บทที่ 3

โรงเรือนและอุปกรณ

1. หัวขอการสอน 1.1 ท่ีต้ังฟารม 1.2 องคประกอบของฟารม 1.3 ลักษณะโรงเรือน 1.4 อุปกรณในการเล้ียงแพะ-แกะ 1.5 การจัดการโรงเรือนและอุปกรณ

2. สาระสําคัญ โรงเรือนแพะ-แกะควรเลือกสถานท่ีเปนท่ีเนินสูงน้ําไมทวม ใหยกพื้น พื้นโรงเรือนควรเปนไมระแนง ฝาผนงัโรงเรือนแพะตองปดรอบท้ังส่ีดาน สําหรับแกะใหลมพัดผานไดสะดวก ทิศทางของโรง เรือนควรขวางตะวนั

อุปกรณท่ีสําคัญในการเล้ียงแพะ-แกะไดแก รางอาหาร ถังน้ํา และท่ีใสแรธาตุหรือเกลือไวใหแพะกินตลอดเวลา 3. จุดประสงคการสอน

3.1 มีความรูความเขาใจเร่ืองการวางผังโรงเรือนและการออกแบบโรงเรือนแพะ-แกะ 3.2 ประยุกตใชหลักเศรษฐกจิพอเพียงเก่ียวกับการออกแบบโรงเรือน 3.3 เลือกวัสด ุ อุปกรณในการเล้ียงแพะ-แกะและจัดการโรงเรือนแพะแกะไดเหมาะสมกับ

งบประมาณ จํานวนและชนิดสัตว 4 เนื้อหา

4.1 ท่ีตั้งฟารม 4.1.1 อยูหางจากแหลงชุมชนเมือง น้ําไมทวมและคมนาคมสะดวก 4.1.2 อยูหางจากแหลงปนเปอนของอันตรายทางกายภาพ เคมีและชีวภาพ 4.1.3 อยูหางจากโรงฆาสัตว ตลาดนัดคาสัตว

131

4.2 องคประกอบของฟารม 4.2.1 มีการวางผังฟารมท่ีดี เนื้อท่ีเหมาะสมกับขนาดฟารม โดยข้ึนอยูกับชนิด คุณภาพของ

แปลงพืชและวิธีใชเล้ียงสัตว ถาเปนแปลงหญากอเต้ีย เชน รูซ่ี คุณภาพปานกลาง แพะ 1 ตัว ตองการพ้ืนท่ี แปลงหญาสําหรับแทะเล็ม 1.99 ไร หรือ 2 ไร โดยประมาณ และ อาจตองมีการผลิตหญาแหง ไวสํารองอีกบางสวนดวย (ศูนยวิจยัและบํารุงพันธุสัตวยะลา, ม.ป.ป.) แตแพะไมไดกินหญาเปนอาหารหลัก เพราะ ฉะนั้นตัวเลขนี้ นาจะใชไดกับแกะซ่ึงกินหญาเปนอาหารหลักมากกวาเนื่องจากแพะเปนสัตวกนิใบไม เกษตร กรอาจใชวิธีปลอยแพะใหหากินหญา กนิใบไมเอง หรือเกี่ยวหญา ตัดใบไมมาเสริมใหกนิในฟารมท้ังหมดหรือบางสวน ซ่ึงจะทําใหไดจํานวนตัวตอพื้นท่ีเพิ่มข้ึน เชน ในแปลงปลูกถ่ัวไมยรา และตัดใหแพะกิน ถ่ัว 1 ไร ใชเล้ียงแพะขุนไดถึง 12 ตัว (สถานีอาหารสัตวประจวบคีรีขันธ, 2547)

4.2.2 มีการจดัพื้นท่ีฟารมเปนสัดสวนชัดเจนแยกออกจากท่ีพักอาศัย เหมาะสมและสะดวก ในการปฏิบัติงาน เชน ลานเดินเลน โรงเรือนเล้ียงแพะนม โรงเรือนเล้ียงแพะเนื้อ โรงเก็บอาหาร พื้นท่ีทํา ลายซาก

4.2.3 มีร้ัวรอบฟารม มีทางเขาและออกทางเดียว 4.2.4 มีท่ีทําลายเช้ือโรค ยานพาหนะและบุคคลกอนเขาและออกจากฟารม 4.2.5 หากมีแปลงหญาควรมีรมเงากันความรอน 4.2.6 มีแหลงน้ําสะอาดและปริมาณเพียงพอ

4.3 ลักษณะโรงเรือน

4.3.1 การเลือกวัสดุควรเลือกวัสดุท่ีเหมะสมกับขนาดของฟารม หาไดงายในทองถ่ิน ราคาไมแพง

4.3.2 การเลือกสถานท่ี ควรเปนท่ีเนินสูงน้ําไมทวม อากาศแหงและถายเทไดสะดวก ลมไมพัดโกรกจนเกินไป รอบ ๆ โรงเรือนควรมีท่ีใหแพะออกกําลังกายหรือเดินเลน มีทางเดินหรือทางรถยนตเขาฟารมไดสะดวก ใกลแหลงน้ํา

แพะ-แกะไมชอบท่ีอากาศช้ืน ท่ี ๆ มีรมเงามาก เชน ในสวนยาง สวนปาลม ถึงจะใชเล้ียงแพะ-แกะได แตควรระมัดระวังเร่ืองความช้ืน ซ่ึงอาจทําใหสัตวปอดบวม และแพะยงัไมชอบท่ีลุมเฉอะแฉะมีโคลนตม เพราะเปนแหลงอาศัยของโรคและพยาธิ ทําใหสัตวไมสุขสบาย เปนสาเหตุของความเจ็บปวยถาจําเปนจะตองเล้ียงแพะหรือแกะในพืน้ท่ีแบบนี้ ควรจะตองเล้ียงแบบขังคอก ยกพื้นสูงและเกี่ยวหญามาให กินในคอก ปลอยสัตวแตในชวงฝนท้ิงชวง ดินแหง

แกะชอบท่ีราบ แหง แพะชอบท่ีราบสูงหรือท่ีเปนเนนิ ลักษณะพ้ืนท่ีเหลานี้จะทําใหสัตวอยูสบาย สุขภาพดี สามารถแทะเล็มพืชอาหารธรรมชาติไดอยางมีความสุข (สุชาติ, 2532) ภาพท่ี 3.1-3.3

132

ภาพท่ี 3.1 แสดงพื้นท่ีเล้ียงแพะ-แกะในอุดมคติ ท่ีเนินน้ําไมทวม ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2553)

ภาพท่ี 3.2 แสดงพื้นท่ีเล้ียงแพะ-แกะในอุดมคติ มีแหลงน้ํา หางไกลชุมชน ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2553)

133

ภาพท่ี 3.3 แสดงพื้นท่ีเล้ียงแพะ-แกะในอุดมคติ หางไกลชุมชน คมนาคมสะดวก ท่ีมา: วิทยา (2555)

4.3.3 โรงเรือนแพะไมวาราคาถูกหรือแพงจําเปนตองยกพื้นสูงไวตลอด เพื่อปองกันความ

ช้ืนท่ีอาจทําใหแพะเกดิโรคระบบทางเดินหายใจไดงาย ติดโรคพยาธิตาง ๆ ไดงาย เจ็บปวยบอย ผลผลิต ตํ่า ถาไมสามารถสรางโรงเรือนไดควรมีแครใหแพะข้ึนไปนอนแตตองหม่ันเก็บกวาดใตแคร การสรางใหโรงเรือนยกพืน้สูงงายตอการทําความสะอาดอีกดวย ความสูงท่ีเหมาะคือ 1.5-2 เมตร (สีกุน, 2550) เพราะมีหลายฟารมท่ีใหความสําคัญกับการสรางโรงเรือนใหโรงเรือนของตนสูงถึง 2 เมตร ซ่ึงจะทําใหตนทุนคากอสรางสูง แตจะทําใหจดัการงาย และไมมีปญหาเร่ืองแกสแอมโมเนีย

พื้นโรงเรือนควรเปนไมระแนงขนาด 1x1 นิ้ว ตีหางกัน 1-2 เซนติเมตร พอใหมูลหลุดลงรองไปได บันไดข้ึนลงไมควรจะลาดเอียงมาก ความลาดเอียงไมควรเกนิ 45 องศา

ฝาผนังโรงเรือนตองปดรอบท้ังส่ีดาน ปดทึบกันฝนและลมโกรกได สูงประมาณ 1 เมตรสวนท่ีสูงเกิน 1 เมตร ใหตีปดดวยไมระแนงเพื่อระบายอากาศ หลังคาโรงเรือน แลวแตจะออกแบบ วัสดุตามแตจะหาได

โรงเรือนแกะพื้นโรงเรือนควรจะยกสูงไวกอน เพราะจะมีผลดีตอสุขภาพสัตว และคุณภาพของขน ถึงแกะจะสามารถนอนบนพ้ืนดินแหง ๆ ได แตพื้นตองแหงจริง ๆ มีหลังคาคลุม การระบายอากาศ ดี ภาพท่ี 3.4-3.16

134

ภาพท่ี 3.4 แสดงโรงเรือนแพะขนาดใหญของหนวยงานรัฐ ท่ีมา: สีกุน (2550)

ภาพท่ี 3.5 แสดงโรงเรือนแพะขนาดใหญของบริษัทเอกชน ท่ีมา: บล็อกแกงดอทคอม (2553)

135

ภาพท่ี 3.6 แสดงโรงเรือนแพะขนาดกลางในฟารมสวนตัว พรอมบันไดข้ึนลงขนาดใหญ ท่ีมา: สีกุน (2550)

ภาพท่ี 3.7 แสดงโรงเรือนแพะแบบถาวรขนาดเล็กในฟารมสวนตัว ท่ีมา: สีกุน (2550)

136

ภาพท่ี 3.8 แสดงโรงเรือนสาธิตสําหรับฟารมแพะขนาดเล็ก ท่ีมา: บล็อกแกงดอทคอม (2553)

ภาพท่ี 3.9 แสดงคอกกักโรค ซ่ึงจําเปนตองมีในฟารมท่ีมีสัตวเขา ออก บอย ๆ ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท. (2552)

137

ภาพท่ี 3.10 แสดงพื้นคอกท่ีเปนไมระแนง ท่ีมา: สีกุน (2550)

ภาพท่ี 3.11 แสดงพื้นคอกท่ีเปนไมระแนงในคอกคลอด หาง 1 ซม. ปองกันเทาลูกติดรองไม ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2554)

138

ภาพท่ี 3.12 แสดงพื้นคอกแบบแสล็ต เหมาะสําหรับการเล้ียงแพะนม ท่ีมา: สีกุน (2550)

ภาพท่ี 3.13 แสดงคอกแกะแบบยกพื้น ท่ีมา: เบบ้ีแฟนซีดอทคอม (2555)

139

ภาพท่ี 3.14 แสดงคอกแกะแบบยกพื้นในธุรกิจทองเท่ียว ท่ีมา: วีคเอ็นดฮอบบ้ีดอทคอม (2555)

ภาพท่ี 3.15 แสดงคอกแกะแบบไมยกพื้น กั้นดวยตาขาย ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2553)

140

ภาพท่ี 3.16 แสดงคอกแกะแบบไมยกพื้น

ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2551) 4.3.4 ทิศทางของโรงเรือนควรขวางตะวนั เพื่อใหแสงแดดสองเขาถึงใตถุนโรงเรือนไดท้ัง

เชาและบาย 4.3.5 ขนาดโรงเรือน พอพันธุตองการพืน้ท่ี 2.8 ตารางเมตร/ตัว แมอุมทอง 1.9 ตาราง

เมตร/ตัว แมทองวาง 1.5 ตารางเมตร/ตัว ลูก 0.3 ตารางเมตร/ตัว แพะรุน 1 ตารางเมตร/ตัว การคํานวณ พื้นท่ีโรงเรือนใหเผ่ืออนาคตไวดวย ซ่ึงการจะเล้ียงแพะกี่ตัวก็ข้ึนอยูกบัพื้นท่ีแปลงหญา

ภายในโรงเรือนนิยมแบงซอยออกเปนคอกยอย เชน คอกพอแพะ คอกแมแพะ คอกลูกแพะคอกแพะรุน คอกแพะสาว มีทางเดินระหวางคอก แตละคอกยอยควรเล้ียงแพะท่ีขนาดใกลเคียงกนัไมเกนิ10 ตัว แตก็อาจปลอยรวมกนัไดเพื่อความประหยัด ภาพท่ี 3.17

141

ภาพท่ี 3.17 แสดงการแบงพืน้ท่ีภายในโรงเรือนหลักของฟารม ท่ีมา: บันดาลทรัพยฟารม (ม.ป.ป.)

4.3.6 การลอมร้ัวคอก ถาเกษตรกรมีทุน สามารถลอมร้ัวดวยตาขายได แตไมควรใชลวด

หนาม เพราะแพะชอบมดุร้ัวตลอดเวลา ทําใหเกิดแผล โดยเฉพาะในแพะนม ถาไมมีทุนการใชไมระแนงหรือไมไผแทนร้ัวแลวปลูกกระถินแซมกส็ามารถใชแทนกันได

การทําร้ัวควรจะทําตามความจําเปนหรือตามกําลังทรัพย เพราะมีคาใชจายสูง เชน อาจจะเลือกทําแตร้ัวช้ันในใหแนนหนา เพราะเปนพื้นท่ีท่ีแพะ-แกะเดินเลน พักผอน ใหปองกันสุนัขลอบทํารายแพะ-แกะได ซ่ึงอาจจะตองเปนร้ัวตาขาย สวนร้ัวช้ันนอกอาจจะเปนร้ัวลวดหนามหรือไมมีก็ได

การคํานวณคาใชจายในการทําร้ัว ตองรูพืน้ท่ีและวัสดุ สมมุติวามีพื้นท่ี = 4 ไร ถาลอมโดยใชร้ัวตาขายลอมสัตว แรงดึงสูง (อายุใช งาน 50 ป) ตารางเมตรข้ันตํ่า ประ

มาณ 100 บาท 4 ไร คิดเปน 400 เมตร ความสูงของร้ัวถาเลือกเปน 1.3 เมตร รวมเปนเงิน (400 x 1.30 x 100) = 52,000 บาท ใชเสาเปนเสา คอนกรีตอัดแรง หนาประมาณ 3 นิ้วกวา ๆ ระยะระหวางเสา 5 เมตร เสายาว 2 เมตร คาเสา 80 บาท/ตน ใชเสาประมาณ 80 ตน (80 x 80 = 6,400 บาท), สวนคา แรงในการขุดหลุมฝงเสา 50 ซม. จางเหมาไมเกิน 4,000 บาท, รวมคาใชจายทําร้ัว 52,000 + 6,400 + 4,000 = 62,400 บาท / 50 ป (ดูตัวอยางไดท่ี ศูนยวิจยัและบํารุงพันธุสัตวหนองกวาง จ.ราชบุรี)

ถาลอมโดยใชไวนแมน (ช่ือการคา) (อายุการใชงานไวนแมน 10 ป) ไวนแมนขนาดตา 10

142

x 20 ซม. สูง 1.30 เมตร (ตารางเมตรประมาณ 37 บาท) ลอม 4 ไร รวมเปนเงิน 19,240 + 6,400 + 4,000 = 29,640 บาท / 10 ป ดูตัวอยางไดท่ีประธานทิพยฟารม จ.นครสวรรค ถานําไวนแมนไปจุมในสีกันสนิม จะยดือายุการใชงานไดมากกวา 10 ป (ไทยฟดดอทเน็ท, 2553) ภาพท่ี 3-18-3.21

การใชร้ัวไฟฟาสําหรับแพะดูเหมือนจะเปนไปไมได แตพบวาเกษตรกรสามารถใชร้ัวไฟฟากั้นแปลงหญาแพะได ดวยการฝกใหแพะกลัวลวดไฟฟา โดยการใหแพะทุกตัวถูกไฟฟาช็อตอยางจังในวันแรก คร้ังตอไปแพะจะเรียนรูเองวาไมควรเขาใกลร้ัว และตรวจสอบใหร้ัวใชงานไดอยูเสมอ ติดต้ังและใชร้ัวไฟฟาตามคูมืออยางเครงครัด เชน การติดต้ังสายดนิ การดูแลสายดินใหเปยกช้ืนในหนาแลง การตรวจ สอบสายลวดไมใหมีใบไม กิ่งไมมาพาด การติดเคร่ืองหมายเตือนตามแนวเสนลวด การปรับจังหวะกระแส ไฟใหเหมาะสม ฯลฯ ร้ัวไฟฟาไมนาจะใชไดผลในกรณกีารเล้ียงแพะรวมกับแกะ โดยเฉพาะแกะพันธุขนยาว ภาพท่ี 3.22

ภาพท่ี 3.18 แสดงร้ัวแพะ-แกะแบบตาขายถัก ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2553)

143

ภาพท่ี 3.19 แสดงร้ัวแพะ-แกะแบบตาขายถัก ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2553)

ภาพท่ี 3.20 แสดงร้ัวแพะ-แกะแบบตาขายถักใชในการแบงคอกเปนคอกยอย ๆ ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2553)

144

ภาพท่ี 3.21 แสดงการใชไมไผเปนร้ัวแพะ-แกะ เหมาะสําหรับฟารมขนาดเล็ก ท่ีมา: สีกุน (2555)

ภาพท่ี 3.22 แสดงการใชร้ัวไฟฟาลอมแปลงหญาแพะ ท่ีมา: นวยอีเล็กทริคดอทคอม (2555)

145

4.3.7 มีอางน้ํายาฆาเช้ือโรค สําหรับจุมเทาบุคคล เวลาเขาและออกจากโรงเรือน ภาพท่ี

3.23-3.25

ภาพท่ี 3.23 แสดงบอน้ํายาหนาฟารม ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท. (2553)

ภาพท่ี 3.24 แสดงบอน้ํายาบุคคลหนาคอก ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท. (2553)

146

ภาพท่ี 3.25 แสดงบอน้ํายาบุคคลหนาคอก ท่ีมา: วิทยา (2555)

4.4 อุปกรณในการเล้ียงแพะและแกะ ท่ีสําคัญ ไดแก ถังรองน้ํา รางอาหาร และท่ีใสแรธาตุหรือเกลือไวใหแพะกินตลอดเวลา อุปกรณ

เหลานี้มีท้ังชนดิท่ีประกอบไวกับคอกในคอกเดี่ยว วางไวตรงกลางคอกสําหรับคอกรวม และวางไวบริเวณ ลานรอบ ๆ คอกอีกชุดหนึ่งภายใตหลังคากันแดด กนัฝน ภาพท่ี 3.26-3.33

ภาพท่ี 3.26 แสดงรางอาหารแบบติดต้ังกบัคอก ท่ีมา: บล็อกแกงดอทคอม (2555)

147

ภาพท่ี 3.27 แสดงรางอาหารรวมแบบเคล่ือนท่ี ท่ีมา: สีกุน (2550)

ภาพท่ี 3.28 แสดงการใหแรธาตุกอนแบบแขวน ท่ีมา: ชมรมตามรอยพอ โรงเรียนรองคํา จงัหวัดกาฬสินธุ. (2555)

148

ภาพท่ี 3.29 แสดงการใหอาหารหรือเกลือเสริมโดยใชอาง ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ท (2553)

ภาพท่ี 3.30 แสดงอางน้ํารวม ท่ีมา: สีกุน (2550)

149

ภาพท่ี 3.31 แสดงอางน้ําแบบแยก ท่ีมา: วิทยา (2555)

ภาพท่ี 3.32 แสดงรางหญารวมแบบตาง ๆ ท่ีมา: สีกุน (2550)

150

ภาพท่ี 3.33 แสดงรางหญาเดี่ยวหรือรวมแบบแขวน ท่ีมา: สีกุน (2550)

ถาเล้ียงแพะนมจะตองมีคอกรีดนมเเพะเปนการเฉพาะ โดยทําเปนแทนยกพื้นสูง 50 ซม. ทําทาง

เดินลาดเอียงใหแพะเดนิข้ึนลงไดสะดวก ดานหนามีเสาและไมหนีบคอพรอมรางอาหาร ผูรีดจะตองนั่งบนมานั่งเต้ีย ๆ

ภาชนะท่ีใชรองรับน้ํานมควรเปนกระปองหรือถาดปากกวางท่ีมีความจุ 2-5 ลิตร (หลายฟารมท่ีมีความชํานาญในการเล้ียงแพะนม จะใชขวดพลาสติคปากกวาง หรือใชเหยือกปากกวางรองรับน้าํนม ดวยสมมุติฐานท่ีวา ขนแพะตกลงไปในนํ้านมเพียงเสนเดียวจะทําใหน้ํานมมีกล่ินแลว ผูเล้ียงตองฝก และสังเกตเอาเอง) และมีถังใสน้ําลางเตานมและผาสําหรับเช็ดเตานม คอกรีดนมควรใหอยูหางจากคอกพอพนัธุใหมากท่ีสุดเพราะกล่ินของพอแพะแรงมาก อาจแพรกล่ินสูน้ํานมได (ภาพท่ี 3.34-3.36)

151

ภาพท่ี 3.34 แสดงอุปกรณรีดนม ประกอบดวย ถังรวมนมใบใหญ ถังรีดนม ถวยตรวจสอบน้ํานม และถังนมรวมใบขนาดกลาง

ท่ีมา: ดํารัส (2554)

ภาพท่ี 3.35 แสดงซองรีดนม ท่ีมา: ยานาฟารม (2553)

152

ภาพท่ี 3.36 แสดงเทคนิคการรีดนมแพะใสขวดปากแคบ ท่ีมา: เฉลิมไทยโกทดอทคอม (2549)

นอกจากนี้ควรมีเคร่ืองมือตอนแพะตัวผู (Burdizzo) เหล็กจี้เขา เคร่ืองจี้เขาไฟฟา คีมแตงกีบ เหล็ก

ตีเบอรหรือคีมหนีบเบอรหู (Tattooing machine) เคร่ืองกกลูกแพะ ขวดปอนนม ถังใหน้ํานมลูกแพะชนิดรวมอุปกรณผสมเทียม เคร่ืองมือแพทย เชน เคร่ืองมือถายพยาธิ กระบอกกรอกยาถายพยาธิ ชุดทําแผล เข็มฉีดยา เคร่ืองพนเห็บ กรรไกรหรือปตตาเล่ียนไฟฟาสําหรับตัดขนแกะ ฯลฯ ภาพท่ี 3.37-3.46

153

ภาพท่ี 3.37 แสดงมีดแตงกบี ท่ีมา: สีกุน (2550)

ภาพท่ี 3.38 แสดงคีมตอน ท่ีมา: สีกุน (2550)

154

ภาพท่ี 3.39 แสดงคีมติดเบอรหู ท่ีมา: สีกุน (2550)

ภาพท่ี 3.40 แสดงไซริงกกรอกยาถายพยาธิ และยาทางปาก ท่ีมา: Sheep201 (2011)

155

ภาพท่ี 3.41 แสดงไซริงกขนาดตาง ๆ ท่ีมา: Sheep201 (2011)

ภาพท่ี 3.42 แสดงไซริงกฉีดวัคซีน ท่ีมา: Sheep201 (2011)

156

ภาพท่ี 3.43 ถังพนยาฆาพยาธิภายนอก ท่ีมา: กรีนโบนัสดอทคอม (2555)

ภาพท่ี 3.44 แสดงตาช่ังแขวนขนาด 500 กก. ท่ีมา: กอบพร (2554)

157

ภาพท่ี 3.45 แสดงปตตาเล่ียนไฟฟาสําหรับตัดขนแกะ ท่ีมา: ไทยฟดดอทเน็ต (2553)

ภาพท่ี 3.46 แสดงกรรไกรสําหรับตัดขนแกะ ท่ีมา: Proprofs.com (n.d.)

4.5 การจัดการโรงเรือนและอุปกรณ

4.5.1 มีร้ัวปองกันสัตวเล็ดรอดหรือสัตวทํารายได 4.5.2 มีคอกเล้ียงแพะเนื้อแยกจากแพะนม และแยกตามขนาด อาย ุ และเพศ มีคอกคัด

สําหรับคัดแยกแพะเนื้อ

158

4.5.3 สถานท่ีเก็บอาหารเล้ียงสัตว แยกเปนสัดสวน อากาศถายเทไดดี และสามารถปอง กันสัตวพาหะนําโรคได ภาพท่ี 3.47-3.48

4.5.4 สถานท่ีเก็บเคร่ืองมือและอุปกรณเปนสัดสวน และสะดวกในการปฏิบัติงาน ภาพท่ี 3.49-3.50

4.5.5 อุปกรณใหน้ําและท่ีใหอาหารตองแหง สะอาดและมีจํานวนเพียงพอ 4.5.6 โรงเรือนและบริเวณโดยรอบสะอาด ไมเปนแหลงสะสม หรือเพาะเช้ือโรค แมลง

สัตวพาหะนําโรค และแกสแอมโมเนีย ในคอกแพะรีดนมทําความสะอาดคอกอยางนอยวนัละ 1 คร้ัง ใตคอกแพะรีดนมพื้นควรเทซีเมนตใหมีความลาดเอียง เพือ่จะไดสะดวกเวลาฉีดน้ําลางพื้นคอก สําหรับคอกแพะเนื้อแกะเนื้อหรือแพะ-แกะขุน ถาไมสามารถทําความสะอาดทุกวนัได ควรสรางใหไกลจากคอกแพะ รีดนม และพ้ืนคอกควรสูง เพื่อลดอันตรายท่ีเกดิจากแกสแอมโมเนีย แตอยางไรกต็ามการเก็บกวาดคอกแพะ-แกะทุกวนัจะมีผลดีตอสุขภาพสัตวท่ีสุด

4.5.7 ส่ิงท่ีพึงระวังอุปกรณท่ีใชภายในโรงเรือนตองปลอดภัยไมเปนสนิม ไมเปนอันตรายตอแพะเน้ือและผูเล้ียง

4.5.8 มีบอพักน้ําเสีย กองมูลไกลจากคอกเล้ียง มีระบบกําจัดน้าํเสียและมูล

ภาพท่ี 3.47 แสดงการจัดเกบ็อาหารหยาบ ท่ีมา: วิทยา (2555)

159

ภาพท่ี 3.48 แสดงการจัดเกบ็อาหารขน ท่ีมา: การเกษตร (2555)

ภาพท่ี 3.49 แสดงการจัดเกบ็อุปกรณ ท่ีมา: วิทยา (2555)

160

ภาพท่ี 3.50 แสดงการจัดเกบ็ยาและวัคซีน ท่ีมา: วิทยา (2555)

161

5. สรุป โรงเรือนแพะและแกะควรเลือกสถานท่ีเปนท่ีเนินสูงน้ําไมทวม สรางแบบยกพื้น พืน้โรงเรือน

ควรเปนไมระแนง ฝาผนังโรงเรือนคอกแพะตองปดรอบท้ังส่ีดาน ทิศทางของโรงเรือนควรขวางตะวนั อุปกรณท่ีสําคัญในการเล้ียงแพะและแกะไดแก รางอาหาร รางน้ํา ถังน้ํา และท่ีใสแรธาตุหรือ

เกลือไวใหแพะกินตลอดเวลา นอกจากนี้ควรมีเคร่ืองมือตอนแพะตัวผู (Burdizzo) เหล็กจี้เขา เคร่ืองจี้เขาไฟฟา คีมแตงกีบ เหล็กตีเบอรหรือคีมหนบีเบอรหู (Tattooing machine) เคร่ืองกกลูกแพะ ขวดปอนนม ถังใหน้ํานมลูกแพะชนิดรวม อุปกรณผสมเทียม เคร่ืองมือแพทย เชนเคร่ืองมือถายพยาธิ ทําแผล เข็มฉีดยา กระบอกกรอกยาถายพยาธิ เคร่ืองพนเห็บ ฯลฯ

162

6. สรุป คําชี้แจง 1. ขอสอบปรนัย 10 ขอ 2. ใหนักเรียนกาเคร่ืองหมาย x หนาขอท่ีเหน็วาถูกตองท่ีสุดเพยีงขอเดยีว ลงในกระดาษคําตอบ

1. แกะตองการพื้นท่ีเพื่อการแทะเล็ม กีไ่ร ตอตัว

ก. ½ ไร ข. 1 ไร ค. 1½ ไร ง. 2 ไร

2. การเลือกส่ิงแวดลอมในการตั้งฟารม ขอใดผิด ก. แกะชอบท่ีสูง แพะชอบที่ราบ

ข. ในสวนยาง สวนปาลม ควรระมัดระวงัเร่ืองความช้ืน อาจทําใหสัตวปอดบวม

ค. แพะ-แกะไมชอบท่ีลุมเฉอะแฉะมีโคลนตม ง. แพะ-แกะไมชอบท่ีอากาศช้ืน

3. โรงเรือนแพะและแกะขอใดผิด

ก. คอกแพะควรยกพื้นสูง 1.5-2 เมตร ข. คอกแกะจาํเปนตองยกพืน้สูง 1-1.5 เมตร ค. พื้นคอกแพะควรเปนไมระแนงขนาด 1x1 นิ้ว ตีหางพอมูลแพะลอดได ง. บันไดข้ึนลงไมควรจะลาดเอียงมาก ความลาดเอียงไมควรเกิน 45 องศา

4. โรงเรือนแพะและแกะขอใดผิด

ก. คอกแพะควรสรางตามแสงตะวัน ข. คอกแกะตองใหลมโกรก ค. คอกแพะตองมีผามานกันลม ง. คอกแกะตัดขนควรนอนบนพ้ืนท่ีสะอาดและแหง

163

5. ถาสรางคอกแพะตํ่าเกนิไปปญหาท่ีสําคัญท่ีสุดท่ีจะเกดิแกแพะ คือ ก. กวาดมูลลําบาก ข. แพะนอนไมสบาย ค. กล่ินแอมโมเนียรบกวน ง. สุนัข งู และตะขาบทําราย

6. พื้นท่ีสําหรับแพะขอใดผิด

ก. พอพันธุตองการพื้นท่ี 2.8 ตารางเมตร/ตัว ข. แมอุมทองตองการพื้นท่ี 1.9 ตารางเมตร/ตัว ค. แมทองวางตองการพื้นท่ี 1.5 ตารางเมตร/ตัว ง. แพะรุนตองการพื้นท่ี 0.5 ตารางเมตร/ตัว

7. การสรางร้ัวแพะและแกะขอใดนาจะผิด

ก. ใชตาขายแรงดึงสูงลอมคอกแพะเหมาะสมท่ีสุด ข. ใชไมไผรวกลอมคอกแพะก็พอทําได ค. ใชลวดหนามกั้นคอกแพะก็ได ง. ใชร้ัวไฟฟากั้นคอกแพะไดเชนกนั

8. เทคนิคการใชร้ัวไฟฟาลอมคอกแพะขอใดผิด

ก. ใชฟาจากแบตเตอร่ีเทานัน้ไมควรใชไฟบาน ข. ไมลืมท่ีจะตอสายดินลงดนิ และดูแลสายดินใหใชงานได ค. ตองหม่ันเก็บกวาดก่ิงไม ทางใบไมท่ีอาจพาดกับสายลวด ง. ใชลวดไดมากกวา 1 หรือ 2 เสนจะยิ่งดี

9. อุปกรณการเล้ียงแพะนมขอใดไมถูกตอง

ก. คอกรีดนมเเพะตองแยกเปนการเฉพาะ ข. แตคอกรีดนมอยูรวมกับคอกพอพันธุไดเพื่อเปนการประหยดั ค. ซองรีดทําเปนแทนยกพ้ืนสูง 50 ซม. ทําทางเดินลาดเอียงใหแพะเดินข้ึน

ลงไดสะดวกดานหนามีเสาและไมหนีบคอพรอมรางอาหาร ผูรีดจะตองนั่งบนมานั่งเต้ีย ๆ

ง. ภาชนะท่ีใชรองรับน้ํานมควรเปนกระปองหรือถาดปากกวางท่ีมีความจุ 2-5 ลิตร

164

10. เกี่ยวกับการจัดการโรงเรือนแพะขอใดไมถูกตอง ก. คอกแพะเนื้อแยกจากแพะนม และแยกตามขนาด อายุ เพศ ข. คอกแพะรีดนมทําความสะอาดคอกอยางนอยวนัละ 1 คร้ัง ค. ใตคอกแพะรีดนมพืน้ควรเทซีเมนตใหมีความลาดเอียง ไมเกนิ 45 องศา ง. สถานท่ีเก็บอาหารเล้ียงสัตว แยกเปนสัดสวน อากาศถายเทไดด ี และ

สามารถปองกันสัตวพาหะนาํโรคได

165

เอกสารอางอิง

กรีนโบนัสดอทคอม. 2555. ถังพนยา 5 ลิตร. แหลงท่ีมา: http://www.green-bonus.com/product.detail_626861_th_2933782, 28 สิงหาคม 2555.

กอบพร ธรรมติกานนท. 2554. ความตองการพลังงานของแพะนม. แหลงท่ีมา:

http://161.246.67.22/aganimal_v2/THeSiS-DoC/97a4d3c72efa839a317f2b885d1a9694.pdf, 28 สิงหาคม 2555.

การเกษตร. 2555. การเก็บรักษาพันธุขาว. แหลงท่ีมา:

http://www.yellyelp.com/?tag=%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C, 28 สิงหาคม 2555.

เฉลิมไทยโกทดอทคอม. 2549. แพะนม สัตวเศรษฐกิจตัวใหมคุณภาพเทียมนมแม และชวยบําบัดโรค.

แหลงท่ีมา: http://www.chalermthaigoat.com/farm/modules/news/article.php?storyid=36, 28 สิงหาคม 2555.

ชมรมตามรอยพอ โรงเรียนรองคํา จังหวดักาฬสินธุ. 2555. กลุมเล้ียงแพะ/กลุมน้ําหมักและปุยชวีภาพ.

แหลงท่ีมา: http://www.gotoknow.org/blogs/posts/21775128 สิงหาคม 2555. ดํารัส ชาตรีวงศ 2554. การปฏิบัติตอน้าํนมอยางถูกวิธี. แหลงท่ีมา:

http://www.dld.go.th/lcya_yaa/images/stories/pdf/numnom/002.pdf, 10 กันยายน 2555. ไทยฟดดอทเน็ท. 2551. กมล-ริลฟารม (แพะ-แกะไรเสร ชลบุรี). แหลงท่ีมา:

http://www.thaifeed.net/forum/forum_posts.asp?TID=6293&PN=0&TPN=9, 10 กนัยายน 2555. _____________. 2553. กมล-ริลฟารม (แพะ-แกะไรเสร ชลบุรี). แหลงท่ีมา:

http://www.thaifeed.net/forum/forum_posts.asp?TID=6293&PN=1&TPN=6, 3 กันยายน 2555.

_____________. 2553. ขอคําแนะนํา เร่ืองร้ัวกับโรงฆาเชื้อ. แหลงท่ีมา: http://www.thaifeed.net/forum/forum_posts.asp?TID=6556, 10 กันยายน 2555.

166

_____________. 2553. ฟารมแพะรุงสวัสดิ์ กาญจนบุรี. แหลงท่ีมา: http://www.thaifeed.net/forum/forum_posts.asp?TID=7807&TPN=48, 3 กันยายน 2555.

_____________. 2553. ฟารมแพะรุงสวัสดิ์ กาญจนบุรี. แหลงท่ีมา:

http://www.thaifeed.net/forum/forum_posts.asp?TID=7807&PN=0&TPN=30, 3 กนัยายน 2555. _____________. 2553. ฟารมแพะสายพันธุบอรอีสาน (คอกแพะหนุมโคราช). แหลงท่ีมา:

http://www.thaifeed.net/forum/forum_posts.asp?TID=5616&PN=0&TPN=21, 3 กนัยายน 2555. _____________. 2554. ฟารมแกะชอผกาซานตาฟารม. แหลงท่ีมา:

http://www.thaifeed.net/forum/forum_posts.asp?TID=9284&PN=3&TPN=7, 3 กันยายน 2555. นวยอีเล็กทริคดอทคอม. 2555. ร้ัวไฟฟาลอมวัว. แหลงท่ีมา:

http://www.nuayelectronic.com/index.php?topic=8.0, 3 กันยายน 2555.

บล็อกแกงดอทคอม. 2553. ขอแนะนําการเล้ียงแพะเบื้องตนกอนตดัสินใจเล้ียง. แหลงท่ีมา: http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=jae-hom47&group=6&page=4, 10 กันยายน 2555.

_______________. 2555. ศูนยเรียนรูฯ เขากลม..กระบี่ฯ. แหลงท่ีมา:

http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=1188&group=2&month=03-2012&date=19, 3 กันยายน 2555.

บันดาลทรัพยฟารม. ม.ป.ป. ภาพโรงเรือนเลี้ยงแพะในภาคใต. แหลงท่ีมา:

http://www.thaigoatmilk.com/index.php?lay=show&ac=photo_view&event_id=9177&pagephoto=1, 10 กันยายน 2555.

เบบ้ีแฟนซีดอทคอม. 2555. ไปเที่ยวราชบรีุแบบประหยดัและรวดเร็วกันนนน. แหลงท่ีมา:

http://www.babyfancy.com/printer_friendly_posts.asp?TID=88783, 10 กันยายน 2555. ยานาฟารม, 2553. Yogurt Goat milk by yana Farm. แหลงท่ีมา:

http://www.yanafarm.com/, 3 กันยายน 2555.

167

วิทยา ทิมสาด. 2555. หลักเกณฑการใหคะแนนการตรวจประเมินการปฏิบัติทางการเกษตรท่ีดี สําหรับฟารมแกะเนื้อและฟารมแพะเนื้อ. แหลงท่ีมา: http://www.animal.mju.ac.th/E_book/samina/samina15-2-2555/, 10 กนัยายน 2555.

วีคเอ็นดฮอบบี้ดอทคอม. 2555. ดองไวซะนานเลย.เค็มพอดีไดท่ีละ. แหลงท่ีมา:

http://www.weekendhobby.com/camp/webboard/question.asp?page=3&ID=8430, 10 กันยายน 2555.

ศูนยวิจัยและบํารุงพันธุสัตวยะลา. ม.ป.ป. การคํานวณแปลงหญาสําหรับแพะ. แหลงท่ีมา:

http://www.dld.go.th/lcya_yaa/index.php?option=com_content&view=article&id=61:2011-03-02-06-23-23&catid=36:2011-02-23-07-35-09, 28 สิงหาคม 2555.

สถานีพัฒนาอาหารสัตวประจวบคีรีขันธ. 2547. การทดสอบการขุนแพะเนื้อดวยถ่ัวไมยรา รุน 1.

แหลงท่ีมา: http://www.dld.go.th/nspk_pkk/ac03.html, 28 สิงหาคม 2555. สีกุน นุชชา. 2550. วิชาการเล้ียงแพะ-แกะ. แผนกวิชาสัตวศาสตร วทิยาลัยเกษตรและ

เทคโนโลยีตรัง, ม.ป.ท. (อัดสําเนา)

สุชาติ ชัยวรกลุ. 2532. การเล้ียงแกะ. โรงพิมพมิตรสยาม กรุงเทพฯ. Proprofs.com. n.d. Instrument Pre-Quiz. Available Source:

http://www.proprofs.com/quiz-school/story.php?title=instrument-prequiz, 6 September 2012. sheep201. 2011. Drug use in sheep. Available Source:

http://www.sheep101.info/201/drugs.html, 6 September 2012.