29
ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԵՎ ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԵՎ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆՆԵՐԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆՆԵՐԻ ԲԱՑԱՏՐԱԿԱՆ ԲԱՌԱՐԱՆ ԲԱՑԱՏՐԱԿԱՆ ԲԱՌԱՐԱՆ

Բառարան (Ա-Հ)

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Բառարան (Ա-Հ)

ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԵՎ ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԵՎ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆՆԵՐԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆՆԵՐԻ

ԲԱՑԱՏՐԱԿԱՆ ԲԱՌԱՐԱՆ ԲԱՑԱՏՐԱԿԱՆ ԲԱՌԱՐԱՆ

Page 2: Բառարան (Ա-Հ)

Ադրբեջանը պարսկերենից առաջացած : բառ է Պարսկերեն ազեր բառը

« », ` նշանակում է կրակ իսկ բայջանը« », երկիր այդ բառերի զուգակցումից

« »:ստացվում է կրակի երկիր Անվանումը կապված է իր նավթի հանքերի

ժայթքող գազերի բոցավառման երևույթի: հետ

ԱԴՐԲԵՋԱՆ

Page 3: Բառարան (Ա-Հ)

Ադրիանապոլիս կամ Ադրիանապոլ

: Ներկայումս Էդիրնե Քաղաք : Եվրոպական Թուրքիայում

Այդպես է կոչվել ի պատիվ Հռոմեական Ադրիան

( ) : Հադրիանոս կայսեր Հուներեն պոլիս նշանակում է

« ». քաղաք այսինքն Ադրիան: քաղաք

Page 4: Բառարան (Ա-Հ)

ԱԹԵՆՔԱԹԵՆՔ , Աթենքը Հունաստանի մայրաքաղաքն է նրա անունը

: ունի երկու բացատրություն Ըստ հին Հունական դիցաբանության անունը տրվել է քաղաքի

, հովհանավորուհու Աթենաս աստվածուհու պատվին իսկ այլ բացատրությամբ այն ծագել է հուներեն

, « », աթենայ բառից որը նշանակում է բարձրադիր այդպես են կոչել քաղաքի բարձրադիր լինելու

:պատճառով

Page 5: Բառարան (Ա-Հ)

Ալաշկերտ- : Բնա պատմական մարզ Արևմտյան Հայաստանում

, Ընկած է Արածանիի վերին հոսանքի արգավանդ : ջրարբի ու գեղեցիկ դաշտում Ալաշկերտը

համընկնում է պատմական Այրարատ նահանգի :Բագրևանդ գավառի հետ Ալաշկերտ անունը առաջացել է Վաղարշակերտ

: կոչվող բերդաքաղաքի անվան ձևափոխումից , Վաղարշակերտը հիմնվել էր երկրորդ դարի վերջում

հայոց Վաղարշ թագավորի կողմից (193-213 ) թթ և 19- : այդ անունով հայտնի էր մինչև րդ դարը

` Ալաշկերտը բաժանվում է երկու մասի արևելյան և: արևմտյան Արևելյան մասում են գտնվում Ձիրավի

, դաշտը և Դիադին բնակավայրը իսկ արևմտյան - մասում են գտնվում Ղարաքլիսիա և Թոփրագ Կալե

( ) :պատմական Վաղարշկերտ բնակավայրերը Վաղարշակերտ բնակավայրի անունը թուրքերեն

- ( ), փոխեցին և կոչեցին Թոփրագ Կալե Հողաբերդ : նկատի ունենալով բլրի վրա եղած բերդը

Հետագայում հայերի մոտ Վաղարշակերտը հայտնի , 1918 էր ուղղակի բերդ անվամբ որը մինչև թ

, , սկզբները այսինքն մինչև վերջին գաղթը հայաբնակ :գյուղ էր

Page 6: Բառարան (Ա-Հ)

Ալավերդի : Քաղաք Հյաստանում Անվան

առաջացումը հնարավոր է համարվում « » ալան ցեղից և ավելացրած վրացերեն

` « » : գվերդի ձոր բառը Պատմական Հայաստանում

եղել է Տաշիր գավառի: կենտրոնը Հետագա

` վերաիմաստավորումը իբրև « » թուրքերեն աստվածատուր

, բառից է որը սոսկ :sզուգադիպում է

Page 7: Բառարան (Ա-Հ)

ԱԼԲԱՆԻԱ

Այս երկրի անվան` ալբ-ը կամ ալպ-ը նշանակում է լեռ կամ լեռնային երկիր: Մյուս մեկնաբանումը լատիներեն է ալբիս-ը նշանակում է սպիտակ, 12-13-րդ դարերում երբ վենետիկցիները ափ դուրս եկան այս երկրում բնակիչները նրանց դիմավորեցին իրենց սպիտակ ազգային տարազով:Նրանք իրենց երկիրը անվանում են Շկիպերիա, որը նշանակում է «Արծվի Եկիր»:

Page 8: Բառարան (Ա-Հ)

Ալեքսանդրապոլ

• : . , Անցյալում Գյումրի Գյումրիից մի կմ Արևմուտք դրվեց բերդի - ` հիմքը և քաղաքն էլ Նիկոլայ Ա ի կնոջ Ալեքսանդրա Ֆեդորովայի

: պատվին կոչվեց Ալեքսանդրիապոլ Ալեքսանդրա անվանը ` << >> : ավելացվել է կրճատ պոլ քաղաք բառը Սակայն

Ալեքսանդրապոլ անունը շիրակցիների մեջ ժողովրդականություն. չստացավ Նրանք դրա փոխարեն գործածում էին ուղակի

<< >> :քաղաք բառը

Page 9: Բառարան (Ա-Հ)

ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԻԱ , Ալեքսանդրիան գտնվում է Եգիպտոսում

: Միջերկրական ծովի ափին Կոչվել : Ալեքսանդր մակեդոնացու Անունով

Քաղաքը համարվում է Հելլենիստական մշակույթի խոշոր

կենտրոն և փառաբանվում է իր , նավահանգստում գտնվող փարոսով

:որը աշխարհի յոր հրաշալիքներից է

Page 10: Բառարան (Ա-Հ)

ԱԼԺԻՐ

Պետություն Հյուսիսային , Աֆրիկայում համանուն

: Մայրաքաղաքով Անունը առաջացել , է արաբերեն ալ ճեզիրե բառից որը

« »: նշանակում է կղզի Հետագայում ժամանակի

ընթացքում այս երկրի Անունը :տարածվեց որպես Ալժիր

Page 11: Բառարան (Ա-Հ)

ԱԼՅԱՍԿԱ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներից

, 1958 մեկն է որը կազմավորվեց թվականին Անվանումը գալիս է « ալեուտյան լեզվից նշանակում է մեծ

»: 1867 կղզի Մինչև թվականը կոչվում էր Ռուսական Ամերիկա և

, պատկանում էր Ռուսաստանին հետո այն վաճառեցին Ամերիկայի Միացյալ

12.500.000 Նահանգներին:դոլլարով

Page 12: Բառարան (Ա-Հ)

ԱՄՆ , Պետություն Հյուսիսային Ամերիկայում

1776 որը ձևավորվեց թվականին Հյուսիսային Ամերիկայում եղած : անգլիական նախկին գաղութներից Նորաստեղծ պետությունը սկզբում

ֆեդերալ հիմունքներով միավորում էր 13 թվով նահանգ ( 50 ներկայումս

): նահանգ Այստեղից էլ պետության: անվանումը Այսինքն նահանգների ( ): միությույն ֆեդերացիա Իսկ

« » Միացյալ նահանգներ անվան գաղափարը փաստորեն ընդորինակում է

16- դեռ րդ դարում բուրժուական հեղափոխության հետևանքով

« Հոլանդիաոյւն ստեղծված միացյալ»: նահանգների

Page 13: Բառարան (Ա-Հ)

Ամստերդամ ( ) Նիդերլանդիայի Հոլանդիայի

խոշորագույն նավահանգիստը և , երկրորդ մայրաքաղաքը որը գտնվում է Ամստել գետի

: գետաբերանում Քաղաքի անունը , առաջացել է այդ գետի անունից ` ավելացրած գերմաներեն դամ

« » (« ամբարտակ բառը Ամստելի»):ամբարտակ

Page 14: Բառարան (Ա-Հ)

Այրարատ : Պատմական Հյաստանի գլխավոր նահանգներից մեկը

Աշխարհագրական դիրքով Հայաստանի մյուս , նահանգների նկատմամբ միջին տեղն էր գրավում որի

համար կոչվել է նաև « »: Միջնաշխարհ Հայոց Այրարատի արևելքում են Սյունիք և Վասպուրական, ` , ` նահնգները արևմուտքում Բարձր Հայքը հարավում

, Տուրուբերան ու դարձյալ Վասպուրական նահանգները` : հյուսիսից Տայք և Գուգարք նահանգները Այրարատ

40 . նահանգի բռնած տարածությունն էր հազար քառ: ( կիլոմետր Լեռներից նշանավոր էին Արարատը որից էլ ), , նահանգի անվան մի ստուգաբանությունը Արագածը

: 20 . Նպատը և Սուկավետը Այրարատը ուներ գավառ, , , , Բասեն Գաբեղյանք Հավնունիք Արշակունիք

, , , , , Բագրևանդ Ծաղկոտն Շիրակ Վանանդ Արագածոտն, , , , , , Ճակատք Մասյացոտն Կոգովիտ Աշոցք Նիգ Կոտայք

, , , : Մազազ Վարժնունիք Ոստան Արած Վերջին Արշակունիների ժամանակ Այրարատ նեղ իմաստով

:հասկացվում էր Արարատյան դաշտ , , Այրարատ անվան մյուս այն է ավանդական

ստուգաբանությունը կապվում է Արա Գեղեցիկի անվան: հետ

Page 15: Բառարան (Ա-Հ)

ԱՆԱՏՈԼԻԱ • , Փոքր Ասիայի մյուս անվանումը որը

« » ( հունարենից նշանակում է արևելք տես « » ): նաև Փոքր Ասիա անվան բացատրությունը

Page 16: Բառարան (Ա-Հ)

ԱՆԻ : Բագրատունյաց հայաստանի նշանավոր մայրաքաղաքը Գտնվում

: , է Ախուրյան գետի աջ ափին Ենթադրվում է որ այս անունը , առաջացել է Անահիտ աստվածուհու անունից նաև ենթադրվում

, է որ այս անունը առաջացել է Հայասա ժողովրդի Անիա :թագավորի անունից

Page 17: Բառարան (Ա-Հ)
Page 18: Բառարան (Ա-Հ)

Անկարա Թուրքիայի մայրաքաղաքը

1923 : թվականից Անունը ծագել է հնդեվրոպական

« » ( ) , անկեր խարիսխ բառից , որը տրվում էր կանգառներին

: թե ցամաքում և թե ծովում , Այդպես են կոչվել որովհետև

Անկարան եղել է մեծ : ճանապարհների կանգառ

1930 Մինչև թվականը : հայտնի էր Անգորա անունով

Page 19: Բառարան (Ա-Հ)

Աշտարակ : Շրջանային կենտրոն Հայաստանում Աշտարակ

անումը ծագել է « » , աշտարակ բառից որը տրվում , էր քարե այն բարձր կառուցվածքներին որ հնում

, շինում էին ամրոցների պարիսպների` անկյուններում թշանամուն դիտելու կամ : պաշտպանվելու համար Հետագայում այս տերմինը

: դարձել է աշխարհագրական հատուկ անուն Աշտարակ անունով մի քանի տեղանուններ կան , , , Հայկական բարձրավանդակում ինչպես օրինակ

, Բագրևանդի Աշտարակը որն ամենից նշանավորն : ու երկարակյացն եղավ մեր պատմության մեջ

. Անվանի գիտնական Գր Ղափանցյանը« » -աշտարակ բառը ծագած է համարում ասուր

« » , բաբելական իշտար աստվածուհու անունից որի « » : Խանանյան արտասաձևը աշտար է Այդ աստծուն

- նվիրված խորհրադանշող ֆետիշ քարերը կրում էին : նրա անունը Ուրեմն աշտարակ բառի արմատն է

« » « »: իշտար կամ աշտար Նրան ավելացվել է« » :ակ ածանցը

Page 20: Բառարան (Ա-Հ)

ԱՐԱԼՅԱՆ ԼԵՌՆԱՇՂԹԱ ` « » ,Անունը ծագել է սանսկրիտերեն արայ կացարան բառից իսկ

« »- թուրքական մեկնաբանությամբ ալ ը նշանակում է պահիր և« »- , , այ ը ամիս այս բառերի միացումից ստացվում պահիր

: բայց շտապելու իմաստով

Page 21: Բառարան (Ա-Հ)

Ավարայր Պատմական նշանավոր դաշտ

: Վասպուրականի Արտազ գավառում Դաշտն իր անունն ստացել է

, համանուն գյուղից որի մոտով : հոսում է Տղմուտ գետը Այստեղ

451 թվականին տեղի ունեցավ ճակատամարտ հայերի և

, պարսիկների միջև որտեղ ընկավ զորավար Վարդան Մամիկոնյանը իր

1036 : հերոսների հետ Բայց և այնպես հայերը թույլ չտվեցին

Հազկերտին հասնելու իրենց, նպատակին այսինքն Հայստանում :տարածելու կրակապաշտությունը

Page 22: Բառարան (Ա-Հ)

ԲԱԳԱՐԱՆ , Քաղաք պատմական Հայաստանում

Այրարատ նահանգի Արշարունիք: գավառում Գտնվում է Ախուրյան

: գետի աջ ափին Քաղաքը հայտնի է ` Հեթանոսական տաճարներով

: Բագիներով Անունն առաջացել է ` « » , Պահլավերեն բագ աստված իսկ

`« » արան դաշտ բառերի միացումից Բագարանի ավերակները գտնվում

` են Ախուրյան գետի մյուս ափին Արևմտյան Հայաստանում

Page 23: Բառարան (Ա-Հ)

Եգիպտոս

• ` : Երկիր Հյուսիսային Աֆրիկայում Նեղոսի հովտում Եգիպտոս << >> անունը գալիս է հին Հուարեն Այգուպտոս կիոպտերի երկիր

. - - . բառից Հին եգիպտերեն դա հնչում էր Հետ կա պտա Դա Մեմֆիսի : կրոնական անվանումներից մեկն էր Հետագայում Այգուպտոսը , Հուարենի միջոցով դարձավ Եգիպտոս որը անցավ հայերին և :աշխարհի շատ ժողովուրդների

Page 24: Բառարան (Ա-Հ)
Page 25: Բառարան (Ա-Հ)

Թբիլիսի• : ` < > : Վրաստանի մայրաքաղաքն է Վրացերեն Թբիլի տաք բառից

, Այսպես է կոչվել հանքային տաք ջրերի տաք գոյության պատճառով : որպիսիք շատ կան քաղաքում Քաղաքի անվանման մասին մեզ է

: հասել մի գեղեցիկ ավանդություն Վրաց Վախթանգ Գորգասալի : թագավորը Մցխեթից գալիս է այս կողմերը որսի Նա մի թռչուն է

: խփում և նրա հետևից բաց է թողնում բազե Սակայն թե բազեն և թե : վիրավոր թռչունն անհետանում են Թագավորը փնտրում է և , : երկուսին էլ գտնում է տաք ջրում գրեթե կիսաեռ վիճակում

, Թագավորը այս տաք ջրերի մոտ էլ հիմնում է քաղաքը որը իր : անունը ստանում է դրանից

Page 26: Բառարան (Ա-Հ)

Թբիլիսյա ն գիշերը

Page 27: Բառարան (Ա-Հ)

Կիլիկիա• , - : 11-Երկիր որը գտնվում է Միջերկրական ծովի Հյուսիս Արևելյան մասում Այստեղ

14- ` րդ դարերի վերջը գոյություն է ունեցել Հայկական պետականություն Ռուբինյան: թագավորությունը Կիլիկիա անունը առաջացել է Հույն դիցաբանական հերոս

: :Կիլիկիոս անունից Կիլիկիան հայերի մոտ հայտնի է եղել նաև Սիսուան անվամբ

Page 28: Բառարան (Ա-Հ)

Կոստանդինապոլիս• : Քաղաք Թուրքիայում Հին

: բյուզանդիոնն է Երբ 329 . Կոնստանդին Ա Մեծը թ

Այստեղ տեղափոխեց իր, մայրաքաղաքը քաղաքին տվեց

իր անունը ավելացնելով ` << >> Հունարեն պոլիս քաղաք

: վերջավորությունը Թուրքերն :այն ձևափոխեցին Ստամբուլի

Page 29: Բառարան (Ա-Հ)

Հնդկաստան

• , Միջին դարերում մասնաորապես աշխարհագրական մեծ հայտնագործումների, դարաշրջանում Հնդկաստան էին կոչվում ընդհանրապես Արաբիայից արևելք ընկած այսպես

, : կոչված մուսսոնայի Ասիայի շատ երկրներ Այսօր էլ այդ մասին աշխարհագրական շատ << >> << >> , , անվանումներ կազմած են Հնդկաստան կամ հնդկական բառից ինչպես օրինակ , - Հնդկաստանից արևելք ընկած թերակղզին կոչվում է Հնդկաչին իսկ նրանից հարավ արևելք

: ցրված կղզիների խումբը Ինդոնեզիան