စမခက အေၾကာငးအရာ

ေမာမနးရလဒမား

အဓကလပငနးေဆာငရြကသညနယပယမား

UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMMEMyanmar

စမခက အကဥးခပ Total Population

51,400,000Rural Population

70%GDP (billion USD)

69.32

Women’s Representation

in Parliament4.6%

HDI Rank

145

စမခက အႏစခပ

UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME No.6, Natmauk Road, Tamwe Township, Yangon 11211 Republic of the Union of Myanmarwww.mm.undp.org | @UndpMyanmar | @UNDP_Myanmar

ဒမကရကတစအဖြ႕အစညးမား၏ အရညအေသြးသည တငးျပညတစခ၏ စးပြားေရးႏငလမႈေရး ဖြၿဖးတးတက မႈ အတြက အဓကကသည အဆးအျဖတေပးေသာ အရာ ျဖစသည။ ပထမ ဆယစႏစအတြငး ျမနမာႏငင ၏ ၿငမးခမးေသာ ဒမကေရစ ဖကဒရယ ျပညေထာငစ သ႔ အသြငကးေျပာငးမႈျဖစစဥသည စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈ ပမ၍ အားလးပါ၀ငႏငေသာ အပခပမႈႏင အကန႔အသတျဖင ဘဏၰာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာေပါေပးမႈ တ႔က ဦးတညျဖစေပၚေစသည။ ပမ၍ အားလး ပါ၀ငႏငၿပး တျပနျဖညဆညးေပးမႈ ရေသာ အပခပေရးပစသ႔ အသြင ကးေျပာငးမႈသည အဖြ႕ အစညးမားအား ပမ၍ ေပါငးစပညႇႏႈငးေဆာငရြကရန၊ ပမေကာငးမြနေသာ အပခပေရးလပငနးစဥမားက တထြငႀကဆ ေဆာငရြကရန၊ ျပညသမားအား ပမ ေကာငးမြနသည ၀နေဆာငမႈမားေပးရနႏင ျပညသ မားႏင ပမ၍ တကရကထေတြ႕ ဆကသြယ ေဆာငရြကရန စသည ေတာငးဆမႈတ႔က တးပြား လာေစပါသည။

SERIP သည ၅ ႏစတာကာလ လပငနးစဥတစခ ျဖစၿပး၊ ျမနမာႏငငရ ျပညသမား အားလးတ႔၏ လအပခကမားႏင ေမာမနးခကမားက တ႔ျပန ျဖညဆညးေပးရာတြင ျမနမာအပခပေရးႏင ဥပေဒ ျပေရးဆငရာ အဖြ႕အစညးမား၏ ထေရာကမရျခငးက ပမအားေကာငးေစရန ရညရြယ ေဆာငရြကျခငး ျဖစသည။ ဤပေရာဂကသည ျပညသ႔ေရးရာမ၀ါဒမား၊ ဥပေဒမားႏင ဘတဂကမား ေရးဆြခမတျခငး၊ စမကနးမားေရးဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငး ႏင အကျဖတျခငး လပငနးစဥမားတြင အစးရ အဖြ႕အစညးမားအားလး၏ စြမးရညမား တးတက ေကာငးမြနလာေစရန ျဖစသည။

ကာလ - ၂၀၁၈ ခႏစ ဇနန၀ါရလ မ ၂၀၂၂ ခႏစ ဒဇငဘာလအထ

ဘတဂက - အေမရကနေဒၚလာ ၅၆,၄၉၀,၀၁၉

တညေနရာ - ျမနမာႏငင (ပခး၊ မြန၊ ရခင၊ တနသၤာရ ႏင မႏေလး)၊ ျပညေထာငစ၊ တငးေဒသႀကး/ျပည နယ ႏင ၿမ႕နယအဆငမား

အကးခစားခြငရရမညသမား - ျမနမာႏငငရ ျပညသမား၊ အထးသျဖင အမးသမးမား၊ တငးရငးသား လနညးစမားႏင ထခကလြယေသာ အပစမား၊

အဓက အေလးထားမႈ - အစးရ၏ အဓကကေသာ လပငနးမား ႏင လႊတေတာဆငရာ လပငနးစဥမား၊

မတဖကမား - ျပညေထာငစ၊တငးေဒသႀကး/ျပညနယ ႏင ၿမ႕နယအဆငမားရ အပခပေရးႏင ဥပေဒျပေရး ဆငရာ အဖြ႕အစညးမား အျပင ျပညေထာငစႏင တငးေဒသႀကး/ျပညနယ လႊတေတာကယစားလယ မား၊ လႊတေတာရးအဖြ႕၊ ျပညေထာငစ၀နႀကးဌာနမား၊

ျမနမာႏငင၏ ေရရညတညတခငျမၿပး ဟနခကည ေသာ ဖြ႕ ျဖးတးတကမႈစမကနး - ပနးတင (၁) ၿငမးခမးေရး၊ အမးသားရငၾကားေစေရး၊ လျခေရး ႏင႔ ေကာငးမြနေသာ အပခပေရး - ဗဟာ ၁.၄၊ ၁.၅

ထေရာက၍ တ႔ျပနေဆာငရြကေပးႏငေသာ အဖြ႕အစညးမား ျဖစေရး ပပးကညမႈစမခက (SERIP)

မ၀ါဒခမတျခငးႏင ျပညသ႔၀နေဆာငမႈေပးျခငးတ႔တြင ျပညေထာငစအဆင ႏင ေဒသႏရအဆငအဖြ႕အစညး မားၾကား ပမအားေကာငးသည ဆကသြယေဆာငရြက မႈမား ျဖစေပၚလာေစရန ဤပေရာဂကမ ျပညေထာငစ အဆင ႏင တငးေဒသႀကး/ျပညနယအဆင ၂ ခလး အား နညးပညာဆငရာပပးကညမႈမား ေပးအပပါ သည။ ပေရာဂကဆငရာလပငနးမားတြင အားလး ပါ၀ငမႈရေသာ ႏစစဥစမကနးေရးဆြျခငး၊ ကား-မ တနးတညမရေရး ထညသြငးစဥးစား ေဆာငရြကျခငး ႏင အားလး အကး၀ငမႈရေစျခငး စသညတ႔က

မတဆကေဆာငရြကေပးျခငးျဖင ၂၀၃၀ အစအစဥ (Agenda 2030) တြင သတမတျပ႒ာနး ထားသည မညသမ ေနာကကမကနခေစေရး ရညမနးခကက ဤပေရာဂကက အေထာကအက ျပေစမညျဖစသည။ SERIP ပေရာဂကျဖင UNDP က အစးရအား ျပညသ႔ ေရးရာကဏၰစမခန႔ခြမႈႏင ၀နေဆာငမႈေပးအပမႈတ႔ အတြက ပမအကး၀ငမႈရၿပး ဗဟခပကငမႈေလာေပါ ေပးေသာ စနစတစရပသ႔ တစျဖညးျဖညးခငး ကးေျပာငးႏငရန ပပးကညမႈ ေပးပါသည။

အစးရအဖြ႕အေနျဖင မ၀ါဒခမတျခငး၊ ဥပေဒ ျပျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး တ႔အတြက အေျခချဖစသည တကမႈရေသာ၊ ကယျပန႔ျပညစ

•

ေသာ၊ ကကညမရေသာ အခကအလကမား လကလမးမ ရရျခငး၊

ျပညသတ႔၏ဘ၀မားက ျမငတငေပးရန ခငမာ သည ရလဒမားျဖညဆညးေပးမည ထေရာကမရ ေသာ ျပညသ႔ေရးရာမ၀ါဒမား ေရးဆြခမတရာ တြင အေထာကအကျဖစေစရန ေကာငးမြနစြာ သတမတျပ႒ာနးထားေသာ အစးရ၏ အဓက လပငနးတာ၀နမား၊

မ၀ါဒ၊ ဥပေဒမၾကမးႏင ဘတဂကမားက ျပနလညသးသပျခငး တ႔တြင ထေရာကမရၿပး၊ အဆပါ လပငနးစဥမားတြင မဆႏၵရငျပညသမား ၏ အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာက ေပးသည လႊတေတာမား၊

ႏစစဥစမကနးေရးဆြျခငးႏငဘတဂကအေကာငအထညေဖာျခငးလပငနးစဥမားက ပြငလငးျမင သာမရေသာ၊ တာ၀နယမ/တာ၀နခမရေသာ၊ အားလးပါ၀ငမရေသာ ပစျဖင ေဆာငရြကၿပး၊ အဓက ကသည ၀နေဆာငမမား ေပးရာတြင ပမထေရာကမရလာသည ေဒသႏရအဆင အဖြ႕အစညးမား၊

•

•

•

••••

ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အခကအလကမားမ၀ါဒေရးရာ စမခန႔ခြမႈလႊတေတာဆငရာ လပငနးစဥမားေဒသႏရအဆင အပခပေရးလပငနးစဥ

Total Population

51,400,000Rural Population

70%GDP (billion USD)

69.32

Women’s Representation

in Parliament4.6%

HDI Rank

145

UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMMEMyanmar

UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME No.6, Natmauk Road, Tamwe Township, Yangon 11211 Republic of the Union of Myanmarwww.mm.undp.org | @UndpMyanmar | @UNDP_Myanmar

စမခက အကဥးခပ

ထေရာက၍ တ႔ျပနေဆာငရြကေပးႏငေသာ အဖြ႕အစညးမား ျဖစေရး ပပးကညမႈစမခက (SERIP)

လပငနးဆငရာ အဓက အခကမား -

ျမနမာႏငင၏ ေရရည တညတခငၿမၿပး ဟနခက ညေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမ စမကနး (MSDP) သည ျမနမာႏငငအစးရ၏ စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ၿငမးခမးေရး က႑မားဆငရာ မ၀ါဒမားအတြက အေျခခ ျဖစပါသည။ MSDP အေကာငအထည ေဖာမႈက အေထာကအကျဖစေစရန SERIP က MSDP အေကာငအထညေဖာရာတြင တးတကမႈ ရေစေရးႏင ေစာငၾကညေလလာျခငးႏင အက ျဖတျခငး လပငနးမေဘာငမားက ပပးကညမႈ ေပးပါသည။

UNDP သည ယငး၏ ျမနမာႏငငဆငရာ အစအစဥ တြင မညသတစဦးတစေယာကမ ေနာကက မကနရ ေစေရးႏင အမးသမးမားႏင ထခကခစားလြယေသာ အပစမားက အထးအေလးထားလက SDGs ပနးတင မား အေကာငအထညေဖာျခငးက ပပးကညမႈ ေပးရန ခငမာသည ကတက၀တမား ျပလပထားပါသည။

MSDP က ေရးဆြခမတျခငးျဖင ျမနမာႏငင အစးရသည SDG ပနးတငမားက ယငး၏ မ၀ါဒမား အတြငးသ႔ ေပါငးစပထညသြငး ေဆာငရြကရန ခငမာသည ကတက၀တ ျပလပ

•

ထေရာကေသာ မ၀ါဒခမတျခငးအတြက အစးရ အဖြ႕အစညးမားၾကား အားေကာငးေသာေပါငးစပ ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈမား လသည။ မ၀ါဒေရးရာ လပငနးစဥမား တးတက ေကာငးမြနေအာင မညသ႔ လပေဆာငႏငမည ဆသညႏင ပတသက၍ SERIP က ျမနမာႏငငအစးရအား ပပးကညေပးရန ႀကးပမး ေဆာငရြကပါသည။

လႊတေတာမားသည အေရးႀကးေသာ ကယစားျပ အဖြ႕အစညးမားျဖစၿပး၊ ယငးတ႔က မ၀ါဒ၊ ဥပေဒ ႏင ဘတဂကတ႔က အေသးစတေလလာသးသပ ၿပး၊ ျပညသတ႔၏ အကးစးပြားမားက ကာကြယ ေစာငေရာကမႈ ေပးပါသည။ ျမနမာႏငင၏ လႊတေတာမားအား ပမ၍ လႊတေတာတြငး ဒမကေရစ နညးလမးကနမႈရေစေရး ပပးကညမႈ ေပးရန ႀကးပမးေဆာငရြကေနၿပး၊ ယငးသ႔ျဖင လႊတေတာ ကယစားလယမားသည မမတ႔၏ မဆႏၵရင ျပညသမား၏ အကးစးပြားမားက ပမကာကြယ ေစာငေရာကႏငေစမညျဖစသည။ SERIP ၏ ေကာမတလပငနးမား တးတကေရး ပပးကညမျဖင လႊတ ေတာမားသည မ၀ါဒ၊ ဥပေဒ ႏင ဘတဂက ကစၥရပမား စစစသးသပရာတြင ျပညသတ႔ထမ အေရးပါေသာ အၾကဥာဏမားႏင အတ ပမ၍ထထေရာကေရာက ေဆာငရြကႏင ၾကမည ျဖစသည။

•

•

ျပညသ႔၀နေဆာငမလပငနး အမားအျပားက ၿမ႕နယအဆင၌ ေပးအပၿပး၊ ယငးအဆငတြင ျပညသမားသည ျပညသ႔ ၀နေဆာငမႈ ေပးသ မားႏင အဓက ထေတြ႕ ဆကဆရသည ေနရာ လညးျဖစသည။ လကရ အခနအထ ျမနမာ ႏငင၏ ၿမ႕နယအပခပေရးမး မားသည ဘတဂကဆငရာ ဆးျဖတခကမား ခမတျခငးႏင ၀နေဆာငမႈေပးသညလပငနးမား အေပၚတြင လႊမးမးႏငမႈ အနညးငယသာ ရပါသည။ SERIP အစအစဥမေန၍ ၿမ႕နယမားသ႔ စတႀကက ေရြးခယသးစြႏငသည ေထာကပေငြမား ေပးအပ ေနၿပး၊ ယငးသ႔ ေဆာငရြက ေပးျခငးေၾကာင ၿမ႕နယအပခပေရးအဖြ႕မား အေနျဖင မမတ႔၏ ျပညသမားက အေျခခ ၀နေဆာငမႈမားအား တ႔ျပနျဖညဆညးေပးရာတြင အားလး အကး၀ငမႈ ရေသာ၊ တာ၀နယမႈ/ တာ၀နခမႈရေသာ၊ ပြငလငး ျမငသာမႈရေသာ ပစျဖင ထထ ေရာကေရာက ေပးအပႏငရန စြမးအားမား ျဖညဆညးေပးရာ ေရာကပါသည။

ထားသည။ SERIP က SDG ညႊနကနးမားက MSDP အေကာငအထညေဖာမမေဘာငအတြငး ပါ၀ငမႈရေစေရး ေဆာငရြကေပးျခငးျဖင အစးရ အေနျဖင ယငး၏ မ၀ါဒမားသည မညသ႔ SDG ပနးတငမား ေရာကရေစရန အေထာကအကျပ သညက ေစာငၾကညေလလာႏငမညျဖစသည။

SERIP (ႏငအတ ဆကစပေဆာငရြကေနသည “တာ၀နယမ/တာ၀နခမရျခငး ႏင တရားဥပေဒ စး မးမရျခငး” ပေရာဂက - SARL) ပေရာဂက သည အားလးအကး၀ငမရေသာ ေကာမတ စစမး စစေဆးမႈ လပငနးစဥတစခက မတဆက အေကာငအထညေဖာေနသည၊ ယငးလပငနး စဥက ျပညသမား ပါ၀ငမအားေကာငးေသာ လပငနးစဥတစခတြင ကား-မေရးရာ ႏင အားလး အကး၀ငမႈရေရးက အဓကထားေဆာငရြက ေပးၿပး၊ အစးရအတြက ပမေကာငးမြနေသာ ဥပေဒမားႏငေကာငးမြနေသာ မ၀ါဒအၾကျပခက မား ရရလာေစမည ျဖစသည။

ျပညသမားအေနျဖင ၀နေဆာငမမား ရရၾကသည ေဒသႏရအဆင၌ SDG ပနးတငမား အေကာင အထညေဖာမႈသည အေရးအႀကးဆး ကစၥရပ ျဖစသညက SERIP က အသအမတျပ ပါသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ေဒသႏရစမကနး ေရးဆြေရး လပငနးစဥမားတြင SDG ပနးတင မားက မညသ႔ ေပါငးစပ ေဆာငရြကႏငသည ဆသညႏင စပလဥး၍ ၿမ႕နယအဆငအရာရ မားအား SERIP က သငတနးပ႔ခေပးပါသည။ ရပကြကႏင ေကးရြာအပစ အပခပေရးမးမား (VTAs) သည ေဒသႏရ အဆငတြင အဓက ကေသာ ေရြးေကာကခ ကယစားလယမား ျဖစၾကေသာ ေၾကာင SERIP က အမးသမး ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားႏင ထေတြ႕ဆကသြယ၍ ေခါငးေဆာငမား ျဖစလာေစရနႏင ယငးတ႔၏ ရပရြာျပညသမားအတြက ေရ႕တနးမေဆာငရြက ေပးႏငေစရနအတြက ယငးတ႔၏ စြမးရညမားက ျမငတငေပးျခငးမား လပေဆာငပါသည။

•

•

• •

ျမနမာႏငငတြင စဥဆက မျပတ ဖြ႕ၿဖး တးတကေရး ရညမနးခကပနးတငမား (SDGs) ေရာကရေရး အတြက SERIP က မညကသ႔ အေထာကအက ျပပါသနညး -

•