บทท�� บทท�� 7 7 สถาบนทางการเมื�อง สถาบนทางการเมื�อง (Political Institution)(Political Institution)

สถาบนทางการเมื�องสถาบนทางการเมื�อง

หมายถึ�ง แบบอย�างของพฤติ�กรรมมนุ�ษย�ในุทางการเม�องท��ปฏิ�บ ติ�สื�บติ�อก นุมา จนุเป#นุท��ยอมร บของสื งคม

องค�ประกอบของสืถึาบ นุทางการเม�ององค�ประกอบของสืถึาบ นุทางการเม�อง1. ความสื มพ นุธ์�ของสืมาชิ�ก (Members)

2. หนุ)าท�� / เป*าหมาย (Objective)

3. การกระท+า / ก�จกรรม (Activities)

4. สื ญลั กษณ์� (Symbol)

ความืส�าคญของสถาบนทางการความืส�าคญของสถาบนทางการเมื�องเมื�อง1. เป#นุกลัไกในุการก+าหนุดความสื มพ นุธ์�ในุการ

บ งค บให)ประชิาชินุปฏิ�บ ติ�ติาม เชิ�นุ ร ฐธ์รรมนุ2ญ ศาลั ร ฐบาลั นุ�ติ�บ ญญ ติ�

2. การด+าเนุ�นุการจ ดสืรร แบ�งป4นุ สื��งท��ม�ค�ณ์ค�าให)ก บสื งคม เชิ�นุ พรรคการเม�อง กลั��มผลัประโยชินุ� สื��อมวลัชินุ ร ฐสืภา

ลักษณะของสถาบนทางการเมื�องลักษณะของสถาบนทางการเมื�อง

1. ม�แบบแผนุ (ว ติถึ�ประสืงค� แลัะการยอมร บของสื งคม)

2. ม�โครงสืร)าง (ระเบ�ยบแลัะว�ธ์�การปฏิ�บ ติ�)3. ม�การกระท+า (ก�จกรรมทางการเม�อง)

สถาบนน�ติ�บญญติ� สถาบนน�ติ�บญญติ� ((Parliament)Parliament)

ความหมาย : เป#นุองค�กรหร�อสืถึาบ นุท��เป#นุผ2)ใชิ)อ+านุาจทางนุ�ติ�บ ญญ ติ� แลัะม�หนุ)าท��ในุการควบค�มด2แลัการปกครองบร�หารของ

ฝ่9ายร ฐบาลั ติลัอดจนุการท+าหนุ)าท��ในุฐานุะเป#นุติ วแทนุ ของประชิาชินุ

องค�ประกอบของสถาบนองค�ประกอบของสถาบนน�ติ�บญญติ�น�ติ�บญญติ�1. สืภาเด�ยว (Unicameral)

ข)อด� 1. รวดเร:ว2. ประหย ด3. ไม�ม�ความข ดแย)ง4. ม�ความชิ ดเจนุในุความร บผ�ดชิอบ

ข)อเสื�ย 1. อาจเก�ดความบกพร�อง (ไม�รอบคอบ)

2. อาจนุ+าไปสื2�ภาวะเผด:จการร ฐสืภา

2. สืองสืภา (Bicameral) เป#นุสืภาท��ประกอบด)วย สืภาผ2)แทนุราษฎร แลัะว�ฒิ�สืภา

2.1 สืภาผ2)แทนุราษฎร ม�หนุ)าท��พ�จารณ์า / อนุ�ม ติ�กฎหมายแลัะ งบประมาณ์

2.2 ว�ฒิ�สืภา ม�หนุ)าท��กลั �นุกรองกฎหมายแลัะแติ�งติ =งผ2)ด+ารงติ+าแหนุ�งทางการเม�องระด บสื2ง

ข)อด� 1. ม�ความรอบคอบ 2. เก�ดการถึ�วงด�ลัอ+านุาจ ระหว�างสืภาท =ง

สือง

บทบาทของร ฐสืภาในุระบบร ฐสืภาบทบาทของร ฐสืภาในุระบบร ฐสืภา

1 .ว�ฒิ�สืภาท+าหนุ)าท��เป#นุสืภาท+าหนุ)าท��เป#นุสืภาพ��เลั�=ยงของร ฐสืภา

2. สืภาผ2)แทนุราษฎรม�อ+านุาจมากกว�าว�ฒิ�สืภา3. ร ฐสืภาม�อ+านุาจในุการติรวจสือบหาข)อเท:จ

จร�งด)วย โดยการแติ�งติ =งคณ์ะกรรมาธ์�การด)านุติ�างๆ เพ��อท+าการสื�บสืวนุข)อเท:จจร�งเร��องท��ร บผ�ดชิอบ แลั)วนุ+าเสืนุอติ�อสืภาแลัะคณ์ะร บมนุติร�เพ��อเข)าสื2�กระบวนุการข =นุติ�อๆ ไป

ผ2)ม�อ+านุาจในุการเสืนุอกฎหมายผ2)ม�อ+านุาจในุการเสืนุอกฎหมาย

– คณ์ะร ฐมนุติร�เป#นุผ2)ร�างพระราชิบ ญญ ติ�เป#นุสื�วนุใหญ�

– ร ฐสืภาสืามารถึร�างพระราชิบ ญญ ติ�ได)เชิ�นุเด�ยวก นุ

การพ�จารณ์าวาระกฎหมายการพ�จารณ์าวาระกฎหมายติ�างๆ ม�ด งนุ�=ติ�างๆ ม�ด งนุ�=วาระท��หน �ง อ�านุชิ��อพระราชิบ ญญ ติ�ให)สืภาร บทราบ วาระท��สอง เป?ดโอกาสืให)ม�การอภ�ปราย แสืดงความค�ดเห:นุซึ่��งเป#นุรากฐานุของการพ�จารณ์าร�างพระราชิบ ญญ ติ� หากผ�านุวาระนุ�=จะนุ+าเข)าสื2�คณ์ะกรรมาธ์�การ เพ��อแก)ไขข)อความติ�างๆ ให)ร ดก�ม โดยไมื%สามืารถเปลั��ยนแปลังแก'ไขหลักการได' ติ�อจากนุ =นุคณ์ะกรรมาธ์�การจะ รายงานุสื2�ร ฐสืภาซึ่��งในุข =นุติอนุนุ�=สืมาชิ�กสืภาม�สื�ทธ์�ในุการแก)ไขข)อความในุร�างพระราชิบ ญญ ติ�อ�กคร =ง หากไม�ม�การท กท)วงก:จะเข)าสื2�วาระท��สืาม

วาระท��สามื เป?ดโอกาสืให)ม�การอภ�ปรายในุร ฐสืภาเชิ�นุเด�ยวก นุ แติ�ไม�สืามารถึแก)ไขร�างฉบ บนุ =นุ หากสืภาลังมติ�ผ�านุร�างพระราชิบ ญญ ติ�ฉบ บนุ =นุก:จะนุ+าเข)าสื2�การลังนุามโดยประม�ขของประเทศวาระท�� 1อ%านชื่��อพระราชื่บญญติ�

วาระท�� 2 คณ์ะกรรมาธ์�การอภิ�ปราย แก)ไขข)อความ

วาระท�� 3ก:ให)ติกไป หร�อ กลั บสื2�วงจรวาระท�� 1ใหม�ไม�ผ�านุ

ผ�านุร�าง ลังนุาม

บทบาทของรฐสภิาในระบบบทบาทของรฐสภิาในระบบประธานาธ�บด�ประธานาธ�บด� ว�ฒิ�สืภาแลัะสืภาผ2)แทนุราษฎรม�อ+านุาจเท�า

เท�ยมก นุเพราะได)ร บการเลั�อกติ =งมาจากประชิาชินุเหม�อนุก นุ

การด+ารงติ+าแหนุ�งของว�ฒิ�สืภา ว�ฒิ�สืภาในุสืหร ฐอเมร�กาม� 100 คนุประกอบด)วยติ วแทนุจากร ฐติ�างๆ ร ฐลัะ 2 คนุ โดยไม�ค+านุ�งถึ�งฐานุะหร�อจ+านุวนุประชิากรในุแติ�ลัะร ฐ

1 .ท =งว�ฒิ�สืภาแลัะสืภาผ2)แทนุราษฎรม�อ+านุาจในุการออกกฎหมายแลัะแก)ไขร ฐธ์รรมนุ2ญ

2. ว�ฒิ�สืภาม�อ+านุาจในุการให)การร บรองการแติ�งติ =งข)าราชิการฝ่9ายบร�หารของประธ์านุาธ์�บด�

3. ว�ฒิ�สืภาให)ความย�นุยอมในุการให)สื ติยาบ นุในุสืนุธ์�สื ญญาติ�างๆ ของสืหร ฐอเมร�กาท��ท+าก บประเทศอ��นุๆ

4. สืภาผ2)แทนุราษฎร ม�อ+านุาจกลั�าวโทษ (impeach) ข)าราชิการฝ่9ายพลัเร�อนุหร�อติ�ลัาการให)พ)นุจากติ+าแหนุ�ง

หน'าท��ของรฐสภิาหน'าท��ของรฐสภิา

ข.นติอนในการ ข.นติอนในการ impeach impeach

1 .ใชิ)คะแนุนุ 2 ในุ 3 ของสืมาชิ�กสืภาในุการกลั�าวโทษประธ์านุาธ์�บด�

2. ว�ฒิ�สืภาเป#นุผ2)สื�บสืวนุข)อเท:จจร�งหร�อเป#นุลั2กข�นุในุการพ�จารณ์าคด� การปลัด (removal) ติ)องใชิ)คะแนุนุ 2 ในุ 3 ของสืมาชิ�กว�ฒิ�สืภา ในุกรณ์�ของประธ์านุาธ์�บด�จะติ)องให)ประธ์านุศาลัสื2ง (supreme court) เป#นุประธ์านุของคณ์ะลั2กข�นุพ�จารณ์า

สถาบนบร�หาร สถาบนบร�หาร (Executive)(Executive)

คณ์ะบ�คคลัท��ได)ร บมอบหมายให)ใชิ)อ+านุาจในุการบร�หาร หร�อปกครองประเทศ ติลัอดจนุถึ�งการนุ+าเอากฎหมายไปบ งค บใชิ)

ม�หนุ)าท��บ งค บใชิ)กฎหมายแลัะร บผ�ดชิอบในุการปกครองท �วไปท =งหมด ซึ่��งหมายถึ�งเป#นุผ2)ท��ท+าหนุ)าท��นุ+ากฎหมายไปใชิ)นุ =นุเอง ในุระบบร ฐสืภาแลัะระบบประธ์านุาธ์�บด� ฝ่9ายบร�หารม�อ+านุาจหนุ)าท��แติกติ�างก นุ

อ�านาจหน'าท��ของฝ่1ายบร�หารอ�านาจหน'าท��ของฝ่1ายบร�หาร

1. ก+าหนุดแลัะแถึลังนุโยบายการบร�หารราชิการแผ�นุด�นุ

2. ออกกฎหมายในุยามเร�งด�วนุฉ�กเฉ�นุ เชิ�นุ พ.ร.ก.

3. ม�อ+านุาจในุการย�บสืภา4. แติ�งติ =งแลัะถึอดถึอนุข)าราชิการท �วประเทศ5. บร�หารการใชิ)งบประมาณ์แผ�นุด�นุ

จ�าแนกความืแติกติ%างของฝ่1ายบร�หารในจ�าแนกความืแติกติ%างของฝ่1ายบร�หารในระบบรฐสภิาระบบรฐสภิาแลัะระบบประธานาธ�บด� แลัะระบบประธานาธ�บด�

1 .อ+านุาจของประธ์านุาธ์�บด�ได)ม�ก+าหนุดไว)อย�างชิ ดเจนุในุร ฐธ์รรมนุ2ญว�า ฝ่9ายบร�หารม�อ+านุาจประการใดบ)างแลัะฝ่9ายนุ�ติ�บ ญญ ติ�ม�อ+านุาจประการใดบ)าง

2 . ในุระบบร ฐสืภา คณ์ะร ฐมนุติร�อย2�ในุติ+าแหนุ�งติราบเท�าท��ย งได)ร บความไว)วางใจจากสืภาลั�าง หากฝ่9ายค)านุในุร ฐสืภาสืามารถึลังมติ�ไม�ไว)วางใจในุนุโยบายหร�อกฎหมายสื+าค ญได)เป#นุผลัสื+าเร:จ(ม�คะแนุนุเสื�ยงมากกว�าฝ่9ายร ฐบาลั ) คณ์ะร ฐมนุติร�ติ)องลัาออกหร�อม�ฉะนุ =นุนุายกร ฐมนุติร�ติ)องแนุะนุ+าประม�ขของร ฐให)ย�บสืภา เพ��อให)ม�การเลั�อกติ =งใหม�ให)ประชิาชินุเป#นุผ2)ติ ดสื�นุ สื�วนุประธ์านุาธ์�บด�จะอย2�ในุติ+าแหนุ�งในุระยะเวลัาท��แนุ�นุอนุติามท��ก+าหนุดไว)ในุร ฐธ์รรมนุ2ญ

3 .คณ์ะร ฐมนุติร�ในุร2ปแบบการปกครองของคณ์ะร ฐมนุติร� นุายกร ฐมนุติร�เป#นุเพ�ยงบ�คคลัแรกในุบรรดาบ�คคลัท��เท�าก นุเท�านุ =นุ (the first among equals) ฉะนุ =นุการบร�หารงานุของคณ์ะร ฐมนุติร�จ�งม�ลั กษณ์ะเป#นุการร บผ�ดชิอบร�วมก นุ (collective responsibility) ของคณ์ะร ฐมนุติร�ท =งคณ์ะ แติ�ประธ์านุาธ์�บด�ในุร2ปแบบการปกครองระบอบประธ์านุาธ์�บด�ฝ่9ายบร�หารท��ร บผ�ดชิอบ ในุการบร�หารค�อประธ์านุาธ์�บด�แติ�ผ2)เด�ยวอย�างแท)จร�ง

4 .ในุระบอบการปกครองแบบร ฐสืภา ประม�ขของร ฐจะเป#นุแค�เพ�ยงแติ�ประม�ขแลัะสื ญลั กษณ์�ของร ฐเท�านุ =นุ แติ�ไม�ม�อ+านุาจในุการบร�หาร เพราะอ+านุาจด งกลั�าวอย2�ท��คณ์ะร ฐมนุติร� สื�วนุประธ์านุาธ์�บด�ในุระบอบการปกครองแบบประธ์านุาธ์�บด�นุ =นุ ประธ์านุาธ์�บด�ม�สืองสืถึานุภาพกลั�าวค�อสืถึานุภาพแรกเป#นุประม�ขของร ฐแลัะสืถึานุภาพท��สืองเป#นุห วหนุ)าของฝ่9ายบร�หารพร)อมไปด)วย

สถาบนติ2ลัาการ สถาบนติ2ลัาการ (Court)(Court)

เป#นุสืถึาบ นุท��ม�ความสื+าค ญในุการค�)มครองสื�ทธ์�แลัะเสืร�ภาพติามหลั กกฎหมายของประชิาชินุ ค�อเป#นุองค�กรทางการเม�องท��ใชิ)อ+านุาจของร ฐในุการชิ�=ขาด ติ ดสื�นุ กรณ์�พ�พาท ติลัอดจนุคด�ความท =งหลัายท =งปวงให)เป#นุไปติามติ วบทกฎหมาย เพ��อให)เก�ดความเป#นุธ์รรมติ�อสื งคมโดยปราศจากการแทรกแซึ่งจากฝ่9ายใดๆ เป#นุการปกป*องแลัะธ์+ารงไว)ซึ่��งความย�ติ�ธ์รรมติามท��กฎหมายก+าหนุดไว)

สืถึาบ นุติ�ลัาการ หมายถึ�ง ศาลัแลัะผ2)พ�พากษาท =งหลัายท��ปฏิ�บ ติ�หนุ)าท��ในุศาลัติ�างๆ ติามเขติอ+านุาจศาลัในุแติ�ลัะระด บแลัะแติ�ลัะประเภท

ฝ่9ายติ�ลัาการไม�ม�อ+านุาจโดยติรงในุการวางนุโยบายของร ฐ แติ�ด)วยอ+านุาจหนุ)าท��ของสืถึาบ นุติ�ลัาการแลั)ว ฝ่9ายติ�ลัาการม�สื�วนุเป#นุอย�างมากในุการวางนุโยบายของประเทศ เพราะการติ�ความกฎหมายเป#นุหนุ)าท��ของฝ่9ายติ�ลัาการ

การแติ%งติ.งแลัะการเลั�อกติ.งผู้4'การแติ%งติ.งแลัะการเลั�อกติ.งผู้4'พ�พากษาพ�พากษา1 .การแติ�งติ =ง : บางระบบการเม�องม�ระบบการเข)า

สื2�ติ+าแหนุ�งของผ2)พ�พากษา เป#นุแบบการแติ�งติ =ง ในุประเทศไทยม�คณ์ะกรรมการติ�ลัาการ (ก.ติ .)เป#นุผ2)พ�จารณ์าค ดเลั�อกแลัะแติ�งติ =งผ2)พ�พากษา ในุสืหร ฐอเมร�กา ผ2)ท��แติ�งติ =งผ2)พ�พากษาศาลัสืหพ นุธ์�ค�อ ประธ์านุาธ์�บด� ท =งนุ�=โดยผ�านุการร บรองจากว�ฒิ�สืภา ท =งนุ�=ท =งคณ์ะกรรมการติ�ลัาการแลัะว�ฒิ�สืภาค�อผ2)ท��ม�ความสื+าค ญในุการกลั �นุกรองผ2)พ�พากษา

2 .การเลั�อกติ =ง : สื+าหร บบางประเทศให)ประชิาชินุเป#นุผ2)เลั�อกติ =งผ2)พ�พากษาเองในุบางระด บ เชิ�นุในุประเทศสืหร ฐอเมร�กาให)ประชิาชินุในุมลัร ฐเป#นุผ2)เลั�อกติ =งผ2)พ�พากษาของศาลับางประเภทในุมลัร ฐ ซึ่��งท+าให)ผ2)พ�พากษาได)ร บความภาคภ2ม�ใจว�าเป#นุติ วแทนุของประชิาชินุ

โครงสร'างของติ2ลัาการไทย โครงสร'างของติ2ลัาการไทย

โครงสืร)างของติ�ลัาการไทยในุป4จจ�บ นุ ม�สื�วนุประกอบท��สื+าค ญ 2 ประการ ค�อ

1. ศาลั2 .ผ2)พ�พากษาหร�อติ�ลัาการ

ประเภิทของศาลั ประเภิทของศาลั

1 .ศาลัธ์รรมดา หมายถึ�ง ศาลัท �วไปท��ม�อ+านุาจในุการว�นุ�จฉ ยคด�ติามกฎหมาย โดยท �วไปแบ�งออกเป#นุศาลัย�ติ�ธ์รรม ศาลัปกครอง แลัะศาลัทหาร

2. ศาลัพ�เศษ ค�อศาลัท��ม�ได)ม�อ+านุาจว�นุ�จฉ ยคด�ความท �วไป แติ�ม�อ+านุาจว�นุ�จฉ ยคด�เป#นุลั กษณ์ะทางการเม�อง ซึ่��งได)แก�ศาลัร ฐธ์รรมนุ2ญ

โครงสร'างสถาบนติ2ลัาการ โครงสร'างสถาบนติ2ลัาการ ((ศาลัศาลั))ศาลั

ร ฐธ์รรมนุ2ญ ปกครอง

ชิ =นุติ)นุ สื2งสื�ด ชิ =นุติ)นุ อ�ทธ์รณ์�

ทหาร ย�ติ�ธ์รรม

ฎ�กา

แขวง จงหวด เยาวชื่นแลัะ แพ%ง อาญา แรงงาน ภิาษ�อากร ลั'มืลัะลัาย

ครอบครว

พรรคการเม�องพรรคการเม�องอ+านุาจหนุ)าท��แลัะความร บผ�ดชิอบ1 .ก+าหนุดนุโยบายของพรรค 2. การค ดสืรรผ2)ลังสืม ครร บเลั�อกติ =งเพ��อไปเป#นุติ วแทนุ

ของประชิาชินุ 3. การรณ์รงค�หาเสื�ยงเลั�อกติ =ง 4. การจ ดติ =งร ฐบาลัเพ��อเข)ามาบร�หารประเทศ 5. การเป#นุฝ่9ายค)านุในุสืภาผ2)แทนุราษฎร 6. เผยแพร�อ�ดมการณ์�แลัะนุโยบายของพรรค 7. สืร)างความร2)ความเข)าใจทางการเม�องให)แก�ประชิาชินุ

ลั กษณ์ะของพรรคการเม�องลั กษณ์ะของพรรคการเม�อง

1 .เป#นุคณ์ะบ�คคลัท��รวบรวมก นุเป#นุองค�กร

2. เป#นุการรวมติ วก นุติามแนุวความค�ดเห:นุหร�อหลั กการบางอย�างท��เห:นุพ)องติ)องก นุ

3. ม�การก+าหนุดประเด:นุป4ญหาแลัะนุโยบาย

ก+าเนุ�ดพรรคการเม�องก+าเนุ�ดพรรคการเม�อง

โจเซึ่ฟ ลัาพาลัอมบารา (Joseph Lapalombara) แลัะ ไมรอนุ ไวเนุอร� (Myron Weiner) ได)อธ์�บายก+าเนุ�ดของพรรคการเม�องโดยเสืนุอทฤษฎ�ไว)ด งนุ�=

1. ทฤษฎ�สืถึาบ นุ (Institutional Theories ) เป#นุทฤษฎ�ท��อธ์�บายว�า ก+าเนุ�ดของพรรคการเม�องนุ =นุเก�ดข�=นุจากการรวมติ วในุร2ปของสืโมสืรแลัะกลั��ม ซึ่��งภายหลั งได)กลัายเป#นุพรรคการเม�อง เชิ�นุ สืโมสืรจาโคแบง (Jacobin Club ) ในุประเทศฝ่ร �งเศสื

2. ทฤษฎ�ประว ติ�ศาสืติร�แลัะสืถึานุการณ์� (Historical-Situational Theories ) ทฤษฎ�นุ�=ได)อธ์�บายก+าเนุ�ดพรรคการเม�องว�า เก�ดจากว�กฤติ�ทางประว ติ�ศาสืติร�แลัะสืถึานุการณ์�บางประการ ซึ่��งจ+าแนุกออกได)เป#นุ 3 ร2ปแบบ

1 .1 .ว�กฤติการณ์�ความชิอบธ์รรม ว�กฤติการณ์�ความชิอบธ์รรม ((legitimacy crisislegitimacy crisis))

ว�กฤติการณ์�ความชิอบธ์รรม (legitimacy crisis ) เป#นุว�กฤติการณ์�อ นุเป#นุผลัสื�บเนุ��องมาจากการท��ประชิาชินุเก�ดความสื+านุ�กว�าโครงสืร)างอ+านุาจการปกครองของร ฐท��เป#นุอย2�ม�ลั กษณ์ะไม�ชิอบธ์รรม ประชิาชินุจ�งสื+านุ�กท��จะรวมกลั��มก นุข�=นุเป#นุพรรคการเม�อง ท =งนุ�=โดยม�ว ติถึ�ประสืงค�ท��จะหาว�ธ์�การให)เก�ดการเปลั��ยนุแปลังโครงสืร)างอ นุไม�ชิอบธ์รรมนุ =นุ

2. 2. ว�กฤติการณ์�ความเป#นุนุ+=าหนุ��งใจว�กฤติการณ์�ความเป#นุนุ+=าหนุ��งใจเด�ยวก นุ เด�ยวก นุ ((integration crisisintegration crisis))

กลั�าวได)ว�าความสื+านุ�กในุว�กฤติการณ์�ความเป#นุนุ+=าหนุ��งใจเด�ยวเก�ดข�=นุมาเพราะความสื�บเนุ��องอ นุเป#นุผลัมาจากว�กฤติการณ์�ความชิอบธ์รรม กลั�าวค�อ เม��อประชิาชินุเก�ดความสื+านุ�กว�าร ฐบาลัปฏิ�บ ติ�หนุ)าท��อ นุแสืดงให)เห:นุซึ่��งความไม�ชิอบธ์รรม ประชิาชินุเหลั�านุ =นุก:จะรวมติ วเข)าเป#นุพรรคการเม�องโดยแสืวงหาโอกาสืท��จะจ ดติ =งร ฐบาลัข�=นุ ท =งนุ�=เพ��อจะนุ+านุโยบายของพรรคตินุท =งในุทางเศรษฐก�จ การเม�อง แลัะสื งคม เข)าไปอ+านุวยประโยชินุ�ในุการบร�หารประเทศ

3.3.ว�กฤติการณ์�ม�สื�วนุร�วมว�กฤติการณ์�ม�สื�วนุร�วม((participation participation crisiscrisis))

ว�กฤติการณ์�ประเภทนุ�=ม�สืาเหติ�มาจากเก�ดการเปลั��ยนุแปลังทางด)านุเศรษฐก�จแลัะสื งคมข�=นุในุหลัายประเทศของย�โรปติะว นุติก ว�กฤติการณ์�ด งกลั�าวท+าให)เก�ดการรวมกลั��ม เชิ�นุ กลั��มกรรมกร จ�งได)ท�การจ ดติ =งพรรคกรรมกรเสืนุอติ วเข)าไปม�สื�วนุร�วมทางการเม�อง ท =งนุ�=เพ��อค�)มครองแลัะร กษาผลัประโยชินุ�ของพวกตินุไว)

ก+าเนุ�ดของพรรคการเม�องเป#นุผลัของการพ ฒินุาการ 2 ประการ

31. ผู้ลัของพฒนาการทางการเมื�องได)เปลั��ยนุแปลังท ศนุคติ�ของประชิาชินุ กลั�าวค�อประชิาชินุร2)สื�กติ วว�าตินุนุ =นุม�สื�ทธ์�ในุการใชิ)อ+านุาจทางการเม�อง จ�งได)เก�ดความค�ดท��จะจ ดติ =งพรรคการเม�องข�=นุมา

3. ทฤษฎ�พ ฒินุาการ (Development Theories)

32. ชื่นชื่.นน�าทางการเมื�อง (political elite ) ม�ความประสืงค�ท��จะได)ร บการสืนุ บสืนุ�นุจากประชิาชินุ โดยชินุชิ =นุนุ+าทางการเม�องเหลั�านุ =นุม�ความติ)องการท��จะร กษาสืถึานุภาพแลัะอ+านุาจของตินุไว) ท+าให)เก�ดการจ ดติ =งพรรคการเม�องเพ��อร กษาผลัประโยชินุ�ของตินุ เชิ�นุ พวกพ�อค)าแลัะนุายธ์นุาคาร เป#นุติ)นุ

ร2ปแบบพรรคการเม�องร2ปแบบพรรคการเม�อง ระบบพรรคเด%นพรรคเด�ยว(One-party

system) : เป#นุร2ปแบบท��ม�พรรคการเม�องหลัายพรรคเข)าแข�งข นุทางการเม�อง แติ�จะม�พรรคการเม�องเพ�ยงพรรคเด�ยวท��ได)ร บเสื�ยงข)างมากในุสืภาสื�วนุพรรคการเม�องอ��นุนุ =นุจะม�สืมาชิ�กท��ได)ร บการเลั�อกติ =งไม�มากนุ ก การจ ดติ =งร ฐบาลัจ�งเป#นุหนุ)าท��ของพรรคการเม�องท��ม�เสื�ยงข)างมาก ด งนุ =นุการบร�หารประเทศจ�งอย2�ภายใติ)การควบค�มของพรรคการเม�องท��ได)ร บความไว)วางใจจากประชิาชินุเพ�ยงพรรคเด�ยว

ระบบสองพรรค (Two-party system) : ค�อการท��ม�พรรคการเม�องใหญ�เพ�ยงสืองพรรคเท�านุ =นุท��ม�โอกาสืผลั ดเปลั��ยนุหม�นุเว�ยนุก นุจ ดติ =งร ฐบาลั โดยเสื�ยงสืนุ บสืนุ�นุของสืองพรรคนุ�=จะไม�แติกติ�างก นุมากนุ ก สื�วนุพรรคอ��นุๆ จะเป#นุเพ�ยงพรรคเลั:กๆ เท�านุ =นุ

ระบบหลัายพรรค (Multi-party system) : ม�ลั กษณ์ะสื+าค ญค�อ ม�พรรคการเม�องเก�นุกว�า 3พรรคข�=นุไป โดยแติ�ลัะพรรคจะม�คะแนุนุเสื�ยงสืนุ บสืนุ�นุใกลั)เค�ยงก นุ ไม�ม�พรรคใดได)คะแนุนุเสื�ยงมากเด:ดขาดพอท��จะจ ดติ =งร ฐบาลัเพ�ยงพรรคเด�ยวได) ติ)องอาศ ยความร�วมม�อระหว�างพรรคการเม�องติ�างๆ รวมก นุจ ดติ =งร ฐบาลัผสืม การม�พรรคการเม�องหลัายพรรคนุ�= แติ�ลัะพรรคย�อมม�อ�ดมการณ์�แลัะแนุวค�ดท��แติกติ�างก นุ จ�งท+าให)ร ฐบาลัผสืมม กจะลั)มลั�กคลั�กคลัานุ หร�อม�การเปลั��ยนุร ฐบาลัอย2�บ�อยๆ

องค�ประกอบของพรรคการเม�อง องค�ประกอบของพรรคการเม�อง

1. คน ซึ่��งก:ค�อสืมาชิ�กพรรค กรรมการบร�หารพรรค รวมถึ�งห วหนุ)าพรรคแลัะบ�คลัากรอ นุเป#นุเจ)าหนุ)าท��ประจ+าพรรค

2. สถานท��แลัะอ2ปกรณ� หมายถึ�ง ท��ท+างานุท =งสื+านุ กงานุใหญ�แลัะสื+านุ กงานุสืาขา ติลัอดจนุอ�ปกรณ์�เคร��องม�อเคร��องใชิ)ท��จ+าเป#นุ เชิ�นุ เคร��องม�อเคร��องใชิ)สื+านุ กงานุ

3. การก�าหนดแลัะจดแบ%งโครงสร'างท��ส�าคญ เชิ�นุ ท��ประชิ�มใหญ� ท��ประชิ�มคณ์ะกรรมการบร�หาร สื+านุ กงานุเลัขาธ์�การ ฝ่9ายแลัะแผนุกติ�างๆ เชิ�นุ ฝ่9ายการเง�นุ การคลั งแลัะการบ ญชิ� ฝ่9ายว�ชิาการแลัะว�จ ย ฝ่9ายข)อม2ลัแลัะสืาระสืนุเทศ ฯลัฯ ม�หนุ�วยปฏิ�บ ติ�การ ม�สื+านุ กงานุแลัะกรรมการสืาขาติ�างๆ เป#นุติ)นุ

4. ความืค�ดความืเชื่��อหร�ออ2ดมืการณ�ร%วมืกน ซึ่��งปรากฏิอย2�ในุข)อบ งค บพรรค นุโยบายพรรค ซึ่��งโดยหลั กการจะเป#นุสื��งเชิ��อมประสืานุบ�คลัากรในุพรรคเข)าด)วยก นุ

หนุ)าท��แลัะบทบาทของหนุ)าท��แลัะบทบาทของพรรคการเม�อง พรรคการเม�อง 1. การให'การศ กษาทางด'านการเมื�องแก%ประชื่าชื่น

พรรคการเม�องจะชิ�วยกระติ�)นุให)ประชิาชินุได)ม�ความร2)ความเข)าใจแลัะสืนุใจในุป4ญหาของบ)านุเม�องมากข�=นุ รวมท =งติระหนุ กถึ�งบทบาทของตินุเองเพ��อเข)าไปม�สื�วนุร�วมในุทางการเม�อง การให)การศ�กษาด)านุการเม�องแก�ประชิาชินุ สืามารถึด+าเนุ�นุการได)หลัายลั กษณ์ะ เชิ�นุ จ ดอบรม จ ดสื มมนุา อภ�ปราย แจกจ�ายเอกสืารหร�อให)ความร2)ผ�านุทางสื��อติ�างๆ

2. การสร'างผู้4'น�าทางการเมื�อง โดยการค ดเลั�อกหร�อสืรรหาบ�คลัากรทางการเม�องมาเป#นุผ2)นุ+าในุด)านุติ�างๆ เชิ�นุ การสื�งผ2)สืม ครร บเลั�อกติ =งเพ��อเข)าไปบร�หารประเทศท =งในุระด บท)องถึ��นุแลัะระด บร ฐ ท =งนุ�=เพ��อเป#นุการสื�บทอดภารก�จ อ�ดมการณ์� หนุ)าท��แลัะบทบาทของพรรคการเม�องในุอนุาคติ พรรคการเม�องจ�งควรให)ความสื+าค ญติ�อการสืร)างผ2)นุ+าทางการเม�องท��ม�ความเพ�ยบพร)อมท =งค�ณ์ธ์รรมแลัะความร2)ความสืามารถึเพ��อร บใชิ)สื งคมโดยสื�วนุรวม

3. กระติ2'นให'ประชื่าชื่นท�วไปมื�ส%วนร%วมืในการปกครองประเทศด)วยการเสืนุอชิ��อผ2)สืม ครร บเลั�อกติ =งท��ม�ชิ��อเสื�ยง แลัะจ ดติ =งสืโมสืรหร�อชิมรมติ�างๆ เพ��อสืร)างความสืนุใจทางการเม�อง

4. การเป7นติวกลัางในการเชื่��อมืประสานระหว%างประชื่าชื่น กลั2%มืประชื่าชื่น หร�อกลั2%มืผู้ลัประโยชื่น�ติ%างๆ ให)เก�ดความเข)าใจแลัะประสืานุการท+างานุในุสื งคมร�วมก นุ ติลัอดจนุการปลั�กเร)าประชิาชินุให)เก�ดความติ��นุติ วทางการเม�อง แลัะเป#นุชิ�องทางให)ประชิาชินุเข)าม�สื�วนุร�วมทางการเม�องติ�อไป

5. เป7นชื่%องทางของประชื่าชื่นในการแสดงออก อ นุจะชิ�วยผ�อนุคลัายความติ�งเคร�ยดทางการเม�องท��อาจจะเก�ดข�=นุก บประชิาชินุได)

6. การก�าหนดนโยบายหลักท��ส�าคญเพ��อนุ+าไปใชิ)ในุการบร�หารแลัะปกครองประเทศ

7. ถึ)าย งไม�ม�โอกาสืบร�หารประเทศ พรรคการเม�องก:จะท+าหนุ)าท��แทนุประชิาชินุในุการเร�ยกร'องหร�อกดดนให'รฐบาลัสนองติอบในแนวทางท��เห9นว%าเหมืาะสมื

8. ท�าหน'าท��เป7นรฐบาลัเมื��อได'รบเส�ยงข'างมืาก แลัะท�าหน'าท��เป7นฝ่1ายค'านหร�อผู้4'ควบค2มืรฐบาลัเมื��อได'รบเส�ยงข'างน'อย

กฎหมายกฎหมาย

ลั กษณ์ะสื+าค ญของกฎหมายลั กษณ์ะสื+าค ญของกฎหมาย

1 . กฎหมายเป#นุกฎข)อบ งค บของร ฐ2. ม�องค�การท��ม�อ+านุาจทางนุ�ติ�บ ญญ ติ�เป#นุผ2)

บ ญญ ติ�กฎหมาย เพ��อใชิ)บ งค บ แก�บ�คคลัในุร ฐ3. กฎหมายท�กฉบ บม�ผลัใชิ)บ งค บเป#นุการท �วไป

ภายในุด�นุแดนุของร ฐนุ =นุ4. กฎหมายท�กฉบ บม�ผลัใชิ)บ งค บติลัอดไป จนุกว�า

จะม�การประกาศยกเลั�กโดยองค�การท��ม�อ+านุาจทางนุ�ติ�บ ญญ ติ�

5. ม�บทลังโทษแก�ผ2)ฝ่9าฝ่Dนุ

ท��มาของกฎหมายท��มาของกฎหมาย ขนุบธ์รรมเนุ�ยมประเพณ์�

(Custom) เป7นท��มืาท��ส�าคญท��ส2ดของกฎหมืาย

ติ'นติอจะมืาจากน�สยของสงคมื หร�อน�สยทางสงคมื ซึ่ �งมืกจะเป7นท��มืาของกฎหมืายพ�.นฐานของรฐ ส%วนใหญ%จะได'รบอ�ทธ�พลัจากศาสนาเป7นส%วนใหญ%

รฐสมืยใหมื%น.นสภิาน�ติ�บญญติ�เป7นแหลั%งก�าเน�ดกฎหมืายแห%งแรกส2ดท��ประเทศประชื่าธ�ปไติยส%วนใหญ%ถ�อว%าการออกกฎหมืายซึ่ �งน�ามืาบงคบในประเทศน.นเพ��อความืสมืบ4รณ�พ4นส2ขของประชื่าชื่าติ� ซึ่ �งได'เลั�อกผู้4'แทนของตินเข'าไปเพ��อพ�จารณายกร%างกฎหมืายอนจะเป7นประโยชื่น�ติ%อประชื่าชื่นส%วนมืากน�นเอง

การออกกฎหมายโดยฝ่9ายนุ�ติ�บ ญญ ติ� (Legislation)

กฎหมืายท��ฝ่1ายบร�หารเป7นผู้4'ออกมืาบงคบใชื่' สภิาน�ติ�บญญติ�ได'มือบอ�านาจในการแก'กฎหมืายบางประการให'กบคณะผู้4'บร�หารเพ��อท��จะได'สามืารถแก'ไขป<ญหาติ%างๆได'อย%างรวดเร9วแลัะสอดคลั'องกบเหติ2การณ�โดยเฉพาะในภิาวะฉ2กเฉ�นหร�อคราวคบขบของรฐ ค�าส�งของฝ่1ายบร�หารจะเป7นกฎหมืายได'ก9ติ%อเมื��อฝ่1ายบร�หารได'รบมือบอ�านาจในเร��องน.นๆจากฝ่1ายน�ติ�บญญติ�อย%างชื่ดเจน แลัะมื�การระบ2ของเขติเอาไว'

ในกรณ�การเก�ดปฏิ�วติ�หร�อรฐประหารข .นแลัะสภิาน�ติ�บญญติ�ถ4กย2บไป ค�าส�งของคณะปฏิ�วติ�หร�อคณะรฐประหารก9อน2โลัมืใชื่'เป7นกฎหมืายได'เชื่%นเด�ยวกน

ค+าสื �งแลัะกฤษฎ�กาท��ออกโดยฝ่9ายบร�หาร (Executive Decree)

ถ�อเอาส��งท��ศาลัเคยติดส�นแลัะพ�พากษาเอาไว'ในอด�ติซึ่ �งเป7นเร��องท��เก�นขอบเขติท��กฎหมืายได'เคยก�าหนดไว' โดยย ดถ�อเอาส��งท��ศาลัได'ติดส�นพ�พากษาแลัะติ�ความืเพ��มืเติ�มืมืาน.นเป7นเหมื�อนขอบเขติของการออกกฎหมืายใหมื%น�นเอง

ค+าพ�พากษาของศาลั (Judicial Decisions)

ความืค�ดเห9นของนกว�ชื่าการ ติลัอดท.งการว�พากษ�ว�จารณ�แลัะว�เคราะห�ในเร��องของกฎหมืาย ซึ่ �งเน'นถ งความืย2ติ�ธรรมื ความืสะดวก ความืเหมืาะสมื โดยนกน�ติ�ศาสติร�ท��มื�ชื่��อเส�ยง เชื่%น Cock, Kant, Blackstons, Holmes แลัะนายปร�ด� พนมืยงค� เป7นติ'น ซึ่ �งจะเป7นแนวค�ดท��มื�อ�ทธ�พลัติ%อความืค�ดของสภิาน�ติ�บญญติ�แลัะคณะติ2ลัาการหร�อฝ่1ายบร�หารในการน�าความืค�ดเหลั%าน�.มืาปรบปร2งกฎหมืาย

บทความทางว�ชิาการกฎหมาย(Commentaries)

รฐธรรมืน4ญ (Constitution) เป#นุแม�บทของกฎหมายท�กประเภท กฎหมาย

ใดท��ข ดติ�อร ฐธ์รรมนุ2ญถึ�อเป#นุโมฆะสนธ�สญญา (Treaties) ค�อข)อติกลังระหว�างร ฐ 2 ร ฐข�=นุไป ซึ่��งได)

ติกลังท��จะม�ความร บผ�ดชิอบในุความสื มพ นุธ์�ติ�อก นุ เม��อม�สืนุธ์�สื ญญาติ�อก นุแลั)วร ฐแติ�ลัะร ฐติ)องออกกฎหมายในุประเทศให)สือดคลั)องก บหลั กการของสืนุธ์�สื ญญานุ =นุๆ

ร2ปแบบของกฎหมาย

ประมืวลักฎหมืาย (Codification) ค�อการรวบรวมกฎหมายติ�างๆจ ดเป#นุหมวด

หม2� เชิ�นุ กฎหมายติราสืามดวงก:ถึ�อเป#นุประมวลักฎหมายได) ประมวลักฎหมายท��ม�ชิ��อเสื�ยงแลัะม�อ�ทธ์�พลัติ�อการติรากฎหมายของไทยได)แก� ประมวลักฎหมายโปเลั�ยนุแห�งปF พ.ศ .2347หร�อ Napoleonic Code ซึ่��งเด�มได)อาศ ยกฎหมายของโรม นุนุ =นุเอง

ประชื่ามืติ� (Referendum) ค�อกฎหมืายท��ประชื่าชื่นร%วมืกนเสนอร%าง

กฎหมืาย(Initiative) แลัะมื�ส�ทธ�ออกเส�ยงประชื่ามืติ� (Referendum) ใชื่'ในฝ่ร�งเศส อเมืร�กา สว�ติเซึ่อร�แลันด�

การแบ�งประเภทของกฎหมายการแบ�งประเภทของกฎหมาย

กฎหมืายท��ก%อให'เก�ดส�ทธ� (Substantive Law ) หร�อกฎหมืายสารบญญติ� ได'แก% กฎหมืายท��ร ฐได'บญญติ�ข .นเพ��อก�าหนดแลัะรบรองส�ทธ� ติลัอดจนผู้ลัประโยชื่น�ของประชื่าชื่น เชื่%น กฎหมืายท��ด�น กฎหมืายอาญา กฎหมืายแพ%งแลัะพาณ�ชื่ย� มื�ลักษณะเป7นการก�าหนดว%าการกระท�าเชื่%นใดเป7นการลัะเมื�ดกฎหมืายบ'าง มื�โทษเชื่%นใดบ'าง

กฎหมืายท��ก�าหนดว�ธ�การป?องกนส�ทธ�เสร�ภิาพของประชื่าชื่น (Procedural Law ) หร�อ กฎหมืายว�ธ�สบญญติ� เป7นกฎหมืายท��ก�าหนดว�ธ�ป?องกนรกษาแลัะให'ความืค2'มืกนส�ทธ�แลัะผู้ลัประโยชื่น�ของประชื่าชื่น เป7นกฎหมืายท��ก�าหนดว�ธ�การเพ��อให'สาระของกฎหมืายสารบญญติ�เป7นไปได'จร�ง โดยก�าหนดกระบวนการว�ธ�พ�จารณาคด�ความืในศาลัว%าผู้4'ท��ถ4กลัะเมื�ดส�ทธ�เสร�ภิาพหร�อผู้ลัประโยชื่น�จะเร�ยกว%า “โจทก�” (Plaintiff) ส%วนผู้4'ท��ลัะเมื�ดส�ทธ�เสร�ภิาพของโจทก�จะเร�ยกว%า “จ�าเลัย” (Defendant) จะน�ากฎหมืายว�ธ�สบญญติ�มืาใชื่'ในการพ�จารณาคด�

กฎหมืายภิายในประเทศกบกฎหมืายกฎหมืายภิายในประเทศกบกฎหมืายระหว%างประเทศระหว%างประเทศการแบ�งกฎหมายติามขอบเขติท��ใชิ)บ งค บ ท+าให)

ก+าหนุดความม��งหมายของกฎหมายท��จะควบค�มบ งค บได)เป#นุ 2 ประเภทด)วยก นุค�อ กฎหมายท��จะใชิ)ควบค�มบ งค บระหว�างเอกชินุติ�อเอกชินุแลัะเอกชินุก บร ฐบาลั ซึ่��งเร�ยกได)ว�า “กฎหมายภายในุประเทศ” (National Law ) ก บกฎหมายท��ใชิ)ควบค�มระหว�างร ฐก บร ฐ ท��เร�ยกว�า “กฎหมายระหว�างประเทศ” (International Law )

กฎหมืายภิายในประเทศกฎหมืายภิายในประเทศ ค�อกฎหมืายท��บงคบใชื่'ในรฐ ติ%อบ2คคลัท2ก

คนไมื%ว%าจะเป7นประชื่าชื่นของรฐน.นหร�อว%าคนติ%างด'าว หากบ2คคลัน.นได'อาศยอย4%ในรฐแลั'วก9ย%อมือย4%ภิายใติ'กฎหมืายในประเทศท.งส�.น เก�ดจากอ�านาจอธ�ปไติยของรฐท�าให'อ�านาจรฐสามืารถบญญติ�กฎหมืายข .นใชื่'บงคบภิายในประเทศไว'ได' เป7นการแสดงออกถ งอ�านาจอธ�ปไติยภิายในของรฐ

แบ%งกฎหมืายภิายในประเทศออกแบ%งกฎหมืายภิายในประเทศออกเป7น เป7น 2 2 ประเภิทประเภิท1 . กฎหมายเอกชินุ (Private Law ) หร�อเร�ยกอ�ก

อย�างหนุ��งว�า “กฎหมายแพ�ง” (Civil Law ) เป#นุกฎหมายท��ม�บทบ ญญ ติ�เก��ยวก บความสื มพ นุธ์�ระหว�างเอกชินุก บเอกชินุ หร�อเอกชินุก บนุ�ติ�บ�คคลั (นุ�ติ�บ�คคลัท��เก�ดข�=นุมาติามบทบ ญญ ติ�แห�งกฎหมาย เชิ�นุ บร�ษ ท ห)างห�)นุสื�วนุจ+าก ด ร ฐว�สืาหก�จ หร�อธ์นุาคาร เป#นุติ)นุ )กฎหมายเอกชินุเป#นุเร��องของการลัะเม�ดในุสื�ทธ์�แลัะเสืร�ภาพของบ�คคลัก บบ�คคลั แลัะการลัะเม�ดด งกลั�าวไม�ม�ผลักระทบกระเท�อนุติ�อสืว สืด�ภาพ หร�อท+าลัายศ�ลัธ์รรมของประชิาชินุหร�อสื งคมแติ�ประการใด

เป#นุเร��องความสื มพ นุธ์�เฉพาะบ�คคลัก บบ�คคลัเท�านุ =นุ เชิ�นุ กฎหมายเก��ยวก บทร พย�สื�นุ ทะเบ�ยนุสืมรสื สื ญญาก2)ย�ม ทร พย� มรดก นุ�ติ�กรรม พ�นุ ยกรรม บร�ษ ทจ+าก ด ห)างห�)นุสื�วนุจ+าก ด ติ Gวเง�นุกฎหมายเก��ยวก บการสืมรสื การร บมรดก เหลั�านุ�=เป#นุติ)นุ ซึ่��งจะรวบรวมอย2�ในุประมวลักฎหมายแพ�งแลัะพาณ์�ชิย� แลัะประมวลักฎหมายว�ธ์�พ�จารณ์าความแพ�ง บทลังโทษสื�วนุใหญ�จะเป#นุเพ�ยงชิดใชิ)ค�าเสื�ยหายให)แก�ก นุ

2.2. กฎหมืายมืหาชื่นกฎหมืายมืหาชื่น ((Public LawPublic Law) )

เป#นุกฎหมายท��ร ฐเข)าไปม�สื�วนุร�วมเป#นุค2�กรณ์�ด)วยก บเอกชินุบ ญญ ติ�ถึ�งความสื มพ นุธ์�ระหว�างร ฐก บเอกชินุ ใจความกว)างๆก+าหนุดถึ�งการกระท+าผ�ดท��กระทบกระเท�อนุติ�อร ฐ ติ�อประชิาชินุโดยสื�วนุรวม ซึ่��งกฎหมายมหาชินุนุ�=ถึ�อได)ว�าม�ขอบเขติกว)างขวาง เพราะเก��ยวข)องโดยติรงติ�อความสืงบเร�ยบร)อยแลัะความม �นุคงของสื งคมหร�อชิ�มชินุโดยสื�วนุรวม ร ฐจะม�หนุ)าท��คอยควบค�มด2แลัให)เป#นุไปติามข =นุติอนุแลัะกระบวนุการ เพ��อนุ+าติ วผ2)กระท+าความผ�ดกฎหมายมหาชินุลังโทษให)จงได) นุ บติ =งแติ�จ ดให)ม�กองก+าลั งติ+ารวจ อ ยการของร ฐ ศาลั แลัะการราชิท ณ์ฑ์� เพ��อด+าเนุ�นุการให)เป#นุไปติามค+าพ�พากษาของศาลั

แบ%งกฎหมืายมืหาชื่นออกเป7น แบ%งกฎหมืายมืหาชื่นออกเป7น 3 3 ประเภิท กลั%าวค�อ ประเภิท กลั%าวค�อ กฎหมายร ฐธ์รรมนุ2ญ (Constitutional Law)

กฎหมายภายในุประเทศอ��นุใดท��ข ดแย)งก บกฎหมายร ฐธ์รรมนุ2ญถึ�อว�าเป#นุโมฆะ เป#นุกฎหมายสื2งสื�ด ก+าหนุดร2ปของร ฐ ว�ธ์�การปกครอง โครงร�างแลัะกระบวนุการปกครองอย�างกว)างๆ สื�วนุมากจะก+าหนุดสื�ทธ์�พ�=นุฐานุของประชิาชินุเอาไว)อย�างชิ ดเจนุพอสืมควรโดยท��ร ฐบาลัก)าวก�ายไม�ได)

การติ�ความร ฐธ์รรมนุ2ญในุบางร ฐจะเป#นุหนุ)าท��ของสืภานุ�ติ�บ ญญ ติ� บางร ฐจะเป#นุหนุ)าท��ของศาลัฎ�กา เชิ�นุสืหร ฐอเมร�กา สื�วนุประเทศไทยเป#นุหนุ)าท��ของศาลัร ฐธ์รรมนุ2ญ

กฎหมืายปกครอง (Administrative Law) ค�อกฎหมืายท��มื�บญญติ�อย%างลัะเอ�ยดถ งการก�าหนด

องค�การของรฐ เจ'าหน'าท��ผู้4'มื�อ�านาจในการปฏิ�บติ�การติ%างๆติามืกฎหมืาย ว�ธ�การท��ร ฐบาลัจะใชื่'อ�านาจท��ก�าหนดไว'ในกฎหมืายรฐธรรมืน4ญ ติลัอดจนก�าหนดถ งความืสมืพนธ�ระหว%างองค�การแลัะเจ'าหน'าท��ของรฐติ%อประชื่าชื่น อาจกลั%าวได'ว%าเป7นกฎหมืายท��ขยายความืลัะเอ�ยดจากกฎหมืายรฐธรรมืน4ญ

เป7นกฎหมืายท��ใชื่'เพ��อความืสงบของรฐ รฐจ�าติ'องถ�อความืผู้�ดบางอย%างท��เก��ยวข'องกระทบกระเท�อนติ%อประชื่าชื่นหร�อสงคมืส%วนรวมื แลัะบ%อนท�าลัายความืมื�นคงของรฐเป7นการท�าผู้�ดติ%อรฐโดยติรง รฐติ'องท�าหน'าท��เป7นอยการฟ้?องร'องให'ศาลัติดส�นลังโทษติามืกฎหมืายอาญา

การประกอบอาชื่ญากรรมื เชื่%น การฆ่%าคนติาย การปลั'นสะดมื ถ�อเป7นเร��องท��กระทบกระเท�อนติ%อประชื่าชื่นท�วไปแลัะรฐด'วย ถ งแมื'ว%าเจ'าท2กข�จะไมื%เอาความืแติ%รฐจ�าเป7นติ'องท�าการด�าเน�นคด�แลัะเป7นเจ'าท2กข�เส�ยเอง

ก�าหนดโทษของความืผู้�ดทางอาญา 1. ประหารชื่�ว�ติ 2. จ�าค2ก 3. กกขง 4. ปรบ 5. ร�บทรพย�

กฎหมายอาญาแลัะกฎหมายว�ธ์�พ�จารณ์าความอาญา (Criminal Law and Procedure)

กฎหมืายระหว%างประเทศกฎหมืายระหว%างประเทศระเบ�ยบ กฎเกณฑ์�ติ%างๆท��บญญติ�ถ งความืสมืพนธ�ระหว%างรฐ

กบรฐ ท��มืาของกฎหมืายระหว%างประเทศส%วนใหญ%จะมืาจากสนธ�สญญาระหว%างประเทศแลัะขนมืธรรมืเน�ยมืประเพณ�ท��เคยปฏิ�บติ�กนมืาในการติ�ดติ%อระหว%างกน

กฎหมืายระหว%างประเทศน.นอาจเป7นเพ�ยงข'อติกลังสญญาระหว%างรฐกบรฐมืากกว%ากฎหมืายจร�งๆ เพราะไมื%องค�กรท��เหน�อกว%ารฐเป7นผู้4'ออกกฎหมืายหร�อใชื่'อ�านาจบงคบลังโทษเมื��อมื�ผู้4'ลัะเมื�ดข'อติกลัง รฐค4%กรณ�อาจจะใชื่'ว�ธ�การไมื%คบค'าสมืาคมืทางการค'าแลัะการท4ติกบรฐท��ลัะเมื�ดกฎหมืายระหว%างประเทศได' แติ%ในกรณ�ท��ร2นแรง สงครามื ก9เป7นเคร��องมื�อท��จะใชื่'ในการรกษาหร�อลัะเมื�ดกฎหมืายระหว%างประเทศได'

สร2ปความืค�ดของนกรฐศาสติร�น.นแบ%งออกเป7นสองกลั2%มื กลั2%มืแรกเห9นว%ากฎหมืายระหว%างประเทศไมื%ใชื่%กฎหมืาย เป7นเพ�ยงแติ%มืารยาท ข'อติกลัง หร�อศ�ลัธรรมืระหว%างประเทศเท%าน.น แติ%กลั2%มืท��สองเห9นว%ากฎหมืายระหว%างประเทศเป7นกฎหมืายประเภิทหน �งซึ่ �งเป7นส��งจ�าเป7นในการรกษาความืสงบส2ข ความืเป7นระเบ�ยบ