13
C U L T U R A M E X I C A N A ΕΚΔΟΣΕΙΣ οσελότος Α ζτέκων Ποίησις ΜΕΛΕΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ Luis Gómezbeck 140 × 210 SPINE: 3.4 FLAPS: 80

Αζτέκων Ποίησις

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Ένας Μεξικάνος συγκέντρωσε τα ωραιότερα δείγματα της αζτέκικης ποίησης και τα μετέφρασε στα ελληνικά –τα περισσότερα για πρώτη φορά– συνοδεύοντάς τα με ένα συνοπτικό αλλά πλούσιο ταξίδι στον κόσμο των Αζτέκων.

Citation preview

Page 1: Αζτέκων Ποίησις

ΕΚΔΟΣΕ ΙΣοσελότος

C U L T U R A M E X I C A N A

Α ζτέκων Ποίησις

Μ ε λ έ τ η • Μ ε τ ά φ ρα σ η • σ υ γ γ ρα φ ή

Luis Gómezbeck

C U L T U R A M E X I C A N A

ΕΚ∆ΟΣΕ ΙΣοσελότος

Α ζτέκων Ποίησις

ΑΖ

ΤΕ

ΚΩ

Ν

ΠΟ

ΙΗ

ΣΙ

Σ

Μ Ε Λ Ε Τ Η Μ Ε ΤΑΦ ΡΑ Σ Η Σ Υ Γ Γ ΡΑΦ Η

Luis Gómezbeck

Έ νας Μεξικάνος συγκέντρωσε τα ωραιότερα δείγ-ματα της αζτέκικης ποίησης και τα μετέφρασε στα ελληνικά –τα περισσότερα για πρώτη φορά– συ-

νοδεύοντάς τα με ένα συνοπτικό αλλά πλούσιο ταξίδι στον κόσμο των Αζτέκων.

Ο Luis Gómezbeck δεν ενώνει απλώς δυο γλώσσες, μα συν-δέει δυο πολιτισμούς. Βοηθά τον αναγνώστη να οσμιστεί τη μαγεία ενός λαού που την ίδια στιγμή που προσφέρει αίμα ανθρώπινο στους θεούς, γράφει στίχους για το θρό-ισμα ενός αραβοσίτου. Ίσως επειδή ο Αζτέκος νοιώθει την υπεροχή του Θεού, ειδικά μέσα από την ίδια την ποίηση, αφού όπως χαρακτηριστικά γράφει περί έμπνευσης:

«Είμαι ποιητής, διαισθάνομαι την αρχή του τραγουδιού.Στη γη το όμορφο τραγούδι δεν έχει την αρχή.

Όχι, προέρχεται από τον ουρανό».

Ο Luis Gómezbeck (Λούης Γκόμεζ-μπεκ) γεννήθηκε στην Γουαδαλα-χάρα του Μεξικού.

Σπούδασε ισπανική φιλολογία, θέατρο, υποκριτική και σωματικό θέατρο σε Αγγλία και Μεξικό, ενώ έχει παρακολουθήσει σεμινάρια φωτογραφίας, τηλεπικοινωνίας, μουσικής, τραγουδιού, φωνής, ορ-θοφωνίας και σύγχρονου χορού σε Ελλάδα και Μεξικό. Σήμερα φοιτά στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου (Τμήμα Ελληνικού Πο-λιτισμού).

Ως ηθοποιός έχει παίξει σε 40 πα-ραγωγές σε σκηνές της Αγγλίας, Αργεντινής, Ελλάδας, Μεξικού, Ισπανίας, Ισραήλ, Ιταλίας και Σκω-τίας, ενώ έχει σκηνοθετήσει 10 πα-ραγωγές σε Ελλάδα και Μεξικό.

Ασκεί το επάγγελμα του δημοσιο-γράφου και μετρά συνεργασίες με εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελί-δες, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνι-κούς σταθμούς σε Ελλάδα, Μεξικό, Ισπανία και Ιταλία.

Είναι φωτορεπόρτερ και φωτογρα-φίες του έχουν βραβευτεί από το

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, τη ΜΚΟ «Κόσμος χωρίς βία» και την UNESCO. Έχει στο ενεργητικό του 5 ατομικές και 5 ομαδικές εκθέσεις σε Αργεντινή και Ελλάδα.

Μιλά, γράφει και μεταφράζει σε 5 γλώσσες.

Μέσα από ταξίδια του σε 40 ήδη χώρες, έχει καταφέρει να μελετή-σει και συχνά να αποτυπώσει την τέχνη που κρύβει ή φανερώνει ο κάθε πολιτισμός, έχοντας πραγ-ματοποιήσει ομιλίες σε Αργεντινή, Ελλάδα και Μεξικό. Έχει ζήσει στο Μεξικό, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ισπανία και την Αγγλία και από το 2003 διαμένει στην Ελλάδα.

Είναι μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και της Ένωσης Φωτο-ρεπόρτερ Ελλάδος και ιδρυτικό μέ-λος του Συλλόγου Μεξικάνων Καλ-λιτεχνών και Διανοούμενων στην Ελλάδα «BALAM», της Πολιτιστικής Εταιρίας «Μικρός Διάκοσμος» και της Αστικής Πολιτιστικής Εταιρίας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα «la Melena del Huachinango».

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108E-MAIL: [email protected]

www. ocelotos. gr

ΕΚ∆ΟΣΕ ΙΣοσελότος

Φω

τογρ

αφία

: Διο

νύση

ς Ματ

ιάτο

ς

LUIS G

ÓM

EZBEC

K

ISBN 978-960-9607-74-2

140 × 210 SPINE: 3.4 FLAPS: 80

00_cover_Aztekon poiisi.indd 1 7/10/2012 4:11:54 PM

Page 2: Αζτέκων Ποίησις

ΤιΤλος Αζτέκων Ποίησις ςυγγραφέας Luis Gómezbeck • Λούης Γκόμεζμπεκ ςειρα CULTURA MEXICANA [1065]0712/01 Eikona εξωφυλλου O θεός Τεσκατλιπόκα

(Κύριος του Ουρανού και της Γης) Κώδικας Μπόργια

Copyright© 2012 Luis Gómezbeck • Λούης Γκόμεζμπεκ ΠρώΤη εκδοςη Αθήνα, Ιούλιος 2012 ISBN 978-960-9607-74-2

Η επιμέλεια της έκδοσης έγινε από τις εκδόσεις οσελότος

Βατάτζη 55, 114 73 αθήνα τηλ. : 210 6431108E-MAIL: [email protected], [email protected]

www. ocelotos. gr

το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτο-ανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορ-φή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγ-γραφέα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣοσελότος

H παρούσα έκδοση έγινε σε συνεργασία με την Αστική Πολιτιστική Εταιρία la Melena del Huachinango

Page 3: Αζτέκων Ποίησις

«Αγαπώ το τραγούδι του σενσόντλεπουλί τετρακοσίων φωνών.Αγαπώ το χρώμα του νεφρίτηκαι το άρωμα των λουλουδιών.Όμως, αγαπώ περισσότερο τον αδερφό μου: τον άνθρωπο».

Νεσαουαλκογιοτλ

Page 4: Αζτέκων Ποίησις

4 LUIs Gómezbeck • λούησ γκόΜεζΜπεκ

Η θεά των λουλουδιών, της γονιμότητας και της γεωργίας Σοτσικέτ(σ)αλ

Page 5: Αζτέκων Ποίησις

5 αζτεκωΝ ποιησισ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Πρόλογος .............................................................................. 72. Εισαγωγή ............................................................................... 93. Αζτέκοι: Κόσμος και Θεοί .................................................. 12

3.1. Τριπλή Συμμαχία ................................................ 123.2. Αστικό κέντρο .................................................... 133.3. Πολιτική δομή .................................................... 133.4. Κοινωνία ............................................................. 143.5. Γεωργία ............................................................... 143.6. Τέχνη ................................................................... 143.7. Θρησκεία ............................................................ 153.8. Το τέλος της αυτοκρατορίας ............................ 17

4. Η φιλοσοφία των Αζτέκων ................................................ 185. Η γλώσσα νάουατλ ............................................................ 20

5.1. Η γλώσσα κατά τους προ-ισπανικούς καιρούς ................................................................ 20

5.2. Η γλώσσα κατά την αποικιοκρατία ................ 205.3. Η γλώσσα σήμερα ............................................. 215.4. Σύνθεση .............................................................. 225.5. Γραφή ................................................................... 235.6. Λογοτεχνία ......................................................... 235.7. Λέξεις που προέρχονται από τη νάουατλ ..... 24

6. Η ποίηση ως μέσω έκφρασης των Αζτέκων .................... 26 Κετ(σ)αλκόατλ: Ο Προμηθέας των Αζτέκων ................. 307. Νεσαουαλκόγιοτλ: Ο βασιλιάς ποιητής .......................... 33

7.1. Το έργο του ......................................................... 387.2. Η σκέψη του ....................................................... 40

8. Αζτέκων Ποίησις ................................................................. 43Ποίηση του Νεσαουαλκόγιοτλ ............................... 43Ποίηση του Τοτοκουιλάτ(σ)ιν ................................ 57Ποίηση του Τεκαγιεουάτ(σ)ιν ................................. 58Ποίηση του Νονάντ(σ)ιν ......................................... 61Ποίηση ανωνύμων .................................................... 61

9. Βιβλιογραφία ....................................................................... 64

Page 6: Αζτέκων Ποίησις

6 LUIs Gómezbeck • λούησ γκόΜεζΜπεκ

Γενική σημείωση: Τα αρχαία μεξικάνικα ονόματα που εμπε-ριέχουν τα σύμφωνα «τσ» δεν διαβάζονται πάντα όπως στην ελληνική, αλλά σαν ξεχωριστά γράμματα και γι’ αυτό στις περιπτώσεις που προφέρονται σαν δυο διαφορετικά γράμμα-τα έχουν μπει εντός παρενθέσεως.

Ο θεός της αγάπης, της ομορφιάς, των παιχνιδιών, του χορού και του τραγουδιού, Σοτσιπίλι.

Page 7: Αζτέκων Ποίησις

7 αζτεκωΝ ποιησισ

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η φιλοσοφική σκέψη των Αζτέκων έχει επιβιώσει ως τις μέ-ρες μας κυρίως μέσα από κείμενα γραμμένα μετά τη βίαιη κατάκτηση του Μεξικού από τους Ισπανούς. Παρόλο που η γλώσσα των ιθαγενών της ευρύτερης αζτέκικης αυτοκρα-τορίας ήταν η νάουατλ1, τα κείμενα που διασώζονται είναι γραμμένα με λατινικούς χαρακτήρες. Όσα γνωρίζουμε για τον πολιτισμό αυτόν προέρχονται κυρίως από τα βιβλία: Códice Matritense2, Colección de Canciones Mexicanas3 και Crónicas de Cuahutitlán4.

Κατά την εποχή των Αζτέκων, οι φιλοσοφικές έννοιες δίνο-νταν στους νέους υπό μορφή ρητορικών λόγων και ποιημά-των, που εκείνοι έπρεπε να απομνημονεύουν. Οι νέοι διδά-σκονταν από τους τλαμαντίνες5, οι οποίοι στα κείμενά τους διατύπωναν ζητήματα μεταφυσικά, όπως το μυστήριο του Θεού, την προέλευση του ανθρώπου ή τη μοίρα του επάνω στη γη, και εξέφραζαν την αγωνία για αναζήτηση σταθε-ρών αξιών μέσα σε έναν εύθραυστο και φευγαλέο κόσμο. Η καταγραφή αυτών των διδασκαλιών συλλέχτηκε από Ισπα-νούς χρονογράφους και αποτελεί την ιστορική μας πηγή.

1. Νάουατλ (ισπανικά: náhuatl) και όχι νάχουατλ. Το γράμμα H-h δεν προφέρεται στην ισπανική γλώσσα. Σημαίνει «η διαυγής γλώσσα». Είναι μια από τις 62 ιθαγενείς γλώσσες που ακόμα ομιλούνται στο Μεξικό.

2. Χρονικά του Ματριτένσε: Εικονογραφίες με εξηγήσεις και επεξηγήσεις για τη Γενική Ιστορία της Αμερικής, οι οποίες συλλέχτηκαν και επιμελήθηκαν (περί τα 1570-1580) από τον ιεραπόστολο Φράι Μπερναρδίνο δε Σααγούν, ο οποίος θεωρείται ο πατέρας της αμερικάνικης εθνοϊστορίας, για τον τρόπο με τον οποίο διέσωσε και διέδωσε πτυχές του μεξικάνικου πολιτισμού μετά από την κατάκτηση από τους Ισπανούς.

3. Συλλογή Μεξικάνικων Τραγουδιών.4. Χρονικά της Κουαουτιτλάν: Πιστεύεται πως η πόλη αυτή θεμελιώθηκε

από τους Τσιτσιμέκας, οι οποίοι στη συνέχεια κατακτήθηκαν από τους Αζτέκους. Το όνομα της πόλης σημαίνει «ανάμεσα σε δέντρα».

5. Οι τλαμαντίνες ήταν οι «σοφοί» στο αρχαίο Μεξικό. Η λέξη σημαίνει: «αυτοί που ξέρουν πράγματα».

Page 8: Αζτέκων Ποίησις

8 LUIs Gómezbeck • λούησ γκόΜεζΜπεκ

Συλλέγοντας και μελετώντας όλα όσα συμπεριλαμβάνο-νται σε τούτη την έκδοση, είχα την ευκαιρία να προσεγγίσω ακόμα πιο πολύ τη νοοτροπία του λαού που αποτελεί τη ρίζα μου.

Εύχομαι να νοιώσετε το σφοδρό και δραματικό χαρακτήρα του αζτέκικου πολιτισμού που, ποτισμένος με λυρικό μυστι-κισμό, κατάφερε να εναρμονίσει τον πόλεμο με την ποίη-ση.

Αθήνα, Νοέμβριος 2010

Αζτέκος μουσικός και ποιητής (Κώδικας Μπορμπόνικο)

Page 9: Αζτέκων Ποίησις

9 αζτεκωΝ ποιησισ

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ«Δεν μπορούμε να περιφρονήσουμε τον πλούτο και το

βάθος της σκέψης, το στοχασμό, τη φιλομάθεια και την αναζήτηση απαντήσεων σε θεμελιώδη ερωτήματα.

Ο άνθρωπος έχει κατανοήσει τη δυνητικότητα της ευφυΐας, έχει συγκροτήσει τη σκέψη μέσα από τη λογική διερεύνηση του κόσμου και του σύμπαντος. Πολλοί άνθρωποι, παρόλο που δεν είχαν πάντα τη δυνατότητα ελεύθερης έρευνας και

διαλόγου, δεν πτοήθηκαν, ψάχνοντας την αλήθεια, όπου κι αν βρισκόταν αυτή»6.

Miguel León-Portilla

Σ ε αντίθεση με τη δυτική σκέψη που φαίνεται να αγ-γίζει επιδερμικά το σκοτεινό, η σκέψη των Αζτέκων

βουτά σε αυτό. Κολυμπά επίμονα στην αρρώστια και τον θάνατο, προσπαθώντας να φτάσει στην ακτή του μύθου. Να ξαπλώσει στην υπαρξιακή εμπειρία και τη σεξουαλι-κότητα. Στρέφει το βλέμμα του προς τον ουρανό και τα αστέρια για να βρει την ίδια του την προέλευση. Μελε-τά τα ουράνια σώματα και αισθάνεται ζωντανό μέρος του κόσμου. Ο Μεξικάνος ενσωματώνοντας τον γαλαξία στην καθημερινή του ύπαρξη, νοιώθει κι ο ίδιος μέρος της αρ-μονίας, αλλά και του θείου.

Οι θεοί είναι οι δημιουργοί των ανθρώπων και του κόσμου. Υπάρχει στενή και εξαρτημένη σχέση ανάμεσά τους, ανά-μεσα στη θεϊκή πνοή και το ανθρώπινο ον, σε τέτοιο βαθμό που οι πράξεις του ενός επηρεάζουν αυτόματα τον άλλον. Επί παραδείγματι, εάν ο Τλάλοκ, ο θεός της βροχής, είναι ικανοποιημένος από τις πράξεις των ανθρώπων, τότε οι σο-δειές αφθονούν. Ειδάλλως, οι άνθρωποι του οφείλουν θυ-σίες.

6. Μιγέλ Λεόν-Πορτίγια στο βιβλίο του Η φιλοσοφία νάουατλ. Βλ. στοιχεία στη βιβλιογραφία.

Page 10: Αζτέκων Ποίησις

10 LUIs Gómezbeck • λούησ γκόΜεζΜπεκ

Παρόλο που τέτοιες αντιλήψεις φαίνονται πρωτόγονες και παρόλο που η σκέψη και μόνο της θυσίας του ανθρώπου προκαλεί φρίκη, η φιλοσοφία των Αζτέκων σχεδόν την εξα-γνίζει. Ορίζει μια κοσμοθεωρία. Μια ολοκληρωμένη ερμη-νεία του θείου, του σύμπαντος, του κόσμου. Δεν είναι ένα φιλοσοφικό σύστημα σύμφωνα με τις παραδοσιακές ευρω-παϊκές προδιαγραφές. Είναι η εύλογη εξήγηση που βρήκαν κάποιοι, μέσα από μοναδικές συγκυρίες.

Οι αρχαίοι Μεξικάνοι είχαν την ανάγκη εκδήλωσης ιδεών και σκέψεων σε ένα επίμονο βάδισμα προς την αλήθεια. Ο προ-ισπανικός κόσμος, που έχει υποτιμηθεί και αντιμετωπι-στεί με προκατάληψη από πολλούς δυτικούς μελετητές, κα-τάφερε να σταθεί φιλοσοφικώς απέναντι στην απορία του τι είναι ο άνθρωπος, τι είναι η ζωή, τι είναι ο θάνατος και τι είναι ο Θεός.

Ο συγγραφέας και μελετητής Miguel León-Portilla στο βι-βλίο του La filosofía náhuatl7 αναφέρει: «[…] ναι μεν, οι Αζ-τέκοι δεν είχαν μια αυστηρώς συστηματική και αναλυτική φιλοσοφία, σήκωσαν δε το κεφάλι τους προς τους ουρα-νούς, προς τον ορίζοντα, με σκοπό να βρουν μέσα τους τις απαντήσεις στα πολλαπλά ερωτήματά τους».

Μπορεί, λοιπόν, η σκέψη τους να στερείται επιστημονικών επιχειρημάτων και δομών (με τη δυτική έννοια), όμως, η εσωτερική τους πάλη για να λύσουν τα μυστήρια της αν-θρώπινης ύπαρξης από τη γέννησή της μέχρι την αναπό-φευκτη στιγμή της αποχώρησης από τη ζωή με προορισμό το άγνωστο, είναι τουλάχιστον αξιοθαύμαστη και σεβαστή.

Με τον τρόπο που το επέτρεψαν οι γνώσεις τους και οι ανα-καλύψεις τους, οι Αζτέκοι ανέπτυξαν μια φιλοσοφική σκέ-

7. Μιγέλ Λεόν-Πορτίγια στο βιβλίο του Η φιλοσοφία νάουατλ. Βλ. στοιχεία στη βιβλιογραφία.

Page 11: Αζτέκων Ποίησις

11 αζτεκωΝ ποιησισ

ψη που βάση είχε τη φύση και το θείο, έννοιες που σήμερα, τουλάχιστον, έχουν αποδεκατιστεί.

Η γλώσσα νάουατλ συντήρησε τη φιλοσοφία τους ανά τους αιώνες και με τον τρόπο αυτό κατάφερε και η ίδια να διατηρηθεί ζωντανή. Κατά την εισβολή των Ισπανών στην αμερικάνικη ήπειρο και την αναπόφευκτη ανάμιξη πολιτι-σμών και γλωσσών, παρέμεινε κυρίαρχη, μαζί με την κουλ-τούρα που κουβαλούσε. Ενώ υπήρχαν σαφώς πιο εξελιγμέ-νοι πολιτισμοί όπως αυτοί των Μάγια, των Τολτέκων και των Πουρέπετσα, ο πολιτισμός των Αζτέκων είναι αυτός που έναντι των άλλων κατάφερε να μεταλαμπαδεύσει το μήνυμα και το περιεχόμενό του στους ευρωπαίους.

Ο θησαυρός αυτός φυλάσσεται σε τρεις κυρίαρχες μορφές:

Κώδικες που περιγράφουν λεπτομερώς τη σοφία των ιθαγε-νών στην πρωτότυπη έκφρασή της.

Μικτοί Κώδικες που επεξεργάστηκαν εν πολλοίς φραγκι-σκανοί μοναχοί.

Αφηγήσεις που διηγήθηκαν αυτόπτες μάρτυρες.

Παράλληλα, η ποίηση διασώζει κομμάτια αυτού του θη-σαυρού και τα μεταφέρει. Μελετώντας την, λοιπόν, ως ένα καλλιτεχνικό μέσο, κατανοεί κανείς τόσο τους Αζτέκους όσο και το πως έφτασαν σε ένα υψηλότατο καλλιτεχνικό επίπεδο, ακόμα και σε άλλες μορφές τέχνης, όπως είναι η μουσική, η ζωγραφική, η γλυπτική και η αρχιτεκτονική.

Page 12: Αζτέκων Ποίησις

12 LUIs Gómezbeck • λούησ γκόΜεζΜπεκ

3. ΑΖΤΕΚΟΙ: ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΕΟΙ

Α ζτέκοι: ο κυρίαρχος αρχαίος πολιτισμός στο σημερι-νό κεντρικό Μεξικό. Η προέλευσή τους συνδέεται

με τις μετακινήσεις πληθυσμών Τολτέκων και Τσιτσιμέ-κων, που εγκαταστάθηκαν στη σημερινή Πόλη του Μεξι-κού, στις αρχές του 1000, εγκαθιδρύοντας μικρά κράτη. Οι Αζτέκοι, γνωστοί και ως Μεχίκας, ήταν η τελευταία φυλή Τσιτσιμέκων από τη μυθική περιοχή του Αστλάν. Μια προ-φητεία τους υπαγόρευε να ιδρύσουν τη πρωτεύουσά τους στο σημείο όπου: «απάνω σε μια φραγκοσυκιά ένας αετός θα καταβροχθίζει ένα φίδι». Η πόλη, που αρχικώς ονομαζό-ταν Τενοτστίτλαν, κτίστηκε το 1325 πάνω σε ακατοίκητες ελώδεις νήσους, στη Λίμνη Τεσκόκο. Το 1345 ακολούθησε το Τλατελόλκο, που έως σήμερα φέρει την ίδια ονομασία ως Δήμος της Πόλης του Μεξικού. Οι Αζτέκοι ή Μεχίκας μιλούσαν τη γλώσσα νάουατλ, η οποία εξακολουθεί να ομιλείται και σήμερα.

3.1. Τριπλή Συμμαχία

Το 1367, οι Αζτέκοι άρχισαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως μισθοφόροι στον κυβερνήτη της πόλης-κράτους των Τεπανέκων, Ασκαποσάλκο, ο οποίος διεκδικούσε από τους κυβερνήτες του Τεσκόκο την επικυριαρχία των νέων κρατών των Τσιτσιμέκων. Έπειτα από μια σειρά συμμαχιών και εξεγέρσεων, οι αζτέκικες πόλεις έγιναν μεγαλύτερες και πλουσιότερες, με τους ίδιους τους Αζτέκους να αυξάνουν όλο και περισσότερο τη δύναμή τους. Το 1434, οι κυβερ-νήτες της Τενοτστίτλαν συνήψαν την Τριπλή Συμμαχία με τους κυβερνήτες του Τεσκόκο και της Τλακόπαν. Περί το 1500, υπολογίζεται, ότι η Τριπλή Συμμαχία ήλεγχε μια πε-ριοχή 200.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πιθανώς έναν

C U L T U R A M E X I C A N A

ΕΚ∆ΟΣΕ ΙΣοσελότος

Α ζτέκων Ποίησις

ΑΖ

ΤΕ

ΚΩ

Ν

ΠΟ

ΙΗ

ΣΙ

Σ

Μ Ε Λ Ε Τ Η Μ Ε ΤΑΦ ΡΑ Σ Η Σ Υ Γ Γ ΡΑΦ Η

Luis Gómezbeck

Έ νας Μεξικάνος συγκέντρωσε τα ωραιότερα δείγ-ματα της αζτέκικης ποίησης και τα μετέφρασε στα ελληνικά –τα περισσότερα για πρώτη φορά– συ-

νοδεύοντάς τα με ένα συνοπτικό αλλά πλούσιο ταξίδι στον κόσμο των Αζτέκων.

Ο Luis Gómezbeck δεν ενώνει απλώς δυο γλώσσες, μα συν-δέει δυο πολιτισμούς. Βοηθά τον αναγνώστη να οσμιστεί τη μαγεία ενός λαού που την ίδια στιγμή που προσφέρει αίμα ανθρώπινο στους θεούς, γράφει στίχους για το θρό-ισμα ενός αραβοσίτου. Ίσως επειδή ο Αζτέκος νοιώθει την υπεροχή του Θεού, ειδικά μέσα από την ίδια την ποίηση, αφού όπως χαρακτηριστικά γράφει περί έμπνευσης:

«Είμαι ποιητής, διαισθάνομαι την αρχή του τραγουδιού.Στη γη το όμορφο τραγούδι δεν έχει την αρχή.

Όχι, προέρχεται από τον ουρανό».

Ο Luis Gómezbeck (Λούης Γκόμεζ-μπεκ) γεννήθηκε στην Γουαδαλα-χάρα του Μεξικού.

Σπούδασε ισπανική φιλολογία, θέατρο, υποκριτική και σωματικό θέατρο σε Αγγλία και Μεξικό, ενώ έχει παρακολουθήσει σεμινάρια φωτογραφίας, τηλεπικοινωνίας, μουσικής, τραγουδιού, φωνής, ορ-θοφωνίας και σύγχρονου χορού σε Ελλάδα και Μεξικό. Σήμερα φοιτά στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου (Τμήμα Ελληνικού Πο-λιτισμού).

Ως ηθοποιός έχει παίξει σε 40 πα-ραγωγές σε σκηνές της Αγγλίας, Αργεντινής, Ελλάδας, Μεξικού, Ισπανίας, Ισραήλ, Ιταλίας και Σκω-τίας, ενώ έχει σκηνοθετήσει 10 πα-ραγωγές σε Ελλάδα και Μεξικό.

Ασκεί το επάγγελμα του δημοσιο-γράφου και μετρά συνεργασίες με εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελί-δες, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνι-κούς σταθμούς σε Ελλάδα, Μεξικό, Ισπανία και Ιταλία.

Είναι φωτορεπόρτερ και φωτογρα-φίες του έχουν βραβευτεί από το

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, τη ΜΚΟ «Κόσμος χωρίς βία» και την UNESCO. Έχει στο ενεργητικό του 5 ατομικές και 5 ομαδικές εκθέσεις σε Αργεντινή και Ελλάδα.

Μιλά, γράφει και μεταφράζει σε 5 γλώσσες.

Μέσα από ταξίδια του σε 40 ήδη χώρες, έχει καταφέρει να μελετή-σει και συχνά να αποτυπώσει την τέχνη που κρύβει ή φανερώνει ο κάθε πολιτισμός, έχοντας πραγ-ματοποιήσει ομιλίες σε Αργεντινή, Ελλάδα και Μεξικό. Έχει ζήσει στο Μεξικό, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ισπανία και την Αγγλία και από το 2003 διαμένει στην Ελλάδα.

Είναι μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και της Ένωσης Φωτο-ρεπόρτερ Ελλάδος και ιδρυτικό μέ-λος του Συλλόγου Μεξικάνων Καλ-λιτεχνών και Διανοούμενων στην Ελλάδα «BALAM», της Πολιτιστικής Εταιρίας «Μικρός Διάκοσμος» και της Αστικής Πολιτιστικής Εταιρίας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα «la Melena del Huachinango».

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108E-MAIL: [email protected]

www. ocelotos. gr

ΕΚ∆ΟΣΕ ΙΣοσελότος

Φω

τογρ

αφία

: Διο

νύση

ς Ματ

ιάτο

ς

LUIS G

ÓM

EZBEC

K

ISBN 978-960-9607-74-2

140 × 210 SPINE: 3.4 FLAPS: 80

00_cover_Aztekon poiisi.indd 1 7/10/2012 4:11:54 PM

Page 13: Αζτέκων Ποίησις

13 αζτεκωΝ ποιησισ

πληθυσμό 10 εκατομμυρίων ανθρώπων. Η πλήρης κυριαρ-χία των Αζτέκων επετεύχθη περίπου το 1502.

3.2. Αστικό κέντρο

Οι Αζτέκοι επένδυσαν πολύ χρόνο και κόπο στην κατα-σκευή πόλεων και γεωργικών συστημάτων. Στον ιερό περί-βολο του κέντρου της Τενοτστίτλαν δέσποζε μια πυραμίδα ύψους 60 μέτρων, μέσα στην οποία φιλοξενούνταν οι ναοί του Τλάλοκ (θεού της βροχής) και του Ουιτ(σ)ιλοπότστλι (θεού του πολέμου). Ιερείς συγκεντρώνονταν εκεί για να προσευχηθούν ή να θέσουν στους θεούς τα αιτήματά τους. Σε μια μεγάλη αυλή λάμβανε χώρα το παραδοσιακό παιχνί-δι της σφαίρας και σε ένα βάθρο επιδεικνύονταν τα κρανία των ανθρωποθυσιών. Γύρω από τον περίβολο των επιβλη-τικών κυβερνητικών ανακτόρων εκτείνονταν δύο μεγάλες υπαίθριες αγορές, πέρα από τις οποίες απλώνονταν οι κα-τοικίες των πολιτών.

3.3. Πολιτική δομή

Ανώτατη αρχή ήταν οι τλατοάνι8, αξίωμα κληρονομικό. Εξ αιτίας της Τριπλής Συμμαχίας, η αυτοκρατορία είχε απαραι-τήτως τρείς τλατοάνι. Όταν η Τενοτστίτλαν κατέκτησε τις άλλες δυο πόλεις-σύμμαχους, ο τλατοάνι της Τενοτστίτλαν έγινε ο Μέγας Τλατοάνι, αξίωμα που η ιστοριογραφία κα-ταγράφει με τον όρο «Αζτέκος Αυτοκράτορας». Πέρα από τους τλατοάνι υπήρχαν οι πίπιλτιν9, συχνά συγγενείς των πρώτων. Σε αυτήν την τάξη ανήκαν συνήθως οι σύζυγοι των αυτοκρατόρων. Τα υπόλοιπα κοινωνικά στρώματα αποτε-λούνταν από ιερείς, πολεμιστές και μασεουάλες10.

8. Στη γλώσσα νάουατλ σημαίνει «ρήτορας».9. Στη γλώσσα νάουατλ σημαίνει «ευγενής».10. Στη γλώσσα νάουατλ σημαίνει «πληβείος».