ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИНГ РЕСПУБЛИКА ИҚТИСОДИЁТИДАГИ ЎРНИ ВА АҲАМИЯТИ

Авваломбор, иқтисодиётнинг барқарор ошиши таъминланди, макроиқтисодий ва молиявий барқарорлик мустаҳкамланди… Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажми ўтган йили 5,7%га ошди… Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини ташкил этиш тизими тубдан ўзгармоқда, фермерлик қишлоқда хўжалик юритишнинг энг истиқболли ва самарали шакли сифатида етакчи ўринни эгалламоқда.

Каримов И.А. Мамлакатимизни модернизация қилиш ва кучли фуқаролик жамияти барпо этиш – устувор мақсадимиздир// «Халқ сўзи», 2010 йил, 28 январь.

Ўзбекистон Республикаси Марказий Осиёнинг қулай ҳудудида жойлашган. Унинг ҳудудида азалдан инсоният учун ниҳоятда керакли турли хилдаги қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқарилган.

Чунки бу ҳудудда табиий-иқлим шароитлари етарлидир. Жумладан, республикада йиллик самарали ҳарорат 26-30 Сни ташкил этиб, қуёшли соат 3600 Сдан ортиқ бўлиб, бир йилда бир неча марта ҳосил қилиш имконини беради.

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариш

0

5

10

15

20

25

30

35

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

ЯИМдаги улуши Ишлаб чиқаришнинг ўсиши

30,1 30,0

17,5

18,2

Ўзбекистоннинг жами ер майдони 44,4 млн. гектар (2010й.) бўлиб, шундан 83%ни турли хилдаги қишлоқ хўжалиги корхоналари, ташкилотлари хамда деҳқон хўжаликлари фойдаланади: уларнинг йиғиндиси мамлакат қишлоқ хўжалигини ташкил этади.

Унинг асосий мақсади тармоқда ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар билан мамлакат аҳолисининг истъмол товарларига, қайта ишлаш саноатининг эса хомашёга талабларини қондиришдир.

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариш таркиби

0% 20% 40% 60% 80% 100%

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

қишлоқ хўжалиги корхонаси деҳкон хўжалиги фермер хўжалиги

27,8 66,7 5,5

263,3 34,5

Мақсадни ҳал қилиш учун

аҳоли бирданига, яъни қайта ишланмасдан истеъмол қиладиган сифатли қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини барча талабларни қондирадиган даражада ишлаб чиқариш;

қайта ишлаш саноати корхоналарининг қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари, яъни хомашёга талабни қондириши лозим.

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариш (ҳудудлар бўйича)

2000 йил

КР3%

Андижон11%

Бухоро8%

Жиззах5%

Кашкадарё7%

Тошкент12%

Фаргона11%

Хоразм7%

Сурхондарё8%

Самарканд11%

Сирдарё4%

Навоий4%

Наманган9%

2009 йил

КР3%

Андижон10%

Бухоро9%

Жиззах6%

Кашкадарё9%

Сурхондарё8%

Тошкент13%

Фаргона8%

Хоразм6%

Самарканд13%

Сирдарё4%

Наманган7%

Навоий4%

• Ҳозирги даврда бу тармоқда аҳоли истеъмол қилаётган товарларнинг 95%идан кўпроғи ишлаб чиқарилмоқда. Улар ўсимликчилик ҳамда чорвачилик маҳсулотларидан иборатдир. 2009 йилда Ўзбекистон Республикаси ялпи ички маҳсулотининг 18,2%и қишлоқ хўжалигида яратилган. Шу йилда барча саноат тармоқларида мамлакат ялпи ички маҳсулотининг 23,6%и, қурилишда эса 7,4%и яратилган. Рақамлар қишлоқ хўжалиги тармоғининг мамлакат иқтисодиётидаги ўрни улкан эканлигидан далолат бермоқда.

Пахта экини майдони ва умумий ҳосил

1421

1393

1448,2 1451,3

1425,5

1347,1

1472,3

1456,3

1452,11444,5

3002

32653122

2803

35373728

36013683

3401 3402

1280

1300

1320

1340

1360

1380

1400

1420

1440

1460

1480

1500

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

жами экин майдони, минг га жами пахта хосили, минг тонн

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқаришнинг ўсиши

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Ўзбекистон Республикаси

103,1 104,2 106,0 107,3 108,9 105,4 106,2 106,1 104,5 105,7

Қорақалпоғистон Республикаси

65,6 90,5 101,2 134,3 114,4 104,6 111,7 103,1 100,1 107,2

Андижон 110,2 107,1 102,0 101,7 102,6 105,3 103,5 108,3 109,3 104,4

Бухоро 106,3 102,0 102,6 108,8 109,3 109,7 104,5 108,9 101,9 104,7

Жиззах 100,1 106,9 113,2 116,6 114,0 106,2 106,5 106,7 104,2 104,1

Қашқадарё 89,4 106,9 119,9 103,1 109,9 109,8 100,8 108,1 106,4 103,3

Навоий 105,0 107,2 106,7 113,7 109,9 104,9 107,7 107,9 105,1 107,1

Наманган 111,5 101,4 101,5 102,2 109,0 103,9 107,0 109,4 106,0 104,6

Самарқанд 104,8 103,9 112,4 111,4 105,8 105,9 110,7 106,3 102,8 105,0

Сурхондарё 106,7 110,5 102,8 105,8 106,5 102,0 112,8 102,3 101,3 105,9

Сирдарё 101,9 105,8 98,8 109,4 111,6 113,7 103,2 101,0 106,5 104,8

Тошкент 114,9 103,7 102,4 104,1 110,2 104,2 109,2 102,4 106,1 109,8

Фарғона 113,5 100,4 105,2 101,9 108,4 108,6 101,8 108,4 105,1 106,6

Хоразм 82,8 103,6 106,4 114,0 114,3 104,2 104,2 105,2 102,8 106,1

• Шу йилда қишлоқ хўжалигида фаолият юритаётган барча турдаги тадбиркорлар томонидан 12642,6 млрд сўмлик ялпи маҳсулот яратилган. У асосан 34,11 минг тонна пахта хомашёси, 7293,1 минг тонна дон, 5710,3 минг тонна сабзавот, 788 минг тонна мева, 816,9 минг тонна гўшт, соғин вазнида 5402,5 минг тонна сут, 897 минг дона қоракўл тери, 2760,8 млрд дона тухум ва бошқа турдаги қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг қийматидан ташкил топган.

Узум, гўшт, сут ва тухум ишлаб чиқариш

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Узум, минг тн.

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Гушт, минг тн.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Сут, минг тн.

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Тухум, млн. дона

480

900

• 2008 йилнинг кузида бошланган жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозининг салбий таъсирига қарамай, давлат раҳнамолигида амалга оширилган изчил тадбирлар таъсирида 2009 йилда Ўзбекистоннинг ялпи қишлоқ хўжалиги маҳсулоти 5,7%га, 2010 йилнинг биринчи ярмида эса 6,9%га ошган.

Қорамоллар сони

0

50

100

150

200

250

300

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

йирик шохли қорамол, минг бош сигирлар, минг бош

қўй ва эчкилар, минг бош парранда, минг бош

отлар, минг бош

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариш таркиби

51,6

48,4

50,8

49,4

51,6

48,4

5050

55,6

44,4

55,9

44,1

55,6

44,4

53,5

46,5

54,6

45,4

0

10

20

30

40

50

60

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

деҳқончилик чорвачилик

Деҳқончилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Пахта, минг тн.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Бошокли дон, минг тн.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Сабзавот, минг тн.

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Картошка, млн. дона

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!