1

แนวทางการแกไขความยากจนในพนทลมนำานานตอนบน

มลนธแมฟาหลวง

โครงการปดทองหลงพระ

สบสานแนวพระราชดำาร

“...การพฒนาจะตองเปนไปตามภมประเทศทางภมประเทศทางภมศาสตรภมศาสตร และภมประเทศทางสงคมศาสตรภมประเทศทางสงคมศาสตร...คอ นสยใจคอของคนเรา จะไปบงคบใหคนคดอยางอนไมได...ไปดวาเขาตองการอะไรจรงๆ แลวกอธบายใหเขาเขาใจหลกการ...”

คำานงถงภมคำานงถงภมสงคมสงคม

“ หลกการทรงงาน ของในหลวงฯ ” พระราชดำารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

2

พนทการปกครอง/ประชากร6 อำาเภอ 32 ตำาบล 5 เทศบาล343 หมบาน 183,841 คน

ลมนำานานตอนบน

ขอบเขตลมนำาแมนำา

สญลกษณ

4

5

การแกความยากจนทยงยน อยางบรณาการ

คนปาอนรกษ

ปาเศรษฐกจ ปาใชสอย

ททำากน

ฟ นฟสภาพดน

พฒนาแหลงนำา

สงแวดลอม

เศรษฐกจ สงคม

ระดบการแกไขความยากจน

•รอด ( Survive )

• พอเพยง ( Sufficient ) • ยงยน ( Sustainable )

ชมชนรวมกนจดการ ชวต เศรษฐกจ หนสน ดน นำา ปา ขาว ปลา อาหาร การออม การผลต บรโภค การลงทน สขภาพ สงแวดลอม

ปญหาไมใชเงน เพราะหาได จงมหนสน ปญหาอยทไมรจะไปทางไหน จะแกไข

อยางไร ปญหาชมชนไมไดจนเงน หรอจนทรพยากร แตจนขอมล จนความร จนปญญา

รอด (Survive)

ขอมลพนฐาน- ศกษาขอมลทกมตของ ชมชน/คนหาราก

ของปญหา- รวบรวมองคความรโครงการ พระราชดำารทวประเทศ

เขาใจ สอสารและสรางการมสวนรวม- สอสารสรางความเขาใจ และความมนใจกบชมชน- รวมกนวเคราะหปญหาและ ความตองการของชมชน- ใหชมชนมสวนรวมใน กระบวนการพฒนามากทสด

เขาถง เรยนรเพอพฒนาศกยภาพชมชน

- สรางทมพเลยง (วทยากร โครงการ อปท . มหาวทยาลย)- ออกแบบหลกสตรและเมนการพฒนา- ชมชนศกษาดงาน / แลกเปลยนเรยนร / ฝกปฏบต- ทมพเลยงใหคำาแนะนำาในชมชน- ตดตามและประเมนผล

พฒนา

ความยงยน

ชมชนคอ เจาของ

ชวยเขา ใหเขาชวยตวเองได ชวยเขา ใหเขาชวยตวเองได การเปลยนแปลงตองใชเวลา และตองมการจดการ

ก เกบกน เกบเกยวข ขดค คด คน ควาง งาน จ จรงจง จด จด จาย จาง เจา

แนวคดการแกจน

เขาถง1 ) สำารวจขอมลพนท ขอมลสภาพเศรษฐกจสงคม อยางมสวนรวม 1.1. สำารวจขอมลพนทอยอาศย ททำากน เขตปา 1.2. สำารวจแหลงนำา 1.3. สำารวจพนธไมปา 1.4. สำารวจขอมลประชากร 1.5. สำารวจขอมลสภาพทางเศรษฐกจ 1.6. ความตองการของชมชน2) การจดทำาแผนการพฒนาในชมชน 3) ขนตอนการนำาเสนอแผนพฒนาชมชน

บานยอด ตำาบลยอด อำาเภอสองแคว

จ. พะเยา

บานนำาปาก ตำาบลตาลชม อำาเภอทาวงผา

จ. อตรดตถ

จ. ลำาปาง

สปป. ลาว

นำายอด

นำาสบสาย

300 ม.

1600 ม.

ตำาแหนงหมบาน

สรางทมงาน จากลกหลาน คนนาน ชาวบานในหมบาน

เรยนรรวมกน กบทมดอยตง

1.1พนทอย อาศย

นายใจ คนตรงบานเลขท 3 หมท 2 นายเดอน

เกดสขบานเลขท 7 หมท 2

95 หลงคาเรอน

น.ส.อรญญา รกษาบานเลขท 47 หมท 2

114 ครอบครว

บานยอด

1.1 1.1 พนททำากนพนททำากน

จดทำาแผนท ทอยอาศย ททำากน เขตปาใชสอย ปาอนรกษ บานนำาปาก

บานนำาปาก

ลมนำายอยสบสาย

ตวอยางแผนท

ประเภทพนท

บานยอด นำาปากหมายเห

ตพนท (ไร ) %

พนท (ไร ) %

ปาอนรกษ

12,38

08039

6 ,9

5 97 6 .79  

ปาใชสอย

68044

10,

2711.33  

ทสวน

17,

2511.20

37

641.5  

ทไร

81

452.

9

50

856.1  

ทนา

34

422.3

16

117.8  

ทอยอาศย

5703.7

3003.3  

ทสาธารณะ

1200.8

100.1  

รวม

15,40

0100

90

62100  

ลกษณะการใชพนท

พนท ดอยตง

ปางมะหน ปนะ

บานยอด นำาปาก

ปาอนรกษ 57 59 6980 77ปลกปา 24 24 8 05. 12ปาเศรษฐกจ 4 3 4    พนททำากน 8 14 1719 11พนทสาธารณปโภค 5        ทอยอาศย 2   2 05. 03.

พนททงหมด (ไร)

93,515

14,015

24662

15,4009062

เปรยบเทยบพนทการใชประโยชน (%)

8.1 3.6 7.5 36.4 31.9% พนท เฉลยตอคน

ฝายการเกษตร

1.2. สำารวจแหลงนำา

งานตรวจสอบฝาย เพอการเกษตร

ฝายทชำารดในเขตหมบานนำาปาก จำานวน 20 ฝาย สามารถใชงานได 2 ฝาย

สรปการสำารวจแหลงนำาบานยอดสรางฝายอนรกษ ฝายเกษตร

ลำาเหมอง

จำานวนลำาหวยแหง

สรางใหมฝาย

ซอมแซมฝาย

สรางใหมฝาย

ซอมแซมฝาย

ซอมแซมเมตร

93 29 2 4

1,40

03

6

กระบวนการเรยนรรวมกน22 กรกฎาคม 2552

สรปการตรวจนบตนไมในปาบานยอด

จำานวนชนดจำานวน

ตนพนท ( ไร )

1439,506,

22712,07

6 1.3 สำารวจสภาพปา

1.4 ขอมลประชากร

บานยอด อยในหมบาน 340 คนบานนำาปาก 228 คน ลำาดบ ชวงอาย

(ป)บาน ยอด บาน นำาปาก

รวมคน คน

1 1 ป - 6

ป 33 25 58

2 - 7 15

ป 43 17 60

3 16

- 25 ป 75 37112

4 -26

54 ป 225 179404

5 55 ปขน

ไป 47 29 76

รวม423 287

710

หลงคาเรอน 98 68166

เฉลย/ครวเรอน 43. 417.42.5

ขอมล (อบต.อำาเภอ) 416 284

700

ทมา:จากการสำารวจขอมล ของทมปฏบตงานภาคสนามโครงการปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำาร จ.นาน

ประเภท บานยอด นำาปาก

รายได

677,9 ,4 80

6915053

รายจาย

640,596,5

6665,883

หนสน

998,098,6

7403,416

1.5. สำารวจขอมลสภาพทางเศรษฐกจ ตารางสรปรายได รายจาย และหนสน

ทมา:จากการสำารวจขอมล ของทมปฏบตงานภาคสนามโครงการปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำาร จ.นาน

รายจายของประชากรบานนำาปากลำาดบ รายการ คาใชจาย %

1 คาอาหาร 2,625,650 39.42 คชจ.เพอ การศกษา 1,087,500 16.33 เงนลงทนดาน การปลกพช 1,011,250 15.24 คายานพาหนะ เดนทาง/สอสาร 448,813 6.75 คาใชจายเบดเตลดอนๆ 336,507 5.06 คาเครอง- แตงกาย 287,500 4.37 คชจ.เกยวกบ ทอยอาศย 268,100 4.08 คชจ. เบดเตลด 193,630 2.99 คชจ.ดาน พธกรรม 149,400 2.2

10 คาสรา/บหร สงทำาลายสขภาพ 97,090 1.511 เงนลงทนดาน คาขาย 51,300 0.812 คาภาษ 37,113 0.613 เงนลงทนดาน การเลยงสตว 34,630 0.514 คาตรวจ รกษาพยาบาล 22,000 0.315 เงนลงทนดาน หตถกรรม 15,400 0.2

รวม 6,665,883  100

ตารางแสดงหนสนบานยอด ต. ยอด อำาเภอสองแคว

รายไดบาน ยอด

ทมา:จากการสำารวจขอมล ของทมปฏบตงานภาคสนามโครงการปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำาร จ.นาน

ท แหลงเงนกจำานวน

เงน(บาท) %1 ธกส. 3,970,000 39.82 หนนอกระบบ 1,730,966 17.3

3สหกรณการเกษตร 1,224,420 12.3

4 กองทนเงนลาน 1,083,000 10.95 สหกรณคร 550,000 5.56 ธนาคาร 396,050 4.07 กองทนขาวโพด 381,750 3.88 กองทน กขคง 261,000 2.69 กองทนศภนมตร 205,000 2.110 ออมทรพย 67,500 0.711

กองทนเฉลมพระเกยรต 35,000 0.4

12 กองทนนาดำา 32,000 0.313 กองทนตดเยบ 20,000 0.214 กองทนหมเทคโน 8,400 0.115 กองทนหม 7,900 0.116 กองทนถวเหลอง 5,500 0.117 กองทนไมผล 2,500 0.0

 รวมหนสนทงหมด 9,980,986  

ท รายไดจำานวน

เงน(บาท) %

1รบจางทวไป 5040, ,

00074

2ภาคการเกษตร

1320, ,680

19

3รบราชการ 4188,

00 6

รวมรายได6779, ,480  

ตารางแสดงหนสนบานนำาปาก ตำาบลตาลชม อำาเภอทาวงผา

รายไดบานนำา ปาก

ทมา:จากการสำารวจขอมล ของทมปฏบตงานภาคสนามโครงการปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำาร จ.นาน

ท รายได จำานวนเงน(บาท) %

1 รบจางทวไป 3,722,25353.8

3

2 ภาคการเกษตร 1,970,16028.4

93 เลยงสตว 305,860 4.42

4รายไดจากหตถกรรม 242,900 3.51

5 รบราชการ 226,680 3.28

6คานายหนา/ตวแทน 162,000 2.34

7 คาขาย 145,500 2.108 รายไดอนๆ 139,500 2.02

9 ดอกเบยเงนฝาก 2000.00

3รวมรายได 6,915,053 100 

ท แหลงเงนก จำานวนเงน(บาท) %1 สหกรณ 2,037,510 27.522 หนนอกระบบ 1,665,100 22.49

3เงนกเพอการศกษา 1,618,206 21.86

4 กองทนเงนลาน 1,173,000 15.84

5สหกรณออมทรพย 184,000 2.49

6 กองทนกลมสตร 166,000 2.247 ธกส. 130,000 1.768 กองทนรวม 126,000 1.709 นาดำา 87,500 1.18

10 กองทน กขคจ. 85,200 1.1511 ธนาคาร 40,000 0.5412 กองทน อพป. 25,500 0.3413 ไมผล 25500 0.3414 กองทนหม 14,000 0.1915 ทนขาวไร 12,000 0.1616 กองทน อบต. 9,400 0.1317 กองทนเลยงไก 3,500 0.0518 กองทนพอบาน 1,000 0.01  รวมหนสน 7,403,416 100

การระดมคดเหนสงทจะทำาตอไปและสงทอยากใหเกดขน

1.6. ความตองการของชมชน

การระดมความคดผานสายธารแหงกาลเวลา

28 กรกฎาคม 2552

ลำาดบ เรยงลำาดบความสำาคญเในการพฒนา %

1 ลดคาใชจายและหนสน 20.1

2กองทนเมลดพนธพชและ

สตว 1 6 .7

3จดตงกลมอาชพ และ

ตลาด 163

4ฝายเกษตร คลอง อางนำา

ฝายชะลอนำา 14.0

5กำาหนดเขตททำากนและเขต

ปาใหชดเจน 121.

6ลดการเผาไร และการใช

สารเคม 81.

7ความร สมนไพร อนรกษ

สตวปาฯ 7.0

8ปรบปรงดนใหมความอดม

สมบรณ 5 .7

ตรวจสอบความถกตอง

สอบถามความเขาใจ

2) การจดทำาแผนการพฒนาในชมชน

พฒนาอยางไร โดยอะไร และชาวบานไดอะไร

เขาถง

“การจดทำาโครงการใดๆ กตาม ประการแรก จะตองคำานงถงการพฒนาททำากนททำากนสำาหรบคนงานในโครงการ ตลอดจนราษฎรในบรเวณนนใหเพยงพอเสยกอน…”

พออยพอกนพออยพอกน“ หลกการทรงงาน ของในหลวงฯ” พระราชดำารส

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

35

“...การพฒนาททำากน ของราษฎรใหมความอดมขนโดยการพฒนาทดน พฒนาแหลงนำา ตลอดจนฟ นฟสภาพปา และใชหลกวชาการเกษตรในการวางแผนการเพาะปลกและเลยงสตว...”

พระราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว8 สงหาคม 2522

36

ตำาบลขนนานพนทตนนำานาน

1.มขาวพอกน เทาไร ?

โดยการขดนา

ครอบครวบรโภคขาว 1,825 กก. ตอ ป

ตองมพนทปลกขาว 4 ไร ตอ ครอบครว ( ทผลผลต 70 ถง ตอ ไร )

บานนำาปาก 272 ไร บานยอด 392 ไร

ปลกขาว และเลยงสตว เปด ไกปลกผกสวนครว ไวบรโภคเพอ ลดคาใชจาย เพมรายได

1.ปลกขาวใหพอกน โดยการขดนา

888เขาพนท 2. นำา โดยฝายอนรกษ

ฝายอปโภคและบรโภค

888ประชม ฝายการเกษตร

46

โดย อางเกบนำาขนาดเลก ตามเนนเขา อางพวง

โครงการพระราชดำารฯ อางตำาบลขนนาน

ผลผลตมลคาเพม

ผลผลตพลอยได

ตลาด

ธนาคารเมลดพนธพชธนาคารเมลดพนธพชธนาคารสตวธนาคารสตว

33 การพฒนาการพฒนา ใหชมชนพงพาตนเองใหชมชนพงพาตนเอง

เมลด

รายไดเขาหมบาน

ไกและไขไกเพอการบรโภค

มลไกใหปลากน

ถงเกบนำาเพอใชในหมบาน

ขาว ขาวโพด ถวเหลองและ ถว

เขยว เพอการเกษตร

ศนยการเรยนรเรองแพะ สกร

อาหารสตว

โรงสขาว

โรงผลตอาหารสตว

อาหารปลาและไก เปด

โดยเพมผลผลตโดยเพมผลผลต

สรปแบบปลก โดยกองทนสกร

51

โดยเปดเทศ

52

โดย ปลานล,ปลาแกมแดง

54

โดย เสรมพชทหาย เพมพชทขาด

พชผกสวนครว

ผกพนบาน เกบเมลดได ขยายพนธได

4.ลดคาใชจาย โดยบญชครวเรอน• รจกตวเอง

• ประหยด ใชหน• รกนรใชอยางเทากน• ปลดหน – เกบออม• วางแผนชวต และอาชพ (แปลงผกหลงบาน)• รจกคดและจดบนทกอยางเปนระบบ • มสตในการจาย = ความเพยงพอในชวต• การสรางความพอใจ ความพอดกบความสามารถ

และตองสรางทใจของตนเองกอน

5. ดแลรกษาปา โดย ชมชน

พฒนาโดย...... เพอพงพาตนเอง ( รอด )• การขดนา หานำา ผลตขาวใหพอกน และปลกพชหมนเวยน• กองทนเมลดพนธพช เชน ขาว, ขาวโพด • กองทนดานปศสตว เชน สกร, เปด, ไก• กองทนดานการประมง เชน ปลานล, ปลาดก• สงเสรมการปลกปาเศรษฐกจ เชน มะแขน, ไผ,หวาย,ตาน• ชมชนดแลรกษาปา เชน กฎระเบยนชมชน ปลกปาแบบไม

ปลก ไมตดไมเผา ไมเลยงสตวตวอยางตวอยางบานยอด ทนา 344 ไร 544 ไร นานอกฤดกาล 0 ไร 544 ไร

ประมาณการรายไดจากการเปลยนขาวไรเปนขาวนาในพนท 1 ไร

  ปท 0ปท 1* ปท 2* ปท 3* ปท 4*

ปท 5*

รายได            ผลผลต (กก./ไร) 110 700 750 750 750 750

ขาว (บาท/ไร) 660 8,652

9,270

9,548

9,835

10,130

รายจาย (บาท/ไร)            เมลดพนธ 160 330 339 350 360 371 คาไถ เตรยมพนท 0

1,200

1,236

1,273

1,311

1,351

คาปยเคม (46-0-0) 0

1,920

1,978

2,037

2,098

2,161

คาปยเคม (16-20-0) 0

2,300

2,369

2,440

2,513

2,589

รวม (บาท/ไร) 160 5,750

5,922

6,100

6,283

6,471

กำาไรสทธ (บาท/ไร) 500

2,902

3,348

3,448

3,552

3,658

Note : *ทำานาปละ2ครง

หรอโดย พงขาวโพดอยางเดยว

แมคลองสง นำา วา ตอนบน

ตำาบลขนนานตนนำานาน

นอมนำาแนวพระราชดำารมา

ปรบใช

โครงการปดทองหลงพระ

สบสานแนวพระราชดำารจงหวดนาน