УНДАА ҮЙЛДВЭРЛЭЛ

Гүйцэтгэсэн: Ц. Жавзан L.FH13D016

Ундаа

Ундаа нь хүнд хэрэгцээтэй микро элемент, аминдэм, нүүрс-ус агуулсан хүний биеийн шингэнийг нөхөх ач холбогдолтой хүнсний бүтээгдэхүүн юм.

Төрөл бүрийн ундаа, шүүсийг үйлдвэрлэх технологиос нь хамааруулан хийжүүлсэн ба хийжүүлээгүй, хатаамал гэж ангилна.

Ундааны нэр төрөл

Хийжүүлсэн ундаа нь жор орцоосоо хамаарч 20 гаруй нэр төрөл байдаг.

Дэлхий дээрх хамгийн олон нэр төрлөөр худалдаанд гарсан бүтээгдэхүүн бол Coca-Cola юм.

Хийжүүлээгүй ундаа нь ашиглах түүхий эдээсээ хамаарч маш олон нэр төрөл байдаг. Ойролцоогоор 250 гаруй.

Хийжүүлсэн ундаа

Хийжүүлсэн ундаа гэдэг нь: 5-6 кг/см2 даралтан дор жингийн 0,3-0,5 %-тай тэнцэх хэмжээний нүүрсхүчлийн хий шингээсэн бүтээгдэхүүн юм. [1]

Хийжүүлсэн ундаа-carbonated drink (soft drink)-газированный напиток

Хийжүүлээгүй ундаа

Найрлагандаа жимсний шүүс болон бусад хүнсний нэмэлт ашигласан

• ердийн шингэн ба өтгөн• хатаамал ундааг хийжүүлээгүй ундаа гэнэ. Хатаамал ундаа: o Хөөсөрдөгo Хөөсөрдөггүй гэж 2 ангилагдана.

Ангилал

Амт үнэр оруулагч агуулсан хийжүүлсэн ундаа

Жимсний шүүс, байгалийн түүхий эдийн ханд агуулсан хийжүүлсэн ундаа

Хийжүүлсэн ус гэж тус тус ангилна.

100% juice найрлагандаа дан ганц жимсний шүүс агуулсан элсэн чихрийн уусмал болон бусад нэмэлт агуулаагүй ундаа

Нектар 26-99% жимс, жимсгэний шүүс бусад нэмэлт агуулсан ундаа

Juice drink жүүс агуулсан ундаа 5-100%

0-25% жимс, жимсгэний шүүс бусад нэмэлтүүд ашигласан ундаа

Хийжүүлсэн ундаа Жимс, жимсгэний шүүс

АМТ ҮНЭР ОРУУЛАГЧ АГУУЛСАН ХИЙЖҮҮЛСЭН УНДАА

Зөвшөөрөгдсөн амт үнэр оруулагч болон бусад хүнсний нэмэлтүүд ашигласан хийжүүлсэн ундаа.[3]

Жимсний шүүс, байгалийн түүхий эдийн ханд агуулсан хийжүүлсэн ундаа

Жимсний шүүс, байгалийн гаралтай түүхий эд болон түүний ханд агуулсан хийжүүлсэн ундаа. [3]

Хийжүүлсэн ус

Үйлдвэрлэлийн аргаар хийжүүлсэн /болон эрдэсжүүлсэн, зөвшөөрөгдсөн амт үнэр оруулагчийг агуулсан болон агуулаагүй/ ус [3]

Хүнс тэжээлийн ач холбогдолхийжүүлсэн ундаа

Хийжүүлсэн ундаа нь уураг, тос, витамин агуулдаггүй. Нүүрс усыг энгийн хэлбэрээр агуулдаг. Эрдэс бодисоос Na-ийг маш бага хэмжээгээр агуулдаг. Зарим нэр төрөл нь огт натри агуулдаггүй. Иймд шим тэжээлийн тэнцвэргүй хүнс тэжээлийн ач холбогдол багатай бүтээгдэхүүн юм.

Хийжүүлээгүй ундаа нь уураг, эрдэс бодис, нүүрс-ус, аминдэмийг тодорхой хэмжээгээр агуулдаг тул хүнс тэжээлийн ач холбогдлын хувьд хийжүүлсэн ундаанаас илүү байна.

Хүнс тэжээлийн ач холбогдол

Тэжээллэг чанар 100 мл Coca-cola coke Илчлэг: 42 ккал Нүүрс-ус: 10.6 гр Чихэр: 10.6 Уураг: 0 гр Өөх тос: 0 гр Натри: 5 мг

Тэжээллэг чанар 100 мл

Илчлэг: 49 ккал Нүүрс-ус: 16.8 гр Чихэр: 13.5 Эслэг: 1.3 Уураг: 0.5 гр Өөх тос: 0 гр Кальци: 82 мг Төмөр: 0.3 мг А витамин: 24 µg

Хүнс тэжээлийн ач холбогдол

Монгол хүний физиологийн нормд хүнсээр дамжуулан авах ёстой микро элемент, амин дэмийн хувьд дутагдалтай, хүн амын жимс, хүнсний ногооны хэрэглээ зөвлөмж хэмжээнээс 5 дахин бага байгаа нь тогтоогдсон. Иймд жимс, жимсгэнэ, ногоогоор төрөл бүрийн ундаа, шүүс, өтгөрүүлсэн шүүс, нектар зэрэг органик бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, нөөшлөх, түргэн хөлдөөх технологи нэвтрүүлэх, хөдөө аж ахуй, хүнсний үйлдвэрүүдийн хоршсон, олон улсын стандарт шаардлага хангасан экспортын баримжаатай тогтолцоог бий болгох зэрэг зорилт тавин ажиллаж байна.[4]

Ундаа үйлдвэрлэл

Исгэлтийн үйлдвэрлэл 1990-ээд оноос эрчимтэй хөгжиж байгаа бөгөөд 2000 онд зах зээлийн 49 хувийг үндэсний төрөл бүрийн ундааны үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн эзлэж байсан бол өнөөгийн байдлаар бараг 100 хувь болж өсч, бүтээгдэхүүнээ экспортлох боломжтой болоод байна.[4]

Манай улсын хэмжээнд жимс, ногооны шүүс боловсруулах үйлдвэр нийслэлд 9, орон нутагт 27, нийт 36 байна.[4]

2014 онд 224,8 сая л үйлдвэрлэсэн нь өмнөх жилийнхээс 10,8%-иар өссөн байна. Үүнээс шүүс үйлдвэрлэл 2014 онд 80,2 сая л үйлдвэрлэсэн нь өмнөх оныхоос 5%-иар буурч, савласан цэвэр усны дотоодын үйлдвэрлэл 10 хувиар, ундааны үйлдвэрлэл 17,3 хувиар тус тус өссөн байна. [4]

Ундаа үйлдвэрлэл

Ундаа үйлдвэрлэл

цэвэр ус амтат ус, ундаа

жүүс нийт дүн

35930.5

74552.4

66689.2

177172.1

47360.4

78918.3

84426.6

210705.3

52119

92537

80178.3

227834.3

Үйлдвэрлэлийн харьцуулалт2012 мян.л 2013 мян.л 2014 мян.л

Нэг хүнд ноогдох хэмжээ, л-ээр

Бүтээгдэхүүн

2014 2008 2009 2010 2011

Шүүс 26.7

Ундаа, шүүс

32.5 32.3 49.4 58.5

Шар айраг

7.5 12.1 16.4 20.5

Архи, дарс

5.8 6.5 7.4 9.2

Нэг хүнд ноогдох хэмжээ 2014

Нэг хүнд ноогдох хэмжээ Монгол улс

2011 онд нийт 75842300 л ундаа үйлдвэрлэснийг нийт хүн амд харьцуулбал 26,9 болно.

Найрлаганд орох түүхий эд

Хийжүүлсэн ус Жимс, жимсгэний ханд Амт, үнэр оруулагч: (натрийн бензоат E211,

цитрат натри E331) Будагч бодис (карамель

будаг E150D) Сахарын уусмал

Жимс, жимсгэний ханд Амт, үнэр оруулагч: (натрийн бензоат E211,

цитрат натри E331) Будагч бодис (карамель

будаг E150D) Сахарын уусмал

Үйлдвэрлэх технологи

Ундаа үйлдвэрлэх технологи ажиллагаа Найрлага бэлтгэх Ус буюу найрлагыг хийжүүлэх Савлах гэсэн үндсэн 3 үе шаттайгаар явагддаг.

Хийжүүлсэн ундаа үйлдвэрлэх технологи

Элсэн чихрийн уусмал бэлтгэх

Жимс, жимсгэний шүүс, ханд

бэлтгэх

Найрлага бэлтгэх

Ургамлын ханд бэлтгэх

шүүх

хөргөх

хийжүүлэх

Элсэн чихэр, ус уур Үнэрт ургамал Жимс, жимсгэнэ

Савлах

Шалгах, хаяглах, авдарлах

жигдрүүлэх

Бүтээгдэхүүн хадгалах

Бүтээгдэхүүн хадгалах

Лонх, бөглөө

Цавуу, хаяг

CO2

Хүнсний хүчил Хүнсний охь

Хүнсний будагтогтворжуулагч

Хийжүүлээгүй ундаа үйлдвэрлэх технологи

Найрлага бэлтгэх-Ариутгах-Савлах гэсэн үндсэн 3 технологи ажиллагааны дараалалтай

Найрлага бэлтгэхдээ: тогоонд урьдчилан усаа хийж цельсийн 50-60 градус болтол халаана. Үүний дараа жор орцоо

элсэн чихэр жимс, жимсгэний ханд хүнсний хүчил хүнсний охь хүнсний будгууд нөөшлөгчүүд гэсэн дарааллаар хийж сайтар хутгана. Ариутгахдаа цельсийн 85-90 градуст 60-80 минут барьж ариутган. Савлахдаа халуунаар нь (цельсийн 77 градус орчим) урьдчилан

бэлтгэсэн лонход савлаад бөглөөд, хаяглаад бэлэн бүтээгдэхүүн болно.

Чанарын үзүүлэлт

Мэдрэхүйн эрхтний үнэлгээ

Үнэт чанар Эрүүл мэндэд ач

холбогдлотой эсэх Аюулгүй байдал

Чанарын үзүүлэлт

Аюулгүй байдлын үзүүлэлт

Чанарын үзүүлэлт үнэт чанар

Чанарын үзүүлэлт

Эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө: хийжүүлсэн ундаанд агуулагдах кофейн нь мэдрэлийн системийг өдөөж бие организмыг сэргээх мэт үйлчилгээ үзүүлдэг боловч биеэс гадагшлахдаа биед хэрэгтэй эрдэс бодисыг алдагдуулдаг. Энэ нь ясны сийрэгжилт, шүд цооролтын шалтгаан болдог.

Хийжүүлээгүй ундаа нь жор орцон дахь хүнсний нэмэлтүүд стандарт шаардлагын дагуу орсон бол амин дэм, эрдэсээр баялаг хүний эрүүл мэндэд сайн нөлөөтэй.

Дүгнэлт

Хийжүүлсэн ундаа Жимс, жимсгэний шүүс

Ашигласан материал

[1] - Ц. Цэен, Ц. Даваадорж, Ц. Сэлэнгэ, Б. Чулуунцэцэг “Исгэлтийн үйлдвэрлэлийн технологи” ,2012

[2] - http://www.slideshare.net/bayarmaaanu/ss-34027984 [3] - http://www.estandard.gov.mn [4]- http://www.mofa.gov.mn/ http://nutritiondata.self.com http://investmongolia.gov.mn/

Анхаарал тавьсанд баярлалаа!