1

เน�อหาเพ�มเตม รายวชาศาสนาและหนาท�พลเมอง

(สค �����)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ การะทรวงศกษาธการ

พ.ศ. ����

เอกสารวชาการเลขท� 46/2557

2

คานา

ตามท�สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไดดาเนนการจดทา

หนงสอเรยนรายวชา ศาสนาและหนาท�พลเมองข�นเพ�อสาหรบใชในการเรยนการสอนตามหลกสตร

การศกษานอกระบบระดบการศกษาข�นพ�นฐาน พทธศกราช 2551 เม�อพทธศกราช ���� โดยม

วตถประสงคใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม มสตปญญา และศกยภาพในการประกอบอาชพ การศกษา

ตอ ในระดบท�สงข�นและสามารถดารงชวตอยในครอบครว ชมชน สงคมไดอยางมความสข ซ� งผเรยน

สามารถนาหนงสอเรยนไปใชในการศกษาดวยตวเองและสานกงาน กศน.ไดเคยปรบเพ�มเตมเน�อหา

เก�ยวกบ การมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต เพ�อใหสอดคลองกบนโยบายของ

กระทรวงศกษาธการน�น

ขณะน�คณะกรรมการรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) มนโยบายในการปลกจตสานกใหคนไทย

มความรกชาต เทดทนสถาบนพระมหากษตรย เสรมสรางคณธรรม จรยธรรม คานยมในการอยรวมกน

อยาง สามคค ปรองดอง สมานฉนท สานกงาน กศน.จงไดมการดาเนนการปรบเพ�มตวช� วดของหลกสตร

และเน�อหาหนงสอเรยนใหสอดคลองตามนโยบายดงกลาว โดยเพ�มเน�อหาเก�ยวกบหลกการสาคญของ

ประชาธปไตย และการปฏบตตนตามคณธรรม จรยธรรม คานยมในการอยรวมกนอยางสนต สามคค

ปรองดอง สมานฉนท เพ�อใหสถานศกษานาไปใชในการจดการเรยนการสอนใหกบนกศกษา กศน.ตอไป

ท�งน� สานกงาน กศน.ไดรบความรวมมอดวยดจากผทรงคณวฒและผท�เก�ยวของ หลายทาน ซ� ง

ชวยกนคนควาและเรยบเรยงเน�อหาสาระจากส�อตางๆเพ�อใหไดหนงสอเรยนท� สอดคลองกบหลกสตรและ

เปนประโยชนตอผเรยนท�อยนอกระบบโรงเรยนอยางแทจรง สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศย ขอขอบคณท�ปรกษา คณะ ผเรยบเรยง ตลอดจนคณะผจดทาทกทานท�ใหความ

รวมมอดวยดไว ณ โอกาสน�

สานกงาน กศน.

กนยายน ����

3

สารบญ

หนา

การเมองการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข

o �. ความหมายของประชาธปไตย �

o �. ความเปนมาของประชาธปไตย �

o �. หลกการสาคญของประชาธปไตย �

o �. การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข (constitutional monarchy) ��

วฒนธรรมและวถชวตแบบประชาธปไตยแบงตามคารวธรรม

ปญญาธรรม และสามคคธรรม ��

คานยมพ�นฐานในการอยรวมกนอยางสมานฉนท �� ประการ ��

กจกรรม ��

• บรรณานกรม ��

• คณะผจดทา ��

1

การเมองการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข นายวฒนา อคคพานช

�. ความหมายของประชาธปไตย

คาวา “ประชาธปไตย” มาจากภาษาองกฤษคาวา “democracy” มท�มาจากภาษากรกคาวา“demos”

ท�แปลวาประชาชนกบคาวา “kratos” ท�แปลวาอานาจ พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาวรรณไวทยากร

กรมหม�นนราธปพงศประพนธ ไดทรงนาคาวา “ปรชา” ในภาษาสนสกฤตท�แปลวาลกสาว ลกชาย

คนท� งหลาย มาสนธกบคาวา “อธปเตยย” ในภาษาบาลท�แปลวาความเปนใหญ ดงน�นประชาธปไตยจง

หมายถงระบอบการปกครองท�ถอมตปวงชนเปนใหญ การถอเสยงขางมากเปนใหญ(พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ.����) ประชาธปไตยน�นครอบคลมท�งสามมตใหญๆดงน�

�.� ประชาธปไตยในมตท�เปนอดมการณทางการเมองการปกครอง

�.� ประชาธปไตยในมตท�เปนระบอบการเมองการปกครอง

�.� ประชาธปไตยในมตท�เปนวฒนธรรมหรอวถชวต

ประชาธปไตย [ประชาทปะไต, ประชาทบปะไต] น. ระบอบการปกครองท�ถอมตปวงชนเปน

ใหญ,

การถอเสยงขางมากเปนใหญ. (ส. ปรชา + ป. อธปเตยย).

พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาวรรณไวทยากร กรมหม�นนราธปพงศประพนธ

2

คนสวนใหญมกเช�อตามๆกนวาอบราฮม ลนคอลน ประธานาธบดคนท� �� ของสหรฐอเมรกา

ไดใหคานยามไววาประชาธปไตยคอการปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพ�อประชาชน แทท�

จรงอบราฮมลนคอลนไมไดใหคานยามดงกลาว เพยงแตไดกลาวสนทรพจนท�เมองเกตตสเบอรกหลง

สงครามกลางเมองระหวางมลรฐทางเหนอกบมลรฐทางใตเม�อค.ศ.���� ตอนหน� งวา “....การปกครองของ

ประชาชน โดยประชาชนจะไมสญสลายไปโลกน� ( “…and that government of the people, by the people

and for the people shall not perish from the earth.”)

อบราฮม ลนคอลน ประธานาธบดคนท� �� ของสหรฐอเมรกา

สนทรพจนของอบราฮม ลนคอลน ประธานาธบดคนท� �� ของสหรฐอเมรกา

3

ถงแมวาคาวา “ประชาธปไตยคอการปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพ�อ

ประชาชน”จะฟงดด แตความหมายท�ตรงท�สดของประชาธปไตยกคอการปกครองโดยประชาชนคนไทย

จานวนมากเม�อ พดถงประชาธปไตยกมกจะนกถงรฐธรรมนญ เปนตนวา ถาใหนกเรยนนกศกษาทา

รายงานเร�องประชาธปไตย โดยกาหนดวาหนาปกรายงานใหมรปภาพดวย คดวานกเรยนนกศกษาสวน

ใหญจะใสรปอะไร เช�อวาสวนใหญจะใสรปรฐธรรมนญไวดวย

น�อาจเปนภาพสะทอนวา คนไทยจานวนมากเม�อพดถงประชาธปไตยกมกจะนกถง

รฐธรรมนญหรออาจไปถงข�นท�วารฐธรรมนญเทากบประชาธปไตยซ� งไมเปนความจรง ยกตวอยางเชน

สาธารณรฐประชาชนจน และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล(เกาหลเหนอ) ท�ปกครองดวย

ระบอบเผดจการกมรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญของสาธารณรฐประชาชนจน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล(เกาหลเหนอ)กมรฐธรรมนญ

4

ท�งน� เพราะทกประเทศไมวาปกครองดวยระบอบประชาธปไตยหรอเผดจการกลวนตองม

รฐธรรมนญทกประเทศ รฐธรรมนญหาไดเปนสญลกษณของประชาธปไตยแตอยางใดไม

คนจานวนไมนอยเช�อวาระบอบการเมองการปกครองสามารถแบงออกไดเปน � ระบอบใหญ

คอประชาธปไตยกบสงคมนยม แตท�จรงแลวหากแบงระบอบการเมองการปกครองโดยถอเอาจานวนผม

อานาจสงสดเปนเกณฑจะสามารถแบงระบอบการเมองการปกครองออกเปน � ระบอบใหญๆคอ

�) ระบอบเผดจการ(dictatorial regime)คอระบอบการเมองการปกครองท�คนสวนนอย

หรอคนเดยวเปนเจาของอานาจสงสดในการปกครองประเทศ ปจจบนน� ประเทศท�ปกครองดวยระบอบ

เผดจการ เชน สาธารณรฐประชาชนจน ราชอาณาจกรซาอดอารเบย เนการาบรไนดารสซาลาม

สาธารณรฐควบา สาธารณรฐแคเมรน สาธารณรฐสงคมนยมเวยตนาม สาธารณรฐเบลารส สาธารณรฐชาด

เปนตน (ขอมล ณ วนท� � สงหาคม พ.ศ.���� หลงจากน� อาจมการเปล�ยนแปลงได)

2) ระบอบประชาธปไตย(democratic regime)คอระบอบการเมองการปกครองท�คนสวนใหญ

หรอทกคนเปนเจาของอานาจสงสดในการปกครองประเทศ เชน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา

สาธารณรฐฝร�งเศส สหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐเกาหล(เกาหลใต) ญ�ปน ราชอาณาจกร

เนเธอรแลนด เครอรฐออสเตรเลย เปนตน (ขอมล ณ วนท� � สงหาคม พ.ศ.���� หลงจากน� อาจมการ

เปล�ยนแปลงได)

สรปไดวาระบอบการเมองการปกครองสามารถแบงออกไดเปน � ระบอบใหญๆ คอ

เผดจการกบประชาธปไตย สวนระบบเศรษฐกจแบงออกไดเปน � ระบบใหญๆ คอทนนยมกบสงคมนยม

�. ความเปนมาของประชาธปไตย

รฐท�ปกครองดวยระบอบประชาธปไตยท�เกาแกท�สดในโลกเทาท�มหลกฐานท�นาเช�อถอกคอ

นครรฐเอเธนสซ�งเปนท�ต�งของกรงเอเธนส สาธารณรฐกรซในปจจบน เม�อราว ��� ปกอนครสตกาล แต

ตอมาไดลมสลายไปเน�องจากนครรฐเอเธนสแพสงครามเพโลโพนเซยนแกนครรฐสปารตา

แผนท�แสดงท�ต�งนครรฐเอเธนสในทวปยโรป

5

ค.ศ.���� พระเจาจอหนท� � ข�นภาษตามอาเภอใจ ทาใหขนนางและราษฎรชาวองกฤษไมพอใจ

จงรวมมอกนลวงพระองคไปลาสตวแลวบงคบใหทรงลงนามใน “มหากฎบตร”(Magna Carta)เพ�อจากด

พระราชอานาจของพระมหากษตรย ค.ศ.���� และค.ศ.���� พระมหากษตรยพระองคตอๆมาจาตองทรง

ลงนามในกฎหมายสาคญๆนบเปนเหตการณสาคญกอนท�สหราชอาณาจกรจะเปนประชาธปไตยใน

ปจจบน

ค.ศ.���� สหรฐอเมรกาประกาศเปนประเทศเอกราชหลงทาสงครามชนะสหราชอาณาจกร

กไดนาเอาประชาธปไตยมาใชในสหรฐอเมรกาดวย

ค.ศ.���� เกดการปฏวตคร� งใหญในฝร�งเศส ชาวฝร�งเศสลกฮอข�นตอตานอานาจของพระเจา

หลยสท� �� มการสถาปนาสาธารณรฐ(ประเทศท�ประมขเปนสามญชนไมใชกษตรย)ไมใชทาใหประชาชน

มอานาจมากข�น แมภายหลงฝร�งเศสจะกลบไปปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชยอก แตกนบวาเปน

เหตการณสาคญบนเสนทางประชาธปไตยของฝร�งเศส

ตอมาหลายประเทศในโลกกปฏวตและเปล�ยนแปลงไปเปนประชาธปไตยมากข�นเร�อยๆ

ความเปนมาของประชาธปไตยของไทย

พ.ศ.����(ร.ศ.���) พระวรวงศเธอ พระองคเจาปฤษฎางคและขาราชการทาหนงสอกราบ

บงคมทลฯพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ขอใหทรง เปล�ยนแปลงการปกครองจาก

สมบรณาญาสทธราชยไปเปนแบบประชาธปไตย แตพระองคไมทรงยนยอม โดยทรงใหเหตผลวาราษฎร

สวนใหญยงไมพรอม

พระวรวงศเธอ พระองคเจาปฤษฎางค

6

พ.ศ.���� กบฏร.ศ.��� คณะทหารกลมหน� งนาโดยรอยเอกขนทวยหาญพทกษ(เหลง ศรจนทร)

วางแผนและเตรยมการจะยดอานาจการปกครองจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว แตถกจบได

เสยกอน

คณะกบฏ ร.ศ.��� นาโดยรอยเอกขนทวยหาญพทกษ(แถวหนาคนท�สองจากซาย)

พ.ศ.���� การเปล�ยนแปลงการปกครองโดยคณะราษฎร นาโดยพนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา

เปล�ยนแปลงการปกครองจากสมบรณาญาสทธราชยไปเปนแบบประชาธปไตยไดสาเรจ แมภายหลงจะม

การรฐประหารและปกครองแบบเผดจการอกหลายคร� ง แตกนบไดวาเปนเหตการณสาคญของการพฒนา

ประชาธปไตยของไทย

คณะราษฎรฝายทหารบกนาโดยพนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา(คนท�หาจากซายแถวกลาง)

7

�. หลกการสาคญของประชาธปไตย

หลกการของประชาธปไตยแตกตางกนไปตามการทศนะของนกวชาการแตละทาน ในท�น�

ขอกาหนดหลกการของประชาธปไตยเฉพาะท�สาคญๆ ดงน�

�.� หลกอานาจอธปไตยของปวงชน(popular sovereignty)

ดงท�กลาวมาแลววา ประชาธปไตยหมายถงระบอบการปกครองท�ถอมตปวงชนเปนใหญ

การถอเสยงขางมากเปนใหญ เพราะประชาธปไตยต�งอยบนหลกปรชญามนษยนยมท�เช�อวามนษยมคณคา

มศกด� ศร มคณภาพ สามารถท�จะปกครองกนเองได ไมควรท�จะใหอานาจสงสดในการปกครองประเทศไป

อยใครคนเดยว หรอกลมคนสวนนอยกลมเดยว หากแตควรท�จะใหประชาชนทกคนมสวนในการกาหนด

ความเปนไปของสงคมและประเทศชาตรวมกน คงเปนไปไมไดท�จะใหทกคนมความคดเหนเหมอนกน

หมดทกคน หากกลมหน�งมความคดเหนอยางหน�ง แตอกกลมหน� งมความคดเหนอกอยางหน� ง บางคร� ง

การกาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาตจาเปนตองเลอกท�จะปฏบตอยางใดอยางหน� งเทาน�น

ดงน�นสงคมและประเทศท�เปนประชาธปไตยจงตองใหสมาชกทกคนในสงคมลงมตเพ�อใหทราบความ

คดเหนของคนสวนใหญและนามาใชเปนแนวทางในการกาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาต

อยางไรกดสมาชกในสงคมประชาธปไตยจาเปนตองเขาใจวาฝายท�เปนเสยงขางมาก ไมควรใช

ความเปนเสยงขางมากละเมดสทธและเสรภาพข�นพ�นฐานของฝายเสยงขางนอย ดงท�เรยกวา “ปกครอง

โดยเสยงขางมากและเคารพสทธของเสยงขางนอย(majority rule and minority rights)” เชน ฝายเสยงขาง

มากไมพงใชมตเพ�อจกสรรงบประมาณใหแกพ�นท�ของพวกตนโดยไมคานงถงความจาเปนของคนสวน

นอยท�ไดรบความเดอดรอน

และเม�อตองปกครองดวยเสยงขางมากตองยอมรบวาเสยงขางมากอาจจะบอกไดถงความคดเหน

หรอความตองการของคนสวนใหญในสงคมเทาน� น แตอาจจะไมสามารถตดสนความจรงและความ

ถกตองได ดงเชนเม�อประมาณหารอยปกอน คนเกอบท�งโลกนบพนลานคนเช�อวาโลกเปนศนยกลางของ

จกรวาล มเพยงนโคลส โคเปอรนคส และกาลเลโอ กาลเลอเทาน�นท�บอกวาดวงอาทตยเปนศนยกลางของ

จกรวาล แมเสยงขางมากจะลงมตใหโลกเปนศนยกลางของจกรวาล แตความจรงกหาไดเปนไปตามเสยง

ขางมากดวย แลวอะไรท�จะทาใหเสยงขางมากเปนเสยงขางมากแหงความจรงและความถกตอง กคอ

การศกษาน�นเอง ดงน�น ประชาธปไตยจะสาเรจผลดวยดน�นจาเปนตองพฒนาคณภาพประชาชนอยางม

ประสทธภาพดวย

8

�.� หลกสทธและเสรภาพ(right and liberty)

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.���� ระบวา สทธหมายถงอานาจอนชอบธรรม เชน

บคคลมสทธและหนาท�ตามรฐธรรมนญ เขามสทธในท�ดนแปลงน� หรออานาจท�กฎหมายรบรองให

กระทาการใดๆ โดยสจรตไดอยางอสระ แตตองไมกระทบกระเทอนถงสทธของคนอ�น

ประชาชนในระบอบเผดจการน�นจะมสทธและเสรภาพไดอยางจากด แตประชาธปไตยท�ม

หลกการพ�นฐานสาคญท�วามนษยมศกด� ศร มคณคาจงใหประชาชนมสทธและเสรภาพมากกวาเผดจการ

มาก ท� งน� กเพ�อใหประชาชนไดสามารถท�จะแสดงศกยภาพในการมสวนรวมพฒนาสงคมและ

ประเทศชาตอยางมากในฐานะเจาของอานาจสงสด โดยท�เผดจการน�นประชาชนสามารถมสวนรวมได

เพยงในฐานะผใตปกครองเทาท�ผปกครองจะอนญาตใหเทาน�น

หลายคร� งคนสวนใหญมกคดถงสทธท�จะได สทธท�จะมเพยงดานเดยว แตสทธในระบอบ

ประชาธปไตยน�น ประชาชนมสทธท�จะใหส�งท�ด ส�งท�มประโยชนตอสงคมและประเทศชาตดวย ซ� งกคอ

หนาท�น�นเอง สทธและหนาท�เปนส�งท�ตองอยคกนอยางสมดลเสมอ บคคลยอมไมอาจมสทธ� ไดหากไมทา

หนาท�

จะไดสทธเหลาน�ตองมหนาท�อะไร?

• สทธท�จะไดรบบรการและสาธารณปโภคท�ดจากรฐ

• มหนาท�ตองเสยภาษ

• สทธท�จะไดนกการเมองท�ซ�อสตยสจรต ไดรฐบาลท�ทาใหประเทศเจรญกาวหนา

• มหนาท�ตองเลอกต �งอยางมคณภาพ

• สทธท�จะอยในประเทศท�ม�นคง เปนเอกราช

• มหนาท�ตองรบราชการทหาร

• สทธท�จะอยในประเทศท�สงบเรยบรอย

• มหนาท�ตองชวยกนสอดสอง เปนหเปนตา เปนพยาน

• สทธท�จะอยในประเทศท�มทรพยากรตางๆ

• มหนาท�ตองชวยกนดแลรกษาทรพยากรตางๆ

• สทธท�จะอยในสภาพแวดลอมท�ด

• มหนาท�ตองชวยกนทนบารงรกษาสภาพแสดลอม

• สทธท�จะอยในประเทศท�มศลปวฒนธรรมท�ด

• มหนาท�ตองชวยกนอนรกษ ทนบารง สงเสรมศลปวฒนธรรม

ถาทกคนไมทาหนาท�จะไดสทธตางๆเหลาน�ไดอยางไร ?

9

ดงน�นประชาชนในระบอบประชาธปไตยทกคนจะตองเหนประโยชนและความสาคญของการ

ทาหนาท�ของประชาชนอยางเตมใจดวย หากทกคนทาหนาท�เปนอยางดสทธกจะไดตามมาอยางแนนอน

เชน หากทกคนทาหนาท�ไปใชสทธเลอกต�งอยางมคณภาพ ไมเลอกผสมครหรอพรรคการเมองท�ใชจายใน

การหาเสยงเลอกต�งในทางท�ไมสจรต ตดตามขาวสารทางการเมองและนามาใชประกอบการพจารณาใน

การเลอกต�ง จะไดตวแทนท�ซ�อสตยสจรตและมความรความสามารถไปบรหารประเทศไดอยางไร

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.���� ระบวา เสรภาพหมายถงความสามารถท�จะกระทา

การใดๆไดตามท�ตนปรารถนาโดยไมมอปสรรคขดขวาง เชน เสรภาพในการพด เสรภาพในการนบถอ

ศาสนา ความมสทธท�จะทาจะพดไดโดยไมละเมดสทธของผอ�น

ในระบอบเผดจการประชาชนมกจะถกจากดเสรภาพอยางมาก พอเปล�ยนมาเปนยคประชาธปไตย

คนท�วไปมกเขาใจเอาเองวาบคคลยอมมเสรภาพไดอยางเตมท� จะทาอะไรกไดตามใจชอบ การใชเสรภาพ

ของบคคลน�นอาจไปกระทบหรอละเมดตอเสรภาพของบคคลอ�นได หรออาจกลาวไดวาการใชเสรภาพ

ตองมความรบผดชอบกากบอยดวยเสมอ อนหมายถงความรบผดชอบตอตนเองและผอ�น ยกตวอยางเชน

หากพอแมใหเสรภาพแกลกท�ยงเปนผเยาวใชจายเงนไดเปนจานวนมากเกนความรบผดชอบของลกท�ยง

เปนผเยาว ลกกอาจจะถกชงทรพย ถกทาราย หรออาจใชเงนจนกอใหเกดผลรายตอตนเองและผอ�นได

ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจงตองเขาใจซาบซ� งถงหลกการท�วา “ใชสทธแตไมละท�งหนาท�”

และ “ใชเสรภาพอยางรบผดชอบ” แตมไดหมายความวาเสรภาพของคนอ�นทาใหเราตองมเสรภาพนอยลง

แตอยางใด เพราะมนษยท�มอยคนเดยว และมเสรภาพท�จะทาอะไรกไดตามใจชอบท�งหมดไมมอยจรง

มแตมนษยท�อยรวมกบคนอ�น เพราะมนษยเปนส�งมชวตท�ตองพ�งพาอาศยกน มนษยจงตองอยรวมกน

เปนสงคม ประชาชนในระบอบประชาธปไตยพงยนดท�จะใชเสรภาพของตนเพ�อใหคนอ�นไดใชเสรภาพ

เทาเทยมกบตน

สภาพท�บคคลมเสรภาพท�จะทาอะไรกไดตามใจชอบโดยไมจากดน�นเปนลกษณะของอนาธปไตย

ซ�งมาจากคาวา “อน” ท�แปลวาไมม และคาวา “อธปไตย” ท�แปลวาอานาจสงสด “อนาธปไตย” จงหมายถง

สภาวะท�ไมมอานาจสงสด ทกคนใหญหมด ใครจะทาอะไรกไดตามใจชอบ นาจะเปนภาวะท�จลาจล

สบสน วนวายเปนอยางย�ง ดงน�นจะเหนไดวา การเขาใจวาประชาชนควรมเสรภาพท�จะทาอะไรกได

ตามใจชอบน�นคออนาธปไตย ไมใชประชาธปไตย

10

�.� หลกความเสมอภาค(equality)

ประชาชนในระบอบเผดจการยอมมความเสมอภาคในความเปนมนษยนอยกวาประชาชน

ในระบอบประชาธปไตย เชน สทธทางการเมองการปกครอง สทธเลอกต� ง สทธในฐานะมนษยหรอ

ท�เรยกวาสทธมนษยชน ความเสมอภาคในฐานะท�เปนมนษย ความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา

การเมอง เศรษฐกจ สงคม

อยางไรกด มไดหมายความวาประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองมความเสมอภาค

เสมอภาคกนทกเร�องท�งหมด ความเสมอภาคน�หมายถงความเสมอภาคกนในฐานะมนษย แตประชาชน

ในระบอบประชาธปไตยอาจมบทบาท หนาท�ท�แตกตางกนได เชน ครยอมมความเสมอภาคกบนกเรยน

ในฐานะท�เปนมนษย และในฐานะท�เปนพลเมอง แตการท�ครเปนผทาหนาท�สอน มอบหมายภารกจการ

เรยน วดและประเมนผลผเรยน และนกเรยนเปนผเรยน รบมอบภารกจการเรยน รบการวดและประเมนผล

จากครน�น มไดหมายความวาครกบนกเรยนไมเสมอภาคกน

�.� หลกภราดรภาพ (fraternity)

ความเสมอภาคในระบอบประชาธปไตยน�นตองเปนความเสมอภาคท�ยดหลกความยดเหน�ยวกน

ในสงคม(social coherence) ไมใชความเสมอภาคแบบตวใครตวมน(individualistic) หรอความเสมอภาค

แบบ ไมยอมเสยเปรยบกน ถาคนหน�งได � สวน คนอ�นๆกตองได � สวนเทากน นอยกวาน� เปนไมยอมกน

ตองแยงชงกน ขดแยง ทะเลาะเบาะแวงกน แตเสมอภาคในระบอบประชาธปไตยน�หมายถงสขทกขเสมอ

กน หากใครในสงคมมความสข คนอ�นๆกพรอมท�จะสขดวย และหากใครในสงคมมความทกข คนอ�นๆก

พรอมท�จะทกขดวย พรอมท�จะชวยกนท�งยามสขและทกข ไมเลอกท�รกผลกท�ชง ไมกดก�นกน มใชคอย

แตจะอจฉารษยาไมใหใครไดเปรยบใครอยตลอดเวลา ท� งหมดน� กคอหลกภราดรภาพในระบอบ

ประชาธปไตยน�นเอง ซ�งกคอความเปนพ�นองกน ไมแบงแยกรงเกยจเดยดฉนทกน มความสมครสมานรก

ใครกลมเกลยวกน(solidarity)

อยางไรกตาม ไมไดหมายความวาประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองมความคดเหนมความ

ปรารถนาตองการเหมอนกนทกเร�อง ตรงกนขาม ระบอบประชาธปไตยตองการคนท�มความคดเหนท�

แตกตางหลากหลาย เพราะน�นอาจเปนทางเลอกท�ดท�สดของสงคมกได และถาไมมความคดเหนท�

แตกตางหลากหลาย สงคมโลกกอาจจะไมพฒนาไปไหนเลย เชน ปานน�อาจจะยงเช�อวาโลกแบนและเปน

ศนยกลางของจกรวาลอยกได ประชาธปไตยจงไมหลบหนความขดแยง หากแตประชาชนในระบอบ

ประชาธปไตยจะตองชวยกนทาใหความขดแยงน�นนาไปสการสรางสรรค

11

ความขดแยงในระบอบประชาธปไตยจะไมนาไปสการทาลายกน หากประชาชนในระบอบ

ประชาธปไตยใฝในความจรง ความถกตอง และความดงาม เพราะแมจะมความคดเหนและความตองการ

ท�แตกตางกนแตท�งหมดกเปนไปเพ�อความเจรญกาวหนาของสงคม ประกอบกบประชาชนในระบอบ

ประชาธปไตยจะตองเปนคนท�พดกนงาย(แตไมใชวานอนสอนงาย) พรอมท�จะเขาใจกน พรอมเพรยงท�จะ

หาทางออกท�ดงามสาหรบทกคน

รวมถงประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองรจกพจารณาแยกแยะกรณตาง ๆ อยางถกตอง

เหมาะสม ไมใชทาความขดแยงประเดนเดยวลกลามใหญโตกลายเปนขดแยงกนไปหมดทกเร�อง เชน

ฝายหน�งมความคดเหนหรอความตองการท�ขดแยงกบอกฝายหน� งกตองเพยรหาทางแกไขความขดแยงท�

สรางสรรค ตองเขาใจไมใหพาลไปขดแยงกนในเร�องอ�นๆจนกลายเปนแตกแยก บาดหมาง ราวลกไปท�ง

สงคม เพราะแมเราจะมความคดเหนหรอความตองการไมตรงกนในเร�องใดเร�องหน�ง มไดหมายความวา

เราจะมความคดเหนหรอความตองการไมตรงกนในเร�องอ�นๆไปดวย แมสดทายจะไมสามารถทาใหท� ง

สองฝายคดเหนตรงกน กไมพงท�จะทาใหความคดเหนหรอความตองการนาไปสความขดแยงรนแรง และ

ไมวาจะแตกตางกนเพยงใด ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองยดหลกภราดรภาพไวเสมอ หรอท�

เรยกวา “แตกตางแตไมแตกแยก” น�นเอง

กลาวคอ ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองยดหลกการประสานกลมกลน (harmony) คอ

การกาวไปดวยกน ทางาน และพฒนาไปพรอมกน ดวยสานกความเปนอนหน� งอนเดยวกนของสงคม

ไมใชจาใจตองประนประนอม ยอมลดราวาศอกใหกน อนอาจเปนความจาเปนตองอยรวมกนท�ไมย �งยน

�.� หลกนตธรรม(rule of law)

ประชาธปไตยจะเขมแขงและมสนตสขได ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองยดหลก

นตธรรมอนหมายถงหลกการเคารพกฎหมาย ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะเคารพกฎหมายเปน

อยางด กฎหมายน�นตองเปนธรรม เท�ยงตรง และแนนอน ไมเปล�ยนไปเปล�ยนมาตามอาเภอใจ จงตองเปน

กฎหมายท�บงคบใชเพ�อประโยชนสขของประชาชนทกคนเอง เชน กฎจราจร กฎหมายอาญา หาก

ประชาชนไมเคารพกฎหมายสงคมกจะเกดความสบสนวนวายได

ท�งน�หมายรวมถงระบบศาลและราชทณฑดวย เพ�อท�ประชาชนจะไดไมใชวธแกแคน ลงโทษกนเอง

ประชาชนในระบอบประชาธปไตยพงเหนความสาคญ เหนคณคา เหนประโยชนของการปฏบตตาม

กฎหมายไมใชจาใจปฏบตตามกฎหมายเพราะถกบงคบท�คอยแตจะฝาฝนเม�อมโอกาส

12

�. การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (constitutional monarchy)

ระบอบประชาธปไตยทางออมหรอแบบมตวแทนท�ใชกนในประเทศตาง ๆสวนใหญใชระบบ

ประธานาธบด (presidential system) และระบบรฐสภา(parliamentary system)ซ� งแบงเปนแบบท� ม

ประธานาธบด เปนประมข(parliamentary republic) และแบบท� มพระมหากษตรยทรงเปนประมข

(constitutional monarchy)

ประเทศท�ปกครองดวยระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหมายถงประเทศ

ท�พระมหากษตรยมเพยงพระราชอานาจในฐานะท�ทรงเปนประมขเทาน�น สวนอานาจนตบญญต และ

อานาจบรหารน�นเปนของประชาชนท�เลอกและมอบอานาจใหตวแทนใชอานาจแทน แตตองใชอานาจใน

พระปรมาภไธยของพระมหากษตรยเพ�อใหเปนท�ยอมรบ เน�องจากยงมประชาชนจานวนมากท�คนเคยและ

เหนความสาคญของการดารงอยของสถาบนพระมหากษตรย การบญญตกฎหมาย การออกคาส�ง การ

บรหารราชการในนามของประชาชนดวยกนเอง อาจไมไดรบการยอมรบเทาท�ควร หรออาจขาดเอกภาพ

ในการปกครองประเทศได

วฒนธรรมและวถชวตแบบประชาธปไตยแบงตามคารวธรรม ปญญาธรรม และสามคคธรรม

การท�ประเทศจะเปนประชาธปไตยไดน�นจะมแตเพยงรปแบบและโครงสรางการเมองการปกครอง

เทาน�นไมได แตประชาชนในประเทศน�นจะตองมวฒนธรรมหรอวถชวตแบบประชาธปไตยดวย กลาวคอ

ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองมวฒนธรรมและวถชวตท�สอดคลองกบระบอบประชาธปไตย ดงน�

�. คารวธรรม

�.� เหนคณคาและเคารพศกด�ศรความเปนมนษยและสทธมนษยชน

�.� ใชสทธโดยไมละท�งหนาท�

�.� ใชเสรภาพอยางรบผดชอบ

�.� ซ�อสตยสจรตและมความโปรงใส

�.� ยดหลกความเสมอภาคและความยตธรรม

�. สามคคธรรม

�.� มจตสานกรวมหมและทางานเปนหมคณะ

�.� ยดหลกภราดรภาพ

�.� ใชหลกสนตวธ

13

�.� ยดหลกเสยงขางมากและเคารพสทธของเสยงขางนอย

�.� เหนความสาคญในประโยชนของสวนรวม

�.� มจตสาธารณะ(public mindedness) และการมจตอาสา(volunteerism) การมสวนชวย

ในการพฒนาครอบครว โรงเรยน ชมชน สงคม และประเทศชาตอยางย �งยน

�. ปญญาธรรม

�.� ยดหลกเหตผล ความจรง และความถกตอง

�.� รทนขอมลขาวสารและรทนส�อสารมวลชน

�.� ตดตามตรวจสอบการปฏบตงานของบคลากรทางการเมอง

�.� มความกลาหาญทางจรยธรรม กลาท�จะยนหยดในส�งท�ถกตอง

�.� มทกษะการคดอยางมวจารณญาณ การใชเหตผล การต�งคาถาม การวจย การคนควา

การรวบรวมขอมล การโตแยง

�.� ทกษะการส�อสารในระบอบประชาธปไตย ไดแก การฟง การอาน การคนควา การ

จบใจความ การสรปความ การยอความ การขยายความ การตความ การแปลความ การพด การ

เขยน การโตวาท การอภปราย การวจารณ การกลาแสดงออก การแสดงความคดเหน และการรบ

ฟงความคดเหนของผอ�น

�.� พฒนาความร ความคด จตใจ พฤตกรรมและการทางานของตนเองอยเสมอ

�.� มสวนรวมทางการเมองอยางสรางสรรค

�.� มความรพ�นฐานทางการเมอง(political literacy)

คานยมพ�นฐานในการอยรวมกนอยางสมานฉนท �� ประการ

�. มความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย

�. ซ�อสตย เสยสละ อดทน

�. กตญ�ตอพอแม ผปกครอง ครบาอาจารย

�. ใฝหาความร หม�นศกษาเลาเรยนท�งทางตรงและทางออม

�. รกษาวฒนธรรมประเพณไทยอนงดงาม

�. มศลธรรม รกษาความสตย หวงดตอผอ�น เผ�อแผและแบงปน

14

�. เขาใจเรยนรการเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขท�ถกตอง

�. มระเบยบวนย เคารพกฎหมาย ผนอยรจกเคารพผใหญ

�. มสตรตว รคด รทา รปฏบต ตามพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

��. รจกดารงตนอยโดยใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามพระราชดารสของ

พระบาทสมเดจพระเจ าอยหว รจกอดออมไวใชเม�อยามจาเปน มไวพอกนพอใช ถาเหลอกแจกจาย

จาหนาย และขยายกจการเม�อมความพรอมโดยมภมคมกนท�ด

��. มความเขมแขงท�งรางกายและจตใจ ไมยอมแพตออานาจฝายต�าหรอกเลส มความ

ละอายเกรงกลวตอบาปตามหลกของศาสนา

��. คานงถงผลประโยชนของสวนรวมและตอชาตมากกวาผลประโยชนของตนเอง

คานยมพ�นฐานดงกลาวขางตนมความสาคญอยาง ย� งท�คนไทยจะตองนามาประพฤตปฏบตใน

ชวตประจาวน อยเสมอ และเพ�อใหเกดความเขาใจย�งข�น จะขอกลาวในรายละเอยดเพ�มเตม ดงน�

�) มความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย เปนคณลกษณะท�แสดงถงรกความเปนชาต

ไทย เปนพลเมองดของชาต มความสามคค เหนคณคา ภมใจ เชดชความเปนไทย ปฏบตตนตามหลก

ศาสนาท�ตนนบถอ และแสดงความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย

2) ซ�อสตย เสยสละ อดทน เปนคณลกษณะท�แสดงถงการยดม�นในความถกตอง

ประพฤตตรงตามความเปนจรงตอตนเองและผอ�น ละความเหนแกตว รจกแบงปนชวยเหลอสงคมและ

บคคลท�ควรใหรจกควบคมตนเองเม�อประสบกบความยากลาบากและส�งท�กอใหเกดความเสยหาย

3) กตญ�ตอพอแม ผปกครอง ครบาอาจารย เปนคณลกษณะท�แสดงออกถงการรจก

บญคณ ปฏบตตามคาส�งสอน แสดงความรก ความเคารพ ความเอาใจใส รกษาช�อเสยง และตอบแทน

บญคณของพอแม ผปกครอง และครบาอาจารย

4) ใฝหาความร หม�นศกษาเลาเรยนท�งทางตรงและทางออม เปนคณลกษณะท�แสดงออก

ถงความต�งใจ เพยรพยายามในการศกษาเลาเรยน แสวงหาความร ท�งทางตรงและทางออม

5) รกษาวฒนธรรมประเพณไทยอนงดงาม เปนการปฏบตสบทอดอนรกษวฒนธรรม

และประเพณไทยอนดงามดวยความภาคภมใจเหนคณคาความสาคญ

6) มศลธรรม รกษาความสตย หวงดตอผอ�น เผ�อแผและแบงปน เปนความประพฤตท�ควร

ละเวนและความประพฤตท�ควรปฏบตตาม

15

7) เขาใจเรยนรการเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขท�ถกตอง

คอ มความร ความเขาใจ ประพฤตปฏบตตนตามสทธและหนาท�ของตนเอง เคารพสทธและหนาท�ของ

ผอ�น ใชเสรภาพดวยความรบผดชอบภายใตขอบเขตของกฎหมาย ตามระบอบประชาธปไตย อนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมข

8) มระเบยบวนย เคารพกฎหมาย ผนอยรจกการเคารพผใหญ เปนคณลกษณะ

ท�แสดงออกถงการปฏบตตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบ และกฎหมาย มความเคารพและนอบ

นอมตอผใหญ

9) มสตรตว รคด รทา รปฏบต ตามพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

เปนการประพฤตปฏบตตนอยางมสตรตว รคด รทา อยางรอบคอบถกตอง เหมาะสม และนอมนาพระราช

ดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ฯ มาปฏบตในชวตประจาวน

��) รจกดารงตนอยโดยใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามพระราชดารส

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รจกอดออมไวใชเม�อยามจาเปน มไวพอกนพอใช ถาเหลอกแจกจาย

จาหนาย และขยายกจการเม�อมความพรอม สามารถดาเนนชวตอยางพอประมาณ มเหตผล มภมคมกนใน

ตวท�ด มความร มคณธรรม และปรบตวเพ�ออยในสงคมไดอยางมความสข

��) มความเขมแขงท�งรางกายและจตใจ ไมยอมแพตออานาจฝายต�าหรอกเลส มความ

ละอายเกรงกลวตอบาปตามหลกของศาสนา เปนการปฏบตตนใหมรางกายสมบรณ แขงแรงปราศจาก

โรคภยและมจตใจท�เขมแขง ไมกระทาความช�วใดๆ ยดม�นในการทาความดตามหลกของศาสนา

��) คานงถงผลประโยชนของสวนรวมและตอชาตมากกวาผลประโยชนของตนเอง ให

ความรวมมอในกจกรรมท�เปนประโยชนตอสวนรวม และประเทศชาต เสยสละประโยชนสวนตนเพ�อ

รกษาประโยชนของสวนรวม

16

กจกรรม

�. ผเรยนคดวารฐธรรมนญคอประชาธปไตยหรอไมเพราะเหตใด

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

�. ผเรยนเขาใจขอความท�วา “การปกครองโดยเสยงขางมากและเคารพสทธของเสยงขางนอย” วาอยางไร

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

�. ทาไมจงมคากลาวท�วาใชสทธโดยไมละท�งหนาท�

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4. การใชเสรภาพอยางรบผดชอบน�นมความสาคญตอการอยรวมกนอยางไร

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

�. ผเรยนจะนาคณธรรม จรยธรรมใดมาใชในการอยรวมกนอยางสนต สามคค ปรองดอง

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

17

บรรณานกรม

ความเคล�อนไหวทางการจดการศกษาของศธ.กบ คสช. ท�นาร. [เวปไซต] เขาถงไดจาก

http://jukravuth.blogspot.com/ . สบคนเม�อ วนท� �� สงหาคม ����.

จกราวธ คาทว. สนต/สามคค/ปรองดอง/คานยม �� ประการ ของ คสช. : เน�อหาชวยสอน

และจดกจกรรม เพ�อนคร, 2557. (เอกสารอดสาเนา).

ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ���� เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระ

เจาอยหวเน�องในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา � รอบ � ธนวาคม ����.

กรงเทพฯ ราชบณฑตยสถาน, ����.

วดพเดย สารานกรมเสร. อบราฮม ลนคอลน. [เวปไซต]. เขาถงไดจาก : http://th.wikipedia.org/wiki

สบคนเม�อวนท� �� สงหาคม ����

สนต/สามคค/ปรองดอง/คานยม �� ประการ ของ คสช. : เน�อหาชวยสอน และจดกจกรรม

เพ�อนคร. [เวปไซต]. เขาถงไดจาก :http://www.slideshare.net/jukravuth. สบคนเม�อ วนท�

�� สงหาคม ����

18

คณะผจดทา

เน�อหา เพ�มเตม เร�อง “หลกการสาคญของประชาธปไตย และการปฏบตตนตามคณธรรม จรยธรรม

คานยมในการอยรวมกนอยางสนต สามคค ปรองดอง สมานฉนท”

ท�ปรกษา

1. นายการณ สกลประดษฐ เลขาธการ กศน.

2. นายชาญวทย ทบสพรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายสรพงษ จาจด รองเลขาธการ กศน.

4. นางศทธน งามเขตต ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยน เรยบเรยง จากการประชม คร�งท� �

1. นายทองอย แกวไทรฮะ ขาราชการบานาญ

2. นางวนเพญ สทธากาศ ขาราชการบานาญ

3. นายวฒนา อคคพานช ขาราชการบานาญ

4. นางบปผา ประกฤตกล ขาราชการบานาญ

5. นายไตรรตน เอ�ยมพนธ โรงเรยนสตรวทยา � ในพระอปถมภ

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

�. นางสาวณฐภสสร แดงมณ สถาบน กศน.ภาคใต

�. นางวภานนท สรวฒนไกรกล กศน.อาเภอคลองหลวง จ.ปทมธาน

ผเขยน เรยบเรยง และ บรรณาธการ จากการประชมคร�งท� �

1. นางวนเพญ สทธากาศ ขาราชการบานาญ

2. นางสคนธ สนธพานนท ขาราชการบานาญ

3. นางสาววธนยวรรณ อราสข ขาราชการบานาญ

�. นายวฒนา อคคพานช ขาราชการบานาญ

�. นางพวสสา นภารตน โรงเรยนบดนทรเดชา (สงห สงหเสน)

6. นายจกราวธ คาทว กศน.อาเภอสรรพยา จ.ชยนาท

�. นางอาพน คาทว กศน.อาเภอสรรพยา จ.ชยนาท

คณะทางาน

�. นายสรพงษ ม�นมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

�. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

�. นางสาวสลาง เพชรสวาง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวเบญจวรรณ อาไพศร กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

�. นางสาวชมพนท สงขพชย กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

�. นางจฑากมล อนทระสนต กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

7. นางสาวทพวรรณ วงศเรอน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน