาระสาคญของการกระทาและมความรสกผดชอบเพยงพอ กเปนการคนทชอบดวยกฎหมาย ฎ.1455/2544

37. เมอมเหตใหเชอไดวามของทไดมาโดยผดกฎหมายอยในบาน หากไมตรวจคนของทอยในบานอาจถกขนไปเสย การตรวจคนโดยไมทาลายกญแจไมอาจทาได ทงการตรวจไดกระทาตอหนาพยาน 2 คน จงเปนการตรวจคนทชอบ ฎ.4791/2528

38. การคนตอหนาบคคลในครอบครวซงตาบอดทงสองขางและหหนวกและบคคลอนอก 1 คน เปนการคนโดยชอบ ฎ.395/2519

39. กรณเชญบคคลอนมาเปนพยาน ตองเชญมาขณะตรวจคนพบของกลาง ถาเชญมาภายหลงตรวจคนแลว เปนการไมชอบ ฎ.4793/2549

40. คดทอยระหวางอทธรณฎกา ถาจาเลยถกควบคมหรอขงมาแลวเทากบหรอเกนกวาโทษจาคกตามคาพพากษาศาลลาง ใหศาลออกหมายปลอยจาเลย เวนแตจะเหนสมควรเปนอยางอนในกรณทโจทกอทธรณฎกาขอใหเพมโทษ คาสงคารองศาลฎกาท ท.165/2552

41. ผตองหาทยงไมถกจบกมไมอยในอานาจควบคมของพนกงานสอบสวนหรออยการ และไมมเหตทจะออกหมายขงจะขอใหศาลออกหมายขงระหวางสอบสวนไมได ฎ.8708/2547 ประกอบ ป.ว.อ. มาตรา 134 ทแกไขใหม

42. คาสงศาลอนญาตใหฝากขงโดยผตองหาไมคานเปนคาสงทชอบดวยกฎหมาย แมตอมาภายหลงผตองหาจะอางวาถกทารายขเขญใหรบสารภาพ กไมมผลใหคาสงอนญาตไมชอบดวยกฎหมาย ฎ.3502/2542

~ 35 ~

43. คาสงศาลทไมอนญาตใหขงผตองหาตอไป จะอทธรณฎกาไมได ฎ.1125/2496 ประชมใหญ 44. ระยะเวลา 48 ชวโมง ตาม ป.ว.อ. มาตรา 87 วรรคสามตอนตน ใหนบแตเวลาทผถกจบมาถงท

ทาการของพนกงานสอบสวน ไมใชนบแตเวลาทจบกมตว ฎ.984/2529 45. การทพนกงานสอบสวนไมไดขอฝากขงผตองภายในกาหนดหรอเมอครบตาม ป.ว.อ. มาตรา 87

แลว ตองปลอยตวผตองหาไป แตไมเปนเหตใหโจทกไมมอานาจฟอง ฎ.4294/2550 ซงตอมาถาตองฟองผตองหา ตารวจกมอานาจจบตวมาเพอฟองได ฎ.515/2491 ประชมใหญ

46. อยการฟองโดยจาเลยถกควบคมตวในชนสอบสวนเกนกวาทกฎหมายกาหนดไมทาใหกระบวนการสอบสวนทชอบและการนาคดมาฟองยงศาลเสยไป ฎ.4113/2552

47. ถาศาลออกหมายขงผตองหาแลวหลบหนไป ถอวาผตองหาอยในอานาจของศาลแลว ไมตองนาตวจาเลยมาศาลในวนยนฟอง ฎ.1735/2514

48. กอนประทบฟอง ศาลไมมอานาจออกหมายขงจาเลย ตาม ป.ว.อ. 71 ฎ.2756/2524 49. การออกหมายขงตาม ป.ว.อ. มาตรา 88 ตองอยภายใตหลกเกณฑตามมาตรา 71 วรรคหนง

ประกอบ 66 เชนเดยวกบการออกหมายขงระหวางสอบสวนตามมาตรา 87 ฎ.4752/2549 50. จาเลยทถกขงในคดหนงแลว เมอถกฟองอกคดหนง ศาลกออกหมายขงไดอก ฎ.2766/2540

การรบฟงพยานหลกฐาน สวนการรบฟงพยานหลกฐานนน จะตองมการนาสบจนศาลเชอวาไดกระทาผดจรง พยานหลกฐานจะตองไดมาโดยชอบจงจะสามารถรบฟงได ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 226 แตอยางไรกตาม ในปจจบน ป.ว.อาญา ของไทยไดรบอทธพลจากหลกกฎหมายจารตประเพณอยางชดแจง โดยเฉพาะบทบญญตทเพงจะตราขนใหม ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 226/1 ทกาหนดใหศาลสามารถใชดลพนจรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบดวยกฎหมายได หากจะเปนประโยชนตอกระบวนการยตธรรมและไมมผลเสยหายตอผกระทาผดมากเกนสมควร เมอเปรยบเทยบกนแลว กรณตาม ม.226/1 มกรณตวอยาง คอ คาพพากษาฎกาท 2281/2555 ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 226/1 นน ไดบญญตวา “ในกรณความปรากฏแกศาลวาพยานหลกฐานใดเปนพยานหลกฐานทเกดขนโดยชอบแตไดมาเนองจากการกระท าโดยมชอบ หรอเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยอาศยขอมลทเกดขนหรอไดมาโดยมชอบ หามมใหรบฟงพยานหลกฐานนน เวนแตการรบฟงพยานหลกฐานนนจะเปนประโยชนตอการอ านวยความยตธรรมมากกวาผลเสยอนเกดจากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบงานยตธรรมทางอาญาหรอสทธเสรภาพพนฐานของประชาชน…..”

ผเขยนอาจจะสรปงาย ๆ วา มาตรา 226/1 คอ ขอยกเวนของบทตดพยาน (Exclusionary Rule) ซงจะเปนการชงนาหนก ระหวางความนาเชอหรอคณคาของพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบนน กบความเสยหายทจะเกดขนหรอผลกระทบตอระบบยตธรรมทางอาญาหรอสทธของผตองหานนวา ฝายใดมคณคาสงกวากน โดยใหศาลใชดลพนจรบฟงได แมจะมขอถกเถยงวา การรบฟงพยานหลกฐานดงกลาวจะเทากบเปนการสงเสรมและสนบสนนใหเจาพนกงานของรฐใชวธการทไมชอบดวยกฎหมายกตาม แตในทางความเปนจรง การตดพยานหลกฐานทงหมด แมจะมคณคาสงเพยงใดกตาม กถอวาเปนการทาลายกระบวนการยตธรรมเชนกน ดงนน ทางสายกลาง คอ การชงคณคาของพยานหลกฐานหลกฐานนน (Probative Value) กบความเสยหายทจะเกดแกจาเลยหรอกระบวนการยตธรรม (Prejudice) วาอะไรมคณคาสงกวากน หากคณคาดานพยานหลกฐานสงกวา ศาลกชอบทจะรบฟง

~ 36 ~

ตวอยาง คาพพากษาฎกาท 2281/2555 โจทกฟองวา เมอวนท 22 กมภาพนธ 2542 เวลากลางวน จ าเลยท 2 ซงเปนเจาพนกงานต ารวจ

ประจ าสถานต ารวจภธรต าบลบานเบก อ าเภอทาวง จงหวดลพบร กบพวกอก 3 คนทหลบหนไมไดตวมาฟอง รวมกนบกรกเขาไปภายในบานอนเปนเคหสถานทอยอาศยของนายสมชาย เพยรแยม ผเสยหาย โดยไมมเหตอนสมควร และโดยไมไดรบอนญาต แลวรวมกนตรวจคนจบกมผเสยหายโดยไมมอ านาจโดยชอบดวยกฎหมาย อนเปนการรบกวนการครอบครองอสงหารมทรพยของผเสยหายโดยปกตสข จากนนจ าเลยท 2 กบพวกรวมกนขมขนใจผเสยหายใหยอมใหหรอยอมจะใหเงน 100,000 บาท แกจ าเลยท 2 โดยจ าเลยกบพวกรวมกนใสกญแจมอผเสยหายไขวหลง ท าใหผเสยหายปราศจากเสรภาพในรางกายจนยนยอมมอบเงนสวนทขาด 30,000 บาท แกจ าเลยท 2 กบพวกผานจ าเลยท 1 ซงเปนเจาพนกงานต ารวจประจ าสถานภธรอ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ ในภายหลง จ าเลยท 1 ละเวนการปฏบตหนาทไมจบกมจ าเลยท 2 กบพวก เมอพบเหตดงกลาว อนเปนการมชอบตอหนาทเพอใหเกดความเสยหายแกผเสยหาย จ าเลยท 1 ชวยเหลอหรอใหความสะดวกแกจ าเลยท 2 กบพวกในการกระท าความผดดงกลาวโดยพดไกลเกลยใหจ าเลยท 2 กบพวกรบเงน 70,000 บาท จากผเสยหาย และตอมาผเสยหายกบพวกน าเงน 30,000 บาท มาช าระคนแกจ าเลยท 1 อนเปนการสนบสนนจ าเลยท 2 กบพวกในการกระท าความผดตอกฎหมาย ขอใหลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 157, 337, 337 ประกอบมาตรา 86, 362, 364, 365, 91 ใหจ าเลยทงสองรวมกนคนหรอใชเงน 100,000 บาท แกผเสยหาย

จ าเลยทงสองใหการปฏเสธ ระหวางพจารณา นายสมชาย แยมเพยร ผเสยหาย ยนค ารองขอเขารวมเปนโจทก ศาลชนตนอนญาต

ศาลชนตนพพากษาวา จ าเลยท 2 มความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 337 วรรคแรก, 365(1)(2) ประกอบมาตรา 362, 364 การกระท าของจ าเลยท 2 เปนกรรมเดยวเปนความผดตอกฎหมายหลายบท ใหลงโทษตามมาตรา 337 วรรคแรก ซงเปนกฎหมายบททมโทษหนกทสดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 90 จ าคก 3 ป ใหจ าเลยท 2 คนหรอใชเงน 100,000 บาทแกโจทกรวม สวนจ าเลยท 1 ใหยกฟอง

จ าเลยท 2 อทธรณ ศาลอทธรณภาค 1 พพากษาแกเปนวา ใหยกฟองจ าเลยท 2 และยกค าขอทใหจ าเลยท 2 คนหรอใช

เงน 100,000 บาท แกโจทกรวมดวย นอกจากทแกใหเปนไปตามค าพพากษาศาลชนตน โจทกและโจทกรวมฎกา ศาลฎกาวนจฉยวา “พเคราะหแลว ขอเทจจรงในเบองตนฟงไดวา ในวนเวลาและสถานทเกดเหตตาม

ฟอง มคนรายสคนอางตนเองวาเปนเจาพนกงานต ารวจเขาตรวจคนจบกมนายสมชาย แยมเพยร โจทกรวม โดยกลาวหาวาขายเมทแอมเฟตามน แลวเรยกเงน 100,000 บาท เมอโจทกรวมยนยอมจายใหจงปลอยตวโจทกรวมอนเปนการกรรโชกทรพยโจทกรวม คดมปญหาตองวนจฉยตามฎกาของโจทกและโจทกรวมวา จ าเลยท 2 รวมเปนคนรายกรรโชกทรพยโจทกรวมหรอไม ไดความจากพยานโจทกและโจทกรวมปากนายสมชายซงเปนโจทกรวมและนางกล ชเชด ภรยาโจทกรวมวา หลงเกดเหตถกคนรายกรรโชกทรพยประมาณ 4 ถง 5 วน เจาพนกงานต ารวจสถานต ารวจภธรอ าเภอบางพลไดน าหมายคนเขาคนบานโจทกรวมแตไมพบสงผดกฎหมาย และโจทกรวมไดโวยวายวาเพงถกตรวจคนและเสยเงนไป 100,000 บาท เจาพนกงานต ารวจทมาตรวจสอบถามวาเสยเงนใหใคร โจทกรวมจงแจงเรองทถกกรรโชกทรพยใหทราบ เจาพนกงานต ารวจจงน าโจทกรวมและนางกลไปสอบปากค าและใหดภาพถายเจาพนกงานต ารวจของสถานต ารวจภธรอ าเภอบางพล โจทกรวมและนางกลจ าไดและชภาพถายจ าเลยท 2 ตามบนทกการชรปและภาพถายหมาย จ.2 จ.9 และ จ.10 ตอมาจ าเลยท 2 เขามอบตวตอสคด พนกงานสอบสวนจดใหโจทกรวมและนางกลชตวจ าเลยท 2 ไดถกตอง

~ 37 ~

ตามบนทกการชตวผตองหาและภาพถายเอกสารหมาย จ.4 จ.12 และ จ.13 แตกลบไดความจากโจทกรวมตอบโจทกวา รจกกบจ าเลยท 2 มากอนเนองจากเปนญาตทางมารดา กอนเกดเหตเคยมาทบานและไมมสาเหตโกรธเคองกน หากเปนจรงดงทโจทกรวมตอบโจทก เหตไฉนเมอเจาพนกงานต ารวจสถานต ารวจภธรบางพลสอบถามวาใครเปนคนกรรโชกทรพย ในวนเกดเหตโจทกรวมท าไมไมระบชอจ าเลยท 2 เลย หาจ าตองไปดภาพถายของเจาพนกงานต ารวจของสถานต ารวจภธรอ าเภอบางพลไม สวนพยานโจทกและโจทกรวมปากนางชด บวทอง มารดาโจทกรวมตอบค าถามคานทนายจ าเลยท 2 วา วนเกดเหตจ าหนาและลกษณะของคนรายทงสคนไมได สวนจ าเลยท 2 เปนญาตกนไมทราบชอและชอสกลจรงเรยกจานอย ดงนน ในวนเกดเหตถาจ าเลยท 2 อยในทเกดเหตดวย เชอวานางชดนาจะจ าหนาได ทนางชดตอบทนายโจทกวา กอนเกดเหตตาเปนตอกระจกไมสามารถจ าชายคนรายทงสคนได เหนวา ขณะเกดเหตเปนเวลากลางวนประกอบกบนางชดไดพดเสนอใหเงนคนราย 100,000 บาท หากพยานมองไมเหนหนาจะเจรจาตอรองกบคนรายไดอยางไร ไมปรากฏวาคนรายทงสไดอ าพรางใบหนาแตอยางใด เชอวาถาพยานเคยเหนหนาหรอรจกกนมากอนกยอมจ าไดวาเปนใคร นอกจากนโจทกรวมตอบค าถามคานทนายจ าเลยท 2 วาหลงจากจ าเลยท 2 ถกด าเนนคดแลว จ าเลยท 2 เคยมาพดคยกบโจทกรวมเกยวกบคดจะมการบนทกเสยงไวหรอไม โจทกรวมไมทราบ ทนายจ าเลยท 2 ไดน าเทปบนทกเสยงพรอมกบบนทกการถอดเทปมาประกอบการถามคานโจทกรวมและอางเปนพยานวตถและพยานเอกสารตาม ว.ล.1 และ ว.ล.3ซงแสดงวาการบนทกเทปดงกลาวเปนการแอบบนทกขณะทมการสนทนากนระหวางโจทกรวมกบพยานและจ าเลยท 2 โดยทโจทกรวมและพยานไมทราบมากอน จงเปนการแสวงหาพยานหลกฐานโดยมชอบ หามมใหศาลรบฟงเปนพยานหลกฐานตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 226 แมหลกกฎหมายดงกลาวจะใชตดพยานหลกฐานของเจาพนกงานของรฐเพอคมครองสทธเสรภาพของประชาชนในกรณทเจาพนกงานของรฐใชวธการแสวงหาพยานหลกฐานโดยมชอบ แตประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 226 ไมไดบญญตหามไมใหน าไปใชกบการแสวงหาพยานหลกฐานของบคคลธรรมดา แตอยางไรกตาม ระหวางพจารณาคดไดมพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 28) พ.ศ. 2551 มผลบงคบใชตงแตวนท 8 กมภาพนธ 2551 โดยมาตรา 11 บญญตใหเพมเตมมาตรา 226/1 ในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ก าหนดใหศาลรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบได ถาพยานหลกฐานนนจะเปนประโยชนตอการอ านวยความยตธรรมมากกวาผลเสยอนเกดจากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบงานยตธรรมทางอาญา เหนวา บทบญญตดงกลาวเปนคณแกจ าเลยท 2 จงตองน าบทบญญตดงกลาวมาใชบงคบในการรบฟงพยานหลกฐานของจ าเลยท 2 ดงนน เทปบนทกเสยงรวมทงบนทกการถอดเทปดงกลาว แมจะไดมาโดยมชอบแตเมอศาลน ามาฟงจะเปนประโยชนตอการอ านวยความยตธรรมมากกวาผลเสยอนเกดจากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบงานยตธรรมทางอาญาตามบทบญญตดงกลาว ศาลฎกาจงน าพยานหลกฐานดงกลาวมารบฟงได เมอพจารณาเนอหาจากบนทกการถอดเทปดงกลาว ไดใจความวาโจทกรวมไมสมครใจและไมมความเปนอสระในการชตวจ าเลยท 2 จงมขอสงสยตามสมควรวาโจทกรวมและนางกลพยานโจทกและโจทกรวมไดชภาพถายจ าเลยท 2 และจ าเลยท 2 ผดตวหรอไม พยานหลกฐานของโจทกและโจทกรวมจงมเหตอนควรแกการสงสยตามสมควรวาจ าเลยท 2 ไดกระท าความผดตามทโจทกฟองหรอไม ใหยกประโยชนแหงความสงสยใหเปนคณแกจ าเลยท 2 ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 227 วรรค 2 ฎกาของโจทกและโจทกรวมฟงไมขน ทศาลอทธรณภาค 1 พพากษา ศาลฎกาเหนพองดวย”

พพากษายน

~ 38 ~

โดยสรป ศาลอาจจะใชดลพนจรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบได โดยศาลอาจพจารณาถงพฤตการณทงปวงแหงคด โดยตองค านงถงปจจยตาง ๆ ดงตอไปนดวย

(1) คณคาในเชงพสจน ความส าคญ และความนาเชอถอของพยานหลกฐานนน (2) พฤตการณและความรายแรงของความผดในคด (3) ลกษณะและความเสยหายทเกดจากการกระท าโดยมชอบ (4) ผทกระท าการโดยมชอบอนเปนเหตใหไดพยานหลกฐานมานนไดรบการลงโทษหรอไมเพยงใด

การสงคดของพนกงานอยการ ตามกฎหมายวาดวยองคกรอยการในปจจบน พบวาอยการมอานาจดลพนจในการสงคดอยางเตมท แมคดจะมพยานหลกฐานแนนหนา พนกงานอยการกอาจจะพจารณาวาการสงฟองจะเปนประโยชนตอสาธารณะหรอไม หากไมเปนประโยชนกอาจจะไมฟองคดนนได แตปญหาส าคญ คอ ในขนตอนการสงคดของพนกงานอยการ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ไมมการก าหนดระยะเวลาเอาไวตามกฎหมาย แตไดกาหนดไวในระเบยบขององคกรอยการ ซงแตกตางจากกฎหมายของประเทศสหรฐและญปนพอสมควร เพราะในทงสองประเทศดงกลาว พนกงานอยการจะตองสงคดภายใน 21 หรอ 28 วน นบแตไดรบสานวนการสอบสวนมาจากพนกงานสอบสวนแลว ซงจะทาใหผถกกลาวหาไดรบประกนสทธตามกฎหมาย และในขณะเดยวกน ผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรม กมสทธไดการเขาถงกระบวนการยตธรรมอยางรวดเรว หากพนกงานอยการ ในทายทสดสงไมฟอง ผเสยหาย กยงมโอกาสตดสนใจวาจะฟองคดดวยตนเองหรอไม ตามประมวลกฎหมายวธพจาณาความอาญา มาตรา 28 แตถาพนกงานอยการใชเวลาหลายป ในการสงคด การฟองคดดวยตนเองกอาจจะกระทาไมได เพราะคดดงกลาวหมดอายความฟองรองไปแลว เปนตน ในชนพจารณาของศาล กระบวนการทวไปทสาคญ คอ ระบบกลาวหา โจทกมหนาทนาสบและมภาระการพสจนเสมอวาจาเลยกระทาผดจรง กระบวนการพจารณา จงเปนการท โจทกและจาเลยตรวจพยานหลกฐานและพจารณาวาจะยอมรบขอเทจจรงใดไดบาง จากนนกจะเขาสกระบวนการ ตงแตการประนประนอมยอมความ และการนาพยานหลกฐาน กอนสบพยาน โจทกอาจกลาวเปดคด ดวยการแถลงขอเทจจรง ตอศาลซงจะกลาวถงลกษณะของการฟองคด และพยานหลกฐานตาง ๆทจะนาเขาพสจนตอศาล จาเลยในคดอาญากเชนกน อาจจะเปดคดและแถลงขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอพยานหลกฐานทจะนาสบได และเมอนาพยานหลกฐานเขาสบแลว กอาจจะแถลงปดคดได อยางไรกตามกระบวนการทวามานน อาจจะไมเกดขนจรงเลย เพราะคาแถลงดงกลาวไมใชพยานหลกฐานในการทจะใชในการพจารณาวาจาเลยไดกระทาผดจรงหรอไม สวนในระหวางพจารณาคด หากศาลเหนวา พยานหลกฐานไมจาเปน ศาลกจะสงงดสบสวนได และในขณะเดยวกน หากศาลเหนวามความจาเปนทจะตองสอบถามพยานใด เพอใหไดขอเทจจรงใหชดเจน ทไมใชการเพมเตมฟองใหสมบรณ ศาลกมอานาจถามขอเทจจรงนนไดเชนกน ในขนตอนการสบพยาน กจะตองมการนาสบโดยโจทก โดยการถามพยานถงขอเทจจรงตาง ๆ โดยปกต ระบบกฎหมายของไทย เปนระบบกลาวหาและยดพยานบคคลเปนสาคญ การสบพยานบคคล กจะตองเปนบคคลทรเหนเหตการณนนอยางแทจรง โดยจะตองหามอานเอกสาร เวนแตศาลจะอนญาต ซงอาจจะอนญาตโดยชดแจงหรอยนยอมใหดาเนนการกได ทงน พนกงานอยการโจทก จะตองถามเพอใหพยานอธบายขอเทจจรง ไมใชการถามนาวา ใชหรอไมใช เมอโจทกสบพยานเสรจ ทนายความฝายจาเลย กอาจจะมการถามคานพยานโจทก เพอทาลายนาหนกความเชอถอของพยานนน และทายทสด พนกงานอยการ กจะ

~ 39 ~

ถามตง เพอใหพยานไดมโอกาสอธบายขอเทจจรงเพมเตม หลกจากททนายความฝายจาเลย ถามคานไปแลว เพอใหศาลมโอกาสชงนาพยานบคคลนนวามความนาเชอถอเพยงใด

สวนท 2 หลกการอางพยานหลกฐานและการชงน าหนกพยานหลกฐาน

การอางพยานหลกฐานและการชงนาหนกของพยานหลกฐานหลกการดงกลาว จะเปนไปตาม มาตรา 226 และ มาตรา 227 ป.ว.อาญา กลาวคอ ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 226 นน กาหนดไววา การอางพยานหลกฐานใด ๆ จะตองเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยชอบดวยกฎหมาย หรอจะตองไดมาโดยวธการทถกตองตามหลกนตรฐและนตธรรม (Due process of law) พยานหลกฐานใด ๆ จงจะตองไมเกดขนโดยวธการทเปนการขมข บงคบ ขเขญ หลอกลวง หรอจงใจ หรอกระทาการโดยไมชอบดวยประการใด ๆ รวมถงการลอลวงใหกระทาผดโดยทผนน ไมไดกระทาผดอยกอน แตการกระทาผดเกดจากการทเจาพนกงานไปกระทาการลอใหเขากระทาผด (Entrapment) ตวอยางของการกระทาทถอวาเปนการแสวงหาพยานหลกฐาน เชน การลอซอ จากผทกระทาผดอยแลว เชนน ยอมถอวา เปนการกระทาการแสวงหาพยานหลกฐานทผนนไดกระทาผดอยแลว พยานหลกฐานทไดมาจงชอบดวยกฎหมาย (ฎกา 4765/43, ฎกา 1839/44) หลกการสาคญ คอ พยานบคคล หรอพยานทจะตองใหถอยคา (Testimony) จะตองใหการอยบนพนฐานของหลกสมครใจ (Voluntary) เสมอ มเชนนน จะสงผลกระทบตอความนาเชอถอของพยานหลกฐาน (Reliability) สวนพยานหลกฐานทไมเกยวของกบการใหถอยคา หรอเปนพยานหลกฐานทางกายภาพ (Physical evidence) ตามหลกกฎหมายของสากล การแสวงหาพยานหลกฐานจะไมอยบนพนฐานของหลกความสมคร เพราะหลกฐานทางกายภาพหรอหลกฐานทางนตวทยาศาสตรนน แมจะไมสมครใจ ผลการทดสอบกไมเปลยนแปลง ตวอยางเชน ในหลายประเทศจะกาหนดกฎหมายใหผตองหาจะตองยนยอมใหถกบงคบตรวจสอบความเมาดวยวธการเจาะเลอดหรอการทดสอบทางกายภาพอน ๆ โดยไมตองอาศยความสมครใจของผกระทาผดเลย เพราะอยางไรเสย ผลการทดสอบจะไมเปลยนแปลงไป ไมวาจะสมครใจหรอไม การแสวงพยานหลกฐานดวยวธการตาง ๆ หากไมรายแรงเกนสมควร (Over Oppressive) กฎหมายจะยนยอมใหเจาหนาทกระทาได หากความรสกวญชนเหนวาไมรายแรงเกนสมควร เชน ในสหรฐฯ จะยนยอมใหใชกลวธ หรอ Trick ตามหลกทฤษฎเกมส หรอ Prisoner Dilemma ในการหลอกลวงผตองหาได หากการตดสนใจในการทจะใหการหรอไมใหการ ไมไดถกบงคบใหตองใหการ กสามารถรบฟงพยานหลกฐานดงกลาวได แตในประเทศไทย อาจจะยงมปญหา เพราะนกวชาการกฎหมายหลายคนไมไดแยกแยะระหวาง พยานหลกฐานทางกายภาพ (Physical evidence) กบ ถอยคา (Testimony) ทอาจจะมวธการในการแสวงหาและรบฟงความนาเชอถอแตกตางกนไปได 4 อยางไรกตาม ศาลฎกา ไดเคยพพากษาไวในคาพพากษาฎกาท 924/2543 วา การทพนกงานสอบสวนแจงแกจาเลยวา คนโดยสารในรถยนตยงไมตาย ทาใหจาเลยยอมรบสารภาพวาเปนคนขบรถ ซงตอมาเมอจาเลยทราบวา ผโดยสารตายแลว จงใหการปฏเสธวาไมไดขบรถยนตคนเกดเหต แตผตายเปนผขบข เชนน ยงไมเปนการจงใจตาม ป.ว.อาญา มาตรา 135 เพราะพนกงานสอบสวนไดกระทาไปเพยงเพอทจะทราบขอเทจจรงตามอานาจหนาทในการรวบรวมพยานหลกฐานเทานน

4 โปรดด รายละเอยดเกยวกบการเสนอใหบญญตกฎหมายเพมเตมเพอเพมประสทธภาพในการคมครองเหยออาชญากรรม ใน ศรพล กศลศลปวฒ, แนวคดในการพฒนากระบวนการสอบสวนคดอาญา : การเขาถงขอมลและการกาหนดขอสนนษฐานบางประการ, วารสารนตพฒนนดา, ปท ๓ ฉบบท ๑ (มกราคม – มถนายน ๒๕๕๗) หนา ๒๓-๓๔

~ 40 ~

ประเทศไทย ไดกาหนดหลกการสาคญ คอ พยานหลกฐานทเปนคาใหการของผตองหา จะสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานในฐานะผตองหาได จะตองมการแจงสทธตามกฎหมายใหผทจะสอบสวนไวกอน ดงนน การทพนกงานสอบสวนเรยกจาเลยมาใหถอยคาในฐานะผใหถอยคา หรอพยาน กไมสามารถใชอางเพอยนจาเลยได ภายหลงทถกแจงขอกลาวหาแลว หากจะลงโทษจาเลย กจะตองมพยานหลกฐานอน จะฟงเพยงคาใหการดงกลาวลงโทษจาเลยโดยไมมหลกฐานอนประกอบไมได (ฎกา 1581/31) โดยศาลฎกายดหลกการนมาโดยตลอด จงจะเหนไดวา ในกรณทมการใชกฎหมายพเศษ ไมวาจะเปนกฎอยการศก หรอกฎหมายอนทใหอานาจในการเรยกตวบคคลใดมาซกถาม หรอควบคมตวไวไดเพอสอบปากคา แมจาเลยจะถกฟองโดยอาศยถอยคาทใหการไว ศาลกไมอาจจะลงโทษได เพราะในขณะนนไมไดใหการในฐานะผตองหา และไมมพยานหลกฐานอนประกอบวาจาเลยกระทาผดจรง (ฎกา 148/2536) มตวอยางทส าคญ ๆ ทเกยวกบการไดมาซงพยานหลกฐานและการรบฟงพยานหลกฐาน เชน 5

- คดปลอมเอกสาร เอกสารตนฉบบทจาเลยทาปลอม ไดสญหายไป หลงจากผเชยวชาญตรวจพสจนแลว เมอมพยานบคคลยนยนการดาเนนการ ยอมรบฟงสาเนาเอกสารประกอบการลงโทษจาเลยได (ฎกา 416/23)

- พยานโจทกในชนพจารณาซงโจทกนามาเบกความตอศาล ไมจาเปนตองเปนพยานทใหการตอพนกงานสอบสวนมาแลว ศาลสามารถรบฟงพยานดงกลาวได (ฎกา 4012/2534)

- เอกสารทอางในชนพจารณา ไมมกฎหมายบงคบวาจะตองผานการสอบสวนมาแลวเทานน เชน แผนทบานจาเลย และภาพถายประกอบพยานหลกฐานอน ๆ ศาลยอมใชดลพนจรบฟงได แมจะไมไดอยในสานวนการสอบสวน (ฎกา 1548/35)

- ในกรณทผ เสยหายและอยการตางคนตางฟองคด แตศาลส งรวมพจารณา การฟงพยานหลกฐาน กจะตองพจารณาฟงรวมกน (ฎกา 133-134/26)

- พยานทเบกความในสานวนหนง กอนทศาลจะสงใหรวมการพจารณาภายหลง พยานปากดงกลาวมไดมาเบกความในอกคดหนงทไดรวมการพจารณาแลว ยอมไมสามารถรบฟงลงโทษจาเลยในคดหลงได (ฎกา 840/2536)

- จาเลยกบพวกถกฟองในคดกอนวากระทาผดทโจทกฟองในคดน แตเมอสบพยานโจทกคดดงกลาวไปแลว ศาลชนตนสงใหแยกฟอง จาเลยซงใหการปฏเสธและโจทกไดฟองจาเลยเปนคดน กรณจงถอวาเปนการพจารณาและสบพยานโดยเปดเผยตอหนาจาเลยแลว เมอศาลชนตนมคาสงวาคดนไมจาเปนตองสบพยานทไดสบไวแลว และใหนาสานวนคดเดมมารวมกบคดน จาเลยไมไดโตแยง ศาลยอมมดลพนจยกเอาคาเบกความของพยานในคดเดมขนวนจฉยประกอบพยานหลกฐานอน ๆ ของโจทกในคดนแลวฟงลงโทษจาเลยได (ฎกา 1457/31)

- ในคดอาญาสามารถนาพยานบคคลหกลางพยานเอกสารได ไมอยในบงคบมาตรา 94 ป.ว.แพง (ฎกา 3224/2531)

- การทจาเลยไดรบแจงจากพนกงานสอบสวนวา ลงชอในแผนทแลวกลบบานได เมอจาเลยลงชอโดยสมครใจ ไมไดถกบงคบหลอกลวง ฯลฯ ยอมรบฟงเปนพยานหลกฐานได (ฎกา 1644/31)

5 โปรดด สมศกด เอยมพลบใหญ, เกรดกฎหมาย พยาน พระธรรมนญฯ ว.แขวงฯ : A Miscellany of the

Evidence Law, กรงเทพฯ : สานกพมพบณฑตอกษร, ๒๕๔๘

~ 41 ~

- ในคดอาญา จาเลยมสทธนาพยานเขาสบสวนเพอพสจนความบรสทธของตนเอง โดยไมตองมการซกคานไวกอนแตประการใด แตการทจะเชอหรอรบฟงไดหรอไม เปนอกประเดนหนง (ฎกา 185/39)

- การพพากษาคดอาญา ไมมบทบญญตของกฎหมายใดใหศาลจาตองฟงขอเทจจรงในคดอาญาเรองอน ๆ (ฎกา 4751/39)

- คาซดทอดผรวมกระทาผดสามารถรบฟงได แตมน าหนกนอย จะตองฟงประก อบพยานหลกฐานอน (ฎกา 39/42)

เมอประมาณป พ.ศ.2551 ระบบกฎหมายไทย ไดยอมรบเอาแนวคดตามระบอบประเพณน ามาใชในระบบกฎหมายเกยวกบการรบฟงพยานหลกฐาน แมพยานหลกฐานจะไดมาโดยไมชอบ แตมอยแลวหรอเกดขนโดยชอบดวยธรรมชาตของพยานหลกฐานนน กยงใหศาลใชดลพนจรบฟงพยานหลกฐานได หลกการน เปน Golden Rule ของการรบฟงพยานหลกฐานตามหลก Common law ระหวาง ความนาเชอถอของพยานหลกฐาน (Reliability) กบ ความเสยหายทเกดขนกบผกระทาผดอนเนองจากการกระทาไมถกตองในการไดมาซงพยานหลกฐาน (Prejudice to the defendant and justice) หากความเสยหายทเกดขนไมรายแรง แตพยานหลกฐานนาเชอถอมากแลว ยอมสมควรรบฟงพยานหลกฐานนนได ซงประเทศไทย กไดนาหลกการดงกลาวมาบญญตไวใน มาตรา 226/1 ถงมาตรา 226/5 ตวอยางคาพพากษาฎกาท ๑๘/๒๕๕๙ โจทกมผเสยหายเปนประจกษพยานเพยงปากเดยว แมผเสยหายไมมาเบกความเพราะไมมผใดทราบวาผเสยหายออกจากบานไปอยทใด เปนเหตจาเปนใหศาลรบฟงคาใหการชนสอบสวนของผ เสยหาย และคาเบกความของผเสยหายในคดอาญาของศาลชนตนท ท.ถกฟองวารวมกบจาเลยกระทาความในคดน ซงเปนพยานบอกเลาได ตาม ป.ว.อาญา มาตรา ๒๒๖/๓ วรรคสอง (๒) กตาม แตการทศาลจะวนจฉยชงนาหนกพยานบอกเลาตาม ตาม ป.ว.อาญา มาตรา ๒๒๗/๑ วรรคหนง บญญตใหศาลตองกระทาดวยความระมดระวงและไมควรเชอพยานหลกฐานนนโดยลาพงเพอลงโทษจาเลย เวนแตจะมเหตผลอนหนกแนน มพฤตการณพเศษแหงคด หรอมพยานหลกฐานประกอบอนมาสนบสนน ดงน เมอใหการชนสอบสวนของผเสยหายแตกตางจากคาเบกความในชนพจารณาในคดท ท.ถกฟองเปนจาเลยในขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญทบงชวาใครเปนผทารายผเสยหายและทารายในลกษณะอยางไร รวมตลอดถงเหตการณภายหลงถกทารายทกขนตอนสอแสดงวาไมอยกบรองกบรอยเปนขอพรธ จงเปนพยานบอกเลาทไมมเหตผลอนหนกแนนหรอมพฤตการณพเศษแหงคดอนควรแกการเชอถอเพยงพอทจะรบฟงเพอลงโทษจาเลย เมอโจทกไมมพยานหลกฐานใดแสดงวากอนเกดเหตและขณะเกดเหตจาเลยไดกระทาการอยางใดหรอมพฤตการณอยางใดแสดงวาจาเลยสมคบกบคนรายททารายผเสยหายมาประกอบสนบสนน ลาพงเพยงพยานหลกฐานโจทกทนาสบมายงมความสงสยตามสมควรวาจาเลยไดรวมกระทาผดกบพวกหรอไม ใหยกประโยชนความสงสยใหจาเลย ตาม ป.ว.อาญา มาตรา ๒๒๗ วรรคสอง การชงน าหนกและยกประโยชนความสงสย

สวนการชงนาหนกพยานหลกฐาน จะเปนการใชดลพนจตาม มาตรา 227 แหง ป.ว.อาญา ซงบญญตใหศาลจะตองยกประโยชนแหงความสงสยใหจาเลย กลาวคอ ถาสงสยตามสมควรวาจะเลยไดกระทาผดจรงหรอไม และในเมอไมอาจรบฟงไดอยางสมเหตสมผล กจะตองยกฟองในคดนน จะพพากษาลงโทษจาเลยไมได สาหรบหลกการชงน าหนกพยานหลกฐาน เพอใชเปนแนวทางการรวบรวมพยานหลกฐานในคดอาญานน

~ 42 ~

ทานศาสตราจารย จตต ตงศภทย ไดกลาวโดยสรปสาระสาคญไววา หลกการชงนาหนกพยานหลกฐานนนไมมกฎหมายบญญตเอาไวอยางแนชด แตกอาศยหลกการหลายประการ ไดแก หลกสามญสานก หรอ Common sense กบ หลกความนาจะเปนตามธรรมชาตของเรอง ทานกลาวสงสอนตลาการหรอเจาหนาทของรฐผมหนาทตดสนคดขอพพาทของประชาชนหรอของรฐไววา จะยกฟองเพราะอางเหตสงสยนดสงสยหนอยไมได จะตองเปนเหตสงสยทถงขนาดจะลงโทษไมไดเลย ดงจะเหนไดจาก ป.ว.อาญา มาตรา 227 ไดบญญตเอาไววา การจะยกประโยชนของความสงสยนน จะตองมเหตอนควรสงสยจรง ๆ ทภาษากฎหมายใชคาวา มความสงสยตามสมควร โดยอาศยการพจารณาพยานหลกฐานวามความนาจะเปนในระดบทเพยงพอจะลงโทษไดหรอไม เพราะเปนไปไมไดวาฝายโจทกจะสามารถนาพยานหลกฐานใหศาลพจารณาจนปราศจากสงสยถงขนาดแนนอนรอยเปอรเซนต ทานกลาวไววา 6 “หลกความนาจะเปนทวา ถามนมอยถงขดหนงละกเชอได ถาไมถงขดกเชอไมไดนน ตองเขาใจวา ความนาจะเปนนนมนจะแนนอนรอยเปอรเซนตไมม ตองยดหลกนไวใหด” กลาวโดยสรป การทจะพพากษายกฟองเพราะอางเหตยกประโยชนของความสงสยนน จะตองมเหตอนควรสงสยจรง ๆ ไมใชเพราะ “สงสย” ตามทเราเขาใจกน เชน มพยานนอยเพยงปากเดยวหรอสองปาก หรอการเบกความมความคลาดเคลอนเพยงเลกนอย เพราะบางครง การมพยานปากเดยวกนาอาจจะนาเชอถอและจรงกวาพยานหลายปากทมการซกซอมกนมากได ทานศาสตราจารย จตตฯ จงไดกลาวโดยสรปวา การรบฟงพยานหลกฐานและพจารณาวานาเชอถอเพยงใด จงเปนเรองทยาก จะตองอาศยประสบการณ ความรความชานาญ และ จะตองฝกฝนบนพนฐานของหลกวชาการประกอบกน ทานไดใหขอสงเกตเกยวกบการชงนาหนกพยานหลกฐานไววาจะตองใช “กฎแหงความคด” ซงเปนหลกพสจนความแนนอน หรอ การพสจนความจรงดวยหลกการ สาคญ ไดแก

1) กฎแหงความเปนอนหนงอนเดยวกน 2) กฎแหงความขดกน 3) กฎแหงความเปนครง ๆ กลาง ๆ 4) กฎแหงความมเหตผลอนสมควร

สาหรบกฎขอ 1) – 3) นน หากพจารณาขอเทจจรงทพนกงานสอบสวนไดรวบรวมมาไดจากการสอบสวนปากคาพยานบคคล เปรยบเทยบกบพยานหลกฐานทางเอกสาร วตถ หรอ นตวทยาศาสตรแลว ดวามนมความเปนอนหนงอนเดยวกน สอดคลองกนหรอไม หรอ มนขดกน หรอ มนจรงบางไมจรงบาง เชน เหตการณอนหนง ควรจะมขอเทจจรงทสอดคลองกน เปนอนหนงอนเดยวกนอยางกลมกลนและเปนธรรมชาต แตกตองระมดระวง กรณทพยานไดซกซอมกนมาเพอหลอกลวงพนกงานสอบสวน กจะดกลมกลนกนเกนธรรมชาต กอาจจะไมเปนจรง หรอ ในกรณทพยานใหการ หรอเบกความแตกตางกนในสาระสาคญ เชนน กจะตองถอวาขดแยงกน ซงเปนหนาทของพนกงานสอบสวน จะตองแสวงหาพยานหลกฐานอนมาพสจนเปรยบเทยบวาขอใดจรงขอใดเทจ เวนแตจะเปนความแตกตางกนในรายละเอยดเลก ๆ นอย ๆ ซงจะพจารณาวาอะไรเปนขอเทจจรงทแตกตางกนในรายละเอยดกจะตองพจารณาเปนเรอง ๆ ไป เชน ผใหการนน มอายนอย มประสบการณอะไรมา มความร ความชานาญเพยงใด มความสามารถจดจาไดเพยงใด ระยะเวลาเบกความหรอใหการแตกตางกนยาวนานจากวนเวลาเกดเหตเพยงใด ฯลฯ กจะตองพจารณาวามนนาจะถอวา

6 โปรดด หนงสอทระลก ๑๐๐ ป ชาตกาล ศาสตราจารยจตต ตงศภทย ๑๖ มนาคม ๒๕๕๑, ขอสงเกตในการชง

นาหนกพยานหลกฐานและการเขยนคาพพากษาของ ศาสตราจารยจตต ตงศภทย, พมพครงท ๓, (กรงเทพ : สานกพมพวญชน จากด, ๒๕๕๐)

~ 43 ~

แตกตางกนในสาระสาคญหรอไม หรอเปนธรรมชาตของบคคลทจะตองหลงลมกนไปบาง เปนตน หากพนกงานสอบสวนไดรวบรวมพยานหลกฐาน แลวพบวาขอเทจจรงทงหมดโดยละเอยดเขาหลกการตามกฎสามขอแรกแลว กจะตองถอวา ขอเทจจรงนนไมนาเชอถอเอาเสยเลย สวนกฎขอ 4 หรอ กฎแหงความมเหตผลอนสมควรนน ถอเปนขอพสจนในทางบวก แตกตางจากขอเทจจรงตามกฎสามขอแรก ทเปนขอเทจจรงในทางลบ ในสวนการพจารณาวาพยานหลกฐานโดยเฉพาะพยานบคคลทใหการหรอเบกความนนนาเชอถอหรอไมนน มหลกในการพจารณา 3 ประการ

๑) สตสมปชญญะของพยาน ในขณะทเหตการณนนมาสมผสอายตนะภายนอก และ สภาวะจตใจของพยานในขณะเกดเหต ซงจะมผลตอความจดจาของพยาน ดงนน พนกงานสอบสวน จงจะตองสอบสวนใหเหนวา

1.1) เหตภายใน : พยานมความสนใจ หรอ มความสามารถในการสงเกตจดจาเพยงใด ซงจะนาไปสการวเคราะหวา เหตการณตามคาใหการหรอเบกความนน ผดพลาดหรอไมอยางไร

1.2) เหตภายนอก : ไดแก ปจจยทมผลตอความสามารถในการสงเกตจดจา เชน แสวงสวาง ระยะทาง การเคลอนไหวหรอเหตการณเกดขนรวดเรวเพยงใด ฉบพลนทนทหรอไม มเหตการณการสาคญ ๆ ททาใหจาไดหรอไม แมปจจยภายนอกไมอานวย เชน พยานกบผตองหา รจกกนแรมป แมจะไมเหนหนา ถกปดตา ฯลฯ กอาจจะจดจาได

๒) ความทรงจ าของพยานเปนเชนไร ซงอาจจะเกดจากปจจยตางๆ เชน 2.1) ความประทบใจ หรอ Impression ซงเกดขนจากความสนใจอนนามาซงการสงเกตจดจา และนาไปสการรบรจากสงทเหนหรอสมผสไดอยางไมรลม มปจจยหรอขอเทจจรงอยางใดบาง 2.2) ความระลกได หรอ Recollection ซงอาจจะเกดขนจากการทบทวนเหตการณตาง ๆ แมจะไมสามารถจดจาไดในทนททนใด แตเมอคดพจารณาทบทวนจากขอเทจจรงทงหมด ดสภาพทเกดเหต ฯลฯ แลวจงสามารถระลกไดวาอะไรเปนอะไร เชนน กไมใชวาจะไมนาเชอถอแตประการใด 2.3) ความสามารถในการถายทอดขอเทจจรง ซงกรณน อาจจะถกตองหรอไมถกตองตามขอเทจจรงกได เพราะมหลายปจจยทเขาเกยวพน เปนตนวา ก) สภาพของพยานบคคล ทมปจจยเรอง อาย จตใจ ความตกใจ ความตนเตน การศกษา สตปญญา ความเขาใจตอคาถามของพนกงานสอบสวน อยการ หรอทนายความ ความสามารถในการถายทอดขอเทจจรง หรอการเลาเรองราว ประวต ความประพฤต นสย ความสจรตของพยาน เปนตน ซงกรณน พนกงานสอบสวน กจะตองทาการสบสวนสอบสวนใหเหนวา พยานทงของฝายผเสยหาย หรอผตองหานน มความนาเชอถอเพยงดวย ข) ความสลบซบซอนของเหตการณทเกดขนนน ยากหรองายตอการสงเกตจดจาเพยงใด ค) ขอเทจจรงอน ๆ เชน ความสมพนธสวนบคคล อคต หรอ ความลาเอยง หรอ อทธพลตาง ๆ ทเขามาเกยวของ 3) การวเคราะหวาพยานนาเชอถอเพยงใดนน กอนอนจะตองระลกเสมอวาอาจจะความผดพลาดของพยานไดเสมอ ซงความผดพลาดของพยานในการใหการ อาจจะเกดขนโดยสจรต หรอ ทจรตกได เชน ประสาทหลอน คดปรงแตงเรองขนตามความเขาใจของตนเอง ตอเตมเสรมตอขอ เทจจรงตามอคต อปทานหรอมอารมณรวมทาใหเชอเชนนนไวลวงหนา สบสน หรอหลงผด เพราะขอเทจจรงเกดขนในระยะเวลาอนรวดเรว ไมอาจจะสงเกตจดจาได ดงนน จงมหลกการในวเคราะหความนาเชอถอของพยานบคคล ดงน

~ 44 ~

ก) โอกาสทจะเหนหรอรขอเทจจรงนน : ซงกขนอยกบขอเทจจรง เชน อยในเหตการณดวย มแสงสวางพอ อยในระยะใกลไดยนไดฟง ไมมอปสรรคขดขวางบงสายตาในขณะสงเกตจดจา มความสนใจ หรอไดรบการฝกฝนมาในหนาทใหสงเกตจดจาเพยงใดในกรณทเปนเจาหนาทตารวจ ซงพยานแตละคนอาจจะมโอกาสและความสามารถในการถายทอดแตกตางกนไป ดงนน หากพนกงานสอบสวนทาการสอบปากคาแลว ทาไมพยานตางคนตางพดคนละเปราะคนละชวง บางคนพดขอเทจจรงขาดสวนน บางคนขาดสวนน ฯลฯ กไดอยาคดวาเขาโกหก แตอาจจะเปนขอเทจจรงทนามาปะตดปะตอกนกได

ข) เหตผลของค าใหการของพยาน : เมอพจารณาขอเทจจรงตามโอกาสทพยาน สามารถรบรขอเทจจรงไดแลว กจะตองมาพจารณาวาคาใหการพยานมเหตผลนาเชอเพยงใด กรณน ใหพจารณาเพยงวา คนธรรมดาจะเชอหรอไมตามคาใหการของพยานนน และจะตองระลกวา ความนาเช อถอแนนอนรอยเปอรเซนตไมเคยมในโลกของความเปนจรง ดงนน หากขอเทจจรงทพยานไดใหการมานนมเหตผล กถอวาเพยงพอแลว หากเปนศาล จะยกฟองเพราะเหตสงสยในคาพยาน กจะตองเปนความสงสยจรง ๆ ไมใชเพยงสงสยเลก ๆ นอย ๆ ตองพจารณาถงภาวะจตใจของผรบฟงพยานนนวาเชอเพยงใดเปนสาคญ เชน ฟงแลวสอดคลองตองกน มพยานหลายคนอยในทเกดเหต ใหการสอดคลองกนเปนเรองเปนราว ขอเทจจรงทเกดขนเปนเรองปกตของมนษยปถชนธรรมดาจะทากนหรอไม ฯลฯ เปนตน

ค) เหตผลในการมาใหการเปนพยาน : มลเหตจงใจในการมาเปนพยานในคด กเปนปจจยหนงทจะตองพจารณา บางคนอาจจะไมตองการเปนพยานเพราะเกรงกลว แตกเลาเรองใหผอนฟงอกตอหนง ผใดกตามทยนยอมมาเปนพยาน พนกงานสอบสวนกชอบจะสอบปากคาถงเหตผลในการมาเปนพยานดวย เพอประโยชนในการชงนาหนกวาปากคาพยานนาเชอถอหรอไม เปนตน

ง) หลกความสมเหตสมผลและความนาเชอถอได : หลกการประการสดทาย กคอพจารณาวา ปากค าพยานนาเชอถอเพยงใด โดยการวเคราะหขอเทจจรงทงหมดขางตน ประกอบพจารณาวา พยานมสาเหตโกรธเคองกนมากอนหรอไม พยานเปนคนกลางหรอไม หรอ ไมเปนคนกลาง แตไมมเหตจะปรกปร าผใด หรอ เปนคาซดทอด แตไมไดทาใหตนเองพนผด ซงอาจจะเกดจากความสานกผด ฯลฯ อยางไรกตาม หลกการทงหมดเปนเรอง Common Sense ประกอบดวย เพราะการแสวงหาพยานหลกฐาน และทาใหผอนเชอในพยานหลกฐานของเรา กจะตองมทงศาสตรและศลปประกอบกน ในปจจบนมความรกาวหนาทางวทยาศาสตร ซงสามารถนามาใชในการใหเหตผลสนบสนนทาใหคดพยานหลกฐานหนกแนนยงขนไปอก เปนเรองทพนกงานสอบสวนจะตองขวนขวายเพอทาใหเกดความสาเรจในการแสวงหาขอเทจจรง ปกปองผบรสทธ และใหความยตธรรมแกผถกกลาวหา ตามหลกสทธมนษยชนททกคนจะตองไดรบความเปนธรรมอยางเทาเทยม เสมอภาค อยางไมเลอกปฏบต หากตารวจทงหลายสามารถปฏบตหนาทไดอยางดแลว กจะมแตคนเคารพและเชอฟงกฎหมาย ในทางตรงกนขาม หากประชาชนเหนวาตารวจไมอาจจะพงพาได ปฏบตงานลาชา ไมมประสทธภาพ กจะไมมคนเคารพกฎหมาย บานเมองกจะยงเหยงอยางทเราประสบกนอย สวน อาจารย บญญต สชวะ ธรรมศาสตรบณฑต เนตบณฑตองกฤษ ผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกา www.lawonline.co.th ไดใหขอสงเกตในการชงนาหนกพยานหลกฐานและการเขยนคาพพากษา ดงน การชงนาหนกพยานหลกฐานในคดแพงกบคดอาญาแตกตางกน คดแพงมหลกใหญบญญตไวใน มาตรา 104 ของประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง โดยใหศาลมอานาจเตมทในอนทจะวนจฉยวา พยานหลกฐานทคความนาสบมานน จะเกยวกบประเดนและเปนอนเพยงพอใหเชอฟงเปนยตไดหรอไม แลวพพากษาคดไปตามนน สวนคดอาญามหลกใหญบญญตอยในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา

~ 45 ~

227 วาใหศาลใชดลพนจชวนาหนกพยานหลกฐานทงปวง อยาพพากษาลงโทษจนกวาจะแนใจวามการกระทาผดจรง และจาเลยเปนผกระทาความผดนน และเมอมความสงสยตามสมควรวา จาเลยไดกระทาผดหรอไม ใหยกประโยชนแหงความสงสยนนใหจาเลย

นอกจากหลกใหญดงกลาวขางตนแลวจะตองพจารณาดวยวา พยานหลกฐานอยางไรรบฟงไมได ซงตองดจากประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 86, 87, 89, 90, 93, 94 และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 226, 232 และ 238

การชงนาหนกพยานหลกฐานในคดแพง ศาลจะตองวนจฉยโดยการชวนาหนกพยานทงสองฝายเทยบกนดวา ฝายใดมเหตผลและนาหนกดกวากน เชน ถาคดเทยบกนเปนเปอรเซนต สมมตวาพยานโจทก 51 เปอรเซนต พยานจาเลย 49 เปอรเซนต กตองตดสนใหโจทกชนะ กลบกนถาพยานโจทก 49 เปอรเซนต พยานจาเลย 51 เปอรเซนต กตองตดสนใหโจทกแพ

ส าหรบคดอาญาจะตองพจารณาพยานหลกฐานของโจทกจนแนใจวา มความผดเกดขนจรง และจ าเลยกระท าความผดนนจงจะลงโทษจ าเลยได จะเทยบเปนเปอรเซนตวา ถาพยานโจทก 51 เปอรเซนต พยานจาเลย 49 เปอรเซนต แลวจงตดสนลงโทษจาเลยไมได กรณเชนนตองถอวาเปนทสงสยตองยกประโยชนแหงความสงสยใหจาเลย

มคาพพากษาฎกาท 899/2487 วางหลกไววาคดอาญา โจทกตองนาสบใหปราศจากสงสยวา จาเลยทาผดจรง แตคดแพงศาลตองดพยานหลกฐานของทกฝาย แลวพจารณาวาพยานหลกฐานทงหมดเจอสมหนกไปขางฝายใด แมจะไมถงกบปราศจากสงสยศาลกชขาดใหชนะคดได

ส าหรบคดอาญา ควรพจารณาดงตอไปน

1. การจะพพากษาลงโทษจาเลยไดหรอไมนน จะตองพจารณาพยานหลกฐานของโจทกเปนสาคญ เพราะถอวาโจทกมหนาทนาสบพสจนความผดของจาเลย หากพยานโจทกรบฟงไมไดหรอเปนทสงสย ตองยกฟองไปเลยโดยไมจาเปนตองวนจฉยพยานจาเลยวาฟงไดหรอไมไดแตอยางใด ฉะนน หากพยานหลกฐานโจทกไมพอฟงแลว แมจาเลยจะเบกความในฐานะเปนพยานของตนวาไดทาผดจรงกลงโทษจาเลยไมได เพราะจาเลยมไดใหการในฐานะเปนพยานโจทก ทงน ตามนยคาพพากษาฎกาท 540/2504 ซงโจทกฟองวาจาเลยเลนการพนน โจทกไมมพยานหลกฐานอยางใด นอกจากคารบของจาเลยชนสอบสวน ในชนศาลจาเลยปฏเสธ แตเมอจาเลยเบกความเปนพยานตนเองไดตอบคาซกคานของโจทกวา ไดเลนการพนนจรง ดงน ลงโทษจาเลยมได

แตถาพยานหลกฐานของโจทกมนคงแลว จะตองนาพยานหลกฐานของจาเลยขนมาวนจฉยดวยวา ฟงไดหรอไมได และสามารถหกลางพยานหลกฐานโจทกไดหรอไมไดอยางไร

คดอาญาตามหลกทวไปแลวโจทกกมหนาทนาสบกอนเสมอ และการพจารณาพพากษากตองหยบยกพยานหลกฐานของโจทกขนวนจฉยกอน แตกมขอยกเวนในบางกรณทหนาทนาสบตกอยแกจาเลย ซงในกรณเชนนหากจาเลยนาสบไดไมสมกตองแพคดไป

~ 46 ~

กรณทหนาทนาสบตกแกจาเลยมดงตอไปน

(1) เมอจาเลยยอมรบวากระทาผดจรง แตตอสวาไมตองรบโทษหรอใหรบโทษนอยลง เชน ตอสวาวกลจรต กระทาโดยจาเปน บนดาลโทสะ จาเลยตองเปนผนาสบในขอเหลาน แตไมไดหมายความวาทางโจทกจะไมตองนาสบเสยเลย โจทกควรจะตองนาสบใหเหนวา จาเลยทาผดโดยไมมขอแกตวอยางอน แลวจาเลยจงนาสบในขอแกตวเหลาน หากจาเลยสบไมสมจาเลยกตองถกลงโทษเตมตามฟอง

สวนในกรณทจาเลยรบวาไดกระทาความผดตามทถกฟองจรง แตตอสวากระทาไปเพอปองกนตนเอง โดยชอบดวยกฎหมายนนมคาพพากษาฎกาท 330/2491 วนจฉยวา โจทกจะตองนาสบพสจนความผดเสมอ ไมใชฝายจาเลยเปนผนาสบ เพราะการกระทาโดยปองกนอนชอบดวยกฎหมายนน กฎหมายอาญาถอวาไมเปนความผดเลย ดงนน การทจาเลยตอสวาทาความผดโดยปองกนอนชอบดวยกฎหมายจงเทากบเปนการตอสวามไดกระทาความผดนนเอง โจทกจงตองนาสบพสจนวาจาเลยทาความผดนน กรณนตางกบตอสวา กระทาไปดวยความจาเปน เพราะกระทาดวยความจาเปนถอวากระทาความผด แตไมตองรบโทษ จาเลยจงตองนาสบใหเหนวาตนกระทาดวยความจาเปน มฉะนนตองรบโทษ

(2) เมอมกฎหมายบญญตสนนษฐานไวใหเปนคณแกโจทก หรอมกฎหมายบญญตใหจาเลยมหนาท นาสบ เชน พระราชบญญตการพนน พ.ศ. 2478 มาตรา 6 บญญตวาผใดอยในวงการพนนแลวใหสนนษฐานไวกอนวาเปนผเลนดวย ผใดจะอางเปนอยางอน ผนนจะตองนาสบ หรอตามพระราชบญญตฝน ซงเคยมคาพพากษาฎกาท 396 – 397/2500 ตดสนวาเมอเจาพนกงานตารวจจบจาเลยไดพรอมกบฝนของกลางอยในความครอบครอง ถาจาเลยตอสวาไมไดรเหนเกยวของกบฝน จาเลยจะตองเปนผมหนาทนาสบพสจนความบรสทธของตน

2. ในคดอาญา โจทกจะตองนาสบใหไดความ 2 ประการ คอ

ก. มการกระทาความผดเกดขนจรง และ

ข. จาเลยเปนผกระทาความผดนน

ถาโจทกนาสบไมสมในขอหนงขอใดในสองขอน ศาลกตองพพากษายกฟอง หรอถาพยานหลกฐานของโจทกยงเปนทสงสยอยวาจาเลยทาผดจรงหรอไม กตองยกฟองเชนกน กรณอยางใดจงจะถอวาเหตสงสยตามสมควรนนขนอยกบขอเทจจรงแตละคดไป แตวาเหตทสงสยนนตองเปนเหตอนสมควรทจะใหสงสย ซงคาพพากษาฎกาท 572/2500 ไดวางแนวไววา ประโยชนแหงความสงสยทจะยกใหเปนผลดแกจาเลยนน จะตองมเหตผลอนสมควรทจะใหเกดความสงสย ขอสงสยทหางไกลตอเหตผลไมเปนเหตใหยกฟอง

ตวอยางเชน เหตเกดเวลากลางวน พยานเบกความวาเหนคนรายหาง 2 เสน เหนแตเพยงดานหลงกจาไดวาเปนจาเลย ดงน ยอมมเหตผลใหสงสยไดวา คนอยหางกนถง 2 เสน และเหนเพยงดานหลงเทานนจะจาไดโดยไมผดพลาดไดอยางไร หรอเหตเกดเวลากลางคนเดอนมด พยานเบกความวาคนรายปลนแลวลงเรอหนไป พยานไดใชไฟฉายสองดเหนคนรายทางดานหลงหาง 5 วา จาไดวาเปนจาเลยน ดงน กมเหตผลสมควรใหนาสงสยได แตในกรณทมพยาน 3 ปาก เบกความเรองเดยวกน ม 2 ปาก เบกความตรงกนนาเชอถอ สวนอกปาก

~ 47 ~

หนงเบกความแตกตางไป ดงน จะถอวามเหตสงสยไมได ควรถอวาพยาน 2 ปากทเบกความตรงกนนาเชอนนมนาหนกฟงไดดกวา

3. เหตทจะยกฟองคดอาญานน มบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 185 ซงบญญตวาถาศาลเหนวาจาเลยมไดกระทาผดกด การกระทาของจาเลยไมเปนความผดกด คดขาดอายความกด หรอมเหตตามกฎหมายทจาเลยไมควรรบโทษกด ใหศาลยกฟอง

เหตทอางวาจาเลยมไดกระทาผดนนเปนปญหาขอเทจจรง เหตทวาการกระทาของจาเลยไมเปนความผดเปนขอกฎหมาย สวนเหตทวาคดขาดอายความหรอไม ตองฟงขอเทจจรงกอนแลวจงนามาปรบในขอกฎหมายวา คดขาดอายความหรอไม

เหตยกฟองเพราะจ าเลยไมไดกระท าผดอาจเปนเพราะ

ก. พยานโจทกใหการแตกตางขดแยงกนในขอส าคญ มใชแตกตางขดแยงกนเพยงพลความ

อยางไรเปนขอสาคญ อยางไรเปนพลความนน ตองพจารณาดวาสงใดเปนรายละเอยดทคนธรรมดาจะตองพจารณาโดยละเอยดจงจะรไดสงนนเปนพลความ แตถาสงใดเมอพจารณาเพยงเลกนอย กจะทราบไดถอวาเปนขอสาคญ เชน มคนรายชงทรพย มพยาน 2 ปาก ปากหนงวาคนรายไวหนวด โพกศรษะ สวนอกปากหนงเบกความวา คนรายไมไดไวหนวดและไมไดโพกศรษะ อยางนเปนการแตกตางในขอสาคญ เพราะคนธรรมดาเมอมองไปทบคคลใดยอมเหนไดทนทวาบคคลนนไวหนวดหรอโพกศรษะหรอไม แตถาพยานปากหนงวาคนรายนงกางเกงขายาวสดา อกปากหนงวาสเทา หรอพยานปากหนงวาคนรายใสเสอสขาว อกปากหนงวาเสอสนวล อยางนเรยกวาเปนเรองพลความ เพราะสของกางเกงหรอสของเสอทใกลเคยงกนเชนน เปนเรองทตองใชความสงเกตจงจะบอกไดถกตอง การแตกตางเชนนจงเปนการแตกตางกนในพลความ หรอกรณเชนพยานเบกความวาคนรายมา 1 คน อกปากหนงวามา 2 คน ถอเปนขอสาคญ แตถาหากพยานคนหนงเบกความวาคนรายวงไปทางทศใต อกปากหนงวาวงไปทางทศตะวนออกเฉยงใต ถอเปนพลความ หรอพยานเบกความวาไดยนเสยงปนดง 2 นด อกปากหนงวาดง 3 นด กเปนพลความ แตถาหากวาปากหนงวาดง 1 นด แตอกปากหนงวาดง 10 นด เชนนถอเปนการแตกตางในขอสาคญได เพราะระหวางเสยงปนดง 1 นด กบ 10 นดนน บคคลธรรมดาไมตองใชความสงเกตกบอกไดถกตองวาตางกนมาก

ข. พยานโจทกใหการขดตอเหตผล คอพยานโจทกอาจเบกความสอดคลองกนด แตค าเบกความนนเองขดเหตผลอยในตว กรณเชนนยอมรบฟงคาพยานนนไมได ศาลตองยกฟอง เชน พยานเบกความวาเหนคนรายใชปนยงสวนออกมาเมอผเสยหายวงเขาไป แตปรากฏวาผเสยหายมบาดแผลทขางหลงแหงเดยว หรอพยานเบกความวาเหนจาเลยนงอยทพนยงผตายซงยนอย วถกระสนตองแลนจากตาไปหาสง ถาบาดแผลของผตายอยในระดบแนวตรงเชนนยอมขดตอเหตผล ในกรณทพยานเบกความเกยวกบเวลาทเกดเหตหรอเวลาทเหนเหตการณโดยเฉพาะในตางจงหวดตองระมดระวงใหมาก เพราะสวนมากชาวบานมกจะเบกความวาวนนนเปนวนขางขนหรอขางแรมเสมอ ผพพากษาจงควรตองมความรความเขาใจในเรองการคด คานวณ เวลาทางจนทรคตไวดวยวา ถาขนกคาหรอแรมกคา ดวงจนทรจะขนและตกในเวลาเทาใด ซงมหลกอยวาใหเอา 8 คณจานวนคา ผลลพธทไดมาเลขตวหนาจะเปนชวโมง แลวเอา 6 ไปคณกบเลขหลกหนวยของผลลพธนน (ถาม) อกครงหนง ผลทไดออกมาจะเปนนาท รวมแลวจะเปนเวลาทดวงจนทรขนหรอตกในวนนน ทงน โดยใชหลกธรรมชาตเขาชวยเพราะถาเปนเวลา ขางขน ดวงจนทรจะขนในเวลา 6 โมงเยน (18.00 น.) เสมอ เพราะฉะนน

~ 48 ~

เวลาทคานวณไดดงกลาวขางตน จะเปนเวลาทดวงจนทรตก สวนถาเปน ขางแรม ดวงจนทรจะตกในเวลา 6 โมงเชา (6.00 น.) เสมอ เวลาทคานวณไดจะเปนเวลาทดวงจนทรขนในคนนน ๆ เชน พยานเบกความวา วนเกดเหตเปนวนแรม 4 คา จะคานวณหาเวลาทดวงจนทรขนในคนนนไดโดยเอา 8 คณ 4 ไดผลลพธเปน 32 ซง 3 คอจานวนชวโมง หมายถง 3 ทม (นบจาก 6 โมงเยน) อยากทราบเวลาใหละเอยดลงไปเปนนาทกเอา 6 ไปคณตวทาย (หลกหนวย) ของผลลพธคอ 2 จะไดออกมาเปนนาทคอ 12 นาท จงทราบไดวาในวนแรม 4 คา ดวงจนทรจะขนในเวลา 3 ทม 12 นาท และตกในเวลา 6 โมงเชา ดงนน ถาพยานเบกความวาในวนแรม 4 คานน พยานเหนและจาหนาคนรายไดจากแสงจนทร เมอเวลาประมาณ 2 ทม กแสดงใหเหนวาพยานคนนนเบกความขดตอเหตผลรบฟงมได เพราะตามทคานวณแลวในวนดงกลาว ดวงจนทรจะเรมขนจากขอบฟาเมอเวลา 3 ทม 12 นาท

ถาพยานเบกความวา ในวนเกดเหตนนเปนวนขน 3 คา เขาเหนคนรายไดจากแสงจนทร และตอนขณะเกดเหตเปนเวลา 2 ทม ดงน โดยวธคานวณเวลาตามหลกทกลาวมาแลวขางตน จะทราบไดวาในวนเกดเหต ดวงจนทรจะขนในเวลา 6 โมงเยน (18.00 น.) และตกในเวลา 2 ทม 24 นาท ฉะนน จงทราบไดวาขอความทพยานเบกความวาเหนคนรายดวยแสงจนทรจงเปนความจรง คอในตอนเวลา 2 ทม ดวงจนทรยงอยบนทองฟาแตจวนจะตกแลว

ค. พยานโจทกเบกความเปนทสงสยโดยมเหตอนควร ศาลกตองยกฟองดงไดอธบายมาแลวในตอนแรก

4. การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา

(1) ในคดอาญาทมการรวมพจารณาคดหลายเรองเขาเปนคดเดยวกน การรบฟงพยานหลกฐานจะตองรบฟงเปนแนวเดยวกนไปเหมอนเปนคดเดยวกน การพพากษากตองถอเปนคดเดยวกน จะแยกยกฟองสานวนหนงและลงโทษอกสานวนหนงมได ทงน ตามนยคาพพากษาฎกาท 133 – 134/2491

(2) ในคดอาญาทตองมการสบพยานประกอบคารบสารภาพของจาเลย โจทกมหนาทสบใหเหนวาจาเลยเปนผกระทาผดตามฟองของโจทกกพอแลว สวนรายละเอยดนนโจทกไมตองสบพยาน ศาลกรบฟงไดเชนคาพพากษาฎกาท 415/2494 โจทกฟองวาจาเลยมฝนไวในความครอบครอง จาเลยรบสารภาพ โจทกสบเพยงวา จาเลยมฝนในครอบครองจรงกเพยงพอลงโทษไดแลว สวนราคาฝนตามฟอง แมโจทกไมสบกฟงไดวามราคาตามฟอง

การนาสบพยานประกอบในคดทจาเลยรบสารภาพดงกลาวน โจทกจะอางเพยงคารบสารภาพของจาเลยในชนสอบสวนอยางเดยว โดยไมมพยานอนในชนศาลเลยไมพอ ทงน ตามนยคาพพากษาฎกาท 901/2482 ซงวนจฉยวา คดทตองสบพยานโจทกประกอบคารบสารภาพของจาเลยนน จะอางเพยงคาใหการรบสารภาพชนสอบสวนของจาเลยเทานน ไมพอฟงลงโทษจาเลยได

(3) คาบอกเลาของคนทตายไปแลวหรอของผอน ทบอกในระยะเวลากระชนชดกบเหตการณทเกดขน โดยไมมเวลาไตรตรองไวกอน หรอไมมโอกาสทงชวงใหเสรมแตงไดแลวศาลกรบฟงได ไมวาจะเปนในเรองใดไมเฉพาะแตเรองทารายรางกายหรอฆาคนตายเทานน เชน คาพพากษาฎกาท 304/2500, 502/2501 และ 411/2513

~ 49 ~

(4) คาของผตองหาดวยกนทกนไวเปนพยานตามปกตมนาหนกนอย ไมอาจฟงมาลงโทษจาเลยได เชน คาพพากษาฎกาท 1659/2514 แตถาโจทกมพยานอนมาสบประกอบ เชน จาเลยรบสารภาพในชนสอบสวนดวย โดยมพนกงานสอบสวนเบกความประกอบกฟงลงโทษไดตามคาพพากษาฎกาท 401/2496 และ 2001/2514

(5) คาซดทอดของจาเลยหลายคนททาผดดวยกนจะรบฟงเพอลงโทษจาเลยในคดเดยวกนไมได เชน คาพพากษาฎกาท 944/2500 วนจฉยวาคกรณททะเลาะววาทกนตางซดทอดวามฝายหนงทารายอกฝายหนง ศาลจะเอาคาพยานทซดทอดนนมารบฟงลงโทษจาเลยไมได

(6) คารบของจาเลยในชนสอบสวน ในกรณทจาเลยปฏเสธในชนศาล ตามปกตแลวจะรบฟงลงโทษจาเลยไมได แตรบฟงประกอบพยานอนในชนศาลได แตพยานชนศาลจะตองมใชคาของตารวจผสอบสวนคารบเทานน เชน คาพพากษาฎกาท 1662/2514

(7) คาพยานชนสอบสวนจะรบฟงเพอลงโทษจาเลยไมได เพราะเปนพยานบอกเลาตามคาพพากษาฎกาท 165/2503 และแมจาเลยจะยอมใหถอคาใหการชนสอบสวนของพยานนน เปนคาเบกความพยานในชนศาลกรบฟงมได ตามคาพพากษาฎกาท 1264/2514

(8) ในชนไตสวนมลฟองโจทกจะอางแตคาเบกความของพยานในคดแพง โดยไมนาพยานมาเบกความประกอบ ถอวาไมมพยานในสานวนอนจะพงฟงวาคดมมล แมวาคดแพงนนจะเกยวเนองกบคดอาญากตาม ตามนยคาพพากษาฎกาท 604/2492

สาหรบคดแพงเกยวเนองกบคดอาญา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 กาหนดใหศาลทพพากษาคดสวนแพงตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดสวนอาญา แตจะตองประกอบดวยหลกเกณฑดงตอไปน

ก. คความในคดแพงกบคดอาญาตองเปนคความเดยวกน (คาพพากษาฎกาท 793/2492, 36/2501 และ 650/2507) ในกรณทพนกงานอยการเปนโจทกฟองคดอาญา แลวผเสยหายมาฟองคดแพงกตองถอวาผเสยหายเปนคความเดยวกนกบจาเลยในคดอาญาแลว เพราะถอวาพนกงานอยการฟองคดอาญาแทนผเสยหาย ผเสยหายจงถกผกมดในคาวนจฉยชขาดคดอาญาทอยการฟองดวย (คาพพากษาฎกาท 964/2507)

ข. คาพพากษาคดอาญาตองเปนคาพพากษาของศาลทมอานาจพจารณาพพากษาคดอาญานน และตองถงทสดแลวตามนยคาพพากษาฎกาท 875/2492 และ 1104 – 1105/2501 ซงปรากฏวาศาลชนตนและศาลอทธรณพพากษาลงโทษจาเลย ระหวางฎกาจาเลยตาย ศาลฎกาจ งสงจาหนายคด กรณนไมเรยกวาคาพพากษาคดอาญาถงทสด จะนาเอาขอเทจจรงตามคาพพากษาศาลอทธรณมาใชในคดแพงไมได

ค. คาพพากษาคดอาญาตองเปนคาพพากษาทวนจฉยขอเทจจรง และชขาดเปนยตแลว หากวนจฉยวาคดเปนทสงสย จงยกประโยชนใหจาเลยพพากษายกฟองดงนไมผกมดในคดแพง (คาพพากษาฎกาท 928/2507) แตคาพพากษาทวนจฉยวา คดยงไมพอฟงใหศาลชขาดวาจาเลยทาผดตามฟอง ดงน ถอไดวาชขาดเปนยตแลว คดแพงตองถอตาม (คาพพากษาฎกาท 438 – 439/2512)

~ 50 ~

ง. ขอเทจจรงในคดอาญาตองเปนขอเทจจรงทเปนประเดนโดยตรงในคดอาญา และคดแพงกตองมประเดนอยางเดยวกน (คาพพากษาฎกาท 661/2498 และ 992 – 993/2508)

คดอาญาฟองวาทารายรางกายและศาลฟงวาทารายรางกายจรง โจทกมาฟองเปนคดแพงเรยกคาเสยหาย จาเลยตอสวาเปนเรองทะเลาะววาท ดงน จาเลยนาสบได (คาพพากษาฎกาท 1380/2493)

โจทกฟองวาโกงเจาหน ศาลคดอาญาฟงวากเงนกนจรงและยงไมไดชาระ แตโจทกยงไมไดใชสทธทางศาลจงยกฟอง โจทกนามาฟองเปนคดแพง ดงนตองถอขอเทจจรงตามคดอ าญา (คาพพากษาฎกาท 1005/2509)

สาหรบพยานผเชยวชาญหรอผชานาญการพเศษ ความเหนของพยานเหลาน ไมผกมดใหศาลตองเชอถอเสมอไป เชน คาพพากษาฎกาท 1231/2506 ซงวนจฉยวาพยานผเชยวชาญ เปนพยานแสดงความคดเหนตามหลกวชา แมจะเปนพยานทศาลรบฟง แตมใชวาตองเชอเสมอไป พยานเชนนจะมนาหนกยงกวาประจกษพยานหรอไม ตองพจารณาตามรปเรองและเหตผลพยานหลกฐานอนประกอบกน

สวนกรณกฎหมายปดปาก คอการทคความบางฝายจะตองถกผกมดตามขอเทจจรงอยางใดอยางหนง โดยจะนาสบโตแยงหกลางขอเทจจรงนนมได แยกออกได 3 กรณ คอ

ก. ปดปากโดยคาพพากษา โดยอาศยหลกตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 145 และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 (ดคาพพากษาฎกาท 997/2497 และ 2071 – 2072/2512)

ข. ปดปากโดยสญญา เชน คาพพากษาฎกาท 82/2491 และ 654/2496 เปนเรองเชาทรพย ผเชาจะอางวาผใหเชาไมมสทธนาทรพยมาใหเชามได เวนแตจะตอสวาเปนสาธารณสมบตของแผนดน ตามนยคาพพากษาฎกาท 1286/2508 และ 1166 – 1168/2509 หรอตามคาพพากษาฎกาท 1000/2504 เรองขบรถชนกนแลวทาหนงสอยอมรบผดตอเจาหนาทไว ครนถกฟองจะตอสวาไมไดเปนฝายประมาทไมได

ค. ปดปากโดยพฤตการณโดยอาศยหลกเรองตวแทนเชด ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 821 และ 822 และหลกตามมาตรา 806 เชน คาพพากษาฎกาท 631/2503 เจาของทรพยเอาทรพยไปฝากผอนขาย โดยแสดงใหผอนเหนวาผรบฝากขายเปนเจาของ เมอผรบฝากนาทรพยไปจานา เจาของทรพยจะเอาทรพยคนจากผรบจานาไวโดยสจรต โดยไมใชคาไถไมได

หลกทวไปในการเขยนค าพพากษา

(1) ตองใชถอยคาตามทกฎหมายบญญตไว เชน ไมใชคาวา “พยานใหการ” เพราะกฎหมายใชคาวา “พยานเบกความ” หรอเมอมการขอแกฟอง ถาเปนคดแพงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 179 ควรใชถอยคาวา โจทกฟองและแกไขฟอง ถาเปนคดอาญาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 163 ควรใชถอยคาวา แกฟอง หรอ เพมเตมฟอง

(2) ตองไมวนจฉยชขาดถงบคคลภายนอกคดทไมใชคความ เชน คดอาญา โจทกฟองวาจาเลยนกบพวกรวม 4 คน ทยงไมไดตวมาฟอง (ฟองเพยงคนเดยว) ……………….ดงน จะตองไมเขยนคาพพากษาใหเปน

~ 51 ~

การวนจฉยถงคนทยงไมถกฟอง เพราะจะเปนการผกมดเขาในเมอเขายงมไดเปนจาเลย สวนในคดแพงกเชนกน อาจเกดขนไดในกรณรวมกนทาละเมดหลาย ๆ คน กตองไมวนจฉยถงผทยงมไดถกฟองเขามาในคด

(3) อยาใชถอยคาหรอวนจฉยเปนการเปดชองใหมการฟองคดอาญาแกคความ หรอพยานอนเนองจากคาวนจฉยนน หรอใหมการฟองเรยกคาเสยหายทางแพงในภายหลง อนเนองจากขอวนจฉยทเปดชองไว เวนเสยแตจะเปนประเดนโดยตรงในคด

(4) คดอาญาตองวนจฉยขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 227 คอตองใหไดความวา ไดมการกระทาความผดเกดขน และจาเลยเปนผกระทาความผด จงตองกลาวไวในคาพพากษาตามขอเทจจรงทไดความดวยวา ไดมการกระทาผดเกดขนจรงตามฟอง เชนเขยนวา “ขอเทจจรงฟงไดวามการลกทรพยของผเสยหายไปตามวนเวลาทโจทกฟองจรง แตจาเลยจะเปนคนรายดงทโจทกฟองหรอไมนน………”

(5) ในคดทมปญหาทงขอกฎหมายและขอเทจจรง ถาจะชขาดปญหาขอกฎหมายแลวจะทาใหคดเสรจไปทงเรอง กใหชขาดปญหาขอกฎหมายเสยกอนโดยไมตองวนจฉยในปญหาขอเทจจรง แตถาการชขาดปญหาขอกฎหมายนน จาตองวนจฉยขอเทจจรงใดกอน กตองฟงขอเทจจรงนนใหเปนทยตเสยกอนแลว จงว นจฉยปญหาขอกฎหมาย

(6) ถามปญหาเรองอานาจฟอง เชน ฟองเคลอบคลมหรอไม โจทกมอานาจฟองหรอไม ใบมอบอานาจถกตองหรอไม ตองวนจฉยปญหาเหลานเสยกอนทจะวนจฉยปญหาขออน มฉะนนจะเปนการขามขน อนงในการชสองสถานกาหนดประเดน กควรกาหนดประเดนในเรองเหลานไวกอนประเดนอนดวย

หลกการเขยนค าพพากษาในคดอาญา นอกจากทกลาวขางตนแลวมขอสงเกตดงตอไปน

1. ยอคาฟอง คาใหการ โดยเอาแตเพยงใจความสาคญใหครบถวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 158 (5) (6) กพอ แตถามการขอใหเพมโทษเพราะจาเลยเคยตองโทษมาแลว กตองเขยนไวใหปรากฏดวย ในคดทพนกงานอยการเปนโจทก อาจลอกฟองของพนกงานอยการลงไปเลยได เพราะพนกงานอยการบรรยายฟองสนอยแลว แตถาราษฎรฟองกนเอง ตองยอใจความ เพราะอาจจะมพลความอยมาก

2. เขยนขอเทจจรงทไดความจากพยานโจทกและจาเลย หรอเปนทยอมรบกน เชนเขยนวา “ทางพจารณาโจทกนาสบวา…………….ฯลฯ จาเลยนาสบวา……………ฯลฯ” หรอเขยนวา “ตามทางพจารณาขอเทจจรงไดความวา…………….ฯลฯ” เปนตน การยอขอเทจจรงมกจะยอจากคาพยานใหไดเรองเปนลาดบไป โดยเขยนเสมอนบคคลทสามเลาเรอง (ไมนาเอาคาของพยานปากใดปากหนงมาใสไว) ซงมกจะไดมาจากคาเบกความของโจทกหรอผเสยหายหรอจาเลยเปนหลก ถาคาเบกความของบคคลดงกลาวไมไดความ กยอคาเบกความของพยานอนประกอบกนใหไดความ

อนง ในการยอขอเทจจรงทไดความน จะตองพจารณาดวยวา ถาเราจะเอาขอเทจจรงตอนไหนไปใชในการวนจฉยคด กตองเขยนขอเทจจรงนน ๆ ใหปรากฏไวดวย

3. เมอเขยนขอเทจจรงทไดความแลว กจะถงตอนวนจฉยคด สวนมากมกจะเขยนวา “ศาลไดพเคราะหพยานหลกฐานโจทกและจาเลยตลอดแลว ขอเทจจรงฟงไดวา ไดมการปลนทรพยของผเสยหายตามวนเวลาทโจทกฟองจรง ปญหาวา จาเลยกระทาผดตามฟองหรอไมนน โจทกมพยานคอ……………” การวนจฉย

~ 52 ~

นนตองวนจฉยจากพยานโจทกกอนวา ฟงไดหรอไมวาจาเลยเปนผกระทาผดนน แลวจงวนจฉยพยานหลกฐานของฝายจาเลยวา ฟงหกลางพยานหลกฐานของโจทกไดไมไดเพยงใด

4. ถาจะลงโทษจาเลย ตองเขยนบทมาตราทถอวาจาเลยกระทาความผดใหถกตอง ถาบทมาตรานนมการแกไขอยางใด กตองระบกฎหมายทแกไขไวดวย และขอสาคญตองตรวจดตวบทกฎหมายใหถกตองเสยกอน อยาไปเชอวาตวบทกฎหมายทโจทกอางมาถกตองเสมอไป เพราะบางครงมาตราทอางมาทายฟองมใชบทความผดหรอบทลงโทษกม หากกฎหมายทอางองในชนพพากษาเปนกฎหมายหลายฉบบตางกนตองระบใหชดเจน

ถาจะยกฟองกเพยงใชคาวา “จงพรอมกนพพากษายกฟอง” เทานนกพอ

3. กรณตวอยาง และขอสงเกตบางประการทท าใหศาลยกฟองคดตาง ๆ หลกการส าคญของการด าเนนคดอาญา คอ โจทกจะตองน าสบใหศาลเหนวาจ าเลยกระท าผดจนปราศจากสงสย โดยพยานหลกฐานทไดมาจะตองเปนพยานหลกฐานทชอบดวยกฎหมายเทานน จงจะสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานได อยางไรกตาม ตามแนวค าพพากษาฎกานน การใช มาตรา 226 นาจะเปนเรองยากพอสมควร เพราะศาลฎกาเคยพพากษาไววา แมการจบกมและตรวจคนไมชอบกตาม แตถามการสอบสวนโดยชอบแลว กสามารถฟองคดกนได ซงกไมไดมการหามมใหรบฟงพยานหลกฐานทตอเนองหรอไดมาจากการตรวจคนและจบกมทไ มชอบนน ดวย และยงมแนวทางในการรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบและพยานหลกฐานเกยวกบแผนประทษกรรมและรายละเอยดพฤตการณการกระท าผดในอดต ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 226/1-226/5 อกดวย รวมถงการตความขยายเกยวกบการกระท าผดซงหนาหลายประการอกดวย ฟองคดอาญา – ตรวจพยานหลกฐาน – น าสบพยานหลกฐาน – แถลงเปดคดฝายโจทก - สบพยาน (ม.158) ม.173, 173/1 ม.174 ศาลถามอานฟอง/ถามค าใหการจ าเลย - รบสารภาพ / ลงโทษ (176) / ยกฟอง (185)

จ าเลยน าสบหกลาง พยานหลกฐานฝายโจทก – ทนายจ าเลยถามคาน / อยการถามตง สาบานตน / ตองแถลงดวยวาจา /หามอาน เวนแตไดรบอนญาตจากศาล ฝายโจทก หามถามน า / หามอางจ าเลยเปนพยานโจทก (ม.232) พยานหลกฐาน – ไมตองผานการสอบสวนมากอน และไมตองอยในส านวนการสอบสวน กระบวนการน าสบเชนเดยวกบฝายโจทก – ระหวางพจารณาศาลเหนวา ไมจ าเปนตองสบพยาน- ก าหนดนดฟงค าพพากษา สงงดสบพยานทไมจ าเปนได อทธรณ / ฎกาค าพพากษา

~ 53 ~

ส าหรบแนวทางในการรบฟงพยานหลกฐาน จะปรากฏ ดงน 3.1 ตวอยางจากแนวค าพพากษาฎกาบรรทดฐาน 7 - หนาทน าสบพยานหลกฐาน : โจทกมหนาทนาสบกอนเสมอ ในกรณจาเลยตอสวาไดกระทาไปเพอปองกนตนเอง หมายความวา จาเลยใชสทธตามกฎหมาย ไมไดกระทาผดตามโจทกฟอง โจทกจงตองนาสบใหเหนวาจาเลยไมไดกระทาการปองกนตนเองอยางไร (ฎ.2019/14) และในกรณทโจทกไมไดนาสบพยานหลกฐานใด แมจาเลยจะยอมรบในการถามคาน หรอคาเบกความจาเลยเอง กไมอาจจะนาคาเบกความดงกลาวมาบงโทษจาเลยได (ฎ.3674/2532) - ค าซดทอดของผรวมกระท าผด แมจะกนไวเปนพยาน หรอแยกฟองเปนคดใหม ซงไมเปนการตองหาม ตาม ป.ว.อาญา มาตรา 232 แลวกตาม กอาจจะมน าหนกนอย แมจะรบฟงเปนพยานหลกฐานได กตาม ตวอยางเชน พยานโจทกซงผใชจางวานใหจาเลยท 1 กบพวกไปฆาผตาย นบวามพฤตการณเปน ผทรวมกนกระทาผด จงถอไดวาเปนคาซดทอดของผทกระทาผดเพอใหตนเองพนจากการเปนผตองหา การกนผรวมกระทาผดไวเปนพยาน เพอใหเบกความปรกปราจาเลยท 2 ยอมทาใหเกดขอระแวงสงสยวาพยานอาจกระทาตามลาพงตนเองหรออาจะไดรบการตดตอจากบคคลอนซงไมใชจาเลยท 2 คาเบกความในลกษณะน จงมนาหนกนอย (ฎกา 1287/2531) - ในบางกรณ หากคาใหการซดทอด เปนการอธบายเรองราวของเหตการณ ใหทราบถงลาดบเหตการณ หรอทาใหเหนถงความรความชานาญในการกระทาผด กอาจจะรบฟงได เชน ในคดน แมโจทกจะไมมประจกษพยานวาเหนจาเลยท 5 จดหามดของกลางมาใชปลนทรพย แตโจทกมคาใหการซดทอดของจาเลยท 4 ทใหการตอพนกงานสอบสวนวา จาเลยท 5 เปนผจดหาอาวธมดมาใชการปลนทรพย ซงแมคาใหการซดทอดดงกลาวมไดเปนเรองการปดความผดของจาเลยท 4 ไปยงผอน แตเปนการใหการถงเหตการณทเกดขน และคาใหการในรายละเอยดถงเหตการณการกระทาผดตงแตการวางแผนจนกระทงหลากระทาผ ดแลวตกลงแบงปนทรพยสนทไดมาจากการกระทาผด เชอวา จาเลยท 4 ใหการตามความเปนจรง ดวยความสมครใจ จงรบฟงไดวาจาเลยท 5 ไดจดหาอาวธมดมาใชในการปลนทรพย อนเปนการชวยเหลอและใหความสะดวกในการกระทาผด จงมความผดฐานเปนผสนบสนนในการกระทาผดฐานปลนทรพย (ฎกา 3378/2546) ค าเบกความของผรวมกระท าผด แตถกแยกฟองเปนอกคดหนง ถอเปนค าซดทอดระหวางผกระท าผดดวยกน (ฎกา 1885/2523) รบฟงได แตมน าหนกนอย และหากโจทกมพยานอนประกอบ กรบฟงลงโทษจ าเลยได (ฎกา 1794/2532) เนองจากไมมกฎหมายหามมใหศาลรบฟงค าซดทอดของผตองหาดวยกน หรอผรวมกระท าผดดวยกนแตประการ เพยงแตตองรบฟงดวยความระมดระวง โดยเฉพาะในกรณทพยานเบกความไมไดเกดจากเจตนาทจะใหตนพนผดหรอไดรบประโยชนจากการซดทอดนน กสามารถรบฟงได (ฎกา 3284/2543) สาหรบสายลบ หรอ Informant ของตารวจทใหการหรอเบกความตอศาล เกยวกบการกระทาของจาเลย กสามารถรบฟงได (ฎกาท 715/2520) คาใหการในชนสอบสวน ของพยาน หรอผตองหา เปนพยานบอกเลา แตถาหากพนกงานสอบสวนมาเบกความดวยตนเองวา ไดรบฟงวาจาเลยหรอพยานเบกความอยางไร กถอเปนประจกษพยานเฉพาะในสวนท

7 สมศกด เอยมพลบใหญ, เกรดกฎหมาย พยาน พระธรรมนญฯ ว.แขวงฯ A Miscellany of Evidence Law,

กรงเทพ: สานกพมพบณฑตอกษร, 2548 หนา 175-220

~ 54 ~

พนกงานสอบสวนไดยนไดรบรบร แตสาหรบถอยคาของพยานหรอจาเลยในชนสอบสวนเองนน หากไมไดตวมาในชนเบกความ คาใหการชนตารวจยอมมนาหนกนอยและหากไมมพยานหลกฐานอนประกอบ ยอมรบฟงเฉพาะคาใหการดงกลาวลงโทษจาเลยไมได เพราะการใหการดงกลาว ไมไดกระทาตอศาลหนา และตอหนาจาเลย รวมถงไมไดสาบานตนตอหนาศาลตามหลกศาสนา มไดผานการถามคาเพอกระจายขอเทจจรงสาหรบคนควาหาความจรงโดยละเอยดตามกระบวนความ จงมนาหนกนอยในการทศาลจะรบฟงลงโทษจาเลย (ฎกาท 771/2536) แมไมมประจกษพยานเบกความถงการกระทาของจาเลย เนองจากผเสยหายถงแกความตายไปเสยกอน แตโจทกมคาใหการของผเสยหายทไดแจงความตอพนกงานสอบสวนทนทหลงเกดเหต และไดใหการตอพนกงานสอบสวนในวนรงขน ซงคาใหการของผเสยหายเปนเรองราวตอเนองสอดคลองกบพยานหลกฐานการเบกเงนจากธนาคาร และยงสอดคลองกบคาเบกความของ พ. ซงเปนเพอจาเลย และไมไดมสาเหตโกรธเคองกบจาเลย ทงผเสยหายเคยรกใครมความสมพนธทางชสาวกบจาเลย ไมเคยมสาเหตโกรธเคองกบจาเลยมากอน ไมมเหตทผเสยหายจะปรกปราจาเลย พยานหลกฐานโจทกมนาหนกนาเชอวาจาเลยลกทรพยของผเสยหาย (ฎกาท 1486/2546) แมคาใหการในชนสอบสวนจะเปนพยานบอกเลา แตไมปรากฏวาพนกงานสอบสวนบนทกคาใหการของ ส.ไวโดยไมถกตอง และคาใหการของผรเหนเหตการณในชนสอบสวน กไมมกฎหมายหามรบฟงประกอบพยานอน ทงไดใหการตอพนกงานสอบสวนเพยง ๕ วน คาใหการชนสอบสวนของ ส. จงนาหนกรบฟงได (ฎกาท ๕๙๐/๒๕๓๙) คาเบกความพยานในชนศาล ไมใชวาเบกความอยางไรแลวศาลจะตองรบขอเทจจรงวาเปนไปตามคาเบกความของพยานเสมอไป จะฟงไดหรอไมเพยงใด สดแลวแตเหตผลเปนเรอง ๆ ไป สวนคาใหการในชนสอบสวนนน แมเปนเพยงพยานบอกเลา และ ป.ว.แพง มาตรา ๙๕ ซงนามาใชในการพจารณาคดอาญาโดยอาศย มาตรา ๑๕ แหง ป.ว.อาญา จะบญญตมใหยอมรบพยานบคคลใด ๆ เวนแตพยานบคคลนน เปนผไดเหน ไดยน หรอทราบขอความเกยวในเรองทจะใหการเปนพยานนนมาดวยตนเองโดยตรง แตมขอยกเวนไดวา ความในขอนใหใชไดตอเมอไมมบทบญญตของกฎหมายโดยชดแจงหรอคาสงศาลวาไวเปนอยางอน ดงนน คาบอกเลาทกลาวถงขอเทจจรงทเกดขนอยางมเหตผลเชอมโยงกบพยานหลกฐานอนของโจทก ศาลยอมใชดลพนจรบฟงประกอบกนได เมอคาเบกความในชนศาลขดตอเหตผลมลกษณะเปนการชวยเหลอจาเลย สวนคาใหการในชนสอบสวนทใหการในวนรงขนจากวนเกดเหตเปนเวลากระชนชดทพยานยงมทนไดปรงแตงเรองราวใหผดไปจากความจรง นาเชอวาคาใหการในชนสอบสวนของพยานเปนความจรงยงกวาคาเบกความในชนศาล (ฎกาท 6836/2541) กรณผตองหารบสารภาพชนสอบสวน แตปฏเสธชนศาล คาเบกความของเจาหนาทตารวจผจบกมและพนกงานสอบสวนวาจาเลยไดใหการรบสารภาพในชนจบกมและชนสอบสวนวาไดรวมกบพวกลกทรพยของผเสยหายเปนเพยงพยานบอกเลา ไมมนาหนกทจะรบฟงเพยงลาพงในการลงโทษจาเลย เมอจาเลยใหการปฏเสธในชนพจารณาวาไมไดกระทาผดและโจทกไมมพยานหลกฐานอน พยานหลกฐานของโจทกจงไมมนาหนกใหฟงวาจาเลยไดรวมกบพวกลกทรพยของผเสยหายไป (ปจจบน คารบสารภาพในชนจบกมนน ตองหามมใหรบฟงแลว ตาม มาตรา ๘๔ วรรคทาย แหง ป.ว.อาญา (ฎกาท 465/2538) แมโจทกไมไดผเสยหายและนางสาว ล. มาเบกความเปนพยาน แตโจทกม สตท.ค. กบ ร.ต.อ. ส. มาเปนพยานโจทก พยานเบกความประกอบวา บนทกคาใหการของผเสยหายและ น.ส. ล. อยางไร และบนทกคาใหการนนเปนความจรง โดยไดรบรองไว เพราะหากไมจรงแลว ผเสยหายซงเปนเดกสาวยอมละอายตอการ

~ 55 ~

ถกขมขนคงไมกลาใหการตอพนกงานสอบสวนเชนนน เมอนาบนทกคาใหการดงกลาวมาประกอบคาเบกความของ ส.ต.ท.ค. กบ ร.ต.อ. ส. วาชนจบกมและชนสอบสวน จาใหการรบสารภาพแลว เชอวาจาเลยไดรวมกบพวกขมขนกระทาชาเราผเสยหายจรง (ฎกาท 850/2539) โจทกมแตคารบสารภาพชนสอบสวนของจาเลย บนทกการนาชทเกดเหตประกอบคารบสารภาพและภาพถาย กบภาพถายท ส. ชจาเลยโดยมพนกงานสอบสวนมาเบกความประกอบ ซงถอวาเปนสวนหนงของคารบสารภาพในชนสอบสวนเทานน ทงจาเลยใหการปฏเสธในชนพจารณา โดยยนยนวาคารบสารภาพมไดเปนไปไดดวยความสมครใจ และจาเลยกมไดนาชทเกดเหตแตอยางใด ดงนน การทจะนาคารบสารภาพและการนาชทเกดเหตในชนสอบสวนของจาเลยมาฟงลงโทษจาเลยโจทกจะตองมพยานหลกฐานอนมาสบประกอบใหเหนวาจาเลยกระทาผดจรง ทงพยานประกอบจะตองมใชคาของพนกงานตารวจผสอบสวน เมอโจทกไมมพยานอนมาสบประกอบคารบสารภาพของจาเลย พยานหลกฐานเทาทโจทกนาสบจงยงมความสงสยตามสมควรวาจาเลยกระทาผดจรงตามฟองหรอไม ใหยกประโยชนความสงสยนนใหแกจาเลย ตาม ป.ว.อาญา มาตรา ๒๒๗ วรรค ๒ (ฎกาท 4313/2544) กรณทไมไดถามคาน ศาลสบผเสยหายไดเพยงตอบคาถามของโจทกเสรจเปนเวลา ๑๖.๐๐ น. ทนายจาเลยขอเลอน ครนถงวนนดและนดตอ ๆ มา ผเสยหายไมมาศาล จนศาลตองออกหมายจบและสงตดพยานปากผเสยหาย โจทกสงคาใหการชนสอบสวนของผเสยหายตอศาล และสบพนกงานสอบสวนประกอบคาใหการของผเสยหาย คาเบกความของพนกงานสอบสวนประกอบคาเบกความของผเสยหายตอบคาถามของโจทก ศาลรบฟงคาเบกความของผเสยหายนได (ฎกาท 1189/2523) ใหการใกลชดกบเวลาทเกดเหต คาใหการพยานโจทกซงใหการไวในชนสอบสวนใกลเวลาทเกด ไมทนไดคดเปลยนแปลงขอเทจจรง ยอมมนาหนกรบฟงได กฎหมายหาไดจากดใหรบฟงเฉพาะคาใหการพยานโจทกในชนศาลเทานนไม เมอคาใหการพยานโจทกในชนสอบสวนมไดเกดจากการจงใจ มคามนสญญา ขเขญ หลอกลวง หรอมชอบดวยประการอน ๆ ศาลยอมรบฟงประกอบพยานหลกฐานอนของโจทกวาจาเลยกระทาความผดได (ฎกาท 503/2536) ใหการหรอเบกความเปนปรปกษ จาเลยยอมรบตอหนาเจาหนาทตารวจกองกาลงพล กรมตารวจ วาจาเลยเปนผไขตาแหนงและเลขประจาตาแหนงในบนทกการขอบรรจขาราชการตารวจทผบงคบบญชาเสนอแตงตง ใหจาเลยดารงตาแหนง รอง สว.ป.สน.ประชาชน เปน รอง สว.ป. สน.ชนะสงคราม ซงผบงคบบญชาไมไดแตงตง แมคารบดงกลาว จะเปนคาบอกเลากตาม แตกเปนคาบอกเลาทเปนปรปกษ ทาใหตนเองเสยประโยชน จงฟงได (ฎกาท 1819/2532) การทจาเลยรบตอมารดาและพชายวาไดฆาผตาย แตพดไปโดยถกขมข ไมสมครใจ เพราะเกรงวาพอตาจะเดอดรอน แมจะเปนคารบทเปนปรปกษตอจาเลย กไมอาจจะพอรบฟงลงโทษจาเลยได (ฎกาท 4617/2533) พยานจ าเสยงจ าเลยได คนรายสามคนสวมหมวกไหรพรมแบบอายโมง เหนเฉพาะใบหนาบางสวน คนรายใชอาวธปนจบงคบใหผเสยหายคกเขากมหนา หมอบลงกบพนโดยผเสยหายไดยนเสยงคนรายเทานน คาเบกความของผเสยหายทระบวาจาเลยทงสองเปนคนรายเพราะจาเสยไดนน จงมนาหนกนอย เพราะเสยงของบคคลยอมอาจจะเหมอนหรอคลายคลงกนได นอกจากน พยานโจทกกไมไดระบชอคนรายในขณะทพบกบ ร.ต.ท.จ. ในโอกาสแรก แต

~ 56 ~

เพงมาระบชอหลงจาก ร.ต.ท. จ. กลบจากดทเกดเหตแลว ทงจาเลยทง ๒ ใหการปฏเสธมาโดยตลอด พยานหลกฐานของโจทก จงไมอาจรบฟงลงโทษจาเลยทงสองไดในคดปลนทรพย (ฎกาท 4505/2531) ค าบอกลาวของผถกท ารายกอนตาย คาบอกกลาวของผตายทถกทาราย กลาวถงคนรายททารายตน แมจะเปนพยานบอกเลา ถาผตายไดกลาวถงคนรายททารายตนขณะทรตววาจะตาย ไมมเวลาคดปรงแตงเรองเพอปรกปราคนอน รบฟงได (ฎกาท 4113/2539) โดยเฉพาะคาบอกกลาวทใหการยนยนตวคนรายโดยไมลงเลใจ แสดงวาผตายจาหนาคนรายไดแนนอนวาเปนจาเลยจรง คาบอกกลาวทใกลชดกบเหตการณ โดยไมมโอกาสคดจะใสความผใด ยอมรบประกอบหลกฐานอนได (ฎกาท 2123/2541) อยางไรกตาม หากไมมพยานหลกฐานอนประกอบ ศาลกไมอาจจะลงโทษจาเลยเพยงแคคาบอกกลาวดงกลาว เพราะผตายอาจจะจาผดหรออปทานไปเองกได โดยเฉพาะหากในขณะเกดเหตนน สภาพแวดลอม ไมมแสงสวางเพยงพอ หรอมปจจยทจะทาใหจาคนรายได กอาจจะผดพลาดได ดงนน ลาพงเพยงคาบอกกลาวของผตายเทานน กไมอาจจะลงโทษจาเลยได (ฎกาท 762/2514, 2081/2531) คาบอกกลาวของผตาย แตไมรตววากาลงจะตาย กรบฟงได แตเปนพยานบอกเลา จะตองรบฟงประกอบพยานหลกฐานอน ๆ เพราะคาบอกกลาวดงกลาวใกลชดกบเหตการณทเกดเหต จงนาเชอถอ (ฎกาท 308/2510) กลาวยาหลกการ ตาม มาตรา ๒๒๖ ประกอบ มาตรา ๒๒๗ นน ในกรณทมเหตสงสยวาจาเลยกระทาผดหรอไม ใหยกประโยชนแหงความสงสยนนใหกบจาเลย หมายความวา เมอศาลชงนาหนกพยานหลกฐานทงปวงแลว ในคดตามทโจทกและจาเลยตางนาสบแลว เหนไดวาพยานหลกฐานของโจทกไมอาจรบฟงไดโดยปราศจากสงสยวาจาเลยไดกระทาผดจรงตามฟองหรอไม ศาลจงยกประโยชนแหงความสงสยนนใหแกจาเลย มใชเพยงแคเมอขอเทจจรงตามพยานหลกฐานทโจทกนาสบมาแตกตางหรอไมตรงกบขอเทจจรงตามพยานหลกฐานทจาเลยนาสบตอสแลว จะถอวา พยานหลกฐานของโจทกมความนาเคลอบแคลงสงสย หรอมเหตสงสยแลวยกประโยชนแหงความสงสยใหจาเลยในทนท (ฎกาท 1511/2544)

3.2 ตวอยางทไดจากการตรวจสอบส านวนคดอาญาทพนกงานอยการสงไมฟอง หรอสงไมอทธรณหรอฎกาค าพพากษา ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 145 บางประการ ปรากฏ ดงน

๑. คดฉอโกง ขอเทจจรงฟงยตวา จาเลยเปนผมหนาทจดทาระบบเงนเดอนบญช บนทกขอมลการเพมเงนเดอนและจายเงนเดอนใหพนกงาน ปรากฏวาจาเลยอาศยเพยงคาบอกกลาว หวหนางานวาไดเสนอใหกรรมการบรษทเพมเงนเดอนใหแกจาเลยแลว จากนนจาเลยกไดเพมเงนเดอนใหกบตนเอง โดยคดน พนกงานสอบสวนไดรวบรวมพยานหลกฐานตาง ๆ เกยวกบอานาจหนาทของกรรมการบรษท วธการเพมเงนเดอน ซงจะตองมคาสงพรอมลงลายมอชออนมตในการเพมเงนเดอนของกรรมการบรษทฯ แตพนกงานสอบสวนไมไดสอบสวนใหเหนพฤตการณวา จาเลยเปนพนกงานบรษทระดบสง รและเขาใจวธการเลอนเงนเดอนเปนอยางด ทผานมามการเลอนเงนเดอนใหกบพนกงานอยางไร และ มจาเลยเทานนทมรหสเขาถงคอมพวเตอรทจะเพมเงนเดอนพนกงานไดเพยงผเดยว ตลอดจน พนกงานสอบสวนไมไดรวบรวมขอเทจจรงใหเหนวา เหตใดหวหนาของจาเลยจงเบกความเปนประโยชนตอจาเลย มความสมพนธสวนตวกนอยางไร ไมไดตรวจสอบรายละเอยดอน ๆ ทจะแสดงใหเหนวาจาเลยทจรตอยางไร ศาลจงยกฟอง โดยยกประโยชนแหงความสงสย เนองจากเชอวา จาเลยอาจจะไมมเจตนาทจรต แตหลงเชอหวหนาเทานน อยางไรกตาม คดน หลงจากพนกงานอยการสงไม

~ 57 ~

อทธรณคาพพากษา สานกงานตารวจแหงชาต ไดมความเหนแยงขอใหอยการสงสด และตอมาอยการสงสด ไดชขาดใหอทธรณคดนตอศาลอทธรณตอไป

๒. คดยาเสพตด คาพพากษาทเกยวของกบการกระทาผดเกยวกบยาเสพตดมหลายกรณ เชน การไมนาสายลบไปเบกความในชนพจารณา หรอ การเบกความไมสอดคลองกบธรรมชาต หรอ สภาพทเกดเหตทขดแยงกบขอเทจจรง เปนตน มคดหนง เจาหนาทตารวจสามารถจบกมผเสพฯ ได จงไดสบสวนขยายผล จนทราบวาผจาหนายยาเสพตดคอนาย ก. จงไดวางแผนทาการจบกม พนกงานสอบสวนไดทาการรวบรวมพยานหลกฐานโดยการสอบปากคาผเสพฯ ดงกลาวเปนพยาน ชภาพผตองหา ชทเกดเหต ฯลฯ พรอมกบวางแผนเขาลอซอ แตปรากฎวา นาย ก. รทน จงไมยอมจาหนายยาเสพตด ทาใหไมสามารถจบกมได พนกงานสอบสวน จงไดสอบสวนปากคาผเสพฯ อกหลายคน แลวเสนอขอศาลออกหมายจบ ศาลพพากษายกฟอง โดยใหเหตผลสาคญ ๆ ดวยกน 4 ประการ ไดแก กอนเกดเหต พนกงานสอบสวนไมไดตรวจสอบวา นาย ก. กบ ผเสพรายอน ๆ มความสมพนธกนอยางไร มการใชโทรศพทตดตอกนบางหรอไม อกทงยงไมพบยาเสพตดของกลางอยในความครอบครองของนาย ก. หรอ ธนบตรทใชในการลอซอในครอบครองของจาเลย และ ไมเคยสบสวนเกยวกบพฤตการณหรอการกระทา อาชพ ขอเทจจรงทางดานการเงน ฯลฯ ของนาย ก. มากอน รวมถงพนกงานสอบสวนไมสามารถนาผเสพซงใหการเปนพยานไปเบกความในชนศาลได ดงนน หากพนกงานสอบสวน ทาการอดชองโหวดงกลาว เชอวาศาลกจะพพากษาลงโทษจาเลยได โดยจะไมยกประโยชนแหงความสงสยนนแตประการใด การสบสวนสอบสวนขยายผล ยงอาจจะกระทาไดหลายวธ เชน การใชเทคโนโลย กลองกระดม ใหพยานหรอสายลบนาไปตดตอลอซอกบจาเลย ฯลฯ นามาเปนพยานหลกฐานในคดได เปนตน นอกจากน อาจจะอดชองวาง ดวยการจดทา Database ขอมลของผเสพ และ ผจาหนาย ฯลฯ พรอมนาบนทกการสบสวนคดของเจาหนาทตารวจฝายสบสวนประกอบสานวน และ สอบปากคาเจาหนาทตารวจใหเหนวา ตลอดเวลาทผานมาเจาหนาทตารวจดงกลาว มประสบการณ ความร ความชานาญในการสบสวน สามารถดาเนนการสบสวนและจบกมผจาหนายยาเสพตดไดอยางตอเนอง และศาลมคาพพากษาใหลงโทษเสมอ หากมการนาเจาหนาทตารวจผสบสวนไปเบกความ ศาลกยอมจะฟงลงโทษจาเลยไดเชนกน

๓. คดฆาผอนโดยเจตนา มตวอยางคดหนง จาเลยกบผตายพกอาศยอยในหองเดยว จาเลยอางวาภายหลงรบประทานแลวกหลบไป ไมทราบวาผตายโดนยงตายไดอยางไร พนกงานสอบสวนไดสอบสวนพยานบคคลและตรวจพสจนหลกฐานตามหลกนตวทยาศาสตร โดยตรวจสอบพบวามคราบเขมาและธาต Antimony & Barium ทมอของผตายและจาเลย แตไมพบรองรอยการตอสใด ๆ จาเลยใหการวากอนพบวามการตายเกดขน จาเลยอยกบผตายตลอดเวลา แตไมทราบสาเหตการตาย ศาลยกฟอง โดยใหเหตผลวา หลงเกดเหต จาเลยไมไดหลบหนไปทอน ยงคงอยในบรเวณทเกดเหต และหลงจากถกสอบสวนในฐานะพยานในเบองตนกไมไดหลบหนไปไหน ยงอยอาศยทบานผตายตลอดมา อกทงไมมประจกษพยานยนยนวาจาเลยเปนผยงผตาย สวนคราบเขมาฯ ทตดมอจาเลย กเพราะจาเลยเปดผาหมคลมรางผตาย จงตดเขมามาดวย ประกอบกบจาเลยใหการปฏเสธตลอดมา จงยกประโยชนแหงความสงสยให

~ 58 ~

จาเลย ซงพนกงานอยการ ทเปนโจทกในคดน กไดมคาสงไมอทธรณเชนกน สานกงานตารวจแหงชาต ไดแยงคาสงคาสงไมอทธรณ และทายทสด อยการสงสดไดมคาสงใหอทธรณคาพพากษาตอศาลตอไป คดน จงเปนอทาหรณ สาหรบคดทไมมประจกษพยานทงหมด ไมวาจะเปนการทาปลอมแปลงเอกสาร ฯลฯ จะตองสบสวนสอบสวนใหเหนถงมลเหตจงใจในการกระทาผดตงแตแรก ซงอาจจะเกดจากหลายสาเหต โดยมการสอบสวนปากคาพยานแวดลอมใหเหตถงมลเหตดงกลาว เชน มลเหตในทางเศรษฐกจ มลเหตในทาง ชสาว หรอมลเหตอน ๆ ฯลฯ ซงจะชใหเหนถงเหตในการกระทาผดในคดดงกลาว ซงในคดน พนกงานสอบสวนไดสอบสวนในลกษณะทรดกม ชดเจนในระดบดมาก เชน กรณน ผตายกบจาเลยมความสมพนธทางเพศในลกษณะชายรกชาย มการเมาสราและตรวจปรมาณแอลกอฮอล รวมถงผลของการเมาสรา จานวนนดการยงททาใหเหนวา การอางวาเมาหลบไปโดยไมไดยนเสยงปน คงเปนเรองผดปกต ลกษณะของศพทถกยง กบการจดฉากการยงของจาเลย รวมถงปรมาณเขมาทพบทมอจาเลย แตอยางไรกตาม หากพนกงานสอบสวนไดสอบปากคาผเชยวชาญโดยละเอยด เพอหกลางประเดนทจะอางเปนขอสงสยของศาลขางตนในอนาคตไวเลยสาหรบคดทอาจจะเกดขน เชน การเปดผาหม ฯลฯ จะมปรมาณเขมาไดมากนอยเพยงใด ฯลฯ กจะเปนการชดเจนยงขนใหศาลลงโทษจาเลยไดตงแตตน

๔. คดเกยวกบการปลอมแปลงเอกสาร การแสวงหาพยานหลกฐานทจะยนยนวา ผตองหาหรอจาเลยเปนผทาการปลอมแปลงเอกสารนนเปนเรองยากทสด โดยเฉพาะในกรณทศาลพพากษาวาไมมประจกษพยานยนยนการกระทาผดของจาเลย ซงเปนไมไดเลยวาจาเลยจะยอมรบวาทาการปลอมแปลงเอง เวนแต เอกสารดงกลาวจะมแตเฉพาะจาเลยเทานนทม หรอ หมกทใชในการกระทาการปลอมนน เปนหมกเฉพาะตวของจาเลยทใชเฉพาะ มการผสมนาหมกแบบพเศษ หรอ พยานแวดลอมอน ๆ จะมดการกระทาผดของจาเลยได แตคดสวนใหญ จะมการลงโทษในขอหา ใชเอกสารปลอมฯ เพราะกรณเชนน ไมเปนการยาก เชน การใชทะเบยนรถปลอม หรอ การใชเอกสารราชการอน ๆ ปลอม หากไมมขอเทจจรงทชดแจงวาจาเลยไมทราบอยางแนแทวาเปนเอกสารปลอมแลว ศาลกจะพจารณาลงโทษจาเลยได มคดหนง ขอเทจจรงมวา จาเลยท 1 เปนชาวเขา ไดรบเอกสารหนงสออนญาตใหออกนอกพนททราบสงจากจาเลยท 2 ซงเปนผใหญบาน เมอจาเลยท 1 นาเอกสารมาแสดงตอ ตารวจสนตบาล พนกงานเจาหนาทซงมหนาทควบคมตามกฎหมาย เจาหนาทตารวจ จงไดตรวจสอบไปยงอาเภอแมฟาหลวง ปรากฎวาเปนสารปลอม ทางอาเภอไมไดออกให หลงจากทาการจบกมจาเลยท 1 แลว จาเลยท 1 ซดทอดวาไดจางจาเลยท 2 ดาเนนการใหอตราฉบบละ 6,000 บาท จาเลยท 2 ใหการซดทอดวาไดวาจางให นาย ค. หวหนาศนยชวยเหลอชาวเขาฯ ดาเนนการตอไป แตปรากฎวาพนกงานอยการสงไมฟองโดยอางวาเปนคาซดทอดของผกระทาผดดวยกน ปญหาจงตองพจารณาวาผใดจะเปนผทาเอกสารดงกลาวปลอม คดน พนกงานสอบสวนไดใหผเชยวชาญตรวจพสจน แลวกไดแตยนยนวา ดวงตราทประทบในเอกสารปลอม ไมใชดวงตราอนเดยวกบทใชในราชการแตไมยนยนเกยวกบลายมอชอของพนกงานเจาหนาท รวมถงไปคนบาน นาย ค. เจาหนาทของศนยชวยเหลอชาวเขาฯ กพบเอกสารทมลกษณะปลอมแปลงดงกลาวดวย แตกไมมประจกษพยานวาผใดเปนผปลอมแปลง หรอจดทาขน อกทง พนกงานอยการ ยงไดสงไมฟอง นาย ค. ไปแลว ศาลชนตนพจารณาเหนวา ดวงตราทประทบ แมผเชยวชาญจะยนยนวาไมใชดวงตราเดยวกบทพนกงานเจาหนาทใชประจากตาม แตศาลเหนวาดวงตราประทบอาจจะแตกตางกนไป เพราะโดยปกตสวนราชการยอมมดวงตราประทบหลายอน และอาจจะมการพมพหรอการใชหมกทแตกตางกนไป สวนลายมอชอพนกงานเจาหนาท ผเชยวชาญกลงความเหนไมหนกแนนวาเปนคนเดยวกนหรอไม นอกจากน จาเลยท 1 ยง

~ 59 ~

ไดใชเอกสารดงกลาวตลอดมา โดยไมมลกษณะพฤตการณทผดปกต และ ไมพยานหลกฐานแวดลอมกรณท จะยนยนวาจาเลยท 2 เปนผกระทาปลอมขนมา จงพพากษายกฟอง กรณน มขอสงเกตวา กรณนนาเชอวา จ าเลยท 2 และ นาย ค. ซงพนกงานอยการสงไมฟองไป นาจะรวมกนกระท าผดจรง แตพนกงานอยการสงไมฟองไปกอน โดยใหเหตผลวาเกดจากคาซดทอดของจาเลยท 2 แตในทางขอเทจจรง พนกงานสอบสวนไดตรวจคนบานของนาย ค. ดวย และ พบวามเอกสารปลอมทมลายมอชอ และอยในความครอบครองของนาย ค. พยานหลกฐาน จงชชดวา นาย ค. เปนผกระทาผดอยางแทจรง โดยมจาเลยท 2 เปนผมสวนรวมกระทาผด ดงนน ในการสอบสวนคดประเภทน จะตองพจารณาวา ควรจะตองมการใชเทคนควธในการลวงหรอแสวงหาความจรง แลวกนจาเลยท 1 และ ท 2 เปนพยาน เพอนาตวผกระทาผดทแทจรงมาลงโทษหรอไม เพราะความผดเกยวกบการปลอมแปลง ยอมเปนการยากทจะพสจนวาผใดทาปลอมเอกสารนน ซงกรณน ถอวาพนกงานสอบสวนไดดาเนนการเตมทแลว แตเปนบทเรยนในการสอบสวนในครงตอไป ควรทจะตองมการปองกนปญหาการสงไมฟอง และไมสามารถนาตวผกระทาผดมาลงโทษในลกษณะนอกในอนาคต

๕. คดท ารายรางกาย ขอเทจจรงทเปนปญหาทาใหศาลยกฟองในคดทารายรางกายมหลายประการ เชน ในขณะทถกทาราย ผเสยหายเอามอปดหนาอย ไมอาจจะยนยนวาใครทารายรางกายบาง กลาวคอ ศาลยกฟองเพราะไมรวาใครเอาเทาถบ ใครเตะ ใครทบใครต จนผเสยหายนอนจมกองเลอด ทง ๆ ทจรง ในแตละคด จะมพยานแวดลอมกรณ หรอ มขอเทจจรงอน ๆ ทสามารถยนยนตวผกระทาผดได ตวอยางเชน

ก) ผเสยหาย ไมเคยมสาเหตโกรธเคองกบผใดมากอน มเพยงแตกบจาเลยเทานน ข) ผเสยหาย อาจจะจดจาผกระทาผดได เพราะเคยรจกกนมากอน มานาน จาเสยงไดเปน

อยางด แมไมเหนหนากจาได ค) ผเสยหาย สามารถยนยนตวคนรายได แมจะใชเวลาในการระลกความจา (Recollection)

ไปบาง หากภายหลงมขอเทจจรงทกระตนความทรงจา เชน หายจากการบาดเจบ หรอ การกระทบกระเทอนทางสมองแลว ไดรบทราบขอเทจจรงจากพนกงานสอบสวนเกยวกบเหตการณกอนเกดเหต ไดเหนสภาพทเกดเหต ฯลฯ เหลาน จะเปนปจจยทจะไปสการชภาพ และชตวคนรายได ความแมนยา เทยงตรง ในการชภาพคนราย จงเปนปจจยทจะแสดงใหเหนวา ผกระทาผดทแทจรงเปนผใด

ง) ผเสยหาย อาจจะจดจาลกษณะพเศษของคนรายได เชน การมหนวดเครา หรอ การมลายสก หรอ การมลกษณะพเศษ ฯลฯ ซงประเดนพวกน พนกงานสอบสวนควรจะตองสอบสวนปากคาของผเสยหายไวตงแตตนในชนสอบสวน เพราะเคยมหลายคดทพนกงานสอบสวนไดทาการสอบสวนปากคาผเยาว โดยใชศพทเทคนค ทเดกหรอผเยาวอาจจะไมเขาใจ หรอ เพราะความเกยจครานของพนกงานสอบสวน ทมงสอบตดประเดน เชนในคด ทารายรางกาย และวงราวทรพยคดหนง พนกงานสอบสวนสอบถามผเยาวเกยวกบตาหนรปพรรณคนราย โดยใชศพทเทคนคดงกลาว (โดยมเหตจาเปนททาใหไมสหวชาชพอยดวย) และไมอธบายวา มนหมายถง แผลเปน ลายสก ลกษณะเดน ฯลฯ ทาใหเดกไมตอบ แตในชนพนกงานอยการ มนกจตวทยามาอธบายเพมเตมในภายหลง ทาใหพนกงานอยการ นาสบประเดนรอยสกหรอลกษณะเดนของจาเลยในชนพจารณาของศาล ปรากฎวา คดนยงกลายเปนผลราย เพราะศาลไมเชอถอ เพราะหากจาเลยมตาหนรปพรรณเดนชดจรง เหตใดพนกงานสอบสวนไมทาการสอบสวนเอาไวตงแตตน

ดงนน ในคดทารายรางกาย พนกงานสอบสวน อาจจะตองทาการสอบสวนเหมอนดงการเลาเรองหรอแตงนยายใหเหนเปนฉาก ๆ วา กอนเกดเหต ผเสยหาย กบจาเลยเคยมความสมพนธ หรอ สถานภาพตอ

~ 60 ~

กนอยางไร รจกกนยาวนานเพยงใด มสาเหตอนเปนแรงจงใจใหมการทารายกนหรอไม เหตทจดจาคนรายได ซงอาจจะเปนลกษณะเดนเฉพาะของคนราย หรอ ขอเทจจรงอนททาใหจดจาได ความสามารถในการชตวของผตองหาหรอจาเลยในทนททนใด โดยไมลงเล หรอ ในกรณทผเสยหายบาดเจบ อาจจะมกรณทจะตองใชเวลาในการระลกความทรงจา (Recollection) กจะตองอธบายถงเหตทจาใหตองใชเวลาในการระลกความทรงจาวาผรายเปนผใด ซงเปนไปตามหลกการทางวทยาศาสตรทกประการ ในกรณน จงอาจจะตองสอบสวนปากคาแพทยเพอยนยนวาเปนเรองปกตทผเสยหายทถกทารายรางกาย อาจจะตองใชเวลาในการระลกความทรงจา ไมใชเหตของการสงสยในการยกฟองจาเลยแตประการใด

๖. คดลกทรพยหรอรบของโจร และความผดเกยวกบทรพยอน ๆ คดประเภทน โดยเฉพาะกรณทจะมการดาเนนคดกบผรบซอของโจรนน พนกงานสอบสวน มกจะพวงขอหารวมกนลกทรพยเขาไปดวย หากขอเทจจรงปรากฏวาเจาของอรถยนต หรอรานรบซออะไหลมอสองมสวนรวมหรอเปนตวการรวม กเปนการดาเนนการทถกตอง แตพนกงานสอบสวนจะตองรวบรวมพยานหลกฐานใหปรากฎขอเทจจรงเชนนนดวย มขอเทจจรงคดหนง ทเจาหนาตารวจไดจบคนรายลกทรพยในคดอนได แลวคนรายยอมรบวาไดนารถจกรยานยนตทลกมาไปขายใหแกจาเลย เมอการทาการตรวจคนอของจาเลยพบแผนปายทะเบยนรถของกลางซงเปนรถจกรยานยนตของผเสยหาย อยในอของจาเลย จงไดแจงขอหาดาเนนคดกบจาเลยวา รวมกนชงทรพยโดยมอาวธในเวลากลางคนเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายแกกายโดยใชยานพาหนะและพาอาวธไปในเมอง ฯ โดยผดกฎหมาย โดยมผเสยหาย เปนประจกษพยานปากเดยวยนยนวา ไดถกชายคนรายสองคนขบขรถจกรยานยนตตามหลงรถจกรยานยนตของผเสยหายแลวรวมกนชงทรพยของผเสยหายไป โดยคนรายทซอนทายรถจกรยานยนตดงกลาวไดลงมาใชมดฟนทใบหนาของผเสยหายไดรบบาดเจบ พยานจดจาใบหนาคนรายไดเปนอยางด แตไมเหนวาผขบขรถจกรยานยนตดงกลาวเปนผใด ไมอาจจะจดตาหนรปพรรณคนรายได ศาลพพากษายกฟองทกขอหา และพนกงานอยการเหนฟองดวยจงสงไมอทธรณ โดยใหเหตผลวาไมพยานแวดลอมวาจาเลยเจาของอเปนคนรายในคดน แตสานกงานตารวจแหงชาต ไดมความเหนแยงใหอทธรณคาสงของพนกงานอยการ ซงทายทสดอยการสงสดชขาดใหอทธรณเฉพาะขอหารบของโจรเทานน สานกงานตารวจแหงชาต ไดพจารณาแลวเหนวาคดน มขอเทจจรงทชดแจงวา แผนปายทะเบยนของผเสยหาย อยในครอบครองของเจาของอรถยนต คอ จาเลยในคดน ไดถกตดเปนแผนเลก ๆ ในลกษณะการทาลายพยานหลกฐาน จงแสดงใหเหนวาจาเลยทราบดอยแลววา ทรพยดงกลาวไดมาโดยผดปกต การรบไวจงเปนการกระทาผดฐานรบของโจร คดน จะเหนไดวาพนกงานสอบสวน ไมไดรวบรวมพยานหลกฐานแสดงใหวา จาเลย เจาของอ ไดรวมรเหน หรอ มการวางแผนในการกระทาผดของผกระทาผดรายอนดวย มเพยงแผนปายทอยในครอบครองของจาเลยเทานน จงไมสามารถพสจนไดวา จาเลยเปนผขบขรถจกรยานยนตคนเกดเหต หรอรวมวางแผนดวย หรอ มการแบงหนาทกนทาอยางไร ในคดเกยวกบการรบของโจรนน หากพจารณาตามหลกการทวไปแลว จะพจารณาปจจยทจะนาไปสการชใหเหนวาจาเลยกระทาผดจรงหรอไม เชน

ก) คดน หากพนกงานสอบสวนสอบสวนปากคาผตรวจคนใหชดเจน ถงลกษณะแผนปายทถกซกซอนในถง ในลกษณะถกทาลาย ยอมแสดงใหเหนเจตนาไมสจรตแตตน คอ รวาเปนทรพยทมปญหา ถกลกมาแนนอน

~ 61 ~

ข) ในกรณทจาเลยใหการวาไมทราบวาเปนทรพยทถกลกมา จะตองทาการสอบสวนเกยวกบราคาทรพยทรบซอไว ราคาทรพยในตลาด เพอเปรยบเทยบกน

ค) จะตองมการตรวจสอบวา จาเลยเปนผมวชาชพ หรอ อาชพคาขายของชนดนน ๆ หรอไม ใชความระมดระวงในการรบซอมากนอยเพยงใด

ง) ปจจยอน ๆ หรอ พฤตการณแวดลอมอน ๆ ทแสดงใหเหนวา ผรบซอหรอรบไวดวยประการใด ซงทรพยดงกลาว ทราบดอยแลววาเปนของโจร

สวนคดเกยวกบทรพย เชน ลกทรพย ยกยอก หรอ ฉอโกง กบปญหาทวาจะเปนความรบผดทางแพง หรอสญญาในทางแพงหรอไม กรณเชนน พนกงานสอบสวน มกจะประสบปญหาตงแตการวเคราะหกฎหมายทบางครงพนกงานสอบสวนขบไมแตกวาเปนความผดอาญาฐานใดกนแน จะตองรองทกขหรอไม และ จะพสจนความผดอยางไร ฉะนน เมอมการแจงความดาเนนคดกบผหนงผใด พนกงานสอบสวนจะตองวเคราะหใหแตกวา การกระทาของผตองหานน เปนการแยงการครอบครองในลกษณะตดกรรมสทธหรอไม ถาคาตอบวาใช ยอมเปนความผดฐานลกทรพย สวนการทจะเปนยกยอกนน กจะตองมการสงมอบทรพย แลวภายหลงผครอบครองไวเบยดบงเปนของตนเอง ซงกรณน จะตองพจารณาเรองสถานทเกดเหตวาเจตนายกยอกเกดขนทใด เชน การฝากทรพยมากบเพอนตงแตตางประเทศ มาใหภรรยาของตนในเมองไทย แตเพอนดนบอกวาไมเคยรบฝากไวเลย กจะตองสอบสวนใหเสรจสนวาเจตนานาเชอจะเกดทใดแน กรณน หากภรรยาไปทวงถามจากเพอนของสาม แลวไดรบการปฏเสธ กนาเชอวา เจตนายกยอกเกดขน ณ จดนน อนเปนทองทเกดเหตและมอานาจสอบสวน สวนการฉอโกง จะตองมการหลอกลวงเพอใหสงมอบทรพย เพราะหลงเชอ ดงนน จงตองมการสอบสวนใหไดขอเทจจรงถงเจตนาทแทจรงวามเจตนาหลอกลวงตงแตตนหรอไม เชน การเชาซอรถจกรยานยนตในราคาตาแลวกหายไปเลยไมเคยสงคาเชาซอ หรอ สงมาแคสองสามงวดแลวหนหายไปเลย เปนตน หรอ กรณทมการสงมอบทรพยใหไปขาย โดยแจงวาจะไปขายเทาไหรกได แตเจาของทรพยขอรบเปนสวนแบงทแนนอน เชนน กจะเปนสญญาตวแทน ไมใชความผดทางอาญา หากภายหลงผทเปนตวแทนไมยอมสงมอบเงนทขายไดใหกบตวการ หรอ ผสงมอบทรพยนน ในทางตรงกนขาม หากมการกาหนดราคาไวแนนอน หามขายเกนราคาทกาหนดไว โดยผขายไดรบสวนแบงหรอคาจาง เชนน หากมการนาสนคาไปขาย แลวไมนาเงนใหกบเจาของทรพย ยอมเปนความผดอาญา ไมใชเรองความผดทางแพงอก ดงนน จะตองวเคราะหขอเทจจรงใหแตกวาเปนอะไรกนแน ในบางกรณ มเสมอวาจาเลยไดลงลายมอชอรบสงของหรอทรพยสนจากผเสยหายไปแลว ในชนสอบสวนใหการปฎเสธและไมขอใหการอะไร ตอมาในชนศาลปฎเสธวาลายมอชอทลงชอรบสงของไปนนไมใชลายมอชอของตนเอง กรณน จะเกดปญหาอยางมาก เพราะไมมการตรวจพสจนเปรยบเทยบเอาไวตงแตในชนสอบสวน ดงนน เมอมกรณเชนนน พนกงานสอบสวนควรจะตองรองขอใหผตองหาลงลายมอชอ แลวสง กองพสจนหลกฐานทาการตรวจพสจนเปรยบเทยบไวกอน เพอเปนการปองกนการกลาวอางดงกลาวในชนศาล บางกรณ ศาลยกฟอง เพราะไมแนวา จาเลยไดรบมอบทรพยส นไปจากผ เสยหายจรงหรอไม โดยเฉพาะกรณบรษทเลก ๆ การสงมอบทรพยสน กจะไมคอยมการใหลงลายมอชอรบรองไว แตจะมระบบการตรวจสอบในภายหลงวาสนคาครบถวนหรอไม ดงนน พนกงานสอบสวน กชอบจะทาการสอบสวนใหเหนวาระบบการทางานและตรวจสอบทรพยสนเปนอยางไร มขอเทจจรงอะไรทนาสงสย จะตองทาใหการสบสวนสอบสวนใหสนกระแสความไปทงหมด

~ 62 ~

๗. ประเดนอน ๆ ก) ประเดนเกยวกบแสงสวางนน พนกงานสอบสวน อาจจะตองตรวจสอบวา ชวงเวลา

เกดเหต เปนฤดรอน หรอ ฤดหนาว ซงจะมแสงสวางแตกตางกน มบางคดทศาลยกฟองเพราะไมเชอคาเบกความพยานทระบวายงมแสงสวางมองเหน ทง ๆ ทเปนเวลาเกอบ 19.00 น. ซงแทจรงแลว ไมใชเรองผดปกต เพราะในขณะเกดเหต เปนระหวางชวงฤดรอนซงมแสงสวางมาก และกวาจะมดอาจจะเปนเวลากวา 19.00 น. ไปแลว เชนน พนกงานสอบสวนอาจจะตองมการนาพยานหลกฐานยนยน เวลาพระอาทตยตกดนในขณะเกดเหต ตามทปรากฏในเอกสารราชการ เปนตน

ข) ประเดนเกยวกบสายลบนน กรณทศาลยกฟองเพราะไมนาสายลบไปเบกความชนศาลนน เหนวาไมถกตองเทาใดนก เพราะไมมกระบวนการยตธรรมทใดในโลกน เรยกรองใหนาสายลบไปเบกความ แตจะใชวธการใหพนกงานสอบสวน หรอ เจาหนาทตารวจทไดรบขาวจากสายลบไปเบกความ ซงจะตองมประเดนทสาคญไดแก ความถกตองแมนยาของขาวสารทไดรบจากสายลบ ผลการดาเนนการตามทสายลบแจง เชน ผลคดทเกดจากสายลบแจงขาว การดาเนนการสบสวนประกอบกอนจบกมผกระทาผดตามทสายลบแจงขาวเอาไว เปนตน หากมการดาเนนการขางตนแลวมการเบกความตอศาลใหเหนถงความถกตอง แมนยาของขาว ประเดนการยกฟองเพราะเหตน นาจะหมดไป ซงทงน ทงนน ผบรหาร ตร. จะตองทาความเขาใจเกยวกบแนวปฏบตดงกลาวตอศาลยตธรรมดวย

ค) ควรจะตองมความระมดระวงในการดาเนนการสอบสวนใหชอบดวยกฎหมาย และมจดเชอมโยงของขอเทจจรงอยางชดเจน ตงแตกอนเกดเหต ขณะเกดเหต และ ภายหลงเกดเหต เทาทตรวจสอบสานวนการสอบสวนจะพบวา พนกงานสอบสวนรนใหม จะขาดทกษะในการปะตดปะตอเรองราว และขาดความสามารถในการแสวงหาพยานหลกฐานในการตอภาพทละอนทละอนจนกลายเปนภาพใหญ ในการดาเนนการสอบสวน จงควรจะตองมการสอบสวนปากคาเจาหนาทฝายสบสวน หรอ แมกระทงพนกงานสอบสวนเองใหเหนภาพรวมของเรองราววามการรบแจงเหต แลวดาเนนการอยางไร ไดพยานหลกฐานแตละชนมาอยางไร มการสบสวนเพอรวบรวมขอมลใหสมบรณ โดยมจดทาบนทกสบสวนประกอบอยางไรบาง เปนตน

ง) พนกงานสอบสวน จะตองไมใชอารมณ และความรสก บางครงพนกงานสอบสวนอาจจะทมเท เสยสละ และ เอาจตใจเขาไปชวยเหลอฝายผเสยหายมากจนเกนไป จนยอมกระทาการในสงทไมถกตอง ทาใหมโมหะคต ไมยอมรบฟงพยานหลกฐานฝายผตองหา หรอ ไมยอมนาพยานหลกฐานบางประการเขามาในสานวนเพราะจะทาใหพยานหลกฐานทจะลงโทษจาเลยออนลง

จ) พนกงานสอบสวนจะตองมความวรยะอตสาหะ และมการวางแผนหรอการอานวยการสบสวนสอบสวนคดทด เปนทยอมรบทวไปวา พนกงานสอบสวนมจานวนไมเพยงพอตอปรมาณงาน ทาใหพนกงานสอบสวนรบคดแลวกใชเพยงหมายเรยก หรอ หมายอาญาในการรวบรวมพยานหลกฐาน ซงทาเชนน ยอมเปนไปไมไดทจะทาการสอบสวนรวบรวมพยานหลกฐานโดยสมบรณ เพราะบางคดยงยาก สลบซบซอน จะตองมการประชมคดโดยหวหนาพนกงานสอบสวน ดงนน หากเปนพนกงานสอบสวนทไรความรบผดชอบ กจะสอบตดพยาน หรอ ตดขอเทจจรงทงหมด เพอทาใหสานวนมน “เสรจ เสรจ” ไปเทานน การดาเนนการดงกลาว ยอมจะมความรบผดทางอาญาและวนยตามมา และทสาคญทสด คอ ความเสยหายตอสานกงานตารวจแหงชาต และ กระบวนการยตธรรมโดยรวม แตอยางไรกตาม หากพนกงานสอบสวนวางแผนในการจดทาสานวนการสอบสวนเปนอยางด ภายใตสภาวะแวดลอมทผบรหารงานสถานตารวจมความร ความเขาใจ และ มความสามารถแลว ยอมจะทาใหงานอานวยความยตธรรมของตารวจไดรบการยอมรบจากประชาชนโดยทวไป

~ 63 ~

ฉ) ในบางกรณ พบวาพนกงานสอบสวนไดสอบถามปากคาผตองหาจนทราบวาขอเทจจรงเปนเชนไร แตปรากฏวา พนกงานสอบสวนทาสานวนไปอกทางหนง เชน มอยกรณหนง พนกงานสอบสวน จบกมผตองหาไดสบเนองจากคดรถยนตเฉยวชนกน เมอสอบปากคาจงทราบวาไมใชรถยนตของผตองหา แตผตองหากไดแจงใหพนกงานสอบสวนทราบแลววาเปนรถยนตทนายจางมอบใหไวในความครอบครองของผตองหา โดยนายจางเปนภรรยาของเจาของรถยนตดงกลาว พรอมใหเบอรโทรศพทตดตอทงนายจาง และ สามนายจาง ปรากฏวา พนกงานสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาในขอหาลกทรพยดวยทง ๆ ทผตองหากไดแจงแลววา นายจางของตนเปนภรรยาของเจาของทรพย และไดนายจางไดนารถยนตดงกลาวมาใชโดยวสาสะ แตพนกงานสอบสวนกแนะนาใหผตองหา นาขอเทจจรงดงกลาวไปสคดในชนศาล โดยไมยอมสอบสวนปากคา และไมระบขอเทจจรงดงกลาวในสานวนการสอบสวนแมเพยงเลกนอย ภายหลงพนกงานสอบสวนไดเบกความยอมรบขอเทจจรงดงกลาวในชนศาลทงหมด ดงนน จงไดมการส งการใหดาเนนการทางวนยกบพนกงานสอบสวนและหวหนาพนกงานสอบสวนตอไป เพราะถอวาไดกระทาผดตอหลกจรรยาบรรณและหลกประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอยางชดแจง เพราะหากกรณน พนกงานสอบสวนไดดาเนนการอยางตรงไปตรงมา กจะไมมคดตองรกโรงรกศาล เสยเวลาและทรพยากรในการตอสคดกนมากมาย นอกจากน ยงมหวขออนทนาสนใจมากมาย แตไมอาจจะนามากลาวไวในทน เพราะการสอบสวนเปนทงศาสตรและศลป ทอาจจะตองสนใจวชาการตารวจ วชาการตารวจ และตดตามแนวทางคาพพากษาสมาเสมอ เพอนามาประยกตใชกบงานในหนาทของตนเอง ดงนน หากจะกลาววามหลกเกณฑตายตวอะไร คงจะไมอาจกลาวได อยางไรกตาม หากทานพนกงานสอบสวนทานใด มความสนใจ สวนตรวจสอบสานวนคดอทธรณและฎกา สานกงานกฎหมายและคด ไดจดทาเอกสารไวทหนวยงาน สามารถมาขออานหรอมปญหาสงสยใด ๆ กตดตอมาทหนวยงานได