ޖހދގ އޑ 2

3 ............................................................................. ...)ފޠމގ ހނދނ (

7 .................................... ޖހދނ އކހރ ވމގ ފފ އއ އކމގ ބރވރކނ

10 ........... .ޖހދނ އކހރވމނ ދނޔއއ އޚރތގ ހލކށ މގފހވއވ. 1

12 ....................... .ޖހދނ އކހރވމނ އބޔކށ ނކމތކނ ވރވއވ. 2

ގ ކފ އއ ޢޒބ هللاޖހދނ އކހރވމކ ދނޔ އއ އޚރތގއ . 3 14 ..................................................................................... .ލބކމކވ

20 ....................................................... މޒމނގއ ޖހދކރމކ ވޖބއތ؟

26 ............................... )واالبتداء الطلب جهاد(އސވ ހނގރމ ކރނ . 1

33 ........................................................... )الدفاع جهاد(ދފޢ ޖހދ . 2

56 ..................................... ލމ އނގނމށޓކއ ޖހދނ އކހރވވދނތ؟ޢ

83 ............................................. ]!އ ޖހދނ އކހރވގނ ތބ މހނނވ [

ނބނ ގތ ވހނދ ކލމނގ އޚނތށ އރގގއ އތބ ކލމނ ކލމނގ އ( 83 .......................................................... !)ނހނ ބޑ އނޔގ ތރގއވ

87 .....................................................................!)ޖހދ ކރނ ވޖބވ(

ހދ ކރމނ އކހރވގނ ވނ ނމ އސވދޔ ހރހ ހޔ ޢމލއ ޖ( 99 ..................................................................................... !)ނތދއވ

102 ................................................ !)ކފރނނށ އހތރވމކ ކފރކވ(

105 ........... .)ޠޣތނނށ ޚދމތކއދ ފސޤ ޢލމވރނނށ ރއކތރވށވ(

107 .................... !)ޖހދނ އކހރވގނނ މހނނކ އނހނނފދ ބއކވ(

111 .............................................. ނނމލމނ) ޝއޚ ސލޠނގ ސޓ (

113 ................................ .]ފހ ފރހނނގ ފރހނ ވނތކނ ގއލއޖއވ [

ޖހދގ އޑ 3

:مقدمة

...)މގ ހނދނ ޠފ (

هللا حنمده، ونستعينه ونستغفره، ونعوذ باللـه من شرور أنفسنا ومن سيئات أعمالنا، من احلمد وأشهد أن ال إله إال اللـه وحده الشريك .يهده اللـه فال مضل له، ومن يضلل فال هادي له

.له، وأشهد أن حممدا عبده ورسوله، صلى اللـه عليه وعلى آله وصحبه، وسلم تسليما كثريا

.ގ ހނދނގއވ فاطمةއހރމނގ އޚތ އކލވލނ މ ފތ މ : عدأما ب

ގ އޅވތކމށ ގނއމށ هللاއކ، ޢރޤ އމރކގ އޅވތކމނ ފޠމއމރކގ ނޖސ ސފއނ މ . މސއކތ ކރ ވރގދ މޖހދއގ އޚތކވ

ފޠމ ނގ ގއށ ވދ އނ ނފނމނ މޖހދ ހއޔރ ކރމށ އމ . ޖލށވ] އބ ޣރއބ[ކނތކ ތއވ؟ އނ ގނދވނ . ހއޔރކރއވ

ގ ފޠމ. ފތ ހތދސކށ ފއވ 13ޢއފތތރ އޚތ ވނ ޤރއނގ : ބޔނ ކށލނމވ 1ޓފރތނ އހރމނނށ ލބނ ސ

بسم اهللا الرمحن الرحيم

ولم يكن له كفوا أحد* لم يلد ولم يولد * الله الصمد * قل هو الله أحد

ތޢލގ ފތނ އޚތޔރ ކރ، އއ އހރނގ ނފސއއ هللا އހރނ މ މތ ސރތ، ވކނ ޚއސކށ . ވތއވ ) ސރތށ (ރ ކރ ތ އނމނގ ނފސށ އނމ އޘ

.މއމނނގ ހތތކގއ އއނ ބރވރކމއ ވތއވ

ބހނ، އތނ ލޔފވ ސޓ ޢރބއބ ޣރއބ ޖލނ ވގށ ބރކރވނ މ، 1 :ބއލވ . ވއނނ] މފކރތ އލ އސލމ [ޕބލޝކށފއ ވނ

http://www.freearabvoice.org/Iraq/Report/report167.htm

ޖހދގ އޑ 4

އހރނ ކލމނގތ ބނނ ފހ ކކ ! ގ މގގއ ހނގރމކރ މގ އޚނނވ هللاބނޑތއ ފރއޖއ ހއޔވ؟ އހރނ ބނނވ ފހ ޒނގ ދރނ ތކނ އހރމނގ

އއ އހރމނގ އއފތ ނގމނދ ރމމކނއ އރގ ދރފސކޅގ މހނގ . އވ ހމކށވރނ އމހނ އހރމނގ ހށތއ ) އހރނ ބނނވ(ނވތ ފހ ... ކބއނނވ

مصحفހރމނގ މމތވ ޤރއނގ ހތރކށ، އހރމނގ މނތކށ ކޅޖހއ އދ އ ކލމނށ އހރމނގ ހލތ ހމ ... أكرب اهللاތއ އރ ކދކދ ކރވހކހއޔވ؟

ތގއވސ އހރމނނށ ވގތ ކލމނނށ ނގނ ޙޤޤ ނވސނ ހއޔވ؟ ހމ ކލމނ ހސބ ) މކމމދ (މދމ هللا . ހއޔވ؟ އހރމނނކ ކލމނގ އޚތނނވ

.ކރއވނއވ

އހރމނ ޖލށ ގނވނއސރނ، ރމ މކނއ އދ އރ ތކގ . ގނދ ބނމވ هللا ތރއނ މހކ އހރމނގ ހށތއ އރލއ، އހރމނގ މއޗށ އދނވރކމއގނ

ތޢލއށ هللا ފހ އހރމނނ . ލ އނމ ރއއވސ ނދއވ ފވގނ ހރ ފނމ ނ ކރވރކނ ރއކތރ ކރމހނނވ .ބރވތވ އހރމނގ ބ

އމހނނއ 2.އމހނނއ އއކށ އހރމނވސ މރލށވ ! އށ ބރވތވށވ هللا

ބއމހނ އހރމނގ އއފތތރކނ ފރ ފހ އ . އއކށ އހރމނ މގރލށވ . ގ ގދފދ ޢރޝއށ މތކށ ހތމކވ هللاއއ . އރމކރމށ މހނ ދކށ ނލށވ

އހރމނއ ދމލށ، މ 3އބއމހނގ ޓނކތކއ މތނދ ބޓތއ ބރގއ ދކށލއ .އނނށވ އބ ޣރއބ ޖލތރއށ

އބހ އ އޚތނ ހއޔރކށގނ އޅ ކފރނނށ، އ އޚތނ ތބތ ހމލ ނދ 2

. އދ އ ކފރނނށ ހމލ ދ އރ ތމނމނ މރވޔސ ހވ އވ. ނތބށއވ .މނނށ އސކނ ދށވ އބހ ތމނ 3

ޖހދގ އޑ 5

ފހރށ ވރ 9އއދވސ ތރ . އވ )ފޠމ (އށޓކއވ ކލމނގ އޚތ هللاއހނނކ ފހ ކލމނނށ ވސނ ހއޔވ؟ ! ގނއނ އބއމހނ އހރނގ އއފތ ފރނވ

ގ އއފތށ އރއ ފރ )ދއތއއ ނވތ ކއކއއ : އބހ (ކލމނގ އމއލ އޚތއ ދނފހ ކލމނނށ އކނ ނވސ ނނ ކއވ ހއޔވ؟ . މނޒރ ނކނ ވސނށވ

) މޖލގއ(އހނނއ އއކށ . އހނ އހނނކ ވސ ހމ ކލމނގ އޚތކމއވ މ އނމނވސ ވނ އކކ . އނހނ ކދނ އބތއބއވ 13ކއވނނކށ ތބ

.އނކކށ އޑ އވ އދ ފނނތ އއފތ ފރގނވފއވ

އދ އހރމނގ ހދނތއ . އމހނ އހރމނ ނމދ ކރމނ ވނ ހރސ އޅފއވ ކށ އހރނ މ ސޓ ލޔނ. ބލވއ އރޔނ ނވކރނމނ ވނ މނކށފއވ އނގ އއފތ ވނ ވރށ އނޔ . އއގތރއނ އއ އޚތއ އމއލ އށ މރވއޖއވ

އނގ އއފތ ފރގތމށފހ އނގ މމތގއ އއ ފލމސ . ވރކށ ފރގނފއވ ގ އނޔ އނއށ އދ ޤބލވސ ނކރވ ވރ . ގނޑގއ ސފއނގ މހކ ތޅއވ

އއ އނއށ ކތ ... އނ، އނގ ބ، މރވނދނ ފރގއ ތޅއވ . ތހއމލ ކރވއވ . އމއލއށ މރވމކ އސލމދނގއ ޙރމ ކމކށ ވހނދގއވ . ނކރވގނވ

ފރތނ އހރނ އއމދ هللا . އހނސ އހރނ އ އނހނ ކއޖ ޢޒރވރ ކރމވ .އވ الرامحني أرحمފހ އއލހކ . ކރނ އނއށ ފފ ފއސވމށވ

އދ . އށ ބރވތވށވ هللا . އދވސ އހރނ ކލމނގތ ބނމވ . މގ އޚނނވ

ނ މކމނ އރނ އހރމ . އބއމހނނއ އކ އހރމނވސ މރލށވ .ސލމތވދނއވ

)ނމނގ ސޓ ފޠމ( 4وامعتصماه.. وامعتصماه .. وامعتصماه

އއ . މ އށ ގވނ ގވނ ރމޒކށދ ގވމކވޞތ ޢ މއ މސލމނގ ޚލފ މ 4

އ [ނދ ސރކށ އނއށ އނޔ ކރހއދއރގއ ނޞރއއ މސލމ އނހނއ އ

ޖހދގ އޑ 6

ވ 2004 17އށ ވރ ގނ މޖހދނ، ޑސނބރ 100މ ސޓގ ޖވބގއ ހކރ ދވހގ ރ، ވރށ ވރގދ ރކޓ ހމލތކއ އބ ޣރއބ ޖލށ

އދ ޖލތރގ . ނ އމރކ ސފއނ މރލވނވޠޝއ 68ހމލގއ މ. ދނވވސ ވނ، މ ހމލ ބދލ ކރވނ އރ ބލށ ފޠމއސރނގ ތރއނ

. މތ ލއވށއވޙއނ އށ ރهللا . ލބނ ގއލމކނ މރވފއވ އހރމނގ . އހރމނގ މނމއކވއކ ކކތއވ؟ އއ ފޠމނފހ ދ

ވފއވ ދށތނގ އތޠޣއއ . ކއކވއދ އހރމނގ ކއ. ދއތއކވއހރމނގ . އއ އހރމނގ ލއވފހ، . ގ ކނމ އޚތކވ މއއމތ .ޢއޒތވ

ނކށ ތގވނތކއ ގނ މހނ އހރމނގ ، ...އ އހރމނގ އޚތނނވ

ޤޤ ޙ އހނ ތވނށ އޖބ ދވނ . ސސއ ނވއވ ކރނ އޙ .ފރހނނގ ފރހނ ވނތކނ ގއލއޖއވ .ތދކވ. ފރހނނނށވ

ނޑނ ފނމނ މވނގ ލޔނ މއދ، ކކނ ދލކ ލއއ ޤލމގ ތ

ނދނއ ހވ ވނގ އޑ، ފވގނ ދޔ ކރނތކތކގ ފށނ ނތގނ ގ އގވނ ސސ އހޙނމގނ ދޔއ އ، ފހފނހކ ކތފށ ރތވމށ

މލ ނތ ނފޤ ލޅނހކވދށ އދ، ކޔއ މއށ ޢމގ ޙރ

ވނވސ އފ ،މއ އކއ ގވގވމއ ބހގތނ ޚލފއށ އވ...] މޞތ ޢމ

ހރނ މއނނނ އނބގ ގވމށ އޖބ ދނމށ އ[ތރކރމށ ވގތއ ނދއވއ، ގވލއވމނ މހނ ] ...އނބގ ގވމށ އޖބ ދނމށ އހރނ މއނނނ އ.. އ

ސލމނގ ބރދށށ މ އހސބ ،އރއ ށ ނޞރއނގ ސރހއދ ވޑއގނ، .މސލމ އނހނ ސލމތކރ ކރމވ ،ނޞރކލގ ބކނޑއ، ނނވއގ

ޖހދގ އޑ 7

5ވރކނ ބރ އކމގ އއ ޖހދނ އކހރ ވމގ ފފ

احلمد هللا

އއށ ފރވކޑކރމގ އނޒރކ ،ގ މގގއ ޖހދ ކރރމގ އމރއهللا

ތކކނ ފނނނ ޙދޘއތއ ) ނބއޔގ(ޤރއނގ އތއ އޔތތކކއ .ހރކމކވ

އރމއ ލއޒތ ގނޔމދ ،ގ މގގއ ޖހދކރނ ފރވކޑކށهللاމސލމނ

ނކމތކނ އބއމހނގ މއޗށ ފވ ދނޔގ ދރއޅނ ،ޚޔރކށފނމގ ކފ އއ هللاއބއމހނގ ނފސތއ ،އބއމހނ. ފތނވރ ވގނދއވ

ބވ، އދ މ އސލމދނ ކފރނގ އތމއޗށ . ޢޒބގ މއޗށ ހޅވލއވޖހދ ކރމނ އކހރވމކ ބޑފފއގ ،އހނކމނ. ގއލ ބލވގނދއވ .ތރގއ ހމނކމކވ

:ވދޅވއވ )اهللا رمحه( ޖރޙ ގއ އބނ ] އލ ޒވޖރ[

ވނ ބޑ ފފ އކ ޖހދކރނ ވޖބވގނދ ހނދ 392އދ 391، 390

ޢދއވނ ތކއ އސލމ ބމށ އރއގނނ 6އއ . އކހރވމވއއނ

:ބއލވ ކބއނ، އލ މނއޖދ ޙޝއޚ ޞލމ ލޔމގ އސލ، ނގފއ ވނ 5

http://www.islamqa.com/index.php?ref=46807&ln=ara މފދ ހލތތކގއ . އދފއ އވނ ޖހދކރނ ވޖބވ ހލތތކވމތގއ މބޔނކ 6

.ޖހދނ އކހރވމކ ބޑފފއއކމވ

ޖހދގ އޑ 8

އދ އނ ،ނވތ އބއމހނގ އތދށގއ މސލމކ ހއޔރވ. ހނދއގއވއދ މސތކނ . އބއމހނގ އތދށނ ސލމތ ކށ ދވދނ ހނދކވ

އދ ވކ ހސބއގ . އކހރވގނނ ހނދއގއވ ޖހދކރމނ އކ އއކށއގ ސބބނ ،އނތކއ މދ ފރވކޑވ) އސލމ ބމގ(ބޔކ އބއމހނގ

7.ވރވގނފނކމގ ބރ ހވދނ ހނދއގއވ) އބނތކށ(ކފރނ

އހނ އދ މސލމ ބނތއ . މޒމނށ ބލއރ މހލތތއ ޖމލ ވފއވއވ 7

ނޑއދނ އނތކނ )ދށނ ހދގޢ] ސއކސ ޕކޓ ([ ނޞރއނ -ޞހނ މވނ ކނބއޔގ ދއރނ ބނގ އޅނ އހރމނގ . ކނޑއ ވކވކ ކރވފއވ) ބޑރ(

ނޑ ކރވޚލފތ ދޝމނނގ ވކދށވ، އއރނގ ރ ނތ ވމގ ދށނ ފނޑފޝރޢތ މސލމނގ ބނ ތކނ އޑތކގ މތނ ބއވއލއވ هللا . ޤރނއ ވނއވ

ފހލއ، އމރކ އއ އނގރސނނއ ފރނސސނގ ކފރ ނޒމތއ އސލކށ ގ هللاދނފހ، . އކ އނސފ ކމށ ހދއފއވ" ޤނނ އސސ"ބލއގނ ހދފއވ

ހ ލނ އނބރއ ގނއމކ އނމކލމ މތވރކށ އސލމ ޝރޢތއ ޚލފތ އމކމށޓކއ އހއށ އދ . ވގނވ ބޑ ވޖބކވޟމއޗށ ފރ މސލމތކނގ

ރއ އހވސ ހދފދއނ، މސލމނގ ބނތކށ އ. މޖހދނތއ ގވނއވ. ނ، ގދބރނ އއޔނކރނއވވރ ] ކރޒއ[ރއނށ އޅވތވފއވ މނފޤ ޞނ

ވއވ؟ ކތއ މކމގއ ދކޅހދ ކތއ ކތއ މސލމނނއ ކފރނގ އތދށގއވބ ބނގ ރސ މހނ ޤތލކށފހއޔވ؟ އނހނނނއ ކޑކދނ އބއ ކތއ މސލމ

ނޑށ ވޅލއވއތދށގއ އކނވސ ބއމލއނ މސ . ލމނ ޤތލކށ ވޅވޅގސތކ ހސ ޝޝނގ މސލމނ ރޝއގ އނޔގއ ) 100،000(

ކނ 1948 .އދއދއ ހމޔށވސ ޤތލއމ ދނ ކރއށވ. މރލއފއވއވލސތނގއ ފ) 5،000،000(ނ މސލމނ އއދއ ހމޔށ ފސ މލ ފށގނ މ

އށ ވރ ގނ މސލމ އނހނނގ ޢއފތ 60،000 .އކނވސ މރއފއވއވއއމލއނށ ވރ ) 1,000,000(ކފރނގ ލޔކޔމނ އކނވސ . ނގލވފއވއވ

. ވއޅއ މރލއފއވއ" ދތކރމގ ފޔވޅ"ގނ ކޑ ކދނ ޢރޤށ ) 5،000،000(އފޣނސތނށ ރސނގ އތދށނ އކނވސ ފސ މލއނ

ޖހދގ އޑ 9

ކށ ވފއވހނދކ، ބލކށކމނ އހނކމނ ޖހދކރނ ޢއނއޔ ފރޟ

ޢޒރވފއވ މހނނއ މނފގނފޔވ އހނ އއވސ ބޔކ އއނ އކހރވ ނގ ބސތކނނއ އމލފޅތކނ ޞޙބނގނނނކމށ އތރ އކލގފނގ

ގ ،)رضي اهللا عنه(ލކ ކޢބ އބނ މ. ވރށ ސފކށ ބޔނވގނވއވ

: 8ކބއނ މފދއނ ރވވގނވއވ

فكنت إذا خرجت في الناس بعد خروج رسول الله صلى الله عليه وسلم فطفت فيهم ( )اق ، أو رجلا ممن عذر الله من الضعفاءأحزنني أني لا أرى إلا رجلا مغموصا عليه النف

ވޑއގނނވފހނ ) ތބކ ހނގރމއށ) (صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللا[

ހތމވރކނ -އހރނ މސތކނގ ތރއށ ނކމ، ހނގބނގވއރ ސފކށ ތބ) ހދށ ނނކމޖ: އބހ( އހނ އގތރގއ. ވރވގތވ

އއރނގ ބލކށކމގ ސބބނ ޢޒރ هللا ،މނފޤނކނ އނގމހނނއ 9.]ކރއވވފއވ މހނ އކނޏވ

އދ ކއއހއޔވ؟ އނހނއ ކޑކއޖއ މ ޤތލއމ . މސލމނ މރފއވއވ

ވރ ) ދހ މލއނށ( 10،000،000... اهللا املستعان .ތކގއ ތފތކށފއއ ނވއވ

މގ އތރނ މބއމހނ . މސލމނ އމރކއނ އކނވސ މރފއވއވ ގނއފޢނސތނއ ޢރޤގއ މހރ ދމނދ ހމލތކނ މރވމނދ މސލމނގ އދދ

!وال حول وال قوة إال باهللا. އވ هللاހމއކނ ދނވޑގނވނ

ގތމށ ފނ ތބކ ހނގރމއނ ފރވކޑވ، ފސޖހވޑއ ދނނއ، މއ އކލގ 8. ރއށ ފހއވ50މކލގފނގ ތއބ ޤބލކރއވ هللا ގނ މކމ ވދ . ފހއވ

. މވހކ ތއބ ސރތގ ފހކޅގ އޔތތކގއ ބޔނވގނވއވ

)4973ދ މސލމ އ؛ 4066ރވކރއވ، އލ ބޚރ ( 9

ޖހދގ އޑ 10

ސ މކމގ ސބބނ ވ ބއއ ސނޕކމއ ކފވ ،ދލލތކގ ތރގއ

).ނނނވ ކނކނ ހމނއވއ(އގ ތރގއ . އއސފއވއވ

.މގފހވއވ އޚރތގ ހލކށ ދނޔއއ އކހރވމނ ޖހދނ . 1

ނޑ ވގނނ މހކ އއ . ނކމތވ އޅވތވދ މހކވ ،ދނޔ މތގއ ފ

ދނ ޖހ. ވރއއނނވޚދ . ތބ ވމގއ ވ މހކވ) އހނ މހނނށ( .ގ ޢޒބވ ކމކވهللا އޚރތގއ އކހރވގތމކ އމހއގ މއޗށ

:ކރއވއވ ވޙهللا

وأنفقوا في سبيل الله وال تلقوا بأيديكم إلى التهلكة وأحسنوا إن الله يحب المحسنني

ހލކގ ) ކލމނ (އދ ކލމނގ އތތކނ . ދކރށވ ގ މގގއ ހهللاއދ [

އދ ހޔ ޢމލ ކރށވ، ހމކށވރނ މޙސނނދކ .ތރއށ އއލނލށވ 10].ލބވވޑގނނވއވ هللا : އސލމ އބ ޢމރނ ވދޅވއވ. ރވ ކރއވފއ ވއވ] ތރމޒއއ[

އދ އހރމނނއ ދކޅށ . ޓނގ ޤއމގއ އހރމނ ވމއވބއޒނމސލމނގ ތރއނ މހކ . ބއޒނޓނގ ވރގދވގނވ ލޝކރއ ނކތވ

2:195 سورة البقرة 10

ޖހދގ އޑ 11

އދ . ބއޒނޓނގ ސފތކށ ހމލ ދމނ ގސ އގތރއށ ވދގތވއނގ ،އނ! هللاސބހނ [އދ ބނޏވ، . މސތކނ ހޅއލވނފށއވ

11)رضي اهللا عنه( އބ އއޔބ] ނފސ ހލކގ ތރއށ އއލލއފއވ

! އ މސތކނނވ: [ތދވވޑއގނ ވދޅވއވ) މސތކނގ ތރއނ(އޔތ ބވއލއވ ދނފހ މ. ކލމނ މ އޔތ ތ މނ ކރނ ނބއކށވ

އސލމދނ هللا އއ . ރއޔ ބކލނނ ބހގތނނވޞއހރމނ، އނއހރމނ ،މތވރ ކރއވއ، އއށ ހތވރދނ މހނ ގނވ ހނދ

ނބއޔއއ މޝވރ ނކށ، ސއރގއ އކކއނކކށ ބނމއވ؛ . އސލމދނ މތވރ ކރއވފއވهللا . ހނދމނތއޖއވ އހރމނގ މދއ[

ދނފހ އހރމނ މދއތއ އތރކށ . އދ ހތވރ ދނމހނ ގނވއޖއވއހރމނ هللا ދނ ]މޑ ކރއޔ ކއހއޔވ؟) ޖހދށ ނގސ(ހޔކރމށ

ލހގ ރސލގ މއޗށ ޤރއނ ބއވއ ބނ ބނމށ ރއދދއވއ އއއދ ކލމނގ އތތކނ . ގ މގގއ ހދކރށވ هللاއދ [: [ލއވއވ

މ ހލކކ އހރމނގ މދއތއ ] .ތރއށ އއލނލށވ ހލކގ ) ކލމނ (ކރމނ ހނގރމ) ޖހދގއ (އދ . އތރކރމށޓކއ ތބމވ

މދނއށ ރސލ . އއ ވރށ ގތ ޞހބއކވ ) وسلم عليه اهللا صلى(މއ ރސލ 11އބ ،ފނގ ޖމލ މޑޖއސވ މފހ އކލގހޖރކރއވމށ ) وسلم عليه اهللا صلى(

ދ ތބ އދނ ބއއ އދއ ހނ ކމނ އތއ އ. ފނގ ގކޅގ ކރމއޗށވއއޔބގނވ ލބ ވޑއގނ) އއގއ މޑކރއވމގ އފ އގ وسلم عليه اهللا صلى ނބއޔ(

ދއރނ ގ ) وسلم عليه اهللا صلى(ސލ ރ : [ފނއމދ ބނވނވމކލގ. މކލގފނށވ. ހމޔށ މކލގފނ ޖހދނ އކހރވ ނލއވއވ) ތ ޚލފ (ނގ ފށގނ، މއވޔގފ

ގތއގއ އހނ ހނގރމއއގއ ބއވރވނ ވރ ނވވއޖނމ އއ އއވބއމތގއ ވރށ ބޑށ މކލގފނ އވހރވވސ ހނގރމ]. ޖހލއވމނނވ ސ ޖހދނ ނއހ . އހރއ ގތކރނއވ 80ނ ފޅއއރ އމރ. އލސވގނނވ

.ވޑއއނގއނވއވއކހރވ

ޖހދގ އޑ 12

ފހ އބ އއޔބ، ކނސޓނޓނޕލގއ މރވމށ 12.]އކހރވގތމވ 13.އށޓކއ ހނގރމ ކރމނ އކހރވ ގނފއއ ނވއވهللا ،ދނދނ

:އވއވފގއ ބޔނވ]ވޒޙތހފތ އލ އ[އދ " ގ ނފސ ހލކގތރއށ އއލލމކއމހއ" ؛ދޘނ ބޔނވ ގތގއމޙ[

.]އމހއގ އއލ އއ މދއ ބލހއޓމށޓކއ ޖހދ އޅމވ

.ޖހދނ އކހރވމނ އބޔކށ ނކމތކނ ވރވއވ . 2

:އވވދޅވ )رضي اهللا عنه( އބނ ޢމރ. ގއ ރވ ވގނވއވ] އބ ދވދ[

تبايعتم بالعينة ، وأخذتم أذناب إذا(: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول البقر ، ورضيتم بالزرع ، وتركتم الجهاد ، سلط الله عليكم ذال ال ينزعه حتى

جعوا إلى دينكم ، سلط الله عليكم ذال ال ينزعه حتى ترجعوا إلى دينكم ، سلط تر

صحيح -)3462(أيب داود ) الله عليكم ذال ال ينزعه حتى ترجعوا إلى دينكم

މ އކ އޅއވ އނ އއ ރވ، ނބއޔ ގއ އތއ ޒމނކ ބއވފހ މއ ޖހދ 12

ރނ ފނޑ ދނ މޅ އއމތ ކފ. ފރހމ ބކލނގ މއޗށ ބއވއލއވނ އޔތކވވހކވސ ޖހދއގއ ދކރމނ އނނ ޒމނއގއ އއށ ފރވލއ ނބހއޓއ

.އޗށ މއޔތ މ ޙއޤވއވވރ ނވ ތބ މހނގ މބއ

)ޙޙޞ( 2972އއތރމޒ 13

ޖހދގ އޑ 13

ކލމނ : [ތ އޑ އހމވދޅވވ) صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللاއހރނ

ނޑގވނ ނޢމސފގ ނގލގއ ހފއ ތރއށ ވދ، 14ނގ ވޔފރގޢ ދهللا ކރމނ ފދގނ، އދ ޖހދ ކރމނ އކހރވގނފނމ، ދނ ފހ ދނ ކލމނ، ކލމނގ ދނށ އނބރ ރޖޢވމށ ދނދނ ނއޓގނ ނ

16.]15ކލމނގ މއޗށ ފކރއވނތވ هللا ނކމތކނ،

އހނ މސލމނގ . ގ ބސފޅ ތދވصلى اهللا عليه وسلم ހމކށވރނ ނބއޔ

ފ މހކށ، އބއމހނ އބއމހނގ ދނއ މދ ލތމދ ވސނއޙއދގ ފހ އދގ މސލމނތއ މވނ ރބގ . ނގނއވފރވ ކޑވފއވ މނވރ އ

.މއ ނސދގތގއ ރބ އކލވ ވޔފރއވ 14

މހދޡގ [ވދޅވއވ؛ ) اهللا رمحه(ސ ޙ ނއއ ގނވ ޢލމ، އބނ ފހ ވރގދވ 15ކނކމގ ސބބނ ޖހދ ) ދނޔވ(މނއ، މސތކނ ދނޑގވނ ކރމއ މފދ

އބއމހނގ ޢދއވނގ މއޗށ އބއމހނ هللا ކރމނ ފރވ ކޑ ކށފނމ، ބ މ ފރތމވސ އޅފއވ ވޖއއ އބއމހނނށ އނ . އވނކމވނކމތވނ ލ

އބއމހނގ ، ކފރނނއ ދކޅށ ޖހދ ކރމއ ) އއ (އދއ ކރމށ ދނދނވ؛ މއޗށ ހރކށވ ޢދވތތރވމއ އސލމ ދނއ މދނށ ތބވ މހނނށ ނސރ

ގ ކލމ މތވރކރމއ، އދ ކފރއ هللاމއޓކއ މދނ ޤއމކރމއ އދ ދނ .] އއށ ތބވމހނ ނކމތކރމވ

ޖހދކރނ ދކށލމކ ދނ ދކށލނ ދޘނ ދއކވއދނ؛ ޙމ : [އދވސ ވދޅވއވކލމނ، : [ޙދޘކރއވނ) عليه وسلمصلى اهللا (ގ ރސލ هللاފހ އހނ .ކމވ

އބނ : ނޓ. )ޖހދވ :އބހ] (ކލމނގ ދނށ އނބރ ރޖޢވމށ ދނދނ މކލގފނ . އކ އހގ ޢލމވރނތރ އރއ ހނނވބކލކވ ސ އއނޙ

. މގގއ ޖހދކރމގއވهللا ޝހދވފއވނ

)ޙޙޞ( 3462ދވދ އބ 16

ޖހދގ އޑ 14

ނޑ ނޑއއ ކމށ ދނޔ ޚޔރ ތރއށ ގނބ، ލ ގ މގގއ ޖހދ هللا ،ކށދهللا !އދ މގ ނތޖއކ ފހ ކބހއޔވ؟. ކރމނ އކހރވގނފއވ

އދ ނކމތވ އބރ . ފއވއހރމނގ މއޗށ މވނ ނކމތކނ ފކރއވދނ ފހ ނގނ . ގއލފއވ ހލ މނތއ އރމއޗއ ހޅގށ އނބރއވ

صلى اهللا عليه وسلم ރމނގ ތދވރ ނބއޔ ނކމތކނ، އހހއޔވ؟ މ

އނބރ )ށޖހދ: އބހ( އހރމނ އހރމނގ ދނށ ޚބރދއވފދއނ؛ .ރޖޢ ވމށ ދނދނ ނނނގވނތވ

:ކރއވފއ ވނ ތދކވ ވޙهللا ހމކށވރނ

الذين يتخذون الكافرين أولياء من دون * بشر المنافقني بأن لهم عذابا أليما م العزة فإن العزة لله جميعاالمؤمنني أيبتغون عنده

މނފޤނނށ، އބއމހނގ މއޗށ ވރގދވގނވ ޢޒބ ވކމގ [

ގތ އކވރނ، : އބހ (ލޔއނ އ މއމނނދކށ ކފރނ އ . ޚބރދށވ ފހ އއރނކރ ގތގއ ނގމހނ، އއ ) ރއޓހނ ނވތ ރއކއތރނ هللاމ ޢއޒތއވނ ހރހ ، ހމކށވރނ ،ޢއޒތއ ހދމށހއޔވ؟ ފހ

17].ވ އށ

ގ ކފ އއ ޢޒބ هللاޖހދނ އކހރވމކ ދނޔ އއ އޚރތގއ . 3 .ލބކމކވ

139-138 سورة النساء 17

ޖހދގ އޑ 15

އނ ރވވފއވއވ؛ ގ ކބ) رضي اهللا عنه( ގއ އބ އމމ ] އބ ދވދ[

من لم يغز ، أو يجهز غازيا ، أو يخلف غازيا في ( :قال النيب صلى الله عليه وسلم

)2503( أيب داود )أهله بخير ، أصابه الله بقارعة قبل يوم القيامة

ހނގރމ ނކރ، ނވތ : [ޙދޘކރއވއވ) ه وسلمصلى اهللا علي(ނބ

ހޔގތގއ ،ހނގރމ ވރއކށ އހނވ ނވތ ހނގރމވރޔ ނތ ހލފހ ޤޔމތގ ކރނ، ، ލވރނގ ކނކނ ބލމށ ހވލ ނވ މހހއނގ އ

18].ލއވހއޓވ )ޤރޢއލ (ފދ މހގ މއޗށ ކފ އهللا

: ގ މރދކ] އލޤރއ[އ މމނ ކރވފއވ ބސ ] ކފ [މތގއ .]ކއލގތކށ އނނ ކފއއ ނވތ ކރޘއކވ[

:ކރއވފއވއވ ވޙهللا އދ

يل الله اثاقلتم إلى األرض يأيها الذين امنوا ما لكم إذا قيل لكم انفروا في سب

إال * أرضيتم بالحياة الدنيا من االخرة فما متاع الحياة الدنيا في االخرة إال قليلئا والله على كل تنفروا يعذبكم عذابا أليما ويستبدل قوما غيركم وال تضروه شي

شيء قدير ހނދ ބމށ ގވލވ ) ޖހދ ކރމށ (ގ މގގއ هللا! އއމނވ މހނނވއވ [

ވރ މދނޔގ ށ ޔތ ޙ ރތގ ޚ ހއޔވ؟ އ ހރ ސބބކ ބރވފއ ތތބނ ކނ ވރ ށ ޔތ ޙ ރތގ ޚ ކމކ އ ޖހނހއޔވ؟ އ ހމ ދރއޅމށ ކލމނ ހތ

)ޙޙޞ ސނ ޙ( 2503އބ ދވދ 18

ޖހދގ އޑ 16

) އއލހގ މގގއ (ކލމނ . ކޑވގނވއވ ފއދ ޔތގ ޙދނޔގ ޒބނ ކލމނނށ ޢ އއލހ ވނދނވ ،ނމ ވނ ކމގއ ނތދވއޖ

.އދ ކލމނގ ބދލގއ އހނބޔއ ލއވވނއވ . ޒބދއވނއވ ޢ ކށމކމ ހރހ هللا އދ . ކލމނނށ އއލހށ އއވސ ގއލމއ ނދވނއވ

19].ކޅދނވނތއވ

. އނޒރކރއވ ޢޒބކ ހމއކނ އޚރތގ ޢޒބއނނވهللا މތގއ ވރ ނވ ޖހދކރމގއ ބއ. އއ ދނޔއއ އޚރތގ ޢޒބވ ،އހނއކމކ

އދ އބއމހނގ ކފރ ޢދއވނނށ ލބ . މހނގ މއޗށވ ނކމތކމވމގ އތރނ . ރމ ވފއވމވޙމ) މސލމނ :އބހ (ފއދތކނ އބއމހނ

އއނ އކހރވގތމގ ސބބނ ،ޖހދކރމގ ސބބނ މރވ އދދށ ވރއދ ޤދރއ ޢއޒތ ހދމށ ޖހދކރ . މރވ މހނގ އދދ މގނއވ

ނޑ މހނ ވނޖހ ޤރބނތއވސ އހމގނއވ ،މހނނށ ވރ . އފދ ފނކމތކނ ނލއވ هللا ޖހދ ނކރމގ ސބބނ އ އއމތކށ ! ދނނށވ

އހނކމނ ޢދއވނނއ ކރމތ ލމގ ސބބނ . ނވއވއއވސ އއމތއގއލމށ ވރ އއނ އކހރވ ގތމނ ލބ ގއލނ ) ދނޔވ(ލބ

20)3/1655ލލ ޟ އލ( .މބޑވގނވއވ

: )532. ޞ( ވދޅވއވ) اهللا رمحه(ދ އލ ސޢ

އމނ ކމގ ޝރތތއ ކލމނނށ އގ ]!އއމނވ މހނނވއވ [[

ގ އމރ ތކށ ކޔމނވގތމށއ އއލހގ ރއސވނ هللاހއޔވ؟ އއ

9:38،39 سورة التوبة 19

.ވގ ތފސރ ) اهللا رمحه( ހދ ސއޔދ ޤތބއސތޒ، ޝއ މ 20

ޖހދގ އޑ 17

އދ ކލމނގ ދނށޓކއ އއލހގ . ލބގތމށޓކއ ކލމނ އވސވގތމވ) ޖހދ ކރމށ (މގގއ ގ هللا[އހނކމނ . ޢދއވނނއ ޖހދކރމވ

]ހއޔވ؟ ހރ ސބބކ ކނ ފހ ބމށ ބރވފއ ތތބނ ،ހނދ ގވލވ މނއ، ކލމނ ތހ ކނނތވފއ މދނޔއށ ލބފއ ތތބނ ފހ

ކހނއވގނ ހއޔވ؟ ]ހމޖހނހއޔވ؟ލމނ ހތ ވރ މދނޔގ ދރއޅމށ ކ ށ ޔތ ޙ ރތގ ޚ އ [

ކލމނގ ސބބކ މދނޔގ ދރ އޅމށ ފދގނ ތބ، ދނޔވ އހނ އޚރތގ އއވސ . ކނކމށޓކއ ގދއޅ މހނގވސ ފދއވ

.އއކށ އމނއ ނވތވ. އއޗކށ އމހނ ފރވލއނތވ އއ ].ކޑވގނވއވ ފއދ ޔތގ ޙ ވރ ދނޔގ ށ ޔތ ޙ ރތގ ޚ އކމކ އ [

ފހ މކނކނ މނ، . ޔތވމނ ލނބ އދ ރހގނތތބ ޙއއކށޓކއ ކލކލމނނށ هللا އއގތރއނ އސކނ ދނޖހ ކނތއ ބޔނކރއވމށޓކއ

އނވހއޔވ؟ދލލތއ ދއކވފ

ޔތއ ދނދނ ބލޔސ، އޚރތގ ޙ ފހ މދނޔ، އއގ ފށމނ ނމމށ އއ އއވސ އއޗއނނ ނނހއޔވ؟، ބލއރ

) މ މދ ދވސކޅ(އނގ ، މރ އޅކޔއރރއ މދނޔގ ޢމމހއގ ޢ

ނޑ އކށ ހ ނޑދ ޔތށ ނއ ހތދތކމނ ފރފއވ ޙ ދއ، އގ ވމދނޔ ލ އމޒކށ ޚޔރ ކރމގ ފއދއއވބއވ؟

ޔތއ އ އއ އޅވކޔނވސ ފހ ކހނކނ ހއޔވ؟ ދނފހ އޚރތގ ޙ

. ތވޔއ އކ ދއމށ ދމގނ ވނ ޙ އހނ އއ މހކ އދނ ހރހ އދމކ

ޖހދގ އޑ 18

ނވ މހއމނވ މދނޔގ އމހއގ ހތގއ އމނ ތރކނ ބނވޅ ނގފއކމތ ވނތ މހކ ޙއދ އފދ . ޔތށވރ އސނކރނތވޙޔތ އޚރތގ ޙ

ދނ މއށ ފހ ޖހދކރމށ . ރމހއ ކމގއވސ ނބލވ ހއޓވބއދވ ފހ ވޙ. ދއވއވهللا އނޒރ ގދ ،ގއނގނފ ކމގއ ވނނމހ

: ކރއވއވ ނމ އއލހ ވނދނވ ވނ ކމގއ ނތދވއޖ ) އއލހގ މގގއ (ކލމނ [. މދނޔ އއ އޚރތގއވ) އއ(–] .ޒބދއވނއވ ޢ ޒބނ ކލމނނށ ޢ ނ ޖހދށ ތދވމށ ގވލވ ހނދ އސނނގމކ ގދވގނވ ޢޒބ އހ

އހނ އކމގ ސބބނ ވރށ ބޑ ހލކ . ލބނ ފދގނވ ބޑފފއކވ އށ ނކޔމނهللا ފސޖހފއވ މހކ، ) ޖހދނ(އހނ . ކރމތވއވ

އދ . ރމ ކރއވފއވ ކމއކށފ މހކވޙهللا އދ . ތރވފއވ މހކވގ ފތއ އއލހގ ޝރޢތ هللاގ ދނށ ވގވރވމށ، ނވތ هللاއފދ މހ

އފދ މހ އނގ އޚނނށ، އ އޚނ . ރއކތރކރމށ އހތރ ނވއޖއވވ ޢދއވނނއ ދކޅށ އހތރ ނއތލއ އއރނގ ދނފހލމށ ތދވފއ

ވސ ކނ ދށ މހނ އނ އއ ތބޢފހރއގއ އމނތރ. ނވއޖއވގ ޢދއވނނއ ހނގރމ ކރ މހނގ هللاއދ ކއއހއޔވ؟ . ވދނއވ

ވކނ ކށވރ، އހނކމނ އފދ މހ . ހތތއވސ އފދ މހ ބލކށފނއވއބޔކއ މދ ވރގދވގނވ ޢޒބނ އނޒރ ކރއވފއވ މހނގ هللا

،ނމ ވނ ކމގއ ނތދވއޖ ) އއލހގ މގގއ (ކލމނ [: ތރގއވވނ އއލހގ هللا ].ޒބދއވނއވ ޢ ޒބނ ކލމނނށ ޢ އއލހ ވނދނވ

އދ ކލމނ އއލހގ އމރށ . ށ ވގވރވމށ ވޢދވ ވޑގނފއވދނކޔމނ ތރ ވޔސ ނވތ ނވޔސ، އއލހގ ބސ މތވރ ކރއވމށ

. އއލހވނ ނނމވފއވ

ޖހދގ އޑ 19

އއލހ ބނނވ ގތ ].ކޅދނވނތއވ ކމކށމ ހރހ هللا އދ [އދ އކކށވސ . ނމވމށ ކޅދނވނތ ނވއއ އއލހ ނވއވނ

.މތވރވގނއނވއވ) އއލހގ ނނމވމމގ މއޗށ: އބހ(އއލހށވރ

އށ هللا އހރމނ، މސލމނ އބއމހނގ ދނށ އނބރއ ގނނވމށ އދ .ވރވފއވ ނކމތކމނ ސލމތ ކރއވނ އދދނނވމވ އދ މ. އދމވ

] واهللا أعلم

}.އލ މނއޖދގ ފތވ މހސބނ ނމނއވ ޝއޚ ޞލޙ {

މތ ޚލސ ޖހދ هللا ކރމހ ޖނދ

ރށ މޅޙޔތޢކރމހ ބލނބ ދގނ ޝ

ކ ދނޔނ ޖހދކރމހ ފޅގއ ފޚރއ ނގވ ދރސކ އގ ހރ އހ އ هللا މފތނ

ބކ ޙލގއ މއނ ނ ނކޑކދއނތޒރ ކރނ މގގއ އދ ހނގ ދރވނ ޙޔތهللا އޚމގ

ބދލގއވ ހޔއޖރ ފށގނ ރޙއފ ދކރ ހނދގއ ފރނ ދރގނދ އޙޔތ

)އނ] ކރމ[ގ މދހ ] އއސއފ[ތކގ އސލ ނގފއވނ އޚ ބއތ(*

ޖހދގ އޑ 20

21މޒމނގއ ޖހދކރމކ ވޖބއތ؟

:އލ މނއޖދ އއ ސވލވވނވ ޝއޚ ޞލޙ

ކނމ މސލމ ފރދއގ މއޗށ ޖހދ ކރނ ފރޟ ވގނވތއވ؟ ނނ ވބ ލބ ނކށ ދކށލޔސ ކރމނ ޘ :އބހ(މސތހއބ ނއއ ހމ އކ

އދ ވޖބ ނނ ކމއތއވ؟) ފފއއ ނވކމއ

:ޖވބ

އދ 22.ފހ އތފއނ ކރވ ޖހދކ އސލމ ކމގ ކރބއޓވ، احلمد هللا

ވނ ރކނ ކމގއ ވސ 6 އސލމ ބއއ ޢލމވރނ އއ އސލމ ކމގ .ވދޅވފއވއވ

:ބއލވ ކބއނ، އލ މނއޖދ ޙޝއޚ ޞލމ ލޔމގ އސލ، ނގފއ ވނ 21

http://www.islamqa.com/index.php?ref=34830&ln=ara ނވ ޖހދކ ކބ؟އނމ މތވރވގ 22

] ނފސގ ޖހދ [ޖހދ ދކށ ކފރނނއ ދކޅށ ކރވ ފއނ ބއއ މހނ އތޢމލނ ކރމކ ] ނފސގ ޖހދ[އދ މބއމހނ . ކރނ އ ކޔއ ދޢވ ކރއވ

) صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللاކރވ ޖހދށ ވރ ވރގދ ޖހދއ ކމށ

. ވ ކރތވޢކމށ ދޙދޘކރއވ ފއވ

ކޑ [ވޑއގނ އނބރ ހނގރމއނ ) ތބކ( ގ ރސލهللا: އބއމހނ ބނއވބއއ ޞހބނ ދނ . ޙދޘކރއވއވ] އ ހރމނ މ އއޖހދނ ބޑޖހދށ އ

ސވލ ]؟ތއއކ ކބއ) ބޑ ޖހދ: އބހ(ޖހދ އކބރ ) ތޔ ވދޅވ[(އކލގފނ ]ދކޅށ ކރވ ޖހދ ) ކއގ އދނތ (ނފސ )ހވއއ [( ކރއވމނ، .ވކރއވ ޢ ކމށ ދ ވޙދޘ ކރއ

ޖހދގ އޑ 21

ރޤ ޢއލ . ފހ މއ، ނބއޔ އށ ރއދކރވ އސލއ ނތ ބތލ ރވ އކވދނއމމ ބއހޤ، ޖބރގ ) މއ: [(ގއ ވދޅވއވ] ޔއޙ ލ ދޘޙ ތޚރޖ އ[ اهللا رمحه

) އޙ ނނ ބއނގނޑކނބލކށ، ޞ : މނއ(ސނދކނ ފ ޢކބއނ ޟ ]ފއވ ރވއކވސ ގނ

ފދއނ ރވ ޙދޘ މ އހ ބނވނ ގއވސ )13/493] (ތރޚ އލ ބޣދދ[އދ . އއޗކވ) ނނ، ބލކށޞއޙ(ފ ޢވސ ޟ އހނސ އ ރވ އކ .ވފއވއވ

ލ އލ މޙއމދ ބނ އސމޢ[ރގއ ތ) ބއގނޑ(އހނ އ ރވކރ ސނދ އބ ޔޢލ އލ ޚލލ އއ ) اهللا رمحه( ކމ ޙފހ އލ . އ ކޔ މހއ ވމވ] ޚޔމ

ކމށ ޤބލ ނކރވ ޙދޘޔމ ކބއނ މބނވނ އލ ހ، )اهللا رمحه(

އދ ) 1/31] ޝވޤލ ޢ މޝރޢ[އއނޙސގ ނއބ: ބއލވ. (ވދޅވފއވއވކބއނވސ މވހކ )اهللا رمحه( ގއ އބނ އބ ޒރޢ 1/662 ]ތދލމޒނލ އޢ[

.ރވ ވފއވއވ

ތރގއ ބޑ ) ރވ ކރއވ ސނދގ: އބހ(މގ އތރނ މގ ރވނގ ] ބޖލ ލ އލ ޔހޔ ބނ އލ އ]ދގވރއއކމށ ޢލމވރނ ބޔނ ކރއވފއވ

ތއ އމއލއށ ހދ ހދއގނ އޅވ ބޑ ކއޒބއ މނ އކ ޙދޘ. ވއވ رمحه( ލ އދ ޢމރ ބނ ޢ. ވދޅވއވ) اهللا رمحه(ކމށ އމމ އޙމދ ) ދގވރއއ() ރވ (ނ ކބއނ ވސ އ )اهللا رمحه( އދ ދރޤތނ ، )اهللا رمحه( އއނސއ ، )اهللا

ވސ މބނވނ ) اهللا رمحه(ދ ޢއދ އބނ . ޤބލ ނކރވނ ކމށ ވދޅވފއވއވ

: ބއލވ. (ދޅވފއވއވބތލވގނވކމށ ވ ) ޙދޘރވކރވ (ޔހޔގ ކބއނ )262-11/261ބ ޛބއ ތޙޛތޙ

އބރހމ ބނ [އއ ކމށ ވ ދޘ ތކގ އތރނ ތބޢމބނވނ ޞއޙ ނނ ޙސޔރ :ބއލވ. (ކރތވ މފދ ބހއ ރއދ އށ ) اهللا رمحه( ]އބ އބލ

ނޑގނނވ) 6/325ލމއނބލ އޢ ބސ : އބހ. (އހނސ މރވ އއސފއވނ ކނޑގ ތރއނ އކ އހނކމނ މ ރވ ) ކ އނކކއ ދމވފއ ނވނ ގނއ ބއނގ

.ކލގފނގ މއޗށ ނބނވ ހއޓވ ޢވސ މބނވ ތބ

ޖހދގ އޑ 22

)اهللا رمحه( އބނ ތއމއޔ ޝއޚލ އސލމ،. ޖހދ ކރމށ ލބ ކށފއވ އޚއވ

ނޑއގ : [ދޅވއވތނ ވ ގށ މބނވނ ޙދޘ އއ ބހ ވރށ ފރހމ ކ ބއގ) صلى اهللا عليه وسلم(ރސލ ) ހނގރމއނ(ތބކ . ދޘއ ވއވތނ ރވވފއވ ޙ ފރ

ޖހދނ އހރމނ މ އނބރ އއ ކޑ [ވއ ވޑއގނނވއގނ ޙދޘ ކރއއސލމ . ސ އސލއ ނތވއއވ) އއސފއވ(ދޘ ފހ މޙ]. ބޑޖހދށ

ފހ ދނ. ޢލމތރގއ އޅ އއވސ ބކލއ މ ރވ ގނސ ފއއ ނވއވ. ޢމލވ) މތވގނވ (ކފރނނއ ދކޅށ ކރވ ޖހދކ އނމ މތވރވގނވ .] ޢމލކވސ އ އވއދކއއތ، އނސނއޔތށޓކއ ކރވ އނމ މހއމ

މއސލ ]ނޠ މނ ވ އއލޔއއޝއފރޤނ ބއނ އއލޔއއރޙ އލ [: ބއލވ(44-45(

صلى اهللا عليه (ރސލ !ފހ އވމއ ފނމގ ހއސ ލބގނވ ބއއނމ ދނގނނށވ

ގ ރސލ އއ هللاމހކ : ވގތގއ އއސފއ ވއ ޞއޙ ގ ކބއނ ) وسلم: ނ ޙދޘ ކރއވއވއކލގފ ]އދ ޖހދ އކ ކބއތއވ؟[...: ސވލކރއވ

އމހ .]ކފރނނއ ބއދލވ ހނދ އބއމހނނއ އނބ ހނގރމ ކރމވ [ ކހލ ޖހދއ ހއޔވ؟އނމ މތވރވގނ ވނ ކނ [: އނއކވސ ސވލކރއވ

އމހއގ އނމ ފހ ލ ތކނ ޤތލވވދ މހ [: ޙދޘ ކރއވއވއކލގފނ އދ ، 4/114ސނދ ގ މ) اهللا رمحه( މދ އމމ އޙ : ބއލވ ( .]އވ

) .ވސ ބއލވ 1/59 ]އޒވއދ މޖމޢ[

ނޑމއނތ ޖހދގއ ވހ ހނދއގއ މހ ވނ އދވސ ޖހދ ކރ ނމދއ ރދ ކ) صلى اهللا عليه وسلم( ފނ ވގނ ކމށ އކލގ ހނނ މހ އއ އއފދ ޢދ ކރނ މތ އދކއއހއޔވ، އތފއނ . ގއ ރވ ވފއ ވއވ 4:44އލ ބޚރ ކބއނ ޞޙޙ

ބމށ ގ ރއސވމށ ލނهللا އބދވސ ހނނނ ނފސ ޖހދ ކރ މޖހދ ހނގރމއގ މއދނގއ، އގ ހނއ އގ ފނގއ، ކއނ . މސއކތ ކރ ހލގއވ

ބއމގ ދތތކއ ކފރނގ ފރތނ އނޔވރކނ އބދ ކރމތވ ހލ، އޅމށ އރމގ ދރނފސގ ނބއތކނ، އދ ލވ ހ އނބދރނނއ ދރގއ

ޖހދ، ] ނފސގ[އނބރ އއމށ ޝއތނ ކރނ ވސވސތކއ ދކޅށ ކރވ

ޖހދގ އޑ 23

. އތއ ޒމނއވއޖއވ ވތހނދމ ނއތލފއ ހދމސލމނތއ ޖ

) އއ. (ގ ޢޒބ އވރނގ މއޗށ އނސފވފއވއވهللا އހނކމނ މ . ބލވފއވމވ) ކމޔބއއ ނވ(ލދވތކމއ ދރ ނކމތކމއ އދ

ނށ ނކމތކމއ އބއމހނގ މތނ ދވހކވސ އބއމހނ އބއމހނގ ދއއ . ރޖޢވމށ ދނދނ ނއޓގނ ނދނތވ އނބރ) ޖހދށ: އބހ(

: ފދއނނވ ޙދޘ ކރއވފއވ) صلى اهللا عليه وسلم(ރސލ

ذا تبايعتم بالعينة ، وأخذتم أذناب البقر ، ورضيتم بالزرع ، وتركتم الجهاد ، إ (

- )2956(رواه أبو داود ) سلط الله عليكم ذال ال ينزعه حتى ترجعوا إلى دينكم صحيح

ތރއށ ވދ، ނޢމސފގ ނގލގއ ހފއ 23ގނގ ވޔފރކލމނ ޢ[

ނޑގވނ ކރމނ ފދގނ، އދ ޖހދ ކރމނ އކހރވގނފނމ، ދނ ދ

ޓވ، ނވތ ލވ އޑ ނހމށ ކރވ ޖހދށ ވރ މ ނޖސ އސ ކޓރތރ

.ލކރވނއވބޑވގނ ވނ ކމށ ސކނޑނވސ ޤބ

މފދ ނބއ ފނޑ ފކރތއ، އހރމނ ތރގއ، ފތރއ އދ ދރވއ މހދނ މ ފހ މ ޙދޘކ . ނ ކޔ ބއގނޑކވއނ ] މރޖއ[ދނ ބއއކމށ ހދގނ އޅ

އގ ހލ، އތރ ދޘއ ކމށ އބއމހނނށ ހމ ރނގޅށ ވސޞއޙ ނނ ޙ އކލގފނގ މއޗށ ދގހދމނ، އފތރމނ މދނ ފނޑކމއ ފރހނވނތކނ

މރޖއ އނނކ . ނ ވދޅވފއވނ ތދކވސލފއ ޞލޙ . ސބބނނވނތމގ .ހމ ޔހދނނވ

.އވމއ ނސދގތގއ ރބ އކލވ ވޔފރ 23

ޖހދގ އޑ 24

ކލމނ، ކލމނގ ދނށ އނބރ ރޖޢވމށ ދނދނ ނއޓގނ هللا ފހ 25.]24ވނތވ ކލމނގ މއޗށ ފކރއهللا ނދނ ނކމތކނ،

އރނ ކރވނވ އއކމކ، އހރމނ މދރ އޅ ފހގކށލނ ޖހ ވރށ ޙ

ދޘތއ، އވރނގ އޔތތކއ ޙ ޒމނގއ ބއއ މސލމނނށ ޖހދއ ބހ ޖޒޔ އއ !ތ ބޔނ ކރނ ލދވތވމވގ ކރމ] ރއޓހނ[ކފރ

ކމތއ ބޔނ ކރނ ނގރމއގ ގއދނ މރމގ ޙ އޅނގނގޅމއ އދ ހދޘތއ ތ ތކއ ޙ މ އޔ. ލދވތވތކމނ ފވ އވރނގ މނތއ ރތވއވ

އއ މ ތހޒބކމށ ދޢވ ކރ . ފހވ ދއމށ އވރނ އއމދކރއވއބއމހނނށ . ލކމގ ދނޔގ މލމތނ އބއމހނ ރކމށވ އހނސ ޖހ

ގ ) ކފރނ : އބހ(އ ފހލމށ ނކޅދގނވނމ، އވރނގ ޞހބނ އސލ ގއލހނ ) ދޘ ތކގ އޔތތކއ ޙ(ފސ އދގތށ، ރހމއ ހވނ

. މނ ދހވނހނ މނ ކރމށ މސއކތ ކރތވއޅވއ އދ އގނ ނބއ ރހމއ ހވނފސ އދގތށ ) އމއލ(އވރނގ ''އހރނނއ އއ [

އހނ އބއމހނ، އބއމހނގ .އކ ބނކށ ނތމވ ''ބދލކރވރ މ ) ށ ބޔނކރމ(އމއލވނތ ރހމއ ހވނފސގ އދނ

އހނއކމކ އއ . އދ މ ޖހލވގނވސ ވއވ. ނކމތވގނވއވމޝނރސތކއ، ބނތއ އޅވތކރ ކލނއލސޓނނއ، އދވސ

: ވދޅވއވ )اهللا رمحه( ނހސ އއ އބނ ގއ އމމ ] ލ އޝވޤޢ އލ މޝރ[ 24

ހ އހނ ފ .ޖހދކރނ ދކށލމކ ދނ ދކށލނ ކމވދޘނ ދއކވއދނ؛ ޙ މ[މށ ކލމނ، ކލމނގ ދނށ އނބރ ރޖޢވ: [ޙދޘ ކރއވނ ގ ރސލ هللا

).އބހ ޖހދވ] (ދނދނ

)ޙޙޞ( 2956އބ ދވދ 25

ޖހދގ އޑ 25

އސލމދނގ ޢދވތތރނ ކރ ހމނ އވރނގ ޞހބނގ ރހމއ 26.]ނފސގ އދމވ

ގ ނތޖއކ މ އނނނވ ބސތއ ފޔވއ އހނ އއވސ އއޗއ މ މ

ސލޙވރ ... ދނޔގ ސލޙ: ޒމނގއ އހރމނނށ އވނ ނދރވމވ އދލ (އއ ދނޔގ ... އނތއ) ޤއމގ(ރއކތރ ... އއބއވނތވނ

ނޑ) އނސފ ...ރމއގ ގއލނތއހނގ ... އނގ

ދޘތއ ކޔއޅ ދއ ބހގތނވ އޔތތކއ ޙޖހ! އދ ކޔއހއޔވ. ބޔއވއޖއޔ، އބއއގ ބލގއ ތފތ ވއތރގ ޢލޒމތއ އޅވއވސ އބއމހނނށ ޓރރސޓނނ، ހއދފހނ އޅ މހނނ، ސލހމސލ

ވނ 20އދ )... މހނނ(ކމއ ދކޅ ޢދއވނނ، ލބއމށއވސވފއވ ) މފދމފދ (ޤރނގ ތހޒބ ނއތލމށ މސއކތކރ މހނނކޔއ

.ޢލޒމތއ އޅވއވ

މހނ. ޤޤތވއމތ ދރއޅމނ މދ ހތ ޙއ އސލމމއ މހރ މވފއވނ އހރމނ އހރމނގ ދނށ ނޞރދނމނ އކހރވގނ، އދ

.އނގވ ވޖބއޔތތއ ދކށލފއވތއވ هللا

ވނ އއލހގ ދނށ ނޞރވރވމށއ، އދ އއލހގ تعالى هللا

މޝރކނނއ .ފއވޢދއވނނއ ދކޅށ ޖހދ ކރމށ އމރކރއވ އށ އކނ ކޔމނ ވމށ ދނދނ هللا ދކޅށ ޖހދ ކރމށއ، އދ

ޢމދތ [މދ ޝކރ، ޙ ބސކޅކ ޝއޚ އޝއޚ އލ މނއޖދ މގނނވ 26

.ގ ނކލ އކވ1/46 ]އއތފސރ

ޖހދގ އޑ 26

އޔތ : އބހ(އއނ . ހނގރމ ކރމށ އތއ އތއ އޔތއ އއސފއވއވޖހދ ކރމކ ފރޟއކމއ، ޝރޢވގނވ ކމއކމއ، އދ ) ތކނ

ވޙ تعالىهللا . މހނ ކރނ ވޖބކމއ ކމށ ސފކށ ބޔނވގނވއވކނ

:ކރއވއވ

كتب عليكم القتال وهو كره لكم وعسى أن تكرهوا شيئا وهو خير لكم وعسى يعلم وأنتم ال تعلمون أن تحبوا شيئا وهو شر لكم والله

އއ . ގ މއޗށ އމރވފއވއވ ) މސލމނ (ހނގރމ ކރނ ތޔބއމހނ [އދ ފހރއގއ . އއށ ތޔބއމހނ ނފރތ ކރއއ ކމކހވ

އދ . ކށ ފނތވ ތޔބއމހނނށ ހޔވގނވ އއޗކށ ތޔބއމހނ ނފރތ . ތޔބއމހނނށ ނބއވގނވ އއޗކށ ތޔބއމހނ ލބވސ ކށފނތވ

27.]އދ ކލމނނކށ ނގނތވ . މޅށ ދނވދގނވއވ هللا އދ

ޖހދ ކރމގ ޙކމ

2 އ ކރއވއ، ކމތއ ބޔނ ޙ ގ ކރމ ޖހދ )رمحهم اهللا( ޢލމވރނ

:އވއވބޔކށ ބއސވފ

)جهاد الطلب واالبتداء( އސވ ހނގރމ ކރނ .1

2:216 سورة البقرة 27

ޖހދގ އޑ 27

އދ އވރނނށ . މގ މނއ ކފރނނއ އބއމހނގ ބމގއ ކރމތލމވ ނވއޖ ނމ ޢކމށ ތބޙއސލމ ދނށ ގވލއ އދ އސލމދނގ

.އބއމހނނއ ހނގރމކރމވ

ވޙهللا . 28މފދ ޖހދކ މސލމނގ މއޗށ ކފޔތގ ފރޟކވ :ކރއވއވ

: ފޔތގ ޝރޢ މނއކރއވފއވ ގތގއ، ފރޟ ކ ޢލމވރނ ބޔނ 28އހނސ އއބޔކ ކރމނ އހނ ހރހ އނމނގ މތނ ، ގ މއޗށ ވޖބނއނމ[

.]ވޖބއޔތ ކނޑގނ ދކނކމވ

ފރޟ ކފޔތ ބނވމގ މނއކ ކމއ [: ވދޅވއވ) اهللا رمحه(އބނ ޤދމ

މނވރއގ ބޔކށ ނކޅދއޖނމ، އނމހ މސތކނ އކމގއ ޤއމކރމށ ވކ ބޔކ އކނކއފނމ، ދނ ބކތބ އނމނގ ކބއނ އދ އއށ ފދ . ފފވރވމވ

އހނކމނ އގ އސލގއ އ މޚތބކރވނ . ދޔމވއވޖބއޔތ އރގނ ،ތކދނފހ އދބވތގ ތފ. އއ ފރޟ ޢއނފދއނނވ. އޗށވއނމނގމ

)ވޖބއޔތ(އ އދކރމނ އނމނގ ކބއނ އ އއބޔކ ގއކފޔތ ފރޟ ނ އއވސ އހނއކމކ ފރޟ ޢއނ، ބޔކ އދ ކރމނ އނ . އމވއރގނ ދއލ މޣނ ވއޝރހ އލ [] (.އރގނއނދނއވ) ވޖބއޔތ އގ (ތނ ބޔއގ މ

)365-10/364 ]ކބރ

މއވސ މޒމނގއ ޖހދ އނމނގ މއޗށ ފރޟވގނ !ދނނށވ !އ އޚއވއ ކމށ ވ ފރޟ އހނ އސވ ކރވ ޖހދކ ކފޔތގ. ވކމށ ހކ ކށދ ކމކވ

އދ އހރމނ، އހރމނގ . ކރމށ އހރމނ މވނ ނކޅދފއވ އރވސ، އ ޢދއހނކމނ ވޖބ ޢދކރމށ ކރނ ޖހ . ބނތއ ދފޢ ކރނ ޖހފއ ވތއވ

ރމށޓކއ، ދފޢ ޖހދކށ ހރހ ކމއ ވޖބ ވފދއނ، ކފޔތގ ފރޟ އދކ .މސލމނގ ގ ޚލފތ ޤއމކރނ އހރމނގ މއޗށ ވޖބވފއވއވ

ޖހދގ އޑ 28

وقاتلوهم حتى ال تكون فتنة ويكون الدين كله هللا فإن انتهوا فإن الله بما يعملون بصري هللا ) ދނޔވ ހރހ ނޒމއ : އބހ (ދނ ،އނއތލ 29ވރކނ އދ ފތނ [

. ގރމ ކރށވ ނނއ ހ ނ އބއމހ ވމށދނ ދނ އށ އކނ ކޔމނތރ ) ފޔވއ އހނ ފރތތކށ އޅކނ ކރމނ هللا (އކމކ އބއމހނ

އބއމހނ ކރ ކނތއތއ މޅށ هللا ނނވސ ރޖޢވއޖނމ، ދނ ހމޔޤ 30].ދބވޑގނވއވ

فإذا انسلخ األشهر الحرم فاقتلوا المشركني حيث وجدتموهم وخذوهم ة واتوا الزكاة فخلوا واحصروهم واقعدوا لهم كل مرصد فإن تابوا وأقاموا الصال

سبيلهم إن الله غفور رحيم މޝރކނތއ ފނނ މމނ،ދނފހ ހރމތތރވގނވ މސތއ ނ [

އދ . ހއޔރކރށވ ) އބއމހނ (އދ . ކނމތނކނ ޤތލކރށވ ) އބއމހނށ (ފރލވނ ކނމތކ ) ލމނށ ކ (އދ . ވށލށވ ) އބއމހނ (

އހނއކމކ، އބއމހނ ތއބވ، އދ ނމދ ޤއމކށ، އދ .ފރޔށތބށވ އ هللاހމކށވރނ . ދށވ ) އމނކނ (ޒކތ ނރފނމ؛ އބއމހނގ މގށ

31].އލހވ ވނތ ރޙމ ގނގނއނ ފފ ފއސވ

ތށ ޢނއޔތށ ބއވއލއވ ޝރމޅ އނސهللا އނޔވރކނ އދ : އބހ 29

އރދނ

8:39 سورة األنفال30

9:5 سورة التوبة31

ޖހދގ އޑ 29

وقاتلوا المشركني كافة كما يقاتلونكم كافة واعلموا أن الله مع المتقني

އބއމހނ ! އދ އނމހއ މޝރކނނ ތޔބއމހނ ހނގރމކރށވ [

އދ . ފދއނނވ ވސ އނމނ އކގއ ތޔބއމހނނ ހނގރމކރ ވޑގނވނ ތޤވވރނނ އކގއކނ ތޔބއމހނ هللا ހމކށވރނ

32].ދނނށވ

انفروا خفافا وثقاال وجاهدوا بأموالكم وأنفسكم في سبيل الله ذلكم خير لكم إن كنتم تعلمون

ގ هللاއދ . ކރޔށ ހގށވ ) ގ މގގއ هللا( 34ވޔސ ރ ނވތ ބ 33ވޔސ ލއ [

މކނ . ލނނއ ނފސތކނ ޖހދކރށވ މގގއ ތޔބއމހނގ މދ އކނ ) ނށ ތޔބއމހނ . (ތޔބއމހނނށ ހޔވގނވއވ

35،36].އގނނމއވ

9:36 سورة التوبة 32

...ސއޙތ ރނގޅ ނވތ ޒވނ ނވތ މއސނދ ވޔސ: އބހ 33

...ރ ވޔސޤވތ ފ ސކޅ ނ ތ ދށ، ނވތ މ ޙސއ : އބހ 34

9:41 سورة التوبة35

:މޙއމ ނޓ 36

ރޢޔއއ 10ގ ޝރހއގ ] ބރ[އދ ] ލއ[މއޔތގއ މވ ) اهللا رمحه(ޤރތބ

:ގނނވފއވއވ

ޒވނ އދ ހރ : އބނލ ޢއބސ ކބއނ .1 ފރ އދ ކނނތ : އބނ ޢއބސ އދ ޤތދ ކބއނ .2

ޖހދގ އޑ 30

ފޤރ: މއސނދ އދ ބރ: ލއ -މޖހދ ގ ކބއނ .3 މސކޅ : ޒވނ، އދ ބރ: ލއ -ހސނ އލ ބސރ ކބއނ .4ބރ : ޢލ އދ އލ ޙކމ އބނ ޢތއބ ކބއނޒއދ އބނ .5

)ކމއނތ(އދ ހސ ) މސއކތތރ(އއލއއ ވ މހ، އދ ) ބލނޖހ ( –ބރ : ޒއދ އބ އސލމ ކބއނ .6

އއލއއ ނތ މހ –ލއ ) ހދ އމދނ(ބރ އކ ދކށލނ ނދ : އބނ ޒއދ ކބއނ .7

މސއކތއ ނތ މހ ) އފދ(މސއކތއވ މހ، އދ ލއ އކ އއވސ ސވރއއގއ : ހނގފއ އޅ މހނ، އދ ބރ: ލއ: އލ އއޒއ ކބއނ .8

އޅމހނ ހނގރމއށ އގ އނމ ކރސފގއވ މހނ ފދއނ އވސ : ލއ .9

ނ ވގނނ މހ ފނޑ : ހތވރ ގދ ، އދ ބރ: ލއ: އއނއޤޝ ކބއނ .10

އދ މގ ޖމލ މނއ މގވލއވމކ އނމހ މސލމނގ މއޗށ އކއއކށ އއ އކމށ އބއމހނ ބރހލ ވޔސ ނވތ . އއސފއވ ގވލމކށ ވމވ

. އދ މއޔތކ އއވސ ޙލއގއ މނސޙ ވފއވ އޔތއނނވ. ލއވޔސ މއވ ވނ އޔތގ ދށނ ބއއ ސލފއޞލޙނ 122ބއއފސޤނ ތއބ ސރތގ

އދ މގފރދގނވ . އހނ ވދޅވކމށ އބނ ބނނ އއ ވރށ ބޑ އޅވލމކވ . މދ ބކލކ އހނ ވދޅވފއވނ ޖހދގ ޢނމ ޙކމއ މދއވ. ވބޑ ބދއއކ

ފރޟ (އދކއއހއޔވ؟ ޚދ އބކލނވސ ވދޅވ މ އޔތކ ދފޢ ޖހދގ ވ 56. ޞ: އތރ ތފސލށ ބއލވ. ޙލތގ މއޗށ ވ އޔތއކމވ) ޢއނ

.ބއލވށވ ޚއޞ މއޟ

ސޢދ ބނ މސއޔބ ޖހދގ ޣޒވ އކށ : [ވދޅވއވ) اهللا رمحه(އއޒހރ އދ

: އކލގފނށ ބނވނވ. ގއލނވ) އނޔވ(ނކމވޑއގނ އކލގފނގ އއ ލ އކލގފނ .)] ޢޒރވރވފއވ: އބހ. (ކލގފނ ތވނ އލސވފއވ[

ނކތމށ ) ޖހދށ(ވނ ލއ އދ ބރ މހނނށވސ هللا: [ޖވބދއވއވ

ޖހދގ އޑ 31

: ކބއނ ރވވފއވއވ ގ) عنهرضي اهللا( އބނ ޢމރ

أمرت أن أقاتل الناس حتى يشهدوا أن ال إله إال ( :قال النيب صلى الله عليه وسلمإذا فعلوا ذلك الله ، وأن محمدا رسول الله ، ويقيموا الصالة ، ويؤتوا الزكاة ، ف

رواه البخاري .)عصموا مني دماءهم وأموالهم إال بحق اإلسالم وحسابهم على الله )29(ومسلم ) 24(

ތމނކލގފނށ : [ޙދޘ ކރއވއވ) صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللا

ފޔވއ هللا 'އއ އބއމހނ . ހނގރމކރމށވއމރވގނވނ މސތކނނއ ކމށ ' ގ ރސލهللاއހނ އލހކ ނވ ކމށއ، އދ މޙއމދ އކ

ގ ލ އބއމހނ އގތށ ކނ ކށފ ނމ، އބއމހނ. ހކވމށދނ ދނވއއ . ރވފއވގ ކބއނ ވނ ރއކއތއދ މދ ތމނ ކލގފނ

ހނގ ހސބބއލވނ އދ އބއމ . އސލމދނގ ހއދކށޓކއ މނވއވ 37.]ޒރތގއވޙ هللا ވނ

އހނކމނ އހރނނށ ހނގރމ ނކރވނ ކމގއވނ ނމ، . އމރކރއވފއވ

) ނގ ސބބނ އހރ(ކލމނގ މހނ ގނކމށ ) ޖހދގ ޤފލއއ އކ ނކތމނ(ތކތ ބލހއޓމށ ކލމނގ ) ހނގރމ ބރވގނދއރ(އދ . ދއކވއދނއވ

އދ )8/150] އލޖމޢ ލއޙކމ އލ ޤރއނ : [ބއލވ.] (ނނށ ހރވނއވއހރ ސ އތއ ސލފއގ އއ، އދ މނނވ ) رضي اهللا عنه(މތ ޞޙބ އބ ޠލޙ

.ކބއނ މފދއނ ރވވފއވއވ

29އދ މސލމ 24އލ ބޚރ 37

ޖހދގ އޑ 32

ފށނ ) رضي اهللا عنه(ބ ހރއރ ގއ އ) 3533(މސލމ ޙޞޙ އދވސ

:ރވވފއވއވ

من مات ولم يغز ولم يحدث نفسه بالغزو مات ( :وسلم قال النيب صلى الله عليه

)3553(ومسلم .)على شعبة من نفاق

ނވތ (ޖހދގ ހރކތއގއ : [ޙދޘކރއވއވ) صلى اهللا عليه وسلم(ނބއޔ

މގ ނޔތއ ވސ ނތ މރވ ބއވރ ނވ އދ ބއވރ ވ ) ޣޒވއއގއ ].މހ، މރވނ މނފޤކމގ ދރޖއއގއވ

އދ މނނވސ ޤރއނ އއ ސނނތގ އތއ –ތކއވސ މހރހ ނއޞ

ކފރނނއ ދކޅށ ޖހދކރމކ ވޖބއކމއ އދ –) ދލލތކކނ(އތއ ދނފހ . ދލލކށދއވ) އސވ ހނގރމކރނ: އބހ( އކމގއ އސވނ

ކފރނނއ ދކޅށ ޖހދކރމއ، އދ އބއމހނގ ބމގއ އވރނނއ ބއދލކށ، އދ އސލމ ދނށ ގވލއ، އދ ) ހނގރމއށ އސވ(

ޤބލ ނކރނ ކމގއ ވނ ނމ އސލމކނ ނވތ ޖޒޔދ ކޔމނވނ) ކމޙ(އބއމހނނއ ދކޅށ ޖހދކރމކ ވޖބއކމށއ އދ އކމގ

) އއވސ އޚތލފއނތ(މނސޙވގނ ނވ ކމށ ޢލމވރނ ވނ .ވފއވ ޢއޖމ

ގ ރސލ هللا: [ވދޅވއވ) اهللا رمحه އބނ ތއމއޔ(ޝއޚލ އސލމ

ގ ދނށ ގވލއވ هللاއއކއގނ އކލގފނ ފނއވވނ ، )صلى اهللا عليه وسلم(ގވލއވނ އޑއވ، ދނ އއށ އޖބ ނދފ ކނމ ބޔކއވސ ހނގރމ

ޖހދގ އޑ 33

އށ هللا ކނ އއ ފތނވރކނ ނއތލއ އދ ކޔމނތރ. ކރވ ހއޓވ 38.]އކނ ވމށޓކއވ

صلى (ޖހދކ، މޙއމދ : [ވދޅވއވ) 2/43( اهللا رمحه -ޔ ޠ އބނ ޢއދ

ގ އއމތގ މއޗށ ކފޔތގ ފރޟއކށ ޢލމވރނ ވނ )اهللا عليه وسلمކރނ ނމ، ބ އދވޖ އދ މސލމނގ ތރއނ ބޔކ މ. އޖމޢވފއވ

ނޑގނދއވ .]އނނ މހނގ މތނ އގ ވޖބއޔތ ކ

)جهاد الدفاع( ޖހދ ދފޢ . 2

ވރވ، ނވތ މސލމނނށ މލދ އދ އއށކފރނ މސލމނގ ބމކށ ޙ

ހނގރމ ކރމކ މލދނމށ ތއޔރވއޖ ކމގއ ވނނމ، އވރނނއޙއއ އގ ސބބނ . ކނމ މސލމއގ މއޗށ ވޖބވގނވ ކމކވ

ސލމތކށ އދ އބއމހނގ ރވނތއ ) މސލމނ(ނބއނ ) ޢދއވނގ( ނފސގ ދފޢގއ ކރވ ޖހދކ މސލމނގ މއޗށ ވ . ނއތލމށޓކއވ

.ނ ބޔނ ވފއވއވ ޢފރޟ ޢއނއކމށ ޢލމވރނ އޖމ

:އކލގފނގ ތފސރގއ ވދޅވއވ، اهللا رمحهއލ ޤރތބ

އދކށ ޢދއވނ އރއގދވމގ ސބބނ ޖހދކރމށސރޙ) މސލމނގ[(ތކނގ މއޗށ އއށ ހރހ މސދގ އކޅދއޖ ހނދއގއ، އސރޙނ

އއ އބއމހނ . ތއޔރވމއ އދ ހނގރމއށ ނކތނ ވޖބވގނ ވއވ

28/249: ބއލވ 38

ޖހދގ އޑ 34

ނވތ )ސއޙތ ރނގޅ ނވތ ޒވނ ނވތ މއސނދ ވޔސ( ލއވޔސކނމ . މއވ) ސވޔ ފޤރ ވތ ތ ދށ، ނވތ މސކޅ ނޙއސ (ވޔސ ރބ

ގނ އނބފއނގ ހއދއއ ލއމ. މހކވސ އމހކށ ވވނ މނވރކނނވހނގރމވރއއގ ގތގއ، ނނ ) ހނގރމއށ. (ނވތ ނލވސ މއވ

ޑކށގނ އހތރއއގ ގތނވޔސ ނކތމށ ކޅދނވގނވ އއވސ މހއ މއ ބމގ އހލވރނ އބއމހނގ ޢދއވނނއ ހނގރމކރމށ . ނވނއވ

ނކޅދއޖ ހނދއގއ، އގ ކއރގއވ، އދ އވށޓރ ބނތކގ އހލވރނ މ އއށ ސޕރޓ ދނމށ ބނނވއޖ ކނ. ހނގރމއށ ނކނނނ ޖހނއވ

އބއމހނނށ ޢދއވނނއ ކރމތ ލމށއ ) އގސބބނ(އއ . އދދކށވ .އބއމހނ ފހތށ ޖއސނ ބރވކމށ އނގމށވ

) މސލމނގ: އބހ(ހމމފދއނ، ޢދއވނގ ކރމތގއ އބއމހނގ ތމއށ ނކމ އބއމހނނށ އހ ވވދނކނ ނކޅދނތރކނ އނގ، އދ

ފހ . ނކމ ހނގރމ ކރނ ޖހނއވ) ޖހދށ(އނގ ކނމ މހއވޔސ، ނޑކށ ހރހ މސލމނވސ އބއމހނގ ޢދއވނނއ ދކޅށ އކތ ގ

ނ ވރވގތ ޢދއވނ ރއގ އ) އދކށ މސލމނގ ސރޙ. (ޖހނއވވނއދގ އހލވރނތއ އބއމހނ އމއލއށ ހނގރމކށ ފހތށ އސރޙ

ނޑގނ ދނތވ–ޖއސއފނމ . އހނ މސލމނގ މއޗށ އވޖބ ކމށ އދއ ގތވ، އހނއކމކ އބގ ބމގ ސރޙޢދއވނ މސލމނ

ގ هللاއއ 39.އރއނގތސ އބއމހނނއ ކރމތލމށ ނކނނނ ޖހނއވ

: އބހ(އބއމހނ : [ވދޅވއވ اهللا رمحهއދ މކމއ ބހގތނ އއރމލ 39

ދ ކރކރމށ ހއދ ވގނވ ނއ އހރމނނއ ދމތގއވ ދރމނ، ނމ) ޢދއވނ) ބނ އސލމ (ސބއގއވ އނމނ އ ޙޙސބށވރ ގތވއޖ ކމގއވނނމ، އ

ފރޝ ) ދފޢ ޖހދށ ނކތނ އއނމނގ މއޗށ(އދ އ . ދފޢކރނ ޖހނއވކރނ ލޒމނވ މހނގ ޢނމކށ ޖހދ އއ –ޢއނކށ ވގނދއވ

ޖހދގ އޑ 35

މޔތކށ އދ ޢދއވނ ޙދނ މތވރކށ، މސލމނގ ވޒނވރ ބނ 40،41.]ނކމތ ކށލމށޓކއވ

) ބމގ(މނގ އދ އސލ: [ވދޅވއވ )اهللا رمحه(ދ އބނ ޢބދނ އ

ދފޢ (މލ ދފ ކމގއވނ ނމ ޙއނތކގ ތރއނ އމކށ ޢދއވނ އހނކމނ އއއ އނމ ގތގއވ . ފރޟ ޢއނ އކވ) ކރމކ

ދރ އއށ ވރ . ވއވ މސތކނގ މއޗށ އކނ ފރޟ ޢއނކށ ބނނ ) މޖހދނ( ،ޢދއވނނއ ދރގއ ތބ މހނނށ، )ގއކ އދތޙސރ(

. ބއވރ ވމކ ފރޟ ކފޔތކވ) ޖހދގއ(ނވ ކމގއވނނމ، ދރގއ ތބ : އބހ(އއރނނށ ) މޖހދނ: އބހ(އހނއކމކ އބއމހނ

އދގއ ޙޢދއވނ އރއގތ ސރ(ނވތ ބނނވއޖނމ، ) މސލމނނށކނނތވ އދ ޖހދކރމށ ނތދވއޖ ކމގއވނ ނމ، ދނ ) ތބ މހނ

ގއ ތބ މސތކނގ މއޗށ އ ) އދ ތކ ޙސރ(އބއމހނނށ ވރ ދރ އ ނމދކރމއ ރދ ހފމގ އ. ފރޟވގނ ދއވ) ޖހދ ގއ ބއވރވނ(ކށލމކ އއރނގ މއޗށ އޚތޔރއ އދ މކނ ދ. ފދއނނވ) ވޖބ(

ފޅވމނ ގސ ) ޖހދގ ވޖބކނ(އދ މގތށ . ލބގނ ވ ކމއނނވމ، ނވތ އދށ މހނ ބނނވކމށ ގވލއފނޙޖހދގ ސރ: އބހ(

އއރނނށ ޢދއވނ ނހއފހއޓނނމ، ނވތ ކނނތ ކމއ މނފޤކމނ އ ވޖބ އ ސރހއދގއވ މހނ ޢދ ނކރނނމ ދނ އއއ ޖހގނ ތބ

ފޤރނނއ ކޑކދނނއ އޅނނއ ދރނވރނނއ އދ –މއޗށވސމއވ

)8/58] ނހޔތ އލމޙތޖ: [ބއލވ( .]އނހނވރނގ މއޗށވސމއވ

8/15: ބއލވ 40

ލވމގ ދށނ ލޔފއވ ޖވބ ގ ބއ) حفظه اهللا( އލ މނއޖދ ޙ ޝއޚ ޞލ 41

.މހސބނ ކރކށލއ ދފޢ ޖހދގ ތފސލ ފށމވ

ޖހދގ އޑ 36

މހނނށ ވޖބވ، އވރނނށ ވސ ނވނނމ ދނ އއއ ޖހގނ ތބ މޅ ހރހ، ހޅނގއ އރމތގއވ ) ނނށ ވޖބ ވމނ ވމނ ގސމހ

އދ 42.]ފރޟކށވއވ) ޖހދގއ ބއވރވނ(މސލމނގ މއޗށ އ .ފޤހ ޢލމވރނނއ މޒހބތއ ވނ މ އސލގ މއޗށ އއބސ ވފއވ

)اهللا رمحه(އބނ ތއމއޔ ޝއޚލ އސލމ، ޖމޢއދ މކމގ މއޗށ އ

:ވސ ބޔނކރއވއ ވދޅވއވ އދ 43ދނފހ ދފޢގއ ހނގރމކރމކ، ހރމތތރވގނވ ތކތނނއ [

ޢދއވނ ފހތށ ޖއސމގ އނމ މހއމކނ ) ގދވގނނ(ދނގ މއޗށ ) ދފޢ ޖހދކރނ(ގ މތނ އކނ އޖމޢއހނކމނ . ޑވގނވ ވއތރވބ

އގ ( ،ދނއ މދރއޅނ ފތނވރކށ !ދނނއ ފހ. ވޖބވގނ ވއވވޖބއ ވގނވ ޢދއވ، ފހށ ޖއސމށ ވރ ބޑގދވގނނ ) މއޗށ

އއވސ ޝރތތކއ އހނ ކމނ އއށޓކއ .ހ ނވއވއމނ ކމށ ފއ ޢދއވނ ވވނ ކނމ ގތކނ ފހތށ ؟އދ ކއއހއޔވ .ނވއވ

44،45.]ޖއސނ ޖހނއވ

ގ اهللا رمحهމގ އތރނ އލ ކއސނ ، 3/238 ]ޙޝއތ އބނ ޢބދނ [ 42

އލ ބޙރ [ގ اهللا رمحهއއ އބނ ނޖމ 7/72] ޢޢ އއ ޞނއބދއ[

5/191] ފތޙ އލޤދރ [ގ اهللا رمحهއއ އބނ ހއމމ 5/191] އއރއޤ

.ބޔނވފއވއވ މފދއނ ގއވސ

)ލއއ، މދލއ، ޢއޒތ: އބހ( 43

309. ޞ] އލ އޚތޔރތ އލ ފޤހއޔ [ގ ) اهللا رمحه( ތއމއޔ އބނ 44

ގއ، ] ތއޖހތލ މނހޖއޔ [ ގ )حفظه اهللا( އސމ ބނ ލދނ ޝއޚ އދ 45ޖހދ ފރޟ ޢއނކށ ވމގ މފދ ދބސވމއނތ ސރހ ދލލ ގނނވމށފހ

ޖހދގ އޑ 37

اهللا فك( ލވނޢރ އލ ޞނސލއމނ ބނ އދޘ، ޙއދ ޝއޚ، އލ މއދ ޢލމގ އހލވރނވނ މސލމނގ ބނތކގ : [ވވދޅވއ) أسره

މއޗށ ގދވގނނ ކފރނނއ ހނގރމކރމގ ވޖބ ކމއމދ ދނ ކރނ މބނވދޔ ވޖބވމގ އސލތއ ބޔނ .... (އއތފގވލއވފއވ

މއ އއވސ މސލމއ މއއ މދ އދ )... ކރއވމށ ފހ ވދޅވއވ 46.]އޚތލފވނ ކމއނނވ

ބޔނވވނ ފދއނ، ދފޢ ޖހދ ކރމށ އއވސ ޝރތއ ،އހ

ނޑއޅފއއނވއވ .ކ

އއ . އހނކމނ މއނ މދއރގ މގފރދނ ސފކށ ބޔނވއވ: [ވދޅވއވ

އހނ މހރ އއމތގ ސލފނގ ފޤހ . ދމވވސނއފކރ ކރމގ މގފރ . ތކވޙކމ އބއމހނނށ ރޙމތ ލއވށ، އޖމޢވފއވ هللا ޢލމވރނ،

އއ ޚލފވ މދ އޖމޢއހނއކމކ މއދ އހރމނގ ތރގއ މޅ އއމތގ ޖހދ ފރޟ ޢއނކށވހނދ އއ !) ދނނއ( !ފޤހއނ އޅހނ އބހވއވ

ޝއޚލ . އއވސ ޝއކތ ނތ ގތގއ އނމ މހއމވގނވ ޟޟރތވދނއ މދރއޅނ ފތނވރކށ : [ވދޅވފދއނނވ) އބނ ތއމއޔ(އސލމ

ރ ބޑވގނވ ވޖބއ އމނ ކމށ ފހ ގދވގނނ ޢދއވ، ފހށ ޖއސމށ ވ ) http://tawhed.ws/r?i=1509 ]ތއޖހތލ މނހޖއޔ[( .]ނވއވ

: ބއލވ ( .އނ ނގފއ] ޤރބهللا ނޞރ އލ އނނ[ޝއޚގ ލޔނ، 46http://tawhed.ws/r?i=1491 ( ޝރހ [ޣވގ މގއތރނ މކމއ ބހގތނ، އލ ބ

، 10/366] އލ މޣނ [، 5/279އލ ޤރތބގ ތފސރ ، 10/374] އއސނނ ، 4/124] ހޝޔތ އބނ ޢބދނ[، 5/341] އލޙ އލ މ[ޒމގ ޙ އމމ އބނ

އލ ޖހދ ވލ ޤތލ ފ [އދ 4/520] އއސއލ އއޖއރރ[އއޝއކނގ . ބއލވށވ 638-1/636] އއޝރޢއޔ ސޔސ

ޖހދގ އޑ 38

ޢދއވނގ ކއލ ޙމލއއގ ސބބނ، ،)اهللا رمحه(އހނކމނ، އއދއސޤ

: ފރޟ ޢއނކށ ވގނދނކމށ ބޔނކރއވމށފހ ވދޅވއވ ޖހދ. މހނވއޖ ކނމ ތނއގއ، ޖހދކރނ ވގތނ ފރޟ ޢއނކށ ވދއވ[

އބއއގ !) ދނނއ(ދނފހ . އނހނނނއ އޅނނއ ކޑކދނނށވސމއވދރނދފރތ ދކޅވއއކމކ ) ދރނވރޔ(ފރނނއ އދ ، ބލނވރނނއ

47.]ކރއށ ނކނނނޖހނއވ) ޖހދކރމށ( އދ ...: [ވދޅވއވ )اهللا رمحه(ޝއޚލ އސލމ، އބނ ތއމއޔ ވސއދ) ދރނ(ބމށ، ) ގޖހދ(އފދ ) ޢއނއޔ ފރޟކށ ވފއވ ހނދކ(

ދރނ ދކށފއވ މހއގ ހއދއއ ) ދރނވރޔ(މއނބފއނގ ނވތ 49، 48.]ނލއވސ ދޔނ ވޖބވގނވއވ

)2/174] (ޙޝޔތ އއދއސޤ : [ވބއލ 47 4/608 ]އލ ފތވ އލ ކބރ[ 48

ޖހދކރނ ފރޟ ޢއނއގތގއ ވއޖ ހލތއގއ މއނބފއނގ ހއދ 49 :ހދނ

- ހދ ވ ޙލ ބނނވފއ އދ ފރޟ ކފޔތކށ ޖ-މއނބފއނގ ހއދ ފރޟ ޢއނކށ ވ ޙލ ބނނ ނވކމށ އހ ބނވނ ފދއނ ޢލމވރނ

މއ ޤރއނއ ސނނތނ ވރށ ސފކށ ބޔނވފއވ . އޖމޢވފއވއވނޑކމއ މނފޤކމގ ސބބނ. މއސލއކވ ރހނވނތކނ ފ ؛އހނސ ފ

ކފޔތގ ފރޟގ ހލތގއ ،ގއލފއވ ބއއ ފސޤނ ދނގ އސލތއ އޅވލއ ގ ދނށ هللاތއ ބނނކށގނ ޙދޘފރތނ އއސފއވ ) صلى اهللا عليه وسلم(ނބ

ކއގ އލފނއ ރޖއސއ ނރޙނސރދނމށ ލކކފއވ އތއ ހތތކށ ސ . ދމލށ ލނބމށ އބ މސއކތކރއވ

ޖހދގ އޑ 39

ގ މގގއ ޖހދ ކރމށ هللا ކށ ހތއ،މއނބފއނނށ ހޔ. އވޚއ ! ދނދނނއ

1/134އލ ބޚރ : ވރ އއށ އސކނ ދނމށ އއސފއވ ޙދޘ ތކގ ތރގއއބ ދވދ ،3/429އދ 2/160މސނދ އޙމދ ، 90-1/89މ މސލ، 4/18އދ

. އއ އދ މނނވސ އތއރވޔތ ތކއގއ އއސފއވއވ 3/38

: ރވގއ ވނ އނނނވފދއނނވ ބޚރގއދ

އރހނ ކ ނބއޔ މހ: [ވދޅވއވ) رضي اهللا عنه(މރ އލ އސ ޢއބނ هللا ޢބދ

އނބގ : [ވއވޙދޘކރއއކލގފނ . ޖހދށ ދއމގ ހއދ ހދމށ އއވއކލގފނ . އނ އއކ ޖވބދނވ] ؟މއނބފއނ ދރ އބ ތބހއޔވ

އބއމހނނށ : ހއބ. (އނބގ ޖހދވނ އބއމހނގ ފށގއވ: [ވއވޙދޘކރއ .])ހޔކށ ޙތއ އޅލށއވ

ތއ ޢއނއޔ ފރޟކށ ވފއވ ހލތގއ އސކރމށ މސއކތ ޙދޘ ދނފހ މ :ކރ ފސޤނނށ ތފތ އތއ ގތކނ ރއދދވދނއވ

ޝރޙގއ ނ ޙދޘގ އހ ބޔނވވ، )اهللا رمحه(އލ ޙފޟ އބނ ޙޖރ .1 :އތރ ޙދޘއ ގނނވއވ

: ކބއނ ރވ ކރއވއވ) رضي اهللا عنه(އބނ އމރ هللا އބނ ހއބނ ޢބދ

އނމ މޅ އތރވގނވ ޢމލކ 'އދ . ގ ރސލގ އރހށ އއވهللاމހކ [އނ .] ނމދވ: [ލގފނ ޖވބ ދއވއވއކ. ސވލ ދނނވއވ' ކބއތ

: އކލގފނ ޖވބ ދއވއވ] ދނ ކޗއތއވ؟: [ސވލ ދނނވއވއކލގފނ .] ތމނގ މއނބފއނ އބތއބވ: [އނ ދނނވއވ.] ޖހދވ[

ތމނކލގފނ އނބއށ އބއމހނނށ ހޔކށ ހތނ: [ޙދޘކރއވއވކލގފނ ޙއޤއގނ ފނއވ ފރތ ޤނދ : [އނ ދނނވއވ .] އމރކރމވ

އކލގފނ .] އބއމހނ ދކށ އހރނ ޖހދ ކރނމވ . ބނމވއބނ ، 6/106ލ ބރ ޙފތ {.] ގއވނއނބއށ މޅށ އ : [ޙދޘކރއވއވ

رمحه( ފޟޙއދ އލ . އޙ ކމށ ވދޅވއވޞ އޙދޘ )اهللا رمحه( އބނޙ

ޖހދގ އޑ 40

ކމށވސ ] ޙއޞ[ނނ ]ސނޙ ) [ގ ދރޖޙދޘ އ (ގއ ] ޙ އލފތ[، )اهللا

}.ވދޅވއވ

ނ މ ގނވނ ފހ (އހނކމނ މތގއ : [ވދޅވއވ) اهللا رمحهއލ ޙފޟ (ދނ މގތނ މ ދ ޙދޘ . ޖހދ ފރޟ ޢއނކށ ވގނވކނ އގއވ) ޙދޘގއ

}6/106ލ ބރ ޙފތ: ބއލވ {.] ފށނރހނ ހމޖހއވ

ފރޟ ޢއނކށ ވފއވ ޖހދގއ އއވސ މހއގ ހއދއކށ ނވތ .2سبحانه (هللا ޖހނ ކނ ޤރއނގ ޞރޙ އޔތނ ޒނއކށ އދނ ނއ

. ވޙ ކރއވފއވއވ) وتعاىل

:އއލހ ވޙ ކރއވއވ

جارة قل إن كان اباؤكم وأبناؤكم وإخوانكم وأزواجكم وعشريتكم وأموال اقترفتموها وتكسادها ومساكن ترضونها أحب إليكم من الله ورسوله وجهاد في سبيله فتربصوا تخشون

حتى يأتي الله بأمره والله ال يهدي القوم الفاسقني

ނނއ، އނބނނއ، ކލމނގ ބއޕއނނއ، ދރނނއ، ބބއ: ވދޅވށވ [އއލތކއ، ކލމނ އއކށފއވ މދތކއ، އއށ ގއލނވދނކމށ ބރގނނ

އއ هللا) މހރހ އއޗއ ... (އ އދ ކލމނ އފލގއ ތދރއޅ ގތއ އ ވޔފރނނވގނވނހއޔވ؟ ގ މގގއ ޖހދކރމށވރ ބ هللاގ ރސލއއ އދ އލހއއދ . އނނނދނ ކލމނ ތބށވ ) ޒބ ޢ (ގ ނޔ هللاދނ ) އފދއނވނނމ( )9:24 التوبة سورة( ].ހދޔތއ ނދއކވއވ هللا ފސގނނކށ !) ދނނއ (

ޖހދނ އހނކމނ މއނބފއނ ނވތ ލގ އއވސ ގޅމއ ފރޟ ވފއވ އދ ކއއހއޔވ؟ އފދ ޢޒރގ . އކހރވމގ ޢޒރކށ ނފދއވ

ގ ހދޔތނ އކހރކރވނ ބޔއކމއ އދ هللاއޙލވރނނކ ފސޤނކމއ، .ވރގދވގނވ ކފ ވނ ބޔއކމށ މވނ ބޔނވފއވ

ޖހދގ އޑ 41

ޖހދނ އކހރވމށ އއވސ މހއގ ފރޟ ޢއނކށވފއވ .3

އހނ އއ ޚލޤވނތ އލހށވ ނކޔމނތރކމށ . ކޔމނވމއނތވ .ވތއވ

:ޙދޘ ކރއވއވ) صلى اهللا عليه وسلم(هللا ރސލ

. އށ ނކޔމނތރކނ ހމނ ކމއގއ ކޔމނތރވމއނތވهللا [އބހ އސލމދނ އކމށ . (މނތރކނ ވނ ހމއކނ އލ މޢރފ އށވކޔ

އދ 7257އލ ބޚރ : ބއލވ.)] (ގވލ، ޝރޢ ގތނ ހއދ ކނކމށވ )1840މސލމ

: އދވސ ޙދޘ ކރއވއވ

މޚލޤކށ ) އއވސ(އށ ނކޔމނތރވމއގއ ) هللا(ޚލޤ [ )1041މސނދ އޙމދ : ޞޙޙ، ބއލވ.] (ކޔވނވމއނތވ

:އދވސ ޙދޘ ކރއވއވ

ޞޙޙ، ރވ .] (އށ ނކޔމނތރވ މހކށ ކޔމނ ވމއ ނވއވهللا [ .)ގއ] މސނދ [ކރއވ އމމ އޙމދ

:އހ ބޔނ ވވނފދއނ ވދޅވއވ، )اهللا رمحه(މ، ޝއޚލ އސލ އހނކމނ

) ދރނ(ބމށ، ) ޖހދގ(އފދ ) ޢއނއޔ ފރޟކށ ވފއވ ހނދކ(އދ ...[ހއދއއ ނލއވސ ؛ދރނ ދކށފއވ މހއގ ) ދރނވރޔ(މއނބފއނގ ނވތ

.]އވދޔނ ވޖބވގނވ

މހނވއޖ ކނމ ތނއގއ، ޖހދކރނ : [ވދޅވއވ) اهللا رمحه(އދ އއދއސޤ . އނހނނނއ އޅނނއ ކޑކދނނށވސމއވ. ވގތނ ފރޟ ޢއނކށ ވދއވ

) ނވރޔ ދރ (އބއއގ ބލނވރނނއ، ފރނނއ އދ !) ދނނއ(ދނފހ : ވބއލ( .]ކރއށ ނކނނނޖހނއވ) ޖހދކރމށ(ދރނދފރތ ދކޅވއއކމކ

)2/174] ޙޝޔތ އއދއސޤ[

ޖހދގ އޑ 42

:އދގ ޖހދ އނމހ ޚލޤތކނގ މއޗށ ފރޟ ވގނވނ

ތފތ އތއއތއ ސބބތކށޓކއ މޒމނގއ ޖހދ މވނ. އޚއވ! ދނނއޞލބނނއ ޔހދނނއ އދ މޝރކނގ 50.ފރޟ ޢއނކށ ވފއވ

ފއވ އނމހ އސލމ ބނތއ، އލނ އނބރ ށށ ބވ ގސއތދއ ވނ ،އބއމހނގ ޖލތކގއ. މސލމނގ ބރދށށ ގނވނދނވ

އދ އނހނކއ ،ކކޅމނދ ކނމ މސލމ ކޑކއޖކއ ގތރއނޔއއލހ ،ރޙމނވނތ އލހގ ޝރޢތއ. ފރހނއ ސލމތކރވނދނވ

. ޚލފތގ ދދ މބނމތ ޤއމވމށދނދނވ

،މގ އތރނ ވސނލނޖހ ނކތއކ، ފރޟވގނވ ޖހދކނ އކހރވމށ

ކނޑއޅގނ ޒނ ހދމކ ޒތޒތގ ޢ ފށނ )صلى اهللا عليه وسلم(ނބއޔ

އބއމހނނއމދ ބސ ވޙ هللا ނކނ ވސނލށވ؛ . މނފޤކމގ ސފއއކމވ :ކރއވއވ

والله عليم بالمتقني ال يستأذنك الذين يؤمنون بالله واليوم اآلخر أن يجاهدوا بأموالهم وأنفسهم يترددون إنما يستأذنك الذين ال يؤمنون بالله واليوم اآلخر وارتابت قلوبهم فهم في ريبهم*

ސތކނ އށއ، އޚރތ ދވހށ އމނވ މހނ، އބއމހނގ މދތކއ، ނފ هللا [އ، هللا . އކށ ނދނއވ އޒނ ޖހދ ކރމނ އއކބވތބމށ ކލގފނގ އރހނ

) ހނގރމއށ ނގސ ތބމށ . * (ތޤވވރނ މޅށ ދނވޑގނވ އލހވ ހނކނ އށއ، އޚރތ ދވހށ އމނނވ މ هللا އށ އދނ އޒނ ކލގފނގ އރހނ

ފހ، އބއމހނގ . އދ އ މހނގ ހތތކގއ ޝއކ ހނގ މހނނވ . ކށވރވ )44،45 التوبة سورة( ].ޝއކކމގ ތރގއ އބއމހނ ދއތށ ކރކރ ތބއވ

.ބއލވ 7ގއވ ތފސލ ނޓ 8ފޙ މކމގ ތފސލށ މފތގ ޞ 50

ޖހދގ އޑ 43

ޙކމއށ އދކލވމށ އއވސ ޖހދށޓކއ ކޅށ ތދވމގ މ އލހ .ވއވއއ ލބގނއނމޚލޤކށ އޒނ

:ވދޅވއވ) اهللا رمحه(އބނ ތއމއޔ ،ޝއޚލ އސލމ

ޢދއވނ މސލމނނށ ޙމލއއ ދނމށ އޅކމގއވނނމ، ދނފހ އ [

މސތކނނއ އދ ) ސރޙއދގއވ(މލދވ ޢދއވނ ފހތށޖއސނ؛ ޙ. އސރޙއދނ ބރގއވ މހނގ މއޗށވސ ވޖބވގނވއވހމއފދއނ

:ވޙ ކރއވއވ هللا އހނ

}وإن استنصروكم يف الدين فعليكم النصر{

ކމގއ ވނނމ، ފހ އހނއކމކ ދނގއ އހއށ އބއމހނ އދއޖ ...[

) އހތރވނ : އބހ (ނޞރވރވނ ) އބއމހނނށ (ކލމނގ މއޗށ ނޑއޅފއވއވ ]...ކ

މސލމތކނނށ ނޞރވރވމށ ) صلى اهللا عليه وسلم(ނބ ހމ މފދއނ

އސލމ : އބހ (މވރއކށ މސރދވފއވ ހނގރ. އމރ ކރއވފއވއވވޔސ، ނވތ ނވޔސ، އދ އމހއގ ) ދއލތގ ސފއނގ މހކށ

އއކމކ، އބއމހނގ ނފސތކނނއ ހރޤބލއޔތ ކނމ މނވރކށ ) ގތނއއ މނވރގ ( – އދ މދލނ )އތފއނ ހމލދގނނއ: އބހ(

ހނގރމއށ : އބހ(ސވރވރނނއ އދ މދނވޔސ ނވތ ގނކށވޔސ، ފއމގގއ އދ ) ބނނކރވނ އސ ނވތ އފދ ދއވ އއޗހވ މހނނއ

. ވޖބވގނވއވ) ޖހދށ ނކތނ(އޅމހނނއ، މއނމނގ މއޗށވސ

ޖހދގ އޑ 44

–ޚނދގގ ހނގރމއގ ޢދއވނ މދނއށ ޙމލދނއރ ފދއނނވ އއ 51.]އއވސ މހއ އއކބވމކށ އޒނއއ ނދއވއވ) ހނގރމއނ(އ هللا

އސލމ މބޔނ ކރއވނ) اهللا رمحه(ޝއޚލ އސލމ !ނކނ ވސނލށވ

އބއމހނނއ ، ހމއކނ ތއޔރވމނވނ ޙމލ ދނމށ ޢދއ ،ބމކށ. ދކޅށ ޖހދކރމނ އއވސ މހއ ޢޒރވވފއ ނވނވހކއވ

އހނކމގއވނނމ، އބނތކށ އރއ، ވނއ އނޔ ތހއމލ ކރވ އދ . ކމއ މޙއމކނ ބޑވގނވއވޢދއވނނއ ދކޅށ ތދވމގ ވޖބ

.ކއއހއޔވ؟ އއނ އކހރ ވމގ ފފއއ ނބއކނވސ އނތހއވ

:ވދޅވއވ) اهللا رمحه(އހނކމނ އބނ ކޘރ

) ޖހދށ(އއއކ ) صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللاއނމނ އކއއކށ [

ގ هللا) އއ. (ވނ އމރ ކރއވފއވهللاމށ، ތބކ ޣޒވގއ، ނކތރމނނނއ –) ނޞރ: އބހ(ފތގ އހލވރ –ޢދއވނކމށވ

ގ (ބބ ) ޞޙޙގ(ގ ) اهللا رمحه(އދ ބޚރ . ހނގރމކރމށވ

މއ، އދ ޖހދއ ނޔތހނގއގތ) ޖހދށޓކއ(ކރއށ {) މޢޟއކށ) މހނ ބޔނ ކރއވއ( }ބނނވނ ކޗއކމއ ބހ ބބ) ޞއޙ ވމށ (

)ޖހދށ ނކތމށ(މ ޢނމކށ އނމނގ މއޗށ 53.ގނނވއވ 52މއޔތ

)28/358] (މޖމޢ އލ ފތވ : [ބއލވ 51 ގهللاއދ . ގށވ ނކރޔށ ހ) ގ މގގއ هللا( ވޔސރނވތ ބ ލއވޔސ[ 52

)9:41 سورة التوبة( ]...ލނނއ ނފސތކނ ޖހދކރށވ މގގއ ތޔބއމހނގ މދ ނޑއޅއވ ] ޞޙޙ[ގ ) اهللا رمحه(އމމ ބޚރ 53 ތކކ އގ ] މއޟ[ގއ ކ

. އދ އޔތތކނ ނގވ ޙކމއވ ޙދޘ ދށނ، އކލގފނ ބޔނ ކރއވ އމމ ބޚރ ،މ އޝރތ ކރއވނ ،މތގއ )اهللا رمحه(އހނކމނ އބނ ކޘރ

ޖހދގ އޑ 45

ރއގ އނތއ ގވލއވ ގވލއވނ، ގވލއވނ ސބބކ، ރމނނތއ ޢރބކހފމށ ތއޔރވމނދކނ ) އށ އރއގނ(ކއރ އއވ، އދ މދނ އހނވނނމ، ކފރނތއ މސލމނގ ބމކށ . މސލމނނށ އނގމނނވ

ޖހދށ (އސވ ) އފދ ހނދއގއ(އރއގނފނމ އދފހ ކބއހއޔވ؟ އނމ މހނމކނ ) ހނގއގތމކ: ނވތ (ނކތމކ ) އއކށ އކ

ގ هللا ،)رضي اهللا عنه(ކމށ ފހ ނވނހއޔވ؟ އބ ޠލޙ ތއބޑވގނވކނ

: ގ މނއގ ވދޅވއވ} ...ލއވޔސ އދ ބރވޔސ...{ބސވޙ އއނ އކކއވސ ޢޒރވރ هللا ހ ފ–މސކޅނނއ ޒވނނނވ [

54]].ނކރއވއވ

: ވދޅވއވ) اهللا رمحه(އބނ ޢރބ

ނވތ (ޖހދށ އސނގއ ނކތމށ ،ކނމ ވކ ފރދއގ މއޗށ[

އއ ޖހދ ފރޟ –. ވޖބވދނ ޙލތއ އއސދނއވ) ހނގއގތމށޢދއވނ އހރމނގ ބނތކގ ތރއނ ބމކށ . ށވހނދއވޢއނކ

އފދ (ދނ . ވށއލއފނމއވއރއގނ، ނވތ އއނ ސރޙއދއ އ ނވތ އއށޓކ(ހރހ ޚލޤތކނގ މއޗށ ޖހދށ ނކތނ ) ހނދއގއ

އދ އއށ އބއމހނ ނކޅދއޖ ކމގއ . ވވޖބވގނވއ) ހނގއގތނއނމނގ (ފހ ޖހދށ ހނގއގތމކ ޢއމ . ވނ ފފއގއވ ،ވނނމ) މސލމނގ(ޢދއވނ ) މސލކށ(ނކތމކށ ވނނމ، އއ ) މއޗށވ

ހއޔރ ) މސލމނތކއ(ސރޙއދކށ އރއގތމގ ސބބނ، ނވތ

ނވތ އގ ތފސރގ ގތގއ ބޔނ ،މއޔތނ ދހވ ޙކމ ކމގއ )اهللا رمحه(

.މހނކމގއވކރއވނ )2/144] (މޚތޞރ އބނ ކޘރ: [ބއލވ 54

ޖހދގ އޑ 46

ނކތނ އނމނގ މއޗށ) އއށޓކއ(ފހ ދނ ކރމގ ސބބނނމ، ލއވގނވ މހނނއ ބރވފއވ މހނނއ، ސވރގއވ :ވޖބވގނވއވ

ނވސ އނމ މ–މހނނއ ހނގފއ އޅމހނނއ، އޅނނއ މނވނނނއ އދ .އވމހ އނގ ހއދއއ ނތވޔސބފއއވ މ. ކނނނޖހނއވނ

) މސލމނގ(ގ ދނ މތވރވ، هللا، )އއ މއނމނގ މއޗށ( ބފއއވމހސރޙއދއ މދއ ދފޢވ، ޢދއވނ ނކމތކށލއ، އދ ހއޔރގއވ

އދ މގ .) ޖހދކރނ ވޖބވގނވއވ(މނވނވމށދނދނ ) ނމސލމ( 55].އއވސ އޚތލފއނވއވ) މ ޙކމގ މއޗށ: އބހ(މއޗށ

އޖމޢ މއދ . އވޢއދ މކމގ ޚލސއކ ޢލމވރނގ އޖމ

ބސ ގ ) اهللا رمحه( އބނތއމއޔޝއޚލ އސލމ، ބޔނކރއވފއވ

އމނކމށފހ ވ އނމ ބޑވޖބއޔތކ ދފޢ ޖހދ . ވރށ ސފވކރނކމއ، މކނކރމށޓކއ އއވސ ޝރތއ ނވކމށ އކލގފނ އގއ

:ވބޔނކރއވފއވއމގ އތރނވސ 56.ބޔނކރއވއވ

)2/954] (އޙކމ އލ ޤރއނ : [ބއލވ 55 309. ޞ] އލ އޚތޔރތ އލ ފޤހއޔ [ގ ) اهللا رمحه( އމއޔ ތ އބނ 56

:ވދޅވއވ

ދނފހ ދފޢގއ ހނގރމކރމކ، ހރމތތރވގނވ ތކތނނއ، އދ ދނގ [ޢދއވނ ފހތށ ޖއސމގ އނމ މހއމކނ ބޑވގނވ ) ގދވގނނ(މއޗށ . ވޖބވގނ ވއވ) ދފޢ ޖހދކރނ(އހނކމނ އޖމޢގ މތނ އކނ . ވއތރވ

ޢދއވ، ގދވގނނ ) އގ މއޗށ(ދނއ މދރއޅނ ފތނވރކށ، ! ފހ ދނނއއހނ ކމނ .ފހށ ޖއސމށ ވރ ބޑވގނވ ވޖބއ އމނ ކމށ ފހ ނވއވ

އއށޓކއ އއވސ ޝރތތކއ ނވއވ، އދ ކއއހއޔވ، އ ޢދއވނ ވވނ .]ކނމ ގތކނ ފހތށ ޖއސނ ޖހނއވ

ޖހދގ އޑ 47

ޙމލދފނމ، އޚތލފ ވމކށ އއވސ ) މސލމނގ ތރއށ(ޢދއވނ [ ،ދނއ، ނފސތކއ ؛އދ ކއއހއޔވ؟ އޖމޢވގނވފދއނ. ޖގއއނތވ

57.]އދ ޙރމތތރވގނވ ހރހއއޗއ ދފޢކރމކ ވޖބކވ

، )اهللا رمحه(ޢއޒމ هللا ގ މޖހދނގ ޝއޚ، އމމ ޢބދއދ މ ޤރނ ގ 58އކލގފނގ މސލމނގ ބނތއ ދފޢ ކރމބހ ވރގދ ފތވ

:ފށމގއ ވދޅވއވ އހރނ މ މޢޟ އއ ބހގތނ ލކޗރއ، މނގ ދޢވ އއ ބހ [

އށ 100މޅ އސލމ ދނޔއނ . މސ ތރގއ ދނމވއޖޙ މރކޒގއ، އހރނ އބއމހނނއ މޚތބކށ . ވރ ގނ ޢލމވރނ އތގއ ތއބވ

މސލމނގ ބމކނ ކއވތއގ މނވރށ ވޔސ، އރއގނފނމ : [ބނމވއގ މއޗށ ޖހދ ކރނ ފރޟ ޢއނ ކނމ މސލމ ފރހނކއ އނހނ

) ޖހދށ(އހނދގއ ދރ މއނބފއނގ ހއދނތ . އކށ ވއވ. ވސ ނކމވނއވއދ އނބމހ ފރމހގ ހއދއއ ނލއ . ނކމވނއވ

ލމގ ހރހ ޒމނއގ ޢ) ތރޚގ (ނނއ، އސލމ ޙ ޞލސލފއ

)4/607] (އލފތވ އލކބރ[ 57ވފއވ މފތވ އކ އތއ ޢލމވރނނއގ އއބސ ވމގ މއޗށ ލޔއ 58

)http://tawhed.ws/r?i=1594: އސލ ހއދވމށ ބއލވ ( .މޝހރ ފތވއކވ

ގ ޢލމވރނ ،ލބކރ ]މރޖއއނ [އޅ އދފހނ ޙޖހދށ އނކރ ކރމނ މދ އބނ [އދ . މފތ އކލވލމގއ އހވ މޝވރ ދފއވއވ ]އބނ ބޒ[ ނ،ތރ

ދނފހ މގނވސ . ވސ މފތވއއ އއބސވ ސއ ކށފއވއވ] އޘއމނ ބއގނޑކ ތމމނގ ހވނފސ އދގތކށ މރޖއ ސލފނނ ކޔ ގނ މ ނއ

. ހދނނވހމ ޔ އއ . ވދޅވފއވނ ތދކވ ސލފނ. މދނގއ ހފ ބއއކމވ

ޖހދގ އޑ 48

) އއބސ( އޖމޢ ޢލމވރނ ވނ މގތށ ޙދޘ އހލވރނނއ އދ ޟރގއ އއ، އހރނ ޙމޖހދނގ އމރގ ) އފޣނސތނގ. (ވފއވ

): ބނމވ(އހރގ މއޗށ ބލއ 3އފޣނސތނގ ޖހދގއ ބއވރވފއވ އހނކމނ، އ . ނސތނގއ ކރވ ޖހދށ މހނ ބނނވއވ ފހ އފޣ

އނކރއ ކރ ކމގއވނ ނމ ) މބނވ ވހކތކށ ! (ޢލމވރނނވ ) މތބ(! އއތއދކ . ދނފހ އއށ އއވސ އނކރއ ނދއވ.] އކމއ ގނނށވ

! އ އހރނގ އޚއވ: [ރ، ޝއޚ އދރސ ވދޅވއވޑކޓ) އއގތރއނ( 59.]]މ މއސލގއ އއވސ އޚތލފއ ނތވ

މގ އތރނ، މފތވގއ .ގ ބސ ނމނއވ)اهللا رمحه( ޢއޒމهللا ޝއޚ ޢބދ 59

އނހނކއ ފރހނއގ މކ ކނމ މސލމވރށ ސފކށ މޒމނގއ ޖހދ ކރމނއ ސނނތ، އދ ބޔނ ކރއވއ، ޤރއބޑވގނވ ފރދ ވޖބއކމށ މއޗށ

އދ ޝއޚ . އ ޢލމވރނގ ބސތއ ގނނވފއވއވޔތކޢ އމމނގ ރ ހތރ ރއވ ވޞއޔތގއ މޅ އއމތށ ކ ޝހދ ވއރ،، )اهللا رمحه(ޢއޒމ

:ބޔނކރއވއވ

ހއޔރކރމނ ދއރ، މސލމކ ފހ ޢދވތތރ ޢދއވނ މސލމ އނހނވރނ[ އދ މޑމއތރވ ހނނނ ކނފދއކނ ހއޔވ؟، ހމޖހ

މސލމނގ ބނތއ ދފޢކރމއ ބހގތނ : އބހ(އހރނގ ފތގއ ލޔނފދއނ، އދ އއޝއޚލ އސލމ އބނ ތއމއޔ) ލޔއވފތގއ

ވދޅވފދއނ، މސލމނގ ދރއޅނ ހލކކށ، އދ ދނ ފތނވރކށ ގދވގނނ ފހށ ޖއސމށވރ ބޑވގނވ ވޖބކމއ އމނކމށ ފހ ނވކމކށ ވ ޢދއ

.އހރނ ފރހމ ޘބތކމއ އކ ޤބލކރމވ

ނވތ ޒކތ ނދ ) ނހފ(އދ ނމދ ނކރ، ނވތ ރދ ޖހދ ނކރމހ އއ، .މހއއ އއވސ ތފތއ ނވކމށ އހރނ ފރހމ ޘބތކމއ އކ ޤބލކރމވ

ޖހދގ އޑ 49

ޟރތގއ ޙهللا ކރއށ އތ ޖލތކށ ވރ، މސލމ އއމތށ މހއމ ވޖބ،

ދނޔވ ދރއޅމގ އހނ ހރހކމކށ ވރ : އބހ. (ލކރމވވކމށ އހރނ ޤބ .)ޖހދކރމގ މހއމކނ މޒމނގއ މހއމވގނ ވކމވ

ވވފއ ވކމކށ އހރނ ޤބލއ ރއއވސ މސލމއގ މއޗށ ޖހދ ކރމނ ޢޒފތތއ ލޔމށ ) ނވތ ދނ(ދޢވ ދނމށ، ) ލމއސ(އ ޢޒރކ . ނކރމވ

.ވޔސ މއވ) ކރމށ ޙރހ ގތނ އސލ: އބހ(ނވތ ތރބއޔތ

ޖހދ ކރމގ ވޖބއޔތ ދކށލމގ ،މޅ ދނޔގއވ ހރހ މސލމނ ވސ އދ ބޑ ދކށ ލމގ ފފއގއވސ . ލކރމވޝމލވކމށ އހރނ ޤބ) ފފއގއ(

އއ هللا ބޑއއ އމހއގ އތގއ ނތ މރވ ކނމ މސލމއވސ . މއވފހ މއދ، ޖހދކރނ ވނ . ބއދލވނ ހނގރމކރމނ އކހރވ ފފއގއވ

މއޗށ، ޢޒރވފއވ މހއ ފޔވއ، ދނޔގއވ ކނމ މސލމ ފރދއގ ޘވބ ލބނ ނވތ ) ކރމގ ސބބނ (ވޖބ ޢމލކ، އގ ތޢރފގއ . ވޖބވފއވ

.ޢޒބ މނވރވނ ކމކވ) ދކށ ލމގ ސބބނ(

ދ ކރމނ ޝރޢ ޖހ، )މޅށ ދނ ވޑގނނވއވهللا (އހރނ ޤބލކރ ގތގއ، ވސނމގ ނވތ އނނ (، ލ ކނ މހ، މރ އނދގއވ މހ: ގތނ ޢޒރވފއވނ

ޔވރކމގ ދށގއ، ހނގރމއގ ބމށ ނ ނކޅދމއ ހރމހ، އދ އ ) ބޑވގނވނނއ އނހނނނއ އދ ނވތ މގގއލފއވ ފރހނ) ނކޅދފއވ(ދއމށ

.ކޑކދނނވ

ޖހދ ކރމށ އއވސ ) މޒމނގއ(ގ މގގއ هللاއހރނ ޤބލކރ ގތގއ، ފއނ، ފރނ، މދރ ނވތ ބއއ މއނ. އޒނއއ ބނމއނވއވ) އހނ (

ކށ ވފއވ ހނދއގއ، ދރ މއ ޖހދ ފރޟ . އމރއގ އޒނއއވޔސ މއވ އދ އނބމހ ފރމހގ ހއދ . ބފއއގ ހއދ އއ ނލވސ ޖހދ ކރނ ޖހނއވ

ކމށ އނކރ ކރމށ މސއކތ ޙއދ މ، ސފވގނ ވ . އއ ނލވސ މއވއދ ހވނފސއ . އދނ ނއޓއފއވޙ ކށފ މހއ، ދނފހ އފދ މހ އމހއގ

... .ގ ހދޔތނ އއކބވއޖއވهللاއމއލ އދމށ ލނބ،

ޖހދގ އޑ 50

:ވދޅވއވ) اهللا رمحه(ޢއޒމ هللا އދވސ ޝއޚ ޢބދ

ޚލފތ ) އސލމ: (މޅ އއމތށ ވ ފރޟ ޢއނކވ) ފހ ޖހދކ[(

ފލސތނ . ދވހނފށގނ ވ ފރޟ ޢއނކވ ނއތލވނ ބޚރ ! އދ ކއއހއޔވ. އތލއގނވނއސރ ވ ފރޟ ޢއނކވ

.ބވއސރ އދ އޒރބއޖނ ގއލނއސރނވސ މއވ

ދނފހ !އހނކމނ މއ އފޣނސތނގއ އކނ ވ ފރޟ ޢއނއ ނނވއހނވއޔ މހނ އހރމނ ބނތ ކލމނ އޖއބ ވނވ ފހ

60ކއވހއޔވ؟

އފޣނސތނގއ ، )މޅށ ދނވޑގނވއވهللا (އހރނ ޤބލ ކރ ގތގއ، ...

ށ މޅ މސލމ އއމތ ރމތ ތރކނ ނގލވ ކނމ މސލމ އނހނއގ މއޗ ޙއދ އއވސ ޙއޤކއ ނލއ އހރގނދ މސލމނގ ކނމ . އހމލވނއވ

އހނކމނ އބއމހނނކ . ލތއކކށ ވސ އބއމހނ ފރހމޔށ އހމލވނތވއނޔ ތކގއ : އބހ(ށ އމހނނ އދ އއ، އބ. މ ޖރމތކގއ ޝމލވވ ބއކވ

ފރނތރކނ (ރއކއތރކނ ހދމށޓކއ ހތޔރ ހދއދވނ ) މސލމނނށ ތބ) ޑކޓރ(އދ އބއމހނނށ ބނނވ ބހއ .ކމށޓކއވ) ކލމނގ ކބއގއ ވ

ނޑފރނ މއތކރމށ، މލގތނ އހވނދ ނވ. ފރވ ނފރވ ކމށޓކއވ ތ ބނދގތއ ކނމށ ބނނވ ސމނ ޚނވތ އވރނ، ހޔވހކނ ހދނ . ކމށޓކއވ

.]ހދއ ނދނމށޓކއވ

ވ މނބރއ ތއޙދ [ގ أسره اهللا فك ޝއޚ އބ މޙއމދ ،ލސމވޞއޔތގ އ(

)http://tawhed.ws/r?i=1636: ބއލވ. އނ ލބވޑއގނނވނއވ] ޖހދ

ކއށ ތ އމރޣޠމ އޝރތ ކރއވނ ) اهللا رمحه(މތގއ ޝއޚ ޢއޒމ 60

އއ ރސނ . އޔ ސރކރގ ޢލމވރނނށވޢރބ އޅވތވފއވ ސއދ

ޖހދގ އޑ 51

އރނކރވނވ ޙއދ ... އޖއބކ) ބޑ(އދ އޖއބތކގ ތރނ ވ

ކމއ ( އދވސ މ) އއ ... (އރނ ކރވނވ ކމކޙކނތކގތރނ އނމ އއ މޖހދކ ފރޟ ! މނ މދ ޢލމވރނނވ ބޙޘ ކރ) ގތނބހ

!ޢއނއތ ނވތ ފރޟ ކފޔތއތއވ

) އދ ! (ފހ މބއމހނ ޢލމ މހދނ ކނތކނކމއ އހނނކށ ނގއވ !ށ ނގއވ މބއމހނ މ ފތވތއ ނރނ ކނތކނ ކމއ އހނނކ

އދ އނޔވރނތއ އވނ .ހރހ މސލމ ބމއ ބވ ހގއޖއވ

އހނއކމކ . އނހނނނނއ، ހރހތނއގއވ މސލމނގ ކރތއމތގއވޘކރނ ޙމބއމހނ މ ބ. އއކވ. ޘކރނއވޙއދވސ މބއމހނ މ ބ

! ވ؟އ ނވތ ފރޟ ކފޔތއތއ އޖހދކ ފރޟ ޢއނ) ލގއ ވސޙމ(

...)ނކނ ވސނލށވ ! (ގއމވ ގ މޖލސ ކރ މއ ފއޅ ) ނޞރ(ކނސޓނޓނ އކ އރމތ ) އހގ(

ށގ ވށ ފރ ރ ،މޙއމދ އލފތހ) އތނ ހފމށ. (މރކޒ އނނ ބމވފއޅގ މހނ ބރ ހލއނ ތޅމނ ދޔއރ، މޖލސ ކރ) ވއޓލމށ(

އރއގތމނ، އތގއ ޖހދ ކރނ ވޖބވގނވނ ކމށ އފޣނސތނށ

އހނސ އމރކނނނއ އބއމހނގ . އބއމހނ އތއ ފތވއއ ނރނވރއޓހނ އރއގނފއވ މސލމ ބނތއ ދފޢކރމށ ފތވ ނދތގއ އ

. ލބމވ ]ރއސވނ [ވނ ޖހދށ އމރކގ ނއ ކރ ތފތކ ރސނ . މނކރއވއހނސ ވއރޅތށ ކފރ އމރކއއ ދކޅށ ޖހނ ފށމނ ދނ މނފޤކނ

.ފޅވއވ

ޖހދގ އޑ 52

ބ މއޗށ އރވނ ކތއ ޝއތނނކމއ މދ ދޔއ އފނސކށޓއގ !ޘ ކރމނނވޙމޖލސކށ ބ

ވނތކއ، ރސނނއ އދ ޔހދނނއ، ޢދއ! އހރމނވސ ހމ އފދއވ

. އމރކނނ އހރމނގ މއޗށ ހރހ ކޅކނ އރއގނނނއވއހނނނހއޔވ؟ އހނއކމކ އހރމނގ ތރއނ ބއއ މހނ އދވސ މ

!"ޖހދކ ފރޟ ޢއނއ ނވތ ފރޟ ކފޔތއ ތއވ؟: "އހނ

ފރޟ ޢއނއ ކމށ ކލމނނށ ނފނނ ކމގއ ) މއދ(ދ ކރމކ ޖހ !ކލމނގ ލތއ ލއސވލއވށއވهللا ވނ ނމ،

ޘ ކރވނވ ކމކށ ވނޖހނވސ ފހ ޙދނފހ މ މއސލއކ ބ

ނ ޖހނކނ އނމ ފޤހ ފހތށ ޖއސ ނކއވހއޔވ؟ އރއގނނ ޢދއވމސތކނގ މއޗށ އރއގނ، އދ . ގނއވނގނލޔސ އނފތއ އ

އބއމހނގ މދއ ނގމށ އދ ޢދއވ، ނވތ އބއމހނނށ ނވތ ޢ މލދ ޢދއވގ ފށނ ދފ ޙބމށ ) މސލމނގ(ދނށ ނވތ ) އސލމ(

61.]ކރމކ ފރޟ ޢއނއކމ ސފކށ އނގ ކމކވ

) ވޑއ ކރވފއވ(ބސކޅ ނގފއވނ ޝއޚ ޢއޒމގ މޝހރ 61

އނ ނރނ ޝއޚ އއމނ އއޟވހރގ ] މޑއ އއސހބ . [ލކޗރކނނވ .ބއލވ] ނސޙތ މޝފޤ[

ޖހދގ އޑ 53

އލ މޘޤ އލ އމލ [ !ދށ ލބ ކށފ އޚއވޙ އ އއކއވނތ އލހގ ތއމ ޞމފތގއ، ޑކޓރ ނޖހ އބރހމ އއ، ޝއޚ ޢ ، 62]އލ އސލމ

މ ،އދނދރބލ، މ ތނ ޢލމވރނޢބދލ މޖދ އދ ޝއޚ ޢސމ :ވރށ ފރހމކށ ޚލސ ކށދއވއވ ޟއމ ،އހނ އއއ ނލއ. ރތކވރޟ) މއދ އހރމނގ މއޗށ ވ(ޖހދކ [

އ އހރމނގ . ވޖބވގނވ އތއ އތއ ކމއ ކރމށ ނކޅދފއވތއވ :އޗށ ޝރޢ ވގނވނ މ

މރތއދ ވގނވ ވރނ ޢޒލ ކރމގ މއޗށ ޢލމވރނ ވފއވ .1

ތ ޢ ޝރ) ގهللا(ފހ އހރމނގ މއޗށ މވ ވރނ، . ނނވއޖމޢމސތކނގ ) އގ އތރނ(އނސނ ގނނތކއގ މއޗށ ބދލކށ އދ

ކރމގ ސބބނ ކފރވފއ ޙކމކމތކގ މއޗށ ޙއ ޖހލ މދގނވހއޔވ؟ އފދ ވރނ ޢޒލ ކރމށޓކއ ޖހދކރނ އހރމނގ

މއޗށ ވޖބ ނވހއޔވ؟ކމތކކނ ޙތ ނވތ އއށ ވރ އތރ ކމތކގ ތރއނ އކޙއސލމ .2

ނޑކއ ދކޅށ، އބއމހނ އއށ ޙ ކމ ކރމށ އނކރ ކށފ ބއގރޖޢވމށ ދނދނ ހނގރމކރމގ މއޗށ ޢލމވރނ ވފއވ

ފހ އހރމނގ ބނތކގ މއޗށ ގދވގނފއވ . ނނވއޖމޢނޑތއ އސލމ ގނ ގ މއޗށ އނކރ ކމތކޙބއނގ

ކމތކށ ޙގ هللاކށފއނވހއޔވ؟ އބއމހނ އ އނކރ ކށފއވ

ލމނ [ރގ ޞ ތ މޠޣ ޢލމވރނ، މފތ ލޔއވފއ ވނ 3މފތ ލޔއވ 62

.މއނމ ބކލނނށ ހޔ ޖޒ ދއވށއވهللا .ޖލ ތރގއވ ]ތއރ

ޖހދގ އޑ 54

ކޔމނ ވމށ ދނދނ އބއމހނނއ ޖހދ ކރނ އހރމނގ މއޗށ ވޖބ ނވހއޔވ؟

ފއވ ބހއޓމށ ޢލމވރނ ވ) އއމތގ މއޗށ(ޚލފއއ .3ނތ ނނ ) އއމތގ މއޗށ(ދނފހ ޚލފއއ މއދ . ނނވއޖމޢ

ނއތލ ގދބރއ އދ ) ނޒމ(ހއޔވ؟ އހރމނގ ޢދއވނތއ އ ނޑބނނ ކށގނ ނނހއޔވ؟ ދނ އހނވނނމ އ އނބރ ގނވނ ކ

ނ ނނހއޔވ؟ހމއކނ ޖހދ ކށގ އދ ކފރނތއ އތލއގނފއވ ،މސލމނގ ބނތއ ދފޢ ކށ .4

އލނ އނބރއހދމގ ވޖބކމށ ޢލމވރނ ވފއވ ބނތއފހ ފލސތނއ، އނދލސ، ބލކނސ އއ އޝއގ . ނނވއޖމޢ

ނވސ މސލމނގ އތދށގއ އއޒމނއގއ މއ ސރހއދއ އދ އނތބ ބނތއ އލނ އނބރ ހދމށޓކއ ޖހދކރނ ވޖބވގނ

ނވހއޔވ؟ސލމތކރމގ މއޗށ ) ޢދއވނގ އތދށނ(މސލމ އސރނތއ .5

ތކއ މޅ ދނޔގ އކ ފހ ޖލ. ނނވއޖމޢޢލމވރނ ވފއވ އސލމ އތއ ހސ ވނ،ދ ތކގއވ ހއޔރ ކމޕތއއޙސރ

ފރފއނނހއޔވ؟ އބއމހނ ސލމތ ކރމށ ޢލމވރނ ތކނ ޖހދކރނ ވޖބވގނ ނވހއޔވ؟

ފއވ ކފރ ވރނތއ ޢޒލ ހމކށވރނ، އހރމނގ ބނތކގއ ގދވ

ކރމށޓކއ، އދ މ ވރނ ތކގ ދށގއވ، އބއމހނނށ އހވ، ނޑތއ މތކރމށޓކއ، އބއމހނގ އނސނ ޤނނތއ ދފޢ ކރ ބއގ

ރމނގ އދ އނމހއ މސލމނގ މއޗށ ޚލފއއ އސކރމށއ، އހއތނ ބވގސފއވ ބނތއ އނބރ ހފމށއ އދ މސލމ އސރނ

ޖހދގ އޑ 55

ސލމތކރމށ އހވމށޓކއ އހރމނގ މއޗށ ހނގރމކރނ .ވޖބވފއވއވ

ޟރތތކއ ޙ. ދނ އހރމނގ ލޝކރތއ މޅދނޔގއ ދތރކރނތވ

ރއނއ، އއ ޤ. ގވމނނވ ތށ ބލނބމށގ ހދޔهللاރގދ ވރކނތއ ވ

ނޑނނވ އއ صلى اهللا عليه وسلم ރސލ(ފރތމ ޖލ މއއމތގ .އދ ކ

ހނހނ ބނތކގ މއޗށ ވސ، ފރސކރއއ، ރމއ އދ އ) ނޞޙބ .]ނނވދވޑއގނނވ ފދއވ

ޖހދގ އޑ 56

ނމށޓކއ ޖހދނ އކހރވވދނތ؟އނގ ޢލމ

:ވޙކރއވއވ سبحانه وتعاىلهللا

ـه إال الله فاعلم أنه ال إل

އހނ އއވސ އލހކ ނވކނ )ޙއޤ ވގނ އޅކނވވ (ފޔވއ هللا ފހ [ 63.]ތބ ދނގނނވށވ

:ވޙ ކރއވއވ އދވސ

قل هل يستوي الذين يعلمون والذين ال يعلمون

64]'އނގމހނ ނގމހނނއ އއފދވގނވހއޔވ؟': ވދޅވށވ [

ދނފހ ޚލޤވނތ އލހ އއކއވނތކށ އއލހއ ޝރކ ކރމނ ނމކ މސލމ ކނމ ފރދކށވސ އނގ ރށ ޢލމ ސލމތވވނވ

މކމށ ޤރއނއ ސނނތގއ އތށ ގތކނ . ވޖބވގނވކމކވ . ބޔނކރވފއވއވ

ގ މގގއ ޖހދ ކރމއ އދ ޢލމ އނގނމއ ދމދގއވ މހއމކނ هللا

:ވޙ ކރއވއވ انه وتعاىلسبحهللا ބޔނ ކރއވއ

19 حممد سورة 63

9 سورة الزمر 64

ޖހދގ އޑ 57

لدينوما كان المؤمنون لينفروا كافة فلوال نفر من كل فرقة منهم طائفة ليتفقهوا في اއބއމހނގ ތރއނ، ނކނނ . ދ މއމނނ އކއއކށ ނނކނނހއޓވ އ [ނޑކ ބއ ށ ހ 65.]ގނމށޓކއވ އއ އބއމހނ ދނ އނ. ވ ގ

ތއހދލ [އކލގފނގ، ދރސ ) اهللا رمحه(ޢއޒމ هللا އދ ޝއޚ ޢބދ

:ގއ މ މތވރވގނވ އޔތއ ބހގތނ ވދޅވއވ] ޢމލ ގ ގނ ޢލމތއ ފހމ އދ އނމ އނމ ޤވއދކ، ޖހދއ ނލއއ ދނ[

: ކރއވއވ ވޙهللا އހނކމނ . ނވނކމވ ނޑކ [ އއ . ވ ނކނނހއޓ ) ޖހދށ (އބއމހނގ ތރއނ، އއބއގ

66.]ގނމށޓކއވ އބއމހނ ދނ އނ މ ބނވނ ދނ ]އބއމހނނ [މބއގ މވ ] ގނމށ ނއބއމހނ ދނ އ[

) އއނފރ: ނމބހނ ނވތ ޢރބނ(ފހމވމށ ކރއށ ނކނނ ނޑށވ ބއއ ޢލމވރނ މއއ ޚލފށ ބޔނ ކރއވއ ) ނމވސ. (ބއގނޑކ . ނނކވ: [ވދޅވއވ ދނގ ޢލމ ) އސލގއ(ފހތށ މޑކރބއގ

ނޑވފހމ .]ކރ ބއނގ

އދ )اهللا رمحه( ބރ ޠއދ އއ ، رضي اهللا عنهޢއބސ ނލއހނއކމކ އބ

–ގ ނޟރގއ ބޑށ ޞއޙވގނވ ގތކ ) اهللا رمحه(ސއޔދ ޤތބ ނޑކ ) ޖހދށ(ގމގގއ ކރއށ هللا ދނ ) އއގ ސބބނ(ނކނނބއގ

122 سورة التوبة65

122 سورة التوبة66

ޖހދގ އޑ 58

ނޑކމވ ނޑކ އގއވ ... ފހނވ ބއގ ) ދނގއވ: އބހ(އދ އބއގމތތއ ) އލކމގ(އދ ދނ އގ ) ފނ(ފރވފއވ ރވތކނ

ނޑށ( ނޑވ(ފޅކރ ) އބއގ .)ބއގ

:ވދޅވއވ )اهللا رمحه(ސއޔދ ޤތބ

ތހރ އށދއނދ، ދނޔމތ ދނ ޤއމ ކރމށ ހމކށވރނ މދނ، ހ[

. ނކރނއވމދނގ ޒނތތރކމއ ފޅއ 67އކށ" ފޤހ"މސއކތނކރ ނޑތރ ފނކށފއ ބއނދލ ކކއނނވފހ މދނކ އ . ބގ ސކ

ވނ ހޔތގ ބރތރއށ މދނ ހމއކނ ފހމވ!) ދނނއ(އހނއކމކ މޖތމއ އލނ ) އލހ(އދ އ ) ޖހދކށ(އނބރ އއމށ މސއކތކށ

68.]]ޢއދކރމނނވ

:ގ ބސވޙهللاއހނކމނ

ئفة ليتفقهوا في الدينوما كان المؤمنون لينفروا كافة فلوال نفر من كل فرقة منهم طا

އބއމހނގ ތރއނ، ނކނނ . ދ މއމނނ އކއއކށ ނނކނނހއޓވ އ [ނޑކ ށ ހ 69.]ގނމށޓކއވ އއ އބއމހނ ދނ އނ. ވ ބއގ

ހގ ޢލމވރއކށ ޤދނ ފ : އބހ 67

]ތއހދލ ޢމލ[ޢއޒމ ގ ދރސ، هللا ޝއޚ ޢބދ 68

122 سورة التوبة69

ޖހދގ އޑ 59

ނޑކ[މ އޔތގ ތފސރގއ ބއއ ސލފނ ޖހދށ ] ދނ ފހމކރ ބއގނޑކމށ ވދޅވފއވ ބސތކށވރ އނގ ނގސ ޙ އޞނމގ ތބ ބއގ

. ގ ކބއނ އއސފއވ ތފސރވ) رضي اهللا عنه( ވގނވނ އބނލ ޢއބސ

ނޑކ ޖހދށ ނކނނ މޖހދނކމވ] ނއނގ ދނ [ މއ . ބއގ

ގ ކބއނވސ ) اهللا رمحه( ސނ އލ ބސރޙ ނގ އމމ ޙ ސލފއޞލ

އދ އބނ . ބރގއ ބޔނވފއވއވޠތފސރ މވހކ. ރވވފއވގތވ

ކބއނ މގތށ އކލގފނގ )رضي اهللا عنه(އބސ އބނލ ޢ، ކޘރވސ

ގ މގގއ ޖހދކރމހނނށ هللاއހނ .އވއވތފޘރގއ ބޔނ ކރއވފ 70.ދކރއވފއވތއވޢއއލހ މގދއކވނކމށ ވ

:ވނ އޔތށ އލނ ވސނލމ ހގށވ 122އހބޔނވވނ ތއބ ސރތގ 70

كان المؤمنون لينفروا كافة فلوال نفر من كل فرقة منهم طائفة ليتفقهوا في الدينوما

ހށ އބއމހނގ ތރއނ، ނކނނ. އދ މއމނނ އކއއކށ ނނކނނހއޓވ[ )122 سورة التوبة( .]ނމށޓކއވގއއ އބއމހނ ދނ އނ. ވބއގނޑކ

އނސފވރވމށޓކއ މސލކށ، އބނލ ޢއބސގ ތފސރ ދކށ، އއއ ޚލފށ މފދއނ ޤބލކށ . ޘއށޓކއ ބނމހއޔވޙވދޅވފއވ ރޢޔ ރނގޅކމށ ބ :ފތ އތއގތކނ ރއދދވދނއވޖހދނ އކހރވގނނ މހނނށ ތ

އފދއނ ވދޅވ ޢލމވރނވސ ބޔނ ކރއވފއވގތގއ :ފރތމ ރއދ ނޑކ މޑ ކރމގ [ ކ ޖހދ ފރޟ ކފޔތކށ ވހނދގއ ޙކމ] އއބއގ

ނގ މއޗށވނ ޖހދށ ނކމ އހނސ ފރޟ ޢއނކށ ވމނ އނމ. އކނޏވމކނ ވރށ ތފސލކށ އބނ . މސލމނގ ބމއ ލއއ ދނ ދފޢ ކރނކމވ

. ގއ ބޔނ ކރއވފއވއވ] އލ މޣނ ވއޝރހ އލ ކބރ [ޤދމ އކލގފނގ )365- 10/364 ]އލ މޣނ ވއޝރހ އލ ކބރ([

ޖހދގ އޑ 60

ޝއޚލ އސލމ އދ ، އބނ އލ މބރކهللا ޢބދނގ އމމ ޙ ލޞ ސލފއ

ކލނގ ކބއނ މތނ ބ؛ ނބލޙއމމ އޙމދ އބނ އބނ ތއމއޔ، އދ :ރވވގނވއވ

ގއ ބއގނޑއގ މނވރ އނމ ޙކމއއބއގނޑ މޑކރމށވ :ދވނ ރއދ

ޙޙގއ ބޔނ ޞމހއ މޑކރމނވސ ހމވނކމށ އމމ ބޚރ އކލގފނގ ނ އދ ބއގނޑއގ މނވރ އނމ މހކނވސ ހމވނ ކ. ކރއވފއވއވ ޙ ޙޞ: ބއލވ{. ވއވވނ އޔތނކމށ ވދޅ 9ތގ ޖރތ ސރޙ ބޔނވނ އލ

} 13/231އލބޚރ

އފދ ޖހދނ އކހރވގނ އޅމހނ ބނގތގއ އބއމހނ : ތނވނ ރއދ ނސ އބއމހނ އހ . ޖހދކރމކ މޒމނގއ ފރޟ ޢއނކށ ދކމއވ

އހނކމނ ޖހދކރމނ . ނމކ ވސ މޒމނގއ ވޖބކވއނގ ބނގތގއ ޢލމ މ ޢޒރށ ނޟރ ހނގލއފނމ، މއ އއވސ . މބއނމހނ ބދމއގނއވ

ޖއށވސ އހނ އނމ ކޑކއ . ބރދނއނތ ބހނއއކނ އނގނއވއނގނފދއނ ދ ވޖބއ ކރމތވއޖނމ އ އދ ކރނޖހނ އކތ އނކއޗއ

. އހނ އގނ އކތވސ ދކށލނ ހއދވގނއނވތއވ. ފށނރހނ އކތކށގނވމދކރމށޓކއ އހނނވނނމ ހއޖގ ތވފ ކރމށޓކއ ނމދދކށ، ނ

. ރދދކށ، ރދހފމށޓކއ އހނހރހ ވޖބތއދކރނވސ ޖހދނއވމނކތވސނއޖކމގއވނ ނމ، މފދމހނ ޖހދގ ވޖބކނ ޤބލކރ ކމގއ

އށ هللاނފހ ދ . ގނއވނދޢވކރޔސ ޙޤޤތގއ އއށ އނކރކރކނ އލމވރނނއ އކ ގ މއދނށނކމ މޖހދ ޢބރވތވއޖ މހއށވނ، ޖހދކރމ

.ގނމވނއސލމ ރހގއ ދނ އ

ޖހދގ އޑ 61

އއވސ ކމކއ ބހގތނ އޚތލފވއޖ ) ދނގ (ފހ މސތކނ [. ބނނ ކކތ ބލށވ) އކމކއ ބހގތނ(ކމގއވނ ނމ، ދނ މޖހދނ

:ވއވވޙ ކރއهللا ފހ . އހނ ތދ ވނ އބއމހނނއ އކގއވ

والذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلناކރ މހނނށ، ހމކށވރނވސ ތމނ ތމނ އލހގ މގގއ ޖހދ އދ [

سورة ( .]އލހ، ތމނ އލހގ މގތކށ އބއމހނނށ މގދއކވހށމއވ 71)]69 العنكبوت

ކށ ޙރޞ ރށ ގ ބސވޙ ވهللا. ވމށ ދހވތވފއވ އޚއވގ ރއސهللا

هللا . ހލވސ މނފޤނ އފހލމށ މސއކތކރނއވބޔނވފއވ :އބއމހނނއ މދ ވޙކރއވއވ

لم إلينا وال يأتون البأس إال قليال قد يعلم الله المعوقني منكم والقائلني إلخوانهم هأشحة عليكم فإذا جاء الخوف رأيتهم ينظرون إليك تدور أعينهم كالذي يغشى *

أشحة على الخير عليه من الموت فإذا ذهب الخوف سلقوكم بألسنة حداد ـئك لم يؤمنوا فأحبط الله أعمالهم وكان ذلك على الله يسريا أول

) އބއއ (ހމކށވރނ ކލމނގތރއނ މހނ ފހތށ ޖއސއ، އދ [

އހރމނގތށ [ނނށ ޖހދށ މދނނނ ނނކނނ ހލ އބއމހނގ އޚ ގ މގގއ هللاއހތރވމއ އދ . (މޅށ ދނލއވއވ هللا ބނމހނ ] އނނށ

28/442] މޖމޢ އލފތވ: [ބއލވ 71

ޖހދގ އޑ 62

. ދހވތވފއވއވ ) ނރހ (ކލމނގ މއޗށ ) ވގވރވމށ އބއމހނ ށ ދނފހ، ބރވތކނ އއމނ އބއމހނގ ލތއ އބއއގ މއޗ

މރފވފއވ ބއއފދއނ އނބރމނ ކލގފނގ މއޗށ ބލތނ ކލގފނށ ) ޖހދނ ލބ ޣނމއއ އހނހނ (ދޔމނ ކނ އދ ބރވރ . ފނނނއވ

ދހވ، އބއމހނ ކލމނނށ އބއމހނގ ތނ ) ހސދވރކމއއކ (ހވށ هللا އހނކމނ . އފދ މހނނއ އމނއނވއވ . ކނ ހމލދނއވ ދތ

ހޔ އފދ މހނގ : އބހ . (އބއމހނގ ޢމލތއ ގއލނތކރއވއވ 72.]އށ ފސހވގނވއވ هللاއދ އކނ .) ވ ޢމލތކގ އޖރ ފހލއވއ

ރނ ޙއފދ މނފޤނގ ދތކނނއ ސهللا ! އޓވއބއމހނނށ ހލކހ

.އޅމނ ސލމތކރއވށއވ

:ނކނ ވސނލށވ

އބނ ) ސލފނގ އމމ: [(ވދޅވއވ )اهللا رمحه( ޙއބނ އބނ މސ[

ކގ މސލމނގ ބނތ(އކ އހރމނ ރބޠއށ އއ )اهللا رمحه( މބރކ

އތގމސތކނ، އޅކނކށ، . ސރއއށ ދޔއމއވ) އނތއ ދފޢކރމށހނގރމކށ އދ ކނމ ދވހކ ޖހދ ހރކތގ އރކޓތއ ފނވއ ހދތނ

: ފނމނ އކލގފނ އހރނނއ ދމލށ އނބރވޑއގނ ވދޅވއވ

ފހ މތގއ މހޅވފއވ ސވރގގ ދރތއ ... لله وإنـا إليه راجعون إنا[

ހދކރ ދވސތކއ، ވރއއ ބހ ފޤހ ) އހ(ދކށ އހރމނގ ހޔތގއ !]ދވސތކއ ރތކށވސމ ހލކހއޓވ ހދގނމއޓކއ ހދކށނއ

19-18 سورة األحزاب 72

ޖހދގ އޑ 63

މސދވހ ނވތ އއށވރ ގނއނ، އކލގފނގ 2އހރކ ފހ މއ

ފލވޅތއ ދކރއވއ ރބޠށ ) ކޔވއދނމގ( ޙދޘވޔފރއއ

މ ހތމ ކރއވ ) އކލގފނ. (އވ) اهللا رمحه( ވޑއގނނވ އބނ މބރކ

އދ އގ ބދލގއ . ގއ ހދ ނކރއވތއވއކލގފނގ މޅ ހޔތ ރބޠގ هللاއހނކމގއވނމ، 73.ނމގއ މޝޢލވވޑއގނނވތއވއނގޢލމ

މގގއ އނމ އނޑއއވސ ނޖހ މހނ ބނނޖހފއ ވނ ފހ 74]ކކހއޔވ؟

އޔ ފރޟކށވ ހނދއގއ ޢލމ ޖހދ ކރނ ޢއނ. އޚއވ! ދނނއ

އހނ ދ ވޖބއ މހގ މއޗށ . ރކށ ޤބލއނކރވއވޢޒއނގނމކ އދ އޅތކނގ . ފރޟވ ހނދ ވނ އދތ އކތވހނ ކރނ ކމށވތއވ

އދ ކއއހއޔވ؟ . ވމއޗށ އގނ އކތވސ ދކށލނ ހއދވގނއނވއޖހދ ފރޟ ޢއނކށ ވފއވ ހލތއގއ އއނ އކހރވމކ؛ ނމދއ ރދ

.އޅނފދ ބޑވގނވ ފސޤ ފފއއކމށ ޢލމވރނބޔނ ކރއވފއވއވ

ފދއނ މ ވދޅވފއވނ، އބނ މބރކ، މ: ނކނ ވސނލށވ. އޚއވ 73

ދނ އހނކމށވނނމ . ޖހދކރނ ފރޟ ކފޔތއގ ގތގއ އތ ޒމނއގއވއބނ މބރކގ ޢލމ މނވރގ ޒއރއވސ ހމނވ ފސޤނ، މޖލ، ވކނ

ޖހދނ އކހރކރމށ ، ޚއސކށ ޖހދ ފރޟ ޢއނކށވފއވ ހލއގއ ލދއވސ ނގނބވއވ؟

އލޙޤ ބލ [ބއލވ ، ގ ބސކޅއ) اهللا رمحه( ޢއޒމ هللا ޝއޚ ޢބދމއ 74

http://tawhed.ws/r?i=1600 ]ޤވފލ

ޖހދގ އޑ 64

ޟ ނމށވރ ފރއނގޢލމ ،އށ އމނ ވމށފހهللاދނފހ ޢއނކށވފއވ ޖހދގއ ބއވރވނ އސވފއވކނ ދލލކށދ އތއ

:ތއ ހމއވޙދޘ އގތރގއ އނނނވ . ދލލއވއވ

މރ ބނ އޤޔޝ ޢ[ކބއނ ރވވގނވއވ؛ ) رضي اهللا عنها(އބ ހރއރ

އލބމނ ) އހނކމނ. (ރނޏށ ފއސދފއވއވއތރފއދ ލބގތށ ދމދނގއ (ހނގރމއގ ދވހ ޙދއ. މނވ އސލމ ނވމށ އނ ނނމއވ

] އހރނގ ތމގ އޚނތއ ކބހއޔވ؟: [އނ އއސވ) ތބ މހނކރ މވނ މވނ : [އނ ސވލކރއވ] .ގއވއޙދ: [އބއމހނ ޖވބދނވއދ އހނ .] ގއވއޙދ: [އބއމހނ ޖވބދނވ] މހއ ކބއހއޔވ؟

ގއކމށ އޙދ ދނ އބއމހނ ވ . މހއގ ވހކ ވސ އނ އއސވނޑ ދހނ އޅއ ދނ. ބނވނވ . ޔއވށ ދ އޙދފހ އނ އސވ ދގ

އހރމނނއ !މރއވޢއ : [މސލމނތއ އނ ފނމނ ބނޏވދނ އނ .] އހރނ އސލމ ވއޖއމއވ: [އނ ބނޏވ .] ދރގއވށވ

އނގ އއލގ ގތށ ) މވމނޙޒ(އދ . މވމށ ދނދނ ހނގރމކރއވޙޒދއތ ކބއނ އނ ހނގރމކރ ) މރގޢ(ޢދ ބނ މޢދ ސ. ގނދވނވ

އ އއލހގ އهللا އނގ އހލވރނ ރއކއތރކރމށތ ނވތ : ސވލކރއވމނ ޖވބދއވއވ. ތ އހމށ ވދޅވއވރސލއށޓކއ

އނ .] ސލއށޓކއވއއ އއލހގ ރهللا އހރނ ހނގރމ ކރ [ 75.]ނކރ ހލ ސވރގ ވނވ އދ އނމ ނމދއމ. ރވއވމ

ކމށ ޞއޙ ޙދޘ ކމ، އދ އއޒހބ ޙއބ ދވދ އދ އލ :ރވކރއވ 75

.ވދޅވއވ

ޖހދގ އޑ 65

ނޑދހނ އޅއގނ މނ : [ކބއނ ރވވގނވއވ رضي اهللا عنهއލބރ ދނގ

ގތށ އއސ صلى اهللا عليه وسلمގ ރސލ هللاނވކށފއވ މހކ

އހރނ ފރތމ ހނގރމކރނވ ހއޔވ؟ ! ގ ރސލއވهللاއ : [ވދނނވއ. އސލމވށވ: [ވއވޙދޘކރއވهللا ސލމވނވހއޔވ؟ ރސލނވތ އ

އދ . ވ އދ ހނގރމކރއވއނ އސލމ.] އދ އއށފހ ހނގރމކރށވ

. މލކވޢމދ : [ވއވ ޙދޘކރއ اهللا عليه وسلم صلىގ ރސލ هللا. ޤތލވއވ

76.]އހނއކމކ ގނ އޖރކވ

ނބއޔ [: ކބއނ ރވވގނވއވ )رضي اهللا عنه(އބ މސ އލ އޝޢރ

-ގނ އޅއވނކށ ކފރނގ ތރނ މހކ ފރދހނގރމއއގތރގއ ވޑއ ރ އހނސ ކފ. މސލމކ އނ އއ ކރމތ ލއވ .ގވއވ 77މކށ ރމތލކ

ދނ . އނ އތރ ކރމތ ލމކށ ގވއވ. އވއނ ޤތލވ) އތނ(މހގ ދނ . އވ އހނސ އނވސ ޤތލވ. އހނ މސލމކ އނއއ ކރމތލއވ

ތ : [އއ ހމވ ސވލކރއވ صلى اهللا عليه وسلمރސލ ގ هللاކފރމހ

صلى اهللا عليه وسلمގ ރސލ هللا] ހނގރމކރނ ކނއއޗކށޓކއ ހއޔވ؟

ފޔވއ އޅކނ ކރމށ هللا އހރމނ މހނގރމކރނ : [ވއވ ޙދޘކރއ

) صلى اهللا عليه وسلم(އ އދ މޙއމދ ޙއޤވގނވ އހނ އލހއ ނވ ކމށ

.] ގ ޙއޤތއ އހރމނ އދކރމށވهللاގ ރސލކމށ ހކވ، هللاއކ އހރނ އއށ . އނބ ތބނބސ ހޔވގނވއވ: [ކފރމހ ބނޏވ

ޙދޘ ގއ މ ޞޙޙ އދ އމމ މސލމވސ އކލގފނގ ) 1216(ބޚރ 76 .ވކރއވފއވރ

ލޝކރގ ކރއށ ނކމ ޢދއވނގ ތރނ މހކ ތމއ ކރމތލނ : އބހ 77 .ގވމވ

ޖހދގ އޑ 66

މނނއ މސލ(ދނ އނ އސލމވ މސލމނގ ބޔށ އއސ .] ޤބލވމވއނ ) ހނގރމއގ ތރގއ(ފހނ . ހނގރމކރނފށއވ) އއކށ

2އހނކމނ އނ ގނގސ ވޅލވނ އނ ޤތލކރ . ޤތލވއވ

)صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللا. މސލމނނއ ވދގނނވ

ރ އކކ އނކކ ދކ ލބވނ ބޔކ ސވރގގއ، މއށވ : [ވއވ ޙދޘކރއ 78.]ނވނއވ

ޚއބރ ހނގރމއގ [: ކބއނ ރވވގނވއވ) رضي اهللا عنه(ޖބރ

އދ އކލގފނ ހނގރމއގ . ގ ރސލއއ އކގއވهللاއހރމނވ ނޑއ ކރޔށ ފނއވވއވ އސރހއދގއ (އނބރއއއރ އބއމހނ. ބއގ

ބކރ ، صلى اهللا عليه وسلمގ ރސލ هللا. ބކރ ހއހއޕ މހއގނއވ) އޅނ

ދނ އއށފހ އނ . ހއހއޕ މހއއ ހނދކޅކ ވހކދއކވއވ

މ : [ސވކބއނ އއ صلى اهللا عليه وسلمގ ރސލ هللاއނ . އސލމވއޖއވ

ރނނށ އމނތގ ކނބޅތކށ އހރނ ހދނ ފހ ކހނތހއޔވ؟ މއ އހ

صلى اهللا ގ ރސލ هللا.] އވ އހނހނ މސމހނގ އއޗއސވގތނ ދވފމށގ ވލ ނގމށފހ އއއ ދމލށ ށގ: [އވ ވޙދޘކރއ عليه وسلم

ދނ އމހ .] ދނ އއއޗހ އގ ވރފރތތކށ ގސދނތވ. އއލށވއނ . އދ ތރކނ ޖހ ޤތލވއވ. މސލމނނއ ހނގރމއގ ބއވރވއވ

صلى اهللا عليه ގ ރސލ هللا. އނމ ނމދއ ކރމށވސ ވގތއ ނލބނވނޑ އކލގފނގ ފލގކޅށ އޞހބ ބކލނ ޤތ އނ وسلم ގ ހށގ

ނޑ އކލގފނގ . ވއވޙދޘކރއގނއމށ އބކލނ އނގ ހށގނކމވޑއގނނވމނ ) އގކޅނ(ގ ރސލ هللاފލގކޅށ ގނނވމށފހ

ބރނ ޠ :ރވކރއވ، ޞޙޙ 78

ޖހދގ އޑ 67

ތމނކލގފނ . އނގ އސލމކނ ޤބލކރއވއވهللا : [ވއވ ޙދޘކރއ އނބނ 2ފލގކޅށ ވޑއގނނވއރ އނ އއ އކ އނގ ސވރގގ

79.]ތއބވ

ޖހދ ފރޟ ޢއނކށވހލ ،ޝއޚލ އސލމ އބނ ތއމއޔދނފހ ޚލސ ކރއވއ ،މއސލމ ،އހނހނކނކނ އސފސ ކރމގ

:ޅވއވވދ ފރޟ ޢއނކށވފއވ ދފއ : އބހ(ގ މތނ އކނ އޖމޢއހނކމނ [...

ދނފހ ދނއ މދރއޅނ ފތނވރކށ . ވޖބވގނ ވއވ) ޖހދ ކރނ ޢދއވ، ފހށ ޖއސމށ ވރ ބޑވގނވ ވޖބއ އމނ ކމށ ގދވގނނ އދ ، އއށޓކއ އއވސ ޝރތތކއ ނވއވއހނ ކމނ .ފހ ނވއވ

ކއއހއޔވ، އ ޢދއވނ ވވނ ކނމ ގތކނ ފހތށ ޖއސނ 80.]ޖހނއވ

] އލޙޤ ބލ ޤވފލ[އކލގފނގ ފތ ) اهللا رمحه(ޢއޒމ هللا ޝއޚ ޢބދ :ދޅވއވގއ ވ

ގ هللاގ މއސލއކ ފހ ކބއހއޔވ؟ ) ޢލމވރނ: އބހ(މތބ އމމނ [

މގގއ ލއއ ފރނއނ ނކތމށޓކއ މޝވރ ހދ މހނނށ އއރނނއ ނ ޖހދ) ތހނ(މއމނ ޒވނނތއ . އޚލސތރކމއއކ ނސހތއނދއވ

.އޙކމށ ވދޅވޞ ކމ، އއޒހބ ޙ އލ :ރވކރއވ 79

309. ޞ] އލ އޚތޔރތ އލ ފޤހއޔ [ގ ) اهللا رمحه(އބނތއމއޔ 80

ޖހދގ އޑ 68

އކހރކރނ ކހ ޒމނއވނދނ ހއޔވ؟ މޒވނނ ވނ، އއރނގ އދ ، ޒމނ ފރބރވޢވރގދ ، )ލޙ(ހތތއ ގދ އލފނނ އނދމނދ

. އއރނގ ޠހރ ލއނ މސލމނގ ބނތއ ތނމލމށ ކތމދވފއވރދހފމނ މހއ ، ޖހދކރމނ މނ ކރމހ؛ ނމދއ ޒވނއ!) ދނނއ (

މސތކނ ޖހދކރމނ މނ ފހ ! މނ ކރމހކއ އއވސ ތފތއ ނވއވއޔތގ ދށށ ވއޓދނ ކމގއ ) އނނނވ(ގ މ هللا ކރ މހ،

ބރނގނނނ ހއޔވ؟

ه المعوقني منكم والقائلني إلخوانهم هلم إلينا وال يأتون البأس إال قليال قد يعلم اللأشحة عليكم فإذا جاء الخوف رأيتهم ينظرون إليك تدور أعينهم كالذي يغشى *

ت فإذا ذهب الخوف سلقوكم بألسنة حداد أشحة على الخير عليه من الموـئك لم يؤمنوا فأحبط الله أعمالهم وكان ذلك على الله يسريا أول

) އއ އބ (ހމކށވރނ ކލމނގތރއނ މހނ ފހތށ ޖއސއ، އދ [

އހރމނގތށ [ލ އބއމހނގ އޚނނށ ޙ ޖހދށ މދނނނ ނނކނނ ގ މގގއ هللاއހތރވމއ އދ . (މޅށ ދނލއވއވ هللا ބނމހނ ] އނނށ

. ދހވތވފއވއވ ) ނރހ (ކލމނގ މއޗށ ) ވގވރވމށ އބއމހނ ބރވތކނ އއމނ އބއމހނގ ލތއ އބއއގ މއޗށ ދނފހ،

ށ މރފވފއވ ބއއފދއނ އނބރމނ ކލގފނގ މއޗށ ބލތނ ކލގފނ ) ޖހދނ ލބ ޣނމއއ އހނހނ (ދޔމނ އދ ބރވރކނ . ފނނނއވ

ދހވ، އބއމހނ ކލމނނށ އބއމހނގ ތނ ) ކ ހސދވރކމއއ (ހވށ هللا އހނކމނ . އފދ މހނނއ އމނއނވއވ . ދތކނ ހމލދނއވ

ޖހދގ އޑ 69

އފދ މހނގ ހޔ : އބހ . (ނތކރއވއވ އބއމހނގ ޢމލތއ ގއލ 81.]އށ ފސހވގނވއވ هللاދ އކނ އ .) ވ މލތކގ އޖރ ފހލއވކމ ޢ

:ވދޅވއވ )اهللا رمحه(ޢއޒމ هللا އދވސ ޝއޚ ޢބދ ފޤހ ޢލމވރނވނ މސލމނގ ބނތކކ އއބމއފދ އއޗއކމށ [

ނޑތކގ ތރއނ . ބޔނ ކރއވފއވ އހނކމނ މސލމނގ ހސބގއގނވނ ހލކނ ) ނވތ(ރއކލގ ތރއށ ވއޓދ ހސބއ، ނ

މކ ސލމތކރމށޓކއ މޅ އސލމ އއމތ އކ އއކށ އއވވރނ ޒވނނގ ތރގއ ޖހދފރ ނއރވއ މތބ ޢލމ. ޟޟރތކވ

ފރ ) ޖހދށ (ވކނ ޚއޞކށ ؟ މތބނ ފހ ކނސބބކއ ހރހއޔވ

} المؤمنني وحرض{) ކރއވއވ ވޙ هللا . (އރވމކ ވޖބއކމގއ ވތއވ 48 سورة النساء

އރޝދތއދނމށއ، އދ ، )ޢލމވރނ(މ ދޢވތދ މހނ

ވރނގ ޙޔތގ އނމ އނގނނއދނމށޓކއ، މޖހދނނއ އކ، އއހރއވސ ހދކށލފއ ނވނ ފހ ކނސބބކއ ހރހއޔވ؟ މތބ ޢލމ

ނ ޠލބނ، އބއމހނގ ކޔވމގ އނމ އހރއވޔސ ދކށލއ، އނގގ ދނ މދނޔގއ هللاޖހދނ އ ރޕޓއ ހދމށޓކއ، އދ

ކރމށޓކއ، އބއމހނގ ނފސތކނ ހދކރމށ ނއޅނ ފހ ޤއމ ކނސބބކއ ހރހއޔވ؟

19-18 سورة األحزاب 81

ޖހދގ އޑ 70

ـكن * رضوا بأن يكونوا مع الخوالف وطبع على قلوبهم فهم ال يفقهون لـئك لهم الخيرات الرسول والذين امنوا معه جاهدوا ب أموالهم وأنفسهم وأول

ـئك هم المفلحون وأول

އނހނނނއ އކ ޖހދށ : އބހ ( އކވމށ އ އބއމހނ މޑކރ މހނނ [

.ވއވ ހގނ އބއމހނގ ހތތކގއ ސއކޖ . ރހނވ )ނގސ މޑކރމށ އހނއކމކ * .ނވސނއވ ) އޤއ ޙ (އދ އހނކމނ އބއމހނނކށ

އދ އކލގފނއއކ އމނވމހނ؛ ) صلى اهللا عليه وسلمމޙއމދ (ރސލ އފދއ . ޖހދކރތވ ) ގ މގގއ هللا(އބއމހނގ ނފސތކނނއ މދލނ

އދ ކމޔބ ލބގނވނ ހމ . ވމހނނވ ) ތކތ (ގ މއޗށ ހޔ އބއއ 82]}88-87 سورة التوبة{ ].އބއމހނނވ

ގ ކފ هللاތމ ފރހނނނގ ސފގއ ޖހދކރމށ ފސޖހ، . ތދކވޒވނނވސ ޙއޤވގނވ ހލ، ޖހދގ ވޖބއޔތ އދ ކރމށ ލކކފއވ

ނޑނ . އއނ އކހރކރނއވ އށ هللاމފދ ފރހނވނތކނ ގއލފއވ ފބރވސ ނގނނނބވއވ؟ ޝއކއވސ ނތ ގތގއ މއއމތށ . ދމވފއވ އނމ ބޑ ހލކކ ޢލމގ ފރނ އޅއގނތބ މނފޤނނވ

: ވދޅވފއވނ ވރށވސ ބޑ ތދކވ رضي اهللا عنهނ ޚއޠބ މރ އބޢ

ކލގފނ ކލމނގ މއޗށ އނމ ބރގނނނ ޢލމ ދލއގ ތމނ[: ނ ވދޅވއވޙއހނކމނ ވރށ ގނ ސލފއ ޞލ] .މނފޤކށވ

އހނސ އއ . ކރމކއ ބހކމއ ނނވ ޢލމކ ގނގނ އއޗއ ރވ[

]އލޙޤ ބލ ޤވފލ[ޢއޒމގ هللا ޝއޚ ޢބދ: އތރށ ބއލވ( 82

http://tawhed.ws/r?i=1600(

ޖހދގ އޑ 71

އށ هللا[: އދ އނއބއބކލނ ވދޅވއވ.] އށ ތޤވވރވމއ ބހކމކވهللا .]ފދއވ ޢލމ )އނގމނ(ބރވތވނ އށގނވވރށ

ހދގއ ޖހދކ ފރޟ ޢއނއކމށ ވހނދ، ޖ. މގ އޚއވ! ދނނއ

ފހ މކމއ . ބއވރވމނ އއވސ މހއ އސތސނ އއނކރވ ހއޓވ . ބހގތނ ޖހދގ އމރނނއ ޝއޚނގ ބސތކއމދ ވސނލށވ

:ވދޅވއވ) حفظه اهللا(ޝއޚ އސމ ބނ ލދނ

ނނއދނމށޓކއ ބނ ގއނގތނ އދ މސތކނނށ އމނކމއ ބހ[

ގ صلى اهللا عليه وسلمޖހދނ އކހރވ މހނ، ފހ އބއމހނނށ މޙއމދ ކރ އއވސ ބފޅކ ) ނޞޙބ(ތދވރ . ޢމލފޅ ވސނފއއނވއވ

. ނއކ ނބހއޓވއވހނގރމއށ ވޑއގނނވއރ މދ) ތބކ(އކލގފނ ދފޢ ކރމށޓކއ މދނއނ ال إله إال اهللاމއމނނ 30،000ފހ

ލޝކރއ ) ރމނނގ(އއ ދކޅށ ال إله إال اهللاއއ . ނކމވޑއގތވ ال إله إال اهللا!) ދނނއ(ފހ . ތއޔރވކނ އބއމހނނށ އނގމނނވ

އއ ހމއކނ ޢލމ . ދފޢކރމށޓކއ ޖހދގއ ހރކތތރވނ ލޒމއވނނއ ދނމއ އއށ އނގ އހނއކމކ ޢލމ . ނއ ދނމއ ނނވނއނގ

.]ޢމލ ކރމވ

ޖހދގ އޑ 72

83]ތއޖހތލ މނހޖއޔ[ގ ދރސ ) حفظه اهللا(އދވސ ޝއޚ އސމ

:ގއ ވދޅވއވ ޖހދކ އޅކނތއތކގ ތރނ ވރށ ވރގދ : [އދ މބއމހނ ބނއވ[

.]އހނއކމކ އނނވސ އޅކނތއތއ ވއވ . އޅކމކވ

ގ މނހއޖއ ވސނފއއ صلى اهللا عليه وسلمމބއމހނނކށ މޙއމދ ) ޝރހގއ(ގ ވހކއގ رضي اهللا عنهއދ ކޢބ ބނ މލކ .ނވއވ

ތބކ (މދނގއ رضي اهللا عنهކޢބ ؛ )ފދއނ(އފލވޅތކގއ ކޔދނ . މޑކރއވ އރ އތއގނ އޅކނތއތއ ކރއވއވ) ހނގރމއނ މޑޖހ

. ގ ރށގއވ صلى اهللا عليه وسلمއކލގފނ އނނވ ނބއޔ ! ޔވއދކއއހއއގއ، ޙދޘއދ އހރމނގ ނބއޔގ .) މތވގނވ މދނގއވ :އބހ(

ގއ ޢލމ ) މދނގ މސޖދއ ނބވ: އބހ(އކލގފނގ މސކތގއ ދ ކރނ ފދ ކމއކމށ ބޔނ ގ މގގއ ޖހهللاނމކ އނގ

އހނއކމކ، މ ހރހ ކމކއ އކވސ، އދ އކލގފނކ . ކރއވފއވއވ އސލމވ ބކލނގ ތރއނ އނމ ފރތމވ ބކލނގ ) ކއބގފނކ: އބހ(

] ބއޢތލ ޢޤބ[ލގފނކ ތރއނ ވ ބކލއކމގއވ ހނދވސ، އދ އކފހ ބއޢތލ ޢޤބއ –) ކމގއވ އރވސ(ގއ ވސ ޝމލވބކލއ

އގ މތވރކނ ކޔއދނ ކހނކނހއޔވ؟ އއ އއނ ) ބނމނ (–ވ ހދ ޢމސލމ ޖމޢތ އފދނ ) އގމއޗށ(މސލމނގ ދއލތ އފދ

ވހނދވސ، މއނ އއވސ ކމއ ) ކބއގ رضي اهللا عنهބ ޢކ(މހރހކމއ އހނ ޖހދ ކރނ ފރޟ . ބޔނއ ނކރވނވ) ޖހދނ އކހރވ ހނދ(

ދރސގ އސލ އޑއ މ ނވތ http://tawhed.ws/r?i=1509: ބއލވ 83

http://tawhed.ws/r?i=2055: އޑއއސވ

ޖހދގ އޑ 73

. ޢއނކށ ވހނދ އހނ އޅކމގ ކނތއތއ ފހގ ކރމށ ތނއނއވއވއކލގފނގ (ޖހދނ އކހރވ މޑކރމގ މއސލ ) ؟އދކއއހއޔވ(

ކށއ، އދ ހތހމނޖހނ ނނ ކމއ ) އގއ އކލވ(އއހނދ ) މއޗށމތ ޙކލއށ ރهللا [ފހ އކލގފނގ މއޗށ . ބޔނއ ނކރވއވ

ރމފޅގއ ނމދކރއވނކމ ހދ ޙ ނނވ މދނގއ، ލއވށއ، އހނ ތ އއކ ]އކލގފނ ދރސ ދއވނ [: ނވތ. ނބނވނވ ]ނސބރނގޅކމކ

ނޑނ . ނބނވނތވ ) މފދއނ(މހނ ނބނވނ، ޤރއނގ ދލގ :ބޔނވފއވމނނވ

ؤكم وأبناؤكم وإخوانكم وأزواجكم وعشريتكم وأموال اقترفتموها قل إن كان اباوتجارة تخشون كسادها ومساكن ترضونها أحب إليكم من الله ورسوله وجهاد

ي الله بأمره والله ال يهدي القوم الفاسقنيفي سبيله فتربصوا حتى يأت

ކލމނގ ބއޕއނނއ، ދރނނއ، ބބއނނއ، އނބނނއ، : ވދޅވށވ [

ށ އއލތކއ، ކލމނ އއކށފއވ މދތކއ، އއށ ގއލނވދނކމ މހރހ ... (ލމނ އފލގއ ތދރއޅ ގތއ އ އދ ކ އ ބރގނނ ވޔފރ

ގ މގގއ ޖހދކރމށވރ هللاގ ރސލއއ އދ އލހ އއ އ هللا) އއޗއ ) ޒބ ޢ ( ގ ނޔ هللاދނ ) އފދއނވނނމ (ބނނވގނވނހއޔވ؟

ހދޔތއ هللا ށ ނނކ ޤ ފސ !) ދނނއ (އދ . އނނނދނ ކލމނ ތބށވ 84].ނދއކވއވ

އކހރވ މހނނއ ބހގތނ ޤރއނގއ ) ޖހދނ(ފހ އހނކމނ،

ބލއފކމގއވނ ނމ، މބދއނ ހރހ ) އޔތތކށ (ބޔނވފއވ

9:24 التوبة سورة84

ޖހދގ އޑ 74

) އއ ؟ޔވއދ ކއއހއ. (އޔތތކއވސ އއތފޤވފއވކނ ފނނނއވގ ) عليه السالم(އހނ މސ . މއއމތއ މގ ކރގ އއމތތކށ ވސމއވ

އހތރވމށ އނކރ ) ޖހދގއ(ޤއމގ އހލވރނ، އކލގފނށ އބއމހނ ބޔނ ކރއވފއވނ ހމ ) ކރތ ޤރއނގއ(هللا ކރހނދ،

:ސފއގއވ) ފސޤ: ބހއ] (ފސޤ[

قال رب إني ال أملك إال نفسي وأخي فافرق بيننا وبين القوم الفاسقني

އހރނނށ އހރނނއ . އހރނގ ވރ ރއބވ : [އކލގފނ ވދޅވއވ [

ފސޤވ އހނކމނ އހރމނ،. ވ އހރނގ އޚއށ މނވ ބރއ ނވއ 85.]މހނނއ ވކކރއވށއވ

هللا ތބކ ހނގރމއނ ފހތށ ޖހނ މހނނށ ބލއރވސ، ، ހމ މފދއނ

. އނނވ] ފސޤ[އބއމހނ ސފކރއވފއވނ

މގއ، އދ ދނށ ނޞރ ދނމށ ދނފހ މއދށ ބލއރ، ދނ ހމޔތ ކރ. ށ ވނ ތދ ވފއވއލ ކރމ) މހނނއ މދ: އބހ(ބނނވ ތކތ

،ގނނށ މހނނށމއދ، ދނށ ނޞރދނމނ އކހރވ، އހނއކމކއފދ ؟އޔވއދ ކއއހ. ނގނވއވދނ ވސނ ފފއއކނވމކރ އށތމ

އދ . ކޔމނތރ ވގނކމގއވ) އށ هللا(މހއށ ހވނ އނ އހރ ހމ އތއ އނޒރކއ ހރކށ ) ޖހދނ ފހތށ ޖހމގ މއޗށ :އބހ(މކމގ

ހތވރދއވއ އތއ ) ޖހދށ(އދ މ ، ގ އޔތތއ ވހނދވސދވއއދ ދނޔގ ދރއޅމށ ލނބ މހނގ މއޗށ ، ތތކއ ވހނދވސއޔ

25 سورة املائدة 85

ޖހދގ އޑ 75

) މޒމނގއ(ބސތކއ ވހނދވސ، ) އނޒރއ ނރއސވމގ(އތއއތއ އދ . ސސއނވއވޙއފދ މހ މބޑ ފފއގ މއޗށ ލދވތކމއވސ އ

ކނކނ ބޔކށ ހއޔވ؟ އއ ) ބއވއލއވނ(ރތއ މ އނޒ) ޤރއނގ( .އނޒރކށ ފހ އނޒރކވ. ނނށވޞޙބގ صلى اهللا عليه وسلمގ ރސލ هللا

ض يأيها الذين امنوا ما لكم إذا قيل لكم انفروا في سبيل الله اثاقلتم إلى األر أرضيتم بالحياة الدنيا من االخرة فما متاع الحياة الدنيا في االخرة إال قليل

ގވލވހނދ ބމށ ) ޖހދ ކރމށ (ގ މގގއ هللا! އއމނވ މހނނވއވ [

މއ ) ލށވނކނބ(- ] ހއޔވ؟ ބރވފއ ތތބނ ކނސބބކހރ ޔތއވރ މދނޔގ ދރއޅމށ ކލމނ ޙ ރތގ ޚ އ [ –ކށދއކމކވ

ފއދ ޔތގ ޙ ޔތއވރ ދނޔގ ޙ ރތގ ޚ ހމޖހނހއޔވ؟ އކމކ އ ހތ 86].ކޑވގނވއވ

އޕއށ ނވތ ދނފހ އހރމނގ ތރއނ އއވސ މހކށ، އމހއގ ބ

ކލ [: ބޑބބއށ ނވތ އމހއގ ޝއޚއށ މހނ ބނށ ކރނ ހއޔވއހރވ އރވސ 80އއތ ފލސތނ، ! ޔތށ ރހގނޙތހރ މދނޔގ

ގ هللا(އދ ! ޖހފއއ ނވ) އއށޓކއ(ކލއއ އނމ އނޑއއވސ ؟ ..!]ޔއ އނމ ދވހކވސ ހރފސ ކށފއއ ނވކލގ ފ) މގގއ

އހނކމނ . (އހރމނ ތރނ އއވސ މހކށ މފދއނ ބނކށ ނކރނއވއސލމދނ އރސތކރމގއ، ދނ ރއކތރކރމށޓކއވ !) ދނނއ

38 سورة التوبة 86

ޖހދގ އޑ 76

އހރނ ބނ އދ 87.ނކޅދނތރކނ އބވއވ ގތތކގއ ފޅވ ފތރފއވ އޔތތކށ، ) ޖހދނ އކހރ ވމގ އނޒރއ ފސޤކމށ ވ(ފދއނ،

.ވރށ ގނއވ) އކމބހ އޔތތއ(ބލލއފ ނމ،

ނވގނވ ދނފހ އބއމހނގ ނފސތއ ދނށޓކއ ހދކރމށ ކޅދފހ ، )ވރ ހރ ޒވނނތވމގ ހ(ޒވނނ، އދ ދނށޓކއ ޤރބނތއ

ނށ " ޢލމވރނ "ޖހދނ އކހރވފއވ އސލމ ) މޒވނ ޖލ(ހތމއކ އހނ . އޑއހއ ކޔމނތރވމގ ކށ ހ އކނ އސރކށފއވތއވ

އކހރވ ފހށ ޖހފއވމހއށ އޑއހމއވސ، އދ ) ޖހދނ(ސބބނ، ) ނބއ ފތނއގ(އހނކމނ، މ . ކޔމނތރވމއވސ ނވއވ

އދ މބއމހނތއ ވނ .މ ޖހދ ވސލތތކގ ބނމއ ނހފއވފރޟތކށ -ރޟނ ކފޔތގފ-ޢއނއޔ ) އބއމހނގ މއޗށވ(

ފހ މޅ އނމހ . ނމވއނގމސލކށ އއ ޢލމ. އނބރލވފއވމސތކނ ޢލމވރނނށ ވކމކވސ، ޖމޢތއ، އޑއހއ ކޔމނތރވމއ،

.ނޞރ ދނމއ އދ ޖހދއ ނލއއ ދނ ޤއމ ނވހއޓވ

ގ އސބއތއ ވނ " ޢލމވރނ"އހނކމނ، ޒވނ ޖލށ، އބއމހނގ ފހ އބއމހނ . ޔތށ ރހގނކމއމދ ހލނތރކރނ އބޖހއވޙދނޔގ

ކޅދނތރކމކ ޖހދނ އކހރވފއވމހނގ ފސޤކނ ބޔނ ނކރވމއ، ނމ 87

އހނއކމކ އހގ އނމ . ނށ ޤދރ ކރވ އދ އޑއހއ ކޔމނވމވއބއމހނ . ބނވސ ޖހދނ އކހރވމނ ޤރއނގއ ބޔނ ވވނ ފސޤނކމށވޙމތ ޞ

. އދ މނނވސ ހރކށ އނޒރއ ކފގ ބސތކނނވ. އދ ނވސނކމށވ اهللا... ކމކ މއދ އފދ ފސޤނ މބލވނ އސލމ ދއވތގ އމމނކމށވއހނއ !املستعان

ޖހދގ އޑ 77

) ޖހދނ: އބހ(ވނ ބރ ވގނވ ވޖބއޔތކނ ) ޢލމވރނ: އބހ(ގ صلى اهللا عليه وسلمއއ އއށ ފރވކޑވމގ ސބބނ ނބއޔ . ވރކގނފއ

سبحانه هللا އދ . ނނށވސ ކށވރކމގ ބސ އއ ވޖބއޔތވޞޙބބއއ :މކނ އއލހގ މއޔތގއ ސފކށދފއވއވ وتعاىل

حق وإن فريقا من المؤمنني لكارهونكما أخرجك ربك من بيتك بال

. ތވ ގއނ ނކތމށ މނވރކރއވ އނބގ ވރރއބ، ޙއޤއގނ އނބ [

ނޑއ އއށ ނރހނތވ 88].އދ ހމކށވރނ މއމނނގ ތރއނ ބއގ

) މދނއނ(ބދރގ ދވހ ، معنه رضي اهللاނ ޞޙބ ، )ނކނވސނލށވ(

ނކމ ވޑއގތނވއރ، ނކމ ވޑއގތ ވޔފރ ޤފލއކއ ކރމތލއވމށ ) ލޝކރއ(ދނ އބކލނނށ ޤރއޝނގ އއހސ މހނގ . ކމށވ

ކރމތލމށ ) އއއ(ނ ނކމއޖކމށ އނގމނ، އއގތރއނ ބއއބކލ) އއ( ،އވ ޙދޘކރއވ صلى اهللا عليه وسلمގ ރސލ هللاއހނކމނ . ނރހނވ

صلى اهللا عليه ރސލ : (ކބއނ ރވވގނވ ފދއނނވ رضي اهللا عنهއބ އއޔބ

ހނގ ލފ އހނނށ ތޔބއމ !އ މސތކނނވ) [ޙދޘކރއވއވ وسلمދނ އހރމނ ޢދއވނނއ ބއދލވމށ ނރހކނ ފޅކށ .] އރވށވއހރމނ ނކތ ޢދއވކއ !ގ ރސލއވهللاއ : [ބނމއވ

އދ އބއމހނނއ ކރމތލމކށ އހރމނނކށ .ހނގރމކރމކށ ނނވއހރމނ ނކތ ހމއކނ ވޔފރ ޤފލއއ . ކމއނތވކޅދނ

!އ މސތކނނވ: [ޙދޘކރއވއވދނ އކލގފނ .] ކރމތލމށވދނ އހރމނ ކރނ ބނގތށ .] ތޔބއމހނގ ލފ އހނނށ އރވށވ

5 سورة األنفال 88

ޖހދގ އޑ 78

: ޙދޘކރއވއވ) އނއކވސ(އކލގފނ ދނ. އނއކވސ ޖވބދނމއވދނ އލ .] ތޔބއމހނގ ލފ އހނނށ އރވށވ !އ މސތކނނވ[

ގ هللاއ : [ޖވބދއވއ ވދޅވއވ رضي اهللا عنهމޤދދ އބނ ޢމރ ރއލ ބގއގ މހނ މސ ތޔހނވއޔ އހރމނނއ ބނ އސ! ރސލއވއނބ އއ އނބގ ރއބ [...: ނއ ނބނނމވ ނއށ ބނފދއ عليه السالم

އހރމނ މތގއ އށދ ! ހނގރމ ކރށވ) އއރނނއ (އދ .ދށވގފނއ ކލ: [އހރމނ ކލގފނގތ ބނމވ ؟އދކއއހއޔވ 89.]ތބނމވ

އހނ އހރމނ . ކލގފނގ ވރރއބ ވޑއގނ ހނގރމ ކރއވށވއހރމނ . ގނދ ބނމވهللا ! ކލގފނއ އކ ހނގރމ ކރހށމވ

އދ ކލގފނގ . ކލގފނގ ކނތއ ވތގއ ހނގރމ ކރހށމވ .]ނ ވސމއވކރމތނނއ އދ ފހތ

އލ އއސ އދ އލ ޚޒރޖ ވނހއކ އތއ އހރއވނދނ ) މދނގ(ފހ

ދބއމހނގ ތރގއ ހނގރމ ކރވ، އތއބއއ މރވ، އދ އސލމ ދނ އބއމހނގ މދށ އއވސ މފދ ނމމއނތ ހނގރމތކގ ތރގއ

ހނގރމއކ އލ އއސ އއ އލ ޚޒރޖ އށ ބރއޓހއއޗއ . ވނކށވއހނސ . އއ ޖހލއޔ ދވސވރނވސ އއސފއވކމކވ. ނނވ

ނ ޞޙބއލއގއ ދރ އޅއވފއވ މތ ޙމހނގރމ އއ ޖހދގ މއސލމދނ އއ ޖހދ ކޅއމށ ހތވރ ދނމއ ) ކފސޖހވޑއގތމއ އ(

ޖހދނ އކހރވމގ (ގއ ދނފހ އހނވނނމ މއދ އހރމނތރ. އކއވ، ހތތށ ކޅކޅށ ކރނ ފށއ؟ ކހވރކށވނހއޔވ) ނރއކތރކނ ގ ދނށ هللا–ޙމތ ލއވބއއފޔވއ އބއއގމއޗށ ރهللا –އއނމނ

ވރށ ނރއކތރ ބލކށވނތކއ . ނޞރދނމނ އކހރވ ލނބއޖއވ

24 سورة املائدة 89

ޖހދގ އޑ 79

) ޖހދނ އކހރވފއވ(އދ މ . ވކނ ޒވނނ ދނގނނނއބޖހއވ

ދއނ ސފކރނ އބއމހނ ސފކރއވފއވ ފ سبحانه وتعاىلهللا މހނ،

.އބޖހއވ

ޖހދނ އކހރވގނފއވ ކނމމހއވޔސ، ދނފހ އފދ މހކއ ބހގތނ : އބހ. (އވ" ފސޤ"އއ . ޤރއނ ވރށ ސފވފއ ބޔނވގނވއވ

.)ފސޤއކމވ

ـكن كره الله انبعاثهم فثبطهم وقيل اقعدوا ولو أرادوا الخروج ألعدوا له عدة ول مع القاعدين

ނޔތގނފއވ ) ޖހދކރމށ : އބހ (ހނގއގތމށ އދ އބއމހނ [

ކނމވސ ނނވސ އއށ ތއޔރވމއޓކއ ޤ ކމގއވނނމ، ފހ ހމޔ . އބއމހނ ކރޔށ ދއމކށ ނރއސވއވ هللا އހނސ .ވ އޔރތކއވހ ތ

) ގގއ (': އދ ބނވނވ . އހނކމނ އއލހ އބއމހނ ފހތށ ޖއސވއވ 90]'.އށދތބ މހނނއ އކ ކލމނ އށނނށވ

މޑކރމށ ފދގނތބ މހނނކށ ) ށޖހފހތ(ފހ އނހނވރނނއ އކ

ރސޓތކކނ ކތނމ މތ ޑޕލމތކއ ކތނމ ބޑ ޔނވ އއ .ނވސނއވއދ އނމހ ސވލތކއ، ފތވއށޓކއ . އތ ބޔކށ ވޔސމއވ

. ނކށ ވސނފއއނވއވއބއމހނނށ ރއދކރވނއކމކ، އބއމހނނޑނ މކނ ސފވފއވތއވ سبحانه وتعاىلهللا އހނ އއލހ . ގ ފތގ ދލގ

:ވޙކރއވއވ سبحانه وتعاىل

46 سورة التوبة 90

ޖހދގ އޑ 80

يفقهون ال فهم قلوبهم على وطبع الخوالف مع يكونوا بأن رضوا އކ ތބމށ )އނހނ ވރނނއ : އބހ (ޑކރ މހނނއ އބއމހނތބ މ [

ފހ މއ ހތއލބގނ ވ ކނމ މހކށ، ނވތ އޑއހމގ – ]...ރހފއވ –ހކވ ކނމ މހކށވ ވރށ ހރކށ ތހމތކވ) މއށ(ކޅދނކނ ލބ،

އކ ތބމށ ) އނހނ ވރނނއ : އބހ (ނނއ އބއމހނތބ މޑކރ މހ [އހނކމނ . އދ އބއމހނގ ހތތކގއވނ ސއކޖހފއވ . ރހފއވ

)87އއތއބ ( .]އބއމހނނކށ ނވސނއވ

)ފތ(އހނކމނ ޤއމގ މފތ، ވރށ ގނ ފތތކއ، ލޔނތކއ އހނ ޢލމގ . ފހމއއނވއވ) ޙއޤއ(ސޓތކގ މސނނފ އކށވޔސ

އއމ ސފޔނ ގ ނމނ . އށ ބރވތވމވ سبحانه وتعاىلهللا މވ އކ

އ : [ބނޏވ –އނއށ ރޙމތލއވށއވ هللا - ގފއވ އނހނމހ ނއއށ هللاޢލމވރއ އކ ހމއކނ : [ނ ބނޏވދނ އ!] ޢލމވރޔއވ

ރވތއ ) ޙދޘ(އހނކމނ ޢލމކ ގނގނ .] ބރވތވ މހއވބއވއލއވ އއޗކނ هللا އހނއކމކ ޢލމކ . ރވކރމއނނވ

ތ ވމއ، އދ އއލހށ އޅކނކރމއ، އއލހށ ބރވ) އއއއއގތށ ( 91.]އމހއގ މއޗށވ ވޖބއޔތތއ އދ ކރމވ އކއއލހށޓ

:ވދޅވއވ) حفظه اهللا(އދވސ ޝއޚ އސމ

http://tawhed.ws/r?i=2055: ދރސގ އސލ އޑއ އޑއއސވމ 91

ޖހދގ އޑ 81

ގއ، ޙދޘ ކބއނ ރވވފއވ ކޑކއޖގ وسلم عليه اهللا صلىނބ [

ޙއޤގއވނ "ކމނ؛ ޢލމ ދށއދ އނގ ... ކޑކއޖކ ގލއނގއވއއމދ އނ " ހދމހތސޙރތ ނވތ ) ރހބ(މއމނ ޢލމވރޔ

އހނކމނ މސތކނ ހނގމގ ބއދއގނ އތ ބމ . ޝއކވފއވއވނޑ ނގއ (ފނމނ ) ހތރސފއލ ވގ ޖނވރއ (ދއބއއ އނ ) ގގ

ވރއތ ސޙރ މއދ ރހބތ ނވތ : [ބނޏވ) އމއލ ނފސށ(އނގ ޢލމ ދށކމނ )!ނކނބލށވ.] (ގނއވނމތވގނވނ އހނނށ އ

މތވގނވނ ކކކމއ މދ ޝއކވ ) އއގތރއނ(ނ އހނދވސ، އ

) އއގތރއނ(، ޙޟރތ) وتعاىل سبحانه(هللا ނ އނ ދ. ޖހލނވފއވއވ

هللا ވރޔއށ ވރ ސޙރ ،އދ ރހބ. މތވގނވނ ކކތ ދއކވމށ އދނވބމދއބ މރގނނވމށ ) ޑނ ޖހމނނގގ(ހޟރތގއ ލބވތވގނވނ

ނޑ އއލމނ އހނކމނ ކޑކއޖ ބމދ. އދނވ އބ އއ ދމލށ ގގ: އއށފހ، ރހބ ކޑކއޖއއ ބއދލވ ބނޏވ. އއނޖހ އތ މރވއޖއވ

މބސ ،ރހބ.] މއދ އނބ އހނނށ ވރ މތވގނވއވ !އ ދރފޅއވ[ޑކއޖގ ޖހލކމއ މބނފއވނ، އނގ ޢލމގ މތވރކމއ އކ

އކޑކއޖގ ހތ އމނކމގ وتعاىل سبحانههللا އހނއކމކ . އކވސމއވ

] اهللا إال إله ال[ސބބނ އނގ ނފސ ) ނރގ(އ . ނރނ އލކރއވއވ

ވސ ބހކ ވރށ ) ރހބ ބނފއވ ރހމގ(މ . ރބނކރއވޤއށޓކއ މސލމ ޒވނނތއ އބއމހނގ ޢލމވރނގ ދތކނ . އދޔއ ޚލފބހކވ

އބއމހނ އ އނތޒރކރނ، . އބސ އޑއހމށ ތބ އނތޒރކށގނވ

އށޓކއ ނކތ ] اهللا إال إله ال[އބއމހނގ ބތއ އތމއޗށ ލއގނ

ކޑކއޖއށ ) ރހބ(ޢލމވރޔ ،ނނނށ، އބއމހނގ ޢލމވރނޒވ" .މއދ ކލމނ އހރމނނށ ވރ މތވރވގނވއވ. "ބނބސ ބނމށވ

ދނގއ މހއ މތވގނވ ، އހނކމނ. ޙޤޤތވ) ތދވގނވ(ފހ މއ

ޖހދގ އޑ 82

ފހ . ނނވދއވފއވ އސސއކވއނގ وسلم عليه اهللا صلىގތކ ނބ

ކރނ ހމއކނ އމހކށ ލބފއވ ) ތލފތ: އބހ(އމނކމގ މޒނ އހނއކމކ އ އދދ ކރވނ ޢލމއ ޢމލ . ޢލމގމއޗކށނނވ

.] އކތވމނނވ

ފހ އމހއގ ): "ކރއވފދއނ ޙދޘނބއޔ (ޒނކ ދނފހ އމނކމގ މމއ –.] އތނ އބއމހނނއ ދކޅށ ޖހދކށފ ކނމ މހކ މއމނކވ

އދ އމހއގ ދލނ އބއމހނނއ "... –ކރއވފދއނނވ ޙދޘ ނބއޔ އދ އމހއގ ހތނ . ކ މއމނކވދކޅށ ޖހދކށފ ކނމ މހ

އދ އއށފހ . އބއމހނނއ ދކޅށ ޖހދކށފ ކނމ މހކ މއމނކވއށއގ މނވރށވސ ) އވރވސ ނކރވ މހ ކބއކ: އބހ(

ނއ ފރނތކނ ފހ މޒވނނތއ އބއމހނގ އތތކނ." އމނކމއނތވ .]އއދކޅށ ވނ ޖހދކށފއވ) އމރކ(ވގނވ ކފރ ޑއނމ ބ

رمحه (އހރމނގ ބޑ ޝއޚ، މޙއމދ އބރހމ އލބބލއވލ އހނކމނ

ވސ މއށ ހރސ އޅނ އއ [ :މވހކތއ ޚލސ ކރއވއ ވދޅވއވ) اهللا ].މކޑއއ ނވއވ

ޖހދގ އޑ 83

]!އ ޖހދނ އކހރވގނ ތބ މހނނވ [

ގ ) ތއބޢނ ބނ ބޖދ އލޠސލ(މނ އލ އޘރ ޙބދއރޢޝއޚ އބ 92:ސޓ) ތއ އނޒރގ ޙނސ(ނށ ނފރތނ ޖހދނ އކހރވގނވ މހ

އޚނތށ އރގގއ އތބ ވހނދ ކލމނގ ގތ ނބނ ކލމނ ކލމނގ އ ( )!ނހނ ބޑ އނޔގ ތރގއވ

بسم اهللا الرمحن الرحيم

.السالم عليكم ورمحة اهللا وبركاته :وبعد

މދއ ޙއށ هللاވރކމއ ޢއޒތގ މއޗށ އޅށ މގދއކވ މތރ ޚއކ އޅމގ ފގ އބއމހނނއނއ ލނޠބ މއއމތގ. ކރކރމވޝ

ޒޒ ޢބދލޢއއ ޝހދވފއވ އމރ . އށ ޙމދކރމވ هللاޓކއ ށދއވކމސ، އބރހމ އލ ރ އޚޝއދ ނ ސ އލ އއޝޢ އޚރނ، ޝޤލމއ، މހއލ ދރ ރޙމބދއޢޝދ، ރ އލ ރ ޞލ، ނ އޚސލ އލ ދފއ

ތއބ އދ މނނވސ ޢ ލއ ލ އލހތރކ އލ މތއރ، އބދ

ކ ކރވމގ ގތނ، ބރކޓ ވ ޟއ ތފތ މ ޖމ ކރވނ އރ، ސޓ ތރ: ނޓ 92 .އށޓކއވކޔނތރނގ ފސހ ލޔލފއވނ ތއޟއ ލސ މޚ ތރ )...(

ޖހދގ އޑ 84

ހރމނނށ މބއމހނ އއހނ . ރމނނއއކވ އޚނފދމހނނވއހ

إله ال[ރބނކށ ޤއގހރ ލބވ ހރހއއޗއ ގދކމއ، އދވރތކރމއ ހ .ވމނ ދސކށދނ ވމގއހ )މ މތވރވގނވ ކލމޔށ( - ]إال اهللا

!ކހރވގނ ތބމހނނވއ ޖހދނ އ

: ގ ކބއނ އއސފއވއވ عليه الصالة والسالم އޙގތގއ ނބއޔ ޞ

ށ ނދހހނދކ ނގ އޚޔ މއލނފސށ އދއދނ ކލމ ކލމނގ އ [ ]!ވހއޓވ ކމގއނ ކ މއމނ ޤޤ އކކވސ ހ ރއނ ކލމނގތ

ކބއނ )عليه الصالة والسالم( އޙގތގއ އކލގފނޞސ އދވ

] ތވޙ ދނކ ނސ ) ފހ (: [އއސފއވއވ

މއދ އހނ .ނސހތދމވ އޚލސތރ) އޚނނށ (އހނކމނ އހރނ ތޔ ޤޔމތ : އބހ(އހނސ މދމ . ހސބކރމއނތއވ ކރނވނޢމލ .ވނ ޢމލ ކރމއނތ ހސބކރމގ މއޗށވ )ދވހނ

! ރވގނ ތބމހނނވއ ޖހދނ އކހ

ވޙކރއވއވ هللاލމނ ރހނހއޔވ؟ ޖހނ މހނނއއކވމށ ކ ފހތށ

ގ އބއމހނ . އކވމށ ރހނވ 93މޑކރ މހނނ އބއމހނ ): [މނ() އޤއ ޙ (އދ އހނކމނ އބއމހނނކށ .ގނވއވ ހ ހތތކގއ ސއކޖ

.ވއ ބނވނ އނހނވރނގވހކމތގއ މޑކރމހނނ އ 93

ޖހދގ އޑ 85

ފލމނ ތތކއވނދނ މއކލމނ ގނދވސހމކށވރނ 94].ނވސނއވ އކވމށ ވރނނއޒރޢނނއ ޤމނފ. ތވޙޤޤ ތ ކނތކގ ހ އނނ

ށވމނ ކށމމ ކނމދވހކ ބނތކގއހއނމ މ ދނއޔވ؟ ކލމނރހމހ މއހއޔވ؟ދނށ ކށދވފއވނ ކނކ)މ(ކލމނގ ފހ ކލމނ، – ދއރ !ކހރވގނ ތބމހނނވ އއ އ ގ ޢދއވނގ އތދށގއ ބޑތ އނޔގهللاއޚނތށ ކލމނގ ގއވ ޤރޢ

) ޖހދނ އކހރވ(ލމނގ އނބނނއއކ ކ-ކކޅމނދއރ ކލމނ ޢއފތތރކލމނގ އދކއއތ ؟ ވކނފދއކނހއޔހނތބމށ އފތކރނ

ފހ –ބ ޖލގއ ނގލވމނދހނދ އރޢއޒތ އބ ޣ އބރއއޚތނގ ނ ކހނކނހއޔވ؟ލއ ހތހމޖހމގއ ދރއޅ އފ) ކލމނ(

!ގނ ތބމހނނވ އ އކހރވ

ޖލތކގއ 95އދ އލ ރވއސ އދ އލ ހއރ ބ އދ ގއނޓނމ އރއބ ޣ

ދއކނ ކލމނ ރތގއޟޙ هللا ފހ، ވހނދލޙކލމނގ އޚނތއ އރޔނ

9:87 سورة التوبة94

ޖލތކކ ޞލބނނ ދކޅށ ހނގރމ މ . އއ މދނށ ލބކރ މގ އޚއވهللا 95ޚއސ ކރވފއވ ށ ކރ މޖހދނނށ ތފތ ވއތރގ އނޔތއދނމ

މބއމހނގ ވރމހ އކވސ އމރކއށ ބލބއ . އޔގ ޖލތކވޢރބސއދބހމނ އނއއތނ އ ޤރއނށ އއއތނ ޤރއނ. ކޔމނވފއވ ބޑ ޚއނކވ

ރއޖގ ދވހޚދ . ތބއވ މހނނށ އނޔކށ މރމކ މ މނފޤނތކގ ސފއވފލސތނ މޖހދނނ، ޢރޤގ [ޓވނނއ ރޑއއނ، . މއވ ވސ ހމ ލތކޙ

ގވ އރ، އ ޖހދށ ] ޝހދނނ، ޖހދ މޖހދނނ، އފޣނސތނގ މޖހދނނ،

ޖހދގ އޑ 86

ބ ޖލނ ބރވފއވ އރވ؟ އހރނދކގތގއ އބ ޣޒރއހއޔޢކނ އއ އމރކ ރލއ،އޒ ރތކކ މނޒ މ. ނށފނފއވނފޓތއ ވނ ކލމ .އ ތކރރވފއވ މނޒރތކކވށލބފއވ ހރހ ޖލތކއގ މބއމހނގ ބރ

!އކހރވގނ ތބމހނނވ އ

ލއ އޒރ .ނއވލއފތ ނގޢ އހރމނގ އޚތނގރއނ ޞޔހދނނއ ނ ތކގއ މއނމތގ ކމޕ- މހނގ އކވރނގ ހއޔރބއއމރކއއ މ

ކލމނތ ،)އހނކމށވއރ(ފހ . ލނނށ އނޔތއ ކރމތކރވނއވޠބ 96ވ؟އޔކއވހފހ މޑޖހނ

ތފތ އނޔތއ އބޔކށ ހރސ އޅއ – ނޞރދ އހވނ އޅ ބއއވއޖއޔ

ގ މއދގ ] ޓރރޒމ [އދފހނ އޅއފއވ މހކކޔއ ދނ ޙ . ކރވއވ ކރމތ ފޣނސތނއ ޢރޤށ އޅ ބނ ތކއ މސއލތއ އފހ . މރށ ޖލށލއވޢ ދށނ

ނޑގ ސރހއދއ ވއގ ސރހއދނ ހއދނގއގނ ގނދވ އރ އވރނ ދވހ ކމއށ ވރ ބޑ ގވނ ލދއވސ ނގނ ބއވ؟ ]ޝހދވއޖއ[މރވމނ

އއކޅނ މތވ . ލތކ ވސ ހމ މއވޙއތރގ މނފޤކމއ ވހއޔވ؟ ކފރ އސލމދނ ބނ އރ، އނއކޅނ ބނގރލއ، ރބ ބނކތކއ، ފރނސސ

މ ރޙ] މތވ އސލމދނ [ބނ ކރމއ އދ މނނވސ އ ވރކމގ ނޒމ ނކލއހރމނ މ މގފރދމއ هللا .ވދކރނއވވތ ކރ ލލ ޙ ހރހ ކމއހނ ކރ

.ސލމތ ކރއވށއވ އނޔ ވރކމނ

ގ މގގއ ހނގރމ هللاދނފހ ކލމނ [: ގ ވޙ ހނދމކރށވهللا !ޢޚއވ 96ނކރނ ފހ ކއވހއޔވ؟ އދ ނކމތވ އނޔ ލބމނދ ފރހނނނއ

: ވރނ އބއމހނ ގވއވ ނށޓކއވސ މއވ؟ ހމކށނނނއ ކޑކދ އނހ އދ . އނޔވރނގ މބމނ އޅމނ ސލމތ ކރއވށއވ ! އޅމނގ ރއބވ [

ޖހދގ އޑ 87

!)ޖހދ ކރނ ވޖބވ(

އދ އނބ އލހ ކބއނ . އނބ އލހ ކބއނ އހތރއއ އޅމނނށ ލއވވށއވ

)75 النساء( .]ޞރދނ ފރތއ އޅމނނށ ލއވވށއވ ނ

ގއނޓނމބގއ ވ މސލމ އސރނ ،އލ ހބދނهللا ޝއޚ މޙއމދ ޢބދ

އބއމހނނށ ކރވ : [(ޚތބގއ ވދޅވއވ އސރގދ މނވނ ކރމށ ގވލއވއހރމނގ ! އ މސލމ އއމތވ.) ވމށ ފހ ވދޅވއވއނޔތއ ބޔނ ކރއ

ފލސތނގއވ ޢސރނނއ . ލތކ މއވޙޢދއވނގ އތދށވފއވ ޢސރނގ ގ ހލތކ (ކއބގއވ އސރނނއ އދ ދނޔގ އހނ ކނކޅތކގއވ އސރނ

މމހނނކ ޖހދގ ދދ އފލމށޓކއ އސވ ، ...މހނފހ މ.) މއވ

އތއބއއ . އއ އބއމހނގ އޚނނށ އހވމށ އސނގމހނނވ. ނކތމހނނވ

ނޑލއފއ އއމދ ރމތއ ޢއޒތ ދފޢ ޙވ ޒމނއގއ، މސލމނގ ކފދ މހނނށ އހވމއ މ މޅ އއމތގ މއޗށ.) ނގ މހނނވއސ(ކރމށޓކއ

: އބހ(ނއ އކ ތބމށ ނއބއމހނށ ކރމތވފއވ ހލތގއ އބއމހ

ގ هللاފހ ! އޤއ ވއވޙ) ހއވރދ ސލމތކރމށހނދމކށ، ދޢކށ ޢމލނ

އކލގފނ މޅ އއމތށ އމރ . ވ މފދއނނވ )هللا عليه وسلمصلى ا( ނބއޔ) އރވ ޝ ތޔބއމހނ ހ(އސރނ ސލމތ ކރމށ : [ކރއވއވ

މސތކނ : [ވދޅވއވ އމމ މލކ .)ބޚރ :ރވކރއވ.] (ރއކއތރވށވބނނކށގނ އސރނ ސލމތ ) މދލއ(އއޗއ އބއމހނގ އތގއވ ހރހ

މކމގ )ޢލމވރނގ މދގއ( އދ. ވ ވޖބކވ ކރމކ އބއމހނގ މއޗށ )صلى اهللا عليه وسلم(އހނ ރސލ . އއވސ އޚތލފއ ނތވ މއޗށ

) އރވޝތޔބއމހނ ހ (ކރމށ އސރނ ސލމތ : [ވއވޙދޘކރއ )]ބޚރ.] (ރއކއތރވށވ

ޖހދގ އޑ 88

!ހނނވ އކހރވގނ ތބމއ

97ވރކނ އދ ފތނ : [ނކރއވހއޔވ؟ވޙ މހނ الجل وع هللاފހ

ގ މބސ هللاފހ . 98]މ ކރށވ ހނގރ ނއތލވމށދނދނ އބއމހނއ އދ . މޝރކނތއ ފނނ ކނމތނކނ ޤތލކރށވ : [ނގނހއޔވ؟

) ކލމނށ (އދ . ވށލށވ ) މހނ އބއ (އދ . ހއޔރކރށވ ) އބއމހނ ( 99].ފރޔށތބށވ ) އބއމހނށ (ފރލވނ ކނމތކ

އއރނނއ [ :ނކރއވހއޔވ؟ވޙ މހނ جل وعال هللاފހ

هللا އއ ތޔބއމހނގ އތތކނ އބއމހނނށ . ގރމކރށވ ނހ އދ އބއމހނގ . އބއމހނ ނކމތކރއވމށވ އދ . ޒބދއވމށވ ޢ

އދ މއމނނގ ހތތއ . ތޔބއމހނނށ ނޞރދއވނއވ ) هللا(މއޗށ

:ނކރއވހއޔވ؟ވޙ މހނ جل وعال هللاފހ . 100]ހޔކރއވނއވ

ގ ރސލ އލހ އއ އ هللاއދ ، އއ އދ ޤޔމތދވހށ އމނނވމހނނއ هللا[ލވރނކރ ޙ މހނނއ ފތތކގ އ ނކރ ރމ ޙ ކނތއތއ ކރއވ ރމ ޙ

އބއމހނ ) އއ . (ގރމކރށވ ނދނ ޤބލނކރ އނމނއ ހ ޙއޤވގނވ

ތށ ޢލއވ ޝރމޅ އނސނއޔތށ ބއވއهللا އނޔވރކނ އދ : އބހ 97

هللا އހނ މ އޔތގއ ދނ .ނތދއމށ ދނދނ ހނގރމ ކރށއވމޅނ އރދނއށ އކނ هللا ) ދނޔވ ހރހ ނޒމއ: އބހ(ދ ދނ އ : [ކރއވނ ވޙ

.]ވމށ ދނދނވކޔމނތރ

8:39 سورة األنفال98

9:5 سورة التوبة99

9:14 سورة التوبة100

ޖހދގ އޑ 89

ފހ . 101].ދނދނވ ކޔމނތރވގނވ ޙލ ނކމތކމއއކ ޖޒޔ ދނމށ

ކފރނނއ . އ ނބއޔއވ [ :ނކރއވހއޔވ؟ވޙ މހނ جل وعال هللا

ބއމހނގ މއޗށ އދ އ . ނނ ދކޅށ ޖހދކރއވށވ މނފޤ އބއމހނގ ނމނ ވކނ ކށވރ . ށވ ހރކށވވޑއ ގނނވ

ވޙ هللاފހ .]ނމމކވ ވގނވ ފހ އއ ނބއކނ ބޑ . ގއވ އނމއ ޖހ ކފރނނއ ކލމނގ ގތގއވ ! އއމނވ މހނނވ [ :ނކރއވހއޔވ؟

) އމހނގ މއޗށ( އދ ތޔބއމހނގފށނ އމހނނށ . ގރމކރށވ ނހ ފރހމޔށ ) އއލހށ (ވނ هللا! ށވ އދ ދނނ . ކނ ދއކށވ ހރކށ

102].އކގއވ ތޤވވރވ މހނނއ !ކހރވގނ ތބމހނނވ އއ

މ ރ ޙ ނނށ ބފނދ މސޖދލ އޖވރ ޙ ): [މނ(ވޙ ކރއވއވ هللا ގ މގގއ هللاއއ ޤޔމތދވހށ އމނވ هللا ،ބލހއޓމހނނއ

ގ هللاދކނހއޔވ؟ ) ތޔބއމހނ (ހދކރމހނނ އއފދވގނވކމގއ ޖهللا އނޔވރނނކށ އދ ! ވއވ ރތގއ އބއމހނ އއފދވގނއނ ޟ ޙހޖރކށ، އބއމހނގ ) ގ މގގއ هللا(އމނވ، .ދޔތއ ނދއކވއވ ހ

ރތގއ ޟ ޙ هللا ކރ މހނ، ފހ ޖހދ ގ މގގއ هللاމދލނނއ ނފސތކނ އދ އއ ހމކށވރނ، . އބއމހނގ ދރޖ މ މތވރވގނވއވ

މތއ، ޙ އއލހގފށނ ރ އބއމހނގ ރއބ،. ކމޔބލބގނވ މހނނވ ރއސވމއ، އދ ދއމ އފލގ ބގޗތކގ އފވރކމގ ހޔ ޚބރ

9:29 سورة التوبة101

9:123 سورة التوبة102

ޖހދގ އޑ 90

. އބއމހނ ދއމ އބދށ އތގއ ދމތބނއވ . އވ އވ އބއމހނނށ ދ 104]103ޖރވއވ ޢ ރތގއ މތވރވގނވ ޟ ޙ هللا ހމކށވރނ

22-19 سورة التوبة 103

:ގ މތވރކނ ގ މގގއ ޝހދ ވމގ މތކމއ ޝހދނ هللا 104

فرحني بما * وال تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله أمواتا بل أحياء عند ربهم يرزقونعليهم اتاهم الله من فضله ويستبشرون بالذين لم يلحقوا بهم من خلفهم أال خوف

وال هم يحزنون

ގ މގގއ ޤތލވފއވ މހނނ މރވފއވ ބއއކމށ ކލމނ هللاއދ [އބއމހނގ ރއބގ ލ ޙ ހރ ދރތބ އބއމހނ ދނފހ . ހނކރހށކމވ

ވފއވ އއލހގ ށ ލއ އބއމހނނهللا . * ލބއވ ރޒޤލބ ،ނ ޟރތ ޙއބއމހނނއ ބއދލނވ، ފހތށ އދ. ބއމހނ އފއކރތވ ވނތކމށ އފޟލއހނ .ގ މއޗށ އފކރތވ ) މޖހދނތބ ޝހދނވ : އބހ (ވ މހނ އދކށފ

سورة ال (] ރކމއވސ ނމވއވއދ ހތމވ .އބއމހނގ މއޗށ ބރއނވއވ )170 عمران

ޖބރ ބނ :ރވވފއވއވ ގއ 3/299] ދލއލ އއނބއވ[އލ ބއހޤ ގ : ވދޅވއވهللا ޢބދ

އ ޖބރ : [ޙދޘކރއވއވތމނ އށ ބއލވއ ) صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللا[މ ފނނނ ކއވހއޔވ؟ ތމނ ތމނކލގފނށ އ ވނކށ އބ ދރވފ! އވ

އދ . އހރނގ ބއޕ ވނ ޝހދވފއވ! ގ ރސލއވهللاއ [ :ދނނވމވ: ޙދޘކރއވއވއކލގފނ .]ދނޔމއޗށ ދރނއއ ދރނ ވނ ދކށ ފއވ

ބސވޙ ވސ މހކ ފރދއއގ ފހތނ ފޔވއ ދވހކވސ އއهللا ފހ [ހއޔވ؟ އހނއކމކ އނބގ ނކރއވކމށ، ތމނކލގފނ، އނބގތ ނބނމ

އއލހ ފހ .ބސވޙ ކރއވއވ އއލހ ) ފރދއއ ނތ (ބއޕއއ ސދކށ

ޖހދގ އޑ 91

އނ ] އދ ފއދއދއވނމއވ .ތ އހށވގ )هللا( ތމނ: [ވޙކރއވއވއއ . ޔތށ އނބރ ރޖޢ ކރއވމށވ ޙއހރނ އދނ ދނޔގ : [ދނނވއވ

: ބސވޙކރއވއވ سبحانه وتعاىلރއބ، ] .އނބ އލހގ މގގއ އލނ މރވމށވ ) ޔތށ ޙ މރވމނ އނބރ ދނޔވ (އއށ ވނ އބއމހނ )އލހ ( ތމނ[

ދކށ އޅ ! ގ ރއބވ އޅ އ : [ދނނވއވއނ ] .ކރއވފއވ ވޙ ނދއމށ ބސ ] .ޙބރ ދއވށއވ ) ހޔކމގ (އއމހނނށ

ހނނ ގ މގގއ ޤތލވފއވ މ هللاއދ [ :ބއވއލއވއވ ވޙهللا ) ދނ(ހރ ދރތބ އބއމހނ ދނފހ. މރވފއވ ބއއކމށ ކލމނ ހނކރހށކމވ

.]ލބއވ ރޒޤލބ ،އބއމހނގ ރއބގ ހޟރތ ހލ

އއ ސވލވވމނ )رضي اهللا عنهما( އބސޢ ލއދ މއޔތއ ބހ ގތނ އބނ

އކލގފނ .ތކމއ ސވލ ކރމއވ) ނބއޔ ކރނ(ތމނމނވސ [: ވއވދނނއދ . އބއމހނގ ފރނތއ ވނ ފހ ދނތކއގ ތރގއވ [: ޙދޘކރއވއވ) އލކމގ (ރޝދށނ ލވފއވ ޢ) ގ މތވރވގނވ هللا(އއށޓކއ

ދތރކށ ) އދހ(އދ އބއމހނ ސވރގގއ ބނނ ކނމތކށ . ވއވ ބއތތކއއބއމހނނށ هللا .އދއވ ދނ އ ބއތތކށ އބއމހނ އނބރ . އޅތވ

]ތޔބއމހނ އއވސ ކމކށ އދމހއޔވ؟[: ބއލވއ ސވލކރއވއވކނ ކއހދ ބނނ ކނމތ އހރމނ މވ ސވރގގ[: ނނވއވދ އބއމހނ

سبحانه ( هللا ]ނ ކނއއޗއތއވ؟ނނވ ބއހރމނނށ އތރށ ފހ ދނ، އރ ދނ ދނ އވމނ، އބއމހނ ޖވބއ ފހރށ ތކރރ ކރ 3އ ސވލ )وتعاىل

އބއމހނ ) ދނ. (އބއމހނނށ އނގނވ ކނ ވނއއލހ ސވލ ކރއ އހރމނ އދނ އހރމނގ ފރނތއ އލނ ! އހރމނގ ރއބވ: [ދނނވއވ

އއ އނބ އލހގ މގގއ އލނ . އހރމނގ ހށގނޑތކށ އނބރދއމށވ )3/1502މސލމ ޞޙޙ(]] ]...ޤތލވމށޓކއވ

ނލ ގ ކބއނ އބ) اهللا رمحه( އދވސ އހނ ރވއއގއ ސޢދ ބނ ޖބއރ

) صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللا: ފށނ އއސފއވއވ ) رضي اهللا عنهما(ޢއބސ

ޖހދގ އޑ 92

އހރމނހ އޚނނށ [: ބނއވ) ޝހދނ :އބހ(އބއމހނ ... [: ޙދޘކރއވއވ

ބރދނ ފހ ލބމއ ތބކމގ ޚ ޤ އހރމނ ސވރގގއ ދރތބކމށއ އދ ރޒ ހނގރމކރނ އބއމހނ ދކށ ) ގ މގގއهللا(ހ އރނ ކކހއޔވ؟ ފ

ވޙ ބސ هللا އދ ]!ނވތ ޖހދކރމނ ފރގހއ ނދނއވ !ނލނއވ އބއމހނށ ތޔބއމހނނއ ބހގތނ ) އލހ(ތމނ [: ކރއވއވ

ގ މގގއ هللاއދ : [އއލހ ވޙ ބއވއލއވއވ) ދނ( .]އނގވނމއވ ނފހދ. ޤތލވފއވ މހނނ މރވފއވ ބއއކމށ ކލމނ ހނކރހށކމވ

].ލބއވ ރޒޤލބ ،އބއމހނގ ރއބގ ހޟރތ ލޙ ހރ ދރ ތބ އބއމހނ )ޞޙޙސނ ޙ–ކމ ޙމދ، އބ ދއދ އދ އލ ޙއމމ އ :ރވ ކރއވ(

صلى (ބއޔ ނ: ގ ކބއނ ރވވގނވއވ )رضي اهللا عنهما( ޢއބސ ލ އދވސ އބނ

ދއނ މލއކތނނއ އކ ޖޢފރ ފމލއކތއ [: ޙދޘކރއވއވ) اهللا عليه وسلمނޑނ އދހނކށ ތމނ ކލގފނ ދކނމއވ އބ ޠލބ އބނ ރވ ] (.ދ ފޔފތގ-92. ޞ] އލ ޤބރ އހވލ [އދ ، )ޞޙޙ( ޙކމއއތރމޒ އދ އލ :ކރއވނބލ ޙރޖބ އލ ނ ގއ ކރނ ބނވނ ރވޔތއ މރވޔތ އބ 104

).ތފސލކރއވއވ

އދ މނނވސ ޝހދނގ މތކމއ މޅއތރކނ ބޔނ ކރއވއ އބނ އއނހސ ރށ ތފސލކށ ބޔނ ގއ ވ] ލ އޝވޤ ޢމޝރ [އކލގފނގ ފތ

:މގ ތރގއ. ކރއވފއވއވ

:އބކލނގ މއޗށ ރހވޑގނވނ هللا •

ގއ މވހކ ޞޙޙ ޤރއނގ އތރނ، އމމ މސލމ އއ އމމ ބޚރ މބކލނގ .ރވކރއވފއވއވ

:އބއމހނގ ހރހ ފފއއ ފހވނ •

ކބއނ އމމ މސލމނ ) صلى اهللا عليه وسلم(ގ ރސލ هللاމކމ ބހގތނ ވސ ރވ ޙކމ އއ އލ އޙމދ ގއއއ އމމ ޞޙޙ އކލގފނގ

ޖހދގ އޑ 93

މގ އތރނ ޝހދނގ ފރތމ ލ ތއކއ އކވސ ފފ . ކރއވފއވއވ

އދ އއތބރނވސ ރވ އޙމދއޔ ކރނ އމމ ފހވގނދ ވހކ ނބ .ކރއވފއވއވ

:ކލނ ގ ފޔފތތކނ ޝހދނނށ ހޔ ލބނ މލއކތ ބ •

އމމ ބޚރ އރހނ ހނގރމއގ ޝހދނނއ ބހގތނ އތރ އކލގފނގ އޙދ .އވފއވއވކރ އއ މސލމ މވހކ ރވ

:ނށ ސވރގ ލބނ ޔޤނވގނވނ އބއމހނ •

އއ އދ މނނވސ 6-4ވނ އޔތއ މޙއމދ ސރތގ 111ތއބ ސރތގ ތ ގ އނމ މ އދ އބއމހނނށ ވނ ސވރގ. ވއވއޔތތކގއ މކމގ ދލލ

ކމއ އދ މތވރވގނވ ގނޑވރ ވ ކމއ އދ އލއޢލ ދއސދރޖ، އލ ފރ .ގއވސ ރވވގނވއވ ޞޙޙ މނނވސ ހޔކމގ ޚބރ އމމ ބޚރގ

ނށ މހނ 70ކރނ ) އއލގ މހނ : އބހ (އބއމހނގ އހލވރނ • :ބގނވނ ޝފއތތރ ވމގ ފރސތ ލ

. އބނވސ ރވކރއވފއވއވޙ މވހކ އބ ދވދ އއ ބއހޤ އއ އބނ

:މރގ ސކރތނ އއވސ ކމއ ޝހދނގ މއޗށ ނވނ •

އޙމދއއތރމޒ، އއނސޢ، އބނ މޖ، އލބއހޤ އއދރމ އދ އމމ .ގ މސނދގއވސ މވހކ ރވ ކރއވއވއކލގފނ

:އހ ކރ އއވސ ހޔކމއ ނތވސ ޝހދނގ ފދ ޤބލވވނ •

އގނ ތރގއ އލށ އސލމވވޑ އގ. ދނފހ މވހކ ތކކ މޝހރވހކތކކވހނގރމއގ . ނގ ވހކ ހމނއވނމދ ކރމގ ފރސތއނތ ޝހދވ ބބކލ

ބޚރއއ މސލމ އދ . ތރގއ އސލމވ އއށ ފހ ޝހދވ ބބކލނ ހމނއވއދ ޚއބރ ހނގރމއގތރގއ . ބރނވސ މވހކތއ ރވކރއވއވޠއއ

ޝހދވ ބކލއ އތރ އކލގފނގ އސލމވ، ނމދކރމގ ފރސތއ ނލބ

ޖހދގ އޑ 94

!ކހރވގނ ތބމހނނވ އއ ކލމނގ ބއޕއނނއ، ދރނނއ، : ވދޅވށވ :) [އވވޙ ކރއވهللا (

އލތކއ، ކލމނ އއކށފއވ މދތކއ، އއށ ޢ ބބއނނއ، އނބނނއ، ލގއ ތދރއޅ ގއލނވދނކމށ ބރގނނ ވޔފރޔއ އދ ކލމނ އފ

އނގ އސލމކނ ޤބލ هللا : [ޙދޘކރއވއވފލގކޅށ ގނނވއ ނކމވޑއގނ

ނވ އރ އނ ގ ސވރގގ ނ އދ ތމނ ކލގފނ ފލގކޅށ ވޑއގ. ކރއވއވ .ރވ ކރއވއވ ޙކމމ ވހކ އލ .] ދ އނބކނބލނ އނއއ އކވއވ

:އބއމހނގ ހށތއ ކނ ނވނ •

މޒގފނއ އދ މނނވސ މރގފނއ ޙމރ އއ ޢ ޢ ބނ هللا ގއ ޢބދމގ ތރ އތއ އހރއ ފހނވސ އއވސ 40ގ ޤބރތއ )رضي اهللا عنهم( އތއބކލނ

ވނ ވޔގފނގ ޒމނގއ ބދލކރބދލވމއނތ ފނމއ އދ ބއއ ޤބރތއ މއ އރ ފރއނ ޖހ ލ ފބ ވހކޔއ އދ މނނވސ އތއ ވހކއއ އމމ މލކ އއ އއތރމޒއއ އބނ މބރކ އއ ވރށ ގނ ސލފނގ ކބއނ

. ގފއ އބހއޓވނމފދ ކނކނ މޒމނގ ހނގރމތކގއވސ ހ. ވވފއވއވރ

އކނބލނތއ ،ބލނ ފނއޖއމށ ދނދނ ލ ނހކނނއދ ސވރގގ އނބކނމއ، ސފކށދ އ ޤތލވއޖހނދ މނމތއނގ މއޗށ ދޢ ދނނވމ ) ހރނ(

ރނނއ ކވނވމއ ޙށ ލއވމއ، ޗމލއކތ ބކލނ ގ ސލމ އބއބކލނގ މއއދ . ތކގއ ބޔނ ވގނވއވ ޙދޘއދ މފދ އތއ އތއ ދރޖއއގ ވހކ

މގ . ނ ފތނނވވހކ ނގފއވނ އބނ ނހސގ އހ ދނނވ ހމދނނވ އނމ . ރވވފއވއވ އތރނ މފދ ކރމތ ތކގ ވހކ އތއ ސލފއގ ކބއނ

އދއދށ ދނދނވސ ޝހދނގ ހށތކނ ހވނދގ ވސ ދވމއ އދ އފދ .ބޔނވމނދއވކރމތތކގ ވހކ މޖހދނ ކރނ

ޖހދގ އޑ 95

ގ މގގއ هللاގ ރސލއއ އދ އލހއއ އ هللا) މހރހ އއޗއ ... (ގތއ ގ ނޔ هللاދނ ) އފދއނވނނމ (ޖހދކރމށވރ ބނނވގނވނހއޔވ؟

هللا ނނކށ ޤ ފސ !) ދނނއ (އދ . އނނނދނ ކލމނ ތބށވ ) ޒބ ޢ ( 105].އ ނދއކވއވ ހދޔތ

!ކހރވގނ ތބމހނނވ އ އ ޖހދ (ގ މގގއ هللا! އއމނވ މހނނވއވ :) [އވވޙ ކރއވهللا (

ހއޔވ؟ ގވލވހނދ ބމށ ބރވފއ ތތބނ ކނސބބކހރ ) ކރމށ ހމޖހނހއޔވ؟ ކލމނ ހތ ވރ މދނޔގ ދރއޅމށ ށ ޔތ ޙ ރތގ ޚ އ

ކލމނ . ކޑވގނވއވ ފއދ ޔތގ ޙ ވރ ދނޔގ ށ ޔތ ޙރތގ ޚ އކމކ އ ޒބނ ޢ ވނނމ އއލހ ވނދނވ ނތދވއޖކމގއ ) އއލހގ މގގއ (

އ އހނބޔއ އދ ކލމނގ ބދލގ . ޒބދއވނއވ ޢ ކލމނނށ هللا އދ . ކލމނނށ އއލހށ އއވސ ގއލމއ ނދވނއވ . ލއވވނއވ

106].ހރހކމއ ކރއވމށ ކޅދނވނތއވ !ކހރވގނ ތބމހނނވ އއ އދ . ގށވ ނކރޔށ ހ ) ގ މގގއ هللا( 108ވޔސ ރ ނވތ ބ 107ލއވޔސ [މކނ . ލނނއ ނފސތކނ ޖހދކރށވ މގގއ ތޔބއމހނގ މދ ގ هللا

9:24 توبةسورة ال105

9:38-9 سورة التوبة106

...ސއޙތ ރނގޅ ނވތ ޒވނ ނވތ މއސނދ ވޔސ: އބހ 107

...ވޔސ ފޤރތ ދށ، ނވތ މސކޅ ނވތ ޙސއ : އބހ 108

ޖހދގ އޑ 96

އކނ ) ނށ ތޔބއމހނ . (ތޔބއމހނނށ ހޔވގނވއވ 109].ގނނމއވ ނއ !ކހރވގނ ތބމހނނވ އއ

އބއމހނ އދ : [ބރނގނހއޔވ؟ ބސފޅއ މދ ވޙއއލހގ މނޔތގނފއވ ކމގއވނނމ، ފހ ) ޖހދކރމށ : އބހ (ހނގއގތމށ

110.ވ ހ ޓކއ ކނމވސ ތއޔރތކއވ ށ ނނވސ އއށ ތއޔރވމ ޤ ހމޔ

9:41 سورة التوبة109

އސކރ ތމރނ ހދމއ، ތފތވއތރގ ހތޔރއ އލތތއ 110 :ކޅއމގ ވޖބކނ އއ

ފހ . ޖހދށ ތއޔރ ނވމކ މނފޤ ކމގ ސފއކވ !ދނނށވ !އ އޚއވނވތ (ރކތއގއ ޙ ޖހދގ : [ކރއވއވ ޙދޘ ) صلى اهللا عليه وسلم(ރސލ

ނތ މރވ މހ، ބއވރ ނވ އދ ބއވރ ވމގ ނޔތއ ވސ ) ޣޒވއއގއ ) 3533މސލމ ޞޙޙ ] (.މރވނ މނފޤކމގ ދރޖއއގއވ

: ނ އއނސޢގ އރމތ ތފސލގއ ބޔނ ކރއވއވއއސނދ ސނއދ އހރނނށ [މނއ އމއލ ނފސށ، " ...ބއވރ ވމގ ނޔތއ ވސ ނތ ..."[

ޖހދށ އނ ދއމށ އގ މނއ ނވތ . ވސ ނބނހރމވ] އމ ނ ދވނ ޖހދށތމގ ހއކކ ޖހދށ ދއމށ ނޔތ ގ ފހ .ވދނއވ ވސ ނޔތ ނގނނނ ކމށ

) ގނގޅމގ ހނރސވރ، ހތޔރ އދ މތކތ : އބހ(ތކތ އއށ: އބހ (ހނގއގތމށ އދ އބއމހނ ): [މނ( .ކރއވއވ ވޙهللا . މވތއޔރކރ

ނނވސ އއށ ޤ ނޔތގނފއވ ކމގއވނނމ، ފހ ހމޔ ) ޖހދކރމށ ].ވ ކނމވސ ތއޔރތކއވހ ޓކއށ ތއޔރވމ

ޖހދގ އޑ 97

މ އޔތނ هللا އހނސ . ގނނމ ބނއވދނފހ ބއއ މހނ ތމނ މނ ނޔތ

އހނކމނ ޢޒރވވފދ ސބބކއ ހރ . އވއވވ ނފ ކރ ޢމފދ މހނގ ދޖހދކރމނ ހރސ އޅގނވނމ، އ ޢޒރ ޤބލ ވވނ އއށ ތއޔރއއ

. ވނނމއވ

ދކޅށ ތޔބއމހނނށ ކޅދނވހއ ބރއ އމހނނ: [ވޙ ކރއވއވهللا .ތއޔރކރށވ އސތއވސ ބނދހނގރމއގ އދ . ތޔބއމހނ ތއޔރކރށވ

] ...ބރދއކމށޓކއވ އދ ތޔބއމހނގ ޢދއވނށ ގ ޢދއވނނއ هللاއއ މ އޔތގ ތފސރގއ ) رمحه اهللا(ޙމނ އއސޢދ ބދއރޢޝއޚ ) 60 األنفال(

މގ މނއ ރވނތރކމގ ބރނ ފށގނ ގސ މއދ ބރ ކލމނނށ : [ވދޅވއވހރހ ހނނއ ދކޅށ ހނގރމކރވ އދ އބއމ . ވވނ މނވރކނ ތއޔރކރމވ

އދ މގ ތރގއ މފދ ހތޔރއ ދފޢތތއ . ރތއވސމއވ ވއތރއގ ހތޔމޝނ ބޑތކއ، އނޑތކއ، ) އއ. (ތއޔރ ކރމގ ހނރތއވސ ހމނއވ

ނޑމތ އޅނދފހރއ، ޚމތނދ ބޓތކއ، އއގމ އ ނދގތކއ އދ ދ ކ )285.ތއސރ އލ ކރމ އއރޙމނ ޞ( .]ވސލތތކވދފޢ ) މނނވސ(

هللا މފދ ތއޔރތއ ވމކ މއޔތގއ ބޔނވފއވ ފދއނ، !އޚއވ !ދނނއއދ މއ ކފރނނއ މނފޤނ . މސލމނގ މއޗށ ވޖބ ކރއވފއވ ކމކވ

ވނ ބރ ދއކނ ޢދއ. ށ އނޔކރމނ ދރކރމށޓކއވމސލމނނއ ދކޅ އ ] ترهبون [ޢރބބހނ ނމ . ގ ފތގއ ބޔނވފއވهللا ޢބރތނ ރޙ ޞމވނ

] ޓރރއޒ[އނގރސބހނނމ ]. ބރދއކމވ [މ އއސފއވ ބހގ މނއ މހނނށ އނގރސ ބހނ ] ބރދއކ[ނވތ ] ޓރރއޒ [ނ އހނކމ. ކރމވ .ނވ] ޓރރސޓނ[ މކޔނ

ނނ އހރމ) ދނނއ(އދ : [ވދޅވއވ) اهللا رمحه(ޢއޒމ هللا ޝއޚ ޢބދގ ތއ ސނނތ ފ) ގهللا) (ކރމކ ޓރރއޒ (ދއކމކ އދ ބރ. ޓރރސޓނނވ

އހރމނނކ –އދ އރމތ މކމށ ،ގއނޅ ފހ ހ. ވފއވ ކމކވޟ މތނ ފރއމހނނ ދކޅށ ތޔބއމހނނށ ކޅދނވހއ . [ހކވށވ –ޓރރސޓނކމށ

ޖހދގ އޑ 98

އހނކމނ އއލހ . އބއމހނ ކރޔށ ދއމކށ ނރއސވއވ هللا އހނސ އށދތބ ) ގގއ : [(އދ ބނވނވ . އބއމހނ ފހތށ ޖއސވއވ

ފހ އބއމހނ ތޔބއމހނނއ އކ . މހނނއ އކ ކލމނ އށނނށވ ނކތ ކމގއވނމ، ތޔބއމހނގ ތރއށ ބއބއވނ ނނ އއޗއ

) ފސދ އފއދމށ (ތޔބއމހނގ މދގއ އދ . އއނކރއސވ އދ ތޔބއމހނގ ތރގއ، އބއމހނނށ އޖބދނ . އވސވގތހވ

111]އނޔވރނ މޅށ ދނވޑގނވއވهللا އދ . މހނވސ ވއވ !ކހރވގނ ތބމހނނވ އއ ފހތށ ޖހނ މހނ، : [؟ބރނގއނމހއޔވ ބސފޅއ މދ ވޙގ މهللاއބއމހނ، އބއމހނގ . ޓކއ އފ ކރއވ ށ ގ ރސލއއ ދރގއ ވމ هللا

: އދ ބނޏވ . ގ މގގއ ޖހދކރމށ ނރހނވ هللاމދލނނއ ނފސތކނ ޖހއނމއގ އލފނ މ : [ވށވ ވދޅ] ނނކނނށވ ) ޖހދށ (މހނގއ [

އހނކމނ ! ވ އ އމހނނށ އކނ ފހމ ވނނމ ، ]ހނކނ ގދވގނވއވ އބއމހނ ) ހމކށވރނ (އދ .އބއމހނ ކޑކށ ހނމށ ފރސތދށވ

ފހ . ނއޅނތވ ގނގނއނ ކރ އކރކނތއތކގ ޖޒއއގ ގތނ ބއދލކރއވއ، އއރނ هللا އހނކމނ އއގތރއނ ބޔކއ ކލގފނއ،

އހނނ އއކށ : [ތޔބއމހނނއ އކވމށ އދއޖނމ ބނހށކމވ

އދ ހނގރމއގ އސތއވސ ބނދ . ބރއ ތޔބއމހނ ތއޔރކރށވ

ނށ ގ ޢދއވނނއ އދ ތޔބއމހނގ ޢދއވނهللاއއ . އޔރކރށވ ތގ ދނގއ هللا ) ބރދއކމކ(އހނކމނ ޓރރޒމކ ] .ޓކއވ ބރދއކމށ

.]ވގނވ ކމކވޟ ފރ 47،9:46 سورة التوبة 111

ޖހދގ އޑ 99

އވކ އހރނނއ އކ ޢދ ) ކލމނ (އދ . ދވހކވސ ކލމނ ނދހށކމވ ފރތމއނވސ ކލމނ މޑކރމށ އނމ . ހނގރމއއ ވސ ނކރހށކމވ

112].މހނނއކ ވށވ ތބ ދ ނދނ ފހ އށ . ރހނމއވ

ލއ ނމ އސވދޔ ހރހ ހޔ ޢމ ވނ އކހރވގނކރމނ ޖހދ( !)ނތދއވ

!ތބމހނނވ އކހރވގނ އ އމހނގ ކށއ ކރ 113ޖހނ ތނމހނގ ވހކ އޑނހމތއވ؟ ފސ

ނކނ ... އކހރވމވ ށގހއޔވ؟ އއ ޖހދނނ ފފއކ ކބއކނމސތކނގތރނ އނމ މތ . ނނވޞޙބނބއޔގ ) އއ: (ސނލށވވ

ބއއ ) ކރގ(އއ އކ صلى اهللا عليه وسلمއއ މޙއމދ ދ އ. ހނނވމ

އބއމހނނށ ދއވ . ތބމހނވސމއވ ވރވފއއގރމތކގއ ބނހގ ރސލ هللاވއރވސ ބވހލގއއނތއ ތޞޙބވ؟ އއޔކބއހއދބކ

ނގ ޞޙބއهللا އދ . ވއވއކހރކރއ ނތއޞޙބދވސ ވނދނ އ 50ހމކށވރނ މއ ވރށ ފނ . ރއށ ފހގއވ 50ބ ޤބލކރއވ އތ

އދ . ވސނށވ ދނފސތކމ އހނކމނ ކލމނގ އމއލ. މއސލއކވ .ލށވށކހސބ) ތމމނގ ނފސ(ސ ހސބ ބއލވމށ ނގވނ

9:81،82،83 سورة التوبة 112މގ ތފސލ ތއބ . ޞޙބނގ ވހކއވ 3އގ ބއވރނވ މއ ތބކ ހނގރމ 113

ގއ 5/702އލ ބޚރ ޞޙޙމގ އތރނ . ސރތގ ފހކޅގއ ބޔނވފއވއވ .ވރށ ތފސލކށ މވހކ ރވކރވފއވއވ

ޖހދގ އޑ 100

!ނވ އކހރވގނ ތބމހނ އ

. އނދކމވރބ ޖޒރގ އޚނނށ އހވތނއ އހރމނޢކލމނގ ،ކލމނކލމނ . ގރމކރތނއވސ ނދކމވނލބނނއ ހޞ !ހއޔވއދ ކއއކލމނގ ؟ ހނކނ ހއޔވނ އނސފކރނ ކއކހރވޔ ޖހދނ ތ

ވ؟އޔމއސލއކކބއހ !އކހރވގނ ތބމހނނވ އ

ތވފއވފދ މހނވސ އސލމދނށ މކރމ )ޒމނގ( ޖހލއޔއބއމހނގ އޚތނ . ކތނކރހވ ނ ފދ ނކމތކމކށ ނކމތކމކ ނ ބލނ މޑވގނދތ ނގލވ ޢއޒތ އތދށގއ ޢއފތތރކނ ޢދއވނގ .ހވކތއނކރ

!އކހރވގނ ތބމހނނވ އ

ކމގއ ސފވގނނވޖހދ ކރމނ މގނދ) ރބ ޖޒރގއޢ (އހރމނ 114މނ ބނނ ކކހއޔވ؟ކލ ވކރނމ، ދނ ޢރޤގއ ކރވ ޖހދމދޢދ

އދ ، ރދފއވ ވރނނއގ ޝރޢތށ އهللا ،ދވހރއޖ ފދ ،އދ މނނވސ 114

އބއމހނގ ސފއނނ ދކޅށ ކރވ ޖހދ ޙއޤކމށ ޤބލ ނކރނ ނމ ،ޔހދނ އރއގނފއވ ފލސތނއ ، ދނފހ ޞލބނ އރއގނފއވ ޢރޤއ

ސ ހރބ ކފރނ ކމޔނސޓ ރޝޔ އރއގނފއވ ޝޝނއ އދ މނނވއރއގނފއވ މސލމ ބނތކގއ ކރވ ހނގރމއނ ރކ ގނނނ ފހ

ކއވހއޔވ؟ އ މސލމ އޚނގ މއޗށ ފހ އހރމނގ ހއޤއ ނވހއޔވ؟

ޖހދގ އޑ 101

ނޑދނރބ ށ އގ ފގރމނއތނގއ ހ އފތތރ އނހނނގ ޢ ،ނ ފގ މދތއ މސލމނ މރލވ އދ މސލމނ ތ ނގލވ، ކށއނތ ޢއޒ

ކއވހއޔވ؟ ވނއކހރތ ފހދނ . ނއވލޓވމނދ !ވގނ ތބމހނނވ ކހރއ އ ދނނ ރބޖޒރގ މޖހ ޢޚއސކށ ދނނ، އދ ވކނ ލމނ މޖހކ

އދ ، )ގރމކރތ ކމށ ވނމ ނވނނނ ހޢތއގ އޠޣއހރމނ (ދކޅވނ ނ ދ-ދފޢކރނ މސލމނކމށދކތ ކމގއވނނމ، ތ) އ ސފއނ(އޔވ؟ އހރމނގ ބޔއހކރނ ފހ ކނއހރމނ ޝކރ. ނދ ބނމވގهللاއހރމނގ ، )އހއޔވ؟ބޔފހ ކނ(ދރއޅ ތނތނށ ވނނނ ޚތނއ) ވ؟ބޔއހއޔފހ ކނ(ލނނއ އހރމނގ ޢލމވރނތއ ހއޔރކރނ ޠބ

އދ ) ބޔއހއޔވ؟ފހ ކނ(މ މތ މހނތއ މރނ ނގ ތރއނ އ އހރމނހރނ އ ). ބޔއހއޔވ؟ފހ ކނ(ނ ރމނގ އނބނނއ މދލށ ހމލދއހޔކރ ގތގއ، އދ އނގ އނގ ލ ތކއ ތގ ޖސސޠޣ. ގނދ އހމވهللا

ކރނ ފހ ގތގއ މސއކތތކއގ ކނފތ ސސއތކމގއ އދ ޖ ކނބޔއހއޔވ؟

ނނއ ޖސސ ހއއ ޚއސ ސކއރޓ އއ އމޖނސ ސފއނނއ، ފލ

ގނދهللاކބއނ ކލމނ އހރނސފއނނއނނހއޔވ؟ ) ސއރ(ށދނ ޞލބއ ނނ ހއޔވ؟ އހރމނގ ކޢއމހނ އދފ :މވރސވލކމ

ގނދ هللاޤއމގއ އމރކއއ ޞލބނ ދފޢ ކށދނ ފހ ކނބޔއހއޔވ؟ ރޑނ . [ބނމވ އ ގ .އއ .ސ) އމރކގ(ރޔޟގއވ ) ސފއނ[ (ޤއމ ގ

ތރއށ ތއ ނރއކލގ ދރތއ ދފޢ ކރމށޓކއ އބއމހނގ ނފސ .މވށދ ލތނ އހރމނ

ޖހދގ އޑ 102

!)ނށ އހތރވމކ ކފރކވކފރނ(

!ކހރވގނ ތބމހނނވ އ އ

މޖހދނނކ އމރކއއ ނށ ސފއނމގތރއނ ގނ . ގނދ ބނމވهللاهللا ގހއޔވ؟ނސފކށ ނނގ ޢދއވނކނ އނގ އހތރ

އދ ތޔބއމހނގ ތރއނ އއވސބޔކ އބއމހނ : [ނކރއވހއޔވ؟ވޙއފނމ، ދނ ފހ ދ ހ ގ ގތގއ ) ތ، އކވރނ ގ (އއލޔއނ ) ކފރނ (

ރނ ހމކށވ . ގތރއނވމހކވ ) ކފރނގ (ހމކށވރނ އއ އބއމހނ މލނނއ،ޢކފރނނށ 115].އނޔވރނނކށ ހދޔތއނދއކވނތވ هللا

ކފރވ [ –ނވތ އނމބހކނ ވޔސ އހވމކ ފއސއނނއ، ނސހތނ ކނކމގ 'އސލމކނ ނފކރ'ކމގއ ޢލމވރނ ] މރތއދވ ކމއ

116ނވހއޔވ؟ ކށދފއބޔނ ތރގއ

ހމދ ': ބހއ ބނޏވ) ފރހމ(މކމބހގތނ އހރނގ އޚއ ވރށ ރހ އއ ޕޓއކ ހރ ތފތކ ކބއހއޔވ؟ ޕޓ އއސފއވނ އމރކގ ނވޑ

ގ )ރބކރއޢ(އދ ހމދ އއސފއވނ ނޖދ . ސހރއނނވމކރނ ޞލބގ ދދ ހނގރއހނއކމކ އދމހނވސ . ސހރއނނވ

117'.ދށގއވ

5:51 سورة املائدة115 ކފރނނއ [ :ޙއޤފރމސ އނ ޕބލޝ ކރއވފއވ: އތރ ތފސލށ 116

ހނނށ މޝރކނނށ ވފތރވމއ، އދ މސލމނނއ ދކޅށ އބއމ .ބއލވ ]ގތނ ކރ ޙލސ އ ބހ ކމ ކފރ އހތރވމގ

: ވދޅވއވ )اهللا رمحه( އއޒރޤވ އބ މސޢބ އމމ، އލ އމރ ،އދ ޝއޚ 117މށއގ ފރ ކނ ކޅކށޓކއ ކރވ އޖހދކ ގ މކރ މތގއ އހރމނ ފހ [

: އބހ(ޔލ އނތކށޓކއ ޚވ އ އދ ސއކސ ޕކޓ ކރހފ .އއޗއ ނނވ

ޖހދގ އޑ 103

!ކހރވގނ ތބމހނނވ އ އ އ ނނމވފއވ ޑއޅއވ ނކ هللاވ ރޙމއގ ސބބނ، އދ އބއމހނށ [

. ނގނނށވ ދރވ )ކލމނ ( ތނފޒ ކރމނ ) މއޗށ ގ އބއމހނ ( ހއދ 118]އއ އޚރތދވހށ އމނވކމގއވނމއވهللا) ތޔބއމހނ (އއ

އއބރލމހއކ ޖސސކށވފއ، އކޒގއ ޔހދނނޣނވތ އޤޞގއޖގއ މހއކ އޖނޓކށވފއ، ބޣދދއ ފއލ ) އއބރލ(ކބލ ގއ

ހމ މބދއނ . ވސ ނނވކމއ ކރވ ) އޓކކފރނ އޅއފއވ ބމގ ބޑރތކށތކށޓކއ ކރވ ޠޣތއގ ބދލގއ ޢރބ ޠޣއހރމނގ މޖހދކ ހޅނގގ

. އހރމނގ މޖހދ އއށވރ ފރހމއވ) ދނނއ(އހނއކމކ . ވސ ނނވ ކމއގ ކލމ هللاހމކށވރނ އހރމނ މ ޖހދކރނ . އދ މ މތވރވގނވއވ

. ކޅއމށވ ) ޚލސ(އށ އކނ هللا އދ މޅ ދނ އކ އއކށ . މތވރކރމށވވމށ ދނދނ ) ޚލސ (އށ އކ އއކށ هللا އދ ފތނވރކނ ނއތލއ ދނ [

އހނކމނ މ އމޒއ ) 39 سورة األنفال] (.ވ އބއ މހނނއ ހނގރމ ކރށނޑއށ ހރސ އޅއފ ކނމ މހއ ނޑދ ދނ –ދކޅވ ކނމ މހއ، ނވތ މ ލ

. އދ އހރމނގ ކނޑތކގ ޝކރއކވ. ފހ އފދ މހކ، އހރމނގ ޢދއވކވމކށވރނ އހރމނނށ ހ . ފރވލއނތވ އފދ މހއގ ނމއ ނޞބކށ

އގ ބސ ވނ . ބއވލއވފއވ ދނއވއވهللا ކމށ ޙކމފތއކމށއ ތލކ ކޅކޅ ޙކމއދ އގ ބޔނވގނވ . ކނޑއޅފއވ) ބދލވމއނތ ގތގއ(

. އހރމނނއ މޅ އނސނއޔތއ ވގޅމވ) ށއގ މއޗ(ފހ މއ . ޖކއނނވއށ هللا އދ .މނގނޑތކކވ) އލހ(ދނފހ އހރމނގ މނގނޑތކކ އޑތކގ

އދ އހރމނގ . އދ އހރމނގ ބސވނ ޤރއނގ މއޗށވ. މދ ހރއވޙއމރކގ މސލމކ ހމ އހރމނގ . ޝދގ މތގއވނނމނތއ ވނ ނބވ އރ

އއ . އދ ޢރބ ކފރކ އހމ ނފރތވގނވ ޢދއވކވ. ލބވތވގނވ އޚކވ .]މކނ އއސފއވ ކމގއ ވޔސ މއވޙއފދމހ އއ އހރމނނއ އއ ރ

24:2 سورة النور 118

ޖހދގ އޑ 104

ކފރނނށ އއބރލ (ޚއނއކމގއވފއ ދނފހ ރޔޟގއ ) އފދމހއ(އއ . ގ ދނކ އއދނކވهللاފސޖހނކއވހއޔވ؟ ) މދ މހ އއނތއ ފލސތނގއ އހރމނގ އޚ . އދ އއ ޝރޢއކވ. ރސލކވ

) އ އޚނތއ(އ އފޣނސތނގއވސ ޤޢރޝކރކރމހއކ މނ ޝކރކރނވސ ހމ އދ ރޔޟގއ އހރ. ޝކރކރމހއވ

119.ކވއކ

ޢދއވކ ) މސލމނގ މއޗށ ވރވގނނ: އބހ( އރއގނނނ ރނތއވގއ އސލމ ޢލމވރމކރމކ ހއދކމއގގތހނގ

އދ ކއއތ ، ގދބރނ ވރވގނނދއވކ ޢދނ މ . އޖމޢވފއވއހރނ !ގނދ ބނމވهللاޚއނއކމގއ ނވނނމ، އއ ފހ ކޗއހއޔވ؟

-ކޔ ޓރފކތ ] މޖހދނނ[ނނވގތގއ އހރނގ މދލލނ، ހލލވގ ދއކރ ނ، މގތއ ބނދކށ އހރމނގ އޚނގ މނތކށ ބޑތއ ފލހމމހނ އޅނކނއލއކ އމރކގ ޢދ އއ އނގ ޢއބނ ސ. މވށތނދ

ނވނތކމއ ފރހ) ފލހނގ(އބއމހނގ ދނ ފހ .ރނގޅށ ދނއވ ވހއޔވ؟ އއތ ދނނ އއވސ މނވރއ ސލމތވފއކއދ ،ޢއޒތއ

!ވ އ އކހރވގނ ތބމހނނ

ހމ . ދނފހ ދވހ ރއޖގއ ވސ އހރމނ ޝކރ ކރނ ހމ އ ޚއނނނވ 119

އ ނޖސ ޞލބ އމރކއށޓކއ ގދވ ތބ، ފތމގ ގވމށ އޖބދ ކތއ ކތއ ދނ .އށވ هللا އޚނނއ ހފ ހއޔރ ކށފހއޔވ؟ ފހ އޚރތގ ނމ ދޔނވނ

.ގދވނ ޙއޤވގނވ ފރތ ވސނދނތވ

ޖހދގ އޑ 105

ފހ ތކމގ ތބކމށ ކލމނ ދޢވކރނމ، އސފގކރ) ޖހދގ(މއ ކލމނގ އނބނނއ ދނޔދކ ލބވތއޅނ ، ވސނލމނތއމދ ޙޤޤ

މއ . އނގއވއހރމނނށ ކނ،ގއމގ ކރސފމރދކ ނފރތކރ !ދނށ އނބރއނނށވ އދ !ދކ ބރވތވށވهللا . ލތވޙޤޤ ޙ މނގކލގ ރސލއށ އލހ އއ އ هللا. މސތކނނވ އ އމނވއޖ [ .ކރމވޖހދ އއ

އކލނގ ތޔބއމހނނށ ގވލއވނ އކމކނ އއ . އޖބދށވ ) މތގއ. (އބސ ވދޅވއވޢބނ އ 120].ތޔބއމހނނށ ދރނލބކމށވ

. ]މނއ ޖހދވ[ގ ] އކމކނ ތޔބއމހނނށ ދރނލބކމށ[

).ނނށ ރއކތރވށވޢލމވރ ފސޤދ އޚދމތކ ޠޣތނނށ(

!ވ އކހރވގނ ތބމހނނ އ ލނބފއވ މނކރތށށ ޚލސވފއވ އދ ތކނގ ޚދމތވރ

ރނ ކލމނށ ފތނއނ ރއކތރވމށ އހ ނއ ރހބނގ ޢލމވރނތމނ ކލގފނ ކލމނގ [ :ވކރއވއޙދޘނބއޔ އހނ . އނޒރކރމވ

هللاއދ ].މއޗށ އނމ ބރގނނނ ކލމނ މގފރއދނ އމމނތކކވ ވރށ ގނ . އ އމނވއޖ މސތކނނވ : [ވޙ ކރއވއވ جل وعال

މސތކނގ މދ ބތލ ގތގއ ) ޢލމވރނ (ރހބނނއ ފދރނ 121].ދރކރތއވ ) މސތކނ (މގނ އބއމހނ ގ هللاއދ . ކއއޅއވ

އބއމހނގ ރހބނނއ ފދރނ ،އބއމހނ. [ވއވއދވސ ވޙ ކރއ

8:24 سورة األنفال120

9:34 سورة التوبة121

ޖހދގ އޑ 106

. ވސމއވ ޙ ސ އދ މރޔމގ ދރ މ . ފޔވއ ރއބނތކއގތގއނގއވ هللا) އށ އކނ هللا(ނށ އމރވވގނވނ އނމ އލހކށ އކމކ އބއމހނ އ އލހއ އ . ސ އލހކނވއވ އއލހފޔވއ އހނ އއވ . އޅކނކޅއމށވ

122].ހރވވޑގނވއވ ޠހސ އލހ އ ،ޝރކ ކރފރތތކނ އ

!ކހރވގނ ތބމހނނވ އ އ ހދމހނނށ ކލމނ ލބނގ މއޗށ ރއޞ :އހމވ އހރނ ގނދ هللا

ޖޒރގއ މރ ޢރބކޔމހއޔވ؟ އހރމނގ އޚނތއ ޢލމވރނނ) މ ޢލމވރނ(މ ބހއވސ ނއރ، އމހނގ ދފޢގއ އހއޔރކރވމނދ

ގ ރޙމތނ ގތއނތ هللاކ އކމ. ކ ބނނލއވއބއމހނގ މޖލސތކ) ވރނތއޢލމ(ރ ކފރކ މޖހދނގ އތ ދށވމނ، މ މނފޤނތއ ޞނ

ފހ މފދބޔކށ އތބރކށ އދ . ރއގތވ އޅނތއ ތގޠޣ) ކއއތ (އދ 123ގތނނގނ ކހނއހއޔވ؟ ދނގ ކނތއތކގއ މސލއގ

!އކހރވގނ ތބމހނނވ އ

ނޓނމ، އބ ގއ ...ތއރހބނ މ ...ތބ ޢލމވރނމ ޚދމތގއ ސރކރގގއ ޖލތކ– ފސއދ އލ ރ ޝއލއސ، އލ ހއރ، ޢބ، އލ ރވއރޣ

އދކއއތ އބއމހނ . އހއއނވއވ) އއވސ(ނށ ތބ އހރމނގ އޚނ ދނފހ .މ ފތވއއވސނދއވނމދ އސލމތ ކރމގ ވޖބކމ

9:31 سورة التوبة122

123

ޖހދގ އޑ 107

މސލމނގ ދރނނށޓކއ ،ޞލބނގ ދރނނށޓކއ ރޅއއސ .ނތލއވށއވޢލ ގهللاރޅވރކނނވ މހނނށ

ނބކމގ . އ ޚލދއވ'. އއ ސވލކރވނވ رضي اهللا عنهޚލދ އބނ ވލދ

)ވމއމދ އސލމ(ވސނނ ގ އހރ ހދވއރ އނބ 20ނރ ތރގއ . މހނވއވ) މތވރ(ނއ އކ އހރމނ [. ވދޅވއވ' ކނތނކތއވ؟ވ

ނޑދޑތއ އހރމނ ދކނ ބދތއހ ފރ ގތގއ އމހނގ ތސއވރއ ލ ].މތވރވގނވއވ

!)ޖހދނ އކހރވގނނ މހނނކ އނހނނފދ ބއކވ(

!ކހރވގނ ތބމހނނވ އ އ

ފރތނ ބއޕ ކބއނ އކލގފނގ ޒއދ ބނ އސލމ، އބނ ޢސކރ

ނ ޑއ: [ކރއވއވ ޙދޘ صلى اهللا عليه وسلم ގ ރސލ هللا: އވ ރވކރއވ

އދ . ތކ ފއބހ ހނދކ ޖހދ ފނކމއ ހޔކމގއ ދމއއނނއވ) ވރގ(ނގނވ މހނ މފދއނ ބނނ ޒމނއ އނގމސތކނގ ތރއނ ޢލމ

އހނކމނ އޒމނށ ދވއޖ މހއ ' މއ ޖހދގ ޒމނއނނވ': ނއވއނނއ : [ސވލވވނވ .] އއ އނމ ފރހމ ވގނވ ޖހދގ ދއރވ. ދނނށވ

: ކރއވއވ ޙދޘ ] އފދއނ ބނނ ބޔކވނ ހއޔވ؟ !ގ ރސލއވهللا

ޖހދގ އޑ 108

ތ ލބފއވ އއ މލއކތނނއ މސތކނގ ލޢނهللا) އއ. (އއކވ[ 124.]ކނމމހކވ

އދ މރފޢކށ ، މރސލނ/އސލއސނނ ،އބނ ޒމނނ: ރވ ކރއވ 124

ދޘއ ބއއ ޢލމވރނ ބލ ޙ( .ވކބއނ ނ) رضي اهللا عنه(އނސ ،އބނ ޢސކރއހނއކމކ މ ކފއށ ހކކށދ އތއ އޔތ ތކކއ . )ކމށ ވދޅވފއވ

:ތކގ ތރގއ ޙދޘމބދއނ އއސފއވ . ތއ ވއވޙދޘ

މބބގ ދށނ ] ރވ އނޒކހރ ނވމށ ވރގދ ވގނ ޖހދނ އ[އބނ ޢސކރ، ގ هللا. [ކބއނ ރވ ވފއވއވ) رضي اهللا عنه(އނސ އބނ މލކ : ރވކރއވއވ

ޒވއއގއ ޣ) ޖހދގ(ގ މގގއ هللا: [ޙދޘކރއވއވ) صلى اهللا عليه وسلم(ރސލ ކރނ ޖހ ހރހ ދ އއށ هللاއޗށ ނކމއޖ މހއ، އނގ މ) ރކތއގއޙއބއހ (

ފހ ...{: އއށފހ އކލގފނ ކޔވ ވދޅވއވ .ކށފއވ ދއ ކޔމނތރކމއ ނޑއޅއފ މހއ އމނ ވދށވ، އދ ) އނކރ ކރނ (އއށ އމނ ވނ ކ

ގ هللاއ : [ބނވނވ: [ދޅވއވއނސ ވ }...ދށވވޔއދއޖމހ އއށ ކފރއޑއވމށފހ ޖހދނ އކހރވ އދ ފހތށ ޙދޘ ކލގފނ ކބއނ މ . ރސލއވ

ނތ ޢއމހއގ މއޗށ ލهللا : ޙދޘކރއވއވޖހނ ފހ ކކހއޔވ؟ އކލގފނ އދ އއލހ . އގ މއޗށ އއލހގ ކފވ މހކވއދ އއ އމހ .ލއވފއވ މހކވ

ކނގ ރ ކރއވފއވ މހކވ؛ މސތއމހއގ މއޗށ ވރގދ ވގނވ ޢޒބ ތއޔއހނއކމކ ތމނ . ތރއނ ފހޒމނގއ ޖހދށ އނކރ ކރ ބޔކ އނނނތވ

އ ) އއ. (ވނ ދވހކވސ ބދލނވނ ވޢދއ ވވޑއގނފއއވ ކލގފނގ ރއބނޒރއ އކ އއލހ އއ މހކ ބއދލ ކށފ ކމގއ ވނނމ، އއލހ އހނ

.]ޢޒބކނ އމހއށ ޢޒބދއވނކމވ) ގދ(އއވސ މޚލގކށ ދއވފއނވ ފދ

ގ ރސލ هللا. ފރތނ ރވވފއވއވ) رضي اهللا عنهما(އބނ ޢމރ هللا ދވސ ޢބދ އނ ޢރބ: މނއ(މސތކނގ ހތތއ އޢޖމނ : [ޙދޘކރއވއވ) صلى اهللا عليه وسلم(

ށ ގ ހތތއ ފދއނ ވނ ދވސވރއ މސތކނގ މއޗ ) ނނ މހނއޢޖމނގ ހތތއ ވނ ކނފދ : [އހނކމނ ސވލވވނވ.] އނނނއވއބއމހނގ . ދނޔގ ލތބވ: [ޙދޘކރއވއވއކލގފނ ] އކނތއވ؟

ޖހދގ އޑ 109

!ކހރވގނ ތބމހނނވ އ އ

ތބ ގފނގ ޒމނގ މހނނ މޚއހރނ މބނނ އބނ އލ ޖއޒ އކލވ ޖހދގ ހރފތތއ ގރ! އ މސތކނނވ[: ބސތކވއވ ކރސވރގގ ދރތއ . ގވނގވއޖއވ) ތދވމގ(އދ ޖހދށ . އބރނއވ)މ(

ނވވނ ކމށ ށ ހނގރމއގ އސވރނއހނކމނ ކލމނނ. ހޅވއޖއވ. ކރވދށވށ ޖހދގ ހރފތތއ ގރ ހނނނ ކލމނގ އނ–ކމގއވނނމ

އ މތބ ފށ އއ ...ދނއޅނތބށވނކޅރވއގ އ ކލމނގ، ދ ކލމނއ 125]...!ޅލފއތބ އނހނނނވތބ !އކހރވގނ ތބމހނނވ އ

–ދއވނ ޢގ هللا. ށވ ގނނ ގތމށ އވސވ ބއވރވ ފލގއޤޖހދގ . ރނމތ މތބ ކލމނގ ޢރބ ޖޒރގ އޚނނވނޞރއނނ ހނގރމކ

އމހނނއ ހމޔށ . އދ އމހނނ އއބއވށވ. އމހނނށ އހވށވ

ގއ އމނކމއކ ޖޒރ ގ صلى اهللا عليه وسلم ޔނބއ ،ލވވނ ނތނމޞވ

.ޞލބނނވމތބ އފކރނމތ

އ ޤއބއމހނނށ ދއވ ކނމ ރޒهللا އދ . ރބނގ ސނނތވޢސނނތކ

އދ ޖހދކ ނރއކލއކމށއ، . ހނ އބއމހނގ ނޢމސފތކށ ހދކރތވއބއމ އބ :ރވ ކރއވ.] (ޞދޤތ ދނމކ ބރކމއ ގތގއ އބއމހނ ދކނތވ

)ރޘ އބނ އބ އސމ ކރނ ، މއޤފކށޙމރފޢކށ އދ އލ/ޔއލ

.ނނމލމގއ ބޔނވފއވނއވ ގ ސ ތކގ އތރ ތފސލ، މފތމބ 125

ޖހދގ އޑ 110

މ ކފރއނމވސ ނމނފ ލބގތމށޓކއ އ ގޚބރ ނބއޔގ ފހކފރކއ އނ [ :ވއވމސލމގއ ރވވގނ ޞހޙއހނ .ޤތލކރށވ

].ޤތލކރމހޔ ދވހކވސ ނރކއގއ އއނކރވނއވ

!ކހރވގނ ތބމހނނވ އ އ ތރއށ ހލކގ ) ކލމނ (އދ ކލމނގ އތތކނ :) [ކރއވއވ ވޙهللا(

ކނކމގއ ބނވފއވނ ޖހދއޅއ ދނޔވ] ހލކ[އދ 126].އއލނލށވ .އޅމށވ މސއލވ

!ގނ ތބމހނނވއ ޖހދނ ދރވގނ

.މގއ ބލނވށވގދވ އސލމކ ތކގއޝރކ

!ރވގނގނ ތބމހނނވއ ޖހދނ ދ

: ވޙ ކރއވފއވ ފދއނهللاޤޤ މއމނކ ކބއކނ އނގހއޔވ؟ އއ ޙ) ހޖރކރމހނނށ (އދ ، ގ މގގއ ޖހދކށ هللاފހ އމނވ، ހޖރކށ، [

127].ތގއ މއމނނނކ މއވ ޙޤޤ ފހ –މހނ އހވ ރއކއތރކނދނ

2:195 سورة البقرة126

8:74 سورة األنفال127

ޖހދގ އޑ 111

ނނމލމނ )ނގ ސޓޠޝއޚ ސލ(

ރތނ، ތޔ އޚނގ ހތތކށ ތދމގ ޟޙގ سبحانه وتعاىلهللا ނ ރއހ

އލހ ބއދލވމށ ދނދނ އހރމނ ޖހދކރނމތ ފއތލ ދއކވމށއ އ .ބތކރއވމށ އދދނނވމވޘ

ގ صلى اهللا عليه وسلم މޙއމދ، يا حي يا قيوم يا ذا اجلالل واإلكرام، هللاޔ

މކއނގ ވރ އލހވ، ، هللاޔ. ދވނތށ ޖހދށ މގދއކވއފއއމދނމށ ހވ ލހގ ދނށ އއވނނނށ، އބ އލހއ އބ އސލމދނގ ޒ

. ދވނމގދއކވއފ

ޓނ ބއލވއ ނޞރއނނއ ޔހދނނއ އބއމހނގ އޖނ، هللاޔ

އބއމހނގ ، يا جبار يا فاطر السماوات واألرض ،هللاޔ . ދވނފ) ގތނއމވ (

ގ ތކއ ބމއޑ) ދކޅށ(ހތތކށ ބރވރކނ ލއވއ، އބއމހނގ މއޗށ ރ ޞނބ އލހގ އހތރކމއ ނ އ، هللاޔ . ދވނބރތއ ލއވވފ

އބއމހނގ އޞލބ. ދވނދއވވފ ޢރބ ޖޒރގއ )އހރމނނށ(ނށ ނޞރދއވއ، އހރމނ ކގ މއޗށ ނއ އޖނޓނތ ނއހތރ

އހރމނ ، هللاޔ . މއޗށ ވނއކމގއ ލއވވފނދވއހރމނނ އމހނގ ބ އލހގ ހތތއ އކތ ކރއވއ އ، ވރގދކރއވއ، ފއތލ ޘބތކރއވއ

ހއނމ އނޔވރކމގ ތރގއ، هللاޔ . ދވނދއވވފ މދދނ މދދއއ . ވދނއހދއވވފ) އބ އލހގ( ނގ އޚނނށޅމއ ނތކގއވ ބ

ބނތކގއ ތނއ އދ އނނވސ އސލމއ އފޣނސޤފލސތނއ ޢރ .)އނޔގއ ތބ އޚނނވ (

ޖހދގ އޑ 112

ގ ށ އބ އލހގ މގގއ ޝހދ ވމޅމނނއ، يا أكرم األكرمني ،هللاޔ

އޅގ ، ހރހ ފފއއފހވ ގ ސބބނ އހރނގ އއ އ. ދވނނޢމތދއވވފ .މއޗށ ހނވރނކރއވއ ރއސވމށވ

هذا واهللا أعلم وصلى اهللا وسلم على نبينا حممد

ބދއރޙމނ އލ އޘރ ޢއބ ސލޠނ ބނ ބޖދ އލ ޢތއބ

تنظيم قاعدة اجلهاد يف جزيرة العرب

ޖހދގ އޑ 113

:ނނމލނ

.]ފހ ފރހނނގ ފރހނ ވނތކނ ގއލއޖއވ [

:) މބދ އނ ވދޅވފއވއވ، اهللا رمحهޝއޚލ އސލމ އބނ ތއމއޔ (

ވއ، އދ މއމނނނއ އދރ ޙމދނ އއކރއވއ، އސލމ ކމގ ރهللا [މނވރ هللا ގނޅ ކރއވ މ ޒމނގއ ދރ ހރމށ ލ ރޙމޖހދނގ

. މތއ މނވރ ކރއވއފއވޙވރށ ހޔ ރهللا ކރއވފއވ މހނނށ އނޞރ ބކލނނއ އދ މހޖރ ) ޔގނބއ(ހނ އބއމހނ އހގ އ

ރތގއ ޟޙهللا މއމނނ މ ނޢމތށ. ބކލނނއ އއގތވގނވއވއދ މ . ކވޤމއ ވރށވސ ދލތވނތ ރޒ. ޝކރ ކރނ ޖހނތވ

އބ ބކރ އއ، ޢމރ، އޘމނ އދ . ޖހދކ ވރށވސ ބޑ ނޢމތކވލނ ޢލ އދ މނނވސ މފދ އހގ އނޞރ ބކލނނއ އދ މހޖރ ބކ

މތގއ ތއބވ ކމގއވނނމ، އބކލނ އނމ ހޔގތގއ ކރއވނ މ . މޖރމނނއ ދކޅށ ކރވ ޖހދގއ ބއވރވ ވޑއގތމވ

. ކމތއނތ ގއލނތ ކރއވފއވ މހނނވޙއދ މފދ ކމއ ދކށލނ މދނޔ އއ އޚރތގއ ލބގނވނ ކޑ ނށ އފދ މހނ ؟ވއދ ކއއހއޔ

].ފއދއކވ

ފހ : [...ވދޅވއވ )اهللا رمحه(އޚ އބ މސޢބ އއޒރޤވ ޝއދ

. ކލމނނއ ސވލކރއވނއވهللا ރޤއ މދ ޢއފޣނސތނއ އދ

ޖހދގ އޑ 114

މއލ ޢމރ 128ލމނނށ ކށދވނ ކނކމއހއޔވ؟އބއމހނނށޓކއ ކهللا މދ، އދ އނއށ އހވމށ ނކޅދނ ކމއމދ ކލމނނއ

އއ އއލހގ ނބއޔއށ هللا ] ކށކ[ފހ އނގ . ސވލކރއވހއޓވ .އމއ ދކޅވމވއދ އނގ ދނށ ނކމތކނ ގނ. ކޔމނތރވމވ

ލމނ ފހ އކލގފނ، މސ .އލ ޖއޒއށ ރހމތ ލއވށއވ ނއބ ، هللا

) ފޅގއ(ޢދކރމށ ނކޅދނ ހނދ، މސކތތރގއ އބއމހނގ ވޖބތއސލމނގ އދ ކފރނ މ . ދނ ރއކއތރކރމށވ. ޖހދށ ގވލއވއވ

.ބނތކނ ފހތށ ޖއސމށވ

:އކލގފނ ވދޅވއވ

އދ ފތމ އއ ނދއ އއ އބރ އއ އހރމނނށ އބއއގ ނނއނގ އދ 128

ފހ އ އޚތނގ . ވ ހއޓވނއ މދވސ ސވލކރ ނ އބއއގ ނނނގ އތއ އޚތނއ ޚލފށ ނއށ އމނވ ނޞރއނގ ނޖސ އނހނ هللا ކށކ ކބއހއޔވ؟

ފހ ނދޔގ މނށ . އވރނގ ބކރ ވރކނ ރއކއކރމހނ ކމށ ވމވނޑގއ ވ ދރ އއ ހވލ ވނ އޖލކނ ގނވއދނ ފހ ކކހއޔވ؟ އނގ ބ

ކކހއޔވ؟ އބރ ކރމތގއ އނގ އޚތނތކގ ޢއފތ ފރގނ ބލށ ބޑޖހއ އއށފހ އނވސ އހލގއ މރލ މރލމށ އނސފއ ހދއދނފހ ކކހއޔވ؟

އހރވލމނ ދޔއރ އނ އ ރއ ގ މއޗށ ރމމކނގ ލއޒތهللاބލޣނވ ޢބދ މނގ ޙ ބދއރޢރއމގ އދ އހރވ ކރނ ތކގ ބދލ ހދއދނ ފހ ކކހއޔވ؟

މނމގ ކރ އނއށ ދނފހ ލބނ ކހނކނ ހއޔވ؟ އއޝގ ލލގ ހ މ ހތމތށ ތފސލކރމގ އނދރވރކމގ ޙއޤކ ކބއހއޔވ؟ ދނފ

ފހ ... މ އއމތގ ވނވ... މއއމތގ އހ އވ. ވރއ މ ޤލމކ ނތވތހޟރތގއ އހރމނނށ ޙهللا މދނށޓކއ އހރމނނށ ކށދވނ ކއހއޔވ؟

ޢޒރއވބއވ؟

ޖހދގ އޑ 115

ކލމނގ ދނ ހނދމ ނއތލއ ކލމނގ ޢއޒތ ! އ މސތކނނވ[

އށ ނޞރ ދނމށ هللا އއލލފއ ތވނ ފހ ކއވހއޔވ؟ އދ އއލހ، ) ތފދއނވނ ނމ(ޔވ؟ ދނ ނކޅދފއ ތއވނ ފހ ކއވހއ

ކލމނ ހކރނ ޢއޒތ . އއލހގ ނޞރއ ކލމނނކށ ނދއވނތވވނ، هللا ! އހނސ، ދނނއ. މލކވގނވނ ކފރނގ މއޗށ ކމށވ

އޗށ އކނ ޢއޒތ، އއލހއއ އއލހގ ރސލ އއ މއމނނގ މ .އޞކރއވފއވޚ

ގ ޢދއވނ އރއގނފއވ هللاކލމނގ ބނތކށ ! ކލމނނށ ހލކ ހއޓވހނދ، ކލމނށ އއވސ ހތކމއ އޙސސނވނ ހއޔވ؟ އއ އބނތކށ

މ . ބނކށފއވ ބނތކވކބފއނގ ލ ޤރ) މސލމނގ: އބހ(ކލމނގ އހނސ ކލމނވކނ . ޢދއވ ބނނވނ ކލމނ ލދވތކށ އޅވތ ކރށވ

ޚނތއ ކފރނ ވށލއ އދ އކލމނގ . ކށވރ މޅދނޔގ ވރނނށވފހ ލދވތ ކށފވ ހނދއގއ ކލމނނށ އއވސ އސރއ

މނ ދ އނދ) ޢދއވނގ އތދށގއ(އޔވ؟ ކލމނގ އޚނތއ ނކރނހހލ، އދ އބއމހނ އޅތއމތ ނދމނދ ހލ، ފހ ކލމނ ކއ ބއ

ދނޔގ އރމނ އފ ހސލކރނ ކނފދއކނ ހއޔވ؟

އދ ޖހދށ . އބރނއވ)މ(ހރފތތއ ގރވ ޖހދގ! އ މސތކނނވއހނކމނ . ސވރގގ ދރތއ ހޅވއޖއވ. ގވނގވއޖއވ) ތދވމގ(

ކލމނގ –ކމގއވނނމ ނވވނ ކމށ ށ ހނގރމއގ އސވރނކލމނނ ކލމނގ ، އދ ކލމނ. ކރވދށވރށ ޖހދގ ހރފތތއ ގހނނނ އނ

ޅލފއތބ އ މތބ ފށ އއ ތބ ...ދނއޅނތބށވނކޅރވއގ އ ދނފހ ކލމނ އފދއނ ނވނނމ، ދނ މތބ ...!އނހނނނވ

ޖހދގ އޑ 116

މވނ މ ލގނ ތއ ހދފއ . އދ މހރ އގ ލގނތކވ .އސތކވނއކނ ކލމނނށ އނގހއޔވ؟ މހދއފއ މވނ އނހނވރނ ހކ

ނޑނނވ ޖހދށ އހ (އހނ އބއމހނގ ކބއގ . އބއމހނގ އސތށގއރގ އލނ ވސ ރއކއތރ ކރވނ . ވނ އ، އކނ ކމގއވތއވ) ވމށ

ނޑއނހނ އހނ ލބގ ތރޚ ނމ . ތއ ބރކރވއޖއވވރނގ އސތށގފހ މ އސތއ ދއވމށ . ގ މގގއ ޖހދ ކރމގ ތރޚ ފށއޖއވهللا

އހނ މ . ކލމނ ނކޅދގނ ވނނމ، ދނ މ ލގނ ތކގއ ހފށވއދ ކލމނގ ހތތކކ . ގ ޝޢރނނވހދފއ މވނ އނހނވރނ

.] ޝޢރއނވއވ

ދނ އކލގފނ މސތކގ ބތއ މއޗށ އ ލގނތއ އއލލއވމށ ފށ :ގދ އޑނ ގވލއވއވ

! މސކތގ ގތކވ... ހލކވ ތރވހއޓވ! އ މސކތގ ތނބތކވ [

ފހ . ވސސ ކރށއ ޙ ތދ އ.. ތތކވއ ހ... ކވ ތރވހއޓވހލ .]ފރހނނގ ފރހނ ވނތކނ ގއލއޖއވ

. ފރހނނގ ފރހނ ވނތކނ ގއލއޖއވ. އއ ތދކވ .ގނދ ބނމވهللا

މނ ވށލއފއ ވ، މ ތއ އހރތއ ވށލއފ ވހނ އއމތ ބޑ ޖފއބ . ގނދ ބނމވهللا ޒމނގއ، ދނ އހރމނ ބނނ ފހ ކކ ހއޔވ؟

ޙލޠލ އދ ސޢދ އދ އލ މޤދދ އއ ޢބކރ އއ ޢމރ، އޘމނ، ރމނ އހނސ އހ. އދ ޒބއރ އއ އއފދ މހނނކށ އދނއއ ނނވ

ފހ އކމނ، ލޢނތ ލބގނވ . ބނނވނ ޞފއޔ ފދ ފރހނނނވޔހދއއ މސލމނގ އނހނވރނ ތބ ސރހއދށ ވނނނ އޅމނ،

ޖހދގ އޑ 117

މޔތ ޙއކމނ މސލމނ . ރމތތރކނ ހމޔތ ކށދނވޙމސލމނގ . އހރމނނށ އހތރވދއވށއވ.. هللاޔ . ހދ ކރއވއވކރމށޓކއ ޖ

.ކނތއތއ ބލއ ހމޔށ އރއފއވ

. އށ ބރވތވށވهللا !އ މސލމ އއމތގ ޒވނނނވ !އ ޢލމވރނނވތވނ ވނ އއބއވނ. ނގނނށވދ ) ޖހދ(އދ ކލމނ ދކށލފއވ

ނޑއށވ ކލމނ . ޝރއތގ ޢދއވނނށ ރއކތރވށވ) ގهللا( 129.ކ

ނޑ 129 ގ هللاމތ ކމއ، އދ އއއ އކ ) ބޑގ އއ ކލޝނކވ އދ (ކ

:މގގއ ޖހދ ކރމގ މތވރކނ

: ހޒއފ އބނލ ޔމނ ކބއނ ރވވގނވއވ

ކބއނ ހޔކނތއ ތކއ ބހގތނ ) صلى اهللا عليه وسلم(މސތކނ ރސލ [

. މދއވ ކނތއތކއ ބއ ލކށ އޅނ ނސ އހރނ ސވއހނ .ސވލކށ އޅތވއހރމނ މތބ ހޔކނ ކލގފނށ . ގ ރސލއވهللاއ : [ދނނވމވއހރނ

) އއމތގ މއޗށ(މއށ ފހ އއވސ ނބއއ ؟ ފނވޑއގނނވތއވއއނ : [މވދނނވ އހރނ .] އއކވ[ :ޙދޘކރއވއވއނނނތއވ؟ އކލގފނ

އކލގފނ ] އހރމނ ސލމތ ވވނ ގތކ ފހ ކބއހއޔވ؟) ނބއކމނ: އބހ(އބނ އބ ޝއބ :ރވކރއވ، ޞޙޙސނ ޙ.] (ކނޑއވ: [ޙދޘކރއވއވ

)ދވދ ބފނގ މސއނފގއ، އދ އއކލގ

:ގ މސނދގއ ރވވފއވއވ ) اهللا رمحه(އދވސ އމމ އޙމދ

ތމނކލގފނ ފނއވގނވނ އނމ : [ޙދޘ ކރއވއވ) صلى اهللا عليه وسلم(ނބ

ނޑއއއކއވ) ޤޔމތ ވމގކރނ: އބހ(ފހ ވގތގ ކރނ ސ އއވ) އއ. (ކއދ ތމނ ކލގފނގ . އށ އކނ އޅކނ ކރވމށދނދނވهللاޝރކކއ ނލއ

އދ ތމނކލގފނއ . ރޒޤވނ ތމނކލގފނގ ތރތކގ ހޔނ ދށގއވ

ޖހދގ އޑ 118

ނ ނށ ވވދ ނމނ ފޅނވނސ، ކލމނތރޚގ ތރއށ ނދނސ، އ 130.]ށ އހތރވދށވ ގތކނ ކލމނގ އޚނނ

މތނނއދނ ކމކ، ރވމށ އއލފނ ބތއ ނގ ލއނދބޑ އނޑ ފވއޖއ އދ، ކޑކ

ގސލ ރމނ ނނށ ޠ ނގދ ވށ އދމނ، އޝއ

ނޑ ތމޅނ ކއވތ މރމށ، މގ މދނއ ޖނ ކ

ނއޑ އވނހ މގ އޚނނށ، އހގ ރއމއ މވނ ޔތއ މދނޙހޑ ކފރ މކތލނއ މގ، މޅ

ކ، ފހ އދ އއވސ ބޔކއ އއގތވ މހ. ދކޅވރވމހގ ނމމކ ނކމތކމވ

.]އބއމހނގ ތރއނވމހކވ

ސވރގ ! ދނނށވ: [...ޙދޘ ކރއވއވ) صلى اهللا عليه وسلم(އދވސ އކލގފނ

ނޑތކގ ހޔނދށގއވ )2965،2966ރ ޚޞޙޙ އލ ބ.] (ވނ ކ

ޝހދނ ،ޤއ ހލކވނތދއރޤޔމތދވހ މރގ ދނމރނ ހރހ މޚލ ،އދވސގ ޢރޝވށއގނ ތބނކމށ ސޢދ ބނ ޖބއރ هللاއބއމހނގ ކނޑތކއއކ

މވހކ ރވ ކރއވ؛ އބނ އލ މބރކ އއ ( .ފރތނ ރވވގނވއވ) اهللا رمحه(

ރ ސރތގ މ އ، އދ އލ ޠބރ އއޒގ ] އލ ކބރ[އމމ ބޚރ އކލގފނގ އލ ސޔތ އއ އލ ޙކމ މރވ ޞއޙކމށ . ވނ އޔތގ ތފސރގއވ68

).ވދޅވއވ

ޖނއރ 6ޝހދ އބ މސޢބ އއޒރޤވގ މ ބސ ކޅ ނގފއ މވނ 130 . ނވގއ ޢއމ ކރވނ އޑއ މސޖނ2004

ޖހދގ އޑ 119

ނއފދތ ރޅ، އކފރ ފކރ އލފނ ތކނ

ނޑ އފލ ނބގ ތބއ، ކބތ މސލމ ދރނ ކ

ނއދނއކމކ މރވނ، އސލމ މސލމ ބމނ ނތ ތހނ މޅ އއމތ މތނ ކތ ލއފ އދ، ހނދމ

ޔނތ ތރވ މހނ ކބއނ ޚށ ނވޑގނ ވއ އލހ، ދނ ހނތބ ތފދ ނފޤ އތތއ މތނ ނ، ކތލވއޖ މދ

ކނ ހމ ޔޤނބނވނ އޖލ ދވސ، އނނނ

ނޑގ ކޅ ލޔވނޔ ކފރއ މނފޤ، ދވރނގ ލއނ ކ ނކމއހއޔވ؟ދނފހ އހރމނނށ ކށދވފއ ވނ ކ[

އށޓކއ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ އސލމ ދނށޓކއ عز وجلهللا

އފތތރކނ ޢއހރމއނށ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ އބއމހނގ އމހނގ ފރގނވފއވ އޚތނނށޓކއ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ އބ

އމއލ ގތކގ ދށވ ޗސޗސވ ކޑކދނނށޓކއ އހރމނނށ ފހ ކށދވނ ކނކމއހއޔވ؟ އނޔތއ ދވ މރލވމނދ ޒވނނނށޓކއ ނޑ ކރވނ ނޑފ އހރމނނށ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ ފ

ކއ އހރމނނށ ކށދވފއވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ މސކތތކށޓ ބޣދދގ މސކތތކގއ އރއ އހނތ ކރވ، އދ ފއލޖގއ އނދލވނ މސހފ ތކށޓކއ އހރމނނށ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ އދ

ޖހދގ އޑ 120

އދ ހމނދގއ . (ފތކގއ ޞލބކރހނވތކގއ މސހރމދގ މސކތއއށޓކއ އހރމނނށ ކށދވނ .) އގ މތކނ ކސޑއއކ އއކރވނވ

ފހ ކނކމއހއޔވ؟ އހގ ޚލފތ ބޣދދށޓކއ އހރމނނށ ކށދވނ އ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ ފއލޖއށޓކ

އލޤއމ އށޓކއ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ މއޞލ އށޓކއ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ ސމއރ އށޓކއ ކށދވނ ފހ

ސރ ކރވފއވ ކނކމއހއޔވ؟ އދކއއހއޔވ؟ ފލސތނށޓކއ، އދ އމސޖދ، އލއޤޞ އށޓކއ އހރމނނށ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ ޝޝނއ ކޝމރއ އފޣނސތނށޓކއ އހރމނނށ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ ޝހދނނށޓކއ އހރމނނށ ދވނ ފހ ކޗއހއޔވ؟

އހރމނގ އސރ ކރވފއވ އޚނނށޓކއ އހރމނނށ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ އބ ޣރއބގއވ އސރނނށޓކއ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ ބސރގއވ އސރނނށޓކއ ކށދވނ ފހ

އސރނނށޓކއ ކށދވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟ ކއބގއވ ކނކމއހއޔވ؟

މހރހ އނމނށޓކއ އހރމނނށ ކށދވފއވނ ފހ ކނކމއހއޔވ؟

ހމކށވރނ ! އދ އމނ ކމގ އހލވރނނވ! ފހ އ މސލމ ޒވނނނވ

މގ ) ދނޔގ އތއމތގއ( ރޤއ ޢޖހދށޓކއ عز وجلهللا

އހނކމނ އފވރކނވނ ޖހދއ ޝހދވމގ މގނ . ހޅއވއދއވފއވ. ނކމތކމގ މގއ ނނވ. އއ ޢއޒތގ މގވ . ހގއފ ބޔކށވ

. ގ މގވސވރގ. އޅވތ ވމގ މގއނނވ. ހއވރގދ ކމގ މގވދނފހ އބއމހނގ ވރ ރއބގ ފފފއސވމށ އދ . ނރކއގ އއނނވ

މހނ ފހ ކބއހއޔވ؟ އބއއގ ދނށ ނޞރދނމށ އދ މހނ ފހ

ޖހދގ އޑ 121

ޓކއ އނތޒރ ކރ މހނ ފހ ރނނށ ޙކބއހއޔވ؟ ސވރގގ ޔވ؟ ޖނނތގ ބގޗތކށ އދއދ ތބ މހނ ފހ ކބއހއޔވ؟ ކބއހއ

ނބއޔއއ ވދގނ ވމށ އދ މހނ ފހ ) އޚރތގއ (ޝހދ ވމށއ ކބއހއޔވ؟ އދ އނމ ރޙމނވނތ އލހގ ރއސވމގ ފނކމށ

އހއޔވ؟ ޝހދވމށ ކތމދވފއވ މހނ ފހ ދހތވފއވ މހނ ފހ ކބ 131]ކބއހއޔވ؟

ކމނ ލއނތތތޅފއވ ބޚރގ ފތފށއ، ފލސތނގއ ކރވ އހނ[

ޖރމތކގ ޚބރތކއ، އދނގ އލފނތކއ، އދ އޅވތ ކރވފއވ ތމއގ ވހކތކއ، އރޓރއގ ބޑވގނވ މހނނއ، އނދލސގ ހ

ނޑތކއ، ސދނގ ބޑ ހލކތކއ، ހތމތކއ، ބލގރއގ ލނހކވ ފރގނޑވފއވ ބކތކއ، ސމލއ އއ، ބރމއއ، ޝޝނއ ނޑފ ލބނނގ ފ

ނޑތކއ، އގނޑއއ، ޒނޒބރއ، އނޑނޝއ އދ އދ އގ ފނފރގފހ މ ހރހ ޤތލއމ ތކއ ހލކތކކ އހރމނނށ ވ ... ނއޖރއ

ބރތ ޢދނފހ މދއރ ހލކގ ތރއށ ނބހނސ ތރޚނ . ފލވޅތކވނކމތކމއ އހރމނ ހސލ ކރނބވއވ؟ ނވތ އހރމނ ލދވތކމއ

ހލކނ ފވ، އހގ މހނ ހނދމނތގނދޔފދއނ ހނދމނތ، އމހނނތ ދޔފދއނ ނތގސ، ތރޚ އހރމނގ މއޗށ އލނ

132]ދވނވހއޔވ؟ޢއ

ތނޟމލ ] ޤޒވތ ޝއޚ ޢމރ ހދދ : [މ ބސކޅގ އސލ ނގފއވނ 131

.ޤޢދ ފ ބލދއރފދއނ ]އލޙޤ ބލ ޤވފލ[އލވ، ޢއޒމ، ބهللا ޝއޚ ޢބދ 132

http://tawhed.ws/r?i=1600

ޖހދގ އޑ 122

:ވޙކރއވއވ عز وجل الله

دوا في سبيل الله بأموالهم الذين آمنوا وهاجروا وجاه *وأنفسهم أعظم درجة عند الله وأولئك هم الفائزون

يبشرهم ربهم برحمة منه ورضوان وجنات لهم فيها نعيم ه عنده أجر عظيمخالدين فيها أبدا إن الل *مقيم

ހޖރކށ، އބއމހނގ މދލނނއ ނފސތކނ ) ގ މގގއ هللا(އމނވ، [ރތގއ އބއމހނގ ދރޖ މ ޟ ޙ هللا ކރ މހނ، ފހ ޖހދ ގ މގގއ هللا

. ނވ އދ އއ ހމކށވރނ، ކމޔބލބގނވ މހނ . މތވރވގނވއވ މތއ، ރއސވމއ، އދ ދއމ ޙ އބއމހނގ ރއބ، އއލހގފށނ ރ

. އވ އވ އފލގ ބގޗތކގ އފވރކމގ ހޔ ޚބރ އބއމހނނށ ދ هللا ހމކށވރނ . އބއމހނ ދއމ އބދށ އތގއ ދމތބނއވ

.]ޖރވއވ ޢގނވ ރތގއ މތވރވ ޟ ޙ

]ޖހދގ އޑ [

ތޔ އޚނގ ހޔ ދޢ ތކގއ އހރމނ .ހނދމ ނތ ނކރއވށވ